Tài liệu Khóa luận tốt nghiệp hoàn thiện công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty cổ phần đầu tư thương mại và dịch vụ bạn đồng hành

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ THƯƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ BẠN ĐỒNG HÀNH SINH VIÊN THỰC HIỆN MÃ SINH VIÊN CHUYÊN NGÀNH HÀ NỘI – 2014 : NGÔ NGỌC MAI : A17213 : KẾ TOÁN BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ THƯƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ BẠN ĐỒNG HÀNH Giáo viên hướng dẫn : ThS. Nguyễn Thanh Huyền Sinh viên thực hiện : Ngô Ngọc Mai Mã sinh viên : A17213 Chuyên ngành : Kế toán HÀ NỘI – 2014 Thang Long University Library LỜI CẢM ƠN Trải qua thời gian 4 tháng làm khóa luận tốt nghiệp vừa qua, để hoàn thành được bản khóa luận này, em xin trân thành cảm ơn sự giúp đỡ, chỉ bảo hết sức nhiệt tình của cô giáo Th.s Nguyễn Thanh Huyền cùng với ban giám đốc và nhân viên phòng Kế toán Tài vụ công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại và Dịch vụ Bạn Đồng Hành. Bằng sự dìu dắt của cô giáo GV Nguyễn Thanh Huyền và các anh chị kế toán viên, em đã có thể hiểu sâu sắc hơn về một trong những phần hành quan trọng của một doanh nghiệp kinh doanh thương mại đó chính là công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng. Qua đó giúp em hoàn thiện hơn trong kiến thức và tích lũy kinh nghiệm thực tế về công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng để có thể hoàn thiện được bản khóa luận đầy ý nghĩa này. Một lần nữa, em xin trân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 6 tháng 7 năm 2014 Sinh viên thực hiện Ngô Ngọc Mai MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI ................................................................................................ 1 1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CÔNG TÁC BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI ................ 1 1.1.1. Bán hàng hóa và các phương thức bán hàng hàng hóa ........................ 1 1.1.1.1. Bán hàng hóa ................................................................................................. 1 1.1.1.2. Các phương thức bán hàng hàng hóa ........................................................... 1 1.1.1.2.1. Bán buôn ..................................................................................................... 1 1.1.1.2.2. Bán lẻ .......................................................................................................... 2 1.1.2. Kết quả bán hàng và các yếu tố cấu thành liên quan đến xác định kết quả bán hàng ..................................................................................................................... 3 1.1.3. Nhiệm vụ và vai trò của kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng .... 5 1.2. KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG ................... 6 1.2.1. Chứng từ và hệ thống tài khoản kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng....... ..................................................................................................................... 6 1.2.1.1. Chứng từ sử dụng .......................................................................................... 6 1.2.1.2. Tài khoản sử dụng ......................................................................................... 6 1.2.2. Các phương pháp tính giá vốn hàng xuất kho trong doanh nghiệp thương mại......... ................................................................................................................... 10 1.2.3. Kế toán nghiệp vụ bán hàng và xác định kết quả bán hàng ........................ 12 1.2.3.1. Kế toán bán hàng theo phương pháp kê khai thường xuyên ....................... 12 1.2.3.1.1. Bán buôn ................................................................................................... 13 1.2.3.1.2. Bán lẻ. ....................................................................................................... 15 1.2.3.2. Kế toán bán hàng theo phương pháp kiểm kê định kì ................................. 16 1.2.3.3. Kế toán chi phí quản lí kinh doanh và xác định kết quả bán hàng ............. 17 1.2.3.3.1. Kế toán chi phí quản lí kinh doanh ........................................................... 17 1.2.3.3.2. Kế toán xác định kết quả bán hàng ........................................................... 18 1.2.4. Tổ chức sổ kế toán trong bán hàng và xác định kết quả bán hàng .............. 18 1.2.4.1. Hình thức Nhật kí Sổ cái ............................................................................. 