Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo án - Bài giảng Trung học phổ thông Dạy học theo chủ đề tích hợp sinh học 11 chủ đề vận chuyển các chất trong cây...

Tài liệu Dạy học theo chủ đề tích hợp sinh học 11 chủ đề vận chuyển các chất trong cây

.DOCX
14
2363
118

Mô tả:

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI TRƯỜNG THPH PHAN ĐÌNH PHÙNG HỒ SƠ DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP 1. Tên chủ đề dạy học: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY 2. Môn học chính của chủ đề: Sinh học 11 3. Các môn được tích hợp: Sinh học 10, Hóa học 10, Vật Lý 10 Hà Nội-2014 MỤC LỤC PHIẾU THÔNG TIN VỀ GIÁO VIÊN DỰ THI PHIẾU MÔ TẢ HỒ SƠ DẠY HỌC CỦA GIÁO VIÊN HỒ SƠ DẠY HỌC MỞ ĐẦU NỘI DUNG KẾT QUẢ PHIẾU THÔNG TIN GIÁO VIÊN DỰ THI - Sở giáo dục và đào tạo thành phố Hà Nội - Trường THPT Phan Đình Phùng-Quận Ba Đình Địa chỉ: 67 phố Cửa Bắc Hà Nội Điện thoại: 38457167 Email: [email protected] - Thông tin về giáo viên : Họ và tên: Nguyễn Thị Bình Ngày sinh:03/04/1988 Môn : Sinh học Điện thoại: 0982751563 Email: [email protected] PHIẾU MÔ TẢ HỒ SƠ DẠY HỌC CỦA GIÁO VIÊN 1. Tên hồ sơ dạy học: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY (Sinh học 11-cơ bản) 2. Mục tiêu dạy học Môn học Bài học Lớp Kiến thức, kĩ năng, thái độ Sinh học Bài 1. Sự hấp thụ nước 11 - Nhắc lại được đường đi của dòng nước và và muối khoáng ở rễ ion khoáng từ đất vào mạch gỗ của rễ, trình bày được các cơ chế hấp thu chủ động và thụ động của rễ Bài 2. Vận chuyển các chất trong cây 11 Bài 3. Thoát hơi nước ở 11 lá Hóa học Bài 2. Sự tạo thành phân tử nước 10 Vật lí Bài 39. Độ ẩm không khí 10 - Nội dung chính: vẽ và trình bày được hai dòng vận chuyển các chất trong cây (dòng mạch gỗ và dòng mạch rây), lưu ý thành phần dịch của các dòng vận chuyển và động lực dịch chuyển của các dòng này - Nêu được vai trò của quá trình thoát hơi nước, hiện tượng thoát hơi nước qua khí khổng chính là động lực quan trọng giúp dòng nước và ion khoáng di chuyển ngược chiều trọng lực ở những cây gỗ cao. - Mô tả lại được cấu tạo hóa học của phân tử nước, giải thích được vì sao nước là phân tử phân cực và có liên kết hidro giữa các phân tử, vai trò của liên kết hidro đối với sự vận chuyển nước và muối khoáng trong các mạch gỗ có kích thước nhỏ (mao quản) - Nêu được ảnh hưởng của độ ẩm với tốc độ thoát hơi nước ở lá. Sử dụng kiến thức này để giải thích hiện tượng ứ giọt ở lá trong Bài 37. Các hiện tượng bề mặt của chất lỏng 10 những ngày độ ẩm cao. - trình bày được hiện tượng mao dẫn, vận dụng được hiện tượng này cùng với lực liên kết giữa cá phân tử nước để giải thích tại sao dòng nước và ion khoáng vẫn tồn tại trong mạch gỗ vào ban đêm khi không còn lực hút từ quá trình thoát hơi nước. *Ngoài ra: - Kiến thức sinh học 10: axit amin, saccarozơ,.. - Kiến thức vật lí: sự chênh lệch áp suất thẩm thấu. - Kiến thức tiếng Anh: Mạch gỗ (xylem), mạch rây (ploem) 3. Đối tượng dạy học Học sinh khối 11, ban A-trường THPT Phan Đình Phùng, học chương trình Sinh học cơ bản. Sĩ số lớp xấp xỉ 