Tài liệu Giáo án sinh học 9 trọn bộ

Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû Ngµy so¹n : / Ngµy gi¶ng : / / / di truyÒn vµ biÕn dÞ Ch¬ng I - c¸c thÝ nghiÖm cña men den TiÕt 1 : men den vµ di truyÒn häc    I . môc tiªu bµi häc : - KiÕn thøc : + Nªu ®îc môc ®Ých , nhiÖm vô vµ ý nghÜa cña di truyÒn häc . + Nªu ®îc ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai cña Menden . + Tr×nh bµy ®îc mét sè thuËt ng÷ , kÝ hiÖu trong di truyÒn häc . - Kü n¨ng : RÌn kü n¨ng quan s¸t , ph©n tÝch ®Ó thu nhËn kiÕn thøc tõ ph¬ng tiÖn trùc quan . II . chuÈn bÞ : * GV : - Tranh phãng to H.1.2 Sgk . * HS : Nghiªn cøu Sgk . III . c¸c ho¹t ®éng häc tËp : 1. æn ®Þnh tæ chøc : 2. Bµi cñ : KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh . 3. Bµi míi : V× sao con c¸i ®îc sinh ra l¹i cã nh÷ng t×nh tr¹ng gièng hay kh¸c bè , mÑ ? Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn * Ho¹t ®éng 1 : T×m hiÓu vÒ di truyÒn häc : - GV yªu cÇu HS ®äc Sgk ®Ó tr¶ lêi c©u hái : ‚ §èi tîng , néi dung vµ ý nghÜa cña di truyÒn häc lµ g× ? - GV gîi ý cho HS tr¶ lêi tõng néi dung ( ®èi tîng , néi dung , ý nghÜa ) . - GV cÇn gi¶i thÝch cho HS thÊy râ : Di truyÒn vµ biÕn dÞ lµ 2 hiÖn tîng song song , g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh sinh s¶n . - GV cho HS liªn hÖ b¶n th©n : ‚ Xem b¶n th©n gièng vµ kh¸c bè mÑ ë nh÷ng ®Æc ®iÓm nµo ? T¹i sao ? * Ho¹t ®éng 2 : T×m hiÓu Menden ngêi ®Æt nÒn mãng cho di truyÒn häc : - GV treo tranh phãng to H.1.2 Sgk cho HS quan s¸t vµ yªu cÇu c¸c em nghiªn cøu Sgk ®Ó tr¶ lêi c©u hái : ‚ Néi dung c¬ b¶n cña ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai cña Menden lµ g× ? - GV cÇn chØ ra cho HS c¸c ®Æc ®iÓm cña tõnh cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n ( tr¬n - nh¨n ; vµng lôc ; x¸m - tr¾ng ; ®Çy - cã ngÊn ... ) . Ho¹t ®éng cña HS Ghi b¶ng I . Di truyÒn häc : - HS ®äc Sgk , trao ®æi theo nhãmvµ cö ®¹i diÖn tr×nh bµy c©u tr¶ lêi . C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt vµ bæ sung díi sù híng dÉn cña GV , HS c¶ líp x©y dùng ®¸p ¸n chung . - Di truyÒn häc nghiªn cøu b¶n chÊt vµ tÝnh quy luËt cña hiÖn tîng di truyÒn , biÕn dÞ . - Di truyÒn häc ®Ò cËp ®Õn c¬ së vËt chÊt , c¬ chÕ vµ tÝnh quy luËt cña hiÖn tîng di truyÒn , biÕn dÞ . - Di truyÒn häc cung cÊp c¬ së khoa häc cho chän gièng , cã vai trß quan - Mét vµi HS ph¸t träng trong y häc , ®Æc biÖt biÓu , råi nhËn xÐt , trong c«ng nghÖ sinh häc . bæ sung . II . Menden - ngêi ®Æt nÒn mãng cho Di truyÒn - HS quan s¸t tranh , häc : nghiªn cøu Sgk råi th¶o luËn theo nhãm - Lai c¸c cÆp bè mÑ thuÇn vµ cö ®¹i diÖn tr×nh chñng kh¸c nhau vÒ mét bµy kÕt qu¶ tríc hoÆc mét sè cÆp tÝnh tr¹ng líp . råi theo dâi sù di tuyÒn - C¸c nhãm kh¸c riªng rÏ cña tõng cÆp tÝnh theo dâi bæ sung vµ tr¹ng ®ã ë con ch¸u . cïng nhau rót ra kÕt - Dïng to¸n thèng kª ®Ó luËn chung ( díi sù ph©n tÝch c¸c sè liÖu thu chØ ®¹o cña GV ) . thËp ®îc ®Ó rót ra c¸c quy luËt di truyÒn . Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû * Ho¹t ®éng 2 : T×m hiÓu mét sè thuËt ng÷ vµ kÝ hiÖu c¬ b¶n cña di truyÒn häc : - GV yªu cÇu HS ®äc Sgk , th¶o luËn theo nhãm ®Ó ph¸t biÓu ®Þnh nghÜa vÒ c¸c thuËt ng÷ vµ nªu c¸c kÝ hiÖu c¬ b¶n cña di truyÒn häc . - GV ph©n tÝch thªm kh¸i niÖm thuÇn chñng vµ lu ý HS vÒ c¸ch viÕt c«ng thøc lai . - HS ®äc Sgk th¶o luËn theo nhãm , cö ®¹i diÖn ph¸t biÓu ý kiÕn cña nhãm . - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt , bæ sung vµ cïng thèng nhÊt c©u tr¶ lêi . III . Mét sè thuËt ng÷ vµ kÝ hiÖu c¬ b¶n cña Di truyÒn häc : * Mét sè thuËt ng÷ : - TÝnh tr¹ng lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm cô thÓ vÒ h×nh th¸i , cÊu t¹o , sinh lÝ cña mét c¬ thÓ . - CÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n lµ hai tr¹ng th¸i kh¸c nhau cña cïng mét lo¹i tÝnh tr¹ng biÓu hiÖn tr¸i ngîc nhau . - Gen lµ nh©n tè di truyÒn quy ®Þnh mét hoÆc mét sè tÝnh tr¹ng cña sinh vËt . - Gièng ( dßng ) thuÇn chñng lµ gièng cã ®Æc tÝnh di truyÒn ®ång nhÊt , c¸c thÕ hÖ sau gièng thÕ hÖ tríc . * Mét sè kÝ hiÖu : - P : CÆp bè mÑ xuÊt ph¸t ( thuÇn chñng ) . - G : lµ giao tö . - F lµ thÕ hÖ con . IV . cñng cè vµ hoµn thiÖn : 1. GV cho HS ®äc chËm vµ nh¾c l¹i phÇn tãm t¾t cuèi bµi . 2. Gîi ý tr¶ lêi c©u hái cuèi bµi . V . híng dÉn vÒ nhµ : - Häc thuéc bµi vµ phÇn tãm t¾t cuèi bµi . - Tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2, 3, 4 Sgk trang 7 . - Nghiªn cøu tríc bµi 2 : lai mét cÆp tÝnh tr¹ng . Yªu cÇu : + Tr×nh bµy ®îc thÝ nghiÖm lai mét cÆp tÝnh tr¹ng cña Menden . + Ph©n biÖt ®îc kiÓu gen víi kiÓu h×nh , thÓ ®ång hîp víi thÓ dÞ hîp + KÎ b¶ng 2 trang 8 Sgk vµo vë bµi tËp . Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû Ngµy so¹n : 09/ 09 / 07 Ngµy gi¶ng : 10/ 09 / 07 TiÕt 2 : lai mét cÆp tÝnh tr¹ng    I . môc tiªu bµi häc : - KiÕn thøc : + Tr×nh bµy ®îc thÝ nghiÖm lai mét cÆp tÝnh tr¹ng cña Menden . + Ph©n biÖt ®îc kiÓu gen víi kiÓu h×nh , thÓ ®ång hîp víi thÓ di hîp . + Ph¸t biÓu ®îc néi dung ®Þnh luËt ph©n li . + Gi¶i thÝch ®îc kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cña Menden . - Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng quan s¸t vµ thu nhËn kiÕn thøc tõ c¸c h×nh vÏ . II . chuÈn bÞ : * GV : - Tranh phãng to h×nh 2.1 ; 2.3 Sgk . * HS : - Nghiªn cøu Sgk . - KÎ b¶ng 2 trang 8 Sgk vµo vë bµi tËp . III . c¸c ho¹t ®éng häc tËp : 1 . æn ®Þnh tæ chøc : 2 . Bµi cñ : 1. Tr×nh bµy ®èi tîng , néi dung vµ ý nghÜa thùc tiÔn cña di truyÒn häc ? 