Tài liệu Luận án các nhân tố tác động đến chất lượng thông tin báo cáo tài chính trong các doanh nghiệp tại việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ. HỒ CHÍ MINH  PHẠM QUỐC THUẦN CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TRONG CÁC DOANH NGHIỆP TẠI VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh- 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ. HỒ CHÍ MINH  PHẠM QUỐC THUẦN CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TRONG CÁC DOANH NGHIỆP TẠI VIỆT NAM Chuyên ngành: Kế toán- Kiểm toán Mã số: 62 34 03 01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: 1: PGS.TS NGUYỄN XUÂN HƯNG 2: TS NGUYỄN THỊ KIM CÚC TP. Hồ Chí Minh- 2016 ii LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Những số liệu, dữ liệu và kết quả được trình bày trong luận án là trung thực và nội dung luận án chưa từng được ai công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào. Tất cả những nội dung được kế thừa, tham khảo từ nguồn tài liệu khác đều được trích dẫn đầy đủ và ghi nguồn cụ thể trong danh mục các tài liệu tham khảo. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 6 năm 2016 Nghiên cứu sinh Phạm Quốc Thuần iii MỤC LỤC Lời cam đoan ------------------------------------------------------------------------------------------ ii Mục lục ------------------------------------------------------------------------------------------------ iii Danh mục các Sơ đồ, Bảng biểu và Phụ lục -------------------------------------------------------xi Danh mục các từ viết tắt---------------------------------------------------------------------------- xxi Phần mở đầu ------------------------------------------------------------------------------------- xxiii 1. Lý do chọn đề tài-------------------------------------------------------------------------- xxiii 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu ---------------------------------------------------------xxvi 3. Phương pháp nghiên cứu----------------------------------------------------------------- xxvii 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu -------------------------------------------------------- xxviii 5. Các đóng góp mới của luận án -------------------------------------------------------- xxviii 6. Kết cấu của Luận án -----------------------------------------------------------------------xxix Chƣơng 1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu -------------------------------------------------- 1 1.1. Các nghiên cứu về chất lượng thông tin BCTC --------------------------------------------- 1 1.1.1. Các bước công việc ---------------------------------------------------------------------------- 1 1.1.2. Tổng quan các hướng nghiên cứu về CLTT BCTC -------------------------------------- 2 1.1.3. Đánh giá CLTT BCTC theo các thuộc tính chất lượng----------------------------------- 5 1.1.3.1. Tổng quan nghiên cứu về đánh giá CLTT BCTC theo các thuộc tính CL----------- 5 1.1.3.2. Các thuộc tính đánh giá CLTT từ các tổ chức nghề nghiệp KT----------------------- 6 1.1.3.3. Các thuộc tính CLTT từ phía quy định của Nhà nước --------------------------------- 9 1.1.3.4. Đánh giá CLTT BCTC từ phía các nhà nghiên cứu độc lập ------------------------- 11 1.1.4. Nhận xét xu hướng phát triển của nghiên cứu về đánh giá CLTT BCTC ------------ 13 1.2. Nghiên cứu liên quan đến nhân tố tác động đến CLTT BCTC -------------------------- 14 1.2.1. Các bước công việc -------------------------------------------------------------------------- 14 1.2.2. Tổng quan các nghiên cứu trước----------------------------------------------------------- 15 iv 1.2.3. Nghiên cứu của các nhà nghiên cứu độc lập --------------------------------------------- 17 1.2.3.1. Nghiên cứu từ các tác giả nước ngoài --------------------------------------------------- 17 1.2.3.2. Nghiên cứu từ các tác giả trong nước --------------------------------------------------- 21 1.2.4. Nhận xét xu hướng phát triển của nghiên cứu về các nhân tố tác động đến CLTT BCTC ------------------------------------------------------------------------------------------------- 23 1.3. Khe hổng nghiên cứu -------------------------------------------------------------------------- 24 1.3.1. Đóng góp của các nghiên cứu trước ------------------------------------------------------- 24 1.3.2. Hạn chế của các nghiên cứu trước --------------------------------------------------------- 25 1.3.3. Định hướng của nghiên cứu này ----------------------------------------------------------- 26 1.4. Kết luận chương 1 ------------------------------------------------------------------------------ 27 Chƣơng 2. Cơ sở lý thuyết ------------------------------------------------------------------------ 28 2.1. Các khái niệm ----------------------------------------------------------------------------------- 28 2.1.1. Khái niệm thông tin -------------------------------------------------------------------------- 28 2.1.2. Khái niệm chất lượng ------------------------------------------------------------------------ 29 2.1.3. Khái niệm chất lượng thông tin ------------------------------------------------------------ 30 2.1.4. Khái niệm chất lượng thông tin BCTC --------------------------------------------------- 31 2.2. Các lý thuyết nền và vận dụng cho nghiên cứu này --------------------------------------- 34 2.2.1. Lý thuyết Đại diện (Agency Theory) ------------------------------------------------------ 34 2.2.1.1. Khái quát nội dung và vận dụng lý thuyết của các nghiên cứu trước --------------- 34 2.2.1.2. Vận dụng lý thuyết cho nghiên cứu này ------------------------------------------------ 37 2.2.2. Lý thuyết xử lý thông tin (Information Processing Theory) --------------------------- 37 2.2.2.1. Khái quát nội dung và vận dụng lý thuyết của các nghiên cứu trước --------------- 37 2.2.2.2. Vận dụng lý thuyết cho nghiên cứu này ------------------------------------------------ 38 2.2.3. Lý thuyết sự khuếch tán kỹ thuật (Technology Diffusion Theory) ------------------- 38 2.2.3.1. Khái quát nội dung và vận dụng lý thuyết của các nghiên cứu trước --------------- 38 v 2.2.3.2. Vận dụng lý thuyết cho nghiên cứu này ------------------------------------------------ 40 2.2.4. Lý thuyết ngẫu nhiên (Contingency theory of organizations) ------------------------- 40 2.2.4.1. Khái quát nội dung và vận dụng lý thuyết của các nghiên cứu trước --------------- 40 2.2.4.2. Vận dụng lý thuyết cho nghiên cứu này ------------------------------------------------ 40 2.2.5. Quan điểm quản trị CL toàn diện (Total Quality Management- TQM) -------------- 41 2.2.5.1. Khái quát nội dung và vận dụng của các nghiên cứu trước -------------------------- 41 2.2.5.2. Vận dụng cho nghiên cứu này ----------------------------------------------------------- 42 2.3. Các nhân tố tác động đến CLTT BCTC từ cơ sở lý thuyết ------------------------------ 42 2.4. Kết luận chương 2 ------------------------------------------------------------------------------ 43 Chƣơng 3. Phƣơng pháp nghiên cứu ----------------------------------------------------------- 44 3.1. Phương pháp nghiên cứu ---------------------------------------------------------------------- 45 3.1.1. Xác định phương pháp nghiên cứu -------------------------------------------------------- 45 3.1.2. Quy trình nghiên cứu ------------------------------------------------------------------------ 46 3.1.3. Biện luận sự phù hợp của phương pháp nghiên cứu ------------------------------------ 47 3.1.3.1. Nghiên cứu định tính---------------------------------------------------------------------- 47 3.1.3.2. Nghiên cứu định lượng -------------------------------------------------------------------- 48 3.1.3.3. Thiết kế hỗn hợp khám phá -------------------------------------------------------------- 48 3.2. Nghiên cứu định tính -------------------------------------------------------------------------- 49 3.2.1. Quy trình chung ------------------------------------------------------------------------------ 49 3.2.2. Nội dung nghiên cứu định tính ------------------------------------------------------------- 50 3.2.3. Phương pháp nghiên cứu -------------------------------------------------------------------- 51 3.2.4. Chọn mẫu nghiên cứu ---------------------------------------------------------------------- 51 3.2.4.1. Phương pháp chọn mẫu ------------------------------------------------------------------- 51 3.2.4.2. Số lượng mẫu ------------------------------------------------------------------------------ 51 vi 3.2.4.3. Chọn lựa phần tử mẫu --------------------------------------------------------------------- 52 3.2.4.4. Đối tượng tham gia thảo luận ------------------------------------------------------------ 53 3.2.5. thu thập dữ liệu ------------------------------------------------------------------------------- 55 3.2.5.1. Phương pháp thu thập dữ liệu ------------------------------------------------------------ 55 3.2.5.2. Kỹ thuật thu thập dữ liệu ----------------------------------------------------------------- 55 3.2.5.3. Công cụ và quy trình thu thập dữ liệu -------------------------------------------------- 55 3.3. Nghiên cứu định lượng ------------------------------------------------------------------------ 57 3.3.1. Quy trình chung ----------------------------------------------------------------------------- 57 3.3.2. Nội dung nghiên cứu định lượng ---------------------------------------------------------- 59 3.3.3. Phương pháp nghiên cứu ------------------------------------------------------------------- 60 3.3.4. Xây dựng thang đo -------------------------------------------------------------------------- 60 3.3.4.1. Nguyên tắc xây dựng thang đo ---------------------------------------------------------- 60 3.3.4.2. Thang đo đo lường CLTT BCTC ------------------------------------------------------- 60 3.3.4.3. Thang đo đo lường các nhân tố tác động đến CLTT BCTC ------------------------- 62 3.3.5. Chọn mẫu nghiên cứu ----------------------------------------------------------------------- 64 3.3.6. Thiết kế bảng câu hỏi------------------------------------------------------------------------ 67 3.3.6.1. Nguyên tắc chung ------------------------------------------------------------------------ 67 3.3.6.2. Thiết kế bảng câu hỏi nháp--------------------------------------------------------------- 68 3.3.6.3. Bảng câu hỏi nháp cuối cùng ------------------------------------------------------------ 68 3.3.6.4. Bảng câu hỏi hoàn chỉnh ----------------------------------------------------------------- 68 3.3.7. Thu thập và chuẩn bị dữ liệu --------------------------------------------------------------- 69 3.3.8. Đánh giá độ tin cậy của thang đo --------------------------------------------------------- 69 3.3.9. Kiểm định giá trị thang đo ----------------------------------------------------------------- 70 3.3.10. Kiểm định giả thuyết nghiên cứu -------------------------------------------------------- 71 vii 3.4. Kết luận------------------------------------------------------------------------------------------ 72 Chƣơng 4. Kết quả nghiên cứu ------------------------------------------------------------------ 74 4.1. Kết quả nghiên cứu định tính----------------------------------------------------------------- 75 4.1.1. Phương pháp và quy trình phân tích ------------------------------------------------------ 75 4.1.2. Phân tích đo lường CLTT BCTC ---------------------------------------------------------- 76 4.1.3. Phân tích khám phá các nhân tố tác động đến CLTT BCTC -------------------------- 76 4.1.3.1. Các tình huống khẳng định các nhân tố khám phá ------------------------------------ 76 4.1.3.2. Kết quả phân tích -------------------------------------------------------------------------- 78 4.1.4. Phân tích đo lường các nhân tố tác động đến CLTT BCTC --------------------------- 80 4.1.5. Xác định mô hình nghiên cứu lý thuyết --------------------------------------------------- 80 4.1.6. So sánh với các nghiên cứu trước --------------------------------------------------------- 81 4.2. Kết quả nghiên cứu định lượng --------------------------------------------------------------- 82 4.2.1 Mô tả mẫu nghiên cứu ----------------------------------------------------------------------- 82 4.2.2. Phương pháp đo lường các biến trong mô hình ------------------------------------------ 84 4.2.3. Thực Trạng về CLTT BCTC và các nhân tố tác động đến CLTT BCTC tại các DN Việt Nam ---------------------------------------------------------------------------------------------- 85 4.2.3.1. Thực trạng về CLTT BCTC -------------------------------------------------------------- 85 4.2.3.2. Thực trạng về các nhân tố tác động CLTT BCTC ------------------------------------ 87 4.2.4. Đánh giá độ tin cậy của thang đo bằng Cronbach ------------------------------------ 88 4.2.4.1. Nội dung đánh giá Cronbach ---------------------------------------------------------- 88 4.2.4.2. Thực hiện đánh giá Cronbach --------------------------------------------------------- 89 4.2.5. Kiểm định giá trị thang đo (phân tích nhân tố khám phá EFA) ----------------------- 92 4.2.5.1. Nội dung phân tích nhân tố khám phá EFA -------------------------------------------- 92 4.2.5.2. Kiểm định điều kiện để phân tích EFA------------------------------------------------- 92 viii 4.2.5.3. Phân tích EFA cho thang đo thuộc biến độc lập --------------------------------------- 93 4.2.5.4. Phân tích EFA cho thang đo biến phụ thuộc ------------------------------------------- 96 4.2.6. Kiểm định giả thuyết nghiên cứu -------------------------------------------------------- 101 4.2.6.1. Nguyên tắc chung ------------------------------------------------------------------------ 101 4.2.6.2. Kết quả kiểm định ----------------------------------------------------------------------- 101 4.2.6.3. Nhận xét kết quả kiểm định các giả thuyết nghiên cứu ----------------------------- 107 4.2.7. Mô hình hồi qui tuyến tính --------------------------------------------------------------- 107 4.2.7.1. Mục tiêu xây dựng mô hình hồi qui tuyến tính ------------------------------------- 107 4.2.7.2. Kiểm định sự phù hợp các giả định trong hồi qui tuyến tính --------------------- 107 4.2.7.3. Xác định mô hình nghiên cứu chính thức -------------------------------------------- 114 4.2.7.4. Kết quả phân tích hồi qui -------------------------------------------------------------- 115 4.2.8. Tổng hợp kết quả kiểm định các giả thuyết nghiên cứu ------------------------------ 123 4.3. Kết luận ---------------------------------------------------------------------------------------- 124 Chƣơng 5. Kết luận và kiến nghị ------------------------------------------------------------- 125 5.1. Kết luận ---------------------------------------------------------------------------------------- 126 5.1.1. CLTT BCTC trong các DN Việt Nam -------------------------------------------------- 126 5.1.2. Kết quả kiểm định và phân tích hồi qui ------------------------------------------------ 131 5.1.3. Những đóng góp của nghiên cứu --------------------------------------------------------- 134 5.2. Kiến nghị -------------------------------------------------------------------------------------- 136 5.2.1. Cần hạn chế tác động tiêu cực của hành vi quản trị lợi nhuận ----------------------- 136 5.2.1.1. Luận bàn về tác động của Hành vi quản trị lợi nhuận đến CLTT trên BCTC --- 137 5.2.1.2. Các giải pháp hạn chế tác động tiêu cực của Hành vi quản trị lợi nhuận -------- 138 5.2.2. Nhà quản lý cần thể hiện vai trò đối với HTTTKT ------------------------------------ 139 5.2.2.1. Luận bàn về tác động của Hỗ trợ từ phía nhà quản trị đến CLTT trên BCTC -- 139 ix 5.2.2.2. Giải pháp gia tăng CLTT BCTC từ phía các nhà quản trị DN --------------------- 140 5.2.3. Cần giảm áp lực thuế trong các DN Việt Nam ----------------------------------------- 141 5.2.3.1. Luận bàn về tác động của Áp lực từ thuế đến CLTT trên BCTC ----------------- 141 5.2.3.2. Giảm áp lực từ thuế để gia tăng CLTT BCTC --------------------------------------- 142 5.2.4. Đề cao trách nhiệm của DN đối với Đào tạo & bồi dưỡng -------------------------- 143 5.2.4.1. Luận bàn về Đào tạo, bồi dưỡng nhân viên và CLTT BCTC --------------------- 143 5.2.4.2. Giải pháp nâng cao Đào tạo & bồi dưỡng góp phần gia tăng CLTT BCTC ----- 144 5.2.5. Nâng cao CL nguồn nhân lực kế toán- kiểm toán ------------------------------------- 144 5.2.5.1. Luận bàn về tác động của Năng lực nhân viên KT đối với CLTT BCTC ------- 145 5.2.5.2. Các giải pháp gia tăng CL nguồn nhân lực KT và kiểm toán ---------------------- 145 5.2.6. Nâng cao hiệu quả của HTKSNB nhằm gia tăng CLTT BCTC ---------------------- 147 5.2.6.1. Luận bàn về tác động của HT KSNB lên CLTT BCTC ---------------------------- 147 5.2.6.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả của HT KSNB nhằm gia tăng CLTT BCTC ------ 148 5.2.7. Nâng cao CL kiểm toán nhằm góp phần gia tăng CLTT BCTC --------------------- 150 5.2.7.1. Luận bàn về tác động của kiểm toán đến CLTT trên BCTC ----------------------- 150 5.2.7.2. Các giải pháp nâng cao CL kiểm toán ------------------------------------------------- 150 5.2.8. Gia tăng CLTT BCTC từ phía đảm bảo CL PMKT ----------------------------------- 153 5.2.8.1. Luận bàn về tác động của CL PMKT lên CLTT BCTC ---------------------------- 153 5.2.8.2. Giải pháp gia tăng CL PMKT nhằm góp phần gia tăng CLTT BCTC ----------- 154 5.2.9. Đề cao vai trò giám sát CLTT BCTC từ phía UBCKNN ---------------------------- 155 5.2.9.1. Luận bàn về vai trò của UBCKNN và CLTT BCTC ------------------------------- 155 5.2.9.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả giám sát CLTT BCTC của các DN niêm yết ------ 156 5.3. Những hạn chế của quá trình nghiên cứu luận án ---------------------------------------- 157 5.4. Kết luận ---------------------------------------------------------------------------------------- 158 x Danh mục công trình của tác giả đã công bố liên quan đến luận án ----------------------- 160 Danh mục tài liệu tham khảo --------------------------------------------------------------------- 161 Phụ lục ---------------------------------------------------------------------------------------------- 176 xi DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ Trang SĐ 1.01: Phác thảo nghiên cứu chương 1 1 SĐ 1.02: Phác thảo các bước công việc tìm hiểu các nghiên cứu về CLTT BCTC 2 SĐ 1.03: Các thuộc tính đánh giá CLTT của FASB (1980) (Carmichael, 1980) 7 SĐ 1.04: các thuộc tính CLTT của IASB 2001 (IASB 2001) 8 SĐ 1.05: Các thuộc tính CLTT BCTC của FASB & IASB 2010 (IASB, 2010) 9 SĐ 1.06: Thuộc tính CLTT BCTC của Kế toán Pháp (Odile barbe- Dandon & ctg (2008) 10 SĐ 1.07: Các thuộc tính CLTT theo Luật Kế toán Việt Nam 10 SĐ 1.08: các bước công việc tìm hiểu các nghiên cứu về các nhân tố tác động đến CLTT BCTC 15 SĐ 1.09: Các nhân tố tác động đến CLTT KT trên BCTC của Hongjiong Xu & ctg (2003) 18 SĐ 1.10: Mô hình các nhân tố tác động đến CLTT kế toán của Céline Michailesco (2010) 19 SĐ 1.11: Mô hình các nhân tố tác động đến CLTT kế toán Ahmad Al-Hiyari & ctg (2013) 20 SĐ 1.12: Mô hình các nhân tố tác động đến CLTT BCTC (Nunuy Nur Afiah & Dien Noviany Rahmatika, 2014) 21 SĐ 2.01: Phác thảo nghiên cứu chương 2 28 SĐ 3.01: phác thảo nghiên cứu chương 3 45 SĐ 3.02: Các bước thiết kế hỗn hợp khám phá (Nguyễn, 2011) 46 SĐ 3.03: Quy trình nghiên cứu 46 SĐ 3.04: Nội dung nghiên cứu hỗn hợp khám phá 48 SĐ 3.05: Quy trình nghiên cứu định tính 49 SĐ 3.06: Quy trình thu thập dữ liệu cho nghiên cứu tình huống 56 xii SĐ 3.07: Quy trình nghiên cứu định lượng 58 SĐ 3.08: Mô hình thang đo CLTT BCTC 61 SĐ 3.09: Quy trình xây dựng Bảng câu hỏi 68 SĐ 3.10: Quy trình thu thập và chuẩn bị dữ liệu (DL) cho nghiên cứu định lượng 69 SĐ 3.11: Phương pháp đánh giá độ tin cậy thang đo 70 SĐ 3.12: Phương pháp kiểm định giá trị thang đo 71 SĐ 3.13: Phương pháp kiểm định giả thuyết nghiên cứu 72 SĐ 3.14: Phương pháp kiểm định mức độ tác động giữa các nhân tố trong mô hình 72 SĐ 4.01: Phác thảo nghiên cứu chương 75 SĐ 4.02: Quy trình phân tích định tính 76 SĐ 4.03: Các tình huống khẳng định nhân tố khám phá 77 SĐ 4.04: các nhân tố tác động đến CLTT BCTC theo tỷ lệ tán thành 79 SĐ 4.05: Mô hình nghiên cứu 80 SĐ 4.06: So sánh kết quả của nghiên cứu tình huống với các nghiên cứu trước đó 81 SĐ 4.07: Trụ sở chính của các DN được khảo sát (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 83 SĐ 4.08: Quy mô của các DN được khảo sát (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 83 SĐ 4.09: Tỷ lệ các DN được kiểm toán (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 83 SĐ 4.10: Tỷ lệ các DN thực hiện niêm yết (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 83 SĐ 4.11: Đối tượng thu thập dữ liệu cho nghiên cứu định lượng 84 SĐ 4.12: Các phép kiểm định được sử dụng cho việc kiểm định giả thuyết nghiên cứu 101 SĐ 4.13: Biểu đồ phân tán giữa các phần dư và giá trị dự đoán của Mô hình hồi qui tuyến tính được sử dụng cho nghiên cứu (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 108 xiii SĐ 4.14: Biểu đồ tần suất của các phần dư chuẩn hóa (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 110 SĐ 4.15: Biểu đồ tần suất PP-Plot (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 110 SĐ 4.16: Mô hình nghiên cứu chính thức 115 SĐ 5.01: Phác thảo nghiên cứu chương 5 125 SĐ 5.02: Biểu đồ kết quả đo lường CLTT BCTC và 3 thành phần cấu thành nên CLTT BCTC (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 126 SĐ 5.03: Kết quả đo lường giá trị thành phần Thích hợp và 2 yếu tố cấu thành nên Thích hợp 127 SĐ 5.04: Kết quả đo lường yếu tố Giá trị xác nhận và 5 nội dung cấu thành giá trị của nó 127 SĐ 5.05: Kết quả đo lường Giá trị dự đoán và 3 nội dung cấu thành giá trị của nó 127 SĐ 5.06: Kết quả đo lường thành phần Trình bày trung thực và 3 yếu tố cấu thành giá trị của nó 128 SĐ 5.07: Kết quả đo lường yếu tố Trung lập và 2 nội dung cấu thành giá trị của nó 129 SĐ 5.08: Kết quả đo lường yếu tố Toàn vẹn và 4 nội dung cấu thành giá trị của nó 129 SĐ 5.09: Kết quả đo lường yếu tố Không sai sót và 3 nội dung cấu thành giá trị của nó 129 SĐ 5.10: Kết quả đo lường thành phần Các thuộc tính gia tăng CLTT BCTC và 4 yếu tố cấu thành giá trị của nó 130 SĐ 5.11: Kết quả đo lường nhân tố Hành vi quản trị lợi nhuận và 4 nội dung cấu thành giá trị của nó 137 SĐ 5.12: Kết quả đo lường nhân tố Hỗ trợ từ phía nhà quản trị và 4 nội dung cấu thành giá trị của nó 140 SĐ 5.13: Kết quả đo lường nhân tố Áp lực từ thuế và 4 nội dung cấu thành giá trị của nó 142 SĐ 5.14: Kết quả đo lường nhân tố Đào tạo & bồi dưỡng nhân viên và 4 nội dung 144 xiv cấu thành giá trị của nó (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) SĐ 5.15: Kết quả đo lường nhân tố Năng lực nhân viên kế toán và 4 nội dung cấu thành giá trị của nó 145 SĐ 5.16: Kết quả đo lường hiệu quả hoạt động của HTKSNB và 4 nội dung cấu thành giá trị của nó 148 SĐ 5.17: Kết quả đo lường CL PMKT và 5 nội dung cấu thành giá trị của nó 154 xv DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng biểu Trang Bảng 1.01: Căn cứ tổng hợp các thuộc tính đo lường CLTT BCTC cho nghiên cứu 14 Bảng 2.01: Tổng kết các nhân tố tác động đến CLTT BCTC từ Cơ sở lý thuyết 42 Bảng 3.01 Phân loại tình huống theo quy mô doanh DN 52 Bảng 3.02: Phân loại tình huống theo khu vực kinh doanh 53 Bảng 3.03: Phân loại chi tiết đối tượng tham gia thảo luận nháp 54 Bảng 3.04: Phân loại chi tiết đối tượng tham gia thảo luận chính thức 55 Bảng 3.05: Mức độ cấu trúc của công cụ thu thập dữ liệu (Nguyễn, 2011) 56 Bảng 3.06: Các giả thuyết nghiên cứu và mối quan hệ với lý thuyết nền 59 Bảng 3.07: Cấp độ thang đo sử dụng cho nghiên cứu định lượng 60 Bảng 3.08: Cách mã dummy cho biến Quy mô doanh nghiệp 62 Bảng 3.09: Cách mã dummy cho biến Niêm yết chứng khoán 63 Bảng 3.10: Cách mã dummy cho biến kiểm toán độc lập 64 Bảng 3.11: Xác định kích thước mẫu dùng cho khảo sát 66 Bảng 3.12: Thuộc tính kiểm soát áp dụng cho chọn mẫu theo phương pháp định mức 67 Bảng 3.13: Số lượng các phần tử thu thập theo phương pháp định mức 67 Bảng 4.01: Bảng thống kê quy mô DN, niêm yết và kiểm toán 83 Bảng 4.02: Phân tích thực trạng CLTT BCTC tại các DN 86 Bảng 4.03: Phân tích thực trạng các nhân tố tác động đến CLTT BCTC tại các DN (Nguồn: khảo sát thực tế 2015) 87 cho thang đo khái niệm CLTT BCTC 90 Bảng 4.05: Kết quả phân tích Cronbach cho thang đo khái niệm các nhân tố tác động đến CLTT BCTC (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 91 Bảng 4.04: Kết quả phân tích Cronbach (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) xvi Bảng 4.06: Kiểm định Bartlett và KMO cho thang đo CLTT BCTC 93 Bảng 4.07: Kiểm định Bartlett và KMO cho thang đo các nhân tố tác động đến CLTT BCTC 93 Bảng 4.08: Nhân tố và phương sai trích của thang đo các nhân tố tác động đến CLTT BCTC (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 94 Bảng 4.09: Ma trận trọng số nhân tố của thang đo các nhân tố tác động đến CLTT BCTC (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 95 Bảng 4.10: Nhân tố và phương sai trích của thang đo CLTT BCTC (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 97 Bảng 4.11: Ma trận trọng số nhân tố của thang đo CLTT BCTC 98 Bảng 4.12: Ma trận trọng số nhân tố của thang đo CLTT BCTC sau sắp xếp lại các nhân tố (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 100 Bảng 4.13: Kết quả phân tích nhóm và kiểm định T-test giữa biến Niêm yết và CLTT BCTC 102 Bảng 4.14: Kết quả phân tích nhóm giữa biến Kiểm toán và CLTT BCTC 103 Bảng 4.15: Kết quả kiểm định T-test giữa biến Kiểm toán và CLTT BCTC 103 Bảng 4.16: Kết quả phân tích nhóm giữa biến Quy mô DN và CLTT BCTC 103 Bảng 4.17: Bảng kiểm định đồng nhất phương sai 104 Bảng 4.18: Kết quả kiểm định ANOVA 104 Bảng 4.19: Kết quả so sánh cặp về CLTT BCTC giữa các nhóm quy mô DN 104 Bảng 4.20: Kiểm định quan hệ tương quan giữa Hành vi quản trị lợi nhuận và CLTT BCTC 105 Bảng 4.21: Kiểm định quan hệ tương quan giữa Áp lực từ thuế và CLTT BCTC 105 Bảng 4. 22: Kiểm định quan hệ tương quan giữa Hỗ trợ từ phía nhà quản trị và CLTT BCTC 105 Bảng 4. 