BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ
TRỊNH THỊ VÀNG Y
DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 4
THEO MÔ HÌNH PHONG CÁCH HỌC TẬP VAK
NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401
S K C0 0 4 7 0 3
Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10/2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ
TRỊNH THỊ VÀNG Y
DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 4 THEO MÔ HÌNH
PHONG CÁCH HỌC TẬP VAK
NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401
Hướng dẫn khoa học:
PGS.TS THÁI BÁ CẦN
Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10/2015
LÝ LỊCH KHOA HỌC
I. LÝ LỊCH SƠ LƯỢC:
Họ & tên: Trịnh Thị Vàng Y
Giới tính: Nữ
Ngày, tháng, năm sinh: 28/08/1990
Nơi sinh: Phú Yên
Quê quán: Phú Yên
Dân tộc: Kinh
Chỗ ở riêng hoặc địa chỉ liên lạc: xã Hòa Thành, huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên
Điện thoại cơ quan:
Điện thoại nhà riêng:
Fax:
E-mail:
II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO:
Đại học:
Hệ đào tạo: Chính quy
Thời gian đào tạo từ: 8/2008 đến 8/2012
Nơi học (trường, thành phố): Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh
Ngành học: Kỹ thuật Nữ công
Tên đồ án, luận án hoặc môn thi tốt nghiệp: Nghiên cứu các phương pháp làm
bánh thuộc dòng Batter Cake
Ngày & nơi bảo vệ đồ án, luận án hoặc thi tốt nghiệp: 7/2012 - Trường Đại
học Sư phạm Kỹ thuật Tp. HCM
Người hướng dẫn: GVC. ThS. Nguyễn Thị Hồng
III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP
ĐẠI HỌC:
Thời gian
Nơi công tác
Công việc đảm nhiệm
Trường Phổ thông Sao Việt,
8/2012 – 8/2013 Khu dân cư Him Lam, Q7, Tp. Giáo viên Công nghệ
HCM.
8/2013 – nay
Trường Đại học Sư phạm Kỹ
thuật TPHCM
i
Học viên ngành Giáo dục học
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai
công bố trong bất kỳ công trình nào khác
Tp. Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm 2015
(Ký tên và ghi rõ họ tên)
Trịnh Thị Vàng Y
ii
LỜI CẢM ƠN
Để có được thành quả như ngày hôm nay bên cạnh sự nỗ lực của bản thân,
người nghiên cứu đã nhận được rất nhiều sự hỗ trợ, chỉ bảo nhiệt tình từ phía Ba
Mẹ, gia đình, Thầy Cô và bè bạn.
Trước tiên, con xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến Ba Mẹ và gia đình, những người
luôn kịp thời động viên và giúp đỡ con vượt qua những khó khăn trong cuộc sống.
Em xin gửi lời cảm ơn đến PGS.TS Thái Bá Cần đã tận tình hướng dẫn em
trong suốt quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp. Em cũng xin gửi lời cảm ơn sâu
sắc đến các Thầy, các Cô đã hướng dẫn và giảng dạy trong suốt hai năm tại Viện Sư
phạm Kỹ thuật - trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp.HCM.
Xin gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu, Thầy Cô và các em học sinh trường
Tiểu học số 2 Hòa Tân Đông, huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên đã hỗ trợ cho người
nghiên cứu trong quá trình thực hiện đề tài.
Cuối cùng, xin được gửi lời cảm ơn đến các anh chị trong tập thể lớp GDH
2013-2015B đã giúp đỡ cho người nghiên cứu trong suốt quá trình học và hoàn
thành luận văn tốt nghiệp.
Người nghiên cứu
Trịnh Thị Vàng Y
iii
TÓM TẮT
Theo xu hướng đổi mới giáo dục hiện nay, phương pháp dạy học không
những lấy học sinh làm trung tâm mà còn phải dạy học cho từng cá thể HS phù hợp
với sở trường, năng khiếu của các em. Thế nhưng, làm thế nào để dạy HS nếu GV
không biết HS học như thế nào? Liệu chúng ta có thể hoàn thành mục tiêu dạy học
khi không thể biết các em đang có những điểm mạnh, điểm yếu gì trong học tập?
