Tài liệu Luận án nghiên cứu quản trị tài chính doanh nghiệp xây dựng trong quân đội phù hợp với điều kiện thực tế việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC XÂY DỰNG HÀ NỘI HOÀNG THỊ KHÁNH VÂN NGHIÊN CỨU QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TRONG QUÂN ĐỘI PHÙ HỢP VỚI ĐIỀU KIỆN THỰC TẾ VIỆT NAM Chuyên ngành: Quản lý xây dựng Mã số: 9580302 LUẬN ÁN TIẾN SĨ Hà Nội – Năm 2023 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC XÂY DỰNG HÀ NỘI HOÀNG THỊ KHÁNH VÂN NGHIÊN CỨU QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TRONG QUÂN ĐỘI PHÙ HỢP VỚI ĐIỀU KIỆN THỰC TẾ VIỆT NAM Chuyên ngành: Quản lý xây dựng Mã số: 9580302 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC 1. PGS. TS. ĐINH ĐĂNG QUANG 2. GS.TS. NGUYỄN ĐĂNG HẠC Hà Nội – Năm 2023 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và trích dẫn trong Luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Các kết quả nghiên cứu của Luận án không trùng với các công trình khoa học khác đã công bố. Hà Nội, ngày … tháng … năm 2023 TÁC GIẢ HOÀNG THỊ KHÁNH VÂN ii LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và cảm ơn chân thành đối với PGS.TS. NGƯT Đinh Đăng Quang và GS.TS.NGND Nguyễn Đăng Hạc, đã nhiệt tâm hướng dẫn tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận án, giúp tôi có cơ hội có được cái nhìn đầy đủ, mới mẻ về lĩnh vực nghiên cứu. Tôi rất cảm ơn Ban Giám hiệu trường Đại học Xây dựng Hà Nội, phòng Quản lý Đào tạo, Khoa Kinh tế & Quản lý xây dựng, các đơn vị liên quan đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi góp phần hoàn thành được khóa học cũng như bảo vệ thành công luận án. Tôi chân thành cảm ơn lãnh đạo và các đồng nghiệp tại Viện Kỹ thuật Công trình Đặc biệt, Học viện Kỹ thuật Quân sự nơi tôi công tác và đặc biệt cảm ơn Bộ môn Xây dựng Nhà và Công trình công nghiệp đã giúp đỡ tôi trong suốt thời gian qua. Bên cạnh đó, tôi rất biết ơn sự giúp đỡ của các chuyên gia, các nhà khoa học, bạn bè đồng nghiệp đã chia sẻ những kinh nghiệm, giúp đỡ tôi trong nghiên cứu, lý luận khoa học và thực tiễn. Cuối cùng, tôi vô cùng biết ơn bố mẹ, chồng và các con, những người thân đã luôn ở bên cạnh, động viên và giúp đỡ tôi hoàn thành luận án nghiên cứu này. Tôi xin chân thành cảm ơn. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................. ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ...........................................................................viii DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................... xi DANH MỤC HÌNH VẼ ................................................................................................ xiii MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI ............................................................................... 1 2. MỤC ĐÍCH VÀ MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ............................................................ 2 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ............................................................ 3 4. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIẾN CỦA LUẬN ÁN ..................................... 3 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................................................ 4 6. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN ........................................................... 5 7. KẾT CẤU LUẬN ÁN ................................................................................................. 5 TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TRONG QUÂN ĐỘI .......................6 1.