Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
Ch-¬ng 1
C¬ së lý luËn cña viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n
TSC§HH trong doanh nghiÖp
1.1. TSC§HH trong doanh nghiÖp vµ sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc
h¹ch to¸n TSC§HH:
1.1.1. TSC§HH vµ ®Æc ®iÓm TSC§HH:
1.1.1.1. Kh¸i niÖm TSC§HH
Theo quyÕt ®Þnh 206/2003/Q§-BTC, ®iÒu 3:
T- liÖu lao ®éng lµ tõng tµi s¶n h÷u h×nh cã kÕt cÊu ®éc lËp, hoÆc lµ mét hÖ
thèng gåm nhiÒu bé phËn riªng lÎ liªn kÕt víi nhau ®Ó cïng thùc hiÖn mét hay
mét sè chøc n¨ng nhÊt ®Þnh mµ nÕu thiÕu bÊt kú mét bé phËn nµo trong ®ã th× c¶
hÖ thèng kh«ng thÓ ho¹t ®éng ®-îc.
TSC§ trong doanh nghiÖp lµ nh÷ng t- liÖu lao ®éng chñ yÕu vµ c¸c tµi s¶n
kh¸c cã gi¸ trÞ lín, tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ trÞ cña
nã ®-îc chuyÓn dÞch dÇn dÇn, tõng phÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm, dÞch vô ®-îc s¶n
xuÊt ra trong c¸c chu kú s¶n xuÊt.
Theo chuÈn mùc kÕ to¸n VN sè 03-TSC§HH quy ®Þnh:
TSC§HH lµ nh÷ng tµi s¶n cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ do doanh nghiÖp n¾m
gi÷ ®Ó sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp víi tiªu chuÈn ghi
nhËn TSC§HH
1.1.1.2 §Æc ®iÓm cña TSC§HH
Theo chu¶n mùc kÕ to¸n VN sè 03-TSC§HH :
C¸c tµi s¶n ®-îc ghi nhËn lµ TSC§HH ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi tÊt c¶ 4 tiªu
chuÈn nh- sau:
a/ Ch¾c ch¾n thu ®-îc lîi Ých kinh tÕ trong t-¬ng lai tõ viÖc s¶n xuÊt tµi s¶n
®ã;
b/ Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®-îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy.
c/ Thêi gian sö dông -íc tÝnh trªn 1 n¨m;
d/ Cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh;
Tiªu chuÈn gi¸ trÞ TSC§ lu«n thay ®æi tuú thuéc yªu cÇu qu¶n lý cña mçi
quèc gia trong thêi kú nhÊt ®Þnh; tiªu chuÈn thêi gian hÇu nh- kh«ng thay ®æi.
TSC§ ë ViÖt Nam ®· cã rÊt nhiÒu lÇn thay ®æi vÒ gi¸ trÞ, theo quyÕt ®Þnh
206/Q§ ngµy 12/12/2003-BTC quy ®Þnh ph¶i cã 2 ®iÒu kiÖn sau:
- Gi¸ trÞ tõ 10.000.000 ®ång trë lªn.
- Cã thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë lªn
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
-1-
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
TSC§HH còng lµ TSC§, do ®ã ngoµi viÖc ph¶i ®¶m b¶o ®Çy ®ñ 4 tiªu chuÈn
nãi trªn, TSC§HH mang nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
- Tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh nh-ng vÉn gi÷ ®-îc h×nh
th¸i ban ®Çu
- TSC§HH bÞ hao mßn dÇn vµ ®èi víi TSC§HH dïng cho ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh th× gi¸ trÞ cña chóng dÞch chuyÓn dÇn tõng phÇn vµo chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Nh÷ng TS dïng cho ho¹t ®éng kh¸c nh- :ho¹t ®éng phóc lîi, sù nghiÖp, dù
¸n, gi¸ trÞ cña chóng bÞ tiªu hao dÇn dÇn trong qu¸ trinh sö dông.
1.1.2. Yªu cÇu qu¶n lý TSC§HH.
TSC§HH th-êng lµ bé phËn chñ yÕu trong tæng sè TS vµ ®ãng vai trß quan
träng trong viÖc thÓ hiÖn t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, v× vËy, viÖc x¸c
®Þnh 1 TS cã ®-îc ghi nhËn lµ TSC§HH hay lµ mét chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh
trong kú sÏ cã ¶nh h-ëng ®¸ng kÓ ®Õn b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña
Doanh nghiÖp.
Qu¶n lý tèt TSC§ lµ tiÒn ®Ò, ®iÒu kiÖn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh, v× thÕ theo Q§206-BTC, qu¶n lý TSC§ ph¶i theo mét sè nguyªn t¾c c¬
b¶n sau:
-Ph¶i lËp bé hå s¬ cho mäi TSC§ cã trong doanh nghiÖp. Hå s¬ bao gåm:
Biªn b¶n giao nhËn TSC§, hîp ®ång, ho¸ ®¬n mua TSC§ vµ c¸c chøng tõ cã liªn
quan kh¸c.
-Tæ chøc ph©n lo¹i, thèng kª, ®¸nh sè, lËp thÎ riªng vµ theo dâi chi tiÕt theo
tõng ®èi t-îng ghi TSC§ trong sæ theo dâi TSC§ ë phßng kÕ to¸n & ®¬n vÞ sö
dông.
-TSC§ ph¶i ®-îc qu¶n lý theo nguyªn gi¸, sæ khÊu hao luü kÕ vµ gi¸ trÞ cßn
l¹i trªn sæ kÕ to¸n.
-§Þnh kú vµo cuèi mçi n¨m tµi chÝnh, doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª
TSC§. Mäi tr-êng hîp thiÕu, thõa TSC§ ®Òu ph¶i lËp biªn b¶n, t×m nguyªn nh©n
vµ cã biÖn ph¸p xö lý.
1.1.3 NhiÖm vô cña kÕ to¸n TSC§HH.
§Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu qu¶n lý TSC§HH trong doanh nghiÖp, víi t- c¸ch lµ
mét c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ cã hiÖu qu¶ cÇn thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô:
- Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh, tæng hîp sè liÖu chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, kÞp thêi vÒ
sè l-îng, hiÖn tr¹ng vµ gi¸ trÞ TSC§ hiÖn cã, t×nh h×nh t¨ng, gi¶m vµ di chuyÓn
TSC§ trong néi bé doanh nghiÖp nh»m gi¸m s¸t chÆt chÏ viÖc mua s¾m, ®Çu t- vµ
b¶o qu¶n TSC§.
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
-2-
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
- Ph¶n ¸nh kÞp thêi gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ trong qu¸ tr×nh sö dông, tÝnh
to¸n ph¶n ¸nh chÝnh x¸c sè khÊu hao vµo chi phÝ kinh doanh trong kú cña ®¬n vÞ
cã liªn quan.
- Tham gia lËp kÕ ho¹ch söa ch÷a vµ dù to¸n chi phÝ söa ch÷a TSC§.
- Tham gia c¸c c«ng t¸c kiÓm kª, kiÓm tra ®Þnh kú hay bÊt th-êng, ®¸nh gi¸
l¹i TSC§ trong tr-êng hîp cÇn thiÕt.Tæ chøc ph©n tÝch t×nh h×nh b¶o qu¶n vµ sö
dông TSC§ ë doanh nghiÖp.
- H-íng dÉn kiÓm tra c¸c ®¬n vÞ phô thuéc trong c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn
®Çy ®ñ chÕ ®é ghi chÐp ban ®Çu vÒ TSC§HH. Më c¸c sæ kÕ to¸n, thÎ khi cÇn thiÕt
& h¹ch to¸n TSC§HH ®óng chÕ ®é quy ®Þnh.