Tuy nhiên điều này cũng còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố vì quá trình học tập của
các em chịu ảnh hưởng từ môi trường văn hóa, xã hội khác nhau nên cũng sẽ hình
thành những thói quen, cách suy nghĩ, năng lực nhận thức, hứng thú khác nhau;
điều này tạo nên sự đa dạng và phong phú về PCHT của HS. Việc nghiên cứu
PCHT của HS để ứng dụng trong dạy học là một cách làm phù hợp với yêu cầu dạy
học định hướng vào người học, dạy học cá thể hóa.
Hiện nay trên thế giới có hàng trăm mô hình PCHT, việc lựa chọn mô hình
nào để áp dụng cần phải có sự nghiên cứu từ lý thuyết đến thực tiễn giảng dạy; một
trong những mô hình được đánh giá cao và có nhiều ứng dụng phù hợp với thực tiễn
là mô hình PCHT VAK. Chính vì vậy mà người nghiên cứu lựa chọn đề tài “Dạy
học môn Toán lớp 4 theo mô hình PCHT VAK” với cấu trúc luận văn như sau:
Phần mở đầu gồm có các nội dung sau: lý do chọn đề tài, mục tiêu, nhiệm
vụ, đối tượng, khách thể, giả thuyết, giới hạn và phương pháp nghiên cứu.
Chương 1 : Cơ sở lý luận về dạy học dựa trên mô hình PCHT VAK
Trong chương 1 trình bày các khái niệm công cụ, hệ thống hóa cơ sở lý luận
về các quan điểm, đặc điểm, các thành tố, một số luận điểm về PHCT, ý nghĩa sư
phạm của việc tổ chức dạy học theo PCHT cũng như biện pháp tổ chức dạy học
theo mô hình PHCT VAK
Chương 2: Thực trạng việc tổ chức dạy học môn Toán lớp 4 tại trường Tiểu
học số 2 Hòa Tân Đông
iv
Trong chương này trình bày thực trạng việc dạy và học môn Toán lớp 4 tại
trường Tiểu học số 2 Hòa Tân Đông, tổ chức phân loại PCHT cho HS.
Chương 3: Vận dụng mô hình PCHT VAK vào trong dạy học môn Toán lớp
4 tại trường Tiểu học số 2 Hòa Tân Đông
Dựa trên cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn, tổ chức thực nghiệm áp dụng vào
giảng dạy mônToán lớp 4 tại trường Tiểu học số 2 Hòa Tân Đông
Phần kết luận và khuyến nghị
Tổng kết những kết quả chính của đề tài và gợi mở những hướng phát triển
mới của đề tài
v
ABSTRACT
According to the current education reform trends, teaching methods is not
only student-centered but also individual fit forte, their aptitudes. But how to teach
them if we do not know how they learn? Whether we can fulfill the objectives while
we don’t understand about strengths and weaknesses in their learning? Learning
process of the children affected by many factors from culture, society that form
habits, ways of thinking, performance, interest; these create the richness and variety
of learning styles in each class. Doing research into learning styles for applications
in teaching is consistent with the requirements of teaching learner-oriented,
individualized teaching.
In the world today there are hundreds of learning – style models, one among
them appreciated and suitable for practical is VisualAuditory Kinesthetic (VAK)
model. Therefore, the researcher selected this theme "4th Grades Mathematics
Teaching Method in VAK model". The content of thesis is structured as follows:
Introduction include the following: why choose the subject, purpose,
mission, object, objective, assumptions, limitations and research methods.
Chapter 1: Rationale for model-based teaching VAK
In Chapter 1 codified theoretical basis of views, features, elements, some points
about learning styles, pedagogical significance, organizational measures based
learning VAK model.
