Tài liệu Bài tập kinh tế thuỷ lợi

Hỗ trợ tăng cường năng lực cho Trường Đại học Thuỷ lợi Bài tập Kinh tế Thuỷ lợi Nguyễn Bá Uân và Ngô Thị Thanh Vân Hà nội 2007 WRU/ SCB dasdf 1 MỤC LỤC 1.Giới thiệu 3 2 Cơ sở làm việc nhóm và thảo luận nhóm 3 3 Các phương thức thực hiện được đề xuất 4 4 Số liệu và thu thập số liệu 6 5 Danh sách các chủ đề 6 6 Soạn thảo các chủ đề 7 Chủ đề 1: Nguyên lý Dublin Chủ đề 2: Luật tài nguyên nước Chủ đề 3: Khả năng chi trả nước công cộng 14 Chủ đề 4: Phí, thuế, trợ cấp đối với cấp nước công cộng 17 Chủ đề 5: Giá trị kinh tế của việc tưới tiêu, trồng trọt 19 Chủ đề 6: Thu hồi vốn trong canh tác lúa nước Chủ để 7: Phân tích Lợi ích-Chi phí của một dự án Thủy điện Chủ để 8: Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của một dự án thủy điện Chủ đề 9: Tính kinh tế của phòng lũ và bảo vệ bờ 31 Chủ đề 10: Giảm nhẹ thiệt hại do lũ lụt 34 Chủ đề 11: Các cơ hội và thách thức với quản ly’ WR quốc gia Chủ đề 12: Thách thức của tự do thương mại 40 7 8 11 22 25 29 37 Tài liệu hướng dẫn và tài liệu tham khảo 43 8. Bài tập làm việc nhóm 46 9. Bài kiểm tra trên lớp 56 THÔNG TIN CÁ NHÂN TÁC GIẢ 67 2 1.Giới thiệu Khoá học cao học về Kinh tế Thuỷ lợi sẽ bao gồm thảo luận nhóm và làm việc nhóm như một phần bổ sung cho bài giảng. Mục đích là giúp đỡ các sinh viên tích cực củng cố và mở rộng sự hiểu biết của mình gắn liền với bài giảng. Tài liệu này cung cấp những nét chính về thảo luận nhóm và làm việc nhóm. Nhưng đây chỉ là điểm xuất phát. Những chủ đề mới chắc chắn cần được giới thiệu, phản ánh những bước phát triển mới, và có thể có cả sự sáng tạo của sinh viên. Cuốn sách này chủ yếu nhằm hỗ trợ giảng viên và học viên. Sự lựa chọn và áp dụng của giảng viên là cần thiết trước khi được đem chia sẻ cho học viên (những người thường đánh giá cao giá trị và sự liên quan của các ví dụ và các đề xuất được đưa ra) Các bài giảng đưa ra có thể được thiết kế lại hoặc có khi được thay thế bởi các bài trình bày của các học viên. Tất cả các tài liệu tham khảo đều có sẵn tại Khoa Kinh tế và quản lý trường đại học Thủy lợi, do chuyên gia quản lý tài nguyên nước quốc tế TS. Tue Kell Nielsen, người Đan Mạch và tư vấn viên trong nước PGS. TS. Nguyễn Thượng Bằng, trường Đại học Xây dựng cung cấp. Các tài liệu tham khảo này cần được cập nhật. 2 Cơ sở làm việc nhóm và thảo luận nhóm Một số chủ đề phù hợp cho cả thảo luận nhóm và làm việc nhóm. Sự khác nhau cơ bản là các chủ đề được liên kết đến thu thập tài liệu, tài liệu sưu tập và sự phân tích phù hợp đối với làm việc nhóm hơn là thảo luận nhóm. Sự giống nhau là đối với các chủ đề bao gồm cả phân tích lý thuyết, hoặc phân tích tài liệu. Thảo luận nhóm giúp bổ sung cho bài giảng. Nó có thể cung cấp cho học viên một tình huống nào đó, có khái niệm cơ bản về nguyên nhân tại sao và minh hoạ các giới hạn, sự không chắc chắn của các công cụ và phương pháp khác nhau, cũng như tầm quan trọng của các giả thiết rõ ràng và khẳng định được đưa ra trong khi phân tích. Ngoài ra, thảo luận nhóm có khi gợi ra điểm xuất phát cho một dự án hoặc nhiệm vụ cá nhân. Quan điểm 'friendly but critical' cho rằng các học viên thì sẽ cởi mở với nhau hơn là với giáo viên của họ, cần được khuyến khích 3 Từ đó, hy vọng rằng học viên sẽ yêu thích nhóm làm việc, và được thúc đẩy lôi cuốn tham gia sâu hơn vào các