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ĐÃ ĐƯỢC NGHIÊN CỨU ............................................................................................................6 1.1.1 Lý thuyết chung về quản trị tài chính doanh nghiệp ..........................................6 1.1.2 Nghiên cứu một số nội dung cụ thể của quản trị tài chính doanh nghiệp ..........9 1.1.3 Nghiên cứu về quản trị tài chính doanh nghiệp xây dựng ...............................13 1.1.4 Nghiên cứu về doanh nghiệp quân đội.............................................................13 1.1.5 Nghiên cứu về quản trị tài chính doanh nghiệp xây dựng trong quân đội .......14 1.2 XÁC ĐỊNH KHOẢNG TRỐNG NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ DỰ ĐỊNH ĐI SÂU NGHIÊN CỨU.................................................................................15 1.2.1 Nhận xét tổng hợp về các công trình nghiên cứu ở trong và ngoài nước ........15 1.2.2 Xác định khoảng trống nghiên cứu ..................................................................16 1.2.3 Những vấn đề luận án dự định đi sâu nghiên cứu ............................................16 1.3 KHUNG NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN ........................................................17 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ................................................................................................19 iv CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TRONG QUÂN ĐỘI ...........................................20 2.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP ................20 2.1.1 Khái niệm, mục tiêu và vai trò của quản trị tài chính doanh nghiệp ...............20 Khái niệm về tài chính doanh nghiệp và quản trị tài chính doanh nghiệp...20 Mục tiêu của quản trị tài chính doanh nghiệp ..............................................21 Vai trò của quản trị tài chính doanh nghiệp .................................................22 2.1.2 Tổ chức bộ máy quản trị tài chính doanh nghiệp .............................................23 2.1.3 Nội dung của quản trị tài chính doanh nghiệp .................................................25 Quản trị đầu tư dài hạn của doanh nghiệp ...................................................26 Quản trị tài trợ tài chính và quản trị vốn kinh doanh của doanh nghiệp......29 Quản trị doanh thu, chi phí ..........................................................................39 Quản trị phân phối lợi nhuận .......................................................................41 2.1.4 Các chỉ tiêu phản ánh tình hình tài chính doanh nghiệp ..................................44 2.1.5 Mô hình đánh giá tình trạng tài chính của doanh nghiệp .................................46 2.2 CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TRONG QUÂN ĐỘI....................................................................................48 2.2.1 Khái niệm và vai trò doanh nghiệp xây dựng quân đội ...................................48 2.2.2 Khái niệm và hệ thống pháp lý về quản trị tài chính các doanh nghiệp xây dựng trong quân đội ..................................................................................................51 2.2.3 Các đặc điểm và các nhân tố ảnh hưởng đến quản trị tài chính doanh nghiệp xây dựng trong quân đội............................................................................................53 Các đặc điểm của quản trị tài chính doanh nghiệp xây dựng trong quân đội .. ......................................................................................................................53 Các nhân tố ảnh hưởng đến quản trị tài chính doanh nghiệp xây dựng trong quân đội .....................................................................................................................56 v TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ................................................................................................. 