Chapter 2: Current status of organization of teaching Mathematics in 4th
Grades Hoa Tan Dong Primary School branch 2.
This chapter generalize teaching and learning Mathematics in reality in 4th Grades
Hoa Tan Dong primary school branch 2 and organizations to classify learning style - students.
Chapter 3: Applying the VAK model learning styles in 4th Grades
Mathematics teaching at Tan Dong Hoa primary school branch 2.
vi
Based on the theoretical and practical basis, organizations applying experimental
teaching mathematics 4th grade at school Primary Tan Dong Hoa No.2
Part conclusions and recommendations
Summarizing the main results of the research and development suggest new
directions of topics.
vii
MỤC LỤC
LÝ LỊCH KHOA HỌC ................................................................................................ i
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................ii
LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ iii
TÓM TẮT
......................................................................................................... iv
ABSTRACT
......................................................................................................... vi
MỤC LỤC
...................................................................................................... viii
DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................... xiii
DANH SÁCH CÁC HÌNH ...................................................................................... xiv
DANH SÁCH CÁC BẢNG ...................................................................................... xv
MỞ ĐẦU
....................................................................................................... xvi
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DẠY HỌC DỰA TRÊN MÔ HÌNH
PHONG CÁCH HỌC TẬP VAK ............................................................................ 1
1.1 KHÁI QUÁT VỀ LỊCH SỬ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ...................................1
1.1.1 Trên thế giới............................................................................................... 1
1.1.2 Việt Nam .................................................................................................... 2
1.2 MỘT SỐ KHÁI NIỆM .....................................................................................6
1.2.1 Phương pháp dạy học ................................................................................ 6
1.2.1.1 Đặc điểm phương pháp dạy học Toán lớp 4 ....................................... 7
1.2.1.2 Một số phương pháp dạy học được vận dụng trong giảng dạy môn
Toán Tiểu học ................................................................................................... 7
1.2.2 Phương tiện dạy học .................................................................................. 7
1.2.3 Hình thức dạy học ...................................................................................... 8
1.3 PHONG CÁCH HỌC TẬP ..............................................................................9
1.3.1 Định nghĩa phong cách học tập ................................................................. 9
1.3.2 Đặc điểm của phong cách học tập ........................................................... 10
1.3.3 Một số luận điểm về phong cách học tập ................................................ 11
1.3.4 Các mô hình phong cách học tập ............................................................. 13
1.3.4.1 Mô hình phong cách học tập ............................................................. 13
viii
1.3.4.2 Các mô hình phong cách học tập....................................................... 13
1.3.5 Ý nghĩa sư phạm của phong cách học tập ............................................... 20
1.3.5.1 Phong cách học tập phản ánh những yêu cầu về tâm - sinh lý học
trong dạy học ................................................................................................... 20
1.3.5.2 Phong cách học tập là cơ sở để tổ chức dạy học phân hóa ................ 21
1.3.5.3 Phong cách học tập là một trong những tiêu chí để tạo dựng nhóm
học tập trong dạy học nhóm ............................................................................ 22
1.4 MÔ HÌNH PHONG CÁCH HỌC TẬP VAK ................................................23
1.4.1 Mô hình phong cách học tập VAK .......................................................... 23
1.4.2 Cách xác định phong cách học tập theo mô hình phong cách học tập
VAK ................................................................................................................. 24
1.4.2.1 Phong cách học tập bằng hình ảnh .................................................... 24
1.4.2.2 Phong cách học tập bằng âm thanh ................................................... 25
1.4.2.3 Phong cách học tập qua vận động ..................................................... 25
1.5 YÊU CẦU CỦA VIỆC DẠY HỌC DỰA VÀO PHONG CÁCH HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH TIỂU HỌC ...............................................................................26
1.5.1 Đặc điểm của học sinh Tiểu học .............................................................. 26
1.5.2 Yêu cầu của việc dạy học dựa vào phong cách học tập của học sinh Tiểu
học
................................................................................................................. 29
1.5.2.1 Lựa chọn các hình thức dạy học có ưu thế để tổ chức dạy học dựa
vào phong cách học tập của học sinh ............................................................... 29
1.5.2.2 Kết hợp giữa phát huy được điểm mạnh và khắc phục hạn chế của
từng loại phong cách học tập ........................................................................... 30
1.5.2.3 Chú ý đến những khác biệt về phong cách học tập của học sinh do
ảnh hưởng của các yếu tố như giới tính, độ tuổi, văn hóa và thành tích học
tập.