45-48 học sinh. 4. Ý nghĩa của bài học - Bài học trang bị cho học sinh kiến thức khoa học về Sinh lí học thực vật, cụ thể là trang bị kiến thức về quá trình vận chuyển các chất trong cây. Hiểu rõ được kiến thức khoa học của phần này, học sinh có thể giải thích được một số hiện tượng thực tế như hiện tượng ứ giọt, áp suất rễ; học sinh vận dụng được kiến thức vào thực tiễn sản xuất (ví dụ khi thực hiện các biện pháp nhân giống vô tính như giâm, chiết, ghép, cần loại bỏ toàn bộ phần vỏ cây để chặn hoàn toàn dòng mạch rây vận chuyển các chất dinh dưỡng xuống phía dưới, chỉ giữ lại dòng mạch gỗ để vận chuyển nước và ion khoáng lên phía ngọn). - Bài học không chỉ đề cập đến những kiến thức của môn Sinh học mà còn liên hệ với kiến thức của các môn khoa học tự nhiên khác như Vật lí, Hóa học, điều này thể hiện tính liên môn và cho học sinh thấy được sự thống nhất trong cách thức vận động của tự nhiên. 5. Thiết bị dạy học, học liệu - Bảng, phấn màu và phấn trắng - Máy chiếu, máy tính, các hình ảnh có nội dung tương tự hình 2.1,2.1,2.3,2.4,2.5,2.6 sách giáo khoa Sinh học 11 trang 11,12,13 - Đoạn phim 3D thể hiện sự di chuyển của các phân tử nước từ gốc đến ngọn cây do lực đẩy của áp suất rễ, lực hút của thoát hơi nước và lực liên kết giữa các phân tử nước. - Cốc nước màu và các ống mao dẫn trong suốt để quan sát hiện tượng mao dẫn 6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học - Đây là một bài học tương đối ngắn, nhiều phần kiến thức đã được giảm tải tuy nhiên kiến thức của bài học này lại liên quan chặt chẽ đến kiến thức của các bài trước, sau và liên quan đến kiến thức của vật lí, hóa học - Hoạt động chủ đạo của bài học là giáo viên dẫn dắt học sinh nghiên cứu, tìm hiểu về các dòng vận chuyển trong cây thông qua kiến thức sách giáo khoa và một số đoạn phim, sơ đồ giáo viên trình chiếu để tăng tính trực quan. Các kiến thức đúc kết được sẽ được trình bày trên một hình vẽ chủ đạo là một cái cây có rễ, thân, lá, quả (thay vì học sinh trình bày bài theo kiểu truyền thống, viết lần lượt các đề mục thì cách trình bày gắn liền với hình ảnh như vậy sẽ tăng tính trực quan, giúp học sinh cảm thấy hứng thú với bài học hơn, đồng thời giúp học sinh dễ dàng hình dung được vị trí, vai trò của các dòng vận chuyển trong cây. 7. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập - Kiểm tra bài cũ bằng câu hỏi tự luận liên quan đến các phần của bài học, yêu cầu Hs trả lời ngắn gọn, đầy đủ, chính xác, có lấy được ví dụ hoặc liên hệ thực tế. - Kiểm tra 15 phút, 45 phút thông qua hệ thống câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn 8. Các sản phẩm của học sinh - Kết quả: + Kiểm tra bài cũ ở 7 lớp, 10 Hs => có 9/10 Hs trả lời được câu hỏi theo yêu cầu của giáo viên + Kiểm tra 15 phút (20 câu trắc nghiệm-7 câu liên quan đến nội dung bài này) => có 75% học sinh trả lời được đúng cả 7 câu + Kiểm tra 45 phút (40 câu trắc nghiệm-3 câu liên quan đến nội dung bài này) => 80% Hs trả lời đúng được cả 3 câu. HỒ SƠ DẠY HỌC VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY (SINH HỌC 11-CƠ BẢN) I. Mục tiêu Sau khi học xong bài này, học sinh cần lĩnh hội và liên kết được các kiến thức sau : Môn học Sinh học Bài học Bài 1. Sự hấp thụ nước và muối khoáng ở rễ Lớp 11 Bài 2. Vận chuyển các chất trong cây 11 Bài 3. Thoát hơi nước ở lá 11 Hóa học Bài 2. Sự tạo thành phân tử nước 10 Vật lí Bài 39. Độ ẩm không 10 Kiến thức, kĩ năng, thái độ - Nhắc lại được đường đi của dòng nước và ion khoáng từ đất vào mạch gỗ của rễ, trình bày được các cơ chế hấp thu chủ động và thụ động của rễ - Nội dung chính: vẽ và trình bày được hai dòng vận chuyển các chất trong cây (dòng mạch gỗ và dòng mạch rây), lưu ý thành phần dịch của các dòng vận chuyển và động lực dịch chuyển của các dòng này - Nêu được vai trò của quá trình thoát hơi nước, hiện tượng thoát hơi nước qua khí khổng chính là động lực quan trọng giúp dòng nước và ion khoáng di chuyển ngược chiều trọng lực ở những cây gỗ cao. - Mô tả lại được cấu tạo hóa học của phân tử nước, giải thích được vì sao nước là phân tử phân cực và có liên kết hidro giữa các phân tử, vai trò của liên kết hidro đối với sự vận chuyển nước và muối khoáng trong các mạch gỗ có kích thước nhỏ (mao quản) - Nêu được ảnh hưởng của độ ẩm với tốc khí Bài 37. Các hiện tượng bề mặt của chất lỏng độ thoát hơi nước ở lá. Sử dụng kiến thức này để giải thích hiện tượng ứ giọt ở lá trong những ngày độ ẩm cao. 10 - trình bày được hiện tượng mao dẫn, vận dụng được hiện tượng này cùng với lực liên kết giữa cá phân tử nước để giải thích tại sao dòng nước và ion khoáng vẫn tồn tại trong mạch gỗ vào ban đêm khi không còn lực hút từ quá trình thoát hơi nước. Ngoài các kiến thức cụ thể thuộc các bài học trong sách giáo khoa, học sinh cần vận dụng thêm: - Kiến thức sinh học 10: axit amin, saccarozơ,.. - Kiến thức vật lí: sự chênh lệch áp suất thẩm thấu. - Kiến thức tiếng Anh: Mạch gỗ (xylem), mạch rây (ploem) II. Phương pháp Các phương pháp được thể hiện trong tiến trình dạy học III. Phương tiện - Bảng, phấn màu và phấn trắng -Máy chiếu, máy tính, các hình ảnh có nội dung tương tự hình 2.1,2.1,2.3,2.4,2.5,2.6 sách giáo khoa Sinh học 11 trang 11,12,13 - Đoạn phim 3D thể hiện sự di chuyển của các phân tử nước từ gốc đến ngọn cây do lực đẩy của áp suất rễ, lực hút của thoát hơi nước và lực liên kết giữa các phân tử nước. - Cốc nước màu và các ống mao dẫn trong suốt để quan sát hiện tượng mao dẫn IV. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học Hoạt động dạy-học Nội dung bài -Kiểm tra bài cũ (3 phút) Giáo viên (Gv) yêu cầu học sinh (Hs) nhắc lại con đường di chuyển của nước và ion khoáng từ đất Bài 2. Vận chuyển các chất vào mạch gỗ của rễ trong cây => sau khi nước và ion khoáng đến mạch gỗ của rễ thì dòng vật chất sẽ tiếp tục được vận chuyển như thế nào? Chúng ta nghiên cứu ở bài 2. Vận chuyển các chất trong cây. * Gv vẽ hình ảnh của một cái cây to ở chính giữa bảng với đầy đủ rễ, thân, lá, quả, yêu cầu Hs vẽ hình ảnh tương tự vào chính giữa trang giấy của vở - Gv giới thiệu với Hs có hai dòng vận chuyển vật chất trong cây là dòng mạch