1.2 Mét sè c¸ch ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ TSC§HH.
1.2.1 Ph©n lo¹i:
1.2.1.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i ph©n lo¹i TSC§HH.
Ph©n lo¹i TSC§HH lµ viÖc s¾p xÕp c¸c TSC§HH trong doanh nghiÖp thµnh
c¸c lo¹i, c¸c nhãm TSC§HH cã cïng tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm theo mét tiªu thøc nhÊt
®Þnh.
TSC§HH trong c¸c doanh nghiÖp lµ 1 bé phËn tµi s¶n chñ yÕu , phong phó vÒ
chñng lo¹i vµ nguån h×nh thµnh.ViÖc qu¶n lý tõng ®èi t-îng TSC§HH lµ cÇn
thiÕt, ®ång thêi ph¶i qu¶n lý c¸c nhãm, c¸c lo¹i cã cïng tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm.
ViÖc ph©n lo¹i nh»m môc ®Ých qu¶n lý cã hiÖu qu¶ TSC§HH, mçi nhãm cã nhiÒu
lo¹i kh¸c nhau do ®ã viÖc ph©n lo¹i chi tiÕt TSC§HH lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan.
Ph©n lo¹i chÝnh x¸c gióp cho viÖc cung cÊp th«ng tin ®Ó lËp kÕ ho¹ch s¶n
xuÊt, söa ch÷a lín, hiÖn ®¹i ho¸ TSC§HH t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy hÕt t¸c dông cña
TSC§HH trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®ång thêi lµ c¬ së tÝnh to¸n ph©n bæ chÝnh x¸c
sè khÊu hao vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh nh»m thu håi vèn. V× vËy viÖc ph©n
lo¹i TSC§HH lµ hÕt søc cÇn thiÕt.
1.2.1.2 C¸c c¸ch ph©n lo¹i TSC§HH
1.2.1.2.1 Ph©n lo¹i TSC§HH c¨n cø vµo ®Æc tr-ng kü thuËt.
C¨n cø vµo ®Æc tr-ng kü thuËt mµ toµn bé TSC§HH cña doanh nghiÖp
®-îc chia thµnh c¸c nhãm tµi s¶n chi tiÕt cô thÓ sau:
- Nhµ cöa vËt kiÕn tróc: gåm nhµ lµm viÖc, nhµ x-ëng, nhµ ë, nhµ kho, cña
hµng, chuång tr¹i, s©n ph¬i, giÕng khoan, cÇu cèng, ®-êng xa.
- M¸y mãc thiÕt bÞ:gåm m¸y mãc thiÕt bÞ ®éng lùc, m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng
t¸c, m¸y mãc thiÕt bÞ kh¸c dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh.
- Ph-¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn : «t« , m¸y kÐo, tµu thuyÒn ca n« dïng
trong vËn chuyÓn, hÖ thèng ®-êng èng dÉn n-íc, dÉn h¬i oxy, khÝ nÐn, hÖ thèng
d©y dÉn ®iÖn, hÖ thèng truyÒn thanh.
-3SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
- ThiÕt bÞ dông cô qu¶n lý: gåm c¸c thiÕt bÞ sö dông trong c¸c ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh, qu¶n lý hµnh chÝnh, dông cô ®o l-êng, thÝ nghiÖm
- C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp
n«ng nghiÖp
- TSC§HH kh¸c: bao gåm c¸c tµi s¶n ch-a ®-îc xÕp vµo c¸c lo¹i trªn.
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho ng-êi qu¶n lý cã mét c¸ch nh×n tæng qu¸t vÒ c¬
cÊu ®Çu t- TSC§HH .§©y lµ mét c¨n cø quan träng, ®Ó ®-a ra c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu
t- hoÆc ®iÒu chØnh ph-¬ng h-íng ®Çu t- cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cßn gióp doanh nghiÖp cã biÖn ph¸p qu¶n lý tµi s¶n, cô
thÓ ®èi víi TSC§HH ph¶i qu¶n lý vÒ hiÖn vËt, vÒ gi¸ trÞ, møc khÊu hao TSC§HH
th-êng ®-îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo tÝnh chÊt kü thuËt, tÝnh chÊt vËt lý vµ ®iÒu kiÖn
sö dông tµi s¶n.
1.2.1.2.2.Ph©n lo¹i TSC§HH c¨n cø vµo quyÒn së h÷u:
C¸ch ph©n lo¹i nµy c¨n cø vµo quyÒn së h÷u ®Ó s¾p xÕp TSC§HH thµnh
TSC§HH tù cã vµ TSC§HH thuª ngoµi.
-TSC§HH tù cã lµ nh÷ng tµi s¶n thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp.
§©y lµ nh÷ng TSC§HH ®-îc x©y dùng, mua s¾m, h×nh thµnh tõ nguån vèn NSNN
cÊp, cÊp trªn cÊp, nguån vèn vay, nguån vèn liªn doanh, …vµ nh÷ng TSC§HH
®-îc biÕu tÆng.
-TSC§HH thuª ngoµi lµ nh÷ng TSC§HH kh«ng thuéc quyÒn së h÷u cña
doanh nghiÖp, doanh nghiÖp ®i thuª ngoµi ®Ó sö dông trong mét thêi gian nhÊt
®Þnh.
Riªng ®èi víi TSC§HH ®i thuª, c¨n cø vµo tÝnh chÊt cña nghiÖp vô thuª tµi
s¶n(møc ®é chuyÓn giao rñi ro, lîi Ých) th× tiÕp tôc ®-îc ph©n lo¹i thµnh:TSC§HH
thuª tµi chÝnh vµ TSC§HH thuª ho¹t ®éng.CÇn l-u ý lµ tÝnh chÊt cña nghiÖp vô
thuª tµi s¶n ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua nh÷ng ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång, dùa trªn tÝnh
chÊt kinh tÕ cña c¸c ®iÒu kho¶n hîp ®ång chø kh«ng hoµn toµn dùa vµo h×nh thøc
ph¸p lý cña hîp ®ång ®ã:
+ TSC§HH thuª tµi chÝnh: Lµ c¸c TSC§HH ®i thuª mµ bªn cho thuª cã sù
chuyÓn giao phÇn lín rñi ro vµ lîi Ých g¾n liÒn víi quyÒn së h÷u tµi s¶n , cho bªn
®i thuª.§Æc ®iÓm TSC§HH thuª tµi chÝnh lµ doanh nghiÖp cã quyÓn sö dông,
kiÓm so¸t l©u dµi, doanh nghiÖp ®i thª nhËn ®-îc hÇu hÕt lîi Ých vµ rñi ro g¾n liÒn
víi viÖc sö dông tµi s¶n.Do vËy, nã cÇn ®-îc qu¶n lý nh- nh÷ng TSC§HH cña
doanh nghiÖp.VÒ ph-¬ng diÖn kÕ to¸n TSC§HH thuª tµi chÝnh ®-îc ghi nhËn vµ
tr×nh bµy trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
+ TSC§HH thuª ho¹t ®éng: lµ nh÷ng TSC§HH ®i thuª mµ kh«ng tho¶ m·n
bÊt cø ®iÒu kho¶n nµo cña hîp ®ång thuª tµi chÝnh.
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
-4-
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
C¸ch ph©n lo¹i theo quyÒn së h÷u cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi c«ng t¸c qu¶n
lý tµi s¶n.§èi víi nh÷ng tµi s¶n thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n vÞ th× ®¬n vÞ ph¶i cã
biÖn ph¸p qu¶n lý riªng, doanh nghiÖp cã toµn quyÒn sö dông, ®Þnh ®o¹t víi tµi
s¶n.§èi víi tµi s¶n kh«ng thuéc quyÒn s h÷u cña ®¬n vÞ th× ®¬n vÞ ph¶i dùa trªn
hîp ®ång thuª, phèi hîp víi bªn cho thuª tµi s¶n ®Ó thùc hiÖn sö dông qu¶n lý tµi
s¶n.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cßn lµ c¬ së cho c«ng t¸c h¹ch kÕ to¸n TSC§HH ë ®¬n
vÞ, tÝnh to¸n vµ ph¶n ¸nh hao mßn, khÊu hao vµ chi phÝ thuª tµi s¶n.
