Tài liệu CÁC NGUYÊN LÝ QUẢN LÝ DỰ ÁN

TS. BÙI NG C TOÀN CÁC NGUYÊN LÝ QU N LÝ D ÁN TÁI B N L N 1 CÓ S A CH A, B SUNG NHÀ XU T B N GIAO THÔNG V N T I HÀ N I - 2008 GI I THI U V TÁC GI 1. H và tên tác gi : Bùi Ng c Toàn 2. Ngày, tháng, năm sinh: 04 - 09 - 1968 3. Quá trình công tác: - T 5/1999 ñ n 2/2004 là gi ng viên B môn Kinh t Xây d ng, trư ng ð i h c Giao thông V n t i - T 2/2004 ñ n nay là Gi ng viên B môn D án và Qu n lý d án, trư ng ðH GTVT - T 8/2005 ñ n nay là Trư ng b môn D án và Qu n lý d án. 4. B o v lu n án Ti n s kinh t ngày 03 tháng 06 năm 1998, h i ñ ng b o v : K114.05.08, t i trư ng T ng h p qu c gia ðư ng s t Mát-xcơ-va. Chuyên ngành: Kinh t Xây d ng. ð tài: "Qu n lý ñ u tư vào phát tri n m ng lư i ñư ng s t Vi t Nam". 5. ði n tho i, email: - Nhà riêng: (04) 846 41 68 - Mobile: 0913 283 813 - Email: [email protected] 6. Các t khoá: qu n lý, d án, t ch c, k ho ch, sơ ñ m ng, ti n ñ , chi phí, ch t lư ng, giám sát, r i ro 2 L I NÓI ð U Môn h c "Các nguyên lý qu n lý d án" n m trong h th ng các môn h c thu c chuyên ngành "D án và Qu n lý d án xây d ng công trình giao thông", Khoa Công trình, Trư ng ð i h c Giao thông V n t i. Môn h c này nh m cung c p cho sinh viên ki n th c v các khía c nh cơ b n c a qu n lý d án. M t ph n trong s các ki n th c cơ b n ñó s ñư c trình bày k càng, chi ti t hơn trong các môn h c ti p theo c a chuyên ngành như L p giá trong xây d ng; Qu n lý tài chính d án xây d ng; Qu n lý hành chính d án xây d ng; Qu n lý v t tư, thi t b trong d án xây d ng; T ch c qu n lý th c hi n d án xây d ng. Th i gian lên l p c a môn h c dành cho các sinh viên chuyên ngành là 75 ti t. Tác gi xin chân thành c m ơn t t c nh ng ngư i ñã giúp ñ cho giáo trình ñư c xu t b n, trư c h t là lãnh ñ o Trư ng ð i h c Giao thông V n t i, H i ñ ng khoa h c nhà trư ng, các tác gi c a các tài li u mà giáo trình ñã tham kh o và s d ng. Trong l n tái b n này, tác gi ñã c p nh t thông tin và b sung m t s v n ñ c n thi t, tuy nhiên, dù ñã có r t nhi u c g ng nhưng ch c ch n cũng không th tránh kh i thi u sót. Tác gi r t mong ñư c s góp ý c a các ñ ng nghi p, c a anh ch em sinh viên và t t c b n ñ c ñ ti p t c hoàn ch nh trong l n tái b n sau. M i ñóng góp xin g i v ñ a ch : B môn: "D án và Qu n lý d án", Khoa Công trình, Trư ng ð i h c Giao thông V n t i. Hà N i, 4/2008 TÁC GI 3 DANH M C CÁC KÝ HI U VÀ T VI T T T ACWP CHI PHÍ TH C T CÔNG VI C EMV ðà HOÀN THÀNH GIÁ TR TI N T KỲ V NG AOA HO T ð NG TRÊN MŨI TÊN ETC CHI PHÍ CÒN L I Ư C TÍNH AON HO T ð NG TRÊN NÚT LCC CHI PHÍ VÒNG ð I BC NGÂN SÁCH D MMTB MÁY MÓC THI T B BCWP KH I LƯ NG HOÀN THÀNH NCKT NGHIÊN C U KH THI BCWS CHI PHÍ K HO CH OBS CƠ C U T CH C CBS CƠ C U PHÂN CHIA CHI PHÍ PERT K THU T SOÁT XÉT VÀ ðÁNH GIÁ CHƯƠNG TRÌNH CCB BAN KI M SOÁT THAY ð I TQM QU N LÝ CH T LƯ NG TOÀN DI N CI CH S CHI PHÍ SI CH S TI N ð CPM PHƯƠNG PHÁP ðƯ NG GĂNG SV CHÊNH L CH TI N ð CV CHÊNH L CH CHI PHÍ SVP CHÊNH L CH TI N ð % CVP CHÊNH L CH CHI PHÍ B NG % VAC VƯ T CHI TOÀN B EAC GIÁ THÀNH D CƠ C U PHÂN TÁCH CÔNG VI C ECD TH I ðI M D THÀNH KI N BÁO WBS TÍNH HOÀN 4 B NG CHƯƠNG 1 T NG QUAN V D ÁN VÀ QU N LÝ D ÁN 1. Khái ni m và phân lo i d án _______________________________________________ 6 1.1. Khái ni m d án ____________________________________________________________ 6 1.2. Các ñ c trưng cơ b n c a d án _______________________________________________ 6 1.3. Phân lo i d án _____________________________________________________________ 7 2. Qu n lý d án ____________________________________________________________ 8 2.1. Ti n ñ và tri n v ng phát tri n nghiên c u h th ng phương pháp lu n qu n lý d án _ 8 2.1.1. M t s ti n ñ cơ b n c a h th ng phương pháp lu n qu n lý d án ________________________8 2.1.2. Tri n v ng phát tri n nghiên c u h th ng phương pháp lu n qu n lý d án___________________9 2.2. Qu n lý vĩ mô và vi mô ñ i v i d án __________________________________________ 10 2.2.1. Qu n lý vĩ mô ñ i v i d án _______________________________________________________10 2.2.2. Qu n lý vi mô ñ i v i ho t ñ ng d án ______________________________________________10 2.3. M t s khái ni m cơ b n c a qu n lý d án _____________________________________ 10 2.3.1. Khái ni m, n i dung c a qu n lý d án ______________________________________________10 2.3.2. Tác d ng c a qu n lý theo d án ___________________________________________________11 2.3.3. Các lĩnh v c qu n lý d án ________________________________________________________12 2.3.4. ð c ñi m c a qu n lý d án _______________________________________________________13 2.4. M t s ñi m khác nhau gi a qu n lý d án và qu n lý quá trình s n xu t liên t c _____ 13 2.4.1. Qu n lý r i ro __________________________________________________________________13 2.4.2. Qu n lý s thay ñ i______________________________________________________________14 2.4.3. Qu n lý nhân s ________________________________________________________________14 2.5. Qu n lý theo vòng ñ i d án _________________________________________________ 14 2.5.1. Giai ño 2.5.2. Giai ño 2.5.3. Giai ño 2.5.4. Giai ño n xây d ng ý tư ng (thi t k khái ni m) _______________________________________16 