Tài liệu Giáo án địa lí 10 nâng cao

Ngµy so¹n: TiÕt CT: 1 phÇn mét: ®Þa lÝ tù nhiªn ch¬ng i: b¶n ®å Bµi 1: c¸c phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å c¬ b¶n. ph©n lo¹i b¶n ®å I.Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: HiÓu râ v× sao cÇn cã c¸c phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å. N¾m ®îc mét sè phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å c¬ b¶n. 2. KÜ n¨ng: Ph©n biÖt mét sè líi kinh vÜ tuyÕn kh¸c nhau cña b¶n ®å. 3. Th¸i ®é hµnh vi: ThÊy ®îc sù cÇn thiªt cña b¶n ®å trong häc tËp. II.ThiÕt bÞ d¹y häc: C¸c lo¹i b¶n ®å thÕ giíi vµ c¸c ch©u.Tranh c¸c lo¹i phÐp chiÕu phãng to. Qu¶ ®Þa cÇu, b×a. III. ph¬ng ph¸p: §µm tho¹i gîi më, gi¶ng gi¶i,th¶o luËn nhãm. IV. Ho¹t ®éng d¹y häc: 1. æn ®Þnh líp, kiÓm tra sØ sè. 2. §Þnh híng bµi häc:Yªu cÇu HS quan s¸t vµ nhËn xÐt vÒ sù kh¸c nhau cña hÖ thèng kinh vÜ tuyÕn thÓ hiÖn trªn c¸c lo¹i b¶n ®å. H·y gi¶i thÝch nguyªn nh©n cña sù kh¸c nhau ®ã. 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung chÝnh H§1: GV yªu cÇu HS quan s¸t c¸c lo¹i b¶n ®å nãi trªn vµ ph¸t biÓu kh¸i niÖm I. PhÐp chiÕu h×nh b¶n ®å b¶n ®å. - GV yªu cÇu HS quan s¸t §Þa cÇu (m« - Kh¸i niÖm b¶n ®å: SGK h×nh cña Tr¸i §Êt) vµ b¶n ®å thÕ giíi, suy nghÜ c¸ch thøc chuyÓn hÖ thèng kinh vÜ tuyÕn trªn §Þa cÇu lªn mÆt ph¼ng - GV yªu cÇu HS quan s¸t trë l¹i 3 b¶n ®å 1. Kh¸i niÖm phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái: PhÐp chiÕu b¶n ®å lµ c¸ch biÓu diÔn  T¹i sao hÖ thèng kinh, vÜ tuyÕn trªn 3 mÆt cong cña Tr¸i §Êt lªn mét mÆt ph¼ng, ®Ó mçi ®iÓm trªn mÆt cong t¬ng b¶n ®å nµy cã sù kh¸c nhau? øng víi mét ®iÓm trªn mÆt ph¼ng.  T¹i sao ph¶i dïng c¸c phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å kh¸c nhau? 2. Mét sè phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å H§2: C¸ nh©n Khi chiÕu cã thÓ gi÷ nguyªn mÆt chiÕu - GV sö dông tÇm b×a thay mÆt chiÕu, lµ mÆt ph¼ng hoÆc cuén l¹i thµnh h×nh cuén l¹i thµnh h×nh nãn vµ h×nh trô. nãn, h×nh trô. - GV yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 1.1 trong SGK vµ cho biÕt c¸c phÐp chiÕu c¬ b¶n H§3: C¸ nh©n 1. PhÐp chiÕu ph¬ng vÞ: - GV sö dông tÊm b×a thay mÆt chiÕu - GV yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 1.2 trong  PhÐp chiÕu ph¬ng vÞ ®øng SGK vµ cho biÕt c¸c vÞ trÝ tiÕp xóc cña  PhÐp chiÕu ph¬ng vÞ ngang mÆt ph¼ng víi §Þa cÇu.  PhÐp chiÕu ph¬ng vÞ nghiªng H§ 4: Nhãm - GV chia líp ra thµnh c¸c nhãm nhá tõ phÐp kinh vÜ khu khu 4 -6 HS. tuyÕ tuyÕ vùc vùc - GV yªu cÇu c¸c nhãm quan s¸t h×nh vÏ chiÕu h×nh n n chÝnh kh«ng trong SGK, nhËn xÐt vµ ph©n tÝch vÒ: VÞ x¸c chÝnh 1 trÝ tiÕp xóc cña mÆt ph¼ng víi §Þa CÇu, ®Æc ®iÓm cña líi kinh, vÜ tuyÕn trªn b¶n ph¬ng ®å, sù chÝnh x¸c trªn b¶n ®å, dïng ®Ó vÏ vÞ ®øng khu cùc nµo trªn §Þa CÇu. ph¬ng vÞ ngang ph¬ng vÞ nghiªng PhÐp chiÕu b¶n ®å Ph¬ng vÞ ®øng H×nh nãn ®øng H×nh trô nãn ThÓ hiÖn trªn b¶n ®å C¸c kinh C¸c tuyÕn tuyÕn vÜ Khu vùc t¬ng Khu ®èi chÝnh x¸c kÐm x¸c x¸c vùc chÝnh V. cñng cè dÆn dß: Yªu cÇu HS vÏ s¬ ®å ph©n lo¹i b¶n ®å VI. rót kinh nghiÖm: .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... 2 Ngµy so¹n: TiÕt CT: 02 Bµi 1: c¸c phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å c¬ b¶n. ph©n lo¹i b¶n ®å I.Môc tiªu: 4. KiÕn thøc: HiÓu râ v× sao cÇn cã c¸c phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å. N¾m ®îc mét sè phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å c¬ b¶n. 5. KÜ n¨ng: Ph©n biÖt mét sè líi kinh vÜ tuyÕn kh¸c nhau cña b¶n ®å. 6. Th¸i ®é hµnh vi: ThÊy ®îc sù cÇn thiªt cña b¶n ®å trong häc tËp. II.ThiÕt bÞ d¹y häc: C¸c lo¹i b¶n ®å thÕ giíi vµ c¸c ch©u.Tranh c¸c lo¹i phÐp chiÕu phãng to. Qu¶ ®Þa cÇu, b×a. III. ph¬ng ph¸p: §µm tho¹i gîi më, gi¶ng gi¶i,th¶o luËn nhãm. IV. Ho¹t ®éng d¹y häc: 1. æn ®Þnh líp, kiÓm tra sØ sè. 2. §Þnh híng bµi häc:Yªu cÇu HS quan s¸t vµ nhËn xÐt vÒ sù kh¸c nhau cña hÖ thèng kinh vÜ tuyÕn thÓ hiÖn trªn c¸c lo¹i b¶n ®å. H·y gi¶i thÝch nguyªn nh©n cña sù kh¸c nhau ®ã. 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung chÝnh H§ 1: Nhãm - GV chia líp ra thµnh c¸c nhãm nhá tõ 4 -6 HS. - GV yªu cÇu c¸c nhãm quan s¸t h×nh vÏ trong SGK, nhËn xÐt vµ ph©n tÝch vÒ: VÞ trÝ tiÕp xóc cña mÆt ph¼ng víi §Þa CÇu, ®Æc ®iÓm cña líi kinh, vÜ tuyÕn trªn b¶n ®å, sù chÝnh x¸c trªn b¶n ®å, dïng ®Ó vÏ khu cùc nµo trªn §Þa CÇu.  Nhãm 1, 2, 3: h×nh 1.3 a vµ h×nh 1.3 b  Nhãm 4, 5, 6: h×nh 1.4a vµ h×nh 1.4b.  