1.2.1.2.3.Ph©n lo¹i TSC§HH theo c«ng dông kinh tÕ.
C¨n cø vµo c«ng dông kinh tÕ TSC§HH ®-îc chia thµnh hai lo¹i sau:
-TSC§HH ®ang dïng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh: ®©y lµ TSC§HH
®ang thùc tÕ sö dông trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ. Nh÷ng
tµi s¶n nµy buéc ph¶i trÝch khÊu hao tÝnh vµo s¶n xuÊt kinh doanh.
-TSC§HH dïng ngoµi s¶n xuÊt kinh doanh nh-: phóc lîi, sù nghiÖp, an ninh
quèc phßng…§ã lµ nh÷ng TSC§HH do doanh nghiÖp qu¶n lý vµ sö dông cho c¸c
ho¹t ®éng phóc lîi sù nghiÖp (nh- c¸c c«ng tr×nh phóc lîi), c¸c TSC§HH sö dông
cho ho¹t ®éng ®¶m b¶o an ninh quèc phßng cña doanh nghiÖp, c¸c tµi s¶n doanh
nghiÖp gi÷(cÊt) hé hay b¶o qu¶n hé….
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho doanh nghiÖp thÊy ®-îc c¬ cÊu TSC§HH cña
m×nh theo c«ng dông cña nã. Tõ ®ã cã biÖn ph¸p qu¶n lý TSC§HH theo c«ng
dông sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt.
1.2.1.2.4.Ph©n lo¹i TSC§HH theo t×nh h×nh sö dông.
C¨n cø vµo t×nh h×nh sö dông ng-êi ta chia TSC§HH cña doanh nghiÖp thµnh
c¸c lo¹i sau:
-TSC§HH ®ang sö dông: ®ã lµ nh÷ng TSC§HH cña doanh nghiÖp ®ang sö
dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc ho¹t ®éng phóc l¬i, sù nghiÖp
hay an ninh quèc phßng cña doanh nghiÖp.
-TSC§HH ch-a cÇn dïng: lµ nh÷ng TSC§HH cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng kinh
doanh hay c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña doanh nghiÖp, song hiÖn t¹i ch-a cÇn dïng,
®ang ®-îc dù tr÷ ®Ó sö dông sau nµy.
-TSC§HH kh«ng cÇn dïng chê thanh lý: lµ nh÷ng TSC§HH kh«ng cÇn thiÕt
hay kh«ng phï hîp víi nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, cÇn ®-îc
thanh lý, nh-îng b¸n ®Ó thu håi vèn ®Çu t- ®· bá ra ban ®Çu.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cho thÊy møc ®é sö dông cã hiÖu qu¶ TSC§HH trong
doanh nghiÖp nh- thÕ nµo, tõ ®ã cã biÖn ph¸p hiÖu qu¶ h¬n n÷a hiÖu qu¶ sö dông
chóng.
Mçi c¸ch ph©n lo¹i trªn ®©y cho phÐp c¸c ®¸nh gi¸, xem xÐt kÕt cÊu
TSC§HH cña doanh nghiÖp theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau.§iÒu nµy gióp cho nhµ
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
-5-
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
qu¶n lý xem xÐt sù biÕn ®éng cña TSC§HH hiÖn cã trong doanh nghiÖp tõ ®ã
nhËn thøc râ thùc tr¹ng TSC§HH hiÖn cã cña doanh nghiÖp vµ cã th«ng tin chÝnh
x¸c ®Ó tr¶ lêi cho c©u hái : kÕt cÊu TSC§HH cña doanh nghiÖp cã hîp lý kh«ng?
Ph-¬ng h-íng ®Çu t- träng ®iÓm ®Çu t- qu¶n lý TSC§HH cña doanh nghiÖp lµ g×?
kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t-?...V× vËy, viÖc ph©n lo¹i lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt
gióp cho c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng ®iÒu chØnh kÕt cÊu sao cho cã lîi nhÊt cho
viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp (kÕt cÊu TSC§HH
lµ tû träng gi÷a nguyªn gi¸ cña mét TSC§HH nµo ®ã so víi tæng nguyªn gi¸
TSC§HH cña doanh nghiÖp t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh).
1.2.2.§¸nh gi¸ TSC§HH.
Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§HH lµ khi doanh
nghiÖp chi ra mét kho¶n chi phÝ th× kho¶n chi phÝ ®ã cã ®-îc ghi nhËn lµ tµi s¶n
hay kh«ng vµ nÕu ®-îc th× gi¸ trÞ tµi s¶n h×nh thµnh lµ bao nhiªu.
Ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng gi¸ trÞ cña TSC§HH t¹o ®iÒu kiÖn ph¶n ¸nh chÝnh x¸c
t×nh h×nh biÕn ®éng vèn cè ®Þnh, quy m« vèn ph¶i b¶o toµn.§iÒu chØnh kÞp thêi
gi¸ trÞ TSC§HH ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ khÊu hao, kh«ng ®Ó
mÊt vèn cè ®Þnh.
§¸nh gi¸ TSC§HH lµ viÖc vËn dông ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ
cña nã ë nh÷ng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh theo nh÷ng nguyªn t¾c chung.
C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm vËn ®éng vÒ mÆt gi¸ trÞ th-êng cã c¸c c¸ch ®¸nh gi¸
sau, øng víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ sö dông TSC§HH:
- X¸c ®Þnh gi¸ trÞ ban ®Çu cña TSC§HH
- X¸c ®Þnh gi¸ trÞ trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§HH
1.2.2.1.X¸c ®Þnh gi¸ trÞ ban ®Çu cña TSC§HH.
Gi¸ trÞ ban ®Èu cña TSC§ ghi trong sæ kÕ to¸n cßn gäi lµ nguyªn gi¸ TSC§.
TSC§HH cña doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i, ®-îc h×nh thµnh tõ nhiÒu
nguån kh¸c nhau.Víi mçi nguån h×nh thµnh, c¸c yÕu tè cÊu thµnh còng nh- ®Æc
®iÓm cÊu thµnh nguyªn gi¸ cña TSC§HH kh«ng gièng nhau.
Theo CMKTVN sè 03- TSC§HH vµ TT89/002- h-íng dÉn thi hµnh CM03;
tuú theo tõng lo¹i TSC§HH, nguyªn gi¸ cña chóng ®-îc x¸c ®Þnh víi néi dung cô
thÓ nh- sau.
1.2.2.1.1.TS C§ HH mua s¾m:
Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh mua s¾m bao gåm gi¸ mua (trõ c¸c kho¶n ®-îc
chiÕt khÊu th-¬ng m¹i, gi¶m gi¸) c¸c kho¶n thuÕ (kh«ng bao gåm c¸c kho¶n thuÕ
®-îc hoµn l¹i) vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®-a tµi s¶n vµo tr¹ng th¸i
s½n sµng sö dông nh- chi phÝ chuÈn bÞ mÆt b»ng, chi phÝ vËn chuyÓn vµ bèc xÕp
ban ®Çu, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö (trõ (-) c¸c kho¶n thu håi vÒ s¶n phÈm, phÕ
liÖu do ch¹y thö), chi phÝ chuyªn gia vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c.
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
-6-
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
1.2.2.1.2.TSC§HH do ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n theo ph-¬ng thøc giao thÇu:
§èi víi TSC§ h÷u h×nh h×nh thµnh do ®Çu t- x©y dùng theo ph-¬ng thøc giao
thÇu, nguyªn gi¸ lµ gi¸ quyÕt to¸n c«ng tr×nh ®Çu t- x©y dùng, c¸c chi phÝ liªn
quan trùc tiÕp kh¸c vµ lÖ phÝ tr-íc b¹ (nÕu cã).
1.2.2.1.3.TS C§HH mua tr¶ chËm :
Tr-êng hîp TSC§ h÷u h×nh mua s¾m ®-îc thanh to¸n theo ph-¬ng thøc tr¶
chËm, nguyªn gi¸ TSC§ ®ã ®-îc ph¶n ¸nh theo gi¸ mua tr¶ ngay t¹i thêi ®iÓm
mua. Kho¶n chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua tr¶ chËm vµ gi¸ mua tr¶ tiÒn ngay ®-îc h¹ch
to¸n vµo chi phÝ theo kú h¹n thanh to¸n, trõ khi sè chªnh lÖch ®ã ®-îc tÝnh vµo
nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh (vèn ho¸) theo quy ®Þnh cða ChuÈn mùc “Chi phÝ ®i
vay”.
1.2.2.1.4.TS C§HH tù x©y dùng hoÆc tù chÕ:
Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh tù x©y dùng lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña TSC§ tù x©y
dùng hoÆc tù chÕ céng (+) chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö. Tr-êng hîp doanh nghiÖp
dïng s¶n phÈm do m×nh s¶n xuÊt ra ®Ó chuyÓn thµnh TSC§ th× nguyªn gi¸ lµ chi
phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ã céng (+) c¸c chi phÝ trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc ®-a
TSC§ vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông. Trong c¸c tr-êng hîp trªn, mäi kho¶n l·i
néi bé kh«ng ®-îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ cña tµi s¶n ®ã. C¸c chi phÝ kh«ng hîp lý
nh- nguyªn liÖu, vËt liÖu l·ng phÝ, lao ®éng hoÆc c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c sö dông
v-ît qu¸ møc b×nh th-êng trong qu¸ tr×nh tù x©y dùng hoÆc tù chÕ kh«ng ®-îc
tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh.
1.2.2.1.5. TSC§HH mua d-íi h×nh thøc trao ®æi:
Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh mua d-íi h×nh thøc trao ®æi víi mét TSC§ h÷u
h×nh kh«ng t-¬ng tù hoÆc tµi s¶n kh¸c ®-îc x¸c ®Þnh theo gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§
h÷u h×nh nhËn vÒ, hoÆc gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n ®em trao ®æi, sau khi ®iÒu chØnh
c¸c kho¶n tiÒn hoÆc t-¬ng ®-¬ng tiÒn tr¶ thªm hoÆc thu vÒ.
1.2.2.1.6. TS C§HH ®-îc cÊp, ®-îc ®iÒu chuyÓn ®Õn…
Nguyªn gi¸ TSC§HH ®-îc cÊp ®-îc ®iÒu chuyÓn ®Õn…lµ gi¸ trÞ cßn l¹i trªn
sæ kÕ to¸n cña TSC§HH ë c¸c ®¬n vÞ cÊp, ®¬n vÞ ®iÒu chuyÓn…hoÆc gi¸ trÞ theo
®¸nh gi¸ thùc tÕ cña héi ®ång giao nhËn céng c¸c chi phÝ mµ bªn giao nhËn tµi s¶n
ph¶i chi ra tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®-a TSC§ vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông nh- chi
phÝ vËn chuyÓn bèc dì…
Riªng nguyªn gi¸ TSC§HH ®iÒu chuyÓn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch
to¸n phô thuéc trong doanh nghiÖp lµ nguyªn gi¸ ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ bÞ ®iÒu
chuyÓn phï hîp víi bé hå s¬ cña bé TSC§ ®ã.§¬n vÞ nhËn TSC§ c¨n cø vµo
nguyªn gi¸, sè khÊu hao luü kÕ, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n vµ bé hå s¬ cña
TSC§ ®ã ®Ó ph¶n ¸nh vµo sæ kÕ to¸n. C¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc ®iÒu
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
-7-
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
chuyÓn TSC§ gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc kh«ng h¹ch to¸n
t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ mµ h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
1.2.2.1.7.TS C§HH nhËn gãp liªn doanh, nhËn l¹i vèn gãp, do ph¸t hiÖn thõa
®-îc tµi trî, biÕu tÆng…
Nguyªn gi¸ TSC§HH ®-îc cho, ®-îc biÕu, ®-îc tÆng, nhËn vèn gãp liªn
doanh, nhËn l¹i vèn gãp, do ph¸t hiÖn thõa…lµ gi¸ trÞ theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña
Héi ®ång giao nhËn céng c¸c chi phÝ mµ bªn nhËn ph¶i chi ra tÝnh ®Õn thêi ®iÓm
®-a TSC§ vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông:chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì, chi phÝ l¾p
®Æt ch¹y thö, lÖ phÝ tr-íc b¹…
1.2.2.2.§¸nh gi¸ TSC§HH trong qu¸ tr×nh n¾m gi÷, sö dông.
1.2.2.2.1.Chi phÝ ph¸t sinh sau ghi nhËn ban ®Çu.
Theo CMKTVN sè 03-TSC§HH, c¸c chi phÝ ph¸t sinh sau ghi nhËn ban ®Çu
TSC§HH ®-îc ghi t¨ng nguyªn gi¸ cña tµi s¶n nÕu c¸c chi phÝ nµy ch¾c ch¾n lµm
t¨ng lîi Ých kinh tÕ trong t-¬ng lai do sö dông tµi s¶n ®ã. C¸c chi phÝ ph¸t sinh
kh«ng tho¶ m·n ®iÒu kiÖn trªn ph¶i ®-îc ghi nhËn lµ chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh
trong kú.
C¸ch ®¸nh gi¸ nµy gióp cho doanh nghiÖp thÊy ®-îc sè vèn ®Çu t- vµo
TSC§HH thêi ®iÓm ban ®Çu, lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh sè tiÒn khÊu hao ph¶i
trÝch.Tuy nhiªn do sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ nªn cã thÓ dÉn ®Õn sù kh¸c nhau vÒ gi¸
trÞ ban ®Çu cña cïng mét lo¹i TSC§HH ë c¸c thêi kú kh¸c nhau.
1.2.2.2.2.Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§.
Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§HH lµ phÇn gi¸ trÞ cña TSC§HH ch-a chuyÓn
dÞch vµo gi¸ trÞc cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ra.Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§HH ®-îc tÝnh
nh- sau:
Gi¸ trÞ cßn l¹i = Nguyªn gi¸ - Hao mßn luü kÕ
Trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§, gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ ngµy cµng t¨ng lªn
vµ gi¸ trÞ cßn l¹i ®-îc ph¶n ¸nh trªn sæ kÕ to¸n vµ trªn b¸o c¸o tµi chÝnh ngµy cµng
gi¶m ®i.§iÒu ®ã ph¶n ¸nh râ gi¸ trÞ cña TSC§HH chyÓn dÞch dÇn dÇn, tõng phÇn
vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm ®-îc s¶n xuÊt ra.KÕ to¸n theo dâi, ghi chÐp gi¸ trÞ cßn
l¹i nh»m cung cÊp sè liÖu x¸c ®Þnh phÇn vèn ®Çu t- cßn l¹i ë TSC§ cÇn ph¶i ®-îc
thu håi. §ång thêi th«ng qua chØ tiªu gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§HH cã thÓ ®¸nh gi¸
hiÖn tr¹ng tµi s¶n cña ®¬n vÞ cò hay míi ®Ó cã c¬ së ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t- bæ
sung, söa ch÷a, ®æi míi TSC§HH…
1.2.2.2.3.§¸nh gi¸ l¹i TSC§HH
TSC§HH lµ nh÷ng t- liÖu lao ®éng cã thêi gian sö dông l©u dµi.Trong qu¸
tr×nh sö dông, do nhiÒu nguyªn nh©n, gi¸ trÞ ghi sæ ban ®Çu vµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña
TSC§HH trªn tµi liÖu kÕ to¸n kh«ng phï hîp víi gi¸ trÞ thÞ tr-êng cña nã.§iÒu ®ã
lµm gi¶m chÊt l-îng cña th«ng tin kÕ to¸n.§Ó kh¾c phôc vÊn ®Ò nµy doanh nghiÖp
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
-8-
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
ph¶i ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n theo mÆt b»ng gi¸ ë thêi ®iÓm ®¸nh gi¸ l¹i TSC§HH.§Ó
®-a ra quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c, doanh nghiÖp ph¶i theo dâi gi¸ trÞ cßn l¹i trªn c¶
ph-¬ng diÖn sæ s¸ch lÉn thùc tÕ. §¸nh gi¸ l¹i TSC§HH ph¶i thùc hiÖn ®óng quy
®Þnh cña Nhµ n-íc vµ chØ ®¸nh gi¸ l¹i trong c¸c tr-êng hîp sau:
- Nhµ n-íc cã quyÕt ®Þnh ®¸nh gi¸ l¹i TSC§HH
- Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp
- Chia, t¸ch, gi¶i thÓ doanh nghiÖp
- Gãp vèn liªn doanh.
Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§HH sau khi ®¸nh gi¸ l¹i ®-îc ®iÒu chØnh theo
c«ng thøc sau:
Nguyªn gi¸ ®¸nh gi¸ l¹i
Gi¸ trÞ cßn l¹i cña
Gi¸ trÞ cßn l¹i cña
cña TSC§HH
TSC§HH sau khi = TSC§HH ®-îc ®¸nh X
®¸nh gi¸ l¹i
gi¸ l¹i
Nguyªn gi¸ cò cña
TSC§HH
1.3.Tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt TSC§HH trong doanh nghiÖp.
1.3.1.Chøng tõ sö dông.
KÕ to¸n TSC§ nãi chung vµ TSC§HH nãi riªng còng nh- bÊt kú mét
nhiÖm vô kÕ to¸n, nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh nµo còng ph¶i dùa trªn c¬ së nh÷ng
chøng tõ gèc ®Ó ghi sæ kÕ to¸n, lËp b¸o c¸o kÕ to¸n.V× vËy, ®Ó võa ®¶m b¶o tÝnh
khoa häc hîp lý, võa ®¶m b¶o tÝnh cã c¨n cø hîp lý, c¸c chøng tõ kÕ to¸n ph¶i hîp
ph¸p, hîp lý, hîp lÖ. §ång thêi c¸c chøng tõ gióp c¸c nhµ qu¶n lý kiÓm tra, kiÓm
so¸t c¸c biÕn ®éng cña tµi s¶n. §Ó h¹ch to¸n TSC§HH, kÕ to¸n cÇn sö dông c¸c
lo¹i chøng tõ kÕ to¸n chñ yÕu sau:
- Chøng tõ mang tÝnh quyÕt ®Þnh cña gi¸m ®èc doanh nghiÖp : Nh- lÖnh
®iÒu ®éng tµi s¶n, quyÕt ®Þnh thanh lý, nh-îng b¸n…
- Biªn b¶n giao nhËn TSC§HH (mÉu sè 01-TSC§)
- ThÎ TSC§ (mÉu sè 02-TSC§)
- Biªn b¶n thanh lý TSC§ (mÉu sè 03-TSC§)
- Biªn b¶n giao nhËn, söa ch÷a lín hoµn thµnh (mÉu sè 04-TSC§)
- Biªn b¶n ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ (mÉu sè 05-TSC§)
- B¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao TSC§
- C¸c tµi liÖu kü thuËt cã liªn quan
1.3.2.Tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n chi tiÕt TSC§HH
Mçi ®¬n vÞ kÕ to¸n chØ cã mét hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n chÝnh thøc theo
chÕ ®é quy ®inh.Sæ kÕ to¸n ®-îc më khi b¾t ®Çu niªn ®é kÕ to¸n vµ kÕt thóc (kho¸
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
-9-
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
sæ) khi hÕt niªn ®é.KÕ to¸n chi tiÕt TSC§HH , sö dông c¶ 2 lo¹i th-íc ®o lµ th-íc
®o hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ.
KÕ to¸n chi tiÕt gióp cung cÊp th«ng tin kÞp thêi cho qu¶n lý nh÷ng chØ
tiªu quan träng vÒ c¬ cÊu, t×nh h×nh ph©n bæ, sè l-îng, t×nh tr¹ng chÊt l-îng,
®ång thêi quy tr¸ch nhiÖm trong viÖc b¶o qu¶n vµ sö dông TSC§HH cho c¸c bé
phËn.
1.3.2.1.X¸c ®Þnh ®èi t-îng ghi TSC§HH
TSC§HH cña doanh nghiÖp lµ c¸c tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín cÇn ®-îc qu¶n lý
®¬n chiÕc. §Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý kÕ to¸n ph¶i ghi sæ theo ®èi t-îng ghi
TSC§HH
§èi t-îng ghi TSC§HH lµ tõng vËt kÕt cÊu hoµn chØnh bao gåm c¶ vËt g¸,
l¾p vµ phô tïng kÌm theo.§ã cã thÓ lµ mét vËt thÓ riªng biÖt vÒ mÆt kÕt cÊu cã thÓ
thùc hiÖn ®-îc nh÷ng chøc n¨ng ®éc lËp nhÊt ®Þnh hoÆc mét hÖ thèng gåm nhiÒu
bé phËn tµi s¶n liªn kÕt víi nhau kh«ng thÓ t¸ch rêi ®Ó cïng thùc hiÖn mét hoÆc
mét sè chøc n¨ng nhÊt ®Þnh.
§Ó tiÖn cho viÖc theo dâi, qu¶n lý, ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh sè cho tõng ®èi
t-îng ghi TSC§HH. Mçi ®èi t-îng ghi ph¶i cã sè hiÖu riªng. ViÖc ®¸nh sè lµ do
doanh nghiÖp quy ®Þnh tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp ®ã nh-ng ®¶m
b¶o tÝnh thuËn tiÖn trong viÖc nhËn biÕt TSC§HH theo nhãm, theo lo¹i vµ tuyÖt
®èi kh«ng trïng lÆp.
1.3.2.2.Néi dung kÕ to¸n chi tiÕt TSC§HH
KÕ to¸n chi tiÕt TSC§HH gåm lËp vµ thu thËp c¸c chøng tõ ban ®Çu cã
liªn quan ®Õn TSC§HH ë doanh nghiÖp; tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt TSC§HH ë
phßng kÕ to¸n & tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt ë c¸c ®¬n vÞ sö dông TSC§HH
KÕ to¸n chi tiÕt TSC§HH ph¶i ph¶n ¸nh vµ kiÓm tra t×nh h×nh t¨ng gi¶m
hao mßn TSC§HH trªn ph¹m vi toµn doanh nghiÖp vµ theo tõng n¬i b¶o qu¶n, sö
dông. KÕ to¸n chi tiÕt ph¶i theo dâi tíi tõng ®èi t-îng ghi TSC§HH theo c¸c chØ
tiªu vÒ gi¸ trÞ nh- : Nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn, gi¸ trÞ cßn l¹i. §ång thêi ph¶i
theo dâi tÊt c¶ c¸c chØ tiªu vÒ nguån gèc, thêi gian sö dông, c«ng suÊt, sè hiÖu…
* Tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt TSC§HH t¹i n¬i sö dông, b¶o qu¶n:
ViÖc theo dâi TSC§HH t¹i n¬i sö dông, b¶o qu¶n nh»m x¸c ®Þnh vµ g¾n
tr¸ch nhiÖm sö dông vµ b¶o qu¶n tµi s¶n víi tõng bé phËn gãp phÇn n©ng cao
tr¸ch nhiÖm vµ hiÖu qu¶ sö dông.
* Tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt TSC§HH t¹i bé phËn kÕ to¸n:
T¹i bé phËn kÕ to¸n cða doanh nghiÖp , kÕ to¸n sö dông “thÎ TSC§” v¯
“sæ TSC§” to¯n doanh nghiÖp ®Ó theo dâi t×nh h×nh t¨ng, gi°m hao mßn TSC§HH
1.3.3.Tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n tæng hîp TSC§HH
1.3.3.1.Tµi kho¶n sö dông
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
- 10 -
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
-TK 211 – TSC§HH: ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m
TSC§HH thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp theo nguyªn gi¸.
- TK 214 : Hao mßn TSC§HH, ph¶n ¸nh t×nh h×nh t¨ng gi¶m gi¸ trÞ hao
mßn cña toµn bé TSC§HH
1.3.3.2.KÕ to¸n tæng hîp t¨ng TSC§HH
1.3.3.2.1.T¨ng TSC§HH do mua s¾m trong n-íc hoÆc nhËp khÈu : (§¬n vÞ ¸p
dông ph-¬ng ph¸p khÊu trõ tÝnh thuÕ GTGT)
111, 112, 331...
2411
211
111, 112, 331...
(1b)
(1)
(8)
(1a)
(2)
133
3333
(4)
3332
(5)
133
33312
(6)
3338
(7)
(1) Khi ®-a TSC§HH vµo sö dông.
(1a).NÕu mua vÒ sö dông ngay
(1b) NÕu mua vÒ ph¶i qua l¾p ®Æt ch¹y thö.
(2) Gi¸ mua chi phÝ liªn quan trùc tiÕp.
(3) ThuÕ GTGT (nÕu cã)
(4) ThuÕ nhËp khÈu ph¶i nép.
(5) ThuÕ TT§B ph¶i nép.
(6) ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu (nÕu cã).
(7) LÖ phÝ tr-íc b¹.
(8) ChiÕt khÊu th-¬ng m¹i, ®-îc gi¶m gi¸ TSC§HH
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
- 11 -
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
§ång thêi ghi:
411
441
Mua TSC§HH b»ng
nguån vèn ®Çu t- XDCB
414
Mua TSC§HH b»ng
quü ®Çu t- ph¸t triÓn
Mua TSC§HH b»ng
quü phóc lîi
431
TSC§HH mua vÒ dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô
chÞu thuÕ GTGT theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc kh«ng chÞu thuÕ GTGT ghi:
Nî TK 221
Cã TK 3331
Cã TK liªn quan.
1.3.3.2.2.Mua TSC§HH theo ph-¬ng thøc tr¶ chËm, tr¶ gãp:
111
331
211
(3)
(1)
(2)
242
635
(4)
(5)
133
(6)
(1).Nguyªn gi¸ (ghi theo gi¸ mua tr¶ tiÒn ngay t¹i thêi ®iÓm mua)
(2).Tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n
(3).§Þnh k× thanh to¸n cho ng-êi b¸n
(4).Sè chªnh lÖch gi÷a tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n vµ gi¸ mua tr¶ tiÒn ngay
(l·i tr¶ chËm)
(5).§Þnh k×, ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ theo sè l·i tr¶ chËm ph¶i tr¶ tõng k×
(6).ThuÕ GTGT ®Çu vµo
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
- 12 -
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
Tr-êng hîp thuÕ GTGT kh«ng ®-îc khÊu trõ hoÆc TSC§HH mua vÒ kh«ng
chÞu thuÕ GTGT th× kh«ng cã phÇn ghi nî TK 133 – ThuÕ GTGT ®-îc khÊu trõ.
1.3.3.2.3.Tµi s¶n do ®¬n vÞ tù chÕ:
621
154
632
(1)
(4)
622
(2)
155
(5)
(6)
627
(3)
(1) (2) (3) Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh.
(4) Gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt ra kh«ng qua nhËp kho mµ chuyÓn sö dông
ngay
(5) Gi¸ thµnh s¶n phÈm nhËp kho.
(6) XuÊt kho s¶n phÈm ®Ó chuyÓn thµnh TSC§HH sö dông cho s¶n xuÊt kinh
doanh.
§ång thêi ghi:
Nî TK 211
Cã TK 512 :Doanh thu b¸n hµng néi bé ( theo gi¸ s¶n xuÊt thùc tÕ)
Cã TK 111, 152 :Chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö.
Cã TK 411 :Nguån vèn kinh doanh.
1.3.3.2.4 TSC§HH mua d-íi h×nh thøc trao ®æi:
*Tr-êng hîp mua d-íi h×nh thøc trao ®æi víi TSC§HH t-¬ng tù:
Nî TK 211: nguyªn gi¸ TSC§HH nhËn vÒ(Nguyªn gi¸ tÝnh theo gi¸ trÞ cßn
l¹i cña tµi s¶n ®-a ®i trao ®æi)
Nî TK 214 – Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§HH ®-a ®i trao ®æi
Cã TK 211:Nguyªn gi¸ cña TSC§HH ®-a ®i trao ®æi
*Tr-êng hîp trao ®æi víi mét TSC§HH kh«ng t-¬ng tù:
Trong tr-êng hîp nµy cÇn chó ý l·i lç do trao ®æi TSC§HH kh«ng t-¬ng tù lµ
sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ hîp lÝ cña TSC§HH nhËn vÒ víi gi¸ trÞ cßn l¹i cña
TSC§HH ®-a ®i trao ®æi.
S¬ ®å ®Þnh kho¶n nh- sau:
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
- 13 -
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
211
811
(1)
(1a)
214
(1b)
711
131
(2)
211
(4)
(5)
33311
133
(3)
(6)
111, 112
(7)
(8)
(1).Nguyªn gi¸ TSC§HH ®-a ®i trao ®æi
(1a)Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§HH ®-a ®i trao ®æi
(1b)Gi¸ trÞ ®· khÊu hao
(2)Gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§HH ®-a ®i trao ®æi
(3)ThuÕ GTGT ph¶i nép
(4)Tæng gi¸ thanh to¸n
(5)Gi¸ trÞ hîp lÝ cña TSC§HH nhËn vÒ
(6)ThuÕ GTGT ®-îc khÊu trõ (nÕu cã)
(7)Chªnh lÖch ph¶i thu thªm
(8)Chªnh lÖch ph¶i tr¶ thªm.
1.3.3.2.5. TSC§HH t¨ng do c¸c tr-êng hîp kh¸c:
*TSC§HH ®-îc tµi trî, biÕu tÆng
- Khi nhËn TSC§HH ghi
Nî TK 211
Cã TK 711 – gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§HH nhËn ®-îc
- Ghi t¨ng nguån vèn kinh doanh sè thu nhËp cßn l¹i sau khi tÝnh thuÕ.
Nî TK 421 – Lîi nhuËn ch-a ph©n phèi.
Cã TK 411 – nguån vèn kinh doanh.
* TSC§HH t¨ng do ®iÒu ®éng néi bé tæng c«ng ty (kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn), kÕ
to¸n ghi: Nî TK 211 – nguyªn gi¸ TSC§HH
Cã TK 214 – gi¸ trÞ hao mßn.
Cã Tk 411 – gi¸ trÞ cßn l¹i.
* Tr-êng hîp TSC§HH ®-îc Nhµ n-íc cÊp , nhËn gãp vèn liªn doanh , ghi:
Nî TK 211 – nguyªn gi¸ TSC§.