........................................................................................................... 30
1.6 BIỆN PHÁP TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO MÔ HÌNH PHONG CÁCH
HỌC TẬP VAK ....................................................................................................30
1.6.1 Giai đoạn 1: Định hướng.......................................................................... 32
1.6.1.1 Hoạt động của giáo viên .................................................................... 32
ix
1.6.1.2 Hoạt động của học sinh ..................................................................... 34
1.6.2 Giai đoạn 2: Thực hiện ............................................................................ 34
1.6.2.1 Hoạt động của giáo viên .................................................................... 34
1.6.2.2 Hoạt động của học sinh ..................................................................... 35
1.6.3 Giai đoạn 3: Tổng kết .............................................................................. 35
1.6.3.1 Hoạt động của giáo viên .................................................................... 35
1.6.3.2 Hoạt động của học sinh ..................................................................... 36
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ......................................................................................39
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG VIỆC TỔ CHỨC DẠY HỌC MÔN TOÁN
LỚP 4 TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC SỐ 2 HÒA TÂN ĐÔNG ............................. 40
2.1 KHÁI QUÁT VỀ TRƯỜNG TIỂU HỌC SỐ 2 HÒA TÂN ĐÔNG .............40
2.2 GIỚI THIỆU MỤC TIÊU GIÁO DỤC TIỂU HỌC VÀ CHƯƠNG TRÌNH
MÔN TOÁN LỚP 4 ..............................................................................................41
2.2.1 Mục tiêu giáo dục Tiểu học ..................................................................... 41
2.2.2 Chương trình môn học Toán lớp 4 .......................................................... 41
2.2.2.1 Vai trò của môn Toán lớp 4 ............................................................... 41
2.2.2.2 Nội dung của môn Toán lớp 4 ........................................................... 43
2.3 TỔ CHỨC ĐIỀU TRA THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 4
TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC SỐ 2 HÒA TÂN ĐÔNG ..........................................44
2.3.1 Mục tiêu ................................................................................................... 44
2.3.1.1 Đối với giáo viên ............................................................................... 44
2.3.1.2 Đối với học sinh ................................................................................ 44
2.3.2 Lựa chọn khách thể nghiên cứu ............................................................... 44
2.3.2.1 Đối với giáo viên ............................................................................... 44
2.3.2.2 Đối với học sinh ................................................................................ 44
2.3.3 Nội dung khảo sát .................................................................................... 45
2.3.3.1 Đối với giáo viên ............................................................................... 45
2.3.3.2 Đối với học sinh ................................................................................ 45
2.3.4 Phương pháp nghiên cứu và cách tiến hành ............................................ 45
2.3.4.1 Đối với giáo viên ............................................................................... 45
x
2.3.4.2 Đối với học sinh ................................................................................ 46
2.3.4.3 Cách tiến hành ................................................................................... 46
2.4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC MÔN TOÁN
LỚP 4 TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC SỐ 2 HÒA TÂN ĐÔNG ...............................48
2.4.1 Kết quả phân loại phong cách học tập theo mô hình phong cách học tập
VAK của học sinh .............................................................................................. 48
2.4.2 Thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học môn Toán của giáo viên 48
2.4.3 Thực trạng sử dụng các phương tiện dạy học môn Toán của giáo viên .. 50