60 THỰC TRẠNG VỀ QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH CỦA DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TRONG QUÂN ĐỘI ..........................................................61 3.1 QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TRONG QUÂN ĐỘI ..........................................................................61 3.2 THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH CỦA DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TRONG QUÂN ĐỘI....................................................................................62 3.2.1 Thực trạng tổ chức bộ máy quản trị tài chính tại các doanh nghiệp xây dựng trong quân đội ...........................................................................................................62 3.2.2 Thực trạng quản trị tài chính của doanh nghiệp xây dựng trong quân đội theo nội dung quản trị tài chính ........................................................................................64 Quản trị đầu tư dài hạn của doanh nghiệp ...................................................64 Quản trị tài trợ tài chính và quản trị vốn kinh doanh của doanh nghiệp......67 Quản trị doanh thu, chi phí ..........................................................................81 Quản trị phân phối lợi nhuận .......................................................................88 3.2.3 Các chỉ tiêu phản ánh năng lực hoạt động, khả năng thanh toán và khả năng sinh lợi của các doanh nghiệp xây dựng trong quân đội ...........................................92 Các chỉ tiêu phản ánh năng lực hoạt động ...................................................92 Các chỉ tiêu phản ánh khả năng thanh toán..................................................97 Chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lợi .............................................................99 3.2.4 Đánh giá tình trạng tài chính của các doanh nghiệp xây dựng trong quân đội .... ...............................................................................................................101 3.2.5 Sử dụng mô hình kinh tế lượng để đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến quản trị tài chính tại các doanh nghiệp xây dựng trong quân đội ....................................103 3.3 ĐÁNH GIÁ TỔNG HỢP THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TRONG QUÂN ĐỘI ........................................................106 3.3.1 Những kết quả đạt được .................................................................................106 3.3.2 Những tồn tại hạn chế ....................................................................................107 vi 3.3.3 Nguyên nhân của những tồn tại hạn chế ........................................................109 Nguyên nhân khách quan ...........................................................................109 Nguyên nhân chủ quan ...............................................................................109 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ............................................................................................... 111 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TRONG QUÂN ĐỘI .........................................112 4.1 CƠ SỞ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TRONG QUÂN ĐỘI ...............................112 4.