Nhãm 7, 8,9: h×nh 1.5a vµ h×nh 1.5b - GV yªu cÇu ®¹i diÖn 3 nhãm tr×nh bµy nh÷ng ®iÒu ®· quan s¸t vµ nhËn xÐt. H§ 2: C¸ nh©n - GV cuén giÊy vÏ h×nh nãn - GV yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 1.6 trong SGK, nhËn xÐt vÒ c¸c vÞ trÝ tiÕp xóc cña h×nh nãn víi mÆt §Þa cÇu. H§ 3 : C¸ nh©n - GV cuén giÊy vÏ thµnh h×nh nãn - GV yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 1.7a vµ h×nh 1.7b trong SGK, nhËn xÐt vµ ph©n tÝch vÒ: VÞ trÝ tiÕp xóc cña h×nh nãn víi §Þa cÇu, ®Æc ®iÓm cña líi kinh vÜ tuyÕn trªn b¶n ®å, sù chÝnh x¸c trªn b¶n ®å, khu vùc vÏ. 2. PhÐp chiÕu h×nh nãn Lµ ph¬ng ph¸p thÓ hiÖn m¹ng líi kinh vÜ tuyÕn trªn §Þa cÇu lªn mÆt chiÕu lµ h×nh nãn  PhÐp chiÕu h×nh nãn ®øng: 3. PhÐp chiÕu h×nh trô Lµ ph¬ng ph¸p thÓ hiÖn m¹ng líi kinh vÜ tuyÕn trªn §Þa cÇu lªn mÆt chiÕu h×nh trô.  PhÐp chiÕu h×nh trô ®øng: II. Ph©n lo¹i b¶n ®å 3 H§ 4: C¸ nh©n - GV yªu cÇu 1 HS cuén giÊy vÏ thµnh h×nh trô. - GV yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 1.8 trong SGK, nhËn xÐt vÒ c¸c vÞ trÝ tiÕp xóc cña h×nh trô víi §Þa cÇu. H§ 5: C¸ nh©n - GV yªu cÇu 1 HS cuén giÊy vÏ thµnh h×nh trô vµ cho h×nh trô nµy tiÕp xóc víi §Þa cÇu ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau - GV yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 1.8a trong SGK, nhËn xÐt vµ ph©n tÝch vÒ: VÞ trÝ tiÕp xóc cña h×nh trô víi §Þa cÇu, ®Æc ®iÓm cña líi kinh vÜ tuyÕn trªn b¶n ®å, sù chÝnh x¸c trªn b¶n ®å, khu vùc vÏ. 1. Theo tØ lÖ 2. Theo néi dung b¶n ®å 3. Theo môc ®Ých sö dông 4. Theo l·nh thæ H§ 6: C¸ nh©n - GV hái: T¹i sao ph¶i ph©n lo¹i b¶n ®å? Ph©n lo¹i b¶n ®å cã thÓ dôa vµo nh÷ng tiªu chÝ nµo? - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu trong SGK ®Ó tr¶ lêi tõng c¸ch ph©n lo¹i. Sau ®ã GV yªu cÇu HS vÏ s¬ ®å ph©n lo¹i b¶n ®å vµo vë. V. cñng cè dÆn dß: Yªu cÇu HS vÏ s¬ ®å ph©n lo¹i b¶n ®å VI. rót kinh nghiÖm: .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ch¬ng I: b¶n ®å Bµi 2: Mét sè ph¬ng ph¸p biÓu hiÖn c¸c ®èi tîng ®Þa lý trªn b¶n ®å I. Môc tiªu bµi häc 1.KiÕn thøc: - HiÓu ®îc mçi mét ph¬ng ph¸p ®Òu cã thÓ biÓu hiÖn ®îc mét sè ®èi tîng ®Þa lÝ nhÊt ®Þnh trªn b¶n ®å vµ tõng ®Æc ®iÓm cña ®èi tîng ®Òu ®îc thÓ hiÖn ë tõng ph¬ng ph¸p. 2. KÜ n¨ng: HiÓu râ hÖ thèng ký hiÖu dïng ®Ó thÓ hiÖn c¸c ®èi tîng. - NhËn thÊy ®îc sù cÇn thiÕt viÖc t×m hiÓu b¶ng chó gi¶i khai ®äc b¶n ®å. 3. Th¸i ®é hµnh vi: nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ b¶n ®å II. ThiÕt bÞ d¹y häc - B¶n ®å khung ViÖt Nam, C«ng nghiÖp ViÖt Nam, N«ng nghiÖp ViÖt Nam, KhÝ hËu ViÖt Nam, Tù nhiªn ViÖt Nam, Ph©n bè d©n c ViÖt Nam. III. ph¬ng ph¸p: Ngµy so¹n: TiÕt CT: 03 4 Th¶o luËn nhãm, b¶n ®å, thuyÕt tr×nh IV. Ho¹t ®éng d¹y häc 1 .æn ®Þnh líp: KiÓm tra sØ sè 2. KiÓm tra bµi cò: C©u hái 2,3 sgk 3. Bµi míi Më bµi: Tríc tiªn, giíi thiÖu b¶n ®å khung ViÖt Nam, sau ®ã giíi thiÖu mét sè b¶n ®å ViÖt Nam víi c¸c néi dung kh¸c nhau vµ yªu cÇu HS cho biÕt b»ng c¸ch nµo chóng ta biÓu hiÖn ®îc néi dung b¶n ®å. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung chÝnh H§1: Nhãm 1. Ph¬ng ph¸p ký hiÖu * GV chia líp ra thµnh c¸c nhãm tõ 6-8 HS. a. §èi tîng biÓu hiÖn  GV yªu cÇu c¸c nhãm quan s¸t c¸c b¶n Dïng ®Ó biÓu hiÖn c¸c ®èi tîng bè theo nh÷ng ®iÓm cô thÓ. ®å trong SGK, nhËn xÐt vµ ph©n tÝch vÒ: ph©n Nh÷ng ký hiÖu ®îc ®Æt chÝnh x¸c §èi tîng biÓu hiÖn vµ kh¶ n¨ng biÓu hiÖn vµo vÞ trÝ ph©n bè cña ®èi tîng cña tõng ph¬ng ph¸p: trªn b¶n ®å.  GV ph©n viÖc cho c¸c nhãm b. C¸c d¹ng ký hiÖu - Nhãm 1: Nghiªn cøu h×nh 2.1 vµ c. Kh¶ n¨ng biÓu hiÖn h×nh 2.2 trong SGK hoÆc b¶n ®å C«ng - VÞ trÝ ph©n bè cña ®èi tîng. nghiÖp ViÖt Nam. - Sè lîng cña ®èi tîng. - ChÊt lîng cña ®èi tîng. - Nhãm 2: Nghiªn cøu h×nh 2.3 hoÆc 2. Ph¬ng ph¸p ký hiÖu ®êng b¶n ®å KhÝ hËu ViÖt Nam. chuyÓn ®éng - Nhãm 3: Nghiªn cøu h×nh 2.4 trong a. §èi tîng biÓu hiÖn SGK. Dïng ®Ó biÓu hiÖn sù di chuyÓn - Nhãm 4: Nghiªn cøu h×nh 2.5 cña c¸c ®èi tîng, hiÖn tîng tù hoÆc b¶n ®å N«ng nghiÖp ViÖt nhiªn vµ kinh tÕ –x· héi. b. Kh¶ n¨ng biÓu hiÖn Nam. Híng di chuyÓn cña ®èi tîng Nhãm 5: Nghiªn cøu h×nh 2.6 --Sè lîng cña ®t di chuyÓn trong SGK hoÆc b¶n ®å C«ng - ChÊt lîng cña ®t di chuyÓn nghiÖp ViÖt Nam. 3. Ph ¬ng ph¸p chÊm ®iÓm H§2: a. §èi tîng biÓu hiÖn  GV yªu cÇu ®¹i diÖn 5 nhãm tr×nh bµy Dïng ®Ó biÓu hiÖn c¸c ®èi tîng nh÷ng ®iÒu ®· quan s¸t vµ nhËn xÐt. ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu b»ng  GV cã thÓ gäi bÊt k× mét thµnh viªn nµo nh÷ng ®iÓm chÊm. b. Kh¶ n¨ng biÓu hiÖn cña nhãm lªn tr×nh bµy 5. Ph¬ng ph¸p B§ –biÓu ®å  Thµnh viªn trong nhãm bæ sung. a. §èi tîng biÓu hiÖn Dïng ®Ó biÓu hiÖn c¸c ®èi tîng  C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt bæ sung. ph©n bè trong nh÷ng ®¬n vÞ ph©n  GV nhËn xÐt ®¸nh gi¸ chèt l¹i kiÕn thøc chia l·nh thæ b»ng… b. Kh¶ n¨ng biÓu hiÖn - Sè lîng cña ®èi tîng - ChÊt lîng cña ®èi tîng - C¬ cÊu cña ®èi tîng V.Cñng cè H·y ®iÒn nh÷ng néi dung thÝch hîp vµo b¶ng sau; Ph¬ng ph¸p biÓu hiÖn §èi tîng C¸ch thøc Kh¶ n¨ng biÓu hiÖn tiÕn hµnh biÓu hiÖn 5 Ph¬ng ph¸p ký hiÖu Ph¬ng ph¸p ký hiÖu ®êng chuyÓn ®éng Ph¬ng ph¸p ®êng ®¼ng trÞ Ph¬ng ph¸p