2.4.4 Thực trạng sử dụng các hình thức dạy học môn Toán của giáo viên ...... 52
2.4.5 Thực trạng dạy học theo mô hình phong cách học tập VAK với môn
Toán lớp 4 tại Trường Tiểu học số 2 Hòa Tân Đông ........................................ 53
2.4.6 Mức độ hứng thú học môn Toán của học sinh lớp 4 ............................... 54
2.4.6.1 Biểu hiện về xúc cảm ........................................................................ 54
2.4.6.2 Biểu hiện về nhận thức ...................................................................... 55
2.4.6.3 Biểu hiện về hành động ..................................................................... 56
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ......................................................................................59
CHƯƠNG 3
VẬN DỤNG MÔ HÌNH PHONG CÁCH HỌC TẬP VAK
VÀO TRONG DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 4 TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC SỐ
2 HÒA TÂN ĐÔNG ................................................................................................ 61
3.1 TỔ CHỨC THỰC NGHIỆM VẬN DỤNG MÔ HÌNH PHONG CÁCH HỌC
TẬP VAK ..............................................................................................................61
3.1.1 Mục đích thực nghiệm ............................................................................. 61
3.1.2 Đối tượng thực nghiệm ............................................................................ 61
3.1.3 Phương pháp thực nghiệm ....................................................................... 62
3.1.4 Nội dung thực nghiệm ............................................................................. 62
3.1.5 Cách kiểm tra, đánh giá kết quả thực nghiệm ......................................... 67
3.1.5.1 Kết quả học tập .................................................................................. 68
3.1.5.2 Hứng thú học tập ............................................................................... 68
3.2 KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM .........................................................................71
3.2.1 Kết quả học tập của HS ........................................................................... 71
xi
3.2.2 Mức độ hứng thú học tập của HS ............................................................ 79
3.2.2.1 Biểu hiện về mặt xúc cảm ................................................................. 79
3.2.2.2 Biểu hiện về mặt nhận thức ............................................................... 81
3.2.2.3 Biểu hiện về mặt hành động .............................................................. 83
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ......................................................................................89
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................... 90
1.
KẾT LUẬN ....................................................................................................90
2.
KHUYẾN NGHỊ ............................................................................................90
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 92
PHỤ LỤC 1
.......................................................................................................... 1
PHỤ LỤC 2
.......................................................................................................... 4
PHỤ LỤC 3
.......................................................................................................... 7
PHỤ LỤC 4
.......................................................................................................... 9
PHỤ LỤC 5
........................................................................................................ 11
PHỤ LỤC 6
........................................................................................................ 15
xii
DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TÊN ĐẦY ĐỦ
CHỮ VIẾT TẮT
Giáo viên
GV
Hình thức dạy học
HTDH
Học sinh
HS
Phong cách học tập
PCHT
Phương pháp dạy học
PPDH
Phương tiện dạy học
PTDH
xiii
DANH SÁCH CÁC HÌNH
HÌNH
Trang
Hình 3.1: Kết quả học tập của lần thực nghiệm thứ nhất của hai nhóm ...................72
Hình 3.2: Kết quả học tập của lần thực nghiệm thứ hai của hai nhóm .....................72
Hình 3.3: Biểu đồ các số thống kê của lần thực nghiệm thứ nhất ............................72
Hình 3.4: Biểu đồ các số thống kê của lần thực nghiệm thứ hai ..............................72
Hình 3.5: Đồ thị phân phối kết quả lần thứ nhất của nhóm thực nghiệm .................77
Hình 3.6: Đồ thị phân phối kết quả lần thứ hai của nhóm thực nghiệm ...................77
Hình 3.7: Đồ thị phân phối kết quả lần thứ nhất của nhóm đối chứng .....................78
Hình 3.8: Đồ thị phân phối kết quả lần thứ hai của nhóm đối chứng .......................78
Hình 3.9: Mức độ xúc cảm của nhóm thực nghiệm ..................................................80
Hình 3.10: Mức độ xúc cảm của nhóm đối chứng ....................................................80
Hình 3.11: Mức độ hứng thú của nhóm thực nghiệm ...............................................87
Hình 3.12: Mức độ hứng thú của nhóm đối chứng ...................................................87
xiv
DANH SÁCH CÁC BẢNG
BẢNG
Trang
Bảng 2.1: Mẫu khảo sát giáo viên ............................................................................. 44
Bảng 2.2: Các loại PCHT của HS ............................................................................. 48
Bảng 2.3: Mức độ sử dụng các PPDH của GV ......................................................... 48
Bảng 2.4: Mức độ yêu thích các PPDH của HS........................................................ 49
Bảng 2.5: Mức độ sử dụng các PTDH của GV ......................................................... 50
Bảng 2.6: Mức độ yêu thích các PTDH của HS ....................................................... 51
Bảng 2.7: Mức độ sử dụng các HTDH của GV ........................................................ 52
Bảng 2.8: Mức độ yêu thích các HTDH của HS ....................................................... 53
Bảng 2.9: Thực trạng vận dụng mô hình PCHT VAK ............................................. 54
Bảng 2.10: Biểu hiện về mặt xúc cảm của HS khi học môn Toán ........................... 54
Bảng 2.11: Biểu hiện về mặt nhận thức của HS khi học môn Toán ......................... 55
Bảng 2.12: Biểu hiện về mặt hành động của HS khi học môn Toán ........................ 55
Bảng 3.1: Kết quả phân loại PCHT của lớp 4A ........................................................ 61
Bảng 3.2: Kết quả học tập môn Toán HKI của 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng . 62
Bảng 3.3: Tiêu chí đánh giá mức độ xúc cảm ........................................................... 69
Bảng 3.4: Tiêu chí đánh giá mức độ nhận thức ........................................................ 70
Bảng 3.5: Tiêu chí đánh giá mức độ hành động ....................................................... 70
Bảng 3.6: Kết quả kiểm tra lần thực nghiệm thứ nhất .............................................. 71
Bảng 3.7: Kết quả kiểm tra lần thực nghiệm thứ hai ................................................ 71
Bảng 3.8: Tóm tắt các số thống kê quan trọng (1) .................................................... 73
Bảng 3.9: Tóm tắt các số thống kê quan trọng (2) .................................................... 73
Bảng 3.10: Tóm tắt các số thống kê quan trọng (3) .................................................. 74
Bảng 3.11: Tóm tắt các số thống kê quan trọng (4) .................................................. 74
Bảng 3.12: Mức độ xúc cảm lần thực nghiệm thứ nhất ............................................ 79
Bảng 3.13: Mức độ xúc cảm lần thực nghiệm thứ hai .............................................. 79
Bảng 3.14: Biểu hiện về mặt nhận thức của nhóm thực nghiệm .............................. 81
Bảng 3.15: Biểu hiện về mặt nhận thức của nhóm đối chứng .................................. 82
Bảng 3.16: Biểu hiện về mặt hành động của nhóm thực nghiệm ............................. 83
Bảng 3.17: Biểu hiện về mặt hành động của nhóm đối chứng ................................. 84
Bảng 3.18: Mức độ hứng thú của nhóm thực nghiệm............................................... 86
Bảng 3.19: Mức độ hứng thú của nhóm đối chứng................................................... 86
xv
MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Tất cả các bậc cha mẹ, thầy cô đều có chung một mục đích là những đứa trẻ
sẽ trở thành HS xuất sắc, có niềm hứng khởi, say mê vô tận với việc học, thế nhưng
không phải ai cũng đạt được mục đích. Tại sao vậy? Vì ngoài tình yêu thương, sự
kiên định và nỗ lực, điều quyết định cuối cùng là phải có một phương pháp đúng.