n phát tri n _____________________________________________________________16 n tri n khai _____________________________________________________________17 n k t thúc _______________________________________________________________17 2.6. Qu n lý d án nhìn t góc ñ c a các ch th tham gia ___________________________ 17 2.6.1. Qu n lý th c hi n d án c a ch ñ u tư ______________________________________________18 2.6.2. Qu n lý d án c a tư v n _________________________________________________________19 2.6.3. Qu n lý th c hi n d án c a nhà th u________________________________________________21 Câu h i ôn t p_____________________________________________________________ 22 5 1. KHÁI NI M VÀ PHÂN LO I D ÁN 1.1. Khái ni m d án D án hi u theo nghĩa thông thư ng là "ñi u mà ngư i ta có ý ñ nh làm". Theo "C m nang các ki n th c cơ b n v qu n lý d án" c a Vi n Nghiên c u Qu n lý d án Qu c t (PMI) thì: "d án là m t n l c t m th i ñư c th c hi n ñ t o ra m t s n ph m ho c d ch v duy nh t". Theo ñ nh nghĩa này, d án có 2 ñ c tính: 1. t m th i (hay có th i h n) - nghĩa là m i d án ñ u có ñi m b t ñ u và k t thúc xác ñ nh. D án k t thúc khi m c tiêu d án ñã ñ t ñư c ho c khi ñã xác ñ nh ñư c rõ ràng là m c tiêu không th ñ t ñư c và d án b ch m d t. Trong m i trư ng h p, ñ dài c a m t d án là xác ñ nh, d án không ph i là m t c g ng liên t c, ti p di n; 2. duy nh t - nghĩa là s n ph m ho c d ch v duy nh t ñó khác bi t so v i nh ng s n ph m ñã có ho c d án khác. D án liên quan ñ n vi c gì ñó chưa t ng làm trư c ñây và do v y là duy nh t. M c 17, ñi u 3, Lu t Xây d ng năm 20003 ñ nh nghĩa: d án ñ u tư xây d ng công trình là t p h p các ñ xu t có liên quan ñ n vi c b v n ñ xây d ng m i, m r ng ho c c i t o nh ng công trình xây d ng nh m m c ñích phát tri n, duy trì, nâng cao ch t lư ng công trình ho c s n ph m, d ch v trong m t th i h n nh t ñ nh. Theo ñ nh nghĩa c a t ch c qu c t v tiêu chu n hoá ISO, trong tiêu chu n ISO 9000: 2000 và theo tiêu chu n Vi t nam (TCVN ISO 9000: 2000) thì d án ñư c ñ nh nghĩa như sau: D án là m t quá trình ñơn nh t, g m m t t p h p các ho t ñ ng có ph i h p và ñư c ki m soát, có th i h n b t ñ u và k t thúc, ñư c ti n hành ñ ñ t ñư c m t m c tiêu phù h p v i các yêu c u quy ñ nh, bao g m c các ràng bu c v th i gian, chi phí và ngu n l c. M t cách chung nh t có th hi u d án là m t lĩnh v c ho t ñ ng ñ c thù, m t nhi m v c th c n ph i ñư c th c hi n v i phương pháp riêng, ngu n l c riêng và theo m t k ho ch ti n ñ xác ñ nh. 1.2. Các ñ c trưng cơ b n c a d án Như v y, d án có các ñ c trưng sau: a. D án có m c ñích, m c tiêu rõ ràng. M i d án là m t ho c m t t p h p nhi m v c n ñư c th c hi n ñ ñ t t i m t k t qu xác ñ nh nh m tho mãn m t nhu c u nào ñó. D án, ñ n lư t mình, cũng là m t h th ng ph c t p nên có th ñư c chia thành nhi u b ph n khác nhau ñ qu n lý và th c hi n nhưng cu i cùng v n ph i ñ m b o các m c tiêu cơ b n v th i gian, chi phí và ch t lư ng. b. D án có chu kỳ riêng và th i gian t n t i h u h n. Nghĩa là d án cũng tr i qua các giai ño n: hình thành, phát tri n, có th i ñi m b t ñ u và k t thúc. c. D án liên quan ñ n nhi u bên và có s tương tác ph c t p gi a các b ph n qu n lý ch c năng v i qu n lý d án. D án nào cũng có s tham gia c a c a nhi u bên h u quan như ch ñ u tư, ngư i th hư ng d án, nhà th u, các nhà tư v n, các cơ quan qu n lý Nhà nư c... Tuỳ theo tính ch t d án và yêu c u c a ch ñ u tư mà s tham gia c a các thành ph n trên cũng khác nhau. Ngoài ra, gi a các b ph n qu n lý ch c năng và nhóm qu n lý d án thư ng 6 phát sinh các công vi c yêu c u s ph i h p th c hi n nhưng m c ñ tham gia c a các b ph n là không gi ng nhau. Vì m c tiêu c a d án, các nhà qu n lý d án c n duy trì m i quan h v i các b ph n qu n lý khác. d. S n ph m c a d án mang tính ñơn chi c, ñ c ñáo. Khác v i quá trình s n xu t liên t c và gián ño n, s n ph m c a d án không ph i là s n ph m hàng lo t mà có tính khác bi t m t khía c nh nào ñó. K c m t quá trình s n xu t liên t c cũng có th ñư c th c hi n theo d án, ví d như d án ph c v m t ñơn ñ t hàng ñ c bi t, d án nâng cao ch t lư ng s n ph m... S n ph m c a nh ng d án này dù ñư c s n xu t hàng lo t nhưng v n có ñi m khác bi t (v ñơn ñ t hàng, v ch t lư ng s n ph m...). Có th nói, s n ph m ho c d ch v do d án ñem l i là duy nh t, lao ñ ng ñòi h i k năng chuyên môn v i nh ng nhi m v không l p l i. e. D án b h n ch b i các ngu n l c. Gi a các d án luôn luôn có quan h chia nhau các ngu n l c khan hi m c a m t h th ng (m t cá nhân, m t doanh nghi p, m t qu c gia...) mà chúng ph c v . Các ngu n l c ñó có th là ti n v n, nhân l c, thi t b ... f. D án luôn có tính b t ñ nh và r i ro. M t d án b t kỳ nào cũng có th i ñi m b t ñ u và k t thúc khác nhau, ñôi khi là m t kho ng cách khá l n v th i gian. M t khác, vi c th c hi n d án luôn luôn ñòi h i vi c tiêu t n các ngu n l c. Hai v n ñ trên là nguyên nhân c a nh ng b t ñ nh và r i ro c a d án. 1.3. Phân lo i d án B ng 1.1. Phân lo i d án tt Tiêu chí phân lo i Các lo i d án 1 Theo c p ñ d án d án thông thư ng; chương trình; h th ng 2 Theo qui mô d án nhóm các d án quan tr ng qu c gia; nhóm A; nhóm B; nhóm C 3 Theo lĩnh v c