gỗ và dòng mạch rây, đồng thời thể hiện hai dòng vận chuyển vật chất này trên hình vẽ bằng cách mũi tên màu khác nhau: dòng mạch gỗ là dòng đi từ rễ lên thân, lên lá cây; dòng mạch rây là dòng đi từ lá xuống các cơ quan phía dưới như thân, quả, củ (những cơ quan này được chú thích trên hình là cơ quan đích-nơi nhận, dự trữ chất dinh dưỡng, còn lá là cơ quan nguồn-nơi tổng hợp chất dinh dưỡng) - Gv dẫn dắt Hs lần lượt tìm hiểu về cấu tạo, thành phần dịch và động lực đẩy dòng của dòng mạch gỗ và dòng mạch rây (5 phút) * Toàn bộ nội dung bài được thể hiện trên hình vẽ với hình trung tâm là một cái cây có đầy đủ các bộ phận: rễ, thân, lá, quả. Các dòng vận chuyển vật chất được vẽ bằng các mũi tên màu khác nhau trong thân cây, các nội dung về cấu tạo hệ mạch, thành phần dịch và động lực đẩy dòng được thể hiện ở hai phía của hình (xem phụ lục) Hoạt động 1: tìm hiểu về cấu tạo mạch gỗ và mạch rây (7 phút) + Gv chiếu hình ảnh 2.2, yêu cầu Hs quan sát và mô tả lại hình dạng và cấu tạo của các tế bào mạch gỗ (tế bào cấu tạo nên hệ thống mạch gỗ) Hs cần mô tả được cách sắp xếp của các tế bào (xếp nối tiếp nhau tạo thành hệ thống ống chạy dọc thân cây); các lỗ bên trên tế bào (tạo ra dòng vận chuyển ngang) và sự hóa gỗ của tế bào (tế - cấu tạo mạch gỗ: các tế bào chết, bào chết, cứng, chắc và không thấm nước) gồm quản bào và mạch ống - Tương tự, Gv chiếu hình 2.5, yêu cầu Hs quan sát và mô tả hình thái, cấu tạo của mạch rây Hs: mạch rây cấu tạo bởi các tế bào ống rây hình trụ nối tiếp nhau, ở hai đầu tế bào là các bản rây (không thủng hoàn toàn) và xung quanh ống rây là các tế bào kèm, tế bào nhu mô; mạch rây cấu - Cấu tạo mạch rây: các tế bào tạo bở các tế bào sống có khả năng thấm chọn lọc sống: ống rây và tế bào kèm Hoạt động 2: tìm hiểu về thành phần dịch mạch gỗ và mạch rây ( 8 phút) -Gv yêu cầu Hs nghiên cứu SGK trang 11, 13, thảo luận và cho biết thành phần dịch của dòng mạch gỗ và mạch rây? Hs trả lời - Thành phần dịch mạch gỗ: nước, Gv chốt kiến thức muối khoáng, một số chất hữu cơ (vitamin, hoocmon…) được tổng hợp ở rễ - Thành phần dịch mạch rây:chủ yếu là đường saccarozơ, các axit Hoạt động 3: tìm hiểu về động lực thúc đẩy sự di chuyển của dòng mạch gỗ và dòng mạch rây (15 phút) - Gv chiếu hình 2.3, mô tả thí nghiệm và yêu cầu Hs nhận xét, giải thích kết quả thí nghiệm Hs: cột thủy ngân dâng cao chứng tỏ ở bề mặt cắt của gốc cây đã tạo ra một lực đẩy => lực đẩy này do rễ cây tạo ra, gọi là áp suất rễ -Gv yêu cầu Hs quan sát hiện tượng ứ giọt (hình 2.4) và giải thích tại sao hiện tượng này chỉ quan sát được ở các cây thấp, cây một lá mầm? Hs: lực đẩy của áp suất rễ thấp và ngược chiều trọng lực nên ứ giọt chỉ quan sát được ở những cây thấp, còn non - Gv yêu cầu Hs nhắc lại kiến thức của bài trước: một trong những nguyên nhân khiến cho nước thẩm thấu vào rễ là do lực hút từ quá trình thoát hơi nước diễn ra ở lá => yêu cầu Hs tiếp tục phân tích vai trò của lực thoát hơi nước đối với sự vận chuyển nước và muối khoáng từ rễ lên lá cây Hs trả lời Gv chốt kiến thức -Gv yêu cầu Hs nhớ lại kiến thức hóa học 10, lên bảng vẽ cấu tạo của phân tử nước và chứng minh phân tử nước phân cực, từ đó nêu mối liên kết giữa các phân tử nước, vai trò của mối liên kết này đối với sự vận chuyển nước trong cây Hs: phân tử nước phân cực do O có độ âm điện cao, hút e mạnh về phía hình. Vì phân cực nên các phân tử nước hút nhau, hình thành liên kết Hidro, amin, hoocmon thực vật… - Động lực đẩy dòng mạch gỗ: + Lực đẩy do áp suất rễ + Lực hút từ quá trình thoát hơi nước liên kết này giúp cho các phân tử nước di chuyển liên tục, nối nhau trong hệ mạch - Gv cho các nhóm Hs làm thí nghiệm đặt các ống mao dẫn (ống thủy tinh có đường kính nhỏ) vào trong cốc nước màu, quan sát mực nước và hình dạng mặt thoáng của chất lỏng bên trong ống mao dẫn, từ đó rút ra nhận xét Hs: mực nước trong ống mao dẫn cao hơn mực nước trong cốc, mặt thoáng có hình cầu lõm chứng tỏ các phân tử nước liên kết chặt với thành ống mao dẫn => nhận xét: bên trong mạch gỗ (cũng là các ống mao dẫn) thì nước luôn được giữ trong mạch do lực liên kết giữa nước với thành mạch -Gv chiếu đoạn phim 3D thể hiện sự di chuyển của dòng mạch gỗ để củng cố kiến thức + Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và lực liên kết giữa - Gv yêu cầu Hs nhắc lại khái niệm áp suất thẩm nước với thành mạch. thấu, so sánh sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn và cơ quan đích ở thực vật, từ đó cho biết động lực nào giúp dòng mạch rây dịch chuyển Hs trả lời Gv chốt kiến thức - Động lực đẩy dòng mạch rây: chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa *củng cố (5 phút) cơ quan nguồn và cơ quan đích Trả lời các câu hỏi 1,2,3,4 ở cuối bài V. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập - Kiểm tra bài cũ bằng câu hỏi tự luận liên quan đến các phần của bài học, yêu cầu Hs trả lời ngắn gọn, đầy đủ, chính xác, có lấy được ví dụ hoặc liên hệ thực tế. - Kiểm tra 15 phút, 45 phút thông qua hệ thống câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn * Ý nghĩa của bài học - Bài học trang bị cho học sinh kiến thức khoa học về Sinh lí học thực vật, cụ thể là trang bị kiến thức về quá trình vận chuyển các chất trong cây. Hiểu rõ được kiến thức khoa học của phần này, học sinh có thể giải thích được một số hiện tượng thực tế như hiện tượng ứ giọt, áp suất rễ; học sinh vận dụng được kiến thức vào thực tiễn sản xuất (ví dụ khi thực hiện các biện pháp nhân giống vô tính như giâm, chiết, ghép, cần loại bỏ toàn bộ phần vỏ cây để chặn hoàn toàn dòng mạch rây vận chuyển các chất dinh dưỡng xuống phía dưới, chỉ giữ lại dòng mạch gỗ để vận chuyển nước và ion khoáng lên phía ngọn). - Bài học không chỉ đề cập đến những kiến thức của môn Sinh học mà còn liên hệ với kiến thức của các môn khoa học tự nhiên khác như Vật lí, Hóa học, điều này thể hiện tính liên môn và cho học sinh thấy được sự thống nhất trong cách thức vận động của tự nhiên. *Phụ lục: Một số hình ảnh và đoạn phim trực quan sử dụng trong bài học (xem file đính kèm)
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan