Tài liệu Giáo án ngữ văn 8 soạn 3 cột

v¨n b¶n Bµi 1 Ngµy so¹n :27/ 8/ 2006 Ngµy gi¶ng :30/ 8/ 2006 TuÇn : 1 TiÕt : 1-2 thanh tÞnh a. môc tiªu cÇn ®¹t . Gióp Hs : - c¶m nhËn ®îc t©m tr¹ng håi hép , c¶m gi¸c bì ngì cña nh©n vËt ''t«i'' ë buæi tùu trêng ®Çu tiªn trong ®êi . - ThÊy ®îc ngßi bót v¨n xu«i giµu chÊt th¬ , gîi d vÞ tr÷ t×nh man m¸c cña Thanh TÞnh. - RÌn kÜ n¨ng ®äc diÔn c¶m v¨n b¶n håi øc - biÓu c¶m . b. chuÈn bÞ . G: Gi¸o ¸n , tranh minh häa . H: «n l¹i kiÕn thøc vÒ kiÓu v¨n b¶n nhËt dông ®· häc ë líp 7 . c. lªn líp . I. æn ®Þnh tæ chøc . II. kiÓm tra bµi cò . Trong c¸c v¨n b¶n ®· häc ë líp 7 díi ®©y , v¨n b¶n nµo lµ kiÓu v¨n b¶n nhËt dông ? (A). Cæng trêng më ra . B. Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª . C. Sèng chÕt mÆc bay . D. Nh÷ng trß lè hay lµ Va-ren vµ Phan Béi Ch©u . III. Bµi míi . 1, Giíi thiÖu bµi . DÉn d¾t tõ phÇn KTBC '' T«i ®i häc '' lµ v¨n b¶n nhËt dông ®Çu tiªn chóng ta häc ë líp 8 . Néi dung cña v¨n b¶n ®· diÔn t¶ nh÷ng kØ niÖm m¬n man , b©ng khu©ng cña nh©n vËt '' t«i'' trong ngµy ®Çu tiªn ®Õn trêng . Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi . 2, TiÕn tr×nh bµi d¹y . Ho¹t ®éng G Ho¹t ®éng H ND cÇn ®¹t Ho¹t ®éng 1 : Híng dÉn h/s ®äc , I. §äc , chó chó thÝch , bè côc . thÝch . G nªu yªu cÇu ®äc , giäng chËm , 1. T¸c gi¶ : h¬i buån , l¾ng s©u ; chó ý giäng ( 1911-1988) nãi cña nh©n vËt '' t«i '' , ngêi mÑ ë HuÕ . vµ «ng ®èc . G ®äc mÉu . Gäi h/s ®äc tiÕp ? Yªu cÇu h/s nhËn xÐt c¸ch ®äc 2. V¨n b¶n : cña b¹n ? In trong tËp ? §äc thÇm chó thÝch ? Nªu ng¾n 3-4 h/s ®äc ''Quª mÑ '' gän vÒ t¸c gi¶ Thanh TÞnh ? Hs nhËn xÐt c¸ch ®äc . 1941 . ? Cho h/s hái - ®¸p chó thÝch , lu ý chó thÝch 2, 6, 7 . ? ? C©u chuyÖn ®îc kÓ theo tr×nh tù bè côc ntn ? - 1911-1988 , quª ë HuÕ . Tõ n¨m 1933 vµo nghÒ d¹y häc vµ b¾t ®Çu viÕt v¨n , lµm th¬ .... ? TruyÖn ®îc kÓ theo ng«i thø mÊy H/s tù hái ®¸p chó thÝch . ? T¸c dông cña ng«i kÓ ? C©u chuyÖn ®îc kÓ theo tr×nh tù thêi gian cña buæi tùu trêng (theo dßng håi tëng cña nh©n vËt '' t«i'') Ho¹t ®éng 2 : §äc - hiÓu v¨n b¶n . ? §äc thÇm '' Tõ ®Çu ... tng bõng rén r· '' . Nçi nhí vÒ buæi tùu trêng cña t¸c gi¶ ®îc kh¬i nguån tõ thêi ®iÓm nµo ? Quang c¶nh ra sao ? ? KØ niÖm vÒ buæi tùu trêng ®îc diÔn t¶ theo tr×nh tù nµo ? T×m nh÷ng tõ ng÷ diÔn t¶ t©m tr¹ng nh©n vËt '' t«i'' ? Ph©n tÝch gi¸ trÞ biÓu c¶m cña nh÷ng tõ ng÷ Êy ? TruyÖn ®îc kÓ theo ng«i thø I . Ng«i kÓ nµy gióp cho ngêi kÓ chuyÖn dÔ dµng béc lé c¶m xóc , t×nh c¶m cña m×nh mét c¸ch ch©n thùc nhÊt . - Thêi ®iÓm gîi nhí : cuèi thu (hµng n¨m ) - ngµy khai trêng . - C¶nh thiªn nhiªn : l¸ rông nhiÒu , m©y bµng b¹c . - C¶nh sinh ho¹t : mÊy em bÐ rôt rÌ cïng mÑ ®Õn trêng . - DiÔn t¶ theo tr×nh tù thêi gian : tõ hiÖn t¹i mµ nhí vÒ qu¸ khø . - C¸c tõ l¸y diÔn t¶ t©m tr¹ng , c¶m xóc : nao nøc , m¬n man , tng bõng , rén r· §ã lµ nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng n¶y në trong lßng Gãp phÇn rót ng¾n kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a qu¸ khø vµ hiÖn t¹i . ChuyÖn ®· x¶y ra tõ bao n¨m råi mµ dêng nh võa míi x¶y ra h«m qua . ? H·y t×m nh÷ng h×nh ¶nh , chi tiÕt chøng tá t©m tr¹ng ( nh©n vËt ''t«i'' trªn con ®êng cïng mÑ tíi trêng) håi hép , c¶m gi¸c ngì ngµng cña nh©n vËt ''t«i'' khi cïng mÑ ®i trªn ®êng tíi trêng ? - Con ®êng nµy t«i ®· quen ®i l¹i l¾m lÇn .... C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi . - C¶m thÊy trang träng vµ ®øng ®¾n víi bé quÇn ¸o , víi mÊy quyÓn vë míi trªn tay . - CÈn thËn n©ng niu mÊy quyÓn vë muèn thö søc muèn kh¼ng ®Þnh m×nh khi xin mÑ ®îc cÇm bót , th? Em cã nhËn xÐt g× vÒ sù thay ®æi íc nh c¸c b¹n kh¸c . trong t©m tr¹ng nh©n vËt ''t«i'' khi cïng mÑ ®i trªn ®êng ? LÇn ®Çu tiªn ®îc ®Õn trêng , ®îc II. ®äc- hiÓu v¨n b¶n. 1. DiÔn biÕn t©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c nh©n vËt ''t«i'' trong buæi tùu trêng . a, Kh¬i nguån kØ niÖm . Tõ hiÖn t¹i qu¸ khø . §ã lµ nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng n¶y në trong lßng . b. Trªn con ®êng cïng mÑ tíi trêng ? H·y t×m nh÷ng chi tiÕt chøng tá t©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cña nh©n vËt ''t«i'' khi ®Õn trêng nghe «ng ®èc gäi tªn ... ? H·y ph©n tÝch ? G: Tõ t©m tr¹ng h¸o høc , h¨m hë trªn ®êng tíi trêng chuyÓn sang t©m tr¹ng lo sî vÈn v¬ , råi bì ngì, ngËp ngõng , ®©y lµ sù chuyÓn biÕn t©m lÝ rÊt phï hîp cña mét ®øa trÎ lÇn ®Çu tiªn ®îc ®Õn trêng . ? V× sao khi nghe «ng ®èc gäi tªn h/s nh©n vËt ''t«i'' l¹i bÊt gi¸c dói ®Çu vµo lßng mÑ nøc në khãc ? Em cã c¶m thÊy chó bÐ nµy lµ ngêi yÕu ®uèi hay kh«ng ? ( Hs th¶o luËn theo nhãm ) tiÕp xóc víi mét thÕ giíi hoµn toµn kh¸c l¹ kh«ng chØ n« ®ïa , rong ch¬i, th¶ diÒu ngoµi ®ång n÷a , cho nªn ''t«i'' c¶m thÊy tÊt c¶ dêng nh trang träng vµ ®øng ®¾n . T«i muèn thö søc vµ kh¼ng ®Þnh m×nh trong viÖc cÇm bót , thíc vµ 2 quyÓn vë §ã chÝnh lµ t©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c rÊt tù nhiªn cña mét ®øa bÐ lÇn ®Çu tiªn ®îc ®Õn trêng . TÊt c¶ nh÷ng cö chØ Êy gióp ta h×nh dung t thÕ ngé nghÜnh , ®¸ng yªu cña chó bÐ . 3 C¶m thÊy trang träng , ®øng ®¾n Võa muèn thö søc vµ kh¼ng ®Þnh m×nh H¸o høc c. T©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cña ''t«i''khi ®Õn trêng vµ - S©n trêng h«m nay dµy ®Æc ngêi . khi nghe «ng Ai còng quÇn ¸o s¹ch sÏ ... ®èc gäi tªn - Ng«i trêng võa xinh x¾n võa oai vµ ph¶i rêi nghiªm kh¸c thêng ... lßng t«i ®©m bµn tay mÑ bra lo sî vÈn v¬ . íc vµo líp. - Nghe gäi ®Õn tªn t«i giËt m×nh vµ lóng tóng t©m tr¹ng håi hép , lo l¾ng . Bì ngì , lo sî - Khi nghe «ng ®èc gäi ®Õn tªn th× vÈn v¬ , håi bÊt gi¸c dói ®Çu vµo lßng mÑ khãc hép lo l¾ng , nøc në t©m tr¹ng lóng tóng , lóng tóng sî sî sÖt khi ph¶i rêi xa bµn tay dÞu sÖt . dµng cña mÑ . Hs tù do th¶o luËn theo nhãm . Cö ®¹i diÖn trßnh bµy . - ThËt ra th× ch¼ng cã g× ®¸ng khãc c¶ . Chóng ta cã thÓ th«ng c¶m v× ®ã chØ lµ c¶m gi¸c nhÊt thêi cña mét ®øa bÐ nhót nh¸t Ýt khi ®îc tiÕp xóc víi ®¸m ®«ng mµ th«i khi ph¶i rêi tay mÑ , cËu bÐ c¶m thÊy ? Gäi h/s ®äc nhÈm ®o¹n cuèi hôt hÉng lo sî cho nªn viÖc dói cïng . H·y ph©n tÝch t©m tr¹ng vµ ®Çu vµo lßng mÑ khãc nøc në lµ c¶m gi¸c cña ''t«i'' khi bíc vµo chç mét tÊt yÕu sÏ x¶y ra . ngåi l¹ lïng ntn ? d. T©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cña nh©n vËt ''t«i'' khi ngåi vµo chç cña m×nh vµ ®ãn - Bíc vµo líp t«i nh×n bao qu¸t nhËn giê häc xung quanh thÊy c¸i g× còng míi ®Çu tiªn . l¹ vµ hay hay . Nh×n chç ngåi cña m×nh thËt kÜ råi tù l¹m nhËn ®ã lµ chç cña riªng m×nh sau ®ã nh×n ngêi b¹n míi cha quen mµ ®· thÊy quyÕn luyÕn TÊt c¶ ®ã lµ 4 sù biÕn ®æi rÊt tù nhiªn trong t©m lÝ nh©n vËt . Cã thÓ chç ngåi kia , ngêi b¹n míi Êy sÏ lµ n¬i mµ m×nh g¾n bã , gÇn gòi trong suèt c¶ n¨m häc . C©u hái th¶o luËn nhãm : N1: T¹i sao ë phÇn cuèi truyÖn t¸c gi¶ ®a h×nh ¶nh '' con chim liÖng ... bay cao '' cã ý nghÜa g× ? N2: Dßng ch÷ '' T«i ®i häc '' kÕt thóc truyÖn cã ý nghÜa g× ? gäi h/s c¸c nhãm th¶o luËn vµ tr×nh bµy . G bæ sung , söa ch÷a vµ chèt l¹i vÊn ®Ò ®· nªu ? Em cã c¶m nhËn g× vÒ th¸i ®é cö chØ cña nh÷ng ngêi lín ( «ng ®èc, thÇy gi¸o ®ãn nhËn häc trß míi , c¸c bËc phô huynh ) ®èi víi c¸c em bÐ lÇn ®Çu ®i häc ? Hs tù do th¶o lô©n theo nhãm . N1 : H×nh ¶nh '' mét con chim non liÖng ®Õn ...'' cã ý nghÜa tîng trng sù nuèi tiÕc qu·ng ®êi tuæi th¬ tù do n« ®ïa , th¶ diÒu ®· chÊm døt ®Ó bíc vµo giai ®o¹n míi ®ã lµ lµm häc sinh , ®îc ®Õn trêng , ®îc häc hµnh , ®îc lµm quen víi thÇy c« , b¹n bÌ sèng trong mét m«i trêng cã sù qu¶n lÝ chÆt chÏ h¬n . N2 : C¸ch kÕt thóc truyÖn rÊt tù nhiªn vµ bÊt ngê . Dßng ch÷ '' T«i ®i häc '' nh më ra mét thÕ giíi , mét kho¶ng kh«ng gian míi , mét giai ®o¹n míi trong cuéc ®êi ®øa trÎ . Dßng ch÷ chËm ch¹p , nguÖch ngo¹c ®Çu tiªn trªn trang giÊy tr¾ng tinh lµ niÒm tù hµo , khao kh¸t trong tuæi th¬ cña con ngêi vµ dßng ch÷ còng thÓ hiÖn râ chñ ®Ò cña truyÖn ng¾n nµy . - C¸c phô huynh ®Òu chuÈn bÞ chu ®¸o cho con em trong buæi tùu trêng ®Çu tiªn , ®Òu tr©n träng tham dù buæi lÔ nµy . Cã lÏ c¸c vÞ còng ®ang lo l¾ng håi hép cïng con em m×nh . - ¤ng ®èc lµ h×nh ¶nh ngêi thÇy , ngêi l·nh ®¹o nhµ trêng rÊt tõ tèn , hiÒn hËu bao dung ®èi víi h/s. - ThÇy gi¸o trÎ víi g¬ng mÆt t¬i 5 cêi ®ãn h/s vµo líp còng lµ mét ngêi vui tÝnh th¬ng yªu h/s . 2. Th¸i ®é , cö chØ cña ngêi lín ®èi víi c¸c em . - C¸c bËc phô huynh . - ¤ng ®èc . - ThÇy gi¸o trÎ . G: Nh÷ng h/¶ vÒ ngêi lín cho thÊy tr¸ch nhiÖm , tÊm lßng cña nhµ trêng , gia ®×nh ®èi víi c¸c em h/s . §©y thùc sù lµ nh÷ng dÊu Ên tèt ®Ñp , nh÷ng kØ niÖm trong s¸ng , Êm ¸p kh«ng thÓ phai nhoµ trong kÝ øc tuæi th¬ , gióp c¸c em tù tin , v÷ng vµng h¬n . §ã cßn lµ m«i trêng gi¸o dôc Êm ¸p , n¬i nu«i dìng t©m hån trÝ tuÖ vµ t×nh c¶m cña nh÷ng thÕ hÖ t¬ng lai cña ®Êt níc . Ho¹t ®éng 3 : Híng dÉn h/s tæng kÕt . ? H·y t×m vµ ph©n tÝch nh÷ng h/¶ so s¸nh ®îc nhµ v¨n sö dông trong truyÖn ng¾n nµy ? '' T«i quªn thÕ nµo ®îc ........'' '' ý nghÜ Êy tho¸ng qua .........'' '' Hä nh con chim con ..........'' §©y lµ nh÷ng so s¸nh giµu h/¶ , giµu søc gîi c¶m ddîc g¾n víi nh÷ng c¶nh s¾c thiªn nhiªn t¬i s¸ng ; tr÷ t×nh . Nh÷ng so s¸nh nµy gãp phÇn diÔn t¶ cô thÓ , râ rµng nh÷ng c¶m gi¸c , ý nghÜ cña nh©n vËt ''t«i'' trong buæi ®Çu tien ®i häc , gãp phÇn t¹o nªn chÊt th¬ mang m¸c vµ c¶m gi¸c nhÑ nhµng ªm dÞu cho truyÖn ng¾n . a. §Æc s¾c nghÖ thuËt :+ TruyÖn ng¾n ®îc bè côc theo dßng håi tëng , c¶m nghÜ cña nh©n vËt ''t«i'' theo tr×nh tù thêi gian cña buæi tùu trêng . + Sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a kÓ , ? NhËn xÐt vÒ ®Æc s¾c nghÖ thuËt vµ søc cuèn hót cña t¸c phÈm ? 6 miªu t¶ víi béc lé c¶m xóc , t©m tr¹ng . b. Søc cuèn hót cña t¸c phÈm : - T×nh huèng truyÖn '' buæi ®Çu tiªn ®i häc '' cã dÊu Ên s©u ®Ëm , chøa ®ùng c¶m xóc thiÕt tha. - Sù quan t©m ch¨m sãc tr×u mÕn yªu th¬ng cña nh÷ng ngêi lín ®èi víi c¸c em h/s trong buæi ®Çu tiªn ®i häc . - H×nh ¶nh thiªn nhiªn , ng«i trêng vµ c¸c h/¶ so s¸nh giµu søc gîi c¶m cña t¸c gi¶ . Hs ®äc ghi nhí . Gäi h/s ®äc ghi nhí SGK / 9 . Hs th¶o luËn lµm theo nhãm . Yªu cÇu : Cã thÓ nªu c¶m nghÜ vÒ mét ®o¹n v¨n hoÆc c¶ bµi . Ho¹t ®éng 4 : Híng dÉn luyÖn tËp - C¶m xóc ch©n thùc , thiÕt tha . ? Yªu cÇu h/s lµm bµi tËp 1 - Nªn chän nh÷ng chi tiÕt s©u s¾c , ( Nhãm 1 ) Ên tîng nhÊt . III. Ghi nhí . IV. LuyÖn tËp . Bµi 1: ? ViÕt bµi v¨n ng¾n ghi l¹i Ên tîng cña em trong buæi khai gi¶ng lÇn ®Çu tiªn ? ( Nhãm 2 ) . IV. Híng dÉn vÒ nhµ . - Häc bµi theo néi dung phÇn ghi nhí . - So¹n bµi : '' Trong lßng mÑ '' - §act tríc bµi TiÕng ViÖt : CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ . Ngµy so¹n :28/ 8/ 2006 Ngµy gi¶ng :31/ 8/ 2006 TuÇn : 1 TiÕt : 3 tiÕng viÖt cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ 7 A. môc tiªu. Gióp h/s : - HiÓu râ cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ vµ mèi quan hÖ vÒ cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ . - Th«ng qua bµi häc , rÌn luyÖn t duy trong viÖc nhËn thøc mèi quan hÖ gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng , vÒ ph¹m vi nghÜa réng vµ hÑp . B. chuÈn bÞ . G: Gi¸o ¸n , b¶ng phô . H: §act vµ xem phÇn t×m hoi bµi . C. lªn líp . I. æn ®Þnh tæ chøc . II. KiÓm tra bµi cò . ë líp 7 c¸c em ®· häc vÒ tõ ®ång nghÜa vµ tõ tr¸i nghÜa . Em h·y nh¾c l¹i mét sè vÝ dô vÒ tõ ®ång nghÜa , tõ tr¸i nghÜa ? III. Bµi míi . 1. Giíi thiÖu bµi: ë líp 8 , chóng ta sÏ nãi vÒ mèi quan hÖ kh¸c vÒ nghÜa cña tõ ng÷ , ®ã lµ mèi quan hÖ bao hµm , hay nãi mét c¸ch kh¸c ®ã lµ ph¹m vi kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ . NghÜa cña tõ cã tÝnh chÊt kh¸i qu¸t nhng trong mét ng«n ng÷ , ph¹m vi kh¸i qu¸t nghÜa cña tõ kh«ng gièng nhau . Cã nh÷ng tõ cã ph¹m vi kh¸i qu¸t réng , cã nh÷ng tõ cã ph¹m vi kh¸i qu¸t hÑp h¬n . Chóng ta sÏ t×m hoi bµi häc h«m nay ®Ó râ h¬n . 2 . TiÕn tr×nh bµi d¹y: Ho¹t ®éng G Ho¹t ®éng H ND cÇn ®¹t I. Tõ ng÷ nghÜa Ho¹t ®éng 1 : H×nh thµnh kh¸i réng , tõ ng÷ niÖm tõ ng÷ nghÜa réng , tõ ng÷ nghÜa hÑp . nnghÜa hÑp . Hs quan s¸t s¬ ®å . G treo b¶ng phô ghi s½n s¬ ®å trong SGK / 10 . ? NghÜa cña tõ ®éng vËt réng h¬n - NghÜa cña tõ ®éng vËt réng hay hÑp h¬n nghÜa cña tõ thó , h¬n nghÜa cña tõ '' thó , chim , chim , c¸ . T¹i sao ? ? NghÜa cña tõ thó réng hay hÑp h¬n nghÜa cña tõ '' voi , h¬u '' . Tõ chim réng hay hÑp h¬n nghÜa cña tõ '' tu hó , s¸o ''. Tõ c¸ réng hay hÑp h¬n nghÜa cña tõ '' c¸ r« , c¸ thu '' . V× sao ? ? C¸c tõ '' thó , chim , c¸ '' réng h¬n nghÜa cña nh÷ng tõ nµo ? §ång thêi hÑp h¬n nghÜa cña nh÷ng tõ nµo ? G : Nh vËy tõ '' ®éng vËt '' lµ tõ cã nghÜa réng . Tõ '' voi , h¬u , tu hó , s¸o '' lµ tõ cã nghÜa hÑp . ? VËy em hoi thÕ nµo lµ mét tõ ng÷ cã nghÜa réng vµ nghÜa hÑp ? ? Mét tõ ng÷ cã thÓ võa cã nghÜa réng , võa cã nghÜa hÑp ®îc kh«ng ? T¹i sao ? c¸ '' . V× ph¹m vi nghÜa cña tõ ®éng vËt bao hµm nghÜa cña ba tõ '' thó , chim , c¸ '' . 8 - C¸c tõ '' thó , chim , c¸ '' cã ph¹m vi nghÜa réng h¬n c¸c tõ '' voi , h¬u , tu hó , s¸o ....'' . V× c¸c tõ '' thó , chim , c¸ '' cã ph¹m vi nghÜa bao hµm nghÜa cña c¸c tõ ..... C¸c tõ '' thó , chim , c¸ '' cã ph¹m vi nghÜa réng h¬n c¸c tõ '' voi , h¬u , tu hó '' vµ cã ph¹m vi nghÜa hÑp h¬n tõ ''®éng vËt ''. - Mét tõ nng÷ cã nghÜa réng khi ph¹m vi nnghÜa cña nã bao hµm ph¹m vi nghÜa cña mét tõ ng÷ kh¸c . - Mét tõ cã nghÜa hÑp khi ph¹m vi nghÜa ®îc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña mét tõ ng÷ kh¸c . - Mét tõ ng÷ cã thÓ võa cã nghÜa réng , võa cã nghÜa hÑp v× tÝnh chÊt réng , hÑp cña nghÜa tõ ng÷ chØ lµ t¬ng ®èi. Hs ®äc ghi nhí . ? Gäi hs ®äc ghi nhí SGK / 10 ? Ho¹t ®éng 2 : Híng dÉn h/s luyÖn a. tËp . QuÇn Gv híng dÉn h/s tù lµm bµi 1 . Y phôc ¸o quÇn dµi , quÇn ®ïi b. Vò khÝ Sóng ? §äc yªu cÇu bµi 2 . Lµm c¸ nh©n *. Ghi nhí . ¸o dµi , ¸o s¬ mi II. LuyÖn tËp. Bµi 1: Bom sóng trêng , ®¹i b¸c bom bi , ba cµng Bµi 2 : a. ChÊt ®èt b. NghÖ thuËt c. Thøc ¨n d. Nh×n 9 e. §¸nh . Bµi tËp 3 : Chia hai nhãm . Nhãm nµo nhanh , chÝnh x¸c ( 3 tõ trë lªn ) nhãm ®ã th¾ng . a, Xe cé : xe ®¹p ; xe m¸y ; « t« . b, Kim lo¹i : s¾t ; ®ång ; ch× ; thiÕc . c, Hoa qu¶ : cam ; chanh ; chuèi ; mÝt . d, Hä hµng : chó ; d× ; c« ; b¸c . e, Mang : x¸ch ; khiªng ; g¸nh . Bµi tËp 4 : Lo¹i bá nh÷ng tõ kh«ng thuéc ph¹m vi nghÜa cña mçi nhãm tõ ng÷ : a, thuèc lµo . c, bót ®iÖn . b, thñ quü . d, hoa tai . Bµi tËp 5 : ba ®éng tõ thuéc mét ph¹m vi nghÜa : khãc , nøc në , sôt sïi . khãc : nghÜa réng nøc në , sôt sïi: nghÜa hÑp IV. Híng dÉn vÒ nhµ : Häc thuéc phÇn ghi nhí ChuÈn bÞ bµi : Trêng tõ vùng . Ngµy so¹n :4/ 9/ 2006 Ngµy gi¶ng :8/ 9/ 2006 TuÇn : 1 TiÕt : 4 TËp lµm v¨n tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n A. môc tiªu. Gióp h/s : - N¾m ®îc chñ ®Ò cña v¨n b¶n , tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n . - BiÕt viÕt mét v¨n b¶n ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò ; biÕt x¸c ®Þnh , lùa chän , s¾p xÕp c¸c phÇn trong v¨n b¶n nh»m nªu bËt ý kiÕn , c¶m xóc cña m×nh . B. chuÈn bÞ . G: Gi¸o ¸n , b¶ng phô . H: T×m hiÓu tríc phÇn t×m hiÓu bµi . C. Lªn líp. 10 I. æn ®Þnh tæ chøc. II . kiÓm tra bµi cò . III. bµi míi . 1. Giíi thiÖu bµi : Chóng ta ®· ®îc t×m hiÓu rÊt nhiÒu v¨n b¶n . VËy chñ ®Ò trong v¨n b¶n lµ g× ? T¹i sao trong v¨n b¶n ph¶i ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò . §Ó tr¶ lêi cho nh÷ng c©u hoØo Êy chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc . 2. TiÕn tr×nh bµi d¹y : Ho¹t ®éng G Ho¹t ®éng H ND cÇn ®¹t Ho¹t ®éng 1 : Híng dÉn h/s t×m hiÓu vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n . G yªu cÇu h/s ®äc thÇm v¨n b¶n I. Chñ ®Ò cña '' T«i ®i häc '' cña Thanh TÞnh . v¨n b¶n . Hs ®äc thÇm v¨n b¶n . ? Trong v¨n b¶n t¸c gi¶ nhí l¹i nh÷ng kØ niÖm s©u s¾c nµo trong thêi th¬ Êu cña m×nh ? Sù håi tëng Êy gîi lªn nh÷ng Ên tîng g× trong lßng t¸c gi¶ ? T¸c gi¶ nhí l¹i kØ niÖm vÒ buæi ? H·y nªu lªn chñ ®Ò cña v¨n b¶n ? ? VËy em hiÓu chñ ®Ò cña v¨n b¶n lµ g× ? ? Gäi h/s ®äc ghi nhí 1 ? ®Çu tiªn ®i häc . Sù håi tëng Êy gîi lªn c¶m gi¸c b©ng khu©ng , xao xuyÕn kh«ng thÓ nµo quªn vÒ t©m tr¹ng n¸o nøc , bì ngì cña nh©n vËt '' t«i'' trong buæi tùu trêng . Chñ ®Ò cña v¨n b¶n : Nh÷ng kØ niÖm s©u s¾c vÒ buæi tùu trêng ®Çu tiªn . Chñ ®Ò cña v¨n b¶n lµ nh÷ng vÊn Ho¹t ®éng 2 : Híng dÉn h/s h×nh ®Ò chñ chèt ®îc t¸c gi¶ nªu lªn , thµnh kh¸i niÖm tÝnh thèng nhÊt ®Æt ra trong v¨n b¶n . vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n . Hs ®äc ghi nhí . ? §Ó t¸i hiÖn nh÷ng kØ niÖm vÒ ngµy ®Çu tiªn ®i häc , t¸c gi¶ ®· ®Æt nhan ®Ò cña v¨n b¶n vµ sö dông tõ ng÷ c©u ntn ? ? T×m c¸c tõ ng÷ , c¸c chi tiÕt nªu bËt c¶m gi¸c míi l¹ xen lÉn bì ngì cña nh©n vËt '' t«i '' khi cïng mÑ ®i ®Õn trêng , khi cïng c¸c b¹n vµo líp ? 11 - Nhan ®Ò '' T«i ®i häc '' gióp chóng ta hiÓu ngay néi dung cña v¨n b¶n nãi vÒ chuyÖn ®i häc . + C¸c c©u ®Òu nh¾c ®Õn nh÷ng kØ niÖm cña buæi tùu trêng ®Çu tiªn trong ®êi . - H«m nay t«i ®i häc . - H»ng n¨m cø vµo cuèi thu .... lßng t«i l¹i nao nøc nh÷ng kØ niÖm m¬n man cña buæi tùu trêng . - Hai quyÓn vë míi ®ang ë trªn tay t«i ®· b¾t ®Çu thÊy nÆng . - T«i bÆm tay gh× thËt chÆt , nhng mét quyÓn vë còng xÖch ra vµ chªnh ®Çu chói xuèng . *. Khi cïng mÑ tíi trêng : Con ®êng quen ®i l¹i l¾m lÇn nay thÊy l¹ , c¶nh vËt xung quanh ®Òu thay ®æi thÊy m×nh trang träng vµ ®øng d¾n trong bé quÇn ¸o míi , cè lµm ra vÎ nh mét häc trß thùc sù '' tay bÆm gh× hai quyÓn s¸ch , ®ßi mÑ cÇm bót thíc ''. * Khi quan s¸t ng«i trêng : cao r¸o s¹ch sÏ h¬n c¸c nhµ trong lµng , xinh x¾n , oai nghiªm , s©n II. TÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n . réng... ®©m ra lo sî vÈn v¬ . Nghe trèng thóc thÊy ch¬ v¬ , toµn th©n run run , ®îc mäi ngêi nh×n th× tá ra lóng tóng , nghe gäi tªn m×nh th× giËt m×nh, lóng tóng . * Khi xÕp hµng vµo líp ; thÊy nÆng nÒ , dói ®Çu vµo lßng mÑ khãc nøc në . G: TÊt c¶ c¸c chi tiÕt trªn ®Òu tËp * Trong líp häc : c¶m thÊy xa trung kh¾c häa t©m tr¹ng cña mÑ nhí nhµ . nh©n vËt '' t«i '' trong buæi tùu trêng ®Çu tiªn . ? VËy tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò 12 thÓ hiÖn ë nh÷ng ph¬ng diÖn nµo trong v¨n b¶n ? V¨n b¶n cã tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò khi chØ nãi tíi chñ ®Ò ®· x¸c ®Þnh , kh«ng xa rêi hay l¹c sang chñ ®Ò kh¸c . ? Lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ viÕt mét v¨n b¶n ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò ? §Ó viÕt ®îc mét v¨n ... cÇn x¸c ®Þnh râ chñ ®Ò cña v¨n b¶n . Chñ ®Ò cña v¨n b¶n ®îc thÓ hiÖn trong ®Ò bµi , ®Ò môc , trong quan hÖ gi÷a c¸c phÇn cña v¨n b¶n vµ ë c¸c tõ ng÷ then chèt lÆp ®i lÆp l¹i . Gäi h/s ®äc phÇn ghi nhí . Hs ®äc ghi nhí . III. Ghi nhí . Ho¹t ®éng 3 : Híng dÉn häc sinh luyÖn tËp . IV. LuyÖn tËp . §äc yªu cÇu bµi tËp 1. Bµi 1 . ? V¨n b¶n trªn viÕt vÒ vÊn ®Ò g× ? C¸c ®o¹n v¨n ®· tr×nh bµy vÊn ®Ò theo thø tù nµo ? Theo em cã thÓ thay ®æi trËt tù s¾p xÕp nµy ®îc - V¨n b¶n nãi vÒ c©y cä ë vïng kh«ng ? V× sao ? s«ng Thao quª h¬ng cña t¸c gi¶. - Thø tù tr×nh bµy : miªu t¶ h×nh d¸ng c©y cä , sù g¾n bã cña c©y cä víi tuæi th¬ t¸c gi¶ , t¸c dông cña c©y cä , t×nh c¶m g¾n bã cña c©y cä víi ngêi d©n s«ng Thao. - Khã thay ®æi ®îc trËt tù s¾p xÕp v× c¸c ý nµy ®· rµnh m¹ch , liªn tôc . ? Nªu chñ ®Ò cña v¨n b¶n trªn ? Chñ ®Ò : VÎ ®Ñp vµ ý nghÜa cña rõng cä quª t«i . ? chñ ®Ò Êy ®îc thÓ hiÖn trong Chñ ®Ò ®îc thÓ hiÖn qua nhan ®Ò toµn v¨n b¶n . H·y chøng minh ? cña v¨n b¶n , c¸c ý miªu t¶ h×nh d¸ng , sù g¾n bã cña c©y cä víi tuæi th¬ t¸c gi¶ , t¸c dông cña c©y cä vµ t×nh c¶m gi÷a c©y víi ngêi . ? T×m c¸c tõ ng÷ , c¸c c©u tiªu biÓu thÓ hiÖn chñ ®Ò cña ®Ò cña v¨n b¶n ? Yªu cÇu th¶o luËn theo nhãm . 13 C¸c tõ ng÷ lÆp l¹i nhiÒu lÇn : rõng cä , l¸ cä vµ c¸c chi tiÕt miªu t¶ vÒ : + h×nh d¸ng cña c©y cä . + sù g¾n bã cña c©y cä víi t¸c gi¶ . + c«ng dông cña c©y cä ®èi víi ®êi sèng . Hs th¶o luËn nhãm vµ cö ®¹i diÖn tr×nh bµy . C¨n cø vµo chñ ®Ò cña v¨n b¶n th× ý b vµ d lµm cho bµi l¹c ®Ò v× nã kh«ng phôc vô cho viÖc chøng minh luËn ®iÓm '' V¨n ch¬ng lµm cho t×nh yªu quª h¬ng .... '' Bµi 2 . §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy . - Cã nh÷ng ý l¹c chñ ®Ò : c, g . - Cã nh÷ng ý hîp víi chñ ®Ò nh- Bµi 3. Gv yªu cÇu th¶o luËn theo nhãm. ng do c¸ch diÔn ®¹t cha tèt nªn thiÕu sù tËp trung vµo chñ ®Ò: b,e . a, Cø mïa thu vÒ , mçi lÇn thÊy c¸c em nhá ... xèn xang . b, C¶m thÊy con ®êng '' thêng ®i l¹i l¾m lÇn '' tù nhiªn còng thÊy l¹ , c¶nh vËt ®Òu thay ®æi . c, Muèn thö søc m×nh b»ng viÖc tù mang s¸ch vë nh mét cËu häc trß thùc sù . d, C¶m thÊy ng«i trêng vèn qua l¹i nhiÒu lÇn còng cã nhiÌu biÕn ®æi . e, Líp häc vµ nh÷ng ngêi b¹n míi trë nªn gÇn gòi , th©n th¬ng. IV. Híng dÉn vÒ nhµ . - Häc thuéc phÇn ghi nhí . - ChuÈn bÞ bµi : '' Bè côc cña v¨n b¶n ''. 14 bµi 2 Ngµy so¹n :7/ 9/ 2006 Ngµy gi¶ng : 12/ 9/ 2006 TuÇn : 2 TiÕt : 5 - 6 v¨n b¶n trong lßng mÑ ( trÝch : nh÷ng ngµy th¬ Êu ) nguyªn hång a. môc tiªu : Gióp h/s : - HiÓu ®îc t×nh c¶nh ®¾ng th¬ng vµ nçi ®au tinh thÇn cña nh©n vËt chó bÐ Hång , c¶m nhËn ®îc t×nh yªu th¬ng m·nh liÖt cña chó ®èi víi mÑ . - HiÓu ®îc nh÷ng ®Æc s¾c cña thÓ v¨n håi kÝ qua c¸ch viÕt cña nhµ v¨n Nguyªn Hång ; lèi tù truyÖn ch©n thµnh , truyÒn c¶m , thÊm ®îm chÊt tr÷ t×nh. - RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch nh©n vËt , ph©n tÝch c¸ch kÓ chuyÖn . b. chuÈn bÞ . G: Gi¸o ¸n , tËp truyÖn '' Nh÷ng ngµy th¬ Êu '' vµ ch©n dung nhµ v¨n Nguyªn Hång , b¶ng phô . H: So¹n bµi . c. lªn líp . I. æn ®Þnh tæ chøc . II. kiÓm tra bµi cò . H1: Ph©n tÝch t©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c bì ngì cña nh©n vËt '' t«i '' trong buæi tùu trêng ®Çu tiªn. H2: NhËn xÐt nµo ®óng nhÊt nh÷ng yÕu tè gãp phÇn t¹o nªn chÊt th¬ cña t¸c phÈm ? A. TruyÖn ®îc bè côc theo dßng håi tëng , c¶m nghÜ cña nh©n vËt '' t«i '' theo tr×nh tù thêi gian cña buæi tùu trêng . B. Cã sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a c¸c ph¬ng thøc t¹o lËp v¨n b¶n nh tù sù , miªu t¶ , biÓu c¶m . C. T×nh huèng truyÖn chøa ®ùng chÊt th¬ kÕt hîp víi viÖc sö dông c¸c h×nh ¶nh so s¸nh giµu chÊt tr÷ t×nh . (D). C¶ A,B,C ®Òu ®óng . 15 III. Bµi míi 1. giíi thiÖu bµi : Gv cho hs quan s¸t ch©n dung nhµ v¨m Nguyªn Hång vµ cuèn håi kÝ tù truyÖn '' Nh÷ng ngµy th¬ Êu '' . Nguyªn hång lµ mét trong nh÷ng nhµ v¨n cã tuæi th¬ thËt cay ®¾ng , khèn khæ . Nh÷ng kØ niÖm Êy ®· ®îc nhµ v¨m viÕt l¹i trong tËp tiÓu thuyÕt tù thuËt '' Nh÷ng ngµy th¬ Êu '' . KØ niÖm Êy vÒ ngêi mÑ ®¸ng th¬ng qua cuéc trß chuyÖn víi bµ c« vµ cuéc gÆp gì bÊt ngê lµ mét trong nh÷ng ch¬ng truyÖn c¶m ®éng nhÊt . 2. TiÕn tr×nh bµi d¹y : Ho¹t ®éng G Ho¹t ®éng H ND cÇn ®¹t Ho¹t ®éng 1 : híng dÉn h/s I. §äc , chó thÝch , bè ®äc , t×m hiÓu chó thÝch , bè côc . côc . 1. §äc . G nªu yªu cÇu ®äc : giäng chËm , t×nh c¶m , chó ý c¸c tõ ng÷ h×nh ¶nh thÓ hiÖn c¶m xóc cña nh©n vËt '' t«i '' . - C¸c tõ ng÷ , h/¶ , lêi nãi cña bµ c« ®äc víi giäng ®ay ®¶ , béc lé s¾c th¸i ch©m biÕm , cay nghiÖt . ? Gv ®äc mÉu , gäi 3-4 h/s ®äc tiÕp ? ? Dùa trªn phÇn so¹n bµi h·y nãi v¾n t¾t vÒ nhµ v¨n Nguyªn Hs nèi nhau ®äc truyÖn . NhËn xÐt c¸ch ®äc cña b¹n . Hång ? - Nguyªn Hång lµ mét trong nh÷ng nhµ v¨n lín cña nÒn v¨n häc VN hiÖn ®¹i . ¤ng lµ t¸c gi¶ cña nhiÒu cuèn tiÓu thuyÕt næi tiÕng : '' Cöa biÓn '', BØ vá , tËp th¬ trêi xanh , S«ng nói quª h¬ng ...... - Thêi th¬ Êu tr¶i nhiÒu cay ®¾ng ®É trë thµnh nguån c¶m høng cho t¸c gi¶ viÕt cuèn håi kÝ tù truyÖn c¶m ®éng '' Nh÷ng ngµy th¬ Êu '' 19381940 . T¸c phÈm gåm 9 ch¬ng , mçi ch¬ng kÓ vÒ 16 mét kØ niÖm s©u s¾c . §o¹n trÝch thuéc ch¬ng 4 cña t¸c phÈm . ? Gv cho h/s hái ®¸p chó thÝch Hs tù hái - ®¸p chó thÝch dùa theo 2 nhãm : 6,8,12,13,14,17 ? vµo SGK / 19 . 2. T¸c gi¶ . 1918- 1982 , quª ë Nam §Þnh nhng sèng chñ yÕu ë H¶i Phßng . - Lµ nhµ v¨n lín cña nÒn v¨n häc VN . 3. T¸c phÈm : Ch¬ng 4 cña t¸c phÈm . P1: Tõ ®Çu ... ngêi ta hái ®Õn ? ®oank trÝch '' Trong lßng mÑ '' chø : Cuéc ®èi tho¹i gi÷a ngêi cã thÓ chia lµm mÊy phÇn ? c« vµ chó bÐ Hång ý nghÜ , *, Bè côc : c¶m xóc cña bÐ Hång vÒ ngêi mÑ . P2: Cßn l¹i : Cuéc gÆp gì gi÷a hai mÑ con bÐ Hång . Ho¹t ®éng 2 : Híng dÉn h/s ®äc - hiÓu v¨n b¶n . ? Chó bÐ Hång ®îc sinh ra trong hoµn c¶nh gia ®×nh ntn ? G: Râ rµng hoµn c¶nh gia ®×nh nh vËy cho nªn chó bÐ Hång sèng dùa vµo nh÷ng ngêi hä hµng th©n thÝch bªn néi trong ®ã cã bµ c« . ? Ngay ë phÇn ®Çu truyÖn bµ c« xuÊt hiÖn víi cö chØ '' cêi hái '' bÐ Hång . VËy cö chØ vµ néi dung c©u hái cã thÓ hiÖn ®îc t×nh yªu th¬ng cña bµ c« víi ®øa ch¸u hay kh«ng ? Bè chÕt , cha ®o¹n tang , mÑ ph¶i ®i lµm ¨n xa vµ còng ch¼ng kh¸ gi¶ g× , ®· l©u råi chó bÐ kh«ng ®îc gÆp mÑ . - Ngêi c« '' cêi hái '' chø kh«ng ph¶i lo l¾ng , nghiªm nghÞ hái l¹i , kh«ng ph¶i lµ ©u yÕm hái l¹i . LÏ thêng , c©u hái ®ã sÏ ®îc tr¶ lêi r»ng cã, nhÊt lµ ®èi víi chó bÐ vèn ®· thiÕu thèn t×nh yªu th¬ng Êp ñ . Nhng vèn nh¹y c¶m , nÆng t×nh th¬ng yªu vµ lßng kÝnh mÕn mÑ chó bÐ Hång lËp tøc nhËn ra nh÷ng ý nghÜ cay ®éc II. §äc - hiÓu v¨n b¶n . 1. Nh©n vËt bµ c« ( qua c¸i nh×n vµ t©m tr¹ng cña bÐ Hång ). ? Em hiÓu '' cêi rÊt kÞch '' cã nghÜa lµ g× ? C©u hái th¶o luËn : ? Sau lêi tõ chèi cña bÐ Hång cuéc ®èi tho¹i tëng chõng chÊm døt , nhng ngêi c« ®©u ®· chÞu bu«ng tha . VËy bµ hái l¹i bÐ Hång nh÷g g× ? NÐt mÆt vµ th¸i ®é cña bµ thay ®æi ra sao . H·y ph©n tÝch ? trong giäng nãi vµ trªn nÐt mÆt khi cêi rÊt kÞch cña 17 ngêi c« . V× thÕ chó cói ®Çu kh«ng ®¸p . RÊt kÞch : gièng nh ®ãng kÞch trªn s©n khÊu , nhËp vai , biÓu diÔn nghÜa lµ rÊt gi¶ dèi . Bµ c« cêi , hái ngät ngµo , dÞu dµng nhng kh«ng cã ý ®Þnh tèt ®Ñp mµ ®ang cã d¾p t©m xÊu ®èi víi ngêi ch¸u cña m×nh . Hs th¶o luËn nhãm . *. C« t«i hái lu«n , giäng vÉn ngät : hai con m¾t long lanh nh×n ch¸u ch»m chÆp . Lêi nãi vµ cö chØ cµng chøng tá sù gi¶ dèi vµ ®éc ¸c cña bµ . Bµ vÉn tiÕp tôc ®ãng kÞch , tiÕp tôc diÔu cît , l«i kÐo ®øa ch¸u ®¸ng th¬ng vµo mét trß ch¬i ®éc ¸c ®· dµn tÝnh s½n . *. C« t«i liÒn vç vai t«i cêi mµ nãi r»ng '' Mµy d¹i qu¸ ...'' Râ rµng cö chØ Êy kh«ng chØ lé râ sù gi¶ dèi , ®éc ¸c mµ cßn chuyÓn sang chiÒu híng ch©m chäc , nhôc m¹ . Qu¶ kh«ng g× cay ®¾ng h¬n khi vÕt th¬ng lßng l¹i bÞ chÝnh ngêi c« ruét cña m×nh s¨m soi , hµnh h¹ . Hai tiÕng '' em bÐ '' mµ c« t«i ng©n dµi ra ..... G: Râ rµng bµ c« qu¶ lµ cay nghiÖt vµ cao tay tríc chó bÐ ®¸ng th¬ng vµ bÞ ®éng .Cho *. C« t«i vÉn cø t¬i cêi kÓ c¸c ®Õn khi chó phÉn uÊt , nøc në , chuyÖn cho t«i nghe . níc m¾t rßng rßng , råi ''cêi dµi trong tiÕng khãc '' hái l¹i , ngêi c« vÉn cha chÞu bu«ng tha . 18 T×nh c¶nh tóng quÉn , d¸ng vÎ gÇy guéc , r¸ch ríi cña mÑ chó bÐ ®îc ngêi c« miªu t¶ mét c¸ch tØ mØ víi vÎ thÝch thó râ rÖt §èi lËp víi t©m tr¹ng ®au ®ín , xãt xa nh bÞ gai cµo , muèi x¸t cña ®øa ch¸u lµ sù v« c¶m s¾c l¹nh ®Õn ghª rîn cña ngêi c«. *. C« t«i bçng ®æi giäng , vç vai , nh×n vµo mÆt t«i nghiªm nghÞ . Cö chØ vµ lêi nãi tiÕp theo cña bµ c« ph¶i ch¨ng lµ sù thay ®æi ®Êu ph¸p tÊn c«ng. Dêng nh ®· ®¸nh ®Õn miÕng ®ßn cuèi cïng bµ ta muèn lµm cho ®øa ch¸u ®au khæ h¬n , thª th¶m h¬n n÷a . Khi thÊy ®øa ch¸u ®au ®ín , phÉn uÊt ®Õn ®Ønh ®iÓm , bµ ta míi tá ra ngËm ngïi , xãt th¬ng ngêi ®· mÊt . §Õn ®©y sù gi¶ dèi , th©m hiÓm mµ tr¬ trÏn cña ngêi c« ®· ph¬i bµy toµn bé . §ã lµ ngêi ®µn bµ l¹nh lïng, ®éc ¸c , th©m hiÓm . §ã lµ h×nh ¶nh mang ý nghÜa tè c¸o h¹ng ngêi sèng tµn nhÉn , kh« hÐo c¶ t×nh m¸u mñ ruét thÞt trong x· héi thùc d©n nöa ? Qua viÖc ph©n tÝch trªn em thÊy bµ c« bÐ Hång lµ ngêi nh thÕ nµo ? 