Tài liệu Khóa luận tốt nghiệp hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại công ty cổ phần sông đà 2

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM XÂY LẮP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN SÔNG ĐÀ 2 SINH VIÊN THỰC HIỆN MÃ SINH VIÊN CHUYÊN NGÀNH : ĐÀO THỊ HƢƠNG : A17065 : KẾ TOÁN HÀ NỘI – 2014 BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM XÂY LẮP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN SÔNG ĐÀ 2 Giáo viên hƣớng dẫn Sinh viên thực hiện Mã sinh viên Chuyên ngành : : : : ThS.Nguyễn Thanh Huyền Đào Thị Hƣơng A17065 Kế toán HÀ NỘI – 2014 Thang Long University Library LỜI CẢM ƠN Em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ và chỉ bảo tận tình của cô giáo Th.S Nguyễn Thanh Huyền cùng với các cô, chú, anh, chị trong phòng kế toán của Công ty Cổ phần Sông Đà 2 đã giúp em hoàn thành khóa luận này. Do thời gian nghiên cứu và trình độ hiểu biết về lý luận cũng như thực tế còn nhiều hạn hẹp, nên khóa luận của em cũng không thể tránh được những sai sót. Em rất mong nhận được sự góp ý của thầy, cô giáo cùng với các cô, chú, anh, chị cán bộ công nhân viên trong Công ty để bài khóa luận được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Khóa luận tốt nghiêp này là do tự bản thân thực hiện có sự hỗ trợ từ giáo viên hướng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác. Các dữ liệu thông tin thứ cấp sử dụng trong Khóa luận là có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! Sinh viên Đào Thị Hương Thang Long University Library MỤC LỤC CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM ............................................1 1.1. CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP XÂY LẮP .......................................................................................1 1.1.1. Khái quát về chi phí sản xuất xây lắp ................................................................ 1 1.1.1.1. Khái niệm về chi phí sản xuất xây lắp .............................................................. 1 1.1.1.2. Phân loại chi phí sản xuất xây lắp ...................................................................1 1.1.2. Giá thành sản phẩm xây lắp ...............................................................................3 1.1.2.1. Khái niệm giá thành sản phẩm xây lắp ............................................................ 3 1.1.2.2. Phân loại giá thành sản phẩm xây lắp ............................................................. 3 1.1.3. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp ................5 1.1.4. Vai trò của kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp .....5 1.1.5. Nhiệm vụ kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm.....................................6 1.1.6. Trình tự kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp..........6 1.2. KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM XÂY LẮP ..........................................................................................................6 1.2.1. Đối tƣợng và phƣơng pháp tập hợp chi phí sản xuất xây lắp .........................6 1.2.1.1. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất xây lắp .....................................................6 1.2.1.2. Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất ............................................................ 7 1.2.1.3. Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp..........................................................8 1.2.1.4. Hạch toán chi phí nhân công trực tiếp........................................................... 10 1.2.1.5. Kế toán chi phí sử dụng máy thi công ............................................................ 11 1.2.1.6. Kế toán chi phí sản xuất chung ......................................................................16 1.2.2. Tổng hợp chi phí sản xuất và đánh giá sản phẩm xây lắp dở dang cuối kỳ 17 1.2.2.1. Tổng hợp chi phí sản xuất ..............................................................................17 1.2.2.2. Đánh giá sản phẩm xây lắp dở dang cuối kỳ .................................................18 1.2.3. Tính giá thành sản phẩm xây lắp .....................................................................19 1.2.3.1. Đối tượng và kỳ tính giá thành sản phẩm xây lắp .........................................19 1.2.3.2. Phương pháp tính giá thành sản phẩm xây lắp .............................................20 1.2.4.1. Kế toán tại đơn vị giao khoán .........................................................................21 1.2.4.2. Kế toán tại đơn vị nhận khoán ........................................................................22 1.3 TỔ CHỨC HỆ THỐNG SỔ KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP XÂY LẮP ...........23 1.3.1. Hình thức sổ kế toán “Nhật ký – Sổ cái” ......................................................... 