vần đề của kinh tế tài nguyên nước. 3 Các phương thức thực hiện được đề xuất Các thảo luận nhóm Các Nhóm thường thảo luận trong khoảng 1- 2 giờ, và có khoảng 4-8 thảo luận nhóm thảo luận trong lớp học. Nên chuẩn bị một kế hoạch của lớp học, có tên những người trình bày và tên những người chuẩn bị báo cáo. Mỗi học viên nên tham gia ít nhất 1 lần hoặc là người viết báo cáo, hoặc là người trình bày. Học viên cần được giải thích rõ rằng việc họ tham gia phát triển câu hỏi cũng quan trọng như trả lời câu hỏi. Khoảng 1 đến 3 học viên sẽ tham gia một cuộc thảo luận (mỗi đợt trong vòng 10 phút). Người trình bày này sẽ kết thúc bằng những câu hỏi cho thảo luận (khoảng 2 câu hỏi). Việc trình bày được sử dụng máy chiếu hoặc nối mạng máy tính với màn chiếu hoặc viết lên bảng hoặc bản in sẵn. Nếu sử dụng bản in sẵn nên trình bày ngắn gọn khoảng 2 trang. Nếu cuộc thảo luận lắng xuống, giáo viên là người tạo điều kiện thuận lợi sẵn sàng đưa ra những câu hỏi và cung cấp thông tin, hướng dẫn qua cho sinh viên theo đúng ý tưởng của mình Một sinh viên là người chuẩn bị báo cáo sẽ viết danh sách từ khoá quan trọng hoặc các vấn đề then chốt lên bảng hoặc trên máy tính nối mạng với máy chiếu Kết thúc buổi thảo luận, người báo cáo sẽ tóm tắt những vấn đề đã làm và giáo viên sẽ đưa ra kết luận Thảo luận nhóm mở rộng Thảo luận nhóm mở rộng mất nhiều thời gian hơn nhưng có thể cung cấp những câu hỏi và vấn đề sâu sắc hơn. 4 Các chủ đề và sách tham khảo được cung cấp sớm ít nhất là 1 tuần để sinh viên chuẩn bị Giáo viên giới thiệu cuộc thảo luận, và gợi ý đưa ra là những câu hỏi trong buổi thảo luận (khoảng 2 câu hỏi) Lớp học chia ra làm nhiều nhóm với 2-6 sinh viên 1 nhóm, và buổi học được tạm dừng Mỗi nhóm chỉ định 1 người báo cáo và làm việc với nhau dựa trên việc trả lời câu hỏi Toàn buổi học (toàn bộ lớp) được triệu tập. Người báo cáo trình bày những vấn đề tìm ra trước cả lớp và giáo viên là người chỉ đạo chung. Nhóm sẽ thảo luận dựa trên những vấn đề tìm ra và các đề xuất, gợi ý. Làm việc nhóm Có khoảng 4 nhóm, mỗi một nhóm chuẩn bị là một trường hợp nghiên cứu điển hình trong suốt cả khoá học. Các nhóm có thể đề xuất tên chủ đề cho họ, được sự đồng ý của giáo viên. Nếu họ không làm (không tìm ra được đề tài) trong tuần đầu tiên của khoá học, giáo viên sẽ ấn định chủ đề. Một bản báo cáo dài 15-25 trang phải được chuẩn bị cho mỗi trường hợp nghiên cứu điển hình. Các công việcchuẩn bị bao gồm - Sử dụng thư viện - Sử dụng internet Và sẽ thường xuyên bao gồm - Tham khảo ý kiến mọi người - tham quan địa điểm Mỗi nhóm trình bày trường hợp nghiên cứu trước lớp. Sau đó, các nhóm khác sẽ góp ý với một vài câu hỏi sắc bén (tóm tắt khoảng 2-3 trang) chọn trong các câu hỏi của mỗi nhóm, rồi thảo luận, rút ra bài học qua cuộc thảo luận về chủ đề trên, về cách nghiên cứu, cách báo cáo. 5 Tiếp sau thảo luận của các học viên, giảng viên chỉ ra những cái cần lược bỏ và tóm tắt, kết luận. Sinh hoạt nhóm sẽ tốt nếu tất cả các học viên đều có đóng góp cho bản báo cáo trước khi họ được nghe lại, nếu không chỉ là sự sao chép. 4 Số liệu và thu thập số liệu Học viên trước hết cần tìm hiểu sơ bộ các số liệu sẵn có và số liệu thu thập được. Trong quá trình nghiên cứu (cũng như trong công việc tương lai của họ), họ sẽ phải đối mặt với những dữ liệu không đầy đủ, những tin