Tài liệu Khóa luận tốt nghiệp giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp xây dựng tư nhân đồng tâm

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƢU ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG ĐỒNG TÂM SINH VIÊN THỰC HIỆN : NGUYỄN THỊ HỒNG NHUNG MÃ SINH VIÊN : A15993 CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG HÀ NỘI – 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƢU ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG ĐỒNG TÂM Giảng viên hƣớng dẫn : TS. Phạm Thị Hoa Sinh viên thực hiện : Nguyễn Thị Hồng Nhung Mã sinh viên : A15993 Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng HÀ NỘI – 2014 Thang Long University Library LỜI CẢM ƠN Trải qua thời gian dài học tập tại trường, đã đến lúc những kiến thức của em phải vận dụng vào thực tiễn công việc. Em lựa chọn làm khóa luận tốt nghiệp để tổng hợp lại toàn bộ những kiến thức của mình. Đề tài của em là: “ giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lƣu động trong doanh nghiệp xây dựng tƣ nhân Đồng Tâm”. Trong quá trình làm khóa luận, em đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ. Em xin cảm ơn cô Phạm Thị Hoa đã nhiệt tình hướng dẫn em hoàn thành tốt khóa luận của mình. Em xin cảm ơn doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm đã cho em cơ hội thực tập, làm việc và nghiên cứu để đưa ra những giải pháp, góp ý cho doanh nghiệp. Em cũng xin cảm ơn gia đình và bạn bè đã giúp đỡ để em hoàn thành tốt khóa luận. Mặc dù em đã có nhiều cố gắng, song khóa luận của em vẫn không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong sự đóng góp ý kiến của các thầy cô để bài khóa luận của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 06 năm 2014 Sinh viên Nguyễn Thị Hồng Nhung LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan Khóa luận tốt nghiệp này là công trình tự nghiên cứu của bản thân, được thực hiện có sự hỗ trợ nhiệt tình từ giáo viên hướng và không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác. Mọi số liệu, kết quả đã nêu trong khóa luận là chính xác, trung thực, xuất phát từ tình hình thực tế của đơn vị thực tập. Em xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! Sinh viên Nguyễn Thị Hồng Nhung Thang Long University Library MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ VỐN LƢU ĐỘNG VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƢU ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP XDTN ĐỒNG TÂM ........................................................................................................... 1 1.1. Tổng quan về vốn lƣu động ....................................................................... 1 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm vốn lƣu động ....................................................... 1 1.1.2. Phân loại vốn lƣu động .............................................................................. 2 1.1.2.1. Phân loại theo hình thái biểu hiện: .................................................. 2 1.1.2.2. Phân loại theo vai trò của vốn lưu động trong quá trình sản xuất kinh doanh ......................................................................................................... 3 1.1.2.3. Phân loại vốn dựa trên nguồn hình thành ....................................... 4 1.1.2.4. Phân loại theo quan hệ sở hữu vốn .................................................. 4 1.1.3. Vai trò vốn lƣu động .................................................................................. 5 1.2. Hiệu quả sử dụng vốn lƣu động ................................................................ 6 1.2.1. Khái niệm.................................................................................................... 6 1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lƣu động ........................... 6 1.2.2.1. Nhóm chỉ tiêu đánh giá khái quát về cơ cấu vốn lưu động và hiệu quả sử dụng vốn lưu động ................................................................................ 6 1.2.2.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh năng lực quản lý tài sản ........................... 7 1.2.2.3. Nhóm chỉ tiêu phản ánh khả năng thanh toán ................................ 9 1.2.2.4. Nhóm chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lời .................................... 