chÊm ®iÓm Ph¬ng ph¸p khoanh vïng Ph¬ng ph¸p b¶n ®å – biÓu ®å *Lµm c¸c c©u hái 1, 2 trang 18 SGK. §äc tríc bµi míi. VI. rót kinh nghiÖm: ......................................................................................................................... ......................................................................................................................... ......................................................................................................................... Ngµy so¹n: ch¬ng I: b¶n ®å TiÕt CT: 04 Bµi 3: sö dông b¶n ®å trong häc tËp vµ ®êi sèng. øng dông cña viÔn th¸m vµ hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý I. Môc tiªu bµi häc 1. KiÕn thøc: - HiÓu râ ý nghÜa cña b¶n ®å trong häc tËp vµ ®êi sèng. - HiÓu ®îc viÔn th¸m vµ ý nghÜa cña viÔn th¸m trong nghiªn cøu vµ qu¶n lý m«i trêng. ThÊy ®îc øng dông cña hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý. 2. KÜ n¨ng: §äc b¶n ®å, liªn hÖ thùc tÕ 3. Th¸i ®é hµnh vi: HiÓu ®îc vai trß cña viÔn th¸m II. ThiÕt bÞ d¹y häc - Mét sè b¶n ®å vÒ ®Þa lý tù nhiªn vµ ®Þa lý kinh tÕ –x· héi cña mét l·nh thæ nµo ®ã, ¶nh m¸y bay, ¶nh vÖ tinh mét sè khu vùc. - B¶n ®å ®Þa h×nh cïng mét khu vùc. III. ph¬ng ph¸p: B¶n ®å, liªn hÖ thùc tÕ, IV. Ho¹t ®éng d¹y häc 1 .æn ®Þnh líp: KiÓm tra sØ sè 2. KiÓm tra bµi cò: C©u hái 1, 2 sgk 3. Bµi míi Më bµi: §Ó t×m hiÓu, nghiªn cøu c¸c khu vùc trªn Tr¸i §Êt, ngoµi b¶n ®å, khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cung cÊp cho chóng ta c¸c ph¬ng tiÖn kh¸c. §ã lµ viÔn th¸m vµ hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS H§ 1:C¶ líp/c¸ nh©n * GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: T¹i sao häc ®Þa lý cÇn ph¶i cã b¶n ®å? * GV yªu cÇu HS c¶ líp suy nghÜ vµ ph¸t biÓu vÒ vai trß trong häc tËp vµ Néi dung chÝnh I. Vai trß cña b¶n ®å trong häc tËp vµ ®êi sèng 1. Trong häc tËp - Häc t¹i líp - Häc ë nhµ. - KiÓm tra 6 trong ®êi sèng * Sau khi HS ph¸t biÓu nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau, GV tæng hîp c¸c ý kiÕn. H§ 2: C¶ líp * GV yªu cÇu HS ph¸t biÓu vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn lu ý khi sö dông b¶n ®å trong häc tËp ®îc nªu ra trong SGK. * GV yªu cÇu HS gi¶i thÝch ý nghÜa cña nh÷ng ®iÒu cÇn lu ý ®ã vµ cho vÝ dô th«ng qua mét sè b¶n ®å cô thÓ. H§ 3: C¶ líp * GV yªu cÇu HS nghiªn cøu kh¸i niÖm viÔn th¸m trong SGK, gi¶i thÝch kh¸i niÖm “viÔn th¸m”: viÔn lµ xa, th¸m lµ quan s¸t vµ cho vÝ dô vÒ quan s¸t mÆt ®Êt tõ xa. * GV ®a ra ¶nh chôp m¸y bay vµ ¶nh vÖ tinh cña mét khu vùc cho HS quan s¸t vµ rót ra ý nghÜa cña nh÷ng ph¬ng tiÖn nµy. 2. Trong ®êi sèng - B¶ng chØ ®êng - Phôc vô c¸c ngµnh s¶n xuÊt. - Trong qu©n sù II. Sö dông b¶n ®å trong häc tËp 1. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn lu ý a. Chän b¶n ®å phï hîp. b. §äc b¶n ®å ph¶i t×m hiÓu vÒ tØ lÖ vµ ký hiÖu b¶n ®å. c. X¸c ®Þnh ph¬ng híng trªn b¶n ®å. d. T×m hiÓu mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè ®Þa lý trªn b¶n ®å. III. øng dông viÔn th¸m vµ hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý 1. ViÔn th¸m a. Kh¸i niÖm viÔn th¸m b. ý nghÜa cña viÔn th¸m C¸c ¶nh vÖ tinh ®îc sö dông réng r·i trong nhiÒu môc ®Ých nghiªn cøu kh¸c nhau, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc qu¶n lý m«i trêng. 2. HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý a. Kh¸i niÖm HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý lµ hÖ thèng th«ng tin ®a dông dïng ®Ó lu … b. ý nghÜa - Gióp theo dâi, qu¶n lý m«i trêng. - Gióp ®a ra hoÆc ®iÒu chØnh c¸c ph¬ng ¸n quy ho¹ch. - Gióp qu¶n lý kh¸ch hµng, hÖ thèng s¶n xuÊt, dÞch vô. - øng dông trong gi¸o dôc H§ 4: C¶ líp - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu kh¸i niÖm “HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý” trong SGK. Hái: Ph¬ng tiÖn nµo cã thÓ gióp lu tr÷, xö lý, ph©n tÝch, tæng hîp, ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý nh÷ng d÷ liÖu kh«ng gian, ®ång thêi cho phÐp lÊy th«ng tin dÔ dµng vµ tr×nh bµy díi d¹ng dÔ tiÕp nhËn, trao ®æi vµ sö dông? Víi tÝnh n¨ng nh vËy, HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý cã ý nghÜa nh thÕ nµo? V.Cñng cè dÆn dß: 1. Nªu nh÷ng ®iÓm cÇn chó ý khi sö dông b¶n ®å trong häc tËp. 2. ThÕ nµo lµ ®äc b¶n ®å? V× sao khi ®äc b¶n ®å cÇn chó ý viÖc liªn kÕt, ®èi chiÕu c¸c kÝ hiÖu víi nhau? 3. Nªu vai trß cña viÔn th¸m vµ hÖ th«ng tin ®Þa lý? VI. rót kinh nghiÖm: Ngµy so¹n: ch¬ng I: b¶n ®å TiÕt CT: 05 Bµi 4: thùc hµnh: x¸c ®Þnh mét sè ph¬ng ph¸p biÓu hiÖn c¸c ®èi tîng ®Þa lý trªn b¶n ®å 7 I. Môc tiªu bµi häc Sau bµi häc, HS cÇn: - HiÓu râ c¸c ®èi tîng ®Þa lý ®îc thÓ hiÖn trªn b¶n ®å b»ng nh÷ng ph¬ng ph¸p nµo. - NhËn biÕt ®îc nh÷ng ®Æc tÝnh cña ®èi tîng ®Þa lý biÓu hiÖn trªn b¶n ®å. - Ph©n biÖt ®îc c¸c ph¬ng ph¸p biÓu hiÖn trªn c¸c b¶n ®å kh¸c nhau. II. ThiÕt bÞ d¹y häc C¸c b¶n ®å: c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, khÝ hËu, ph©n bè d©n c, b¶n ®å ®Þa h×nh, c¸c vïng c«ng nghiÖp. III. ph¬ng ph¸p: Th¶o luËn nhãm, B¶n ®å, IV. Ho¹t ®éng d¹y häc 1 .æn ®Þnh líp: KiÓm tra sØ sè 2. KiÓm tra bµi cò: H·y cho biÕt t¸c dông cña b¶n ®å trong häc tËp? Nªu dÉn chøng minh häa? C©u hái 3,4 sgk 3. Bµi míi H§: C¶ líp, nhãm GV chuÈn bÞ b¶n ®å vµ giao cho c¸c nhãm chuÈn bÞ néi dung b¸o c¸o. * GV nªu lªn môc ®Ých yªu cÇu cña giê thùc hµnh cho c¶ líp râ. - KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ cña c¸c nhãm ®· ph©n vµ giao nhiÖm vô trong tiÕt häc tríc. - Híng dÉn néi dung tr×nh bµy cña c¸c nhãm theo tr×nh tù sau: + Tªn b¶n ®å. + Néi dung b¶n ®å. + Ph¬ng ph¸p biÓu hiÖn.  Tªn ph¬ng ph¸p  §èi tîng biÓu hiÖn cña ph¬ng ph¸p  Kh¶ n¨ng biÓu hiÖn cña ph¬ng ph¸p * LÇn lît c¸c nhãm lªn giíi thiÖu c¸c b¶n ®å ®· thu thËp vµ tr×nh bµy ph¬ng ph¸p ®· ®îc ph©n c«ng:  Nhãm 1: Ph¬ng ph¸p ký hiÖu.  Nhãm 2: Ph¬ng ph¸p ký hiÖu ®êng chuyÓn ®éng. 8  Nhãm 3: Ph¬ng ph¸p chÊm ®iÓm.  Nhãm 4: Ph¬ng ph¸p khoanh vïng.  Nhãm 5: Ph¬ng ph¸p b¶n ®å -biÓu ®å. - Sau mçi lÇn tr×nh bµy, c¸c nhãm cßn l¹i nhËn xÐt, bæ sung. * GV nhËn xÐt vÒ sù chuÈn bÞ, néi dung tr×nh bµy cña tõng nhãm vµ tæng kÕt bµi thùc hµnh. V.Cñng cè dÆn dß: Tæng kÕt bµi thùc hµnh Ph¬ng ph¸p biÓu hiÖn Tªn b¶n ®å Tªn ph¬ng biÓu hiÖn ph¸p §èi tîng biÓu hiÖn Kh¶ n¨ng biÓu hiÖn VI.rót kinh nghiÖm: ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ Ngµy so¹n: ch¬ng iI: vò trô. c¸c vËn ®éng chÝnh cña tr¸i ®Êt vµ c¸c hÖ qu¶ cña chóng TiÕt CT :6 Bµi 5: vò trô. hÖ mÆt trêi vµ tr¸i ®Êt I. Môc tiªu bµi häc 1. KiÕn thøc: - BiÕt c¸c kh¸i niÖm: Vò trô, Thiªn Hµ, D¶i Ng©n Hµ, HÖ MÆt Trêi. - Tr×nh bµy häc thuyÕt Bic Bang vÒ sù h×nh thµnh Vò trô. - BiÕt vÞ trÝ cña Tr¸i ®Êt trong HÖ MÆt trêi vµ ý nghÜa cña nã. - HiÓu vµ tr×nh bµy ®îc hai chuyÓn ®éng chÝnh cña Tr¸i §Êt: Tù quay quanh trôc vµ chuyÓn ®éng xung quanh MÆt Trêi. 2. KÜ n¨ng: BiÕt sö dông Qu¶ ®Þa cÇu ®Ó m« t¶ vÒ hiÖn tîng tù quay vµ chuyÓn ®éng cña Tr¸i ®Êt quanh MÆt trêi. 3. Th¸i ®é hµnh vi: NhËn thøc ®óng ®¾n vÒ tù nhiªn II. ThiÕt bÞ d¹y häc - Qu¶ ®Þa cÇu, m« h×nh Tr¸i ®Êt –MÆt tr¨ng – MÆt trêi (nÕu cã) 9 - Tranh vÏ treo têng vÒ Tr¸i ®Êt vµ c¸c hµnh tinh trong HÖ MÆt trêi. III. ph¬ng ph¸p: Gi¶ng gi¶i, b¶n ®å, th¶o luËn nhãm. IV. Ho¹t ®éng d¹y häc 1 .æn ®Þnh líp: KiÓm tra sØ sè 2. KiÓm tra bµi cò: ChÊm vë bµi thùc hµnh mét sè em. 3. Bµi míi Më bµi  Em biÕt g× vÒ HÖ MÆt trêi, vÒ Tr¸i ®Êt trong HÖ MÆt trêi?  Chóng ta thêng nghe nãi vÒ Vò trô, vËy Vò trô lµ gØ? Vò trô ®îc h×nh thµnh nh thÕ nµo? Sau khi HS ®a ra ý kiÕn tr¶ lêi c¸c c©u hái trªn, GV nãi: Bµi häc h«m nay sÏ gióp c¸c em gi¶i ®¸p ®iÒu nµy. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS H§ 1: C¶ líp HS dùa vµo h×nh 5.1, kªnh ch÷ trong SGK, vèn hiÓu biÕt, tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Vò trô lµ g×? - Ph©n biÖt Thiªn hµ víi D¶i Ng©n Hµ: + Thiªn Hµ: lµ mét tËp hîp rÊt nhiÒu thiªn thÓ, khÝ, bôi, bøc x¹ ®iÖn tõ. + D¶i Ng©n Hµ: lµ Thiªn Hµ cã chøa HÖ MÆt trêi cña chóng ta. * ChuyÓn ý: Vò Trô ®îc h×nh thµnh nh thÕ nµo? Cã nhiÒu häc thuyÕt vÒ sù h×nh thµnh Vò Trô. Mét trong nh÷ng häc thuyÕt ®ã lµ häc thuyÕt BicBang. H§ 2: C¶ líp HS dùa vµo SGK, vèn hiÓu biÕt, tr×nh bµy néi dung cña häc thuyÕt BicBang *ChuyÓn ý: HÖ MÆt Trêi cña chóng ta cã ®Æc ®iÓm g×? H§ 3: C¸ nh©n/ CÆp *HS dùa vµo h×nh 5.2, kªnh ch÷ trong SGK, vèn hiÓu biÕt, tr¶ lêi c¸c c©u hái: - HÖ MÆt Trêi ®îc h×nh thµnh tõ khi nµo? - H·y m« t¶ vÒ HÖ MÆt Trêi? - KÓ tªn c¸c hµnh tinh trong HÖ MÆt Trêi theo thø tù xa dÇn MÆt Trêi. Gîi ý: Khi m« t¶ vÒ HÖ MÆt Trêi chó ý quü ®¹o cña c¸c hµnh tinh (quü ®¹o h×nh elip gÇn trßn, trõ quü ®¹o cña Diªm V¬ng tinh, quü ®¹o c¸c hµnh tinh kh¸c ®Òu n»m trªn mét mÆt ph¼ng) vµ híng chuyÓn ®éng cña c¸c hµnh tinh. Néi dung chÝnh I. Vò Trô. Häc thuyÕt vÒ sù h×nh thµnh Vò Trô 1. Vò Trô Kho¶ng kh«ng gian v« tËn, chøa hµng tr¨m tØ Thiªn Hµ. 2. Häc thuyÕt BicBang vÒ sù h×nh thµnh Vò Trô - Vò Trô h×nh thµnh c¸ch ®©y 15 tØ n¨m, sau mét “Vô næ lín” tõ mét “nguyªn tö nguyªn thuû” - Sau vô næ, c¸c ®¸m khÝ tô tËp h×nh thµnh c¸c sao, c¸c Thiªn Hµ. II. HÖ MÆt Trêi trong Vò Trô - HÖ MÆt trêi: h×nh thµnh c¸ch ®©y 4,5 ®Õn 5 tØ n¨m. - HÖ MÆt Trêi gåm cã MÆt Trêi ë gi÷a, c¸c thiªn thÓ quay xung quanh vµ c¸c ®¸m m©y bôi khÝ. - Cã 8 hµnh lín: Thuû tinh, Kim tinh, Tr¸i ®Êt, Ho¶ tinh, Méc tinh, Thæ tinh, Thiªn V¬ng tinh, H¶i V¬ng tinh, - C¸c hµnh tinh võa chuyÓn ®éng 10 * HS ph¸t biÓu, GV chuÈn kiÕn thøc. C¸c quanh MÆt trêi, võa tù quay quanh thiªn thÓ gåm: C¸c hµnh tinh, tiÓu hµnh trôc. tinh, vÖ tinh, sao chæi, thiªn th¹ch. III. Tr¸i §Êt trong HÖ MÆt