2. Néi dung c¬ b¶n cña ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai cña Menden gåm nh÷ng ®iÓm nµo ? 3 . Bµi míi : Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn * Ho¹t ®éng 1 : T×m hiÓu thÝ nghiÖm cña Menden : - GV treo tranh phãng to h×nh 2.1 Sgk cho HS quan s¸t vµ yªu cÇu c¸c em nghiªn cøu Sgk ®Ó x¸c ®Þnh kiÓu h×nh ë F1vµ tØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 . - GV lu ý HS : + TÝnh tr¹ng biÓu hiÖn ngay Ho¹t ®éng cña häc sinh - HS quan s¸t tranh , nghiªn cøu Sgk vµ th¶o luËn nhãm , cö ®¹i diÖn tr×nh bµy ý kiÕn cña nhãm . - Díi sù híng dÉn cña GV , c¸c nhãm p¶i x¸c ®Þnh ®îc kiÓu h×nh ë F1 vµ tØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 nh sau : Ghi b¶ng I . ThÝ nghiÖm cña Menden : Khi lai hai bè mÑ kh¸c nhau vÒ mét cÆp tÝnh tr¹ng thuÇn chñng t¬ng ph¶n th× F1 ®ång tÝnh vÒ tÝnh tr¹ng ( cña bè hoÆc mÑ ) cßn F2 cã sù ph©n li tÝnh tr¹ng theo tØ lÖ Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû ë F1 lµ tÝnh tr¹ng tréi ( hoa ®á , th©n cao , qu¶ lôc ) . + TÝnh tr¹ng ®Õn F2 míi biÓu hiÖn lµ tÝnh tr¹ng lÆn ( hoa tr¾ng , th©n lïn , qu¶ vµng ) . - GV yªu cÇu HS quan s¸t tranh phãng to H.2.2 Sgk , rót ra nhËn xÐt vÒ quy luËt di truyÒn c¸c tÝnh tr¹ng tréi , lÆn ®Õn F2 . * Ho¹t ®éng 2 : T×m hiÓu sù gi¶i thÝch thÝ nghiÖm cña Menden : - GV yªu cÇu HS quan s¸t tranh phãng to H.2.3 Sgk vµ nghiªn cøu Sgk ®Ó tr¶ lêi 3 c©u hái : ‚ Menden gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm nh thÕ nµo ? ‚ TØ lÖ c¸c lo¹i giao tö ë F 1 vµ tØ lÖ c¸c lo¹i hîp tö ë F 2 lµ bao nhiªu ? ‚ T¹i sao F2 l¹i cã tØ lÖ 3 hoa ®á : 1 hoa tr¾ng ? - GV lu ý : Menden cho r»ng , mçi tÝnh tr¹ng trªn c¬ thÓ do mét cÆp nh©n tè di truyÒn quy ®Þnh ( ta gäi lµ gen ) . ¤ng gi¶ ®Þnh , trong tÕ bµo sinh dìng c¸c nh©n tè di truyÒn tån t¹i thµnh tõng cÆp vµ dïng ch÷ lµm kÝ hiÖu cho c¸c nh©n tè di truyÒn ( ch÷ in hoa quy ®Þnh tÝnh tr¹ng tréi , ch÷ thêng quy ®Þnh tÝnh tr¹ng lÆn ) . + KiÓu h×nh F1 : ®ång tÝnh trung b×nh 3 tréi : 1 lÆn . ( hoa ®á , th©n cao qu¶ lôc ). + KiÓu h×nh F2 : ph©n li theo tØ lÖ trung b×nh 3 tréi : 1 lÆn . - HS quan s¸t tranh vµ th¶o luËn theo nhãm , cö ®¹i diÖn tr×nh bµy . - Díi sù híng dÉn cña GV , c¸c nhãm kh¸c bæ sung vµ chèt l¹i : KiÓu h×nh ë F2 cã : 1/3 sè c©y tréi kh«ng thuÇn chñng ; 1/3 sè c©y biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng lÆn thuÇn chñng . II . Meden gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm : - HS quan s¸t tranh , th¶o luËn theo nhãm vµ cö ®¹i diÖn ph¸t biÓu ý kiÕn cña nhãm . C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt , bæ sung . Díi sù híng dÉn cña GV , HS thèng nhÊt ®îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau : + ë c¸c thÕ hÖ P,F1,F2 : gen tån t¹i thµnh tõng cÆp t¬ng øng t¹o thµnh kiÓu gen . KG quy ®Þnh kiÓu h×nh cña c¬ thÓ . NÕu KG chøa cÆp gen t¬ng øng gièng nhau gäi lµ thÓ ®ång hîp ( AA ®ång hîp tréi ; aa ®ång hîp lÆn . NÕu KG chøa cÆp gen t¬ng øng kh¸c nhau (aa) gäi lµ thÓ dÞ hîp . - Menden ®· gi¶i thÝch c¸c kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cña m×nh b»ng sù ph©n li cña cÆp nh©n tè di truyÒn trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö vµ sù tæ hîp cña chóng mét c¸ch ngÉu nhiªn trong thô tinh . - Sù ph©n li cña cÆp gen aa ë F1 ®· t¹o ra hai lo¹i giao tö víi tØ lÖ ngang nhau lµ 1A : 1a Ž C¬ chÕ di truyÒn c¸c tÝnh tr¹ng . IV . Cñng cè vµ hoµn thiÖn : 1 . GV cho HS ®äc vµ nªu l¹i nh÷ng néi dung trong phÇn tãm t¾t cuèi bµi . 2 . Gîi ý tr¶ lêi c©u hái cuèi bµi : C©u 1 : Cho HS ph¸t biÓu c¸c kh¸i niÖm : kiÓu gen , kiÓu h×nh , thÓ ®ång hîp vµ thÓ dÞ hîp . C©u 2 : Cho HS häc thuéc néi dung quy luËt ph©n li trong Sgk . C©u 4 : Híng dÉn gîi ý cho HS . V . híng dÉn vÒ nhµ : Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû - Häc thuéc phÇn tãm t¾t cuèi bµi . - Tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2, 3, 4 Sgk . - Nghiªn cøu tríc bµi 3 : lai mét cÆp tÝnh tr¹ng ( tiÕp theo ) . Yªu cÇu : + X¸c ®Þnh ®îc néi dung , môc ®Ých vµ øng dông cña phÐp lai ph©n ph©n tÝch . + Nªu ®îc ý nghÜa cña ®Þnh luËt ph©n li trong thùc tiÔn s¶n xuÊt . + Ph©n biÖt ®îc tréi hoµn toµn víi tréi kh«ng hoµn toµn . Ngµy so¹n :11/9/07 Ngµy gi¶ng :12+13/07 TiÕt 3 : lai mét cÆp tÝnh tr¹ng ( tiÕp theo ) .    I . môc tiªu bµi häc : Häc xong bµi nµy , häc sinh ph¶i : - KiÕn thøc : + HiÓu vµ tr×nh bµy ®îc néi dung , môc ®Ých vµ øng dông cña phÐp lai ph©n tÝch . + Nªu ®îc ý nghÜa cña ®Þnh luËt ph©n li trong thùc tiÔn s¶n xuÊt . + Ph©n biÖt ®îc tréi hoµn toµn víi tréi kh«ng hoµn toµn . - Kü n¨ng : RÌn kü n¨ng quan s¸t , ph©n tÝch ®Ó thu nhËn kiÕn thøc tõ h×nh vÏ . II . chuÈn bÞ : Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû * GV : - Tranh phãng to h×nh 3 Sgk . * HS : - Nghiªn cøu Sgk . III . c¸c ho¹t ®éng häc tËp : 1 . æn ®Þnh tæ chøc : 2 . Bµi cñ : 1. Ph¸t biÓu néi dung cña quy luËt ph©n li ? 2. Menden ®· gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm trªn ®Ëu Hµ Lan nh thÕ nµo ? 