23 1.3.2. Hình thức sổ kế toán “Nhật ký chung” ........................................................... 24 1.3.3. Hình thức sổ kế toán “Chứng từ ghi sổ” ......................................................... 25 1.3.4. Hình thức sổ kế toán “Nhật ký – Chứng từ” ..................................................26 1.3.5. Hình thức sổ kế toán “Kế toán trên máy vi tính”...........................................27 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN SÔNG ĐÀ 2 ......................................................................................................29 2.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN SÔNG ĐÀ 2 .....................29 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty Cổ phần Sông Đà 2 ..........29 2.1.2. Cơ cấu tổ chức và bộ máy quản lý của Công ty Cổ phần Sông Đà 2 ............30 2.1.3. Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán của công ty ................................................33 2.1.3.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy kế toán của công ty ...................................................33 2.1.3.2. Tổ chức công tác kế toán ................................................................................34 2.1.4. Đặc điểm của công trình sản xuất thi công xây lắp của Công ty ..................35 2.2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN SÔNG ĐÀ 2 ...................36 2.2.1. Kế toán chi phí sản xuất xây lắp tại Công ty CP Sông Đà 2 .......................... 36 2.2.2. Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ........................................................37 2.2.3. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp.................................................................47 2.2.3.1. Công nhân biên chế ......................................................................................... 48 2.2.3.2. Công nhân thuê ngoài .....................................................................................52 2.2.4. Kế toán chi phí sử dụng máy thi công ............................................................. 57 2.2.5. Kế toán chi phí sản xuất chung ........................................................................63 2.2.5.1. Chi phí nhân viên quản lý ...............................................................................64 2.2.5.2. Chi phí dụng cụ sản xuất ................................................................................69 2.2.5.3. Chi phí khấu hao TSCĐ ..................................................................................71 2.2.5.4. Chi phí dịch vụ mua ngoài ..............................................................................73 2.2.6. Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất, kiểm kê và đánh giá sản phẩm dở dang .......................................................................................................................................76 2.2.6.1. Tính giá sản phẩm dở dang ............................................................................76 2.2.6.2. Tổng hợp chi phí sản xuất ..............................................................................77 2.3. TÍNH GIÁ THÀNH SẢN XUẤT SẢN PHẨM TẠI CTCP SÔNG ĐÀ 2 ........80 2.3.1. Đối tƣợng và phƣơng pháp tính giá thành ......................................................80 2.3.2. Quy trình tính giá thành ...................................................................................81 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ Ý KIẾN NHẬN T VÀ ĐỀ UẤT NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG T C KẾ TO N CHI PH SẢN UẤT VÀ T NH GI THÀNH SẢN PHẨM LẮP TẠI CÔNG T CỔ PHẦN SÔNG ĐÀ 2 .......................... 84 3.1. SỰ CẦN THIẾT CẦN PHẢI HOÀN THIỆN KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM XÂY LẮP TẠI CÔNG TY .............84 Thang Long University Library 3.2. NH NG Đ NH GI CHUNG VỀ CÔNG T C KẾ TO N CHI PH SẢN UẤT VÀ T NH GI THÀNH SẢN PHẨM LẮP TẠI CÔNG T CỔ PHẦN SÔNG ĐÀ 2 ......................................................................................................85 3.2.1. Ƣu điểm ..............................................................................................................85 3.2.2. Nhƣợc điểm ........................................................................................................87 3.3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM XÂY LẮP TẠI CÔNG TY CP SÔNG ĐÀ 2 ..................................................................................................................89 KẾT LUẬN ..................................................................................................................95 TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................... 96 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Hợp đồng khoán gọn xây lắp cho xí nghiệp trực tiếp thi công ...............38 Bảng 2.2. Hóa đơn GTGT mua vật liệu .....................................................................39 Bảng 2.3. Phiếu nhập kho ........................................................................................... 40 Bảng 2.4. Phiếu xuất kho ............................................................................................ 41 Bảng 2.5. Bảng tổng hợp vật tƣ ..................................................................................42 Bảng 2.6. Biên bản bàn giao chứng từ chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ...............44 Bảng 2.7. Bảng tổng hợp thanh toán hóa đơn GTGT mua nguyên vật liệu ..........44 Bảng 2.8. Sổ chi tiết TK 621........................................................................................45 Bảng 2.9. Sổ cái TK 621 .............................................................................................. 47 Bảng 2.10. Bảng chấm công công nhân trực tiếp sản xuất ......................................49 Bảng 2.11. Bảng thanh toán lƣơng khối công nhân biên chế ..................................51 Bảng 2.12. Hợp đồng giao nhận khoán ......................................................................52 Bảng 2.13. Bảng chấm công ........................................................................................53 Bảng 2.14. Biên bản xác nhận khối lƣợng công việc hoàn thành ............................ 53 Bảng 2.15. Bảng tổng hợp lƣơng tháng 10 năm 2013 ...............................................54 Bảng 2.16. Bảng tổng hợp lƣơng quý IV năm 2013 ..................................................54 Bảng 2.17. Sổ chi tiết TK 622......................................................................................56 Bảng 2.18. Sổ Cái TK 622 ........................................................................................... 57 Bảng 2.19: Hợp đồng thuê máy thi công ...................................................................59 Bảng 2.20. Nhật ký giờ máy thi công .........................................................................60 Bảng 2.21. Hóa đơn GTGT thuê máy móc ................................................................ 60 Bảng 2.22. Bảng tổng hợp chi phí máy thi công thuê ngoài tháng 10.....................61 Bảng 2.23. Bảng tổng hợp chi phí sử dụng máy thi công thuê ngoài quý IV .........61 Bảng 2.24. Sổ chi tiết TK 623......................................................................................62 Bảng 2.25. Sổ Cái TK 623 ........................................................................................... 63 Bảng 2.26: Bảng thanh toán tiền lƣơng nhân viên quản lý .....................................66 Bảng 2.27: Bảng tính các khoản trích theo lƣơng của nhân viên khối biên chế ....67 Bảng 2.28. Bảng tổng hợp lƣơng và các khoản trích theo lƣơng của cán bộ quản lý quý IV năm 2013 ......................................................................................................68 Bảng 2.29. Sổ chi tiết TK 6271....................................................................................69 Bảng 2.30. Hóa đơn GTGT chi phí CCDC dùng chung cho chi nhánh tháng 10 .70 Bảng 2.31. Bảng kê thanh toán hóa đơn GTGT mua CCDC quý IV .....................70 Bảng 2.32. Sổ chi tiết TK 6273....................................................................................71 Bảng 2.33. Bảng tính khấu hao tài sản cố định ......................................................... 72 Bảng 2.34. Bảng tổng hợp chi phí khấu hao Quý IV ................................................72 Thang Long University Library Bảng 2.35. Sổ chi tiết TK 6274....................................................................................73 Bảng 2.36. Hóa đơn dịch vụ mua ngoài dùng chung cho toàn công trình .............74 Bảng 2.37. Bảng tổng hợp thanh toán hóa đơn GTGT ............................................74 Bảng 2.38. Sổ chi tiết TK 6277....................................................................................75 Bảng 2.39. Bảng tổng hợp chi phí sản xuất chung quý IV năm 2013 .....................75 Bảng 2.40. Sổ cái TK 627 ............................................................................................ 76 Bảng 2.41. Bảng kê tính chi phí sản xuất xây lắp dở dang đầu kỳ quý IV ............77 Bảng 2.42. Bảng tổng hợp chi phí sản xuất ............................................................... 78 Bảng 2.43. Sổ chi tiết TK 154 - BN0104.....................................................................79 Bảng 2.44. Sổ Cái TK 154 ........................................................................................... 80 Bảng 2.45. Thẻ tính giá thành sản phẩm xây lắp hoàn thành .................................81 Bảng 2.46. Trích nhật ký chung .................................................................................82 Bảng 3.1. Bảng kê nguyên vật liệu còn lại cuối kỳ ....................................................89 Bảng 3.2. Bảng kê vật liệu còn lại cuối kỳ .................................................................90 Bảng 3.3. Bảng kê vật tƣ phế liệu thu hồi ..................................................................91 Bảng 3.4. Phân loại chi phí sản xuất theo cách ứng xử của chi phí ........................93 PHỤ LỤC Sơ đồ 1.1. Kế toán chi phí NVL trực tiếp ....................................................................9 Sơ đồ 1.2. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp ......................................................... 11 Sơ đồ 1.3. Kế toán chi phí sử dụng máy thi công ......................................................13 Sơ đồ 1.3.1. Kế toán chi phí sử dụng MTC trong trƣờng hợp công ty tổ chức đội MTC riêng biệt và phân cấp quản lý .........................................................................14 Sơ đồ 1.3.2. Kế toán chi phí sử dụng MTC trong trƣờng hợp công ty tổ chức đôi MTC riêng biệt và phân cấp quản lý .........................................................................14 Sơ đồ 1.4. Kế toán chi phí sử dụng máy thi công ......................................................15 Sơ đồ 1.5. Kế toán chi phí sử dụng máy thi công ......................................................15 Sơ đồ 1.6. Kế toán chi phí sản xuất chung ................................................................ 17 Sơ đồ 1.7 Kế toán tập hợp chi phí sản xuất ............................................................... 18 Sơ đồ 1.8. Kế toán chi phí sản xuất theo phƣơng thức khoán gọn.......................... 21 Sơ đồ 1.9.Kế toán tập hợp chi phí sản xuất theo phƣơng thức khoán gọn ............22 Sơ đồ 1.10.Kế toán chi phí sản xuất theo phƣơng thức khoán gọn......................... 22 Sơ đồ 1.11. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất theo phƣơng thức khoán gọn .........23 Sơ đồ 1.12.Trình tự sổ kế toán theo hình thức Nhật ký – Sổ cái ............................. 24 Sơ đồ 1.13. Trình tự sổ kế toán theo hình thức “Nhật ký chung” .......................... 25 Sơ đồ 1.14. Trình tự sổ kế toán theo hình thức “Chứng từ ghi sổ” ........................26 Sơ đồ 1.15. Trình tự sổ kế toán theo hình thức “Nhật ký – Chứng từ” .................27 Sơ đồ 1.16. Trình tự sổ kế toán theo hình thức “Kế toán trên máy vi tính” ..........28 Sơ đồ 2.1. Sơ đồ Tổ chức bộ máy Công ty Cổ phần Sông Đà 2 ............................... 30 Sơ đồ 2.2. Sơ đồ bộ máy kế toán của công ty ............................................................ 33 Sơ đồ 2.3: Sơ đồ tổ chức kế toán theo hình thức nhật ký chung ............................. 35 Sơ đồ 2.4. Quy trình chung của hoạt động xây lắp...................................................36 Thang Long University Library DANH MỤC VIẾT TẮT Viết tắt BHXH Diễn giải Bảo hiểm xã hội BHYT BHTN CBCNVC Bảo hiểm y tế Bảo hiểm thất nghiệp Cán bộ công nhân viên chức CCDC CT, HMCT Công cụ dụng cụ Công trình, Hạng mục công trình CP CPSXC Cổ phần Chi phí sản xuất chung DDĐK Dở dang đầu kỳ DDCK KPCĐ Dở dang cuối kỳ Kinh phí công đoàn MTC NC NVL NVQL GTGT SP Máy thi công Nhân công Nguyên vật liệu Nhân viên quản lý Giá trị gia tang Sản phẩm TGĐ TSCĐ Tổng Giám Đốc Tài sản cố định LỜI MỞ ĐẦU Trong những năm gần đây, nền kinh tế Việt Nam đang có sự đổi mới sâu sắc. Đặc biệt, sự kiện Việt Nam gia nhập WTO đã tạo một bước ngoặt lớn trong sự phát triển nền kinh tế, nó mở ra trước mặt các doanh nghiệp rất nhiều cơ hội nhưng cũng không ít những khó khăn. Trong nền kinh tế thị trường, mở rộng hội nhập, để tồn tại và phát triển vững chắc, các doanh nghiệp thường phải tham gia vào những cuộc cạnh tranh gay gắt và khốc liệt, chịu sự điều tiết mạnh mẽ của quy luật cung cầu, quy luật giá trị,… để chiếm thế chủ động trong kinh doanh. Để làm được điều đó, các doanh nghiệp cần tiến hành tổ chức quản lý sản xuất kinh doanh hiệu quả, hợp lý hướng tới mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận. Một trong những chiến lược kinh doanh mang lại hiệu quả cao cho doanh nghiệp đó là chiến lược giá thành sản phẩm nói chung, giá thành sản phẩm xây lắp nói riêng. Các doanh nghiệp cần phải kết hợp tối ưu các yếu tố sản xuất đầu vào để không những tạo ra được những sản phẩm chất lượng, mẫu mã đẹp, đúng quy trình kỹ thuật,… mà trên hết là với mức giá thành hợp lý vừa đảm bảo hài lòng khách hàng vừa đảm bảo được lợi nhuận trong doanh nghiệp, tăng sức cạnh tranh của sản phẩm so với các doanh nghiệp cùng ngành khác. Công tác kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm luôn đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong chiến lược phát triển sản xuất kinh doanh giúp doanh nghiệp mở rộng sản xuất, chiếm lĩnh thị trường, tạo thế chủ động hơn so với đối thủ cạnh tranh. Nhưng làm thế nào để sử dụng chi phí một cách tiết kiệm, hiệu quả cao là một câu hỏi lớn, luôn được các nhà quản lý đặc biệt quan tâm. Điều này còn có ý nghĩa vô cùng quan trọng khi doanh nghiệp đó là doanh nghiệp xây lắp vì đặc điểm của doanh nghiệp xây lắp là thi công các công trình, hạng mục công trình trong một thời gian dài, địa điểm thi công lại không cố định nên việc tập hợp chi phí và tiết kiệm chi phí là điều rất khó khăn. Mặt khác, với vai trò và ý nghĩa của công tác kế toán là luôn cung cấp thông tin một cách chính xác, kịp thời, giúp nhà quản lý đưa ra các quyết định kinh doanh đúng lúc nên đòi hỏi doanh nghiệp phải tổ chức công tác tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm xây lắp một cách đầy đủ, chính xác, đúng đối tượng, đúng quy định, từ đó đưa ra những biện pháp giảm chi phí giá thành nhưng vẫn đem lại hiệu quả hoạt động trong doanh nghiệp. Đứng trên lĩnh vực kế toán, khâu tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm là khâu phức tạp nhất trong doanh nghiệp. Trong các doanh nghiệp hiện nay, công tác tính giá thành sản phẩm còn bộc lộ nhiều thiếu sót chưa đáp ứng được nhu cầu quản lý và nhu cầu hội nhập. Do đó, việc hoàn thành công tác kế toán nói chung và kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm nói riêng nhằm phản ánh đúng chi phí, làm cơ sở cho việc xác định chi phí, giá thành sản phẩm cho ban quản trị, cung cấp thông tin Thang Long University Library cho việc điều hành kiểm tra chi phí và hoạch định chiến lược kinh doanh là việc vô cùng cần thiết. Nhận thức được tầm quan trọng của công việc này, sau thời gian học tập ở trường và thực tập trong công ty cổ phần sông đà 2, với sự giúp đỡ của các anh chị nhân viên phòng kế toán tài chính, đặc biệt là sự giúp đỡ của Ths. Nguyễn Thanh Huyền, em quyết định chọn đề tài: “Hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại công ty cổ phần sông đà 2” cho khóa luận tốt nghiệp của mình. Ngoài phần mở đầu và kết luận, khóa luận gồm 3 chương: Chƣơng 1: Lý luận chung về công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp Chƣơng 2: Thực trạng công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp trong Công ty Cổ phần Sông Đà 2 Chƣơng 3: Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty Cổ phần Sông Đà 2 CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP XÂY LẮP 1.1. CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP XÂY LẮP 1.1.1. Khái quát về chi phí sản xuất xây lắp 1.1.1.1. Khái niệm về chi phí sản xuất xây lắp Trong quá trình tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp phải bỏ ra các chi phí về vật chất (vật tư, máy móc,…), hao phí về sức lao động. Những hao phí này luôn gắn liền với hoạt động sản xuất kinh doanh gọi chung là chi phí sản xuất. Nói cách khác chi phí sản xuất là toàn bộ hao phí về lao động sống, lao động vật chất và các hao phí cần thiết khác mà doanh nghiệp đã chi ra để tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh trong một thời kì nhất định biểu hiện dưới hình thái tiền tệ. Như vậy, chi phí sản xuất xây lắp là toàn bộ chi phí về lao động sống và lao động vật hóa phát sinh trong quá trình sản xuất và cấu thành nên giá thành của sản phẩm xây lắp. 1.1.1.2. Phân loại chi phí sản xuất xây lắp Chi phí sản xuất ở các doanh nghiệp bao gồm nhiều loại, nhiều khoản mục, có tính chất công dụng khác nhau và các yêu cầu quản lý khác nhau. Việc phân loại chi phí sản xuất một cách khoa học, hợp lý có ý nghĩa quan trọng với việc hạch toán, việc kiểm tra phân tích chi phí, thúc đẩy việc quản lý chặt chẽ chi phí để hướng tới tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm. Dưới những góc độ khác nhau, dựa vào các tiêu chí khác nhau thì chi phí sản xuất cũng được phân loại theo các cách khác nhau để đáp ứng được yêu cầu quản lý: Phân loại chi phí sản xuất xây lắp theo mục đích, công dụng của chi phí Theo cách phân loại này những khoản chi phí có cùng mục đích, công dụng được xếp thành một khoản mục, không phân biệt tính chất kinh tế của nó như thế nào. Mục đích của cách phân loại này là để tìm ra nguyên nhân làm thay đổi giá thành so với định mức và để đề ra các biện pháp hạ giá thành sản phẩm. Đối với doanh nghiệp xây lắp, toàn bộ chi phí được chia thành 4 khoản mục chính: - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Là chi phí của các vật liệu chính, vật liệu phụ, vật kết cấu, giá trị thiết bị kèm theo vật kiến trúc,… cần thiết để tham gia cấu thành thực thể sản phẩm xây lắp. Nó không bao gồm vật liệu, nhiên liệu sử dụng cho máy thi công và sử dụng cho quản lý đội công trình. - Chi phí nhân công trực tiếp: Là các chi phí tiền lương chính, lương phụ, phụ cấp lương, kể cả khoản hỗ trợ lương của công nhân trực tiếp tham gia xây lắp công 1 Thang Long University Library trình. Không bao gồm các khoản trích theo lương như KPCĐ, BHXH, BHYT, BHTN của công nhân trực tiếp xây lắp. - Chi phí sử dụng máy thi công: Là chi phí cho các máy thi công nhằm thực hiện khối lượng công tác xây lắp bằng máy. Chi phí sử dụng máy thi công bao gồm chi phí thường xuyên và chi phí tạm thời: + Chi phí thường xuyên sử dụng máy thi công bao gồm: Lương chính, lương