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH CÁC DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TRONG QUÂN ĐỘI ........................................................117 4.2.1 Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản trị tài chính ................................................118 Thành lập bộ phận quản trị tài chính trong mô hình tổ chức doanh nghiệp .... ....................................................................................................................118 Tăng cường vai trò của giám đốc tài chính trong doanh nghiệp................119 Nâng cao trình độ đội ngũ nhân sự quản trị tài chính ................................121 4.2.2 Hoàn thiện công tác phân tích và lập kế hoạch tài chính ...............................122 Hoàn thiện công tác phân tích tài chính .....................................................122 Hoàn thiện công tác lập kế hoạch tài chính ...............................................124 4.2.3 Hoàn thiện quản trị các khoản phải thu..........................................................127 Lựa chọn chủ đầu tư và dự án ....................................................................127 Thỏa thuận hình thức thanh toán và các biện pháp bảo đảm thanh toán ...127 Theo dõi thu hồi công nợ ...........................................................................128 Biện pháp phòng ngừa rủi ro đối với các khoản phải thu khó đòi .............129 4.2.4 Hoàn thiện quản trị đầu tư tài sản dài hạn ......................................................129 4.2.5 Hoàn thiện công tác xây dựng hệ thống định mức và dự toán chi phí ...........133 Hoàn thiện hệ thống định mức hao phí nội bộ doanh nghiệp ....................133 Hoàn thiện công tác lập dự toán chi phí xây dựng ....................................134 vii 4.2.6 Hoàn thiện công nghệ quản lý theo hướng đầu tư áp dụng công nghệ thông tin phục vụ quản trị tài chính doanh nghiệp .................................................................135 4.2.7 Hoàn thiện chỉ tiêu Vốn chủ sở hữu trên Tổng tài sản theo hướng nâng cao năng lực tự tài trợ và tái cấu trúc các khoản nợ phù hợp hoàn cảnh từng doanh nghiệp ...............................................................................................................141 4.3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ......................................................................................144 TÓM TẮT CHƯƠNG 4 ............................................................................................... 146 KẾT LUẬN ................................................................................................................ 147 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ..................................................................... 150 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................ 151 viii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Nguyên nghĩa Từ viết tắt BCTC Báo cáo tài chính BQP Bộ Quốc phòng CFO Giám đốc tài chính CCDC Công cụ dụng cụ CMCN Cách mạng công nghiệp CNTT Công nghệ thông tin CP Cổ phần CSH Chủ sở hữu CT Công ty CTCP Công ty cổ phần CTNC Công trình nghiên cứu DN Doanh nghiệp DNCP Doanh nghiệp cổ phần DNCPXD Doanh nghiệp cổ phần xây dựng DNNN Doanh nghiệp Nhà nước DNQĐ Doanh nghiệp quân đội DNXD Doanh nghiệp xây dựng DNXDCP Doanh nghiệp xây dựng cổ phần trong quân đội DNXDNN Doanh nghiệp xây dựng nhà nước trong quân đội DNXDQĐ Doanh nghiệp xây dựng trong quân đội DTT Doanh thu thuần ĐTXD Đầu tư xây dựng EBIT Lợi nhuận trước thuế và lãi vay EOQ EPS ERP Mô hình lượng đặt hàng hiệu quả hay phương pháp cổ điển (Economic Ordering Quantity) Thu nhập trên một cổ phần (Earnings per Share) Hệ thống quản trị doanh nghiệp (Enterprise Resource Planning) ix HTK Hàng tồn kho JIT Mô hình cung cấp đúng lúc hay dự trữ bằng 0 (Just in time) KHCN Khoa học công nghệ LATS Luận án tiến sĩ MTV Một thành viên NCS Nghiên cứu sinh NN Nhà nước NTT Nguồn tài trợ NVL Nguyên vật liệu Nxb Nhà xuất bản P/E Chỉ số giá trên thu nhập (Price to Earnings) POQ Mô hình đặt hàng theo lô sản xuất (Production Order Quantity) QTTC Quản trị tài chính QTTCDN Quản trị tài chính doanh nghiệp ROE Tỷ suất lợi nhuận vốn chủ sở hữu SPKD Sản phẩm kinh doanh SXKD Sản xuất kinh doanh SXKDDD Sản xuất