- 14 SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
Cã TK 411 – nguån vèn kinh doanh (nguyªn gi¸).
* T¨ng TSC§HH do chuyÓn bÊt ®éng s¶n ®Çu t- thµnh bÊt ®éng s¶n chñ së
h÷u:
Nî TK 211 – TSC§HH
Cã TK 217 – bÊt ®éng s¶n ®Çu t-.
§ång thêi ghi:
Nî TK 2147 – hao mßn bÊt ®éng s¶n cè ®Þnh
Cã TK 2141 , 2143 hoÆc 2142
* NhËn l¹i TSC§HH gãp vèn liªn doanh:
Nî TK 211
Cã TK 128
Cã TK 222, 223.
* T¨ng TSC§HH do chuyÓn c«ng cô dông cô thµnh TSC§HH
Nî TK 211 : gi¸ trÞ vèn thùc tÕ cña c«ng cô dông cô xuÊt dïng
chuyÓn thµnh TSC§HH
Cã TK 214 – sè ®· ph©n bæ vµo chi phÝ
Cã TK 1421 – sè ch-a ph©n bæ.
1.3.3.3. KÕ to¸n tæng hîp gi¶m TSC§HH.
1.3.3.3.1. KÕ to¸n thanh lý, nh-îng b¸n TSC§HH
111, 112, 331... 133
811
911
711
111,112,131...
(1)
(5)
(2)
(3)
(4)
211
(6)
3331
214
421
(8)
(7)
(9)
(1)ThuÕ GTGT ®-îc khÊu trõ (nÕu cã)
(2)Chi phÝ thanh lÝ nh-îng b¸n
(3)KÕt chuyÓn chi phÝ thanh lÝ, nh-îng b¸n TSC§HH
(4)KÕt chuyÓn thu vÒ thanh lÝ, nh-îng b¸n TSC§HH
(5)Gi¸ trÞ thu håi vÒ thanh lÝ, nh-îng b¸n TSC§HH
(6)Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§HH
(7)PhÇn gi¸ trÞ ®· hao mßn TSC§HH
(8)KÕt chuyÓn chªnh lÖch thu lín h¬n chi
(9)KÕt chuyÓn chªnh lÖch chi lín h¬n thu
- 15 SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
1.3.3.3.2. KÕ to¸n gãp vèn b»ng TSC§HH thµnh lËp c¬ së liªn doanh ®ång
kiÓm so¸t.
Chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ vèn gãp ®-îc chÊp nhËn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña
TSC§HH theo sæ kÕ to¸n cña ®¬n vÞ h¹ch to¸n vµo TK 811 – chi phÝ kh¸c hoÆc
TK 711 – nhu nhËp kh¸c.
a.Nî TK 222 – Vèn gãp liªn doanh theo gi¸ trÞ vèn gãp ®-îc héi ®ång liªn
doanh c«ng nhËn.
Nî TK 811 – sè chªnh lÖch ®¸nh gi¸ nhá h¬n gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§HH
Nî TK 214 – Hao mßn TSC§HH (gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§HH)
Cã Tk 211 – Nguyªn gi¸ TSC§HH
Cã TK 711 – Sè chªnh lÖch ®¸nh gi¸ lín h¬n gi¸ trÞ cßn l¹i cña
TSC§HH t-¬ng øng víi phÇn lîi Ých cña c¸c bªn kh¸c trong liªn doanh.
Cã TK 338(7) – Doanh thu ch-a thùc hiÖn (sã chªnh lÖch gi÷a gi¸
®¸nh l¹i lín h¬n gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§HH sÏ ®-îc hoµn l¹i t-¬ng øng víi lîi
Ých cña doanh nghiÖp trong liªn doanh)
b. §Þnh kú c¨n cø vµo thêi gian sö dông h÷u Ých cña TSC§HH mµ c¬ së kinh
doanh ®ång kiÓm so¸t ph©n bæ doanh thu ch-a thùc hiÖn vµo thu nhËp kh¸c trong
kú.
Nî TK 338 (7)
Cã TK 711 – PhÇn doanh thu thùc hiÖn ®-îc ph©n bæ cho mét kú.
1.3.3.3.3. KÕ to¸n gi¶m TSC§HH do gãp vèn vµo c«ng ty liªn kÕt :
Nî TK 223 - §Çu t- vµo c«ng ty liªn kÕt.
Nî TK 214 - Hao mßn TSC§HH
Nî TK 811 - Sè chªnh lÖch gi¸ trÞ tµi s¶n ®¸nh gi¸ thÊp h¬n
gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§HH.
Cã TK 211- Nguyªn gi¸ TSC§HH
Cã TK 711 - Sè chªnh lÖch tµi s¶n ®¸nh gi¸ cao h¬n gi¸ trÞ cßn l¹i.
1.3.3.3.4. KÕ to¸n chuyÓn TSC§HH thµnh c«ng cô, dông cô: S¬ ®å h¹ch to¸n:
211
627.641.642
TSC§HH chuyÓn
Gi¸ trÞ
thµnh CCDC(gi¸
cßn l¹i
trÞ cßn l¹i nhá)
214
TSC§HH chuyÓn
Thµnh CCDC(gi¸
trÞ cßn l¹i lín)
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
142, 242
®Þnh kú
Gi¸ trÞ
ph©n bæ dÇn
cßn l¹i
- 16 -
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
* Tr-êng hîp TSC§HH cßn míi (®ang b¶o qu¶n trong kho) khi chuyÓn thµnh
c«ng cô dông cô, ghi:
Nî TK 153 – C«ng cô dông cô (nguyªn gi¸ ghi sæ TSC§HH)
Cã TK 211 – TSC§HH
1.3.3.3.5. TSC§HH dïng cho ho¹t ®éng sù nghiÖp, dù ¸n hoÆc phóc lîi:
S¬ ®å h¹ch to¸n nh- sau:
211
214
Gi¸ trÞ hao mßn
Nguyªn gi¸
TSC§HH
TSC§HH dïng cho ho¹t
®éng phóc lîi(gi¸ trÞ cßn l¹i)
TSC§HH dïng cho ho¹t
®éng sù nghiÖp, dù ¸n
(gi¸ trÞ cßn l¹i)
cßn l¹i)
4313
466
1.4.KÕ to¸n hao mßn vµ khÊu hao TSC§HH.
1.4.1.Hao mßn vµ khÊu hao :
- Hao mßn TSC§HH lµ sù gi¶m sót vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña
TSC§HH do TSC§HH tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ do c¸c
nguyªn nh©n kh¸c.
- Gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao TSC§HH :lµ nguyªn gi¸ cña TSC§HH ghi trªn
b¸o c¸o tµi chÝnh trõ gi¸ trÞ thanh lý -íc tÝnh cña tµi s¶n ®ã.
Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 03 – TSC§HH :
Gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao cña TSC§HH ®-îc ph©n bæ mét c¸ch cã hÖ thèng
trong thêi gian sö dông h÷u Ých cña tµi s¶n ®ã vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm , hµng ho¸ ,
dÞch vô ®-îc s¸ng t¹o ra .
- Mèi quan hÖ gi÷a hao mßn vµ khÊu hao TSC§HH
Hao mßn TSC§HH lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh trÝch khÊu hao TSC§HH.
TrÝch khÊu hao ph¶i phï hîp møc ®é hao mßn cña TSC§HH vµ ph¶i phï hîp víi
quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ chÕ ®é chÝnh s¸ch khÊu hao TSC§HH do Nhµ n-íc quy
®Þnh.
1.4.2. ChÕ ®é tµi chÝnh :
1.4.2.1. Ph-¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao ®-êng th¼ng :
Theo ph-¬ng ph¸p nµy :
Gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao
Møc khÊu hao b×nh qu©n n¨m =
Sè n¨m sö dông
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
- 17 -
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
-u ®iÓm :
- C¸ch tÝnh to¸n ®¬n gi¶n , dÔ hiÓu
- Møc khÊu hao æn ®Þnh
Nh-îc ®iÓm : - Kh«ng ph¶n ¸nh chÝnh x¸c møc ®é hao mßn thùc tÕ cña
TSC§HH vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c thêi kú sö dông kh¸c nhau.
- Kh¶ n¨ng thu håi vèn ®Çu t- chËm .
1.4.2.2. Ph-¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d- gi¶m dÇn :
Theo ph-¬ng ph¸p nµy ta cã :
Møc khÊu hao n¨m = gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao cßn l¹i x Tû lÖ khÊu hao nhanh
Trong ®ã :
Tû lÖ khÊu hao
nhanh
=
Tû lÖ khÊu hao theo
ph-¬ng ph¸p ®-êng th¼ng
Tû lÖ khÊu hao theo
=
ph-¬ng ph¸p ®-êng th¼ng
x
HÖ sè ®iÒu chØnh
1
=
x 100
Thêi gian sö dông TSC§HH
-u ®iÓm :
- Ph¶n ¸nh chÝnh x¸c h¬n møc ®é hao mßn TSC§HH vµo gi¸ trÞ s¶n
phÈm
- Nhanh chãng thu håi vèn ®Çu t- mua s¾m TSC§HH
- H¹n chÕ ¶nh h-ëng cña hao mßn v« h×nh.
Nh-îc ®iÓm :
- TÝnh to¸n phøc t¹p h¬n
- Sè tiÒn trÝch khÊu hao còng ch-a ®ñ bï ®¾p toµn bé gi¸ trÞ ®Çu t- ban
®Çu vµo TSC§HH cña doanh nghiÖp
1.4.2.3. Ph-¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l-îng
Gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao
Møc khÊu hao TSC§HH
=
cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm
S¶n l-îng thiÕt kÕ
Cuèi kú :
KhÊu hao TSC§HH tÝnh vµo
chi phÝ s¶n xuÊt hµng kú
=
Møc khÊu hao cho
1 ®¬n vÞ s¶n phÈm
x
Sè l-îng s¶n phÈm
SX trong kú
1.4.3. Tæ chøc kÕ to¸n hao mßn TSC§HH vµ khÊu hao TSC§HH
* TSC§HH dïng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh :
Nî TK 627, 641, 642, 241, …
Cã TK 214
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
- 18 -
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
* TSC§HH dïng trong ho¹t ®éng phóc lîi , sù nghiÖp :
Nî TK 431(3) , 466
Cã TK 214
* Dïng nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n cho vay hoÆc ®Çu t- kh¸c, ghi :
Nî TK 136, 128, 228, …
Cã TK 111, 112…
Khi nhËn l¹i ghi bót to¸n ng-îc l¹i .
* Tr-êng hîp vèn khÊu hao huy ®éng kh«ng hoµn l¹i :
- CÊp d-íi :
+ Khi nép vèn khÊu hao cho cÊp trªn:
Nî TK 411 – nguyªn vèn kinh doanh
Cã TK 111, 112, 336 .
+ Khi cÊp d-íi nhËn vèn khÊu hao tµi s¶n cña cÊp trªn ®Ó bæ
sung vèn kinh doanh ghi :
Nî TK 111, 112, 136
Cã TK 411 – nguån vèn kinh doanh .
- CÊp trªn :
+ Khi nhËn vèn khÊu hao c¬ b¶n cña cÊp d-íi ghi :
Nî TK 111, 112, 136 (8)
Cã TK 136 - ph¶i thu néi bé (1361)
+ Khi cÊp vèn khÊu hao cho cÊp d-íi ghi ng-îc l¹i .
* §iÒu chØnh møc khÊu hao cuèi n¨m tµi chÝnh :
- NÕu sè khÊu hao t¨ng lªn so víi sè ®· trÝch trong n¨m , ghi :
Nî TK 627, 641, 642 – chªnh lÖch t¨ng .
Cã TK 214 – hao mßn TSC§HH
- NÕu sè khÊu hao gi¶m th× ghi bót to¸n ng-îc l¹i .
1.5. KÕ to¸n söa ch÷a TSC§HH :
Trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§HH bÞ hao mßn vµ h- háng tõng bé phËn do
nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. Do tÝnh chÊt, møc ®é hao mßn vµ h- háng cña
TSC§HH rÊt kh¸c nhau nªn tÝnh chÊt vµ quy m« cña c«ng viÖc söa ch÷a TSC§HH
còng rÊt kh¸c nhau.
NÕu c¨n cø vµo quy m« söa ch÷a TSC§HH th× c«ng viÖc söa ch÷a ®-îc chi
thµnh hai lo¹i :
- Söa ch÷a th-êng xuyªn: Lµ ho¹t ®éng söa ch÷a nhá, ho¹t ®éng b¶o tr×, b¶o
d-ìng theo yªu cÇu kü thuËt nh»m ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng cña TSC§HH ®-îc
diÔn ra b×nh th-êng. C«ng viÖc söa ch÷a ®-îc tiÕn hµnh th-êng xuyªn, thêi gian
söa ch÷a ng¾n, chi phÝ söa ch÷a kh«ng lín do vËy kh«ng cÇn lËp dù to¸n.
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
- 19 -
Líp:K41/21.02
Häc viÖn Tµi chÝnh
Chuyªn ®Ò cuèi kho¸
- Söa ch÷a lín TSC§HH: Lµ ho¹t ®éng söa ch÷a khi TSC§HH bÞ h- háng
nËng hoÆc theo yªu cÇu kü thuËt hoÆc ®¶m b¶o cho TSC§HH duy tr× ®-îc n¨ng
lùc ho¹t ®éng b×nh th-êng.Thêi gian tiÕn hµnh söa ch÷a lín th-êng kÐo dµi, chi
phÝ söa ch÷a lín ph¸t sinh nhiÒu, do vËy doanh nghiÖp ph¶i lËp kÕ ho¹ch dù to¸n
theo tõng c«ng tr×nh söa ch÷a lín.
* Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n :
- §èi víi tr-êng hîp söa ch÷a th-êng xuyªn viÖc h¹ch to¸n cã thÓ tãm t¾t
theo s¬ ®å sau :
111, 112, 152, 334
627, 641, 642
TËp hîp chi phÝ söa ch÷a th-êng xuyªn TSC§HH
1421
TËp hîp chi phÝ söa ch÷a
th-êng xuyªn TSC§HH
Ph©n bæ chi phÝ th-êng
xuyªn vµo CPSXKD
- §èi víi tr-êng hîp söa ch÷a lín TSC§HH
Söa ch÷a lín TSC§HH: Doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh söa ch÷a theo hai
ph-¬ng thøc:
+ Söa ch÷a theo ph-¬ng thøc tù lµm.
+ Söa ch÷a TSC§HH theo ph-¬ng thøc thuª ngoµi.
Ta cã thÓ tãm t¾t tr×nh tù kÕ to¸n SCL TSC§HH theo hai s¬ ®å sau:
Tù lµm:
111, 112, 152...
133
2413
622,627,641,642
(5)
(1)
142, 242
Thuª ngoµi:
(6)
331
133
(4)
335
(7)
(2)
(3)
211
(8)
(1)TËp hîp chi phÝ SCL TSC§HH
(2)Tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n
(3)TÝnh vµo chi phÝ söa ch÷a lín
(4)KÕt chuyÓn chi phÝ SCL TSC§HH hoµn thµnh
(5)NÕu tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
SV: Hoµng ThÞ Thu Trang
- 20 -
Líp:K41/21.02
- Xem thêm -
.PDF 
67 
55855 
190 