Chúng ta đều biết rằng mỗi đứa trẻ là một cá thể có cá tính và nhận thức hoàn
toàn khác nhau; đặc biệt trong học tập điều này càng rõ ràng khi mức độ tiếp thu kiến
thức của mỗi em là không giống nhau mặc dù học cùng một lớp. Bên cạnh những yếu
tố ảnh hưởng đến kết quả học tập của các em như: phương pháp giảng dạy, nội dung
học tập, phương tiện thì các yếu tố như môi trường văn hóa, xã hội, giáo dục của gia
đình cũng ảnh hưởng đến kết quả học tập vì chúng sẽ hình thành cho các em thói
quen, cách suy nghĩ, năng lực nhận thức, hứng thú cũng khác nhau. Do đó chỉ khi
chúng ta nhìn nhận mỗi đứa trẻ là một cá thể với cá tính riêng biệt thì ta mới không đi
vào lối mòn rập khuôn và làm lệch lạc thiên hướng của trẻ.
Môn Toán là một môn học hết sức quan trọng trong việc học cũng như việc
ứng dụng của bộ môn này trong cuộc sống. Nó không đơn thuần giúp cho các em
biết tính toán hay nắm được những khái niệm, quy tắc cơ bản mà chính nó là môn
học ảnh hưởng quan trọng đến năng lực và phẩm chất trí tuệ ở các em, giúp cho HS
tư duy logic, giải quyết vấn đề một cách khoa học, tạo lập cho các em tính cẩn thận,
chính xác. Tuy nhiên, các nội dung Toán học thường mang tính trừu tượng và khái
quát cao trong khi đặc điểm nhận thức của trẻ ở Tiểu học lại mang nặng tính cụ thể,
trực giác và cảm tính nên thực tế cho thấy hiện nay khá nhiều em vẫn còn lúng túng
thậm chí cảm thấy sợ hay chán nản trong mỗi giờ học môn này vì quá khó, khô
khan và chính GV cũng chưa khơi dậy được niềm hứng thú, yêu thích cho các em
khi học môn này. Một điều hết sức đơn giản mà ai cũng có thể nhận thấy rằng HS sẽ
học tốt hơn nếu các em được học theo cách chúng muốn. Thế nhưng GV với nhiều
lý do khách quan và chủ quan đã vô tình không nhận rõ được điều này và kết quả
xvi
mà chúng ta nhận được vẫn chỉ là những con điểm kết thúc còn quá trình các em
học như thế nào vẫn còn đang bỏ ngỏ. Do đó để đạt được yêu cầu đặt ra thì việc tổ
chức dạy học cần được thiết kế sao cho phù hợp với nhận thức cũng như sở thích
của HS. Đây được coi là một giải pháp sư phạm tạo những chỗ dựa ban đầu giúp
HS nhận thức được các kiến thức trừu tượng; giải pháp này tác động vào hoạt động
nhận thức của trẻ theo đúng quy luật: “Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu
tượng và từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn khách quan”. Như vậy việc tổ chức dạy
học phù hợp với nhận thức của HS sẽ có ý nghĩa to lớn trong việc nâng cao hiệu quả
giờ học nói chung và đặc biệt là giờ học môn Toán.