10 1.3. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lƣu động ................ 12 1.3.1. Khái niệm.................................................................................................. 12 1.3.2. Sự cần thiết phải nâng cao ...................................................................... 12 1.3.2.1. Xuất phát từ mục đích kinh doanh của doanh nghiệp ................... 12 1.3.2.2. Xuất phát từ vai trò quan trọng của vốn lưu động đối với doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường ............................................................... 13 1.3.2.3. Xuất phát từ thực trạng hiệu quả sử dụng vốn lưu động của các doanh nghiệp nói chung ................................................................................. 13 1.4. Các nhân tố ảnh hƣởng tới việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lƣu động trong doanh nghiệp ................................................................................... 14 1.4.1. Nhân tố khách quan ................................................................................. 14 1.4.2. Nhân tố chủ quan ..................................................................................... 15 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ..................... 18 VỐN LƢU ĐỘNG TẠI DNXDTN ĐỒNG TÂM........................................................ 18 2.1. Giới thiệu về doanh nghiệp xây dựng tƣ nhân Đồng Tâm ....................... 18 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm18 2.1.1.1. Giới thiệu tổng quan về doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm ............... 18 2.1.1.2. Lịch sử phát triển của doanh nghiệp qua các thời kỳ ...................... 18 2.1.1.3. Ngành nghề kinh doanh .................................................................... 19 2.1.3. Tình hình kinh doanh của doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm ................ 21 2.2. Thực trạng quản lý VLĐ và hiệu quả sử dụng VLĐ trong DN XDTN Đồng Tâm ............................................................................................................ 22 2.2.1. Phân tích kết cấu vốn lƣu động tại doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm .. 22 2.2.2. Phân tích nguồn vốn của doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm .................. 25 2.2.3. Phân tích các chỉ tiêu đo lƣờng hiệu quả quản lý vốn lƣu động của doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm ........................................................................ 27 2.2.3.1. Phân tích các chỉ tiêu đo lường hiệu quả quản lý vốn lưu động chung ........................................................................................................... 27 2.2.3.1.1. Phân tích các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng VLĐ ............... 28 2.2.3.1.3. Nhóm chỉ tiêu phản ánh khả năng thanh toán .............................. 32 2.2.3.1.4. Nhóm chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lời ................................... 34 2.3. Đánh giá thực trạng hiệu quả sử dụng vốn lƣu động tại doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm ................................................................................................ 38 2.3.1. Kết quả đạt đƣợc....................................................................................... 38 2.3.2. Tồn tại và nguyên nhân ............................................................................ 39 2.3.3. Đánh giá ..................................................................................................... 40 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƢU ĐỘNG42 3.1. Phƣơng hƣớng phát triển của doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm ............. 42 3.1.1. Định hƣớng phát triển .............................................................................. 42 3.1.2. Mục tiêu chiến lƣợc................................................................................... 42 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý vốn lƣu động tại doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm ................................................................................................ 