23: Kiểm định tương quan giữa Đào tạo & bồi dưỡng nhân viên và CLTT BCTC 106 Bảng 4.24: Kiểm định quan hệ tương quan giữa CL PMKT và CLTT BCTC 106 xvii Bảng 4.25: Kiểm định quan hệ tương quan giữa Hiệu quả của HTKSNB và CLTT BCTC 106 Bảng 4.26: Kiểm định quan hệ tương quan giữa Năng lực nhân viên kế toán và CLTT BCTC 106 Bảng 4.27: Kiểm định Spearman cho giả định phương sai của sai số không đổi 109 Bảng 4.28: Kết quả kiểm định Durbin- Watson (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 111 Bảng 4.29: Kết quả kiểm định đa cộng tuyến (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 112 Bảng 4.30: Bảng phân tích tỷ lệ DN Niêm yết theo quy mô DN 112 Bảng 4.31: Kết quả kiểm định Chi- bình phương giữa Niêm yết và Quy mô DN 112 Bảng 4.32: Bảng phân tích tỷ lệ DN thực hiện Kiểm toán BCTC theo quy mô DN 113 Bảng 4.33: Kết quả kiểm định Chi- bình phương giữa Kiểm toán và Quy mô DN 113 Bảng 4.34: Bảng phân tích tỷ lệ DN thực hiện Kiểm toán BCTC theo DN Niêm yết 113 Bảng 4.35: Kết quả kiểm định Chi- bình phương giữa Kiểm toán và Niêm yết 113 Bảng 4.36: Độ mạnh tác động của các biến định tính đến CLTT BCTC 114 Bảng 4.37: Bảng tóm tắt mô hình (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 115 Bảng 4.38: Kết quả kiểm định F (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 116 Bảng 4.39: Bảng trọng số hồi qui (Nguồn: số liệu khảo sát thực tế 2015) 116 Bảng 4.40: Mô hình hồi qui tuyến tính thể hiện tác động của các nhân tố đến CLTT BCTC 117 Bảng 4.41: Bảng tóm tắt mô hình với Niêm yết là biến điều tiết 119 Bảng 4.42: Kết quả kiểm định F cho mô hình với Niêm yết là biến điều tiết 119 Bảng 4.43: Bảng trọng số hồi qui với Niêm yết là biến điều tiết 120 Bảng 4.44: Mô hình hồi qui tuyến tính (nhóm DN có niêm yết) 120 Bảng 4.45: Mô hình hồi qui tuyến tính (nhóm DN chưa niêm yết) 120 xviii Bảng 4.46: Bảng tóm tắt mô hình với Quy mô DN là biến điều tiết 121 Bảng 4.47: Kết quả kiểm định F cho mô hình với Quy mô DN là biến điều tiết 121 Bảng 4.48: Bảng trọng số hồi qui Quy mô DN là biến điều tiết 122 Bảng 4.49: Mô hình hồi qui tuyến tính (nhóm DN nhỏ) 122 Bảng 4.50: Mô hình hồi qui tuyến tính (nhóm DN vừa và lớn) 122 Bảng 4.51: Bảng tổng hợp kết quả kiểm định giả thuyết nguyên cứu 123 Bảng 5.01. Bảng so sánh trọng số hồi quy giữa các mô hình theo các biến điều tiết 133 xix DANH MỤC PHỤ LỤC Phụ lục Trang Phụ lục 1.01: Tổng hợp các thuộc tính đánh giá CLTT BCTC từ những năm 1980 đến 2016 176 Phụ lục 1.02: Các nhân tố tác động đến CLTT trên BCTC và chiều hướng tác động (từ năm 1995 đến 2016) 179 Phụ Lục 1.03: Các nhân tố tác động đến CLTT BCTC đến năm 2016 (khám phá riêng của nghiên cứu thuộc lĩnh vực kế toán) (nguồn: tác giả tổng hợp) 181 Phụ lục 3.01: Danh sách mô tả các tình huống và đối tượng tham gia thảo luận 182 Phụ lục 3.02: Bảng kê chi tiết kỹ thuật thu thập dữ liệu (Nguồn: tổng hợp từ nghiên cứu) 184 Phụ lục 3.03: Dàn bài thảo luận nháp 185 Phụ lục 3.04: Dàn bày thảo luận chính thức 188 Phụ lục 3.05: Dàn bài trình bày kết quả thảo luận của từng chuyên gia 191 Phụ lục 3.06: Thư xác nhận ý kiến thảo luận của các đối tượng tham gia thảo luận 194 Phụ lục 3.07: Đo lường CLTT BCTC theo khuôn mẫu của FASB & IASB-2008 (Ferdy van Beest & ctg, 2009) 199 Phụ lục 3.08: Nội dung thang đo đo lường CLTT BCTC (Nguồn: tổng hợp từ kết quả NC tình huống) 200 Phụ lục 3.09: phân loại quy mô doanh nghiệp theo Nghị Định 56/2009/NĐ-CP 203 Phụ lục 3.10: Tiêu chuẩn CL PMKT theo quy định Việt Nam (Nguồn: nhóm NC lược trích từ Thông tư 103/ 2005 do BTC ban hành 24 tháng 11 năm 2005) 204 Phụ lục 3.11: Nội dung thang đo đo lường các nhân tố tác động đến CLTT trên BCTC 205 Phụ lục 3.12- Bảng câu hỏi nháp 208 Phụ lục 3.13: Danh sách các chuyên gia góp ý lần 1 (α test) cho bảng câu hỏi khảo sát 212 Phụ lục 3.14: Minh chứng phản hồi và góp ý Bảng câu hỏi (α test) 213