phụ, phụ cấp lương của công nhân điều khiển máy, phục vụ máy,…, chi phí vật liệu, chi phí CCDC, chi phí khấu hao TSCĐ, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí bằng tiền khác. + Chi phí tạm thời sử dụng máy thi công gồm: Chi phí sửa chữa lớn máy thi công, chi phí công trình tạm thời cho máy thi công. Chi phí tạm thời có thể phát sinh trước sau đó được phân bổ dần vào chi phí sử dụng máy thi công … - Chi phí sản xuất chung: là những chi phí có liên quan đến việc tổ chức, phục vụ và quản lý thi công của các đội xây lắp ở các công trình xây dựng. Chi phí sản xuất chung là chi phí tổng hợp bao gồm nhiều khoản chi phí khác nhau thường có mối quan hệ gián tiếp với các đối tượng xây lắp như: Tiền lương nhân viên quản lý đội xây dựng, khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ, BHTN được tính theo tỉ lệ quy định trên tiền lương của công nhân trực tiếp xây lắp, công nhân sử dụng máy thi công và nhân viên quản lý đội, khấu hao TSCĐ dùng cho hoạt động của đội và những chi phí khác liên quan đến hoạt động chung của đội xây lắp. Phân loại chi phí sản xuất theo nội dung, tính chất kinh tế của chi phí Những khoản chi phí có chung tính chất kinh tế được xếp chung vào một yếu tố, không kể chi phí đó phát sinh ở địa điểm nào và dùng ở mục đích gì trong sản xuất kinh doanh. Dựa vào tiêu thức này chi phí sản xuất được phân thành các yếu tố sau: - Yếu tố chi phí nguyên vật liệu bao gồm toàn bộ giá trị nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, phụ tùng thay thế, công cụ dụng cụ … sử dụng vào sản xuất thi công xây lắp. - Yếu tố nhiên liệu được sử dụng vào quá trình sản xuất kinh doanh trong kỳ. - Yếu tố tiền lương và các khoản phụ cấp theo lương bao gồm tổng số lương phụ cấp phải trả cho công nhân xây lắp. - Yếu tố BHXH, BHYT, KPCĐ, BHTN: trích theo tỷ lệ quy định trên tổng số tiền lương và phụ cấp theo lương. - Yếu tố chi phí khấu hao tài sản cố định: Tổng số khấu hao tài sản cố định trong kỳ của tất cả tài sản cố định sử dụng trong kỳ. - Yếu tố chi phí dịch vụ mua ngoài là toàn bộ chi phí dịch vụ mua ngoài dùng vào việc tạo ra sản phẩm xây lắp. - Yếu tố chi phí bằng tiền khác là những chi phí mà doanh nghiệp phải chi trong quá trình hoạt động thực tế. 2 Cách phân loại này thể hiện các thành phần ban đầu của chi phí bỏ vào sản phẩm, tỷ trọng trong từng loại chi phí. Vì thế nó là cơ sở giúp kế toán tổ chức việc tập hợp chi phí sản xuất theo từng yếu tố, nó cho biết được kết cấu, tỷ trọng của từng loại chi phí trong hoạt động sản xuất kinh doanh, giúp doanh nghiệp dự toán chi phí sản xuất đồng thời là cơ sở tính toán thu nhập cho người lao động. Tuy nhiên, cách phân loại này không biết được chi phí sản xuất sản phẩm là bao nhiêu trong tổng số chi phí của doanh nghiệp. Ngoài 2 cách phân loại trên, chi phí sản xuất xây lắp còn có nhiều cách phân loại khác nhau tùy theo yêu cầu quản lý, đặc điểm sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Mỗi cách phân loại chi phí sản xuất có ý nghĩa riêng phục vụ cho từng yêu cầu quản lý và đối tượng cung cấp thông tin cụ thể. Nhưng chúng luôn bổ sung cho nhau nhằm quản lý có hiệu quả nhất về toàn bộ chi phí phát sinh trong phạm vi toàn doanh nghiệp trong từng thời kì nhất định. 1.1.2. Giá thành sản phẩm xây lắp 1.1.2.1. Khái niệm giá thành sản phẩm xây lắp Giá thành sản phẩm xây lắp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ lao động sống và lao động vật hóa để hoàn thành khối lượng sản phẩm xây lắp nhất định. Sản phẩm xây lắp có thể là một hạng mục công trình hoặc khối lượng xây lắp hoàn thành. Giá thành sản phẩm xây lắp phân biệt thành: + Giá thành khối lượng xây lắp hoàn thành là toàn bộ chi phí sản xuất để hoàn thành một khối lượng sản phẩm xây lắp theo quy định. + Giá thành hạng mục công trình hoặc công trình là toàn bộ chi phí sản xuất để hoàn thành hạng mục công trình hoặc công trình xây lắp đạt giá trị sử dụng. 1.1.2.2. Phân loại giá thành sản phẩm xây lắp Theo đặc thù của ngành sản xuất nói chung và ngành xây lắp nói riêng thì giá thành được phân loại như sau: Phân loại giá thành sản phẩm xây lắp theo cơ sở số liệu và thời điểm tính giá thành - Giá thành dự toán: Là tổng chi phí dự toán để hoàn thành sản phẩm xây lắp. Giá thành dự toán được xác định trên cơ sở các định mức và đơn giá chi phí do Nhà nước quy định (đơn giá bình quân khu vực thống nhất). Giá thành này nhỏ hơn giá trị dự toán ở phần thu nhập chịu thuế tính trước và thuế giá trị gia tăng đầu ra: Giá trị dự toán Giá thành dự Thu nhập Thuế công trình, = toán công + chịu thuế + GTGT hạng mục trình, hạng tính trƣớc đầu ra công trình mục công trình Giá thành kế hoạch: Được xác định xuất phát từ những điều kiện cụ thể ở một đơn vị xây lắp nhất định trên cơ sở biện pháp thi công, các định mức và đơn giá áp 3 Thang Long University Library dụng trong đơn vị. Giá thành kế hoạch là căn cứ để so sánh, phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành, là mục tiêu