43 3.2.1. Xác định nhu cầu vốn lƣu động thƣờng xuyên cho doanh nghiệp ....... 43 3.2.2. Giải pháp chung nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lƣu động .................. 45 3.2.2.1. Tìm kiếm và lựa chọn các nguồn tài trợ cho VLĐ ........................... 45 3.2.2.2. Tổ chức tốt việc tiêu thụ nhằm đẩy nhanh tốc độ luân chuyển VLĐ45 3.2.3. Quản lý chặt chẽ, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn bằng tiền mặt ........ 46 3.2.4. Quản lý hàng tồn kho, giảm thiểu chi phí lƣu kho ................................ 46 3.2.5. Quản lý các khoản phải thu, hạn chế tối đa lƣợng vốn bị chiếm dụng 48 3.2.6. Giải pháp khác .......................................................................................... 49 3.3. Kiến nghị ....................................................................................................... 51 3.3.1. Kiến nghị với nhà nƣớc ............................................................................ 51 3.3.2. Kiến nghị với nghành xây dựng .............................................................. 53 3.3.3. Kiến nghị với các ngân hàng thƣơng mại ............................................... 53 KẾT LUẬN Thang Long University Library DANH MỤC VIẾT TẮT Ký hiệu viết tắt Tên đầy đủ CBCNV Cán bộ công nhân viên CP Cổ phần DN Doanh nghiệp KHCN Khoa học công nghệ SXKD TSCĐ TSLĐ Sản xuất kinh doanh Tài sản cố định Tài sản lưu động VLĐ TSNH Vốn lưu động Tài sản ngắn hạn NVNH Nguồn vốn ngắn hạn NVDH Nguồn vốn dài hạn XDTN Xây dựng tư nhân DANH MỤC BẢNG BIỂU Biểu đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm ................................. 19 Bảng 2.1. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh ....................................................... 21 Bảng 2.2. Cơ cấu vốn lƣu động tại doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm ...................... 23 Bảng 2.3. Bảng cân đối kế toán – phần Nguồn vốn..................................................... 26 Bảng 2.4. Các chỉ tiêu đánh giá về hiệu quả sử dụng VLĐ ....................................... 28 Bảng 2.5. Các chỉ tiêu phản ánh năng lực quản lý VLĐ ............................................ 31 Bảng 2.6. Chỉ tiêu khả năng thanh toán doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm ............. 32 Bảng 2.7. Chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lời doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm . 34 Bảng 3.1. Bảng cân đối kế toán đã tính số dƣ bình quân năm 2013 ........................ 44 Bảng 3.2. Tỷ lệ phần trăm các khoản mục có quan hệ chặt chẽ với doanh thu ..... 44 Thang Long University Library LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do nghiên cứu Trong nền kinh tế cạnh tranh quyết liệt, doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển đòi hỏi phải có một sức mạnh về tài chính cụ thể là vốn. Vốn là biểu hiện vật chất không thể thiếu trong hoạt động sản xuất kinh doanh, trong mở rộng quy mô về chiều sâu và chiều rộng của mỗi doanh nghiệp. Vì thế, doanh nghiệp phải luôn đảm bảo vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của mình, không ngừng nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, từ đó doanh nghiệp mới có thể tăng lợi nhuận, tăng thu nhập để tồn tại và phát triển. Vốn lưu động là một yếu tố quan trọng trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Vì vậy, việc sử dụng hiệu quả vốn lưu động trong hoạt động sản xuất kinh doanh luôn là một vần đề được quan tâm thường xuyên và là vấn đề cốt lõi trong hoat động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Doanh nghiệp xây dựng tư nhân Đồng Tâm là một đơn vị hoạt động sản xuất trong lĩnh vực xây dựng cơ bản, sản xuất, thương mại. Doanh nghiệp đã có nhiều nỗ lực trong việc quản lý và sử dụng vốn lưu động sao cho hiệu quả và đã gặt hái được một số thành tựu nhất định. Bên cạnh đó, vẫn còn tồn tại một số vấn đề bất cập trong công tác quản lý vốn lưu động. Xuất phát từ vai trò và tầm quan trọng cũng như yêu cầu thực tế, qua thời gian ngắn thực tập tại doanh nghiệp, em đã thu được những kiến thức hữu ích về vấn đề hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp. Đây chính là cơ sở để em lựa chọn đề tài: “ Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lƣu động trong doanh nghiệp xây dựng tƣ nhân Đồng Tâm” 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống lý luận hiệu quả sử dụng vốn lưu động và phân tích thực trạng hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm để đề xuất ra giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại doanh nghiệp này. 3. Đối tƣợng nghiên cứu Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động 4. Phạm vi nghiên cứu Doanh nghiệp xây dựng tư nhân Đồng Tâm 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Một số phương pháp đơn giản như phương pháp thống kê, phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh… 6. Kết cấu của khóa luận Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung của khóa luận gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận chung về vốn lưu động và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp XDTN Chương 2: Thực trạng nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm Do những hạn chế về thời gian và trình độ nhận thức, khóa luận của em còn tồn tại những thiếu sót nhất định. Em kính mong nhận được sự đống góp ý kiến của các thầy cô giáo và các cán bộ nhân viên phòng Tài chính – kế toán của doanh nghiệp để khóa luận của em được hoàn thiện hơn. Để hoàn thành khóa luận này, em xin chân thành cảm ơn tới cô giáo – giáo viên hướng dẫn: Phạm Thị Hoa cùng các anh chị trong phòng Tài chính – Kế toán của doanh nghiệp XDTN Đồng Tâm đã tận tình giúp đỡ em trong thời gian vừa qua. Thang Long University Library CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ VỐN LƢU ĐỘNG VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƢU ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP XDTN ĐỒNG TÂM 1.1. Tổng quan về vốn lƣu động 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm vốn lưu động Khái niệm về vốn và vốn lưu động trong doanh nghiệp Đối với mỗi doanh nghiệp, để tiến hành bất kỳ một quá trình sản xuất kinh doanh nào đó cũng phải có vốn. Vốn là điều kiện quyết định sự sống còn của doanh nghiệp. Vậy vốn là gì? Đã có rất nhiều quan điểm khác nhau được đưa ra để khái quát chung về vốn như sau: Paul Samuelson, một đại diện tiêu biểu của các học thuyết kinh tế hiện đại cho rằng đất đai và hàng hóa là các yếu tố ban đầu sơ khai, còn vốn và hàng hóa là kết quả của quá trình sản xuất. Vốn bao gồm các hàng hóa lâu bền được sản xuất ra và được sử dụng như các đầu vào hữu ích cho quá trình hoạt động sản xuất sau đó. Theo David Begg trong cuốn Kinh tế học: “Vốn được phân chia theo hai hình thái là vốn hiện vật và vốn tài chính”. Như vậy, ông đã đồng nhất vốn với tài sản doanh nghiệp. Vốn hiện vật là dự trữ hàng hóa để sản xuất ra các hàng hóa khác, vốn tài chính doanh nghiệp là tiền và các giấy tờ có giá của doanh nghiệp. Xét theo góc độ mục tiêu kinh doanh được thì: “Vốn là giá trị đem lại thặng dư” – (Mac – Ăng Ghen Tuyển tập). Quan điểm này chỉ ra được mục tiêu của việc sử dụng vốn, chỉ ra mục tiêu của quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh . Trong doanh nghiệp thì vốn là tài sản bỏ ra lúc đầu, thường được biểu hiện bằng tiền dùng trong hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm mục đích lợi nhuận. Trong nền kinh tế thì vốn là lượng tiền tệ đưa vào lưu thông nhằm mục đích sinh lời. Mỗi một doanh nghiệp muốn tiến hành sản xuất kinh doanh ngoài vốn cố định (VCĐ) còn phải có vốn lưu động (VLĐ) tuỳ theo loại hình doanh nghiệp mà cơ cấu của VLĐ khác nhau. Tuy nhiên đối với doanh nghiệp sản xuất, VLĐ được cấu thành bởi hai bộ phận là VLĐ sản xuất và tài VLĐ lưu thông. - VLĐ sản xuất bao gồm những tài sản ở khâu dự trữ sản xuất như nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ, nhiên liệu…và tài sản ở khâu sản xuất như bán thành phẩm, sản phẩm dở dang, chi phí chờ phân bổ… VLĐ lưu thông của doanh nghiệp bao gồm sản phẩm hàng hóa chưa được tiêu thụ ( hàng tồn kho ), vốn bằng tiền và các khoản phải thu. 1 Để đảm bảo cho quá trình sản xuất kinh doanh được tiến hành thường xuyên, liên tục đòi hỏi doanh nghiệp phải có một lượng VLĐ nhất định. Tóm lại, VLĐ của doanh nghiệp là số vốn ứng ra nhằm đảm bảo cho quá trình kinh doanh của doanh nghiêp được thực hiện thường xuyên, liên tục. VLĐ chuyển toàn bộ giá trị của chúng vào lưu thông và từ trong lưu thông