18 1.2.4.2. Hình thức Nhật kí chung ............................................................................. 19 1.2.4.3. Hình thức Chứng từ ghi sổ .......................................................................... 20 1.2.4.4. Hình thức Kế toán trên máy vi tính.............................................................. 21 Thang Long University Library CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ THƯƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ BẠN ĐỒNG HÀNH.................................... 22 2.1. TỔNG QUAN VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ THƯƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ BẠN ĐỒNG HÀNH ............................................................................... 22 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại và Dịch vụ Bạn Đồng Hành .............................................................................. 22 2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy tại Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại và Dịch vụ Bạn Đồng Hành........................................................................................................ 22 2.1.2.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý .................................................................... 22 2.1.2.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy kế toán .................................................................... 24 2.1.2.3. Những thông tin cơ bản vể kế toán tại công ty Cổ phần đầu tư thương mại và dịch vụ Bạn Đồng Hành ...................................................................................... 25 2.2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ THƯƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ BẠN ĐỒNG HÀNH ............................................................................... 26 2.2.1. Kế toán bán hàng hàng hóa tại Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại và Dịch vụ Bạn Đồng Hành ......................................................................................... 26 2.2.1.1. Phương pháp tính giá hàng hóa tại Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại và Dịch vụ Bạn Đồng Hành .......................................................................................... 26 2.2.1.2. Kế toán chi tiết bán hàng hàng hóa tại Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại và Dịch vụ Bạn Đồng Hành .............................................................................. 32 2.2.2. Kế toán chi phí quản lí kinh doanh và xác định kết quả bán hàng tại Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại và Dịch vụ Bạn Đồng Hành ................................ 48 2.2. KẾ TOÁN TỔNG HỢP NGHIỆP VỤ BÁN HÀNG HÀNG HÓA VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ THƯƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ BẠN ĐỒNG HÀNH.................................... 56 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ THƯƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ BẠN ĐỒNG HÀNH................................................................................................. 64 3.1. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ THƯƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ BẠN ĐỒNG HÀNH ................................................................ 64 3.1.1. Ưu điểm .......................................................................................................... 64 3.1.1.1. Tổ chức bộ máy kế toán ............................................................................... 64 3.1.1.2. Công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng .......................... 64 3.1.2. Những hạn chế còn tồn tại ............................................................................. 65 3.1.2.1. Hệ thống chứng từ và sổ kế toán ................................................................. 65 3.1.2.2. Các khoản trích theo lương ......................................................................... 65 3.1.2.3. Cách tính lương cho nhân viên bán hàng ................................................... 65 3.2. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ THƯƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ BẠN ĐỒNG HÀNH ....................................... 66 3.2.1. Hoàn thiện hệ thống sổ sách kế toán ............................................................. 66 3.2.2. Thay đổi trong cách trích lập KPCĐ ............................................................ 70 3.2.3. Áp dụng chế độ tiền lương hoa hồng ............................................................. 