19 G: H×nh ¶nh bµ c« g©y cho ngêi phong kiÕn lóc bÊy giê . ®äc sù khã chÞu , c¨m ghÐt nhng còng chÝnh lµ h×nh ¶nh t¬ng ph¶n gióp t¸c gi¶ thÓ hiÖn h×nh ¶nh ngêi mÑ vµ t×nh c¶m cña bÐ Hång víi mÑ m¹nh mÏ h¬n m·nh liÖt h¬n . Bµi tËp : Theo em , nhí l¹i cuéc trß chuyÖn víi ngêi c« tøc lµ t¸c gi¶ nhí l¹i ®iÒu g× ? A. C¶nh ngé téi nghiÖp cña mét ®øa trÎ . B. C¶nh ngé th¬ng t©m cña ngêi mÑ hiÒn tõ . C. Sù x¶o quÖt vµ ®éc ¸c cña ngêi c« . (D). Gåm A vµ B . tiÕt 2 A. môc tiªu ( nh trªn ) . B. chuÈn bÞ . G: Gi¸o ¸n , b¶ng phô . H: Bµi so¹n , ®äc tiÕp v¨n b¶n . C. lªn líp . I. æn ®Þnh tæ chøc . II. KiÓm tra bµi cò . Nh©n vËt bµ c« hiÖn lªn trong cuéc trß chuyÖn víi bÐ Hång lµ mét con ngêi ntn ? A. Lµ mét ngêi ®µn bµ xÊu xa , x¶o quyÖt , th©m ®éc víi nh÷ng '' r¾p t©m tanh bÈn ''. B. Lµ mét ngêi ®¹i diÖn cho nh÷ng thµnh kiÕn phi nh©n ®¹o , cæ hñ cña XH lóc bÊy giê. C. Lµ mét ngêi cã tÝnh c¸ch tiªu biÓu cho nh÷ng phô n÷ tõ xa ®Õn nay . (D). C¶ A vµ B . III. Bµi míi . 1. Giíi thiÖu bµi . 2. TiÕn tr×nh bµi d¹y . Ho¹t ®éng G Ho¹t ®éng H ND cÇn ®¹t ? H·y cho biÕt hoµn c¶nh sèng 2, T×nh yªu th¬ng hiÖn t¹i cña chó bÐ Hång ? - Bè ch¬i bêi nghiÖn ngËp , cña chó bÐ 20 mÊt sím . Hång ®èi víi ngêi - MÑ bá nhµ tha h¬ng cÇu mÑ . thùc , gÇn n¨m trêi kh«ng cã tin tøc g× ? - Hång ph¶i sèng víi bµ c« trong sù c« ®¬n , buån tñi . ? DiÔn biÕn t©m tr¹ng cña bÐ Hång khi lÇn lît nghe nh÷ng c©u hái vµ th¸i ®é cö chØ cña bµ c« ntn? Chia nhãm th¶o luËn : N1: Khi nghe c©u hái ®Çu tiªn cña ngêi c« '' Hång ! Mµy cã muèn vµo Thanh Ho¸ ...''. N2: Lêi hái thø hai cña ngêi c« . N3: Khi nghe ngêi c« kÓ vÒ t×nh c¶nh téi nghiÖp cña mÑ m×nh . Gäi h/s nhËn xÐt phÇn tr×nh bµy cña nhãm m×nh . Hs th¶o luËn theo nhãm , cö ®¹i diÖn tr×nh bµy . N1: Míi ®Çu nghe ngêi c« hái , lËp tøc trong kÝ øc chó bÐ sèng dËy h×nh ¶nh ngêi mÑ víi vÎ mÆt rÇu rÇu vµ sù hiÒn tõ . Tõ ''cói ®Çu kh«ng ®¸p råi cêi vµ tõ chèi døt kho¸t lµ mét ph¶n øng th«ng minh xuÊt ph¸t tõ sù nh¹y c¶m vµ lßng tin yªu ngêi mÑ cña chó bÐ . BÐ Hång ®· sím nhËn ra nh÷ng ý nghÜ cay ®éc trong giäng nãi vµ trªn nÐt mÆt cña ngêi c« m×nh . N2: Tríc nh÷ng c©u hái , lêi khuyªn nh x¸t muèi vµo lßng nhng l¹i chøa ®Çy sù mØa mai , nhôc m¹ cña ngêi c« , lßng bÐ Hång cµng th¾t l¹i v× ®au ®ín , v× tñi nhôc , xóc ®éng v× th¬ng mÑ , th¬ng th©n khiÕn khoÐ m¾t em ®· cay cay , råi '' níc m¾t rßng rßng rít xuèng hai bªn mÐp , chan hoµ ®Çm ®×a ë c»m vµ cæ '' Nçi ®au xãt tøc tëi ®ang d©ng lªn trong lßng . N3 : T©m tr¹ng ®au ®ín , uÊt øc cña chó bÐ d©ng ®Õn cùc ®iÓm khi nghe ngêi c« cø t¬i cêi kÓ vÒ t×nh c¶nh téi nghiÖp Gäi h/s nhËn xÐt phÇn tr×nh bµy . Gv nªu vÊn ®Ò th¶o luËn : tiÕng gäi th¶ng thèt , bèi rèi : Mî ¬i ! cña bÐ Hång vµ gi¶ thiÕt t¸c gi¶ ®Æt ra qua h×nh ¶nh so s¸nh ®éc ®¸o . Em h·y thö h×nh dung t©m tr¹ng bÐ Hång lóc ®ã ra sao vµ t¸c dông cña biÖn ph¸p so s¸nh Êy ? G: Cã ®Æt c¸i thÊt väng cïng cùc tríc khi chÕt kh¸t nh vËy míi thÊy niÒm vui síng , h¹nh phóc trÇn gian v« h¹n cña ®øa con ®ang khao kh¸t t×nh mÑ , ®îc gÆp mÑ vµ ®îc n»m trong lßng mÑ . ? Cö chØ , hµnh ®éng vµ t©m tr¹ng cña bÐ Hång khi bÊt ngê gÆp ®óng mÑ m×nh ntn ? cña mÑ m×nh . Nguyªn Hång ®· béc lé lßng c¨m tøc tét cïng Êy b»ng c¸c chi tiÕt ®Çy Ên tîng . Lêi v¨n lóc 21 nµy dån dËp b»ng c¸c h×nh ¶nh so s¸nh , c¸c ®éng tõ m¹nh : '' Gi¸ nh÷ng cæ tôc ...''. Nh÷ng c©u nãi cuèi cïng bµy tá sù ngËm ngïi cña bµ ta ®èi víi ngêi anh ruét còng chØ lµ lêi vuèt ®u«i , gi¶ nh©n gi¶ nghÜa mµ th«i . - TiÕng gäi '' Mî ¬i ! '' bèi rèi, mõng tñi , xãt xa , ®au ®ín , hi väng . ChØ lµ bãng cña mét ngêi tr«ng gièng mÑ th«i nhng bÐ Hång ®· cÊt tiÕng gäi vang lªn gi÷a ®êng thÓ hiÖn niÒm khao kh¸t gÆp mÑ ®ang ch¸y lªn trong t©m hån non nít cña ®øa trÎ må c«i . - H×nh ¶nh so s¸nh ë ®©y chØ mang tÝnh gi¶ ®Þnh nhng l¹i rÊt ®éc ®¸o phï hîp víi viÖc béc lé t©m tr¹ng thÊt väng råi ®Õn tuyÖt väng cña bÐ Hång . Tét cïng h¹nh phóc , tét cïng ®au khæ , c¶m gi¸c gÇn víi c¸i chÕt . §ã lµ phong c¸ch v¨n ch¬ng riªng cña Nguyªn Hång . - Cuèng cuång ®uæi theo xe mÑ , thë hång héc , rÝu c¶ ch©n l¹i , oµ khãc nøc në . Giät níc m¾t lÇn nµy kh¸c 22 h¼n víi lÇn tríc ( khi tr¶ lêi bµ c« ) dçi hên mµ h¹nh phóc, tøc tëi mµ m·n b, T©m tr¹ng cña bÐ Hång khi gÆp mÑ . nguyÖn . - C¶m gi¸c sung síng ®Õn cùc ®iÓm cña ®øa con khi ë trong lßng mÑ ®îc Nguyªn Hång diÔn ®¹t b»ng nh÷ng rung ®éng rÊt tinh tÕ , c¶m nhËn b»ng nhiÒu gi¸c quan . + C¶m nhËn g¬ng mÆt mÑ , ®«i m¾t , níc da , hai gß m¸. + C¶m gi¸c Êm ¸p , ªm dÞu m¬n man kh¾p da thÞt . + H¬ng th¬m : h¬i quÇn ¸o , mïi trÇu nhai : võa l¹ lïng , võa gÇn gòi . TÊt c¶ lµ h×nh ¶nh vÒ mét thÕ giíi ®ang bõng në , håi sinh, mét thÕ giíi dÞu dµng kØ niÖm vµ Êm ¸p t×nh mÉu tö . G b×nh : Chó bÐ Hång bÒnh tr«i trong c¶m gi¸c vui síng , r¹o rùc, kh«ng m¶y may nghÜ ngîi g× . Nh÷ng lêi cay ®éc cña ngêi c« , nh÷ng tñi cùc võa qua bÞ ch×m ®i gi÷a dßng c¶m xóc miªn man Êy . Hs th¶o luËn , nªu vÊn ®Ò : §o¹n v¨n ®· diÔn t¶ niÒm sung síng v« bê khi ®îc n»m trong lßng mÑ . §ã lµ nh÷ng gi©y phót thÇn tiªn h¹nh phóc ®Ñp nhÊt cña con ngêi . Ngêi mÑ , trong lßng ®øa con trë C©u hái th¶o luËn : Cã ý kiÕn cho nªn vÜ ®¹i biÕt bao. §îc sèng r»ng ®o¹n v¨n cuèi bµi t¶ l¹i c¶m trong lßng mÑ nh÷ng sÇu gi¸c trong lßng mÑ cña bÐ Hång ®au , phiÒn muén , tñi hæ dlµ mét ®o¹n v¨n hay , mét bµi ca êng nh tan ch©n thµnh , c¶m ®éng vÒ t×nh mÉu tö thiªng liªng , bÊt diÖt ? ý kiÕn cña em ra sao ? 