phấn đấu hạ giá thành của doanh nghiệp. Mối liên hệ giữa giá thành kế hoạch và giá thành dự toán: Giá thành kế hoạch = Giá thành dự toán – Mức hạ giá thành dự toán - Giá thành thực tế: Là toàn bộ các chi phí thực tế để hoàn thành bàn giao khối lượng xây lắp mà đơn vị đã nhận thầu, giá thành thực tế được xác định theo số liệu kế toán. Thông thường giá thành thực tế sản phẩm xây lắp được chia thành: + Giá thành công tác xây lắp thực tế: Phản ánh giá thành của một khối lượng công tác xây lắp đạt tới điểm dừng kỹ thuật nhất định tính theo kỳ (tháng, quý, năm). Giá thành này cho phép kế toán xác định kịp thời chi phí phát sinh, phát hiện những nguyên nhân tăng, giảm chi phí và kịp thời điều chỉnh cho giai đoạn sau. + Giá thành hạng mục công trình hoàn thành: Là toàn bộ chi phí chi ra để tiến hành thi công một công trình, hạng mục công trình kể từ khi khởi công cho tới khi hoàn thành đưa vào sử dụng và được bên chủ đầu tư chấp nhận. Để đánh giá chất lượng của hoạt động thi công của công tác xây lắp yêu cầu cần thiết là phải so sánh các loại giá thành trên với nhau. Khi so sánh cần đảm bảo sự thống nhất về thời điểm và phải dựa trên cùng đối tượng tính giá thành. Để nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng lợi nhuận và tăng tính cạnh tranh với các doanh nghiệp cùng khối ngành thì mỗi doanh nghiệp xây lắp cần hướng tới mục tiêu là đảm bảo: Giá thành dự toán ≥ Giá thành kế hoạch ≥ Giá thành thực tế Phân loại giá thành sản phẩm xây lắp theo phạm vi phát sinh chi phí Theo phạm vi phát sinh chi phí, chỉ tiêu giá thành được chia thành giá thành sản xuất và giá thành tiêu thụ. - Giá thành sản xuất: Là chỉ tiêu phản ánh tất cả các chi phí phát sinh liên quan đến việc sản xuất, chế tạo sản phẩm trong phạm vi phân xưởng sản xuất. Đối với các đơn vị xây lắp giá thành sản xuất gồm chi phí nguyên vật liệu, chi phí nhân công, chi phí máy thi công và chi phí sản xuất chung. - Giá thành tiêu thụ (Giá thành toàn bộ): Là chỉ tiêu phản ánh toàn bộ các khoản chi phí phát sinh liên quan đến việc sản xuất tiêu thụ sản phẩm xây lắp cộng thêm chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp đã được phân bổ cho sản phẩm xây lắp. Giá thành tiêu thụ được tính bằng công thức: Giá thành Giá thành Chi phí bán Chi phí quản toàn bộ của = sản xuất của + hàng + lý doanh sản phẩm sản phẩm nghiệp Cách phân loại này sẽ giúp cho nhà quản lý biết được kết quả kinh doanh (lãi, lỗ) của từng công trình, hạng mục công trình mà doanh nghiệp thi công. Tuy nhiên, cách phân loại này còn chưa được phổ biến, còn mang tính lý thuyết, nghiên cứu. 4 1.1.3. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp Giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có mối quan hệ chặt chẽ với nhau trong quá trình sản xuất tạo ra sản phẩm, lao vụ, dịch vụ, nó là hai mặt thống nhất của cùng một quá trình. Chi phí biểu hiện mặt hao phí, còn giá thành biểu hiện mặt kết quả của quá trình sản xuất.Chi phí sản xuất là cơ sở hình thành nên giá thành sản phẩm. Giữa chúng có sự khác biệt, sự khác biệt đó được thể hiện như sau: - Chi phí sản xuất được tập hợp trong từng thời kì nhất định còn giá thành xây dựng là chi phí sản xuất được tính cho công trình hạng mục hay một công trình hoàn thành. - Chi phí sản xuất trong kỳ không chỉ liên quan đến các sản phẩm hoàn thành mà còn liên quan đến cả sản phẩm dở dang cuối kỳ và sản phẩm hỏng. - Hạch toán chi phí sản xuất chưa phải là mục tiêu tính giá thành. Nó chỉ là phương tiện, cơ sở để tính giá thành. Giá thành sản phẩm không bao gồm những chi phí không liên quan đến hoạt động sản xuất, những chi phí chi ra nhưng chờ phân bổ cho kỳ sau nhưng nó lại gồm những chi phí sản xuất cuối kỳ trước chuyển sang phân bổ cho kỳ này. Tuy nhiên, giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm cũng có những điểm giống nhau, chúng giống nhau về chất. Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm đều bao gồm các hao phí về lao động sống và lao động vật hóa mà doanh nghiệp xây lắp đã bỏ ra trong quá trình thi công đều gắn liền với quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. CT thể hiện mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp: Giá thành Chi phí xây Chi phí xây Chi phí xây sản phẩm = lắp dở dang + lắp phát sinh - lắp dở dang xây lắp đầu kỳ trong kỳ cuối kỳ Khi giá trị sản phẩm dở dang (chi phí sản xuất dở dang) đầu kỳ bằng cuối kỳ tổng giá thành sản phẩm bằng tổng chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ. 1.1.4. Vai trò của kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm một cách chính xác, kịp thời là điều kiện trọng yếu để xác định kết quả kinh doanh. Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp có tác dụng quan trọng trong công tác quản lý chi phí, giá thành xây dựng, trong việc kiểm tra tính hợp pháp, hợp lệ của chi phí phát sinh ở doanh nghiệp nói chung và các tổ, đội xây dựng nói riêng. Phân bổ hợp lý các chi phí sản xuất theo từng khoản mục vào các đối tượng tập hợp chi phí. Kiểm tra việc thực hiện giá thành theo từng khoản mục chi phí, theo từng công trình hạng mục công trình, giúp doanh nghiệp đề ra các biện pháp hạ giá thành sản phẩm. 5 Thang Long University Library Thông qua ghi chép, phản ánh, tính toán để đánh giá đúng hiệu quả sản xuất kinh doanh của từng doanh nghiệp, lập báo cáo kế toán về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp của hạng mục công trình, công trình hoàn thành. 1.1.5. Nhiệm vụ kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm Để phát huy vai trò của kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm thì kế toán cần phải thực hiện các nhiệm vụ sau: - Xác định đúng đối tượng tập hợp chi phí sản xuất, đối tượng tính giá thành và tổ chức tập hợp chi phí theo đúng đối tượng - Xác định chính xác chi phí sản phẩm dở dang cuối kỳ - Ghi chép phản ánh chính xác, đầy đủ các khoản chi phí thực tế phát sinh trong quá trình sản xuất. Kiểm tra tình hình thực hiện các định mức chi phí, các dự toán chi phí nhằm hạgiá thành sản phẩm. - Tính chính xác, kịp thời giá thành sản phẩm, công việc, lao vụ hoàn thành để xác định kết quả kinh doanh - Thực hiện phân tính tình hình chi phí, giá thành giúp cho việc lập báo cáo kế toán. 1.1.6. Trình tự kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp Trình tự kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành là thứ tự công việc cần tiến hành tập hợp chi phí sản xuất để phục vụ cho việc tính giá thành công trình kịp thời. Trình tự được thực hiện qua các bước sau: Bƣớc 1: Tập hợp các chi phí cơ bản có liên quan trực tiếp cho từng công trình, hạng mục công trình. Bƣớc 2: Tính toán và phân bổ lao vụ của ngành sản xuất kinh doanh phụ có liên quan trực tiếp cho từng công trình, hạng mục công trình trên cơ sở khối lượng lao vụ phục vụ. Bƣớc 3: Tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất chung cho các công trình có liên quan theo tiêu thức phù hợp. Bƣớc 4: Xác định chi phí dở dang cuối kỳ từ đó tính giá thành sản phẩm hoàn thành. 1.2. KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM XÂY LẮP 1.2.1. Đối tƣợng và phƣơng pháp tập hợp chi phí sản xuất xây lắp 1.2.1.1. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất xây lắp Trong công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất, khâu đầu tiên là xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất. Việc lựa chọn chính xác đối tượng tập hợp chi phí sản xuất giúp tăng cường quản lý chi phí sản xuất. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là phạm vi, giới hạn để tập hợp chi phí nhằm đáp ứng yêu cầu kiểm soát chi phí và tính giá thành. Đối tượng tập hợp chi phí sản 6 xuất là căn cứ để mở các tài khoản, các sổ chi tiết, tổ chức ghi chép ban đầu, tập hợp số liệu chi phí sản xuất chi tiết từng đối tượng chịu chi phí, từng địa điểm phát sinh. Đối tượng hạch toán chi phí có thể là hạng mục công trình, các giai đoạn công việc của hạng mục công trình hoặc nhóm các hạng mục công trình… từ đó xác định phương pháp tập hợp chi phí thích hợp. Để phân biệt được đối tượng tập hợp chi phí sản xuất cho phù hợp, mỗi doanh nghiệp cần căn cứ vào: - Đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất, sản xuất giản đơn hay phức tạp - Loại hình sản xuất đơn chiếc, sản xuất hàng loạt nhỏ hay sản xuất hàng loạt với khối lượng lớn. - Yêu cầu và trình độ quản lý, tổ chức sản xuất kinh doanh. 1.2.1.2. Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất là một phương pháp hoặc hệ thống các phương pháp được sử dụng và phân loại các chi phí sản xuất phát sinh theo yếu tố, khoản mục trong phạm vi, giới hạn của đối tượng kế toán chi phí như: công trình, hạng mục công trình hay đơn đặt hang. Vì đối tượng hạch toán chi phí nhiều và khác nhau, do đó hình thành các phương pháp kế toán hạch toán chi phí sản xuất khác nhau. Tùy theo điều kiện cụ thể, có thể vận dụng phương pháp tập hợp trực tiếp hoặc phương pháp phân bổ gián tiếp - Phương pháp tập hợp chi phí trực tiếp Phương pháp tập hợp chi phí trực tiếp được áp dụng đối với những chi phí sản xuất có liên quan trực tiếp đến từng đối tượng chi phí riêng biệt. Phương pháp này yêu cầu kế toán phải tổ chức công tác kế toán một cách cụ thể, tỉ mỉ từ khi lập chứng từ ban đầu, tổ chức hệ thống tài khoản, hệ thống sổ kế toán theo đúng các đối tượng tập hợp chi phí sản xuất đã xác định. Chi phí sản xuất liên quan đến công trình, hạng mục công trình nào thì tập hợp cho công trình, hạng mục công trình đó. - Phương pháp phân bổ gián tiếp Áp dụng trong trường hợp chi phí sản xuất liên quan đến nhiều đối tượng kế toán chi phí, không tổ chức ghi chép ban đầu riêng cho từng đối tượng được, trong trường hợp đó phải tập trung cho nhiều đối tượng. Sau đó lựa chọn tiêu chuẩn phân bổ thích hợp để phân bổ khoản chi phí này cho từng đối tượng chịu phí. Việc phân bổ được tiến hành theo trình tự sau: Bƣớc 1: Xác định hệ số phân bổ: C H = T 7 Thang Long University Library