Trêi 1. VÞ trÝ cña Tr¸i §Êt trong HÖ Tr¸i §Êt ë vÞ trÝ thø mÊy trong HÖ MÆt MÆt Trêi Trêi? T§ cã nh÷ng chuyÓn ®éng chÝnh nµo? H§ 4: CÆp/ nhãm * HS quan s¸t c¸c h×nh 5.3, 5.4 trong SGK - VÞ trÝ thø ba theo thø tù xa dÇn vµ dùa vµo kiÕn thøc ®· häc, h·y: MÆt Trêi. T§ lµ hµnh tinh thø mÊy tÝnh tõ MÆt Trêi? VÞ trÝ ®ã cã ý nghÜa nh thÕ nµo ®èi víi sù 2. C¸c chuyÓn ®éng chÝnh cña sèng? Tr¸i §Êt - Tr¸i §Êt cã mÊy chuyÓn ®éng chÝnh, ®ã lµ a. ChuyÓn ®éng tù quay quanh trôc c¸c chuyÓn ®éng nµo? - Tr¸i §Êt tù quay theo híng nµo? Trong khi - Híng: ngîc chiÒu kim ®ång hå tù quay, cã ®iÓm nµo trªn bÒ mÆt Tr¸i §Êt (T©y sang §«ng) kh«ng thay ®æi vÞ trÝ? Thêi gian Tr¸i §Êt tù - 24 giê/vßng quay - 2 ®iÓm kh«ng thay ®æi vÞ trÝ: Cùc quay hÕt 1 vßng? B¾c vµ Cùc Nam. - H·y m« t¶ vÒ sù chuyÓn ®éng cña Tr¸i §Êt b. ChuyÓn ®éng xung quanh MÆt quanh MÆt Trêi (quü ®¹o, ®iÓm cËn nhËt, Trêi ®iÓm viÔn nhËt, híng vµ vËn tèc chuyÓn ®éng, trôc Tr¸i §Êt so víi mÆt ph¼ng quü - Quü ®¹o: H×nh elip gÇn trßn ®¹o). - Híng: ngîc chiÒu kim ®ång hå * HS tr×nh bµy kÕt qu¶, dïng Qu¶ ®Þa cÇu (T©y sang §«ng) biÓu diÔn híng tù quay, híng vµ quü ®¹o - Thêi gian: 365 ngµy 6 giê chuyÓn ®éng cua Tr¸i §Êt quanh MÆt Trêi. - VËn tèc trung b×nh: 29,8 km/s GV gióp häc sinh chuÈn kiÕn thøc vµ kÜ - Trôc nghiªn víi mÆt ph¼ng quü n¨ng. ®¹o 660 33’ vµ kh«ng ®æi ph¬ng. - BiÓu diÕn hiÖn tîng tù quay: §Æt Qu¶ ®Þa cÇu trªn bµn, dïng tay ®Èy sao cho Qu¶ ®Þa cÇu quay tõ tay tr¸i sang tay ph¶i, ®ã chÝnh lµ híng tù quay cña Tr¸i §Êt. - biÓu diÔn sù chuyÓn ®éng cña Tr¸i §Êt quanh MÆt Trêi: lÊy mét vËt hoÆc ngän ®Ìn (nÕn) ®Æt ë gi÷a bµn trong khi di chuyÓn lu«n ®Ó trôc Qu¶ ®Þa cÇu nghiªng vÒ mét phÝa. NÕu cã m« h×nh Tr¸i §Êt – MÆt Tr¨ng – MÆt Trêi th× GV cho Tr¸i §Êt chuyÓn ®éng sau ®ã yªu cÇu HS nhËn xÐt vÒ vÞ trÝ cña trôc Tr¸i §Êt so víi mÆt ph¼ng quü ®¹o ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau. V.Cñng cè dÆn dß: 1. Ph©n biÖt c¸c kh¸i niÖm: Vò Trô, Thiªn Hµ, D¶i Ng©n Hµ. 2. Tr×nh bµy tãm t¾t néi dung häc thuyÕt Bic Bang. 3. Dïng Qu¶ ®Þa cÇu biÓu diÔn vµ tr×nh bµy vÒ hiÖn tîng tù quay quanh trôc cña Tr¸i §Êt, Dïng Qu¶ ®Þa cÇu biÓu diÔn vµ tr×nh bµy vÒ hiÖn tîng chuyÓn ®éng cña Tr¸i §Êt quanh MÆt Trêi. 5. GV ra mét sè c©u hái tr¾c nghiÖm ®Ó cñng cè bµi. 11 Vi tËp vÒ nhµ Lµm bµi tËp 2 trang 27 SGK vµo vë. Ngµy so¹n: ch¬ng iI: vò trô. c¸c vËn ®éng chÝnh cña tr¸i ®Êt vµ c¸c hÖ qu¶ cña chóng TiÕt: 7 Bµi 6: HÖ qu¶ ®Þa lý c¸c chuyÓn ®éng cña tr¸i ®Êt I. Môc tiªu bµi häc 1. KiÕn thøc: - HiÓu vµ gi¶i thÝch ®îc mét sè hÖ qu¶ chuyÓn ®éng tù quay cña Tr¸i §Êt. §ã lµ sù lu©n phiªn ngµy vµ ®ªm, sù lÖnh híng chuyÓn ®éng cña c¸c vËt thÓ vµ giê trªn Tr¸i §Êt. - HiÓu vµ tr×nh bµy ®îc mét sè hÖ qu¶ chuyÓn ®éng cña Tr¸i §Êt xung quanh MÆt Trêi, ®ã lµ chuyÓn ®éng biÓu kiÕn hµng n¨m cña MÆt Trêi, hiÖn tîng mïa vµ ngµy ®ªm dµi ng¾n theo mïa. 2. KÜ n¨ng: BiÕt ph©n tÝch c¸c h×nh vÏ cã trong bµi, x¸c lËp mét sè mèi quan hÖ nh©n qu¶. 3. Th¸i ®é hµnh vi: NhËn thøc ®óng ®¾n vÒ tù nhiªn II. ThiÕt bÞ d¹y häc - M« h×nh Tr¸i §Êt – MÆt Tr¨ng –MÆt Trêi (nÕu cã) - Qu¶ §Þa CÇu - Phãng to c¸c h×nh vÏ trong SGK III. ph¬ng ph¸p: Th¶o luËn nhãm, gi¶ng gi¶i, b¶n ®å IV. Ho¹t ®éng d¹y häc 1 .æn ®Þnh líp: KiÓm tra sØ sè 2. KiÓm tra bµi cò: C©u hái 1,2,3 sgk 3. Bµi míi Më bµi: GV yªu cÇu HS dïng Qu¶ §Þa CÇu biÓu diÔn vµ tr×nh bµy hiÖn tîng tù quay quanh trôc vµ chuyÓn ®éng quanh MÆt Trêi cña Tr¸i §Êt. Sau ®ã GV hái: ChuyÓn ®éng nµy ®· ®em ®Õn nh÷ng hÖ qu¶ g×? §Ó tr¶ lêi c©u hái nµy chóng ta sÏ cïng häc bµi h«m nay. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS H§ 1: C¶ líp GV yªu cÇu HS c¶ líp dùa vµo kiÕn thøc ®· häc, tr¶ lêi c©u hái: - V× sao trªn Tr¸i §Êt cã ngµy vµ ®ªm? -V× sao ngµy ®ªm kÕ tiÕp kh«ng ngõng trªn Tr¸i §Êt? H§ 2: C¸ nh©n/ CÆp * HS quan s¸t h×nh 6.1, kªnh ch÷ SGK, kÕt hîp Néi dung chÝnh I. HÖ qu¶ chuyÓn ®éng tù quay cña Tr¸i §Êt 1. Sù lu©n phiªn ngµy ®ªm Do Tr¸i §Êt cã h×nh cÇu vµ tù quay quanh trôc nªn cã hiÖn tîng lu©n phiªn ngµy ®ªm. 2. Giê trªn Tr¸i §Êt vµ ®êng chuyÓn ngµy quèc tÕ 12 víi kiÕn thøc ®· häc ®Ó tr¶ lêi c©u hái:  Ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a giê ®Þa ph¬ng vµ giê quèc tÕ?  V× sao ngêi ta ph¶i chia ra c¸c khu vùc giê vµ thèng nhÊt c¸ch tÝnh giê trªn thÕ giíi?  Trªn Tr¸i §Êt cã bao nhiªu mói giê? C¸ch ®¸nh sè c¸c mói giê? ViÖt Nam ë mói giê sè mÊy?  V× sao ranh giíi c¸c mói giê kh«ng hoµn toµn th¼ng theo kinh tuyÕn?  V× sao ph¶i cã ®êng ®æi ngµy quèc tÕ?  