toàn bộ giá trị của chúng được hoàn lại một lần sau một chu kỳ kinh doanh. Đặc điểm về vốn lưu động trong doanh nghiệp Vốn lưu động trong doanh nghiệp có đặc điểm lưu chuyển nhanh, hoàn thành một vòng tuẩn hoàn sau khi hoàn thành một quá trình sản xuất kinh doanh. Quá trình vận động của nó là một chu kỳ khép kín từ hình thái này sang hình thái khác và trở về hình thái ban đầu với giá trị lớn hơn giá trị ban đầu. Chu kỳ vận động của nó là cơ sở để đánh giá khả năng thanh toán và hiệu quả sản xuất kinh doanh, hiệu quả sử dụng vốn trong doanh nghiệp Vốn lưu động luôn vận động để sinh lời, nó được biểu hiện bằng tiền, nhưng tiền chỉ là dạng tiềm năng của nó. Để biến thành vốn lưu động thì tiền đó phải đưa vào hoạt động kinh doanh để kiếm lời. 1.1.2. Phân loại vốn lưu động Doanh nghiệp cần phải phân loại vốn vì phân loại vốn có tác dụng kiểm tra, phân tích quá trình phát sinh các loại chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra để tiến hành SXKD. Phân loại vốn lưu động phải căn cứ vào một số tiêu thức nhất định để sắp xếp vốn lưu động theo từng loại, từng nhóm nhằm đáp ứng nhu cầu quản lý và mục đích sử dụng. Việc phân loại có thể dựa vào một số tiêu thức sau: 1.1.2.1. Phân loại theo hình thái biểu hiện: Theo hình thái biểu hiện, vốn được chia thành 3 loại sau: Vốn bằng tiền: gồm vốn tiền tệ (tiền mặt tại quỹ, tiền gửi ngân hàng và tiền đang chuyển biểu hiện dưới hình thái giá trị...). Vì vậy để hoạt động kinh doanh được diễn ra thuận lợi thì mỗi doanh nghiệp đòi hỏi phải có một lượng tiền nhất định để duy trì trong lưu thông. Vốn vật tư hàng hóa: là loại vốn lưu động được biểu hiện bằng vật tư cụ thể như: hàng hóa, nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ, sản phẩm dở dang… Việc phân chia vốn lưu động theo hình thái biểu hiện nói lên sự vận động ở các khâu có mối quan hệ liên quan tới nhau. Các khoản phải thu: chủ yếu các khoản phải thu từ khách hàng thể hiện số tiền mà khách hàng nợ doanh nghiệp được phát sinh trong quá trình bán hàng hóa, dịch 2 Thang Long University Library vụ dưới hình thức trả sau. Ngoài ra, trong một số trường hợp mua sắm vật tư, doanh nghiệp còn phải ứng trước tiền trả cho nhà cung cấp từ đó hình thành các khoản tạm ứng. Phân loại theo tiêu chí này giúp cho các doanh nghiệp xem xét, đánh giá mức độ tồn kho dự trữ, đảm bảo khả năng thanh toán của doanh nghiệp. Mặt khác thông qua cách phân loại này doanh nghiệp cũng có thể tìm ra biện pháp phát huy chức năng của thành phần vốn và biết được kết cấu vốn lưu động theo hình thái biểu hiện để định hướng điều chỉnh hợp lý có hiệu quả, đảm bảo cho quá trình sản xuất kinh doanh được diễn ra theo xu hướng tích cực, thường xuyên. 1.1.2.2. Phân loại theo vai trò của vốn lưu động trong quá trình sản xuất kinh doanh Dựa vào vai trò của vốn lưu động đối với quá trình sản xuất kinh doanh, vốn lưu động của doanh nghiệp được chia thành các loại sau: Vốn lưu động trong khâu dự trữ sản xuất: + Vốn nguyên vật liệu chính: là giá trị các loại vật tư dự trữ cho sản xuất. Khi tham gia vào sản xuất nó trở thành một phần của sản phẩm. + Vốn vật liệu phụ: là những loại vật tư dự trữ dành cho sản xuất mục đích làm tăng chất lượng của sản phẩm, hoàn chỉnh sản phẩm hoặc phục vụ cho công tác quản lý. + Vốn nhiên liệu: bao gồm giá trị những loại nhiên liệu dự trữ dùng cho sản xuất như: xăng, dầu, than… + Vốn phụ tùng thay thế: bao gồm giá trị những phụ tùng dự trữ nhằm thay thế mỗi khi sửa chữa tài sản cố định. + Vốn công cụ dụng cụ nhỏ: là giá trị những tư liệu lao động có giá trị thấp cùng với thời gian sử dụng ngắn, không đủ tiêu chuẩn trở thành tài sản cố định. Vốn lưu động trong khâu sản xuất: + Vốn sản phẩm đang chế tạo: là giá trị các sản phẩm dở dang ở quá trình sản xuất hoặc đang nằm trên các địa điểm làm việc, chế tạo đợi chế biến tiếp. + Vốn bán thành phẩm: là giá trị những sản phẩm dở dang nhưng khác với sản phẩm đang chế tạo là nó đã hoàn thành một hay nhiều giai đoạn chế biến nhất định. + Vốn về các loại chi phí chờ kết chuyển: là các chi phí liên quan đến nhiều kỳ sản xuất kinh doanh, do có giá trị lớn sử dụng trong nhiều kỳ nên phải phân bổ dần vào chi phí sản xuất các kỳ nhằm đảm bảo sự ổn định tương đối giữa các kỳ. Vốn lưu động trong khâu lưu thông: + Vốn thành phẩm: là biểu hiện bằng tiền của số sản phẩm nhập kho chuẩn bị cho tiêu thụ 3 + Vốn hàng hóa mua ngoài + Vốn hàng gửi bán + Vốn bằng tiền: gồm các loại tiền như tiền mặt tại quỹ, tiền gửi ngân hàng, các khoản đầu tư ngắn hạn, thế chấp, ký cược, ký quỹ ngắn hạn… + Vốn trong thanh toán: bao gồm các khoản phải thu, tạm ứng phát sinh trong quá trình mua bán vật tư hoặc thanh toán nội bộ. Phân loại vốn lưu động theo phương pháp này giúp ta thấy được tỷ trọng, vai trò vốn lưu động trong từng khâu của quá trình sản xuất. Từ đó, giúp việc đánh giá tình hình phân bổ vốn lưu động trong các khâu của quá trình luận chuyển vốn, duy trì sự liên tục của quá trình kinh doanh và thấy được vai trò của từng thành phần đối với quá trình sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp. 1.1.2.3. Phân loại vốn dựa trên nguồn hình thành Căn cứ vào thời gian huy động và sử dụng vốn, ta có thể phân chia nguồn vốn lưu động thành hai loại sau: Nguồn vốn lưu động thường xuyên: là những nguồn vốn có tính chất ổn định và dài hạn để hình thành nên tài sản lưu động thường xuyên cần thiết. Nguồn vốn lưu động thường xuyên tại một điểm được xác định như sau: Nguồn vốn lưu động thường xuyên Hoặc = Tổng vốn thường xuyên của doanh nghiệp - Tài sản dài hạn (TSDH) Nguồn vốn lưu động = Tổng giá trị Nợ ngắn hạn thường xuyên TSLĐ Nguồn vốn lưu động tạm thời: nguồn vốn này có tình chất ngắn hạn (dưới một năm) đáp ứng nhu cầu vốn có tính chất tạm thời, bất thường phát sinh trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, nguồn vốn này bao gồm: các khoản vay ngắn hạn, khoản nợ ngắn hạn, nợ phải trả cho người bán, các khoản nộp ngân sách nhà nước, phải trả phải nộp khác nhưng chưa trả, chưa nộp… 1.1.2.4. Phân loại theo quan hệ sở hữu vốn Căn cứ theo quan hệ sở hữu vốn ta có thể chia vốn lưu động thành hai loại như sau: Nguồn vốn chủ sở hữu: đây là nguồn vốn của doanh nghiệp được nhà nước cấp hoặc tự bổ sung từ lợi nhuận… nguồn vốn này thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp, doanh nghiệp có quyền sở hữu, sử dụng và định đoạt. Nguồn vốn vay: là nguồn vốn doanh nghiệp có được do vay vốn ngân hàng trong và ngoài định mức, nguồn vốn vay của các đơn vị là cán bộ công nhân viên. 4 Thang Long University Library Việc phân chia vốn lưu động như vậy giúp người quản lý xem xét huy động vốn một cách phù hợp với thời gian sử dụng mục đích nhằm đẩy mạnh việc tổ chức và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp mình. 1.1.3. Vai trò vốn lưu động Vốn lưu động là điều kiện tiên quyết đầu tiên để doanh nghiệp đi vào hoạt động, hay nói một cách khác vốn lưu động là điều kiện cần và đủ cho hoạt động sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp. Cụ thể: Giúp các doanh nghiệp tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh liên tục có hiệu quả. Nếu vốn lưu động bị thiếu hoặc luân chuyển chậm sẽ hạn chế, làm chậm việc thực hiện mua bán hàng hóa, làm cho các doanh nghiệp không thể mở rộng thị trường hoặc có thể gián đoạn sản xuất dẫn đến giảm sút lợi nhuận gây ảnh hưởng xấu đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Là một công cụ quan trọng, nó kiểm tra, giám sát và phản ánh tính chất khách quan của hoạt động tài chính, qua đó giúp cho nhà quản trị đánh giá được ưu nhược điểm của doanh nghiệp mình cũng như những điểm mạnh yếu trong khả năng thanh toán, tình hình luân chuyển vật tư, hàng hóa, tiền vốn… để đưa ra những quyết định đúng đắn nhất. Là tiền đề cho sự tăng trưởng cũng như phát triển của các doanh nghiệp đặc biệt là đối với các doanh nghiệp sản xuất, thương mại và các doanh nghiệp nhỏ. Vì vốn lưu động chiếm tỷ trọng lớn trong tổng số vốn, sự sống còn của các doanh nghiệp phụ thuộc nhiều vào việc tổ chức, quản lý và sử dụng vốn lưu động. Ngoài ra, vốn lưu động còn đảm bảo cho quá trình tái sản xuất trong doanh nghiệp. Vốn lưu động còn là công cụ phản ánh, đánh giá quá trình mua sắm, sản xuất, tiêu thụ nguyên vật liệu của doanh nghiệp. Nói chung, vốn lưu động đóng vai trò khá quan trọng, quyết định đến tình hình hoạt động của doanh nghiệp. Việc khai thác sử dụng nguồn vốn này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, nếu như khai thác hợp lý đúng quy trình hiêu quả của doanh nghiệp sẽ được nâng cao và ngược lại. Vì vậy, trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh đòi hỏi doanh nghiệp cần định hướng quy mô, cơ cấu lượng vốn một cách đúng đắn, phân bổ hợp lý thiếu hụt hay dư thừa lượng tiền. Như vậy, vốn lưu động sẽ phát huy hết tác dụng trong cơ cấu vốn kinh doanh. 