xã h i; kinh t ; k thu t; t ch c; h n h p 4 Theo lo i hình giáo d c ñào t o; nghiên c u và phát tri n; ñ i m i; ñ u tư; t ng h p 5 Theo th i h n ng n h n (1-2 năm); trung h n (3-5 năm); dài h n (trên 5 năm) 6 Theo khu v c qu c t ; qu c gia; mi n, vùng; liên ngành; ñ a phương 7 Theo ch ñ u tư là Nhà nư c; là doanh nghi p; là cá th riêng l 8 Theo ñ i tư ng ñ u d án ñ u tư tài chính; d án ñ u tư vào ñ i tư ng v t ch t c th tư 9 Theo ngu n v n v n t ngân sách Nhà nư c; v n ODA; v n tín d ng; v n t huy ñ ng c a doanh nghi p Nhà nư c; v n liên doanh v i nư c ngoài; v n góp c a dân; v n c a các t ch c ngoài qu c doanh; v n FDI... 7 D án có th phân lo i theo nhi u tiêu chí khác nhau. B ng 1.1 phân lo i các d án thông thư ng theo m t s tiêu chí cơ b n. 2. QU N LÝ D ÁN 2.1. Ti n ñ và tri n v ng phát tri n nghiên c u h th ng phương pháp lu n qu n lý d án B t kỳ m t d án nào cũng tr i qua m t s giai ño n phát tri n nh t ñ nh. ð ñưa d án qua các giai ño n ñó, ñương nhiên ta ph i, b ng cách này ho c cách khác, qu n lý ñư c nó (d án). Trong l ch s phát tri n c a mình, loài ngư i ñã qu n lý và có th nói là thành công nh ng "d án" còn lưu l i ñ n t n ngày nay. Có th k ra ñây nh ng "d án" như Kim t tháp Ai c p, V n lý trư ng thành Trung qu c... S c n thi t c a m t h th ng phương pháp lu n ñ c l p v qu n lý d án ñã ñư c nh n th c các nư c phát tri n phương Tây t nh ng năm 50 c a th k XX. B t ñ u t lĩnh v c quân s , d n d n qu n lý d án ñư c ng d ng r ng rãi trong các lĩnh v c kinh t xã h i khác. Ngày nay, t t c các nư c phát tri n, qu n lý d án ñư c công nh n như m t h th ng phương pháp lu n c a ho t ñ ng ñ u tư. Công cu c xây d ng ñ t nư c c a chúng ta hi n nay ñư c ñánh d u b ng hàng lo t các d án l n nh , kh p m i vùng mi n, kh p các lĩnh v c, kh p các c p qu n lý. Chính vì lý do ñó, nghiên c u h th ng phương pháp lu n qu n lý d án mang ý nghĩa c c kỳ quan tr ng: nâng cao hi u qu c a công cu c xây d ng ñ t nư c, nhanh chóng ñưa nư c ta ñ n ñích trên con ñư ng xây d ng ch nghĩa xã h i. Hình 1.1. Bi u tư ng c a h th ng phương pháp lu n qu n lý d án 2.1.1. M t s ti n ñ cơ b n c a h th ng phương pháp lu n qu n lý d án Chính nh ng thay ñ i trong quá trình chuy n mình c a ñ t nư c là ti n ñ cho vi c v n d ng h th ng phương pháp lu n qu n lý d án. M t s trong nh ng ti n ñ cơ b n ñó là: - Quá trình xoá b h th ng k ho ch hoá t p trung, xây d ng m t n n kinh t hàng hoá v n hành theo cơ ch th trư ng. - S xu t hi n các thành ph n kinh t khác không ph i kinh t Nhà nư c. 8 - S thay ñ i các hình th c t ch c tương ng v i các thay ñ i hình th c s h u và kèm theo ñó là v n ñ phi t p trung hoá qu n lý, phân quy n cho các c p qu n lý t i ch . - Quá trình ch ng ñ c quy n trong s n xu t hàng hoá. - S hình thành th trư ng tài chính trong ñó có th trư ng ch ng khoán; th trư ng b t ñ ng s n; các hình th c ñ u th u và th trư ng các d án ñ u tư... Trong b i c nh ñó, v n ñ qu n lý n n kinh t ngày càng tr nên ph c t p v i s tăng lên không ng ng c a s lư ng các ch th qu n lý, s ña d ng c a các ñ i tư ng qu n lý... mà trư c h t là các lo i d án ñ u tư. V i kh năng kinh t , tài chính... c a nư c ta có h n, chính sách ñ u tư là ph i t p trung vào các d án th c hi n trong th i gian ng n, kh năng mang l i hi u qu kinh t cao nh t. ð gi i quy t bài toán ph c t p này thì h th ng phương pháp lu n qu n lý d án là m t công c ñã ñư c ki m ch ng trong vi c th c hi n các d án ñ m b o ch t lư ng yêu c u, trong th i h n cho phép v i ngân sách có h n ñã n ñ nh (hình 1.1). 2.1.2. Tri n v ng phát tri n nghiên c u h th ng phương pháp lu n qu n lý d án Kinh nghi m c a ð c, Nh t, Hàn qu c, M và nhi u qu c gia phát tri n khác cho th y r ng các phương pháp qu n lý d án là phương thu c hi u nghi m thoát ra kh i kh ng ho ng kinh t , là phương pháp t t nh t gi i quy t các v n ñ kinh t - xã h i l n ñ t ra trong t ng th i kỳ. ðây chính là công c qu n lý t i ưu trong các h th ng/ñ t nư c ñang phát tri n, khi ñi u ki n môi trư ng luôn luôn thay ñ i, thi u v ng s n ñ nh kinh t - chính tr c n thi t cho các nhà ñ u tư, v i s y u kém c a h th ng l p pháp, th trư ng tài chính chưa phát tri n, l m phát chưa ñư c ki m soát, h th ng thu không n ñ nh... Không nh ng th , các nư c có n n kinh t th trư ng ñã phát tri n, h th ng phương pháp lu n qu n lý d án không ch là công c ñ qu n lý s hình thành, phát tri n và th c hi n các d án v i m c ñích hoàn thành chúng ñúng th i h n, ñ m b o ch t lư ng, trong h n m c chi phí cho phép mà nó ñã tr thành m t cái gì ñó gi ng như ti ng nói t p th c a khách hàng/ch ñ u tư thôi thúc t i ưu hoá m i n l c c a nhà th u ñ th c hi n d án trong s liên k t v i nhà s n xu t, ngư i cung ng... ði u này cho phép không ch ñơn thu n là xác ñ nh chính xác mà còn m t m c ñ nào ñó gi m ñư c chi phí th c hi n d án. Các vi n, trư ng, các công ty, các chuyên gia ho t ñ ng trong lĩnh v c qu n lý d án ñã xây d ng các cơ c u chuyên nghi p c n thi t và hình thành "Th gi i qu n lý d án" bao g m các t ch c t m c qu c gia và qu c t v : ñ u tư, công nghi p, xây d ng, tư v n, ki n trúc, thi t k v. v...; t ch c các h i ngh , h i th o, xu t b n sách, báo, t p chí, sách giáo khoa, giáo trình