T×m trªn h×nh 6.1 vÞ trÝ ®êng ®æi ngµy quèc tÕ vµ nªu quy íc quèc tÕ vÒ ®æi ngµy? * Gîi ý: Tr¸i §Êt lµ khèi cÇu vµ tù quay tõ T©y sang §«ng nªn cïng mét thêi ®iÓm, c¸c n¬i trªn Tr¸i §Êt cã giê kh¸c nhau. §Ó tiÖn cho viÖc tÝnh giê vµ giao dÞch quèc tÕ ngêi ta chia Tr¸i §Êt thµnh 24 mói giê, lÊy khu vùc cã ®êng kinh tuyÕn gèc ®i qua lµ khu vùc giê gèc … * HS ph¸t biÓu, x¸c ®Þnh trªn Qu¶ §Þa CÇu mïi giê sè 0 vµ kinh tuyÕn 180, GV chuÈn kiÕn thøc. - Giê ®Þa ph¬ng (giê MÆt Trêi): C¸c ®Þa ®iÓm thuéc c¸c kinh tuyÕn kh¸c nhau sÏ cã giê kh¸c nhau. - Giê quèc tÕ: Giê ë mói giê sè 0 ®îc lÊy lµm giã quèc tÕ hay giê GMT. 3. Sù lÖch híng chuyÓn ®éng cña c¸c vËt thÓ - Lùc lµm lÖch híng lµ lùc C«ri«lÝt. - BiÓu hiÖn: + Nöa cÇu B¾c: lÖch vÒ bªn ph¶i. + Nöa cÇu Nam: lÖchvÒ bªn tr¸i. -Nguyªn nh©n: Tr¸i §Êt tù quay theo híng ngîc chiÒu kim ®ång hå víi vËn tèc dµi kh¸c nhau ë c¸c vÜ ®é. - Lùc C«ri«lit t¸c ®éng ®Õn sù chuyÓn ®éng cña khèi khÝ, dßng biÓn, dßng s«ng, ®êng ®¹n bay trªn bÒ mÆt Tr¸i §Êt… II. HÖ qu¶ chuyÓn ®éng xung quanh MÆt Trêi cña Tr¸i §Êt H§ 3: C¸ nh©n/ cÆp * HS dùa vµo h×nh 6.2 SGK vµ vèn hiÓu biÕt:  Cho biÕt, ë n÷a cÇu B¾c c¸c vËt chuyÓn ®éng bÞ lÖch sang phÝa nµo, ë nöa cÇu Nam c¸c vËt chuyÓn ®éng bÞ lÖch sang phÝa nµo so víi híng chuyÓn ®éng ban ®Çu.  Gi¶i thÝch v× sao l¹i cã sù lÖch híng ®ã.  Lùc lµm lÖch híng c¸c chuyÓn ®éng cã tªn lµ g×? Nã t¸c ®éng têi chuyÓn ®éng cña c¸c Do trôc Tr¸i §Êt nghiªng vµ vËt thÓ nµo trªn Tr¸i §Êt? kh«ng ®æi ph¬ng trong khi * HS tr×nh bµy, GV chuÈn kiÕn thøc. chuyÓn ®éng quanh MÆt Trêi nªn ChuyÓn ý: Trªn ®©y lµ mét sè hÖ qu¶ cña vËn ®· sinh ra c¸c hÖ qu¶: ®éng tù quay quanh trôc, vËy chuyÓn ®éng quanh 1. ChuyÓn ®éng biÓu kiÕn h»ng n¨m cña MÆt Trêi MÆt Trêi cña Tr¸i §Êt sinh ra nh÷ng hÖ qu¶ g×? H§ 4: Nhãm - ChuyÓn ®éng gi¶ cña MÆt Trêi * Chia thµnh 6 nhãm h»ng n¨m gi÷a hai chÝ tuyÕn. - C¸c nhãm 1, 2: Dùa vµo h×nh 6.3 vµ 6.4 kªnh 2. HiÖn tîng mïa ch÷ trong SGK, th¶o luËn theo gîi ý: - Cã 4 mïa: Xu©n , H¹, Thu,  HiÖn tîng cña Tr¸i §Êt lªn thiªn ®Ønh lµ §«ng; mïa cña hai nöa cÇu tr¸i ngîc nhau. g×?  N¬i nµo cña Tr¸i §Êt cã MÆt Trêi lªn 3. HiÖn tîng ngµy ®ªm dµi ng¾n theo mïa thiªn ®Ønh mçi n¨m 2 lÇn, n¬i nµo chØ 1 lÇm?  ThÕ nµo lµ chuyÓn ®éng biÓu kiÕn h»ng - Mïa Xu©n vµ H¹ cã ngµy dµi ®ªm ng¾n, mïa Thu vµ §«ng cã n¨m cña MÆt Trêi? ng¾n ®ªm dµi.  Nguyªn nh©n nµo sinh ra sù chuyÓn ®éng ngµy - 21/3 vµ 23/9: Ngµy dµi b»ng 13 biÓu kiÕn cña MÆt Trêi h»ng n¨m? - C¸c nhãm 3, 4: Dùa vµo h×nh 6.4, 6.5 vµ kiÕn thøc ®· häc ®Ó th¶o luËn:  V× sao cã hiÖn tîng mïa trªn Tr¸i §Êt?  X¸c ®Þnh trªn h×nh 6.4: + VÞ trÝ vµ kho¶ng thêi gian cña c¸c mïa: xu©n, h¹, thu, ®«ng? + VÞ trÝ c¸c ngµy: xu©n ph©n, h¹ chÝ, thu ph©n, ®«ng chÝ.  Gi¶i thÝch v× sao: Mïa xu©n Êm ¸p, mïa h¹ nãng bøc, mïa thu m¸t mÎ, mïa ®«ng l¹nh lÏo.  V× sao c¸c mïa cña hai nöa cÇu tr¸i ngîc nhau? Gîi ý: Khi gi¶i thÝch vÒ mïa cÇn chó ý mèi quan hÖ gi÷a trôc nghiªng kh«ng ®æi ph¬ng cña Tr¸i §Êt khi chuyÓn ®éng quanh MÆt Trêi víi ®é lín cña gãc chiÕu s¸ng vµ sù hÊp thô nhiÖt, to¶ nhiÖt cña bÒ mÆt Tr¸i §Êt. VÝ dô: Tõ 21 th¸ng 3 ®Õn 22 th¸ng 6, do trôc nghiªng nªn nöa cÇu B¾c ng¶ vÒ MÆt Trêi, dÉn tíi gãc nhËp x¹ (gãc hîp bëi tia s¸ng MÆt Trêi víi bÒ mÆt Tr¸i §Êt) lín, thêi gian ®îc chiÕu s¸ng lín h¬n thêi gian trong bãng tèi (ngµy dµi h¬n ®ªm); ®iÒu ®ã lµm cho nöa cÇu B¾c nhËn ®îc nhiÒu nhiÖt tõ MÆt Trêi, nhng do mÆt ®Êt võa bÞ ho¸ l¹nh vµo mïa xu©n (mïa xu©n Êm ¸p). Tõ ngµy 22/6 ®Õn ngµy 23/9, nöa cÇu B¾c vÉn ng¶ vÒ MÆt Trêi, nªn gãc nhËp x¹ vÉn lín, ngµy dµi h¬n ®ªm, nöa cÇu B¾c nhËn ®îc nhiÒu nhiÖt, l¹i céng víi lîng nhiÖt ®· tÝch ®îc vµo mïa xu©n nªn nhiÖt ®é t¨ng cao, ®ã lµ mïa h¹ nãng bøc.. - C¸c nhãm 5, 6: Dùa vµo h×nh 6.4, 6.5 vµ kªnh ch÷, vèn hiÓu biÕt, th¶o luËn theo gîi ý:  Thêi gian nµo, nh÷ng mïa nµo nöa cÇu B¾c cã ngµy dµi h¬n ®ªm, nöa cÇu Nam cã ngµy ng¾n h¬n ®ªm? V× sao?  Thêi gian nµo, nh÷ng mïa nµo nöa cÇu B¾c cã ngµy ng¾n h¬n ®ªm, nöa cÇu Nam cã ngµy dµi h¬n ®ªm? V× sao?  Nªu kÕt luËn vÒ hiÖn tîng ngµy ®ªm dµi ng¾n theo mïa trªn Tr¸i §Êt?  Vµo nh÷ng ngµy nµo kh¾p n¬i trªn Tr¸i §Êt cã ngµy b»ng ®ªm?  HiÖn tîng ngµy ®ªm dµi ng¾n kh¸cnhau cã thay ®æi nh thÕ nµo theo vÜ ®é? V× sao? Gîi ý cho nhãm 5, 6 Khi quan s¸t h×nh 6.5, chó ý: - VÞ trÝ ®êng ph©n chia s¸ng tèi so víi hai cùc ®ªm - ë xÝch ®¹o: §é dµi ngµy ®ªm b»ng nhau. Cµng xa XÝch ®¹o vÒ hai cùc ®é dµi ngµy ®ªm cµng chªnh lÖch. - Tõ hai vßng cùc vÒ hai cùc cã hiÖn tîng ngµy hoÆc ®ªm dµi 24 giê. T¹i hai cùc sè ngµy hoÆc ®ªm dµi 24 giê kÐo dµi suèt 6 th¸ng. 14 B¾c, Nam. - So s¸nh diÖn tÝch ®îc chiÕu s¸ng víi diÖn tÝch trong bãng tèi cña mét nöa cÇu trong cïng mét thêi ®iÓm (22/6 hoÆc 22/12) * C¸c nhãm lÇn lît tr×nh bµy, GV gióp HS chuÈn kiÕn thøc IV. Cñng cè 1. ChuyÓn ®éng tù quay cña Tr¸i §Êt ®· g©y nªn nh÷ng hÖ qu¶ ®Þa lÝ nµo? H·y tr×nh bµy nh÷ng hÖ qu¶ ®ã? 2. T¹i sao chuyÓn ®éng cña Tr¸i §Êt quanh MÆt Trêi l¹i t¹o nªn c¸c mïa trong n¨m? V. Bµi tËp vÒ nhµ 1. Lµm bµi tËp 3 SGK trang 32. 