Tại Hội nghị Trung ương 8 khóa XI Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ký
ban hành Nghị quyết số 29- NQ/TW ngày 4/11/2013 về đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo. Nghị quyết này cũng đã xác định: “ Đổi mới căn bản, toàn
diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan
điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách,
điều kiện bảo đảm thực hiện; chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị
kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học; học đi đôi với
hành, lý luận gắn với thực tiễn; …”. Như vậy ở Việt Nam, chủ trương đổi mới cũng
đã được đề ra theo quan điểm này; hơn nữa quan điểm “dạy học lấy HS làm trung
tâm” chưa nêu bật được bản chất của phương pháp sư phạm hiện đại, không phải
chỉ “lấy HS làm trung tâm” mà phải “dạy học cá thể hóa”. Khi đó GV sẽ có điều
kiện để tổ chức dạy học làm sao quan tâm cụ thể đến các em HS trên nhiều phương
diện khác nhau trong quá trình dạy học, từ tâm sinh lý đến hoàn cảnh, sở trường sở
đoản của HS để có thể chọn lọc được những PPDH phù hợp, động viên được HS
hứng thú, ham thích tìm tòi học tập ở mức độ tốt nhất.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy hiện nay nhiều đơn vị cũng tổ chức các cuộc thi
sáng kiến kinh nghiệm, hội giảng, thiết kế đồ dùng dạy học trong đó có bộ môn
Toán lớp 4; tuy nhiên hứng thú và chất lượng học tập của bộ môn này cũng chưa
cao. Bản thân mỗi tiết dạy của GV đều có sự đầu tư chăm chút kỹ lưỡng thế nhưng
mức độ hứng thú, kết quả học tập ở từng em không hoàn toàn giống nhau. Điều này
xvii
chứng tỏ mỗi em có một trình độ nhận thức khác nhau do đó không thể nào tổ chức
dạy học chung cho một đối tượng HS một lớp.
Trong dạy học có ba phương pháp chính: thứ nhất là GV dạy hoàn toàn, cách
thứ hai để người học tự học, thứ ba GV là người hỗ trợ, hướng dẫn để các em tự tìm
kiếm và lĩnh hội tri thức. Nếu chúng ta áp dụng cách thứ nhất thì chỉ có sự rập
khuôn, máy móc của người học. Cách thứ hai cũng khó thực hiện đối với HS nhỏ
tuổi vì các em sẽ đi lan man và sa ngã vào những vấn đề không cần thiết, như vậy
cách thứ ba có lẽ là hợp lý hơn cả. Điều này cũng đúng với mục đích của giáo dục
mà người trực tiếp thực hiện công việc này là GV cần phải hình thành thái độ học
tập tích cực cũng như định hướng việc học cho HS. Tuy nhiên thực tế GV thường
dạy theo cách của mình và “dán nhãn cho người học” phải học theo cách mình dạy
mà không quan tâm rằng có phù hợp với cách học của HS hay không và người học
cũng học một cách hoàn toàn thụ động. Do đó việc nghiên cứu đề tài sẽ góp phần
vào việc bổ khuyết những vấn đề cấp bách hiện nay.
Những nghiên cứu cho thấy sau khi HS được làm quen với một khái niệm
mới theo đúng PCHT của mình thì các em cũng có thể điều chỉnh theo những PCHT
khác nhau. Việc chú ý đến PCHT cũng có tác dụng làm tăng thêm động lực và chất
lượng học tập của HS. Bên cạnh đó, các công trình nghiên cứu hiện nay cũng đã chỉ
ra rằng nếu chúng ta tổ chức lớp học theo hướng ứng dụng PCHT nghĩa là GV đã
nhận thức rõ mỗi em có một đặc điểm nhận thức, một sở thích, một cách tiếp cận
thông tin khác nhau tức là chúng ta đã thực hiện được những bước đi đầu tiên để
giúp các em tạo được niềm yêu thích khi được học bộ môn này; chỉ khi nhìn nhận
được vấn đề như vậy GV mới có thể tạo được động lực, kế hoạch cho mình trong
việc tổ chức dạy học tiếp theo. Do đó không thể áp dụng cùng một cách dạy với
chung từng đó các em HS.
Đề tài này sau khi hoàn thành sẽ cung cấp cách phân loại PCHT của HS lớp
4 theo mô hình PCHT VAK; tổ chức lớp học theo các loại PCHT để từ đó nâng cao
hiệu quả tích cực; trong đó sẽ nhận thấy rõ nhất sự thay đổi xúc cảm, nhận thức
cũng như hành động của các em hay nói cách khác là hứng thú học môn Toán của
xviii
- Xem thêm -