và ñ c bi t hình thành c th trư ng các ph n m m ng d ng trong qu n lý d án. T ch c qu c t l n nh t trong lĩnh v c này là Hi p h i qu n lý d án qu c t (IPMA International Project Management Association) liên k t hơn 20 nư c Châu Âu và các nư c khác. H u h t các trư ng ñ i h c trên th gi i ñã ñưa môn h c/chuyên ngành qu n lý d án vào chương trình gi ng d y. T i ñây ngư i ta ñã và ñang ñào t o trình ñ ñ i h c, sau ñ i h c, ti n s và hơn n a theo chuyên ngành qu n lý d án. Vi t nam chúng ta v n ñ qu n lý d án ñã ñư c chú ý t ñ u nh ng năm 90, th hi n trong các Lu t, Ngh ñ nh c a Chính ph v qu n lý ñ u tư và xây d ng, ñ u th u... Nhưng 9 nh ng ki n th c, nh ng lý lu n thu ñư c m i ch d ng l i m c ñúc rút kinh nghi m, nh ng h i th o, khoá h c t p hu n cán b ho c m t vài công trình nghiên c u, sách tham kh o... thi u tính h th ng và ñ ng b . ðã ñ n lúc chúng ta ph i quan tâm ñ n v n ñ qu n lý d án như m t h th ng phương pháp lu n ñ c l p và hoàn ch nh v qu n lý nói chung và qu n lý xây d ng nói riêng. 2.2. Qu n lý vĩ mô và vi mô ñ i v i d án 2.2.1. Qu n lý vĩ mô ñ i v i d án Qu n lý vĩ mô hay qu n lý Nhà nư c ñ i v i d án bao g m t ng th các bi n pháp vĩ mô tác ñ ng ñ n các y u t c a quá trình hình thành, ho t ñ ng và k t thúc d án. Trong quá trình tri n khai th c hi n d án, Nhà nư c mà ñ i di n là các cơ quan qu n lý Nhà nư c v kinh t luôn luôn theo dõi ch t ch , ñ nh hư ng và chi ph i ho t ñ ng c a d án nh m ñ m b o cho d án ñóng góp tích c c vào vi c phát tri n kinh t - xã h i. Nh ng công c qu n lý vĩ mô chính c a Nhà nư c là thông qua h th ng lu t pháp bao g m các chính sách, k ho ch, quy ho ch, như chính sách v tài chính ti n t , t giá, lãi su t, chính sách ñ u tư, chính sách thu , nh ng quy ñ nh v ch ñ k toán, th ng kê, b o hi m, ti n lương... 2.2.2. Qu n lý vi mô ñ i v i ho t ñ ng d án Qu n lý d án t m vi mô là quá trình qu n lý các ho t ñ ng c th c a d án. Giáo trình t p trung nghiên c u qu n lý vi mô ñ i v i d án. 2.3. M t s khái ni m cơ b n c a qu n lý d án 2.3.1. Khái ni m, n i dung c a qu n lý d án Qu n lý d án là quá trình l p k ho ch, ñi u ph i th i gian, ngu n l c và giám sát quá trình phát tri n c a d án nh m ñ m b o cho d án hoàn thành ñúng th i h n, trong ph m vi ngân sách ñư c duy t và ñ t ñư c các yêu c u ñã ñ nh v k thu t và ch t lư ng s n ph m, d ch v b ng nh ng phương pháp và ñi u ki n t t nh t cho phép. L p k ho ch - thi t l p m c tiêu - ñi u tra ngu n l c - xây d ng k ho ch Giám sát - ño lư ng k t qu - so sánh v i m c tiêu - báo cáo - gi i quy t các v n ñ ði u ph i th c hi n - ñi u ph i ti n ñ th i gian - phân ph i các ngu n l c - ph i h p các n l c - khuy n khích và ñ ng viên Hình 1.2. Chu trình qu n lý d án 10 Qu n lý d án g m 3 n i dung ch y u là l p k ho ch; ñi u ph i th c hi n mà ch y u là qu n lý ti n ñ th i gian, chi phí th c hi n và giám sát các công vi c d án nh m ñ t ñư c các m c tiêu ñã ñ nh. L p k ho ch: ðây là vi c xây d ng m c tiêu, xác ñ nh nh ng công vi c c n ñư c hoàn thành, ngu n l c c n thi t ñ th c hi n d án và là quá trình phát tri n k ho ch hành ñ ng theo m t trình t lô-gic mà có th bi u di n dư i d ng sơ ñ h th ng. ði u ph i th c hi n d án: ðây là quá trình phân ph i các ngu n l c bao g m ti n v n, lao ñ ng, MMTB và ñ c bi t là ñi u ph i và qu n lý ti n ñ th i gian. N i dung này chi ti t hoá th i h n th c hi n cho t ng công vi c và toàn b d án. Giám sát: là quá trình theo dõi ki m tra ti n trình d án, phân tích tình hình hoàn thành, gi i quy t nh ng v n ñ liên quan và th c hi n báo cáo hi n tr ng. Các n i dung c a qu n lý d án hình thành m t chu trình năng ñ ng t vi c l p k ho ch ñ n ñi u ph i th c hi n và giám sát, sau ñó cung c p các thông tin ph n h i cho vi c tái l p k ho ch d án. Chu trình qu n lý d án ñư c th hi n trên hình 1.2. M c tiêu cơ b n c a qu n lý d án th hi n ch các công vi c ph i ñư c hoàn thành theo yêu c u, ñ m b o ch t lư ng, trong ph m vi chi phí ñư c duy t, ñúng th i gian và gi cho ph m vi d án không thay ñ i. Ba y u t : th i gian, chi phí và ch t lư ng (k t qu hoàn thành) là nh ng m c tiêu cơ b n và gi a chúng l i có m i quan h ch t ch v i nhau (hình 1.1). Tuy m i quan h gi a 3 m c tiêu có th khác nhau gi a các d án, gi a các th i kỳ c a m t d án, nhưng nói chung ñ ñ t k t qu t t ñ i v i m c tiêu này thư ng ph i "hy sinh" m t ho c hai m c tiêu kia. Do v y, trong quá trình qu n lý d án các nhà qu n lý hy v ng ñ t ñư c s k t h p t t nh t gi a các m c tiêu c a qu n lý d án. 2.3.2. Tác d ng c a qu n lý theo d án M c dù qu n lý d án ñ i h i s n l c, tính t p th và yêu c u h p tác gi a các thành viên... nhưng tác d ng c a nó r t l n. Các tác d ng ch y u ñó là: - liên k t t t c các ho t ñ ng, công vi c c a d án; - t o ñi u ki n thu n l i cho vi c liên h thư ng xuyên, g n bó gi a nhóm qu n lý d án v i khách hàng/ch ñ u tư và các nhà cung c p ñ u vào cho d án; - tăng cư ng s h p tác gi a các thành viên và ch rõ trách nhi m c a các thành viên tham gia d án; - t o ñi u ki n phát hi n s m nh ng khó khăn vư ng m c n y sinh và ñi u ch nh k p th i trư c nh ng thay ñ i ho c ñi u ki n không d ñoán ñư c. T o ñi u ki n cho s ñàm phán tr c ti p gi a các bên liên quan ñ gi i quy t nh ng b t ñ ng; - t o ra các s n ph m, d ch v có ch t lư ng cao hơn. Tuy nhiên qu n lý theo d án cũng có m t h n ch c a nó. Nh ng h n ch ñó là: - các d án cùng chia nhau m t ngu n l c c a t ch c; - quy n l c và trách nhi m c a nhà qu n lý d án trong m t s trư ng h p không ñư c th hi n ñ y ñ ; 11 - ph i gi i quy t v n ñ "h u d án". 