5 1.2. Hiệu quả sử dụng vốn lƣu động 1.2.1. Khái niệm Trong điều kiện hiện nay, để tồn tại và phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh của mình, các doanh nghiệp phải đạt được hiệu quả, điều này phụ thuộc rất lớn vào việc tổ chức quản lý và sử dụng nguồn vốn nói chung và vốn lưu động nói riêng. Hiệu quả sử dụng vốn lưu động là một phạm trù kinh tế phản ánh quá trình sử dụng các tài sản lưu động, nguồn vốn lưu động của doanh nghiệp sao cho đảm bảo mang lại kết quả sản xuất kinh doanh cao nhất với chi phí sử dụng vốn thấp nhất. Để đem lại hiệu quả cao trong sản xuất kinh doanh đòi hỏi các doanh nghiệp phải sử dụng có hiệu quả các yếu tố của quá trình sản xuất kinh doanh trong đó có vốn lưu động. Hiệu quả sử dụng vốn lưu động là những đại lượng phản ánh mối quan hệ so sánh giữa các chỉ tiêu kết quả kinh doanh với chỉ tiêu vốn lưu động của doanh nghiệp. Phân tích hiệu quả sử dụng vốn lưu động nhằm mục đích nhận thức và đánh giá tình hình những biến động tăng giảm của các chỉ tiêu hiệu quả sử dụng vốn lưu động. Qua đó tìm hiểu, phân tích những nguyên nhân làm tăng, giảm các chỉ tiêu. Từ đó đưa ra các biện pháp quản lý, sử dụng vốn lưu động thích hợp cho doanh nghiệp, đem lại hiệu quả cao trong sản xuất kinh doanh. Với mục đích mà bất kỳ doanh nghiệp nào đi vào sản xuất kinh doanh cũng đặt ra đó là “tối thiểu hóa chi phí và tối đa hóa lợi nhuận”. Mà mức lợi nhuận doanh nghiệp đạt được tính toán dựa trên tổng chi phí và tổng doanh thu theo công thức: Lợi nhuận = Tổng doanh thu – Tổng chi phí Vì vậy, để đảm bảo mục đích trên, doanh nghiệp cần phải sử dụng hợp lý, hiệu quả từng đồng vốn lưu động, làm sao mỗi đồng vốn lưu động hàng năm tăng dần để mua sắm nguyên, nhiên,vật liệu được nhiều hơn, đồng thời tăng mức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm hàng hóa, dịch vụ. 1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động 1.2.2.1. Nhóm chỉ tiêu đánh giá khái quát về cơ cấu vốn lưu động và hiệu quả sử dụng vốn lưu động Hiệu quả sử dụng vốn lưu động được biểu hiện ở tốc độ luân chuyển cũng như thời gian cho một vòng quay vốn. Nó chính là điều kiện cơ bản để tăng thu nhập, lợi nhuận cũng như tiết kiệm vốn lưu động, được thể hiện bằng số vòng quay và số ngày của một vòng chu chuyển vốn lưu động. 6 Thang Long University Library - Số vòng quay vốn lưu động: Phản ánh số lần luân chuyển vốn lưu động được thể hiện trong một thời kỳ nhất định thường tính trong một năm. Công thức tính như sau: Doanh thu thuần V = VLĐbình quân Trong đó: V: số vòng quay VLĐ trong kỳ Số vòng quay càng lớn thì hiệu suất sử dụng vốn lưu động của doanh nghiệp càng cao và ngược lại. - Số ngày cho một vòng quay vốn lưu động Phản ánh số ngày để thực hiện một vòng quay vốn lưu động. Ngược với số vòng quay VLĐ, kỳ luân chuyển vốn lưu động càng ngắn thì càng tốt và ngược lại. Công thức được xác định như sau: 360 ngày K = V Trong đó: K: thời gian trung bình cho một vòng luân chuyển VLĐ V: số vòng quay VLĐ 1.2.2.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh năng lực quản lý tài sản - Vòng quay các khoản phải thu Vòng quay các khoản phải thu phản ánh tốc độ chuyển đổi các khoản phải thu của doanh nghiệp thành tiền và được xác định bằng công thức: Doanh thu thuần Vòng quay các khoản phải thu = Số dƣ bình quân các khoản phải thu Trong đó: Số dƣ (đầu kỳ + cuối kỳ) Số dƣ bình quân các khoản phải thu = 2 7 Vòng quay các khoản phải thu càng lớn thể hiện doanh nghiệp thu hồi càng nhanh các khoản nợ. Điều đó được đánh giá tốt vì vốn bị chiếm dụng giảm. - Kỳ thu tiền bình quân Kỳ thu tiền bình quân được xác định bằng công thức: Các khoản phải thu x 360 Kỳ thu tiên bình quân = Doanh thu thuần 360 ngày Vòng quay các khoản phải thu = Kỳ thu tiền bình quân càng ngắn thể hiện chính sách thu hồi công nợ của doanh nghiệp càng có hiệu quả. Tuy nhiên, nếu kỳ thu tiền bình quân ngắn cũng có nghĩa chính sách tín dụng hạn chế, sẽ ảnh hưởng không tốt đến quá trình tiêu thụ sản phẩm, bởi vì hiện nay phương thức mua bán chịu, trả góp…đa