73 Thang Long University Library DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Kế toán bán hàng theo phương thức bán buôn quan kho .................. 13 Sơ đồ 1.2: Kế toán bán hàng theo phương thức bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán .......................................................................................... 13 Sơ đồ 1.3: Kế toán bán hàng theo phương thức bán buôn vận chuyển thẳng không tham gia thanh toán ............................................................................... 13 Sơ đồ 1.4: Kế toán bán hàng theo phương thức gửi đại lý (Bên giao đại lý)........ 14 Sơ đồ 1.5: Kế toán bán hàng theo phương thức gửi đại lý (Bên nhận đại lý) ...... 14 Sơ đồ 1.6: Kế toán bán hàng theo phương thức bán lẻ hàng hoá........................ 15 Sơ đồ 1.7: Kế toán bán hàng theo phương thức bán trả góp .............................. 15 Sơ đồ 1.8: Kế toán bán hàng theo phương pháp kiểm kê định kì ....................... 16 Sơ đồ 1.9: Kế toán chi phí quản lý kinh doanh .................................................. 17 Sơ đồ 1.10: Kế toán nghiệp vụ xác định kết quả bán hàng ................................. 18 Sơ đồ 1.11: Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức Nhật ký – Sổ cái .................. 18 Sơ đồ 1.12: Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức Nhật ký chung ....................... 19 Sơ đồ 1.13:Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức kế toán chứng từ ghi sổ ......... 20 Sơ đồ 1.14: trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức kế toán máy vi tính ................ 21 Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý tại Công ty ....................................... 22 Sơ đồ 2.2: Tổ chức bộ máy kế toán tại Công ty .................................................. 24 Sơ đồ 2.3: Sơ đồ trình tự ghi sổ theo hình thức nhật ký chung tại công ty .......... 26 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Hóa đơn mua hàng số 0000252 .......................................................... 28 Bảng 2.2: Phiếu nhập kho ................................................................................. 29 Bảng 2.3: Hóa đơn vận tải tại công ty Đầu tư Thương mại và Dịch vụ Bạn Đồng Hành ................................................................................................................ 30 Bảng 2.4: Sổ chi tiết hàng hóa sản phẩm MIHP1100 ......................................... 31 Bảng 2.5: Phiếu xuất kho bán buôn hàng hóa ngày 05/05 .................................. 33 Bảng 2.6: Hóa đơn GTGT bán buôn hàng hóa ngày 05/05 ................................ 34 Bảng 2.7: Phiếu báo có thu tiền bán hàng ngày 05/05 ........................................ 35 Bảng 2.8: Phiếu xuất kho bán hàng hóa trực tiếp ngày 12/05 ............................. 36 Bảng 2.9: Hóa đơn GTGT bán hàng trực tiếp ngày 12/05 .................................. 37 Bảng 2.10: Phiếu thu bán hàng trực tiếp ngày 12/05 .......................................... 38 Bảng 2.11: Phiếu xuất kho bán hàng thu tiền trả sau ngày 15/05 ....................... 39 Bảng 2.12: Hóa đơn GTGT bán hàng trả tiền sau ngày 15/05 ........................... 40 Bảng 2.13: Sổ chi tiết thanh toán với người mua (Hoàng Phương) ..................... 41 Bảng 2.14: Phiếu xuất kho bán lẻ hàng hóa ngày 22/05 ..................................... 42 Bảng 2.15: Bảng kê bán lẻ hàng hóa, dịch vụ trực tiếp cho người tiêu dùng ....... 43 Bảng 2.16: Hóa đơn GTGT bán lẻ hàng hóa ngày 22/05 .................................... 44 Bảng 2.17: Sổ chi tiết giá vốn hàng bán ............................................................. 45 Bảng 2.18: Sổ chi tiết doanh thu ........................................................................ 46 Bảng 2.19: Sổ tổng hợp doanh thu bán hàng hóa............................................... 47 Bảng 2.20: Bảng chấm công nhân viên trong tháng ........................................... 49 Bảng 2.21: Bảng thanh toán lương nhân viên quản lí kinh doanh tháng 05/2013 ... ......................................................................................................................... 50 Bảng 2.22: Bảng phân bổ tiền lương và bảo hiểm xã hội.................................... 51 Bảng 2.23: Hóa đơn GTGT mua công cụ dụng cụ ................................................. 52 Bảng 2.24: Bảng tính và phân bổ khấu hao tháng 05 ......................................... 53 Bảng 2.25: Hóa đơn dịch vụ mua ngoài ............................................................. 