2. Gi¶i thÝch c©u ca dao: “§ªm th¸ng n¨m cha n»m ®· s¸ng Ngµy th¸ng mêi cha cêi ®· tèi” 4. ChuÈn bÞ thíc kÎ, bót ch×… ®Ó tiÕt sau thùc hµnh. VI bæ sung: ch¬ng iI: vò trô. c¸c vËn ®éng chÝnh cña tr¸i ®Êt vµ c¸c hÖ qu¶ cña chóng TiÕt:8 Bµi7: thùc hµnh:hÖ qu¶ ®Þa lý chuyÓn ®éng quanh mÆt trêi cña Tr¸i §Êt I. Môc tiªu bµi häc : 1. KiÕn thøc: Ngµy so¹n: - VËn dông ®îc kiÕn thøc hÖ qu¶ chuyÓn ®éng xung quanh MÆt Trêi cña Tr¸i §Êt ®Ó gi¶i thÝch sù thay ®æi giê chiÕu s¸ng, c¸c gãc chiÕu s¸ng vµ lîng nhiÖt ë c¸c ®Þa ®iÓm kh¸c nhau trªn bÒ mÆt Tr¸i §Êt. - TÝnh gãc chiÕu s¸ng lóc 12 giê tra trong c¸c ngµy 21/3, 22/6, 23/9, 22/12 t¹i c¸c vßng cùc, chÝ tuyÕn vµ xÝch ®¹o. - X¸c ®Þnh ®îc thêi gian c¸c nöa cÇu ng¶ vÒ MT ®Ó gi¶i thÝch sè giê chiÕu s¸ng trong ngµy. BiÕt tÝnh cô thÓ vÒ trÞ sè gãc chiÕu s¸ng ë c¸c vÜ tuyÕn ®Æc biÖt. 2. KÜ n¨ng: Ph©n tÝch s¬ ®å, tÝnh to¸n 3. Th¸i ®é hµnh vi: TÝnh cÈn thËn. II. ThiÕt bÞ d¹y häc H×nh 6.4 SGK phãng to. Thíc kÎ, m¸y tÝnh, bót ch×, bót mµu III. ph¬ng ph¸p: Th¶o luËn nhãm, gi¶ng gi¶i. 15 IV. Ho¹t ®éng d¹y häc 1 .æn ®Þnh líp: KiÓm tra sØ sè 2. KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra sù chuÈn bÞ bµi TH ë nhµ 3. Bµi míi: Më bµi: GV nªu nhiÖm vô cña bµi thùc hµnh. H§ 1: C¸ nh©n/ cÆp * HS lµm bµi tËp 1 * HS tr×nh bµy kÕt qu¶, GV chuÈn kiÕn thøc: Do: Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng quanh MÆt Trêi, trôc Tr¸i §Êt lu«n nghiªng víi mÆt ph¼ng quü ®¹o mét gãc 66o33’ vµ kh«ng ®æi ph¬ng. - Ngµy 21/3 vµ 23/9: Tia s¸ng MÆt Trêi chiÕu vu«ng gãc t¹i XÝch ®¹o. §êng s¸ng tèi trïng víi trôc B¾c –Nam nªn mäi n¬i trªn bÒ mÆt Tr¸i §Êt ®Òu cã ngµy dµi b»ng ®ªm vµ b»ng 12giê. - Ngµy 22/6: Nöa cÇu B¾c ng¶ vÒ MÆt Trêi, ®êng ph©n chia s¸ng tèi ®i sau cùc B¾c, ®i tríc cùc Nam, tia s¸ng MÆt Trêi chiÕu vu«ng gãc t¹i chÝ tuyÕn B¾c. DiÖn tÝch ®îc chiÕu s¸ng ë nöa cÇu B¾c lín h¬n diÖn tÝch n»m trong bãng tèi, v× vËy nöa cÇu B¾c cã ngµy dµi ®ªm ng¾n; ë nöa cÇu Nam th× ngîc l¹i. Ngµy 22/6 nöa cÇu B¾c cã ngµy dµi nhÊt, nöa cÇu Nam cã ngµy ng¾n nhÊt. Vßng cùc B¾c cã 24 giê lµ ngµy, vßng cùc Nam cã ®ªm dµi 24 giê. -Ngµy 22/12: Ngîc l¹i víi ngµy 22/6. H§ 2: Nhãm * Chia líp thµnh 5 nhãm, mçi nhãm tÝnh gãc chiÕu s¸ng cña mét vÜ tuyÕn (mét hµng trong b¶ng cña bµi tËp sè 2) thøc: * Mçi nhãm cö ®¹i diÖn lªn ®iÒn kÕt qu¶ ®· tÝnh vµo b¶ng, GV chuÈn kiÕn VÜ tuyÕn Gãc chiÕu s¸ng lóc 12 giê tra 21/3 vµ 23/9 22/6 23o27’ 46o54’ 66o33’ 90o 90o 66o33’ 66o33’ 43o06’ 23o27’ 0o 66o33’ B¾c 23o27’ B¾c 0o (XÝch ®¹o) 23o27’ Nam 66o33’ Nam H§ 3: CÆp/nhãm * C¸c nhãm lµm bµi tËp 3. 22/12 0o 43o06’ 66o33’ 90o 46o54’ * Cö ®¹i diÖn c¸c nhãm lªn b¶ng tr×nh bµy, GV chuÈn kiÕn thøc. a. Thêi gian chiÕu s¸ng 16 giê. - Ngµy 21/3 vµ 23/9: Mäi n¬i trªn Tr¸i §Êt ®Òu cã sè giê chiÕu s¸ng lµ 12 - Ngµy 22/6: Sè giê chiÕu s¸ng gi¶m dÇn tõ Vßng cùc B¾c têi Vßng cùc Nam. Vßng cùc B¾c cã sè giê chiÕu s¸ng lµ 24 giê, vßng cùc Nam cã sè giê chiÕu s¸ng lµ 0 giê. - Ngµy 22/12: Ngîcl¹i víi ngµy 22/6 b. §é lín cña gãc chiÕu s¸ng: - Ngµy 21/3 vµ 23/9: XÝch ®¹o cã gãc chiÕu s¸ng lín nhÊt 90 o, gãc chiÕu s¸ng gi¶m dÇn tõ XÝch ®¹o vÒ hai cùc. - Ngµy 22/6: Lín nhÊt ë chÝ tuyÕn B¾c, gi¶m dÇn vÒ phÝa hai cùc, t¹i vßng cùc Nam gãc chiÕu s¸ng b»ng 0. - Ngµy 22/12: Gãc chiÕu s¸ng lín nhÊt ë chÝ tuyÕn Nam, gãc chiÕu s¸ng gi¶m dÇn tõ chÝ tuyÕn Nam vÒ phÝa hai cùc, t¹i vßng cùc B¾c gãc chiÕu s¸ng b»ng 0. IV. Cñng cè Bµi thùc hµnh h«m nay c¸c em cÇn n¾m ®îc c¸ch tÝnh gãc chiÕu s¸ng vµ ®a ra nhËn xÐt. V. Bµi tËp vÒ nhµ Hoµn thµnh bµi thùc hµnh ë nhµ. §äc tríc bµi míi. VI bæ sung: ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ Ngµy so¹n: TiÕt: 9 ch¬ng iIi: CÊu tróc cña Tr¸i §Êt. th¹ch quyÓn Bµi 8: Häc thuyÕt vÒ sù h×nh thµnh Tr¸i §Êt. cÊu tróc cña Tr¸i §Êt 17 I. Môc tiªu bµi häc : 1. KiÕn thøc: Trô. - BiÕt ®îc sù h×nh thµnh T§ lµ do nh÷ng quy luËt c¬ b¶n cña b¶n th©n Vò - Tr×nh bµy ®îc néi dung häc thuyÕt ¤t- t« Xmit vÒ sù h×nh thµnh Tr¸i §Êt. - So s¸nh ®îc ®Æc ®iÓm cña c¸c líp cÊu t¹o Tr¸i §Êt. - RÌn luyÖn cho HS c¸ch tr×nh bµy mét vÊn ®Ò. 2.KÜ n¨ng: BiÕt ph©n tÝch, so s¸nh ®Æc ®iÓm cña c¸c líp cÊu t¹o Tr¸i §Êt dùa vµo kªnh truyÒn h×nh. 3. Th¸i ®é hµnh vi: Cã nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ sù h×nh thµnh Tr¸i §Êt theo quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng: Tr¸i §Êt kh«ng ph¶i do Thîng ®Õ sinh ra. II. ThiÕt bÞ d¹y häc - Tranh ¶nh, h×nh vÏ vÒ sù h×nh thµnh Tr¸i §Êt. - H×nh 8.2 phãng to. III. ph¬ng ph¸p: §µm tho¹i gîi më, gi¶ng gi¶i, th¶o luËn nhãm IV. Ho¹t ®éng d¹y häc 1 .æn ®Þnh líp: KiÓm tra sØ sè 2. KiÓm tra bµi cò: ChÊm vë thùc hµnh mét sè em. 3. Bµi míi: 1. HS tr×nh bµy vµ gi¶i thÝch sù h×nh thµnh Tr¸i §Êt theo häc thuyÕt cña ¤tt«Xmit. 2. M« t¶ cÊu tróc cña Tr¸i §Êt. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS H§ 1: C¶ líp/ C¸ nh©n - GV sö dông ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh nªu vÊn ®Ò ®Ó giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ gi¸ trÞ cña gi¶ thuyÕt C¨ng –la-plat: + Quan niÖm duy t©m vÒ sù h×nh thµnh Tr¸i §Êt tríc gi¶ thuyÕt C¨ng –la-plat. + Kh¸i qu¸t vÒ gi¶ thuyÕt C¨ng-la-plat…. + Gi¸ trÞ cña gi¶ thuyÕt C¨ng –la –plat… - Dïng h×nh vÏ, tranh ¶nh…. kÕt hîp h×nh 8.1 SGK vµ sö dông ph¬ng ph¸p ®µm tho¹i gîi më híng dÉn HS cã thÓ lµm viÖc c¸ nh©n hoÆc theo cÆp ®Ó t×m hiÓu néi dung cña häc thuyÕt ¤t –t« Xmit dùa vµo tranh ¶nh hoÆc h×nh vÏ … - GV chuÈn x¸c l¹i kiÕn thøc cho HS vµ sö dông ph¬ng ph¸p gi¶ng gi¶i, thuyÕt tr×nh gióp HS hiÓu biÕt gi¸ trÞ cña c¸c häc thuyÕt vÒ sù h×nh thµnh Tr¸i §Êt ®· g©y ra mét tiÕng vang lín, chèng l¹i Néi dung chÝnh I. Häc thuyÕt vÒ sù h×nh thµnh Tr¸i §Êt - Gi¶ thuyÕt C¨ng –la –plat: + HÖ MÆt Trêi trong ®ã cã Tr¸i §Êt ®îc h×nh thµnh tõ khèi khÝ lo·ng, nhiÖt ®é cao ngng tô vµ nguéi dÇn. - Häc thuyÕt vÒ sù h×nh thµnh Tr¸i §Êt cña ¤t –t« Xmit: + Nh÷ng hµnh tinh trong hÖ MÆt Trêi ®îc h×nh thµnh tõ mét ®¸m may bôi vµ khÝ l¹nh. + §¸m may bôi chuyÓn ®éng quanh MÆt Trêi vµ dÇn dÇn ngng tô thµnh c¸c hµnh tinh + Häc thuyÕt cã gi¸ trÞ lín. 18 quan ®iÓm duy t©m cho r»ng Tr¸i §Êt do Thîng ®Õ sinh ra. H§ 2: CÆp/ nhãm - GV giíi thiÖu kh¸i qu¸t t¹i sao nghiªn cøu cÊu tróc cña Tr¸i §Êt c©c nhµ khoa häc thêng dïng ph¬ng ph¸p ®Þa chÊn. * HS ®äc néi dung kªnh ch÷ vµ quan s¸t h×nh 8.2, 8.3 (SGK), cho biÕt:  T§ cÊu t¹o gåm mÊy líp? Nªu tªn tõng líp?  §Æc ®iÓm kh¸c nhau cña c¸c líp lµ g×? Cho vÝ dô?  So s¸nh sù gièng nhau vµ kh¸c nhau cña líp vá lôc ®Þa vµ líp vá ®¹i d¬ng?  Tr×nh bµy vai trß quan träng cña líp vá Tr¸i §Êt, líp Manti. * HS tr×nh bµy, GV gióp HS chuÈn kiÕn thøc: GV kÕt luËn: Tr¸i §Êt ®îc cÊu t¹o thµnh nhiÒu líp. gåm 3 líp chÝnh. VÒ bao Manti: II. CÊu tróc cña Tr¸i §Êt - Tr¸i §Êt cã cÊu t¹o kh«ng ®ång nhÊt, ®îc cÊu t¹o theo líp: + Ba líp chÝnh: Vá Tr¸i §Êt, Manti, Nh©n. + C¸c líp ®ã cã ®Æc ®iÓm kh¸c nhau vÒ ®é dµy, thÓ tÝch, vËt chÊt cÊu t¹o … + Líp vá Tr¸i §Êt gåm: Vá lôc ®Þa vµ vá ®¹i d¬ng. - Kh¸i niÖm th¹ch quyÓn: SGK IV. Cñng cè 1. HS tr×nh bµy vµ gi¶i thÝch sù h×nh thµnh Tr¸i §Êt theo häc thuyÕt cña ¤tt«Xmit. 2. M« t¶ cÊu tróc cña Tr¸i §Êt. V. Bµi tËp vÒ nhµ Híng dÉn HS lËp b¶ng so s¸nh ®Æc ®iÓm tõng líp Tr¸i §Êt theo SGV. VI bæ sung: ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 19 Ngµy so¹n: quyÓn TiÕt: 10 ch¬ng iIi: CÊu tróc cña Tr¸i §Êt. th¹ch thuyÕt kiÕn t¹o m¶ng, vËt liÖu cÊu t¹o Tr¸i §Êt I. Môc tiªu bµi häc: 1. KiÕn thøc: - Tr×nh bµy ®îc néi dung chÝnh cña thuyÕt kiÕn t¹o m¶ng. Bµi 9: - Ph©n tÝch vµ gi¶i thÝch ®îc c¸c hiÖn tîng kiÕn t¹o, ®éng ®Êt, nói löa…theo néi dung cña thuyÕt kiÕn t¹o m¶ng. - BiÕt kh¸i niÖm kho¸ng vËt vµ ®¸. Ph©n biÖt ®îc ®Æc ®iÓm cña c¸c lo¹i ®¸ macma, trÇm tÝch, biÕn chÊt. 2. KÜ n¨ng: RÌn luyÖn kü n¨ng tr×nh bµy mét vÊn ®Ò. - Sö dông kªnh h×nh: h×nh vÏ, lîc ®å, b¶n ®å … ®Ó khai th¸c kiÕn thøc, gi¶i thÝch ®îc c¸c hiÖn tîng kiÕn t¹o, ®éng ®Êt, nói löa … theo thuyÕt kiÕn t¹o m¶ng. 3. Th¸i ®é hµnh vi: NhËn thøc ®óng ®¾n vÒ c¸c hiÖn tîng tù nhiªn II. ThiÕt bÞ d¹y häc - C¸c h×nh vÏ trong SGK phãng to. B¶n ®å c¸c m¶ng kiÕn t¹o, c¸c vµnh ®ai ®éng ®Êt vµ nói löa. B¶n ®å tù nhiªn thÕ giíi. MÉu kho¸ng vËt vµ ®¸ (nÕu cã) III. ph¬ng ph¸p: §µm tho¹i gîi më, b¶n ®å, th¶o luËn nhãm IV. Ho¹t ®éng d¹y häc 1 .æn ®Þnh líp: KiÓm tra sØ sè 2. KiÓm tra bµi cò: .Tr×nh bµy cÊu tróc líp vá T§?So s¸nh líp vá lôc ®Þa vµ líp vá ®¹i d¬ng? 3. Bµi míi: Më bµi: GV cã thÓ giíi thiÖu c¸c em ®· biÕt vá Tr¸i §Êt ®îc cÊu t¹o bëi c¸c m¶ng n»m kÒ nhau vµ cã sù chuyÓn dÞch. T¹i sao cã sù chuyÓn dÞch c¸c m¶ng kiÕn t¹o, kÕt qu¶ cña sù chuyÓn dÞch ®ã lµ g×? C¸c lo¹i ®¸ còng lµ thµnh phÇn quan träng trong viÖc cÊu t¹o vá Tr¸i §Êt. Chóng ®îc cÊu t¹o nh thÕ nµo vµ ®îc h×nh thµnh ra sao? Bµi häc nµy chóng ta t×m hiÓu vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ã. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS H§ 1: CÆp/nhãm *GV vÏ h×nh vÒ lôc ®Þa Pan-go-a, sù nøt vë lôc ®Þa … giíi thiÖu qua vÒ “ThuyÕt tr«i lôc ®Þa”. - Híng dÉn HS quan s¸t, nhËn xÐt vÒ sù ¨n khíp cña bê §«ng c¸c lôc ®Þa BM, Nam Mü víi bê T©y lôc ®Þa Phi trªn b¶n ®å tù nhiªn thÕ giíi. - Nªu gi¸ trÞ vµ nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ? * HS quan s¸t c¸c h×nh 9.1, 9.2, 9.3 kÕt hîp ®äc néi dung SGK ®Ó nhËn xÐt, ph©n tÝch vµ gi¶i thÝch ®îc néi dung cña thuyÕt kiÕn t¹o m¶ng theo nh÷ng néi dung sau: Néi dung chÝnh I: ThuyÕt kiÕn t¹o m¶ng - ThuyÕt tr«i lôc ®Þa: + Tríc ®©y, Tr¸i §Êt ®· cã lóc lµ mét lôc ®Þa duy nhÊt, sau bÞ g·y vì nøt ra … + Gi¶ thuyÕt dùa trªn sù quan s¸t vÒ h×nh th¸i, ®Þa chÊt, di tÝch ho¸ th¹ch - ThuyÕt kiÕn t¹o m¶ng: + Th¹ch quyÓn ®îc cÊu t¹o bíi c¸c m¶ng kiÕn t¹o. 20