3 . Bµi míi : Menden ®· t×m ra mét ph¬ng ph¸p khoa häc h¬n ®Ó x¸c ®Þnh c©y mang tÝnh tr¹ng tréi ( hoa ®á ) lµ ®ång hîp hay dÞ hîp , ®ã lµ ph¬ng ph¸p lai ph©n tÝch . Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn * Ho¹t ®éng 1 : T×m hiÓu thÕ nµo lµ lai ph©n tÝch . - GV cho HS ®äc Sgk ®Ó thùc hiÖn lÖnh ‚ Sgk . - GV gîi ý : §Ëu Hµ Lan hoa ®á ë F2 cã 2 kiÓu gen AA vµ Aa . - GV gi¶i thÝch khi lai c©y ®Ëu cã kiÓu gen AA vµ Aa víi ®Ëu cã cã KG aa . Do cã sù ph©n li cña c¸c gen trong ph¸t sinh giao tö vµ tæ hîp tù do cña c¸c giao tö trong thô tinh , nªn : AA x aa Ž Aa ( hoa ®á ) . Aa x aa Ž 1Aa : aa . - GV cho HS biÕt : PhÐp lai trªn gäi lµ phÐp lai ph©n tÝch . VËy , phÐp lai ph©n tÝch lµ g× ? - GV nhËn xÐt vµ x¸c ®Þnh ®¸p ¸n ®óng . * Ho¹t ®éng 2 : T×m hiÓu ý nghÜa cña t¬ng quan tréi lÆn : - GV yªu cÇu HS t×m hiÓu Sgk ®Ó tr¶ lêi c©u hái : ‚ Trong s¶n xuÊt mµ sö dông nh÷ng gièng kh«ng thuÇn chñng th× sÏ cã t¸c h¹i g× ? ‚ §Ó x¸c ®Þnh ®é thuÇn chñng cña gièng cÇn ph¶i thùc hiÖn phÐp lai nµo ? - GV lu ý : TÝnh tr¹ng tréi thêng lµ nh÷ng tÝnh tr¹ng tèt , kiÓu h×nh tréi cã kiÓu gen AA ( hoÆc Aa ) . Trong chän Ho¹t ®éng cña häc sinh - HS ®äc Sgk ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái : Khi cho ®Ëu Hµ Lan ë F2 hoa ®á vµ hoa tr¾ng giao phÊn víi nhau th× kÕt qu¶ sÏ nh thÕ nµo ? - HS ®äc Sgk , th¶o luËn theo nhãm , cö ®¹i diÖn tr×nh bµy vµ c¸c nhãm kh¸c bæ sung . Díi sù híng dÉn cña GV , c¶ líp thèng nhÊt ®îc ®¸p ¸n nh sau : + KiÓu gen AA x aa ” Aa ( toµn hoa ®á ) + KiÓu gen Aa x aa ” 1 Aa ( hoa ®á ) : 1aa(hoa tr¾ng ) - HS suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái , mét vµi HS tr×nh bµy c©u tr¶ lêi . - HS t×m hiÓu Sgk , th¶o luËn theo nhãm , cö ®Þ diÖn tr×nh bµy . - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt ,bæ sung vµ cïng x©y dùng ®¸p ¸n ®óng . - Díi sù híng dÉn cña GV , HS ®a ra ®¸p ¸n cho c¶ líp . Ghi b¶ng III . Lai ph©n tÝch : Lai ph©n tÝch lµ phÐp lai gi÷a c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cÇn x¸c ®Þnh kiÓu gen víi c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng lÆn . NÕu kÕt qu¶ phÐp lai lµ ®ång tÝnh th× c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cã kiÓu gen ®ång hîp tréi , cßn kÕt qu¶ phÐp lai lµ ph©n tÝnh th× c¸ thÓ ®ã cã kiÓu gen dÞ hîp . IV . ý nghÜa cña t¬ng quan tréi lÆn : - Trong s¶n xuÊt , nÕu ta dïng nh÷ng gièng kh«ng thuÇn chñng th× trong c¸c thÕ hÖ con ch¸u cña chóng sÏ xuÊt hiÖn c¸c tÝnh tr¹ng lÆn , lµm cho gièng mÊt tÝnh ®ång nhÊt vµ æn ®Þnh vµ cã thÓ xuÊt hiÖn tÝnh tr¹ng xÊu . - §Ó x¸c ®Þnh ®é thuÇn chñng cña gièng ta dïng ph¬ng ph¸p lai ph©n tÝch . Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû gièng ngêi ta thêng t¹o ra nh÷ng gen tËp trung nhiÒu tÝnh tr¹ng tréi ®Ó cã ý nghÜa kinh tÕ cao . * Ho¹t ®éng 3 : T×m hiÓu thÕ nµo lµ tréi kh«ng hoµn toµn : - GV yªu cÇu HS quan s¸t tranh phãng to H.3 Sgk vµ ®äc Sgk ®Ó tr¶ lêi c©u hái : ‚ T¹i sao F1 cã tÝnh tr¹ng trung gian ? ‚ T¹i sao F2 cã tØ lÖ kiÓu h×nh 1:2:1? ‚ ThÕ nµo lµ tréi kh«ng hoµn toµn ? V . Tréi kh«ng hoµn toµn : Tréi kh«ng hoµn toµn lµ hiÖn tîng di truyÒn trong ®ã kiÓu h×nh cña c¬ thÓ lai F1 biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng trung gian ( gi÷a bè vµ mÑ ) , cßn F2 cã tØ lÖ kiÓu h×nh lµ 1 : 2 : 1 . - HS quan s¸t tranh , ®äc Sgk , trao ®æi theo nhãm vµ cö ®¹i diÖn tr×nh bµy c©u tr¶ lêi . C¸c nhãm kh¸c bæ sung vµ cïng x©y dùng ®¸p ¸n chung díi sù híng dÉn cña GV . - F1 mang tÝnh tr¹ng trung gian lµ v× gen tréi ( Ā ) kh«ng ¸t hoµn toµn gen lÆn ( a ) . - F2 cã tØ lÖ 1 : 2 : 1 ( kh«ng lµ 3 : 1 ) lµ v× gen tréi ( Ā ) kh«ng tréi hoµn toµn , kh«ng ¸t ®îc hoµn toµn gen lÆn ( a ). IV . cñng cè vµ hoµn thiÖn : 1 . GV cho HS ®äc chËm vµ nªu l¹i ý c¬ b¶n trong phÇn tãm t¾t cuèi bµi . 2 . Gîi ý tr¶ lêi c©u hái cuèi bµi . V . híng dÉn vÒ nhµ : - Häc thuéc phÇn tãm t¾t cuèi bµi . -Tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2, 3, 4 trang 13 Sgk . - Nghiªn cøu tríc bµi 4 : lai hai cÆp tÝnh tr¹ng . Yªu cÇu : + §äc vµ quan s¸t c¸c h×nh vÏ Sgk . + M« t¶ ®îc thÝ nghiÖm lai hai cÆp t×nh tr¹ng cña Menden . + Ph©n tÝch ®îc kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai hai cÆp tÝnh tr¹ng cña Menden + Ph¸t biÓu ®îc néi dung cña quy luËt ph©n li ®éc lËp . + Gi¶i thÝch ®îc kh¸i niÖm biÕn di tæ hîp . + KÎ s½n b¶ng 4 trang 15 Sgk vµo vë bµi tËp . Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû Ngµy so¹n : 09/09/08 Ngµy gi¶ng : 10+12/09/08 TiÕt 4 : lai hai cÆp tÝnh tr¹ng    I . môc tiªu bµi häc : Häc xong bµi nµy , häc sinh ph¶i : - KiÕn thøc : + M« t¶ ®îc thÝ nghiÖm lai hai cÆp tÝnh tr¹ng cña Menden . + BiÕt ph©n tÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai hai cÆp tÝnh tr¹ng cña Menden . + HiÓu vµ ph¸t biÓu ®îc néi dung cña quy luËt ph©n li ®éc lËp cña Menden . + Gi¶i thÝch ®îc kh¸i niÖm biÕn dÞ tæ hîp . - Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng quan s¸t , ph©n tÝch ®Ó thu nhËn kiÕn thøc tõ h×nh vÏ. II . chuÈn bÞ : * GV : - Tranh phãng to H.4 : Lai hai cÆp tÝnh tr¹ng . - B¶ng phô kÎ b¶ng 4 trang 15 Sgk . * HS : - Nghiªn cøu Sgk . - KÎ s½n b¶ng 4 trang 15 Sgk vµo vë bµi tËp . III . c¸c ho¹t ®éng häc tËp : 1 . æn ®Þnh tæ chøc : 2 . Bµi cñ : 1. Muèn x¸c ®Þnh ®îc kiÓu gen cña c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cÇn ph¶i lµm g× ? 2. Khi cho c©y cµ chua qu¶ ®á thuÇn chñng lai ph©n tÝch th× thu ®îc : a. Toµn qu¶ vµng . b. Toµn qu¶ ®á . c. TØ lÖ 1 qu¶ ®á : 1 qu¶ vµng . d.TØ lÖ 3 qu¶ ®á : 1 qu¶ vµng . H·y lùa chän ý tr¶ lêi ®óng . 3 . Bµi míi : Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn * Ho¹t ®éng 1 : T×m hiÓu thÝ nghiÖm cña Menden : - GV treo tranh phãng to H.4 Sgk cho HS quan s¸t vµ yªu cÇu c¸c em ®äc Sgk , lÊy t liÖu ®Ó hoµn thiÖn b¶ng 4 Sgk . - GV gäi mét HS lªn b¶ng ®iÒn c¸c sè phï hîp ®Ó hoµn thiÖn b¶ng ( néi dung b¶ng 4 Sgk ) . - GV gi¶i thÝch cho HS râ : TØ lÖ cña mçi kiÓu h×nh ë F2 b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp Ho¹t ®éng cña HS - HS quan s¸t tranh , ®äc Sgk vµ th¶o luËn theo nhãm ®Ó thùc hiÖn yªu cÇu cña GV . - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt , bæ sung . Díi sù híng dÉn cña GV , c¶ líp x©y dùng ®îc ®¸p ¸n ®óng . Ghi b¶ng I . ThÝ nghiÖm cña Menden : Khi lai cÆp bè mÑ kh¸c nhau vÒ hai cÆp tÝnh tr¹ng thuÇn chñng t¬ng ph¶n di truyÒn ®éc lËp víi nhau , th× F2 cã tØ lÖ mçi kiÓu h×nh b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã . Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû thµnh nã . ë thÝ nghiÖm cña Menden , tÝnh tr¹ng mµu s¾c vµ h×nh d¹ng h¹t di truyÒn ®éc lËp víi nhau . §ã chÝnh lµ néi dung cña ®Þnh luËt ph©n li ®éc lËp . - GV: H·y ph¸t biÓu ®Þnh luËt ph©n li ®éc lËp cña Menden ? - Mét vµi HS ( ®îc GV - GV nhËn xÐt , bæ sung vµ ®a ra chØ ®Þnh ) ph¸t biÓu c©u tr¶ lêi ®óng . ®Þnh luËt . II . BiÕn dÞ tæ hîp : * Ho¹t ®éng 2 : T×m hiÓu vÒ biÕn dÞ tæ hîp : Sù ph©n li ®éc lËp cña - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu Sgk ®Ó x¸c ®Þnh ®îc : ThÕ nµo - HS nghiªn cøu Sgk , c¸c cÆp tÝnh tr¹ng dÉn th¶o luËn nhãm vµ cö ®Õn sù tæ hîp l¹i c¸c lµ biÕn dÞ tæ hîp ? - GV nhËn xÐt , bæ sung vµ hoµn ®¹i diÖn tr×nh bµy c©u tÝnh tr¹ng cña P lµm xuÊt hiÖn kiÓu h×nh kh¸c tr¶ lêi . chØnh kiÕn thøc . P ®îc gäi lµ biÕn dÞ tæ - GV lu ý HS : BiÕn dÞ tæ hîp hîp . xuÊt hiÖn kh¸ phong phó ë nh÷ng loµi sinh s¶n h÷u tÝnh . IV . cñng cè vµ hoµn thiÖn : 1 . GV yªu cÇu HS ®äc l¹i phÇn tãm t¾t cuèi bµi vµ nªu lªn ®îc néi dung cña ®Þnh luËt ph©n li ®éc lËp vµ kh¸i niÖm biÕn dÞ tæ hîp . 2 . Gîi ý tr¶ lêi c©u hái cuèi bµi : C©u 1 : GV cho HS ph¸t biÓu néi dung ®Þnh luËt ph©n lidéc lËp . C©u 2 : Menden cho r»ng c¸c tÝnh tr¹ng mµu s¾c vµ h×nh d¹ng h¹t ( trong thÝ nghiÖm lai ®Ëu Hµ Lan ) , di truyÒn ®éc lËp lµ v× :  a . TØ lÖ mçi kiÓu h×nh ë F2 b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã .  b . F2 ph©n li kiÓu h×nh theo tØ lÖ 9 vµng , tr¬n : 3 vµng , nh¨n : 3 xanh , tr¬n : 1 xanh , nh¨n .  c . TÊt c¶ F1 cã kiÓu h×nh vµng , tr¬n .  d . C¶ a vµ b . V . híng dÉn vÒ nhµ : - Häc vµ ghi nhí phÇn tãm t¾t cuèi bµi . - Tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2, 3 trang 16 Sgk . - Nghiªn cøu tríc bµi 5 : lai hai cÆp tÝnh tr¹ng ( tiÕp theo ) . Yªu cÇu : + §äc bµi míi vµ quan s¸t h×nh vÏ Sgk . + Gi¶i thÝch ®îc kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai hai cÆp tÝnh tr¹ng theo quan niÖm cña Menden . + KÎ s½n b¶ng 5 trang 18 Sgk vµo vë bµi tËp . Ngµy so¹n : 11/09/08 Ngµy gi¶ng :12/09/08 TiÕt 5 : lai hai cÆp tÝnh tr¹ng ( tiÕp theo )    I . môc tiªu bµi häc : Häc xong bµi nµy , häc sinh ph¶i : - KiÕn thøc : + Gi¶i thÝch ®îc kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai hai cÆp tÝnh tr¹ng theo quan niÖm cña Menden . + Tr×nh bµy ®îc quy luËt ph©n li ®éc lËp . + Ph©n tÝch ®îc ý nghÜa cña quy luËt ph©n li ®éc lËp ®èi víi chän Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû gièng vµ tiÕn ho¸ . - Kü n¨ng : Ph¸t triÓn kü n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh . II . chuÈn bÞ : * GV : - Tranh phãng to H.5 : S¬ ®å gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai hai cÆp tÝnh tr¹ng cña Menden . - M¸y ®Ìn chiÕu , b¶n trong vµ mµn h×nh ®Ó phãng to H.5 Sgk . - B¶ng phô kÎ b¶ng 5 trang 18 Sgk . * HS : - Nghiªn cøu Sgk . - KÎ s½n b¶ng 5 trang 18 Sgk vµo vë bµi tËp . III . c¸c ho¹t ®éng häc tËp : 1 . æn ®Þnh tæ chøc : 2 . Bµi cñ : 1. Nªu quy luËt cña ®Þnh luËt ph©n li ®éc lËp ? 2 . BiÕn dÞ tæ hîp lµ g× ? Nã ®îc xuÊt hiÖn ë h×nh thøc sinh s¶n nµo ? 3 . Bµi míi : TiÕt häc tríc chóng ta ®· biÕt ®îc " C¸c cÆp tÝnh tr¹ng di truyÒn ®éc lËp " . Bµi häc h«m nay chóng ta sÏ t×m hiÓu xem Menden ®· gi¶i thÝch hiÖn tîng nµy nh thÕ nµo ? Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn * Ho¹t ®éng 1 : T×m hiÓu sù gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cña Menden : - GV cho HS quan s¸t tranh phãng to H.5 Sgk vµ t×m hiÓu Sgk ®Ó gi¶i thÝch : ‚ T¹i sao ë F2 l¹i cã 16 hîp tö ? - GV lu ý HS : Khi c¬ thÓ F1 ( AaBb ) ph¸t sinh giao tö cho 4 lo¹i giao tö víi tØ lÖ ngang nhau . - GV nhËn xÐt , bæ sung vµ chèt l¹i . - TiÕp ®ã , GV gi¶i thÝch cho HS râ : C¸ch viÕt kiÓu h×nh ë F2 nh sau : A_B_ : KH cña gen tréi A vµ gen tréi B . A_bb : KH cña gen tréi A vµ gen lÆn b . aaB_ : KH cña gen lÆn a vµ gen tréi B . aabb : KH cña gen lÆn a vµ gen lÆn b . - GV cho HS quan s¸t tranh phãng to H.5 Sgk vµ t×m côm tõ phï hîp ®iÒn vµo « trèng ®Ó hoµn thµnh b¶ng : Ph©n tÝch kÕt qu¶ lai hai cÆp tÝnh tr¹ng . Ho¹t ®éng cña HS Ghi b¶ng III . Menden gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm : - HS quan s¸t tranh , t×m hiÓu Sgk vµ theo dâi GV gi¶i thÝch , th¶o luËn , cö ®¹i diÖn tr×nh bµy . - C¸c nhãm kh¸c bæ sung vµ cïng x©y dùng ®¸p ¸n ®óng . - F2 cã 16 tæ hîp lµ do sù kÕt hîp ngÉu nhiªn ( qua thô tinh ) cña 4 lo¹i giao tö ®ùc víi 4 lo¹i giao tö c¸i . - Menden ®· gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cña m×nh b»ng sù ph©n li ®éc lËp vµ tæ hîp tù do cña c¸c cÆp gen quy ®Þnh c¸c cÆp tÝnh tr¹ng - Hai HS ( ®îc GV gäi lªn trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh b¶ng ) : mét HS ®iÒn vµo giao tö vµ thô tinh . b¶ng : TØ lÖ cña mçi kiÓu gen ë F2 ; mét HS ®iÒn vµo b¶ng : TØ lÖ KH ë F2 . - HS c¶ líp nhËn xÐt , bæ sung . Díi sù híng dÉn cña GV , tÊt c¶ HS cïng x©y dùng ®¸p ¸n ®óng . Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû * Ho¹t ®éng 2 : T×m hiÓu ý nghÜa cña ®Þnh luËt ph©n li ®éc lËp : - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu Sgk ®Ó tr¶ lêi c©u hái : ‚ ý nghÜa cña ®Þnh luËt ph©n li ®éc lËp ? - GV gi¶i thÝch cho HS râ : ë mäi sinh vËt , nhÊt lµ sinh vËt bËc cao , trong kiÓu gen cã rÊt nhiÒu gen , do ®ã sè lo¹i tæ hîp vÒ kiÓu gen vµ kiÓu h×nh ë con ch¸u lµ rÊt lín . - HS nghiªn cøu Sgk , th¶o luËn theo nhãm , cö ®¹i diÖn ph¸t biÓu c©u tr¶ lêi . - C¸c nhãm kh¸c bæ sung vµ díi sù híng dÉn cña GV c¶ líp x©y dùng ®¸p ¸n ®óng . IV . ý nghÜa cña quy luËt ph©n li ®éc lËp : - ý nghÜa cña ®Þnh luËt ph©n li ®éc lËp lµ gi¶i thÝch nguyªn nh©n cña sù xuÊt hiÖn nh÷ng biÕn dÞ tæ hîp v« cïng phong phó ë c¸c loµi sinh vËt giao phèi . Lo¹i biÕn dÞ tæ hîp nµy lµ nguån nguyªn liÖu quan träng trong chän gièng vµ tiÕn ho¸ . IV . cñng cè vµ hoµn thiÖn : 1 . GV cho HS ®äc chËm phÇn tãm t¾t cuèi bµi vµ nªu lªn ®îc néi dung vµ ý nghÜa cña ®Þnh luËt ph©n li . 2 . Gîi ý tr¶ lêi c©u hái cuèi bµi : C©u 1 : Do sù ph©n li ®éc lËp cña c¸c gen trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö vµ tæ hîp tù do cña c¸c giao tö trong thô tinh . C©u 2 : Néi dung tr¶ lêi tham kh¶o Sgk . C©u 3 : §¸nh dÊu + vµo «  chØ c©u tr¶ lêi trong c¸c c©u sau :  a. BiÕn dÞ tæ hîp cung cÊp nguån nguyªn liÖu phong phó cho qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ vµ chän gièng .  b. Do c¸c biÕn dÞ ®îc nhanh chãng nhanh lªn qua qu¸ tr×nh giao phèi, nªn ë c¸c loµi giao phèi c¸c biÕn dÞ phong phó h¬n so víi c¸c loµi sinh s¶n v« tÝnh .  c. Do kh«ng cã giao phèi , nªn biÕn dÞ tæ hîp kh«ng cã ë thùc vËt .  d. ë c¸c loµi sinh s¶n v« tÝnh c¸c biÕn dÞ còng phong phó nh ë c¸c loµi sinh s¶n h÷u tÝnh . V× chóng sinh s¶n nhanh vµ cã sè lîng c¸ thÓ rÊt lín . C©u 4 : V× P : Tãc xo¨n , m¾t ®en x Tãc th¼ng , m¾t xanh . AABB aabb Gp : AB ab F1 : AaBb ( Tãc xo¨n , m¾t ®en ) VËy , ph¬ng ¸n d lµ ®óng . V . híng dÉn vÒ nhµ : - Häc thuéc vµ ghi nhí phÇn tãm t¾t cuèi bµi . - Tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2, 3, 4 trang 19 Sgk . - Nghiªn cøu tríc bµi 6 : Thùc hµnh : tÝnh x¸c suÊt xuÊt hiÖn c¸c mÆt cña ®ång kim lo¹i . Yªu cÇu : + Mçi nhãm mang theo hai 2 ®ång kim lo¹i . + KÎ s½n b¶ng 6.1 vµ 6.2 Sgk vµo vë bµi tËp . Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû Ngµy so¹n : 16/09/08 Ngµy gi¶ng : 17+19/09/08 TiÕt 6 : thùc hµnh : tÝnh x¸c suÊt xuÊt hiÖn c¸c mÆt cña ®ång kim lo¹i    I . môc tiªu bµi häc : Häc xong bµi nµy , HS cã kh¶ n¨ng : - KiÕn thøc : + BiÕt c¸ch x¸c ®Þnh x¸c suÊt cña mét vµ hai sù kiÖn ®ång thêi x¶y ra th«ng qua viÖc gieo c¸c ®ång kim lo¹i . + BiÕt vËn dông x¸c suÊt ®Ó hiÓu ®îc tØ lÖ c¸c lo¹i giao tö vµ tØ lÖ c¸c kiÓu gen trong lai mét cÆp tÝnh tr¹ng . - Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh vµ ph©n tÝch khi gieo c¸c ®ång kim lo¹i vµ theo dâi , tÝnh to¸n kÕt qu¶ . II . chuÈn bÞ : - Mçi nhãm häc sinh ( 3 - 4 HS ) mang theo 2 ®ång kim lo¹i . - KÎ s½n b¶ng 6.1 vµ 6.2 Sgk vµo vë bµi tËp . III . c¸c ho¹t ®éng häc tËp : 1 . æn ®Þnh tæ chøc : 2 . Bµi cñ : KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña c¸c nhãm HS . 3 . Bµi míi : Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn * Ho¹t ®éng 1 : Gieo mét ®ång kim lo¹i : - GV yªu cÇu HS gieo ®ång kim lo¹i xuèng mÆt bµn vµ ghi sè lÇn xuÊt hiÖn cña tõng mÆt sÊp vµ ngöa , råi ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng : Thèng kª kÕt qu¶ gieo mét ®ång kim lo¹i ( néi dung nh b¶ng 6.1 Sgk ) . - TiÕp ®ã , GV nªu c©u hái : ‚ Cã nhËn xÐt g× vÒ tØ lÖ xuÊt hiÖn mÆt sÊp vµ ngöa trong c¸c lÇn gieo ®ång kim lo¹i ? Ho¹t ®éng cña häc sinh - Tõng nhãm ( 3 - 4 HS ) lÊy mét ®ång kim lo¹i , cÇm ®øng c¹nh vµ th¶ r¬i tù do tõ mét ®é cao nhÊt ®Þnh . Khi r¬i xuèng mÆt bµn th× mÆt trªn cña ®ång kim lo¹i cã thÓ lµ mét trong hai mÆt ( sÊp hay ngöa ) . - HS ghi kÕt qu¶ mçi lÇn r¬i cho tíi 25, 50, 100, 200 lÇn vµo b¶ng ( néi dung nh b¶ng 6.1 Sgk ) . - HS dùa vµo b¶ng thèng kª vµ sù híng dÉn cña GV - GV nªu c©u hái yªu cÇu ®Ó tr¶ lêi c©u hái . - Tõng HS ®éc lËp suy HS liªn hÖ thùc tÕ : nghÜ , råi trao ®æi theo Ghi b¶ng 1 . Gieo mét ®ång kim lo¹i : - TØ lÖ xuÊt hiÖn mÆt sÊp : mÆt ngöa khi gieo ®ång kim lo¹i lµ xÊp xØ 1:1. - Khi sè lÇn gieo ®ång kim lo¹i cµng t¨ng th× tØ lÖ ®ã cµng dÇn tíi 1 . Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû ‚ H·y liªn hÖ kÕt qu¶ nµy víi tØ lÖ c¸c giao tö ®îc sinh ra tõ con lai F1 ( Aa ) . ( Khi c¬ thÓ lai F1 cã KG Aa gi¶m ph©n cho hai lo¹i giao tö víi x¸c suÊt ngang nhau ( nh khi gieo ®ång kim lo¹i mÆt sÊp vµ mÆt ngöa xuÊt hiÖn víi x¸c suÊt ngang nhau ) ) . - GV gîi ý : theo c«ng thøc tÝnh x¸c suÊt th× : P (A) = P (a) = 1/2 hay 1A : 1a . * Ho¹t ®éng 2 : Gieo hai ®ång kim lo¹i : - GV cho tõng nhãm HS gieo hai ®ång kim lo¹i , råi thèng kª kÕt qu¶ c¸c lÇn råi ghi vµo b¶ng ( nh néi dung b¶ng 6.2 Sgk ) . Tõ ®ã rót ra tØ lÖ % sè lÇn gÆp c¸c mÆt sÊp , ngöa , c¶ sÊp vµ ngöa . - GV nªu c©u hái : ‚ H·y liªn hÖ tØ lÖ nµy víi tØ lÖ KG ë F2 trong lai hai cÆp tÝnh tr¹ng , gi¶i thÝch hiÖn tîng ? - GV gîi ý , theo c«ng thøc tÝnh x¸c xuÊt th× : P (AA) = 1/2 . 1/2 = 1/4 P (Aa) = 1/2 . 1/2 = 1/4 P (Aa) = 1/2 . 1/2 = 1/4 P (aa) = 1/2 . 1/2 = 1/4  1/4AA : 1/2Aa : 1/4aa T¬ng tù trªn , ta cã tØ lÖ c¸c lo¹i giao tö F1 cã KG AaBb lµ : P ( AB ) = P(A) . P(B) = 1/2 . 1/2 = 1/4 P ( Ab ) = P(A) . P(b) = 1/2 . 1/2 = 1/4 P ( aB ) = P(a) . P(B) = 1/2 . 1/2 = 1/4 P ( ab ) = P(a) . P(b) = 1/2 . 1/2 = 1/4 nhãm vµ cö ®¹i diÖn tr×nh bµy ý kiÕn cña nhãm . - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung vµ cïng x©y dùng ®¸p ¸n ®óng ( díi sù híng dÉn cña GV ) . - Tõng nhãm ( 3 - 4 HS ) lÊy hai ®ång kim lo¹i , cÇm ®øng c¹nh vµ th¶ r¬i tù do mét ®é cao nhÊt ®Þnh . Khi r¬i xuèng mÆt bµn th× mÆt trªn cña hai ®ång kim lo¹i cã thÓ lµ mét trong ba trêng hîp ( 2 ®ång sÊp ; 1 ®ång sÊp ; 1 ®ång ngöa ; 2 ®ång ngöa ). - C¸c nhãm HS ghi kÕt qu¶ cña mçi lÇn r¬i cho tíi 25, 50, 70, 100 vµo b¶ng ( néi dung nh b¶ng 6.2 Sgk ) . - HS nghe GV gîi ý , trao ®æi theo nhãm vµ cö ®¹i diÖn tr×nh bµy c©u tr¶ lêi . - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt , bæ sung vµ thèng nhÊt ®¸p ¸n cho c¶ líp . - Díi sù híng dÉn cña GV , HS ®a ra ®¸p ¸n ®óng nh sau : + TØ lÖ KH ë F2 ®îc x¸c ®Þnh bëi sù kÕt hîp gi÷a 4 lo¹i giao tö ®ùc víi 4 lo¹i giao tö c¸i cã sè lîng nh nhau ( AB : Ab : aB : ab ) ( AB : Ab : aB : ab ) lµ 9:3:3:1. + Së dÜ nh vËy lµ v× : TØ lÖ cña mçi KH ë F2 b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã . VD : Trong phÐp lai cña Menden F2 cã : ( 3 vµng : 1 xanh ) ; ( 3 tr¬n : 1 nh¨n ) = 9 vµng , tr¬n : 3 vµng , nh¨n : 3 xanh , tr¬n : 1 xanh , nh¨n ). 2 . Gieo hai ®ång kim lo¹i : - TØ lÖ xuÊt hiÖn mÆt sÊp : mÆt sÊp vµ ngöa : mÆt ngöa khi gieo hai ®ång kim lo¹i lµ xÊp xØ 1:2:1 - Khi sè lÇn gieo ®ång kim lo¹i cµng t¨ng th× tØ lÖ ®ã cµng dÇn tíi 1 : 2 : 1 hay 1 : 1 : 1 . 4 2 4 Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû IV . cñng cè vµ hoµn thiÖn : - GV cho HS hoµn thµnh b¶ng 6.1 vµ 6.2 Sgk , ghi vµo vë bµi tËp . V . Híng dÉn vÒ nhµ : ¤n tËp vµ n¾m v÷ng kiÕn thøc ®Ó chuÈn bÞ häc bµi 7 " LuyÖn gi¶i bµi tËp " . Ngµy so¹n : 18/09/08 Ngµy gi¶ng : 19/09/08 TiÕt 7 : Bµi luyÖn tËp I . môc tiªu bµi häc : Häc xong bµi nµy , häc sinh ph¶i : - KiÕn thøc : + Cñng cè , kh¾c s©u vµ më réng nhËn thøc vÒ c¸c quy luËt di truyÒn. + BiÕt vËn dông lÝ thuyÕt vµo gi¶i bµi tËp . - Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i bµi tËp tr¾c nghiÖm kh¸ch quan . II . chuÈn bÞ : * GV : B¶ng phô ghi c¸ch gi¶i vµ ®¸p ¸n cña mét sè bµi to¸n . * HS : ¤n l¹i c¸c kh¸i niÖm kiÓu gen , kiÓu h×nh , ®ång hîp tö , dÞ hîp tö , tæ hîp giao tö . III . c¸c ho¹t ®éng häc tËp : 1 . æn ®Þnh tæ chøc : 2 . Bµi cñ : Thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh lµm bµi tËp . 3 . Bµi míi : Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS Ghi b¶ng Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû * Ho¹t ®éng 1 : T×m hiÓu c¸ch gi¶i bµi tËp : - GV cho HS nghiªn cøu Sgk ®Ó tr¶ lêi c©u hái sau : ‚ Lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh kiÓu gen , kiÓu h×nh vµ tØ lÖ cña chóng ë F1 hoÆc F2 ? - HS nghiªn cøu Sgk , th¶o luËn theo nhãm vµ cö ®¹i diÖn tr×nh bµy c¸c c©u tr¶ lêi . ‚ Lµm thÕ nµo ®Ó x¸c - Díi sù híng dÉn cña ®Þnh kiÓu gen , kiÓu GV , HS x©y dùng ®îc c¸c c©u tr¶ lêi chung h×nh ë P ? cho c¶ líp . - GV yªu cÇu HS t×m hiÓu Sgk ®Ó tr¶ lêi c©u hái : ‚ Lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh tØ lÖ kiÓu h×nh ë F1 hoÆc F2 ? - HS t×m hiÓu Sgk , th¶o luËn theo nhãm råi cö ®¹i diÖn ph¸t biÓu ý kiÕn cña nhãm. - C¸c nhãm nhËn xÐt , bæ sung vµ cïng t×m ra c©u tr¶ lêi ®óng ( díi sù híng dÉn cña ‚ Lµm thÕ nµo ®Ó x¸c GV ) . ®Þnh kiÓu gen , kiÓu h×nh cña P ? * Ho¹t ®éng 2 : Thùc hiÖn mét sè bµi tËp vËn dông : - HS th¶o luËn nhãm - GV nªu c©u hái : tr¶ lêi c©u hái díi ‚ Lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Ó sù híng dÉn cña GV . ®Þnh ®îc ©u tr¶ lêi ®óng trong 4 c©u ®· nªu ë trªn ? I . C¬ së lÝ thuyÕt cho gi¶i c¸c bµi tËp di truyÒn : 1 . Lai mét cÆp tÝnh tr¹ng : a). X¸c ®Þnh kiÓu gen , kiÓu h×nh vµ tØ lÖ kiÓu gen , kiÓu h×nh ë F1 vµ F2 : - §Ò bµi cho biÕt tÝnh tr¹ng lµ tréi , lÆn hay trung gian , hoÆc gen quy ®Þnh tÝnh tr¹ng vµ KH cña P . - C¨n cø vµo yªu cÇu cña ®Ò ra ( x¸c ®Þnh F1 hay F2 ) , ta suy ra KG cña P , tØ lÖ KG vµ KH chñ yÕu cña F1 hay F2 . VD : F1 cã tØ lÖ : 3 : 1 ( Tréi hoµn toµn ) . 1 : 1 ( Lai ph©n tÝch ) . 1 : 2 : 1 ( Tréi kh«ng hoµn toµn ) . b). X¸c ®Þnh KG , KH ë P : §Ò bµi cho biÕt sè lîng hay tØ lÖ c¸c KH . C¨n cø vµo KH hay tØ lÖ cña nã , suy ra KG vµ KH cña P . VD : NÕu F1 cã tØ lÖ KH 3 : 1 th× P ®Òu dÞ hîp tö c¶ bè vµ mÑ ; F 1 cã tØ lÖ 1 : 1 th× bè ( hoÆc mÑ ) dÞ hîp vµ mÑ ( hoÆc bè ) ®ång hîp lÆn . 2 . Lai hai cÆp tÝnh tr¹ng : a) . X¸c ®Þnh tØ lÖ KH ë F 1 hay F2 : §Ò bµi cho biÕt tõng cÆp tÝnh tr¹ng di truyÒn theo ®Þnh luËt nµo. Tõ ®ã , suy ra tØ lÖ cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng ë F1 hoÆc F2 vµ tÝnh tØ lÖ cña c¸c cÆp tÝnh tr¹ng lµ tØ lÖ kiÓu h×nh ë F1 hoÆc F2 . b) . X¸c ®Þnh KG ,KH cña P : §Ò bµi cho tØ lÖ kiÓu h×nh ë F 1 hoÆc F2 nh thÕ nµo ®Ó suy ra tØ lÖ cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng , råi x¸c ®Þnh kiÓu gen , kiÓu h×nh cña P . II . Híng dÉn gi¶i mét sè bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa : 1 . Bµi tËp 1 trang 22 Sgk : Dùa vµo bµi ra , tÝnh tr¹ng l«ng ng¾n lµ tréi hoµn toµn . VËy , c©u a cµ c ®Òu cã tho¶ m·n yªu cÇu ®Ò ra : Quy íc : + Gen A quy ®Þnh tÝnh tr¹ng l«ng ng¾n ( tréi ) . + Gen a quy ®Þnh tÝnh tr¹ng l«ng Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû dµi ( lÆn ) . Ta cã s¬ ®å lai : P: AA(l«ng ng¾n) x aa( l«ng dµi) Gp : A a F1 : Aa ( Toµn l«ng ng¾n ) 2 . Bµi tËp 3 trang 22 Sgk : Dùa vµo ®Ò ra , tØ lÖ KH ë F1 lµ 1 : 2 : 1 , suy ra ®©y lµ hiÖn tîng - HS th¶o luËn nhãm , tréi kh«ng hoµn toµn . - GV yªu cÇu HS ®äc cö ®¹i diÖn tr×nh bµy VËy , c©u b vµ d ®Òu tho¶ m·n bµi tËp 3 Sgk trang 22 . c©u tr¶ lêi . yªu cÇu ®Ò ra : - GV hái : - C¸c nhãm kh¸c bæ ‚ Lµm thÕ nµo ®Ó x¸c sung vµ díi sù híng ®Þnh ®îc c©u tr¶ lêi dÉn cña GV , c¶ líp ®óng trong 4 c©u nªu x¸c ®Þnh ®îc c©u tr¶ lêi ®óng . trªn ? - GV yªu cÇu HS ®äc qua bµi tËp 5 trang 23 Sgk : - GV nªu c©u hái : ‚ Lµm thÕ nµo ®Ó chän ®óng kiÓu gen cña P phï hîp víi phÐp lai trªn ? Quy íc : + Gen Ā quy ®Þnh tÝnh tr¹ng tréi kh«ng hoµn toµn ( hoa ®á ) . + Gen a quy ®Þnh tÝnh tr¹ng lÆn ( hoa tr¾ng ) . Ta cã s¬ ®å lai : P: Āa( hoa hång) x Āa(hoa hång) Gp : 1Ā : 1a 1Ā : 1a F1: KG : 1ĀĀ : 2Āa : 1aa KH : 25% hoa ®á : 50% hoa hång : 25% hoa tr¾ng . - HS ®äc bµi tËp Sgk , 3 . Bµi tËp 5 trang 23 Sgk : th¶o luËn theo nhãm TØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 ( theo ®Ò ra ) t¬ng øng víi tØ lÖ 9 ®á , trßn : 3 ®Ó tr¶ lêi c©u hái . ®á , bÇu dôc : 3 vµng , trßn : 1 ®á - Cö ®¹i diÖn tr×nh , bÇu dôc = ( 3 ®á + 1 vµng ) ( 3 trßn + 1 bÇu dôc ) . bµy c©u tr¶ lêi . Chøng tá phÐp lai trªn tu©n theo quy luËt ph©n li ®éc lËp , do ®ã F1 cã kiÓu gen dÞ hîp ë c¶ hai cÆp gen ( AaBb ) . VËy , ph¬ng ¸n d th¶o m·n yªu cÇu ®Ò ra : Ta cã s¬ ®å lai : P: AAbb x aaBB (®á , bÇu dôc) (vµng, trßn) Gp : Ab aB F1 : AaBb (®á,trßn) GF1 : AB : Ab : aB : ab F2:KG : 9A-B : 3A-bb : 3aaB-: 1aabb. KH : 9 ®á , trßn : 3 ®á , bÇu dôc : 3 vµng , trßn : 1 vµng , bÇu dôc . IV . cñng cè vµ hoµn thiÖn : - GV cho HS lªn b¶ng lµm mét vµi bµi tËp cßn l¹i trong Sgk /. - Gîi ý ®¸p ¸n c¸c bµi tËp cßn l¹i /. V . híng dÉn vÒ nhµ : - Lµm hÕt c¸c bµi tËp cßn l¹i ë Sgk vµo vë bµi tËp . - Nghiªn cøu bµi 8 : nhiÔm s¾c thÓ . Yªu cÇu : + §äc tríc bµi míi . + Quan s¸t c¸c h×nh vÏ vµ m« t¶ ®îc cÊu tróc hiÓn vi ®iÓn h×nh cña NST ë k× gi÷a cña nguyªn ph©n . + X¸c ®Þnh ®îc chøc n¨ng cña NST . Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû Ngµy so¹n : 23/09/08 Ngµy gi¶ng : 24/09/08 Ch¬ng II - nhiÔm s¾c thÓ TiÕt 8 : NhiÔm s¾c thÓ    I . môc tiªu bµi häc : Häc xong bµi nµy , häc sinh ph¶i : - KiÕn thøc : + Nªu ®îc tÝnh ®Æc trng cña bé NST ë mçi loµi . + M« t¶ ®îc cÊu tróc hiÓn vi ®iÓn h×nh cña NST ë k× gi÷a cña nguyªn Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû ph©n . + HiÓu ®îc chøc n¨ng cña NST ®èi víi sù di truyÒn c¸c tÝnh tr¹ng . - Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng quan s¸t , ph©n tÝch ®Ó thu nhËn kiÕn thøc tõ h×nh vÏ . II . chuÈn bÞ : * GV : - Tranh vÏ phãng to h×nh 8.1 - 5 Sgk . * HS : - Nghiªn cøu Sgk . III . c¸c ho¹t ®éng häc tËp : 1 . æn ®Þnh tæ chøc : 2 . Bµi cñ : 3 . Bµi míi : Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña HS Ghi b¶ng * Ho¹t ®éng 1 : T×m hiÓu I . TÝnh ®Æc trng cña bé tÝnh ®Æc trng cña bé nhiÔm nhiÔm s¾c thÓ : s¾c thÓ : - NST tån t¹i thµnh tõng HS quan s¸t tranh , - GV treo tranh phãng to cÆp t¬ng ®ång , gièng H.8.1 - 2 Sgk cho HS quan s¸t ®äc Sgk , th¶o luËn nhau vÒ h×nh th¸i , kÝch vµ yªu cÇu c¸c em ®äc Sgk ®Ó theo nhãm vµ cö ®¹i thíc . Trong ®ã , mét NST diÖn tr×nh bµy c©u tr¶ cã nguån gèc tõ bè , mét tr¶ lêi c©u hái : NST cã nguån gèc tõ mÑ . ‚ TÝnh ®Æc trng cña bé NST lµ lêi . Díi sù híng dÉn cña - Bé NST chøa c¸c cÆp g× ? - GV cho HS quan s¸t b¶ng GV , c¸c nhãm nhËn NST t¬ng ®ång gäi lµ lxÐt , bæ sung , cïng ®a ìng béi ( 2n ) , bé NST 8.1 Sgk vµ nªu c©u hái : trong giao tö lµ bé ®¬n ‚ Sè lîng NST trong bé NST l- ra c©u tr¶ lêi ®óng. HS ®éc lËp suy nghÜ , béi ( n ) . ìng béi cã ph¶n ¸nh tr×nh ®é mét vµi HS ( ®îc GV - Nh÷ng loµi ®¬n tÝnh , cã tiÕn ho¸ cña loµi kh«ng ? - GV gi¶ng gi¶i trªn h×nh 8.2 chØ ®Þnh ) tr×nh bµy sù kh¸c nhau gi÷a c¸ thÓ ®ùc víi c¸ thÓ c¸i ë cÆp Sgk cho thÊy : Bé NST cña c©u tr¶ lêi . C¶ líp gãp ý kiÕn , dNST giíi tÝnh ( XX hoÆc ruåi giÊm cã 2 cÆp NST h×nh íi sù híng dÉn cña GV XY ) . ch÷ V , mét cÆp h×nh h¹t , , HS nªu c©u tr¶ lêi mét cÆp NST giíi tÝnh ®óng . ( Sè lîng NST ( XX ë s, XYu ) . trong bé NST - GV nªu vÊn ®Ò nh th«ng tin Sgk ( lìng béi kh«ng H.8.3 ) . ph¶n ¸nh ®îc tr×nh ®é tiÕn ho¸ cña c¸c * Ho¹t ®éng 2 : T×m hiÓu cÊu tróc loµi sinh vËt ) . nhiÔm s¾c thÓ : - GV treo tranh phãng to H.8.4 - 5 - HS quan s¸t , th¶o Sgk cho HS quan s¸t vµ yªu cÇu c¸c luËn theo nhãm vµ em nghiªn cøu Sgk ®Ó x¸c ®Þnh ®îc cö ®¹i diÖn tr×nh bµy vÒ cÊu tróc NST . cÊu tróc cña NST . ‚ NhiÔm s¾c thÓ cã cÊu tróc nh thÕ - C¸c nhãm kh¸c bæ sung vµ díi sù híng nµo ? ‚ Quan s¸t H.8.5 vµ cho biÕt c¸c sè 1 dÉn cña GV , c¶ líp vµ 2 chØ nh÷ng thµnh phÇn cÊu tróc nªu ra kÕt luËn chung . nµo cña NST ? II . CÊu tróc cña nhiÔm s¾c thÓ : - NST cã d¹ng ®Æc trng ë k× gi÷a : Mçi NST gåm 2 NST tö chÞ em ( Cr«matÝt ) g¾n víi nhau ë t©m ®éng . - T©m ®éng lµ n¬i dÝnh NST vµo sîi t¬ v« s¾c . - Mét sè NST , ngoµi t©m ®éng cßn cã eo thø hai . III . Chøc n¨ng cña * Ho¹t ®éng 3 : T×m hiÓu chøc nhiÔm s¾c thÓ : n¨ng cña NST : Tõng HS ®éc lËp - NST lµ cÊu tróc - GV cho HS ®äc Sgk ®Ó n¾m s¬ bé Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû vÒ chøc n¨ng cña NST . nghiªn cøu Sgk vµ mang gen quy ®Þnh - GV ph©n tÝch thªm : theo dâi nh÷ng gîi c¸c tÝnh tr¹ng cña + NST lµ cÊu tróc mang gen ( cã ý cña GV . sinh vËt . b¶n chÊt lµ ADN ) , nªn bÊt cø - Nhê cã ®Æc tÝnh tù nh÷ng sù biÕn ®æi nµo vÒ sè lîng vµ nh©n ®«i cña NST , cÊu tróc cña NST còng sÏ g©y ra mµ c¸c gen quy ®Þnh biÕn ®æi ë c¸c tÝnh tr¹ng di truyÒn . - HS nghe vµ ghi tÝnh tr¹ng ®îc sao + NST cã kh¶ n¨ng tù nh©n ®«i , nªn nhí kiÕn thøc . chÐp l¹i qua c¸c thÕ c¸c tÝnh tr¹ng di truyÒn ®îc sao hÖ . chÐp l¹i ( th«ng qua sù ph©n li trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö vµ sù tæ hîp tù do trong qu¸ tr×nh thô tinh ) . IV . cñng cè vµ hoµn thiÖn : 1 . GV cho HS ®äc kÜ phÇn tãm t¾t cuèi bµi ®Ó nªu lªn ®îc h×nh th¸i , cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña NST . 2 . Gîi ý tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 Sgk . V . híng dÉn vÒ nhµ : - Häc thuéc vµ ghi nhí phÇn tãm t¾t cuèi bµi . - Tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2, 3 trang 26 Sgk . - Nghiªn cøu tríc bµi 9 : nguyªn ph©n . Yªu cÇu : + Nghiªn cøu tríc bµi míi . + Quan s¸t h×nh vÏ vµ kÎ b¶ng 9.2 vµo vë bµi tËp . Ngµy so¹n : 24/09/08 Ngµy gi¶ng : 25+ /09/08 TiÕt 9 : nguyªn ph©n    I . môc tiªu bµi häc : Häc xong bµi nµy , häc sinh ph¶i : - KiÕn thøc : + Tr×nh bµy ®îc sù biÕn ®æi h×nh th¸i NST ( chñ yÕu lµ sù ®ãng , duçi xo¾n ) trong chu k× tÕ bµo . + Tr×nh bµy ®îc nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST qua c¸c k× cña nguyªn ph©n . + Ph©n tÝch ®îc ý nghÜa cña nguyªn ph©n ®èi víi sù sinh s¶n vµ sinh trëng cña c¬ thÓ . - Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch ®Ó thu nhËn kiÕn thøc tõ c¸c kªnh h×nh . II . chuÈn bÞ : * GV : - Tranh phãng to H.9.1 - 3 Sgk . - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 9.1 - 9.2 Sgk . * HS : - Nghiªn cøu Sgk . - KÎ s½n b¶ng 9.1 - 9.2 Sgk vµo vë bµi tËp . III . c¸c ho¹t ®éng häc tËp : 1 . æn ®Þnh tæ chøc : 2 . Bµi cñ : 1. Nªu vÝ dô vÒ tÝnh ®Æc trng cña bé NST cña mçi loµi sinh vËt . Ph©n biÖt bé NST lìng béi vµ bé NST ®¬n béi ? 2. CÊu tróc ®iÓn h×nh cña NST ®îc biÓu hiÖn râ nhÊt ë k× nµo cña qu¸ tr×nh ph©n chia tÕ bµo ? M« t¶ cÊu tróc ®ã ? 3 . Bµi míi : Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Ghi b¶ng I . BiÕn ®æi h×nh th¸i * Ho¹t ®éng 1 : T×m hiÓu nhiÔm s¾c thÓ trong chu sù biÕn ®æi h×nh th¸i NST k× tÕ bµo : trong chu k× tÕ bµo : - GV treo tranh phãng to - HS quan s¸t tranh , ®äc - ë k× trung gian : NST cã Gi¸o ¸n Sinh häc 9 - trêng thcs th¸i thuû H.9.1 Sgk cho HS quan s¸t vµ yªu cÇu HS ®äc Sgk ®Ó n¾m ®îc c¸c chu k× tÕ bµo vµ nªu c©u hái : ‚ Vßng ®êi cña mét tÕ bµo ®îc chia lµm mÊy k× ? - GV dïng tranh phãng to H.9.2 Sgk cho HS quan s¸t vµ yªu cÇu c¸c em ®äc Sgk ®Ó m« t¶ sù biÕn ®æi h×nh th¸i NST trong chu k× ph©n bµo . - GV yªu cÇu HS t×m c¸c tõ, côm tõ phï hîp , ®iÒn vµo « trèng ®Ó hoµn thµnh b¶ng 9.1 Sgk . - GV nhËn xÐt , bæ sung vµ x¸c nhËn kÕt qu¶ ®óng . H×nh th¸i NST Møc ®é duçi xo¾n Møc ®é ®ãng xo¾n Sgk , th¶o luËn theo nhãm ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chu k× tÕ bµo . - Díi sù híng dÉn cña GV , HS x¸c ®Þnh ®îc : Vßng ®êi cña mçi tÕ bµo gåm cã k× trung gian vµ 4 k× ( k× ®Çu , k× gi÷a , k× sau vµ k× cuèi ) , tiÕp ®Õn lµ sù ph©n chia chÊt tÕ bµo vµ kÕt thóc sù ph©n bµo . d¹ng sîi rÊt m¶nh , trªn ®ã cã c¸c h¹t nhiÔm s¾c ( lµ nh÷ng chç sîi nhiÔm s¾c sÏ xo¾n l¹i ) . Trong k× nµy , NST tù nh©n ®«i t¹o thµnh NST kÐp , cã hai NST con ®Ýnh víi nhau ë t©m ®éng . - HS quan s¸t H.9.2 Sgk vµ ®äc Sgk , råi th¶o luËn theo nhãm , cö ®¹i diÖn tr×nh bµy tríc líp. - C¸c nhãm kh¸c bæ sung vµ díi sù chØ ®¹o cña GV , HS ®a ra ®îc c¸ch tr×nh bµy ®óng ®¾n . - HS trao ®æi nhãm , cö ®¹i diÖn tr×nh bµy kÕt qu¶ ®iÒn b¶ng cña nhãm. - Bíc vµo k× ®Çu , c¸c NST con b¾t ®Çu xo¾n , ®Õn k× gi÷a sù ®ãng xo¾n ®¹t møc cùc ®¹i . Lóc nµy, NST cã h×nh th¸i vµ cÊu tróc ®Æc trng nhÊt . K× trung gian NhiÒu nhÊt Ýt nhÊt K× ®Çu K× gi÷a Ýt RÊt Ýt NhiÒu Cùc ®¹i K× sau Ýt NhiÒu K× cuèi NhiÒu Ýt