kinh doanh dở dang TCDN Tài chính doanh nghiệp TCT Tổng công ty TNHH Trách nhiệm hữu hạn TTS Tổng tài sản TSCĐ Tài sản cố định TSCĐHH Tài sản cố định hữu hình TSDH Tài sản dài hạn TSLĐ Tài sản lưu động TSNH Tài sản ngắn hạn TW Trung ương VCĐ Vốn cố định x VCSH Vốn chủ sở hữu VNN Vốn nhà nước VLĐ Vốn lưu động XD Xây dựng xi DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU STT Tên bảng biểu Bảng 2.1: Các chỉ tiêu phản ánh tình hình tài chính DN ………………… Bảng 2.2: So sánh doanh nghiệp kinh tế quốc phòng với các doanh nghiệp Trang 44 khác……………………………………………………………… 49 Bảng 3.1: Cơ cấu Tổng tài sản của các DNXD trong quân đội……………. 64 Bảng 3.2: Cơ cấu tài sản dài hạn của các DNXD trong quân đội …………. 65 Bảng 3.3: Cơ cấu nguồn vốn của các DNXD trong quân đội……………… 68 Bảng 3.4: Tỷ lệ nợ ngắn hạn trên tổng nợ của DNXD trong quân đội ……. 69 Bảng 3.5: Tỷ lệ trích nộp điều tiết trung bình so với lợi nhuận sau thuế của một số DNXD trong quân đội ………………………………….. Bảng 3.6: 70 Kết cấu các khoản mục thể hiện khả năng huy động vốn trong nợ ngắn hạn của các DNXDQĐ năm 2019……………. 71 Bảng 3.7: Kết cấu nợ vay ngân hàng của DNXDQĐ ngày 31/12/2019…… 73 Bảng 3.8: Tình hình áp dụng phương pháp tính khấu hao………………… 75 Bảng 3.9: Tỷ trọng khoản phải thu ngắn hạn trong TSNH của DNXDQĐ .. 76 Bảng 3.10: Tỷ trọng hàng tồn kho trong TSNH của DNXDQĐ ……………. 78 Bảng 3.11: Kết cấu hàng tồn kho ngày 31/12/2019 của các DNXDQĐ…….. 79 Bảng 3.12: Tỷ trọng doanh thu thuần từ bán hàng và cung cấp dịch vụ trong tổng doanh thu của DNXDQĐ……………………………. Bảng 3.13: Tỷ trọng lợi nhuận sau thuế so với doanh thu thuần …………. 82 83 Bảng 3.14: Tỷ trọng doanh thu từ hoạt động tài chính và thu nhập khác trong tổng doanh thu……………………………………………. 84 Bảng 3.15: Số lượng doanh nghiệp theo kết quả kinh doanh (lãi, lỗ)………. 89 Bảng 3.16: Tỷ lệ trích lợi nhuận sau thuế vào quỹ đầu tư phát triển và quỹ phát triển KHCN của các DNCPXD trong quân đội …………… Bảng 3.17: Tình hình chi trả cổ tức của các DNCP trong quân đội………. 90 91 Bảng 3.18: Chỉ tiêu hiệu quả sử dụng vốn cố định và tài sản cố định của các DNNN trong quân đội………………………………………….. 92 xii Bảng 3.19: Chỉ tiêu hiệu quả sử dụng vốn cố định và tài sản cố định của các DNCP trong quân đội…………………………………………… 93 Bảng 3.20: Chỉ tiêu vòng quay hàng tồn kho………………………………. 93 Bảng 3.21: Chỉ tiêu vòng quay các khoản phải thu………………………. 95 Bảng 3.22: Vòng quay VLĐ và hệ số sinh lời VLĐ của DNXDNN……… 95 Bảng 3.23: Vòng quay VLĐ và hệ số sinh lời VLĐ của DNXDCP trong quân đội…………………………………………………………. 96 Bảng 3.24: Chỉ tiêu vòng quay toàn bộ vốn kinh doanh…………………….. 97 Bảng 3.25: Hệ số thanh toán hiện thời………………………………………. 97 Bảng 3.26: Hệ số thanh toán nhanh…………………………………………. 98 Bảng 3.27: Hệ số thanh toán tức thời………………………………………. 98 Bảng 3.28: Chỉ tiêu tỉ suất lợi nhuận trên doanh thu thuần…………………. 99 Bảng 3.29: Chỉ tiêu tỉ suất lợi nhuận trên tổng tài sản……………………… 100 Bảng 3.30: Chỉ tiêu tỉ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu………………...... 100 Bảng 3.31: EPS, P/E và P/B của công ty CP – Tổng Công ty 36 ................. 101 Bảng 3.32: Điểm số Z-Score trung bình của các DNXDQĐ giai đoạn 20152019 ..................................................................................... 102 Bảng 3.33: Số lượng DN với điểm số Z-Score ở mức an toàn, cảnh báo và có nguy cơ mất an toàn tài chính giai đoạn 2015-2019 ............... 102 Bảng 3.34: Điểm số Z-Score trung bình của các DNXDQĐ giai đoạn 20152019 phân chia theo Luật doanh nghiệp 2020 .......................... Bảng 4.1: 102 Trách nhiệm theo chức danh của Giám đốc tài chính và kế toán trưởng……………………………………………………………. 120 xiii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ STT Tên bảng biểu Trang Hình 1.1 Khung nghiên cứu của luận án…………………………..