2.3.3. Các lĩnh v c qu n lý d án Qu n lý d án bao g m nhi u lĩnh v c như qu n lý th i gian, qu n lý chi phí, qu n lý r i ro, qu n lý ho t ñ ng cung ng... (b ng 1.2). Lĩnh v c qu n lý 1 L pk ho ch t ng quan tt 2 Qu n lý ph m vi 3 Qu n lý th i gian 4 Qu n lý chi phí 5 Qu n lý ch t lư ng 6 Qu n lý nhân l c 7 Qu n lý thông tin 8 Qu n lý r i ro N i dung qu n lý B ng 1.2. Các lĩnh v c qu n lý d án theo Vi n Nghiên c u Qu n lý d án Qu c t (PMI) Chú thích - L p k ho ch T ch c d án theo m t trình t lôgíc, chi ti t hoá - Th c hi n k ho ch các m c tiêu c a d án thành nh ng công vi c c - Qu n lý nh ng thay ñ i th và ho ch ñ nh m t chương trình ñ th c hi n các công vi c ñó nh m ñ m b o các lĩnh v c qu n lý khác nhau c a d án ñư c k t h p m t các chính xác và ñ y ñ . - Xác ñ nh ph m vi Xác ñ nh, giám sát vi c th c hi n các m c ñích, - L p k ho ch ph m vi m c tiêu c a d án, xác ñ nh công vi c nào thu c - Qu n lý thay ñ i ph m v d án và c n ph i th c hi n, công vi c nào ngoài vi ph m vi d án. - Xác ñ nh các ho t L p k ho ch, phân ph i và giám sát ti n ñ th i ñ ng, trình t và ư c gian nh m ñ m b o th i h n hoàn thành d án. Ch tính th i gian th c hi n rõ m i công vi c kéo dài bao lâu, khi nào b t ñ u, - Xây d ng và ki m soát khi nào k t thúc và toàn b d án khi nào hoàn ti n ñ thành. - L p k ho ch ngu n D toán kinh phí, giám sát th c hi n chi phí theo l c ti n ñ cho t ng công vi c và toàn b d án. T - Tính toán chi phí ch c, phân tích s li u và báo cáo nh ng thông tin - L p d toán v chi phí. - Qu n lý chi phí - L p k ho ch ch t Tri n khai giám sát nh ng tiêu chu n ch t lư ng lư ng trong vi c th c hi n d án, ñ m b o ch t lư ng s n - ð m b o ch t lư ng ph m d án ph i ñáp ng mong mu n c a ch ñ u - Qu n lý ch t lư ng tư. - L p k ho ch nhân l c Hư ng d n, ph i h p n l c c a m i thành viên - Tuy n d ng tham gia d án vào vi c hoàn thành m c tiêu c a - Phát tri n nhóm d án d án. Cho th y vi c s d ng l c lư ng lao ñ ng c a d án hi u qu ñ n ñâu. - L p k ho ch qu n lý ð m b o các dòng thông tin thông su t, chính xác thông tin và nhanh nh t gi a các thành viên c a d án và v i - Cung c p thông tin các c p qu n lý khác nhau. Có th tr l i ñư c các - Báo cáo k t qu câu h i: ai c n thông tin v d án, m c ñ chi ti t và báo cáo b ng cách nào. - Xác ñ nh r i ro Xác ñ nh các y u t r i ro, lư ng hoá m c ñ r i ro - Xây d ng k ho ch x và có k ho ch ñ i phó cũng như qu n lý t ng lo i lý r i ro r i ro. - Ki m soát k ho ch x 12 9 Qu n lý ho t ñ ng cung ng lý r i ro - K ho ch cung ng - L a ch n nhà cung ng - Qu n lý h p ñ ng - Qu n lý ti n ñ cung ng L a ch n, thương lư ng, qu n lý các h p ñ ng và ñi u hành vi c mua bán nguyên v t li u, MMTB, d ch v ... c n thi t cho d án. Gi i quy t v n ñ : b ng cách nào d án nh n ñư c hàng hoá và d ch v c n thi t c a các t ch c bên ngoài cung c p cho d án, ti n ñ cung c p, ch t lư ng cung c p. Quá trình qu n lý ñư c th c hi n trong su t các giai ño n ñ u tư t chu n b ñ u tư, th c hi n ñ u tư ñ n khai thác d án. Trong t ng giai ño n ñ i tư ng qu n lý có th khác nhau nhưng ñ u g n v i 3 m c tiêu cơ b n c a ho t ñ ng qu n lý d án là: th i gian, chi phí và ch t lư ng/k t qu hoàn thành. 2.3.4. ð c ñi m c a qu n lý d án Qu n lý d án có m t s ñ c ñi m ch y u sau: 1. T ch c d án là m t t ch c t m th i, ñư c hình thành ñ ph c v d án trong m t th i gian h u h n. Trong th i gian t n t i ñó, nhà qu n lý d án thư ng ho t ñ ng ñ c l p v i phòng ban ch c năng. Sau khi k t thúc d án c n ti n hành phân công l i lao ñ ng, b trí l i MMTB. 2. V quan h gi a nhà qu n lý d án v i các phòng ch c năng trong t ch c. Công vi c c a d án ñòi h i có s tham gia c a nhi u phòng ban ch c năng. Nhà qu n lý d án có trách nhi m ph i h p m i ngu n l c, m i ngư i liên quan t các phòng ban chuyên môn nh m th c hi n m c tiêu d án. Tuy nhiên gi a h thư ng n y sinh mâu thu n v các v n ñ như nhân s , chi phí, th i gian và m c ñ tho mãn các yêu c u k thu t. 2.4. M t s ñi m khác nhau gi a qu n lý d án và qu n lý quá trình s n xu t liên t c 2.4.1. Qu n lý r i ro Qu n lý d án thư ng ph i ñ i phó v i nhi u lo i r i ro có ñ b t ñ nh cao trong công tác l p k ho ch, d tính chi phí, d ñoán s thay ñ i c a công ngh , s thay ñ i cơ c u t ch c... Do ñó, qu n lý d án c n coi tr ng công tác qu n lý r i ro, xây d ng các k ho ch, tri n khai các bi n pháp phòng ch ng và gi m thi u tác h i c a r i ro. B ng 1.3. M t s ñi m khác nhau gi a quá trình s n xu t liên t c và các d án tt Quá trình s n xu t liên t c D án 1 Nhi m v có tính l p l i, liên t c Nhi m v không có tính l p và liên t c mà thư ng là m i m 2 T l s d ng ngu n l c th p T l s d ng ngu n l c cao 3 S n xu t hàng lo t ho c theo lô S n xu t ñơn chi c 4 Th i gian t n t i là lâu dài Th i gian t n t i c a d án là h u h n 5 Các s li u th ng kê có s n và h u ích Các s li u th ng kê ñư c s d ng h