23 biÕn hÕt chØ cßn l¹i t×nh mÉu tö thiªng liªng , bÊt diÖt . Ho¹t ®éng 3 : Híng dÉn h/ s tæng III. Tæng kÕt . kÕt . 1. NghÖ thuËt : ? Qua ®o¹n trÝch , h·y chøng minh - ChÊt tr÷ t×nh thÊm ®îm ë r»ng v¨n Nguyªn Hång giµu chÊt néi dung c©u chuyÖn ®îc kÓ ë tr÷ t×nh ? nh÷ng c¶m xóc xãt xa , c¨m giËn , yªu th¬ng lªn ®Õn cùc ®iÓm vµ c¸ch thÓ hiÖn ( giäng ®iÖu , lêi v¨n ) cña t¸c gi¶ . + T×nh huèng vµ néi dung c©u chuyÖn : hoµn c¶nh ®¸ng th¬ng cña chó bÐ Hång , c©u chuyÖn vÒ mét ngêi mÑ ©m thÇm chÞu ®ùng nhiÒu cay ®¾ng . + DiÔn biÕn t©m tr¹ng cña chó bÐ Hång trong suèt ®o¹n trÝch : tõ nçi ®au tñi hên v× hoµn c¶nh sèng thiÕu thèn t×nh Êp ñ ®Õn sù ph¶n øng quyÕt liÖt ®èi víi nh÷ng lêi ch©m chäc cña bµ c« vµ c¶m gi¸c sung síng khi n»m trong lßng mÑ . + C¸ch thÓ hiÖn cña t¸c gi¶ còng gãp phÇn quan träng t¹o nªn chÊt tr÷ t×nh cña ch¬ng håi . - C¸c h×nh ¶nh thÓ hiÖn t©m tr¹ng , c¸c so s¸nh g©y sinh ®éng vµ Ên tîng . - KÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a kÓ víi béc lé c¶m xóc . - Lêi v¨n ( nhÊt lµ phÇn cuèi ch¬ng ) ®îc viÕt trong dßng c¶m xóc d¹t dµo . ? qua phÇn t×m hiÓu ( ch¬ng truyÖn ) ®o¹n trÝch em hiÓu thÕ nµo lµ håi Håi kÝ lµ mét thÓ cña kÝ , ë ®ã kÝ ? ngêi viÕt kÓ l¹i nh÷ng chuyÖn , nh÷ng ®iÒu chÝnh m×nh ®· tr¶i qua , ®· chøng Gäi h/s ®äc phÇn ghi nhí / sgk ? kiÕn . Hs ®äc ghi nhí . Ho¹t ®éng 4 : Híng dÉn luyÖn tËp . 24 ? Cã nhµ nghiªn cøu nhËn ®Þnh Nguyªn Hång lµ nhµ v¨n cña phô n÷ vµ nhi ®ång . Qua ®o¹n trÝch ''Trong lßng mÑ '' h·y chøng minh nhËn ®Þnh trªn ? - Nguyªn Hång lµ nhµ v¨n viÕt nhiÒu vÒ phô n÷ vµ nhi ®ång . §©y lµ nh÷ng con ngêi xuÊt hiÖn nhiÒu trong thÕ giíi nh©n vËt cña «ng . ¤ng ®· dµnh cho hä lßng th¬ng yªu vµ th¸i ®é n©ng niu tr©n träng . + Nhµ v¨n ®· kÓ l¹i mét c¸ch thÊm thÝa nh÷ng nçi c¬ cùc , tñi nhôc mµ ngêi phô n÷ vµ nhi ®ång ph¶i g¸nh chÞu thêi tríc . + Nhµ v¨n tr©n träng vÎ ®Ñp t©m hån , ®øc tÝnh cao qóy cña phô n÷ vµ nhi ®ång . IV. Híng dÉn vÒ nhµ . III. Ghi nhí . IV. LuyÖn tËp . BT : CM nhËn ®Þnh . - Häc thuéc ghi nhí . - ph©n tÝch diÔn biÕn t©m tr¹ng bÐ Hång trong ®o¹n trÝch . - So¹n bµi míi : '' Tøc níc vì bê '' . tiÕng viÖt Ngµy so¹n :11/ 9/ 2006 Ngµy gi¶ng :15/ 9/ 2006 TuÇn :2 TiÕt :7 trêng tõ vùng a. môc tiªu. Gióp h/s :- HiÓu ®îc thÕ nµo lµ trêng tõ vùng , biÕt c¸ch x¸c lËp c¸c trêng tõ vùng ®¬n gi¶n . - Bíc ®Çu hiÓu ®îc mèi liªn quan gi÷a trêng tõ vùng víi c¸c hiÖn tîng nng«n ng÷ ®· häc nh ®ång nghÜa , tr¸i nghÜa ,Èn dô , ho¸n dô nh©n ho¸ . - RÌn luyÖn kÜ n¨ng lËp trêng tõ vùng vµ sö dông trong nãi , viÕt . 25 b. chuÈn bÞ . G: Gi¸o ¸n , b¶ng phô . H: Tr¶ lêi c©u hái phÇn t×m hiÓu bµi . c. lªn líp . I. æn ®Þnh tæ chøc . II. KiÓm tra bµi cò . 1. Khi nµo mét tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa réng ? Khi nµo mét tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa hÑp ? LÊy vÝ dô minh häa ? 2. tõ nµo cã nghÜa bao hµm ph¹m vi nghÜa cña c¸c tõ sau ®©y : h/s , sinh viªn , gi¸o viªn, b¸c sÜ , kÜ s , luËt s , n«ng d©n , c«ng nh©n, néi trî . A. Con ngêi . C. NghÒ nghiÖp . B. M«n häc . D. TÝnh c¸ch . III. Bµi míi . 1. giíi thiÖubµi . DÉn d¾t tõ phÇn KTBC : tÊt c¶ nh÷ng tõ h/s , sinh viªn , b¸c sÜ .... ®Òu bÞ bao hµm trong tõ nghÒ nghiÖp . Nh÷ng tõ ®ã ®Òu cã ®iÓm chung vÒ nghÜa , n»m trong mét trêng tõ vùng . VËy trêng tõ vùng lµ g× ? chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. 2. TiÕn tr×nh bµi d¹y . Ho¹t ®éng G Ho¹t ®éng H ND cÇn ®¹t Ho¹t ®éng 1 : H×nh thµnh cho h/s kh¸i niÖm trêng tõ vùng . I. ThÕ nµo lµ trêng G chÐp ®o¹n v¨n b¶ng phô . Yªu tõ vùng . cÇu h/s ®äc kÜ ®o¹n v¨n trªn . 1.VÝ dô . Hs ®äc kÜ ®o¹n v¨n vµ chó ý ? C¸c tõ in ®Ëm trong ®o¹n v¨n c¸c tõ in ®Ëm . trªn dïng ®Ó chØ ®èi tîng nµo ? ? C¸c tõ in ®Ëm cã nÐt chung nµo - Ngêi mÑ cña bÐ Hång . vÒ nghÜa ? ? NÕu tËp hîp c¸c tõ in ®Ëm Êy thµnh mét nhãm tõ th× chóng ta cã mét trêng tõ vùng . VËy theo em trêng tõ vùng lµ g× ? G: C¬ së h×nh thµnh trêng tõ - ChØ bé phËn c¬ thÓ cña con ngêi . - Trêng tõ vùng lµ tËp hîp c¸c tõ cã Ýt nhÊt mét nÐt 26 chung vÒ nghÜa .