dạng và là một phần không thể thiếu trong giao dịch, khách hàng luôn mong muốn thời hạn trả tiền được kéo dài thêm. - Số vòng quay hàng tồn kho(hệ số quay vòng hàng tồn kho) Số vòng quay hàng tồn kho phản ánh số ngày trung bình của một vòng quay hàng tồn kho, công thức xác định như sau: Giá vốn hàng bán Vòng quay hàng tồn kho = Giá trị hàng tồn kho bình quân Trong đó: Giá trị hàng tồn kho (đầu kỳ+ cuối kỳ) Giá trị hàng tồn kho bình quân = 2 Hệ số này lớn cho thấy tốc độ quay vòng của hàng hóa trong kho lớn và ngược lại, nếu hệ số này nhỏ thì tốc độ quay vòng hàng tồn kho thấp. Nhưng, không phải cứ mức tồn kho thấp là tốt, cao là xấu. Hệ số vòng quay hàng tồn kho cao cho thấy doanh nghiệp bán hàng nhanh và hàng tồn không bị ứ đọng, doanh nghiệp sẽ ít rủi ro hơn nêu khoản mục hàng tồn kho trong báo cáo tài chính giảm qua các năm. Tuy nhiên, hệ số này quá cao cũng không tốt, vì như vậy nó chứng tỏ lượng hàng dự trữ trong kho không nhiều, nếu thị tường có nhu cầu tăng đột ngột thì việc không đáp ứng được nhu cầu của thị trường là điều dễ xảy ra, doanh nghiệp sẽ bị mất khách hàng vốn có, tiềm năng và đối thủ cạnh tranh giành thị phần. 8 Thang Long University Library Vì vậy, hệ số vòng quay hàng tồn kho phải đủ lớn để đảm bảo mức độ sản xuất và đáp ứng được nhu cầu của thị trường. - Số ngày ngày bình quân vòng quay hàng tồn kho Tương tự như vòng quay hàng tồn kho có điều chỉ số này quan tâm đến số ngày 360 ngày Số ngày bình quân vòng quay hàng tồn kho = Vòng quay hàng tồn kho 1.2.2.3. Nhóm chỉ tiêu phản ánh khả năng thanh toán - Hệ số khả năng thanh toán tổng quát: Là mối quan hệ giữa tổng tài sản mà doanh nghiệp hiện đang quản lý sử dụng với tổng số nợ phải trả ( bao gồm cả nợ ngắn hạn và dài hạn) Tổng tài sản Hệ số thanh toán tổng quát = Tổng nợ phải trả Hệ số này phản ánh một đồng vay nợ được đảm bảo bởi bao nhiêu đồng tài sản. Hệ số này lớn hơn 1 có nghĩa tất cả các khoản huy động bên ngoài của doanh nghiệp đều có tài sản đảm bảo. - Khả năng thanh toán hiện thời: Tổng tài sản lƣu động Khả năng thanh toán hiện thời = Nợ ngắn hạn Các khoản nợ ngắn hạn thường là những khoản nợ phải trả trong một khoảng thời gian ngắn (dưới 1 năm). Chỉ số này phản ánh một đồng nợ ngắn hạn của doanh nghiệp được bảo đảm bởi bao nhiêu đồng tài sản lưu động. Khi giá trị của tỷ số này giảm, chứng tỏ khả năng trả nợ của doanh nghiệp đã giảm và là dấu hiệu báo trước về những khó khăn tài chính tiềm tàng. Khi tỷ số này có giá trị cao cho thấy doanh nghiệp có khả năng thanh khoản cao. Tuy nhiện, khi tỷ số có giá trị quá cao, có nghĩa doanh nghiệp đã đầu tư quá nhiều vào tài sản lưu động. Do đó, có thể làm giảm lợi nhuận của doanh nghiệp trong sản xuất kinh doanh. 9 - Khả năng thanh toán nhanh Cho biết khả năng thanh khoản thực sự của doanh nghiệp và được tính toán dựa trên các tài sản lưu động có thể chuyển đổi nhanh thành tiền để đáp ứng những yêu cầu thanh toán khi cần thiết Khả năng thanh toán nhanh = Tổng tài sản lƣu động – Hàng lƣu kho Nợ ngắn hạn Các tài sản lưu động bao gồm: tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, các loại chứng khoán và các khoản phải thu có thể chuyển đổi ra tiền mặt nhanh chóng. Các loại hàng tồn kho có tính thanh khoản thấp bởi việc biến chúng thành tiền có thể mất nhiều thời gian nên không được tính vào chỉ số này. Chỉ số này thể hiện cứ một đồng nợ ngắn hạn sẽ được đảm bảo thanh toán ngay lập tức bằng bao nhiêu đồng tài sản lưu động không bao gồm hàng tồn kho. - Khả năng thanh toán tức thời Cho biết khả năng thanh toán ngay lập tức tại thời điểm xác định tỷ lệ, không phụ thuộc vào các khoản phải thu, hàng lưu kho… Khả năng thanh toán tức thời = Tiền + Các khoản tƣơng đƣơng tiền Nợ ngắn hạn 1.2.2.4. Nhóm chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lời - Hệ số sinh lời của vốn lưu động: Hệ số sinh lời của vốn lưu động hay còn gọi là mức doanh lợi vốn lưu động phản ánh một đồng vốn lưu động có thể tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận. Hệ số sinh lời vốn lưu động càng cao thì hiệu quả sử dụng vốn lưu động càng có hiệu quả. Hệ số sinh lời vốn lưu động tính theo công thức sau: Lợi nhuận HSL = VLĐbình quân Trong đó: HSL: hệ số sinh lời của vốn lưu động VLĐĐK + VLĐCK VLĐbình quân = 2 10 Thang Long University Library