n ch , ñ i v i vi c ra quy t ñ nh kinh nghi m ñã qua ít có giá tr 13 6 Không quá t n kém khi ph i chu c l i l i Ph i tr giá ñ t cho các quy t ñ nh sai l m l m 7 T ch c tương ñ i n ñ nh 8 Trách nhi m rõ ràng và ñư c ñi u ch nh Phân chia trách nhi m thay ñ i tuỳ thu c vào theo th i gian tính ch t c a t ng d án 9 Môi trư ng làm vi c tương ñ i n ñ nh Nhân s m i cho m i d án Môi trư ng làm vi c thư ng xuyên thay ñ i 2.4.2. Qu n lý s thay ñ i ð i v i qu n lý ho t ñ ng s n xu t kinh doanh thư ng xuyên c a các ch th , nhà qu n lý thư ng nhìn vào m c tiêu lâu dài c a t ch c ñ áp d ng các phương pháp, các k năng qu n lý phù h p. Ngư c l i, trong qu n lý d án vì môi trư ng c a d án là môi trư ng bi n ñ ng do nh hư ng c a nhi u nhân t nên v n ñ c n ñư c ñ c bi t quan tâm l i là qu n lý s thay ñ i. Ngoài ra d án có th i gian t n t i h u h n nên qu n lý th i gian cũng là m t lĩnh v c c n quan tâm. 2.4.3. Qu n lý nhân s Ch c năng t ch c gi v trí ñ c bi t quan tr ng trong qu n lý d án vì d án không có tính l p l i, nhân s cũng thông thư ng là m i. L a ch n mô hình t ch c phù h p có tác d ng phân rõ trách nhi m và quy n h n trong qu n lý d án và do ñó ñ m b o th c hi n d án thành công. Ngoài ra vi c ph i ti n hành phân công l i lao ñ ng sau khi d án k t thúc là m t ñi m khác bi t cơ b n gi a 2 lĩnh v c qu n lý. S khác nhau gi a qu n lý quá trình s n xu t liên t c và qu n lý ho t ñ ng d án b t ngu n t s khác nhau gi a 2 lo i ho t ñ ng này. B ng 1.3 trình bày nh ng ñi m khác nhau ch y u gi a quá trình s n xu t liên t c trong doanh nghi p và d án. 2.5. Qu n lý theo vòng ñ i d án M i giai ño n c a d án ñư c ñánh d u b ng vi c hoàn thành m t ho c nhi u nhi m v nh t ñ nh, th hi n thông qua m t ho c m t nhóm s n ph m có tính h u hình có th ki m nghi m ñư c, ví d b n báo cáo nghiên c u kh thi, h sơ thi t k k thu t... S k t thúc m i giai ño n c a d án thư ng ñư c ñánh d u b ng vi c ñánh giá l i nh ng nhi m v cơ b n và ho t ñ ng c a d án nh m xác ñ nh xem có nên ti n hành giai ño n ti p theo c a d án hay không và phát hi n, ñi u ch nh các sai sót ñ nâng cao hi u qu s d ng các ngu n l c. Thông thư ng, ñ u ra c a giai ño n trư c là ñ u vào c a giai ño n sau. T p h p các giai ño n ta có vòng ñ i c a d án. Vòng ñ i c a d án là kho ng th i gian gi a th i ñi m xu t hi n ý tư ng, hình thành d án và th i ñi m k t thúc, thanh lý d án. V i quan ni m này thì vòng ñ i c a m t d án ñôi khi r t l n n u ta l y th i ñi m cu i là th i ñi m công trình (trư ng h p d án có xây d ng công trình) h t niên h n s d ng, ph i ñ p ñi ñ r i xây d ng công trình khác. Vì lý do ñó, nhi u ngư i, nhi u tài li u cho r ng d án ñư c g i là k t thúc sau khi ñã h t th i gian nhà th u b o hành công trình. 14 Có th chia vòng ñ i c a m t d án thành 3 giai ño n theo quá trình ñ u tư và xây d ng (ñ i v i d án có xây d ng công trình) ñó là các giai ño n chu n b ñ u tư, th c hi n ñ u tư và k t thúc xây d ng ñưa d án vào khai thác (hình 1.3). L p d án Chu n b ñ u tư Thi t k ð u th u Thi công Nghi m thu ðưa d án vào khai thác Th c hi n ñ u tư Hình 1.3. Các giai ño n c a m t d án xây d ng Như v y, ñ i v i d án có xây d ng, n i dung c a qu n lý t p trung ch y u giai ño n chu n b ñ u tư và th c hi n ñ u tư. giai ño n chu n b ñ u tư m i quan tâm chính t p trung trong l p và phân tích d án. Môn h c "Các nguyên lý qu n lý d án" t p trung vào m t s n i dung cơ b n c a qu n lý d án trong giai ño n th c hi n ñ u tư. Cũng có th chia d án thành 4 giai ño n theo vòng ñ i c a s n ph m (ñ i v i d án s n xu t công nghi p), ñó là giai ño n xây d ng ý tư ng, giai ño n phát tri n, giai ño n tri n khai và giai ño n k t thúc. Hình 1.4. th hi n vòng ñ i c a m t d án s n xu t công nghi p thông thư ng. Chi phí Xây d ng ý tư ng Giai ño n phát tri n Giai ño n tri n khai Giai ño n Th i gian k t thúc Hình 1.4. Các giai ño n c a vòng ñ i d án Thông qua vòng ñ i c a d án có th nh n th y m t s ñ c ñi m là: 1. M c chi phí và yêu c u nhân l c thư ng th p khi b t ñ u d án, tăng cao hơn vào th i kỳ phát tri n, nhưng gi m nhanh chóng khi d án bư c vào giai ño n k t thúc; 15 2. Xác su t hoàn thành d án thành công th p nh t và do ñó r i ro là cao nh t khi b t ñ u th c hi n d án. Xác su t thành công s cao hơn khi d án bư c sang các giai ño n sau; 3. Kh năng nh hư ng c a ch ñ u tư t i ñ c tính cu i cùng c a s n ph m d án và do ñó t i chi phí là cao nh t vào th i kỳ ñ u và gi m m nh khi d án ti p t c phát tri n sang các giai ño n sau. 2.5.1. Giai ño n xây d ng ý tư ng (thi t k khái ni m) Xây d ng ý tư ng d án là vi c xác ñ nh b c tranh toàn c nh v m c tiêu, k t qu cu i cùng và phương pháp th c hi n k t qu ñó. Xây d ng ý tư ng d án ñư c b t ñ u ngay khi nh n ñư c ñ ngh làm d án, do ñó, qu n lý d án c n ñ n ngay t khi d án b t ñ u hình thành. Nh ng công vi c ñư c tri n khai và c n ñư c qu n lý trong giai ño n này là t p h p s li u, xác ñ nh nhu c u, ñánh giá ñ r i ro, d tính ngu n l c, so sánh l a ch n d án... Quy t ñ nh l a ch n d án là nh ng quy t ñ nh chi n lư c d a trên m c ñích, nhu c u và các m c tiêu lâu dài c a t ch c, doanh nghi p. Trong giai ño n này nh ng n i dung ñư c xem xét là m c ñích, yêu c u c a d án, tính kh thi, l i nhu n ti m năng, m c ñ chi phí, m c ñ r i ro và ư c tính các ngu n l c c n thi t. ð ng th i cũng c n làm rõ hơn n a ý tư ng d án b ng cách phác th o nh ng k t qu và phương pháp th c hi n trong ñi u ki n h n ch v ngu n l c. M t s ho t ñ ng quan tr ng bao g m các quy t ñ nh ban ñ u v "t làm hay mua ngoài" ñ i v i các b ph n và thi t b , xây d ng các k ho ch d phòng ñ i v i các lĩnh v c r i ro cao... Phát tri n ý tư ng d án không c n thi t ph i lư ng hoá h t b ng các ch tiêu, nhưng nó ph i ng n g n, ñư c di n ñ t trên cơ s th c t . 