54 Bảng 2.26: Sổ chi tiết chi phí quản lí kinh doanh ............................................... 55 Bảng 2.27: Trích sổ nhật kí chung..................................................................... 56 Bảng 2.28: Sổ cái tài khoản 632......................................................................... 58 Bảng 2.29: Sổ cái tài khoản 511......................................................................... 59 Bảng 2.30: Sổ cái tài khoản 642......................................................................... 60 Bảng 2.31: Sổ cái tài khoản 911......................................................................... 61 Thang Long University Library Bảng 3.1: Sổ nhật ký thu tiền mặt ..................................................................... 66 Bảng 3.2: Sổ nhật ký thu tiền gửi ngân hàng ..................................................... 67 Bảng 3.3: Sổ nhật ký bán hàng.......................................................................... 67 Bảng 3.4: Sổ chi tiết tài khoản 642 (Bản kiến nghị)............................................ 69 Bảng 3.5: Bảng phân bổ tiền lương và bảo hiểm xã hội ..................................... 71 Bảng 3.6: Sổ cái tài khoản 642 .......................................................................... 72 Bảng 3.7: Sổ cái tài khoản 911 .......................................................................... 73 DANH MỤC VIẾT TẮT Ký hiệu viết tắt QĐ Tên đầy đủ Quyết định BTC Bộ tài chính TTĐB Tiêu thụ đặc biệt GTGT Giá trị gia tăng TSCĐ Tài sản cố định CCDC Công cụ dụng cụ HTK Hàng tồn kho TK Tài khoản DN Doanh nghiệp KKĐK Kiểm kê định kỳ DT Doanh thu GVHB Giá vốn hàng bán QLKD Quản lý kinh doanh BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế KPCĐ Kinh phí Công Đoàn BHTN Bảo hiểm thất nghiệp NV Nhân viên TNDN Thu nhập doanh nghiệp CP Chi phí DTT Doanh thu thuần Thang Long University Library LỜI MỞ ĐẦU Từ một quốc gia có nền kinh tế lạc hậu, kém phát triển, khủng hoảng và lạm phát cao, đến nay nền kinh tế Việt Nam đã có bước phát triển vượt bậc. Có được thành quả này không thể không nhắc tới sự đóng góp rất lớn của tất cả các doanh nghiệp thuộc đủ nọi thành phần kinh tế, trong đó các doanh nghiệp thương mại là một trong những thành phần cơ bản của hệ thống các doanh nghiệp. Doanh nghiệp thương mại đóng vai trò là một mắt xích quan trọng trong nền kinh tế, là cầu nối giữa sản xuất và tiêu dùng. Quá trình kinh doanh của công ty thương mại có thể hiểu là quá trình dự trữ và bán ra các loại hàng hóa, dịch vụ. Bán hàng là khâu cuối cùng và có tính quyết định đến hiệu quả của quá trình kinh doanh. Nó giúp doanh nghiệp thu hồi được lượng vốn bỏ ra và tìm kiếm được lợi nhuận. Trong quá trình đó, doanh nghiệp đã góp phần nâng cao đời sống của người lao động và góp phần đóng góp thuế xây dựng đất nước. Hơn thế nữa, đối với công ty thương mại thì tiêu thụ sản phẩm ảnh hưởng quyết định tới sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, trong điều kiện môi trường kinh tế vĩ mô và vi mô luôn biến động, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt đã khiến cho tiêu thụ hàng hóa của doanh nghiệp ngày càng gặp nhiều khó khăn thử thách. Do đó, để có thể đứng vững trên thị trường, các doanh nghiệp phải tổ chức tốt công tác bán hàng, có chiến lược tiêu thụ thích hợp để công ty chủ động thích ứng và nắm bắt thị trường, huy động mọi nguồn lực đầu tư để có thể thu được lợi nhuân cao nhất. Trong đó, công tác kế toán bán hàng là một công cụ sắc bén và quan trọng hàng đầu trong quá trình tiến hành quản lý hoạt động kinh tế. Chính vì vậy, việc hạch toán công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng là yêu cầu hết sức cần thiết của doanh nghiệp thương mại. Qua thời gian thực tập tại công ty Cổ phần Đầu tư Thương Mại và Dịch vụ Bạn Đồng Hành, từ những kiến thức đã học và thực tế hoạt động tại doanh nghiệp và được sự hướng dẫn tận tình của giảng viên Th.s Nguyễn Thanh Huyền, em đã lựa chọn, thực hiện hoàn thành đề tài: “Hoàn thiện công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại và Dịch vụ Bạn Đồng Hành”. Với mục đích là làm rõ cơ sở lý luận và thực hiện của công tác hạch toán kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng, từ đó tìm hiểu quy trình nghiệp vụ và tầm quan trọng của nó trong doanh nghiệp, quy trình hạch toán của công ty. Từ đó đưa ra nhận xét đánh giá và những kiến nghị đối với doanh nghiệp về công tác bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty. Ngoài lời mở đầu và lời kết, khóa luận gồm 03 chương: Chương 1: Lý luận chung về