Tài liệu Luận án đặc điểm bệnh học của mầm bệnh vibrio spp. và vi bào tử trùng hiện diện trong đường ruột ở tôm nước lợ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ TRƯƠNG MINH ÚT ĐẶC ĐIỂM BỆNH HỌC CỦA MẦM BỆNH Vibrio spp. VÀ VI BÀO TỬ TRÙNG HIỆN DIỆN TRONG ĐƯỜNG RUỘT CỦA TÔM NƯỚC LỢ LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHUYÊN NGÀNH NUÔI TRỒNG THUỶ SẢN MÃ SỐ 62620301 NĂM 2023 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ TRƯƠNG MINH ÚT MÃ SỐ NCS: P0616005 ĐẶC ĐIỂM BỆNH HỌC CỦA MẦM BỆNH Vibrio spp. VÀ VI BÀO TỬ TRÙNG HIỆN DIỆN TRONG ĐƯỜNG RUỘT CỦA TÔM NƯỚC LỢ LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHUYÊN NGÀNH NUÔI TRỒNG THUỶ SẢN MÃ SỐ 62620301 NGƯỜI HƯỚNG DẪN PGS.TS. TỪ THANH DUNG NĂM 2023 LỜI CÁM ƠN Để hoàn thành các nội dung trong luận án này, ngoài sự cố gắng học hỏi, nghiên cứu của bản thân, tôi còn nhận được sự quan tâm giúp đỡ rất lớn từ nhiều tổ chức, cơ quan và cá nhân. Trước hết tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và chân thành biết ơn tới Ban Giám hiệu, Ban lãnh đạo Khoa Sau đại học, Ban Chủ nhiệm Khoa Thủy sản, Ban lãnh đạo Bộ môn Bệnh học Thủy sản cùng quý Thầy/Cô Trường Đại học Cần Thơ đã tạo điều kiện thuận lợi nhất để tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành chương trình học tập nghiên cứa sinh trong thời gian qua. Tôi xin cảm ơn Lãnh đạo Sở Nông nghiệp & PTNT, Chi cục Chăn nuôi và Thú y Cà Mau đã tạo nhiều điều kiện cho tôi hoàn thành chương trình học tại Trường Đại học Cần Thơ. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất tới Cô PGS.TS. Từ Thanh Dung đã trực tiếp hướng dẫn, nhiệt tình, tận tình dìu dắt và đóng góp ý kiến quý báu để giúp tôi hoàn thành luận án này. Xin cảm ơn các Thầy Cô và các em ở Bộ môn Bệnh học Thủy sản đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập cũng như làm đề tài tại Bộ môn. Cám ơn các em học viên Cao học và các em sinh viên ngành Bệnh học Thủy sản đã hỗ trợ tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Nhân đây, tôi xin gửi lời cảm ơn tới tất cả bạn bè, các bạn đồng nghiệp những người đã góp ý, chia sẻ chân thành, hỗ trợ và động viên tôi trong suốt thời gian hoàn thành khóa học. Cuối cùng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến gia đình, người thân và bạn bè đã tạo mọi điều kiện, động viên giúp đỡ về tinh thần và vật chất để tôi vượt qua khó khăn, trở ngại trong suốt quá trình học tập và làm việc. i TÓM TẮT Trong những năm qua dịch bệnh đã và đang xảy ra nhiều trên tôm nuôi gây thiệt hại nghiêm trọng cho người nuôi tôm, điển hình là bệnh đường ruột do vi khuẩn Vibrio spp. và vi bào tử trùng Enterocytozoon hepatopanaei (EHP) gây ra ở giai đoạn thương phẩm (>5g). Nghiên cứu thu mẫu tổng số 378 mẫu từ 63 ao nuôi tôm thẻ chân trắng bệnh đường ruột tại 3 tỉnh Cà Mau (39 ao), Sóc Trăng (10 ao) và Bến Tre (14 ao). Tôm bệnh thường biểu hiện một số dấu hiệu bệnh lý điển hình liên quan đến gan tụy như sưng mềm, nhạt màu hoặc teo dai, nhạt màu cùng với các dấu hiệu đường ruột như ruột đứt khúc hoặc rỗng, phân lỏng và phân trắng. Trên các mẫu tôm bệnh ghi nhận sự hiện diện của Gregrarine (14,29%), vi bào tử trùng EHP (41,27%) và vermiform (77,78%). Trong đó, tôm nhiễm EHP đặc trưng bởi các dấu hiệu như tôm chậm lớn, phân đàn trong ao kèm theo các biểu hiện mềm vỏ, đục cơ ốp thân. gan tụy nhạt màu, teo, ruột rỗng và ruột có màu vàng nâu, phân lỏng. Các cụm bào tử EHP được phát hiện trên gan tụy tôm, các tiêu bản soi tươi và kính phết nhuộm giemsa, với 2 trạng thái tự do (ngoại bào) hoặc nằm bên trong tế bào chất biểu mô gan tụy. Kết quả phân lập trên gan tụy và đường ruột tôm thu được tổng số 102 khuẩn lạc thuộc 5 loài Vibrio spp., xuất hiện với tỷ lệ 82,4% trên các mẫu tôm bệnh đường ruột thu từ các ao, trong đó tỷ lệ tôm bị đơn nhiễm 1 loài vi khuẩn và đa nhiễm từ 2 loài vi khuẩn tương ứng là 47,62% và 39,92%. Định danh dựa vào Kit test nhanh API 20E và giải trình tự gen 16S rRNA đã xác định được 5 nhóm Vibrio spp. trong đó V. alginolyticus chiếm tỷ lệ (50%), tiếp theo là V. cholerae với (17,7%) và thấp nhất là V. harveyi chiếm (5,9%). Phân tích gen độc lực của một số chủng vi khuẩn Vibrio spp. trên tôm cho thấy hầu hết các loài vi khuẩn được phân tích có chứa ít nhất từ 1-3 gen độc lực; điển hình, cao nhất là V. parahaemolyticus BT1A1 có tới 03 gen độc lực (toxR, toxRS và pirB) và thấp nhất là V. alginolyticus có 01 gen độc lực là toxRS. Thí nghiệm xác định giá trị độc lực LD50 của vi khuẩn V. vulnificus CM3IC1 là 1,5×104 CFU/mL và V. parahaemolyticus BTIA1 là 2,7×105 CFU/mL. Trong khi đó, xác định độc lực vi khuẩn Vibrio spp. cảm nhiễm tổ hợp (V. alginolyticus, V. cholerae, V. vulnificus (ACV); V. alginolyticus, V. cholerae, V. parahaemolyticus (ACP); V. alginolyticus, V. vulnificus, V. parahaemolyticus (AVP), V. cholerae, V. vulnificus, V. parahaemolyticus (CVP) và V. alginolyticus, V. cholerae, V. vulnificus, V. parahaemolyticus (ACVP) cho kết quả tỷ lệ chết của tổ hợp vi khuẩn theo thứ tự ACVP< ACP< ACV - Xem thêm -