2.5.2. Giai ño n phát tri n Giai ño n phát tri n là giai ño n chi ti t xem d án c n ñư c th c hi n như th nào mà n i dung ch y u c a nó t p trung vào công tác thi t k và l p k ho ch. ðây là giai ño n ch a ñ ng nh ng công vi c ph c t p nh t c a d án, mang tính tính quy t ñ nh ñ n s thành b i c a các giai ño n sau. N i dung c a giai ño n này bao g m nh ng công vi c sau:  Thành l p nhóm d án, xác ñ nh cơ c u t ch c d án.  L p k ho ch t ng quan.  Phân tách công vi c c a d án.  L p k ho ch ti n ñ th i gian.  L p k ho ch ngân sách.  Thi t k s n ph m và quy trình s n xu t.  L p k ho ch ngu n l c.  L p k ho ch chi phí và d báo dòng ti n thu.  Xin phê chu n th c hi n. K t thúc giai ño n này ti n trình th c hi n d án có th ñư c b t ñ u. Thành công c a d án ph thu c r t nhi u vào s chu n b k lư ng c a các k ho ch trong giai ño n này. 16 2.5.3. Giai ño n tri n khai Giai ño n tri n khai bao g m các công vi c như xây d ng nhà xư ng và công trình, l a ch n công c , mua s m thi t b và l p ñ t... ðây là giai ño n chi m nhi u n l c, th i gian và chi phí nh t. Nh ng v n ñ c n xem xét trong giai ño n này là k t qu ho t ñ ng th c t và nh ng thay ñ i so v i k ho ch ban ñ u. Trong m t s trư ng h p, th m chí, d án có th b hu b . Trư ng h p hay x y ra nh t là ph m vi công tác, ti n ñ và ngân sách s ñư c ñi u ch nh theo yêu c u th c t ñ t ra. Trong su t giai ño n này, nhi m v c a các c p qu n lý là giao công vi c cho các bên tham gia, giám sát ti n ñ th c t , so sánh v i k ho ch cơ s và có các quy t ñ nh k p th i khi x y ra các s c không mong mu n. K t thúc giai ño n này các h th ng ñư c xây d ng và ki m ñ nh, dây chuy n s n xu t ñư c v n hành. 2.5.4. Giai ño n k t thúc Trong giai ño n k t thúc c a vòng ñ i d án, c n th c hi n nh ng công vi c còn l i như hoàn thành s n ph m, bàn giao công trình và nh ng tài li u liên quan, ñánh giá d án, gi i phóng ngu n l c... Các công vi c c th c n th c hi n ñ k t thúc d án là:  Hoàn ch nh và c t gi h sơ d án.  Ki m tra l i s sách k toán, ti n hành bàn giao và báo cáo.  Thanh quy t toán tài chính.  ð i v i s n xu t c n chu n b và bàn giao S tay hư ng d n l p ñ t, các b n v chi ti t...  Bàn giao d án, l y ch ký khách hàng v vi c hoàn thành.  B trí l i lao ñ ng, gi i quy t công ăn vi c làm cho nh ng ngư i t ng tham gia d án.  Gi i phóng và b trí l i thi t b . 2.6. Qu n lý d án nhìn t góc ñ c a các ch th tham gia Trong qu n lý d án, ñ c bi t ñ i v i các d án có xây d ng công trình, có r t nhi u các ch th tham gia. Các ch th ch y u là: ch ñ u tư, nhà tư v n và nhà th u. Các ch th này có nh ng m c tiêu, l i ích khác nhau nhưng l i có m i quan h tác ñ ng qua l i, ràng bu c và ph thu c l n nhau khi th c thi trách nhi m, nghĩa v h p ñ ng c a mình ñ i v i d án. M i n l c c a các ch th này ñ u hư ng t i vi c bi n quy t ñ nh ñ u tư thành hi n th c theo m c tiêu c a d án. N i dung ho t ñ ng c a các ch th cũng khác nhau và cũng ph thu c nhau r t ch t ch . Các ho t ñ ng này ñ u b ràng bu c b i s h n ch c a các ngu n l c, v th i gian, chi phí, ch t lư ng. Các ràng bu c này liên quan ñ n nhau, khó qu n lý và d b phá v . Ví d , n u ti n ñ có nguy cơ b phá v , ph i "tăng t c", ñi u này d n ñ n chi phí tăng và ch t lư ng có th b nh hư ng n u không ñư c b sung thêm v n. Vì v y ñ d án thành công, m i ch th ph i th c hi n ñ y ñ trách nhi m c a mình ñ i v i d án. Ngư c l i, s ch m tr ho c th c hi n không ñ y ñ trách nhi m nghĩa v c a m t bên b t kỳ ñ u d n ñ n h u qu x u và nh hư ng ñ n m i phía. 17 2.6.1. Qu n lý th c hi n d án c a ch ñ u tư Ch ñ u tư là ngư i nh n bi t ñư c nhu c u ho c cơ h i c a d án và mu n bi n ý tư ng ñó thành hi n th c. Ch ñ u tư có th là ngư i tr c ti p cung c p v n, cũng có th là ngư i ñư c u quy n c p v n cho d án. Trong trư ng h p ch ñ u tư là ngư i ñư c u quy n c p v n thì ngư i th c s c p v n ñư c g i là ngư i tài tr . Nhi u trư ng h p, ngư i tài tr là m t t ch c ñ c l p như Qu ti n t th gi i (IMF), Ngân hàng th gi i (WB) ho c Ngân hàng phát tri n Châu Á (ADB)... Là ngư i tài tr nên h có quy n b sung các yêu c u riêng c a mình ñ i v i d án mà chính nh ng ñi u này có th làm cho ch ñ u tư ph i ñánh giá l i d án. Qu n lý d án là nhi m v cơ b n c a ch ñ u tư, là trung tâm các m i quan h tác ñ ng. Th c ch t qu n lý d án c a ch ñ u tư bao g m nh ng ho t ñ ng qu n lý c a ch ñ u tư (ho c c a m t t ch c ñư c ch ñ u tư u quy n, ví d : Ban qu n lý d án). ðó là quá trình l p k ho ch, t ch c, qu n lý các nhi m v , các ngu n l c ñ ñ t ñư c các m c tiêu ñ ra trong ph m vi ràng bu c v th i gian, ngu n l c và chi phí. Nh ng ch c năng, nhi m v cơ b n c a ch ñ u tư là: Giai ño