công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại và Dịch vụ Bạn Đồng Hành Chương 2: Thực trạng công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại và Dịch vụ Bạn Đồng Hành. Chương 3: Phương hướng hoàn thiện công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại và Dịch vụ Bạn Đồng Hành. Do thời gian thực tập và kiến thức còn hạn chế, khóa luận không trách khỏi nhiều sai sót. Em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô và các anh chị trong phòng kế toán để cho khóa luận được hoàn thiện hơn. Em xin cảm ơn sự hướng dẫn nhiệt tình của cô giáo Th.s Nguyễn Thanh Huyền để em có thể hoàn thành bài khóa luận này. Em xin chân thành cảm ơn! Thang Long University Library CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI 1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CÔNG TÁC BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI 1.1.1. Bán hàng hóa và các phương thức bán hàng hàng hóa 1.1.1.1. Bán hàng hóa - Khái niệm “hàng hóa”: Là các sản phẩm có hình thái vật chất, doanh nghiệp mua về với mục đích để bán. - Khái niệm “bán hàng hóa”: Là quá trình bán các hàng hóa mà trước đó doanh nghiệp đã mua vào cho khách hàng, được khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán. Xét trên góc độ kinh tế, bán hàng chính là quá trình chuyển giao hàng hóa của đơn vị bán cho đơn vị mua và nhận được thanh toán của họ. Như vậy, dù theo định nghĩa nào, bán hàng có những đặc điểm chung sau: + Có sự thỏa thuận trao đổi giữa người bán và người mua, người bán đồng ý bán, người mua đồng ý mua và chấp nhận thanh toán. + Có sự thay đổi quyền sở hữu về hàng hóa giữa người bán và người mua: người bán mất quyền sở hữu hàng hóa và người mua có quyền sở hữu hàng hóa đã mua. + Trong quá trình bán hàng, người bán cung cấp cho khách hàng một khối lượng hàng hóa nhất định và được nhận lại một khoản tiền từ khách hàng – được gọi là doanh thu bán hàng. Số tiền này sẽ là cơ sở để doanh nghiệp xác định kết quả bán hàng. 1.1.1.2. Các phương thức bán hàng hàng hóa Hoạt động bán hàng hóa của các doanh nghiệp thương mại có thể thực hiện qua hai phương thức: bán buôn và bán lẻ. Trong đó, bán buôn là bán hàng cho các đơn vị sản xuất kinh doanh để tiếp tục quá trình lưu chuyển hàng hóa, còn bán lẻ là bán hàng cho người tiêu dùng, chấm dứt quá trình lưu chuyển hàng hóa. 1.1.1.2.1. Bán buôn Đối với bán buôn thì có ba hình thức chủ yếu, đó là bán buôn qua kho, bán buôn không qua kho (bán buôn vận chuyển thẳng) và bán hàng thông qua đại lý. - Bán buôn qua kho Phương thức bán buôn hàng hoá qua kho: Bán buôn hàng hoá qua kho là phương thức bán buôn hàng hoá mà trong đó, hàng bán phải được xuất từ kho bảo quản của doanh nghiệp. Bán buôn hàng hoá qua kho có thể thực hiện dưới hai hình thức: 1 + Bán buôn hàng hoá qua kho theo hình thức giao hàng trực tiếp: Theo hình thức này, bên mua cử đại diện đến kho của doanh nghiệp thương mại để nhận hàng. Doanh nghiệp thương mại xuất kho hàng hoá giao trực tiếp cho đại diện bên mua. Sau khi đại diện bên mua nhận đủ hàng, thanh toán tiền hoặc chấp nhận nợ, hàng hoá được xác định là tiêu thụ. + Bán buôn hàng hóa qua kho theo hình thức chuyển hàng: Theo hình thức này, căn cứ vào hợp đồng kinh tế đã ký kết hoặc theo đơn đặt hàng, doanh nghiệp thương mại xuất kho hàng hoá, dùng phương tiện vận tải của mình hoặc đi thuê ngoài, chuyển hàng đến kho của bên mua hoặc một địa điểm nào đó bên mua quy định trong hợp đồng. Hàng hoá chuyển bán vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp thương mại, chỉ khi nào được bên mua kiểm nhận, thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán thì số hàng chuyển giao mới được coi là bán, người bán mất quyền sở hữu về số hàng đã giao. Chi phí vận chuyển do doanh nghiệp thương mại chịu hay bên mua chịu là do sự thoả thuận từ trước giữa hai bên. Nếu doanh nghiệp thương mại chịu chi phí vận chuyển, sẽ được ghi vào chi phí bán hàng. Nếu bên mua chịu chi phí vận chuyển, sẽ phải thu tiền của bên mua. - Bán buôn vận chuyển thẳng + Bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán: Theo hình thức này ở doanh nghiệp thương mại vừa phát sinh nghiệp vụ bán hàng, vừa phát sinh nghiệp vụ mua hàng. Doanh nghiệp thương mại có thể chuyển thẳng hàng đến kho của người mua hoặc giao hàng tay ba tại kho của người bán. + Bán buôn vận chuyển thằng không tham gia thanh toán: Theo hình thức này doanh nghiệp thương mại chỉ đóng vai trò trung gian môi giới trong quan hệ mua bán giữa người mua và người bán. Doanh nghiệp thương mại ủy quyền cho người mua trực tiếp đến nhận hàng và thanh toán tiền hàng cho bên bán theo đúng hợp đồng đã ký kết với bên bán. Tùy vào hợp đồng kinh tế đã ký kết mà doanh nghiệp thương mại được hưởng một khoản tiền hoa hồng do bên mua hoặc bên bán trả. Trong trường hợp trên doanh nghiệp thương mại không phát sinh nghiệp vụ mua bán hóa mà chỉ là người tổ chức cung cấp hàng cho bên mua. - Gửi bán đại lý: Đây là phương thức mà bên giao đại lý (bên bán) xuất hàng giao cho bên nhận đại lý để bán hàng cho doanh nghiệp. Bên nhận đại lý sẽ bán hàng thay cho bên giao theo giá bán quy định và nhận được thù lao dưới hình thức hoa hồng. Đối với bên giao đại lý thì hoa hồng sẽ được tính vào chi phí bán hàng. 1.1.1.2.2. Bán lẻ - Bán lẻ thu tiền tập trung: Theo phương thức này, nhân viên bán hàng chỉ phụ trách việc giao hàng, còn việc thu tiền sẽ có người chuyên trách làm công việc này.Tại một khu riêng có quầy thu ngân, mỗi quầy có một nhân viên thu ngân, chuyên 2 Thang Long University Library thu tiền, xuất hóa đơn, kê mua hàng cho khách hàng để khách đến nhận hàng do nhân viên bán hàng giao. Cuối ca, cuối ngày nhân viên bán hàng kiểm kê hàng tồn kho để xác định số lượng bán ra trong ngày và lập báo cáo bán hàng. Nhân viên thu ngân kiểm tiền, nộp tiền hàng cho thủ quỹ và làm giấy nộp tiền. - Bán lẻ thu tiền trực tiếp: Theo phương thức này, người bán trực tiếp tiêu thụ và thu tiền của khách. Cuối ca, cuối ngày nhân viên bán hàng kiểm tra hàng tồn để xác định lượng hàng tiêu thụ, lập báo cáo tiêu thụ đồng thời nộp lại tiền cho thủ quỹ và lập giấy nộp tiền để ghi sổ. - Bán trả góp: Bán hàng trả chậm, trả góp là phương thức bán hàng thu tiền nhiều lần, người mua thanh toán lần đầu ngay tại thời điểm mua. Số tiền còn lại được người mua trả thành nhiều lần, thời điểm và số tiền mỗi lần trả được quy định rõ ràng trong hợp đồng mua bán giữa người mua và người bán. Bên cạnh việc trả tiền hàng, người mua trả thêm một khoản tiền – gọi là lãi trả chậm, trả góp. Định kì, khoản tiền này được phân bổ vào doanh thu hoạt động tài chính của doanh nghiệp. - Nhận đại lý, ký gửi: Theo phương thức này, doanh nghiệp nhận làm đại lý bán hàng cho nhà cung cấp. Doanh nghiệp thương mại nhận hàng hóa bán hàng và trực tiếp bán cho khách hàng. Khi số lượng hàng được coi là đã bán, doanh nghiệp xuất hóa đơn bán hàng và trả toàn bộ tiền hàng trên hóa đơn cho nhà cung cấp. Căn cứ vào hợp đồng kinh tế đã ký kết từ trước và số lượng hàng hóa bán được, doanh nghiệp nhận được một khoản tiền hoa hồng từ nhà cung cấp. 1.1.2. Kết quả bán hàng và các yếu tố cấu thành liên quan đến xác định kết quả bán hàng Kết quả bán hàng là chi tiêu phản ánh kết quả cuối cùng về bán hàng hóa của doanh nghiệp. Đây là phần chênh lệch giữa một bên là doanh thu thuần của hoạt động bán hàng với một bên là toàn bộ chi phí đã bỏ ra, số chêch lệch sẽ là chỉ tiêu kết quả bán hàng của doanh nghiệp. Thông qua chỉ tiêu kết quả bán hàng, kế toán xác định được kết quả từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Từ đó, các nhà lãnh đạo có thể tìm ra hướng phát triển ngành nghề, có chính sách ưu đãi hay hạn chế sự phát triển đối với từng hoạt động kinh doanh trên từng lĩnh vực cụ thể. Kết quả bán hàng được xác định như sau: Doanh thu thuần = Doanh thu bán hàng – Các khoản giảm trừ doanh thu Lợi nhuận gộp = Doanh thu thuần – Giá vốn hàng bán Kết quả bán hàng Trong đó: = Lợi nhuận gộp – Chi phí quản lí kinh doanh - Doanh thu bán hàng: Là tổng các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kì kế toán. Nó là toàn bộ số tiền bán hàng (chưa có VAT đối với doanh nghiệp tính 3 thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ và có VAT đối với doanh nghiệp tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp), bao gồm cả phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán (nếu có) mà cơ sở kinh doanh được hưởng. Doanh thu bán hàng - = Số lượng x Đơn giá bán Các khoản giảm trừ doanh thu: + Hàng bán bị trả lại: Là số hàng đã được coi là tiêu thụ nhưng bị người mua từ chối, thường là do một số lý do như hàng hóa kém phẩm chất, quy cách, giao hàng không đúng thời gian địa điểm trong hợp đồng, không đáp ứng đúng yêu cầu của khách hàng. + Giảm giá hàng bán: Là số tiền giảm trừ cho khách ngoài hóa đơn hay hợp đồng cung cấp do các nguyên nhân đặc biệt như hàng kém phẩm chất, quy cách, giao hàng không đúng thời gian địa điểm trong hợp đồng. + Chiết khấu thương mại: Là khoản doanh nghiệp giảm giá niêm yết cho khách hàng mua với khối lượng lớn sau khi xuất hóa đơn bán hàng. + Thuế GTGT (phương pháp trực tiếp): Là thuế gián thu tính trên một khoản giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất lưu thông đến tiêu dùng và do người tiêu dùng cuối cùng chịu. + Thuế tiêu thụ đặc biệt: Là thuế gián thu tính trên một số loại hàng hóa, dịch vụ đặc biệt do nhà nước quy định nhằm mục đích hướng dẫn tiêu dùng, điều tiết thu nhập của người có thu nhập cao và góp phần bảo vệ nền sản xuất nội địa đối với một số hàng nhất định. + Thuế xuất khẩu: Là loại thuế đánh vào các mặt hàng chịu thuế xuất khẩu khi xuất khẩu ra nước ngoài. - Giá vốn hàng bán: Phản ánh giá trị gốc của hàng hóa đã thực sự bán được trong kỳ. Khi hàng hóa đã tiêu thụ và được phép xác định doanh thu thì đồng thời giá trị thực tế của hàng đã bán cũng được phản ánh theo giá vốn hàng bán để xác định kết quả. Do vậy xác định đúng giá vốn hàng bán có ý nghĩa quan trọng vì từ đó doanh nghiệp xác định đúng được kết quả kinh doanh. - Chi phí quản lý kinh doanh: Bao gồm chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp, là các khoản chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra có liên quan đến hoạt động bán các hàng hóa trong kỳ, hoặc liên quan đến toàn bộ hoạt động quản lý của doanh nghiệp. + Chi phí nhân viên bán hàng, nhân viên quản lý: Bao gồm toàn bộ lương chính, lương phụ và các khoản phụ cấp có tính chất lương và các khoản trích quỹ BHXH, BHYT, KPCĐ, BHTN... 4 Thang Long University Library + Chi phí vật liệu bao bì: Bao gồm các chi phí vật liệu sử dụng trong quá trình bán hàng như vật liệu bao gói, vật liệu dùng cho sửa chữa quầy hàng, sử dụng trong quá trình quản lí doanh nghiệp… + Chi phí đồ dùng, công cụ: Phản ánh chi phí công cụ dụng cụ phục vụ quá trình bán hàng hoặc cho công tác quản lý. + Chi phí khấu hao TSCĐ: Chi phí hao mòn TSCĐ như khấu hao nhà kho, cửa hàng, phương tiện vận tải hàng hóa, máy móc, thiết bị văn phòng… + Chi phí bảo hành hàng hóa: Là chi phí chi cho hàng hóa trong thời gian được bảo hành theo hợp đồng. + Chi phí thuế, phí, lệ phí: thuế môn bài, thuế nhà đất… + Chi phí dịch vụ mua ngoài: Là các chi phí dịch vụ mua ngoài sửa chữa TSCĐ, tiền thuê kho bãi, cửa hàng vận chuyển bốc hàng tiêu thụ, tiền hoa hồng cho đại lý bán hàng, chi phí điện, nước, điện thoại phục vụ bán hàng, quản lý doanh nghiệp. + Chi phí bằng tiền khác: Là các chi phí khác phát sinh trong khi bán hàng ngoài các chi phí kể trên, như chi phí tiếp khách ở bộ phận bán hàng, chi phí giới thiệu sản phẩm, hàng hóa, quảng cáo chào hàng, chi phí khác thuộc quản lý chung của doanh nghiệp như hội nghị, tiếp khách, công tác phí, chi phí dự phòng phải thu khó đòi… 1.1.3. Nhiệm vụ và vai trò của kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng Kế toán bán hàng là quá trình cập nhật, xử lý và cung cấp thông tin về hoạt động bán hàng nhằm quản lý, kiểm tra, đánh giá toàn bộ hoạt động đó trong các kỳ kinh doanh của doanh nghiệp. Trong mỗi kỳ kinh doanh, kế toán bán hàng có vai trò thu thập những thông tin về hoạt động bán hàng một cách đầy đủ, kịp thời, chính xác và có hệ thống. Trong đó bao gồm những thông tin về doanh thu bán hàng, tất cả các khoản chi phí phát sinh trong kỳ để phục vụ cho quá trình bán hàng. Cụ thể kế toán phải phản ánh kịp thời số lượng hàng hóa xuất - nhập - tồn trong kỳ, số lượng hàng hóa đã giao và tiêu thụ trong kỳ ở các cửa hàng và đại lý, tình hình bán hàng với các hàng hóa gửi bán, tình hình thanh toán nợ của khách hàng tránh hiện tượng vốn bị chiếm dụng bất hợp lý, các khoản chi phí hợp lý phát sinh liên quan đến quá trình bán hàng và quản lý doanh nghiệp. Cuối mỗi kỳ kinh doanh dựa trên những số liệu đã cập nhật trong kỳ, kế toán bán hàng tiến hành xác định kết quả bán hàng và lập báo cáo kết quả bán hàng báo cáo cho nhà quản trị làm cơ sở cho việc đánh giá hiệu quả kinh doanh cũng như nghĩa vụ đối với Nhà nước. Ngoài ra kế toán bán hàng cần phải theo dõi và kiểm tra việc thực hiện kế hoạch bán hàng thông qua các chỉ tiêu đã đề ra. Qua đó kịp thời đưa ra những biện pháp và điều chỉnh hợp lý nhằm đẩy mạnh tiến độ bán hàng sao cho đạt được mục tiêu về kết 5 quả bán hàng theo kế hoạch. Thường xuyên thực hiện việc kiểm kê hàng hóa đối chiếu số lượng thực tế và số lượng trên sổ sách nhằm ngăn ngừa các hiện tượng lãng phí, bòn rút và thiếu trách nhiệm trong việc bảo quản hàng hóa. Như đã khẳng định ở trên, bán hàng và kết quả bán hàng luôn là mối quan tâm hàng đầu, đóng vai trò vô cùng quan trọng, mang tính sống còn đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp do vậy vai trò kế toán bán hàng và kết quả bán hàng càng trở nên quan trọng đối với quá trình quản lý của doanh nghiệp. 1.2. KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG 1.2.1. Chứng từ và hệ thống tài khoản kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng 1.2.1.1. Chứng từ sử dụng Theo quyết định 48/2006/QĐ-BTC – “Chế độ kế toán dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ” thì những chứng từ kế toán được sử dụng để hạch toán quá trình bán hàng của doanh nghiệp một cách chính xác trên sổ sách đó là: - Hóa đơn GTGT (đối với DN tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ). - Hóa đơn bán hàng thông thường (đối với DN tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp). - Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ. - Phiếu xuất kho kiêm hàng gửi bán đại lý. Bảng kê bán lẻ hàng hóa. - Hóa đơn cước phí vận chuyển. - Hóa đơn thuê kho, thuê bãi, bốc dỡ hàng hóa trong quá trình bán hàng. - Hợp đồng kinh tế. - Báo cáo bán hàng. 1.2.1.2. Tài khoản sử dụng v Tài khoản 156 – “Hàng hóa”: Phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động tăng, giảm của các loại hàng hóa của doanh nghiệp bao gồm hàng hóa tại các kho hàng, quầy hàng. Tài khoản được chi tiết theo từng kho hàng, từng quầy hàng, loại, nhóm hàng hóa. 6 Thang Long University Library Nợ TK 156 – Hàng hóa - Trị giá mua của hàng hóa nhập kho. Có - Trị giá thực tế của hàng hóa xuất kho - Trị giá hàng hóa thuê gia công, chế biến bán, gửi đại lý trong kỳ. xong nhập kho(gồm giá mua vào và chi phí - Trị giá hàng hóa trả lại cho người bán, gia công). chiết khấu thương mại, giảm giá hàng - Trị giá hàng hóa nhận vốn góp. mua được hưởng. - Trị giá hàng hóa đã bán bị người mua trả - Trị giá hàng hóa phát hiện thiếu khi lại nhập kho. kiểm kê. - Trị giá hàng hóa phát hiện thừa khi kiểm - Kết chuyển trị giá hàng tồn kho đầu kỳ kê. (KKĐK). - Chi phí thu mua hàng hóa thực tế phát sinh liên quan tới khối lượng hàng hóa mua đã nhập kho trong kỳ. - Kết chuyển trị giá hàng hóa tồn kho cuối kỳ (KKĐK). Dư nợ:Trị giá mua vào và chi phí thu mua của hàng hóa tồn kho cuối kỳ. - Tài khoản 157 – “Hàng gửi bán”: Phản ánh giá trị thực tế của hàng hóa đã gửi hoặc chuyển đến cho khách hàng, hàng hóa ký gửi, đại lý chưa chấp nhận thanh toán. Tài khoản này được chi tiết theo từng mặt hàng hóa, từng nghiệp vụ gửi đi và được theo dõi từ khi hàng hóa được xuất kho đến khi được khách hàng chấp nhận thanh toán. Nợ TK 157 – Hàng gửi bán Có - Trị giá hàng hóa gửi bán, ký gửi hoặc gửi - Trị giá hàng hóa gửi bán đã được bán đại lý. khách hàng chấp nhận thanh toán. - Kết chuyển trị giá hàng hóa gửi bán chưa - Trị giá hàng hóa gửi bán được khách xác định là tiêu thụ cuối kỳ (KKĐK). hàng trả lại. - Kết chuyển trị giá hàng hóa gửi bán chưa xác định là tiêu thụ đầu kỳ (KKĐK). Dư nợ: Trị giá hàng hóa gửi bán chưa được chấp nhận thanh toán tồn cuối kỳ. 7 - Tài khoản 511 – “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ”: Tài khoản này dùng để phản ánh doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán của hoạt động SXKD từ các giao dịch và các nghiệp vụ bán hàng, cung cấp dịch vụ. TK 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ có 4 tài khoản cấp 2: + TK 5111 – Doanh thu bán hàng hóa: Phản ánh doanh thu và doanh thu thuần của khối lượng hàng hóa được xác định là đã bán trong một kỳ kế toán của doanh nghiệp. + TK 5112 – Doanh thu bán các thành phẩm: Phản ánh doanh thu và doanh thu thuần của khối lượng sản phẩm (thành phẩm, bán thành phẩm) được xác định là đã bán trong một kỳ kế toán của doanh nghiệp. + TK 5113 – Doanh thu cung cấp dịch vụ: Phản ánh doanh thu và doanh thu thuần của khối lượng dịch vụ đã hoàn thành, đã cung cấp cho khách hàng và được xác định là đã bán trong một kỳ kế toán. + TK 5118 – Doanh thu khác: Phản ánh về doanh thu cho thuê hoạt động, nhượng bán, thanh lý bất động sản đầu tư, các khoản trợ cấp, trợ giá của Nhà nước,… Nợ TK 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ Có - Số thuế phải nộp tính trên doanh thu bán - Tổng số doanh thu bán hàng và cung hàng trong kỳ (thuế TTĐB, thuế XNK, cấp dịch vụ phát sinh trong kỳ. thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp. - CKTM, giảm giá hàng bán và doanh thu hàng bán bị trả lại kết chuyển trừ vào doanh thu. - Kết chuyển số doanh thu thuần về tiêu thụ sang TK 911 vào cuối kỳ. - Tài khoản 521 – “Các khoản giảm trừ doanh thu”: Tài khoản này dùng để phản ánh toàn bộ số tiền giảm trừ cho người mua hàng được tính giảm trừ vào doanh thu hoạt động kinh doanh. Các khoản giảm trừ bao gồm: Chiết khấu thương mại, giá trị hàng bán bị trả lại và các khoản giảm giá cho người mua trong kỳ hoạch toán. TK521 có 3 tài khoản cấp 2 : + Tài khoản 5211 – Chiết khấu thương mại + Tài khoản 5212 – Hàng bán bị trả lại + Tài khoản 5213 – Giảm giá hàng bán 8 Thang Long University Library