…… 18 Hình 2.1 Tổ chức bộ phận tài chính độc lập trong mô hình tổ chức…… 23 Hình 2.2 Tổ chức bộ phận tài chính nằm trong phòng tài chính – kế toán………………………………………………………….. 24 Hình 2.3 Các nguồn tài trợ ngắn hạn của doanh nghiệp…………….. 30 Hình 2.4 Các nguồn tài trợ dài hạn của doanh nghiệp……………….. 31 Hình 3.1 Hình 3.2 Hình 3.3 Hình 4.1 Hình 4.2 Mô hình quản trị tài chính tại các doanh nghiệp xây dựng nhà nước trong quân đội ………………………………………… 63 Mô hình quản trị tài chính tại các doanh nghiệp xây dựng cổ phần trong quân đội………………………………………… 63 Doanh thu của các DNXDQĐ giai đoạn 2015-2019………. 83 Các nhóm giải pháp hoàn thiện QTTC DNXD QĐ được đề xuất …………………………………………………………... 118 Trình tự phân tích tài chính tại các DNXD trong quân đội.... 122 1 MỞ ĐẦU 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Doanh nghiệp quân đội (DNQĐ) nói chung và doanh nghiệp xây dựng trong quân đội (DNXDQĐ) nói riêng có vị trí quan trọng trong quân đội và nền kinh tế công nghiệp quốc phòng. DNQĐ phát triển bền vững góp phần quan trọng để duy trì sức mạnh, sẵn sàng chiến đấu của quân đội, đồng thời cải thiện về đời sống vật chất tinh thần của cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên quốc phòng trong toàn quân. Tuy nhiên, do yêu cầu của kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế, phù hợp với thông lệ quốc tế, Đảng và Nhà nước đã ban hành Nghị quyết TW 3 (khóa IX) ngày 23/08/2001 về “Tiếp tục sắp xếp đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước” Nghị quyết TW5 ngày 01/11/2016 và các Nghị quyết ban hành ngày 03/06/2017 như Nghị quyết TW 10, TW 11, TW 12 đều nhấn mạnh việc công tác cơ cấu lại các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) trong đó có các DNQĐ: “Cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước trên nền tảng công nghệ hiện đại, năng lực đổi mới sáng tạo, quản trị theo chuẩn mực quốc tế, nhằm huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực xã hội, bảo toàn, phát triển vốn nhà nước tại doanh nghiệp…”. (Trích Nghị quyết số 12-NQ/TW ngày 03/6/2017, Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, phần II, mục 2). Quán triệt các Nghị quyết TW của Đảng, Đảng ủy Quân sự Trung ương và Bộ Quốc phòng đã tập trung nghiên cứu, lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện nghiêm và cụ thể hoá những quan điểm của Đảng vào nhiệm vụ sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp được thể hiện qua Nghị quyết 425-NQ/QUTW ngày 18/5/2017 về sắp xếp đổi mới và nâng cao hiệu quả của DNQĐ đến năm 2020 và những năm tiếp theo. Ngày 04/10/2017, Thủ tướng Chính phủ ban hành Văn bản số 80/TTg-ĐMDN phê duyệt Đề án cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNQĐ đến năm 2020. Các DNQĐ có những đặc điểm riêng khác với các doanh nghiệp (DN) dân sự khác, không những tạo ra sản phẩm cho xã hội, giải quyết việc làm cho người lao động mà còn góp phần gìn giữ tiềm lực quốc phòng. Nếu có chiến tranh xảy ra, các DN này có thể chuyển ngay thành các trung đoàn, lữ đoàn, sư đoàn, binh đoàn, có thể tham gia chiến đấu và phục vụ chiến đấu được ngay. Do vậy, khi thực hiện chủ trương tái cơ cấu, đổi mới của Đảng và Nhà nước, các DNXDQĐ cần đảm bảo được nhiệm vụ chính trị 2 mà một DNQĐ cần thông suốt đó là giải quyết tốt mẫu thuẫn giữa hoạt động kinh tế và an ninh quốc phòng. Một số DNQĐ đã thích nghi nhanh chóng trong bối cảnh mới, chuyển đổi sang mô hình DN mới như công ty trách nhiệm hữu hạn nhà nước một thành viên (TNHH NN MTV) và công ty cổ phần (CTCP), công ty mẹ - con và bước đầu đã đạt được những thành công đáng kể. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, các DNXDQĐ vẫn còn tồn tại một số hạn chế trong công tác quản trị DN, đặc biệt là công tác quản trị tài chính doanh nghiệp (QTTCDN). Doanh thu và lợi nhuận của các DNXDQĐ sụt giảm qua các năm, khả năng thanh toán tức thời thấp, cơ cấu nguồn vốn mất cân đối, hệ số nợ trên tổng nguồn vốn lớn (trên 80%), nợ ngắn hạn chiếm trên 85% tổng nợ, một số DN bị âm vốn chủ sở hữu, một số DN sau khi cổ phần hóa thì hoạt động không hiệu quả như mong muốn. Những vấn đề trên do nhiều nguyên nhân, một trong những nguyên nhân quan trọng là do công tác QTTC tại các DNXDQĐ còn chưa bài bản, thiếu tính chiến lược, cơ cấu tài sản còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, quản lý khoản phải thu chưa tốt, hệ thống định mức còn lạc hậu ảnh hưởng đến quản lý chi phí,…Điều này dẫn tới hạn chế của hoạt động QTTC tại các DNXDQĐ trong xu hướng cách mạng công nghệ 4.0. Thực trạng trên đòi hỏi cần phải có sự nghiên cứu, tổng kết công tác QTTC tại các DNXDQĐ hiện nay, nhận diện được các vấn đề cốt lõi góp phần định hướng xây dựng giải pháp phù hợp để hoàn thiện công tác này nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các DNXDQĐ. Do đó, đề tài luận án “Nghiên cứu quản trị tài chính doanh nghiệp xây dựng trong quân đội phù hợp với điều kiện thực tế Việt Nam” được lựa chọn là rất cần thiết, thời sự nhằm đáp ứng yêu cầu cấp thiết nêu trên. 2. MỤC ĐÍCH VÀ MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 2.1 Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận án là luận giải làm sáng tỏ cơ sở lí luận về QTTCDN, nghiên cứu ứng dụng vào QTTC các DNXDQĐ và đề xuất các giải pháp hoàn thiện QTTC các DNXDQĐ phù hợp với điều kiện thực tế Việt Nam hiện nay. 2.2 Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu của luận án là: - Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án. - Hệ thống hóa, làm rõ cơ sở lí luận về QTTC, hiệu quả QTTC DNXD. 3 - Đánh giá thực trạng QTTC DNXDQĐ thời kỳ tái cơ cấu và cổ phần hóa DNNN hiện nay, chỉ ra những mặt đạt được, những mặt tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trong QTTC tại các DNXDQĐ. - Đề xuất các giải pháp hoàn thiện QTTC DNXDQĐ có căn cứ khoa học, khả thi và phù hợp với điều kiện thực tế Việt Nam. 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Đối tượng nghiên cứu là QTTC DNXDQĐ. - Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: Tập trung nghiên cứu hoạt động QTTC của các DNXDQĐ. Dựa trên loại hình DN, luận án chia các DNXDQĐ thành hai nhóm doanh nghiệp: (1) DNXDQĐ 100% vốn nhà nước (DNXDNN) và (2) DNXDQĐ có vốn nhà nước nhỏ hơn 100%/DNXDQĐ cổ phần hóa (DNXDCP). Dựa trên quy mô vốn chủ sở hữu (VCSH), luận án chia DNXDQĐ thành ba nhóm: (1) Nhóm DNXDQĐ có quy mô VCSH trên 300 tỷ đồng, (2) Nhóm DNXDQĐ có quy mô VCSH từ 10 tỷ đồng đến 300 tỷ đồng và (3) Nhóm DNXDQĐ có quy mô VCSH dưới 10 tỷ đồng. + Về thời gian: Số liệu thu thập phục vụ nghiên cứu trong thời gian 5 năm từ 2015 đến 2019. Thời gian áp dụng các giải pháp trong 10 năm tiếp theo từ (2023-2032), thời gian áp dụng này có thể thay đổi tùy theo tình hình thực tế của các DNXDQĐ. + Về nội dung: Luận án tập trung nghiên cứu một số vấn đề cơ bản và quan trọng trong QTTC DNXDQĐ như: Quyết định đầu tư dài hạn; Quyết định tài trợ và quản trị vốn kinh doanh; Quản trị doanh thu, chi phí và phân phối lợi nhuận của DNXDQĐ. 4. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA LUẬN ÁN Ý nghĩa khoa học của luận án: Luận án đóng góp vào lý luận QTTCDN, cụ thể hóa cho DNXDQĐ. Các kết quả nghiên cứu đạt được của đề tài luận án cho thấy rõ thực trạng QTTC tại các DNXDQĐ giai đoạn 2015-2019. Ý nghĩa thực tiễn của luận án: Các giải pháp đề xuất của đề tài góp phần làm cho công tác QTTC tại các DNXDQĐ hiệu quả hơn, khắc phục những tồn tại, hạn chế hiện nay. Kết quả nghiên cứu của luận án có thể làm tài liệu tham khảo cho công tác QTTC tại các DNXDQĐ nói riêng và các DNXD tại Việt Nam nói chung. 