n chu n b ñ u tư - Xin ch trương ñ u tư - H p ñ ng v i tư v n thi t k ñ l p d án - Th m ñ nh d án - Hoàn thành th t c quy t ñ nh ñ u tư Giai ño n th c hi n ñ u tư - Tuy n ch n tư v n thi t k - Ki m tra, phê duy t thi t k k thu t và h sơ m i th u - T ch c ñ u th u, xét th u, trình duy t k t qu ñ u th u - Ký h p ñ ng XD, th c hi n gi i phóng và bàn giao m t b ng - Giám sát th c hi n d án Giai ño n ñưa d án vào khai thác s d ng - T ch c nghi m thu, bàn giao - Ph i h p ki m toán công trình - Qu n lý b o hành công trình Hình 1.5. Các nhi m v cơ b n c a ch ñ u tư ñ i v i d án (có xây d ng công trình) 18 2.6.1.1. T ch c ñ u th u ð tri n khai th c hi n d án, ch ñ u tư ph i ch n ñư c tư v n (thi t k ; giám sát; qu n lý d án), nhà th u trên cơ s tuân th các th t c, quy ñ nh c a ñ u th u và ký h p ñ ng v i h . Ch n ñư c tư v n và nhà th u ñ năng l c là cơ s ban ñ u ñ m b o thu n l i cho vi c th c hi n d án. Ch ñ u tư quy t ñ nh các v n ñ k thu t, cung c p ñ các thông tin s li u ñ u vào c a d án cho k sư tư v n; cung c p thông tin và nói rõ các ñi u ki n, quy ñ nh ñ các nhà th u có th tham gia d th u m t cách công b ng. Sau khi nhà th u trúng th u, ch ñ u tư ph i tho thu n và ký h p ñ ng v i nhà th u. Ch ñ u tư ph i ch rõ các n i dung mà nhà th u ph i tuân th như các quy ñ nh k thu t, b n v thi t k , kh i lư ng, ti n ñ và chi phí. 2.6.1.2. Qu n lý th c hi n h p ñ ng Sau khi ký h p ñ ng, qu n lý th c hi n h p ñ ng là nhi m v ti p theo c a ch ñ u tư. Các công vi c ch y u là: l p k ho ch; l p ti n ñ ; t ch c th c hi n; b trí v n cho d án; xin phép xây d ng; xin gi y phép khai thác tài nguyên; th c hi n ñ n bù gi i phóng và bàn giao m t b ng có s ch ng ki n c a tư v n giám sát; t ch c theo dõi vi c th c hi n h p ñ ng mua s m, kh o sát thi t k và thi công xây l p (thông qua nh n báo cáo c a nhà th u, tư v n và các nh hi n trư ng); ki m tra các b n v thi công, các k t qu thí nghi m; giám sát ch t lư ng thi công theo các tiêu chu n k thu t; ñi u ph i và ñôn ñ c các ch th khác th c hi n h p ñ ng nh m ñưa d án ñ n ñích. Trong quá trình th c hi n d án, ch ñ u tư ph i k p th i gi i quy t các khi u n i, thay ñ i, trư t giá h p ñ ng; n m di n bi n k thu t và tài chính c a d án; ñ m b o t m ng, chi tr , thanh toán k p th i, ñ y ñ theo ti n ñ cho nhà th u. ð th c hi n ñư c trách nhi m, nghĩa v c a mình trong qu n lý d án ch ñ u tư có quy n ch p nh n ho c không ch p nh n ý ki n c a nhà th u ñ i v i các h ng m c ñư c giao cho nhà th u; ra thông báo ngày kh i công; ñòi h i nhà th u ph i cung c p các thông tin theo quy ñ nh. Trong các d án l n, các Ban qu n lý d án ph i ñư c tăng cư ng b ph n k thu t b ng các k sư gi i ho c thuê công ty tư v n nư c ngoài. 2.6.1.3. Nghi m thu t ng ph n, h ng m c và bàn giao công trình Khi d án k t thúc, sau khi nh n ñư c yêu c u bàn giao c a nhà th u, ch ñ u tư ph i thành l p ban nghi m thu bàn giao bao g m: tư v n giám sát, ñ i di n ch ñ u tư và ñơn v qu n lý khai thác công trình. Ban này tr c ti p xem xét ki m tra ñánh giá ý ki n sơ b c a tư v n giám sát và ki m tra hi n trư ng r i báo cáo cho ch ñ u tư. T ñây ch ñ u tư ph i th c hi n các xác nh n ñ nhà th u có cơ s ñư c thanh toán kh i lư ng. Cu i cùng là báo cáo hoàn công và ñánh giá hi u qu d án c a ch ñ u tư. Trong su t quá trình qu n lý d án ch ñ u tư là ch th c ng tác ch t ch v i các cơ quan qu n lý Nhà nư c. 2.6.2. Qu n lý d án c a tư v n 2.6.2.1. Các lo i tư v n Tư v n là lo i lao ñ ng ñ c bi t, ñó là kinh nghi m, ki n th c và s phán xét. Lao ñ ng c a tư v n khó ñánh giá, ño ñ m và th ñư c nhưng s n ph m, d ch v do h t o ra có ý nghĩa quan tr ng. ðó là các b n thi t k , ho t ñ ng giám sát, l i khuyên, s ch d n và phán xét... B ng ki n th c c a mình tư v n có th tr c ti p giúp ch ñ u tư và nhà th u th c hi n các 19 nhi m v trong các khâu c a d án. Kh năng ti t ki m v n ñ u tư t ho t ñ ng c a tư v n là r t l n, vì v y qu n lý d án c n hi u bi t vai trò c a tư v n, ph i ch n ñư c tư v n có năng l c, trình ñ cao, c n có bi n pháp ñ tư v n ñóng góp hi u qu nh t vào d án. Trong xây d ng có các lo i hình d ch v tư v n là: - L p d án ñ u tư xây d ng. - Qu n lý d án ñ u tư xây d ng. - Kh o sát xây d ng. - Thi t k công trình. - Giám sát thi công xây l p. - Ki m ñ nh ch t lư ng xây d ng. - Các tư v n xây d ng khác. Các d ch v trên có th ñ c l p ho c có th trong cùng m t h p ñ ng ký k t v i ch ñ u tư. ð ch n ñư c tư v n ph i li t kê các t ch c tư v n có năng l c th c hi n d ch v ; thông tin sơ b cho h v nhu c u d ch v c a d án và l p danh sách các nhà tư v n có nguy n v ng và xem xét các ñ xu t c a h . Ch ñ u tư Tư v n qu n lý d án Nhà th u Tư v n thi t k Hình 1.6. Phương th c xây d ng theo mô hình tư v n qu n lý d án 2.6.2.2. Qu n lý d án c a tư v n qu n lý ð i v i các d án l n, ñ c bi t có s d ng v n vay nư c ngoài ph i có tư v n qu n lý. ðây là m t ch th thay m t ch ñ u tư tác ñ ng t i t t c các bên trong vi c th c hi n d án, bu c h làm tròn trách nhi m c a mình theo ñúng h p ñ ng ñã ký k t. Tư v n qu n lý có vai trò xuyên su t trong toàn b quá trình th c hi n d án, tư v n qu n lý ñư c xem là hoàn thành nhi m v khi các m c tiêu c th c a d án ñã ñ t ñư c. 20