4 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu nhằm đạt được mục tiêu nghiên cứu đề ra, luận án sử dụng tổng hợp các phương pháp luận nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu. Về phương pháp luận nghiên cứu, luận án sử dụng hệ thống quan điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, cách tiếp cận hệ thống và quan điểm kế thừa. Về phương pháp nghiên cứu, luận án sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu vận dụng một cách phù hợp với các vấn đề nghiên cứu như sau: - Phân tích hệ thống, tổng hợp lý thuyết: Tác giả sử dụng phương pháp này để tổng hợp các quan điểm khoa học, các tài liệu lý thuyết, các kết quả nghiên cứu lý luận và vấn đề thực tiễn trong QTTCDN để hình thành khung lý thuyết đối với các vấn đề nghiên cứu; Phương pháp này cũng được dung để phân tích, đánh giá và phát hiện các vấn đề của thực trạng, lý giải các hiện tượng trên thực tế trong sự so sánh với các góc nhìn lý luận,…nhằm mục đích tìm ra và nhận diện các vấn đề một cách tổng thể, cốt lõi, bản chất từ đó giúp định hướng nghiên cứu cụ thể. - Phương pháp thu thập số liệu và xử lý số liệu: + Luận án sử dụng dữ liệu, số liệu thứ cấp thu thập từ các báo cáo tài chính, hồ sơ năng lực và thông tin trên website chính thức của các DNXDQĐ. + Luận án sử dụng số liệu báo cáo tài chính của 22 DNXDQĐ từ năm 2015 đến năm 2019. Dữ liệu được tập hợp và xử lý bằng phần mềm Microsoft Exel để thống kê và đưa ra số liệu tổng hợp. + Luận án sử dụng phần mềm STATA để xử lý số liệu thống kê, xây dựng mô hình hồi quy dữ liệu bảng để tìm ra nhân tố ảnh hưởng mạnh đến tình trạng tài chính của DNXDQĐ. - Phương pháp thống kê và phân tích, tổng hợp: Dựa trên các kết quả số liệu thống kê, luận án so sánh, đối chiếu để tìm ra xu thế chung, các đặc trưng cơ bản nhất trong QTTC đối với từng nhóm DNXDQĐ. Ngoài ra, luận án còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khác như phân tích định tính kết hợp với phân tích định lượng, phương pháp phân tích so sánh, phân tích đánh giá, kế thừa các kết quả nghiên cứu của các công trình nghiên cứu trước và có liên quan đến đề tài luận án theo các nội dung nghiên cứu. 5 6. NHỮNG ĐÓNG GÓP KHOA HỌC VÀ ĐIỂM MỚI CỦA LUẬN ÁN Luận án đã bổ sung và làm rõ hơn những lý luận về QTTCDN nói chung, tập trung vào các nội dung tổ chức bộ máy QTTC, quản trị đầu tư dài hạn, quản trị tài trợ tài chính và quản trị vốn kinh doanh của DN, quản trị doanh thu, chi phí, quản trị phân phối lợi nhuận, các chỉ tiêu phản ánh tình hình QTTC. Luận án đã đưa ra khái niệm, vị trí và vai trò của DNXDQĐ trong nền kinh tế quốc phòng, phân tích những đặc điểm của DNXDQĐ ảnh hưởng đến công tác QTTCDN, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến QTTC DNXDQĐ. Đây là một điểm mới về cơ sở lý luận của luận án. Một đóng góp khoa học nổi bật khác của luận án là đã phân tích các chỉ tiêu tài chính để thấy rõ thực trạng về QTTC tại các DNXDQĐ, nhận diện những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân những tồn tại hạn chế đó. Luận án áp dụng mô hình Zscore của Altman để thấy rõ hơn tình trạng tài chính của các DNXDQĐ. Một điểm mới nữa của luận án là đã áp dụng mô hình kinh tế lượng để xác định các nhân tố ảnh hưởng mạnh đến tình hình tài chính DNXDQĐ để từ đó đề ra giải pháp phù hợp. Luận án đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện QTTC tại các DNXDQĐ, các giải pháp này có thể được tham khảo để áp dụng giải quyết các vấn đề thực tiễn hiện nay. 7. KẾT CẤU LUẬN ÁN Ngoài mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án gồm 4 chương: Chương 1: Tổng quan các nghiên cứu liên quan đến quản trị tài chính doanh nghiệp xây dựng trong quân đội. Chương 2: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản trị tài chính doanh nghiệp xây dựng trong quân đội. Chương 3: Thực trạng về quản trị tài chính của doanh nghiệp xây dựng trong quân đội. Chương 4: Giải pháp hoàn thiện quản trị tài chính của các doanh nghiệp xây dựng trong quân đội.