tức, những số liệu được đưa ra chưa thật và chính xác và họ cần tiến hành phân tích kỹ càng trước khi sử dụng. Thí dụ: - Chi phí xây dựng một nhà máy thuỷ điện là bao nhiêu? - Chi phí để vận hành hệ thống tưới tiêu là bao nhiêu? Và giá trị cung cấp nước tưới đã tăng thêm là bao nhiêu? - Phải cung cấp lượng nước cho đô thị ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh là bao nhiêu? Nhu cầu dùng nước hiện tại và tương lai là bao nhiêu? Tổn thất nước là gì? Chi phí kinh tế để cung cấp nước cho đô thị là gì? Chi phí phân phối nước là bao nhiêu? - ... Cần nắm được một vài kinh nghiệm về minh hoạ những dữ liệu sẵn có hoặc kiếm đượccũng như xem xét giá trị và tính chính xác của chúng. Một nguồn dữ liệu có khả năng đó là những báo cáo nghiên cứu khả thi được liệt kê trong tài liệu tham khảo ở cuối cuốn sách này. Chất lượng các của nhiệm vụ của cá nhân, cũng như nhiệm vụ của nhóm sẽ cải thiện nếu ngay từ đầu việc thiết lập các dữ liệu thực tế liên quan được tiến hành một cách có trách nhiệm. 5 Danh sách các chủ đề 6 Các chủ đề được đề xuất liên kết với giáo trình Kinh tế thuỷ lợi mới được in, và được thể hiện ở bảng dưới đây Nội dung Chương GD = thảo luận nhóm GW = làm việc nhóm Nguyên tắc Dublin 1 GD Luật tài nguyên nước 2 GW Khả năng chi trả nước sử dụng công cộng (nước 3 sinh hoạt) GD, GW Các loại phí, thuế, trợ cấp đối với cấp nước công 3 cộng GD, GD Hiệu quả kinh tế khi tưới tiêu canh tác lúa nước 4 GW Thu hồi chi phí trong canh tác lúa nước 4 GD, GW Phân tích quan hệ lợi ích – chi phí của dự án thuỷ 5 điện GD, GW Đánh giá tác động môi trường của dự án thuỷ điện 5 GD, GW Tính kinh tế của việc kiểm soát lũ và bảo vệ bờ 6 GD, GW Giảm nhẹ thiệt hại do lũ lụt 6 GD, GW Cơ hội và thách thức trong quản lý tài nguyên 7 nước quốc gia GD, GW Thách thức của tự do thương mại GD, GW 6 8 Soạn thảo các chủ đề Trong các phần tiếp theo, các chủ đề được lựa chọn sẽ trình bày theo các mục dưới đây: - Chủ đề - Cơ sở - Mục tiêu - Tài liệu hướng dẫn - Tài liệu tham khảo 7 - Nhiệm vụ của nhóm - Trình bày kết quả - Các bước tiến hành - Báo cáo và đưa ra các câu hỏi - Kết luận, kèm theo các thí dụ và kết quả (kết quả thực tế sẽ phụ thuộc vào kết quả riêng của từng nhóm thảo luận hoặc từng nhóm làm việc). Chủ đề 1: Nguyên lý Dublin Cơ sở Nguyên lý Dublin ( 1992) đã trở thành một cơ sở quan trọng sau Tuyên bố của chương trình nghị sự 21, và là xu thế chủ đạo trong quản lý tổng hợp tài nguyên nước được củng cố bởi mạng lưới vì Nước toàn cầu. Nguyên lý “nước là hàng hóa kinh tế” có vai trò quan trọng đối với các đường lối về kinh tế tài nguyên nước nói chung cũng như đối với việc phân tích về sự phân bổ của nước và sử dụng nước nói riêng.. Đồng thời, bảo đảm quyền được sử dụng nước an toàn cho tất cả mọi người phải là mục tiêu chính, chi phí phục hồi hay đạt được sự tối ưu về kinh tế không được đặt cao hơn mục tiêu này. Mục tiêu Thảo luận được tập trung vào nguyên lý thứ 4 và thứ 1. Thảo luận nhằm nâng cao hiểu biết các vấn đề như sau: • Ảnh hưởng của xã hội nếu việc thiếu nước hoặc chất lượng nước kém. • “Nước là hàng hoá kinh tế” ( so sánh với hàng hoá tự do). • Hiểu biết đúng đắn về các chi phí sử dụng nước (và thu hồi chi phí) trong khi phải đảm bảo quyền được dùng nước của tất cả mọi người. • Những lợi ích của giá trị nước nhìn thấy và các chi phí nhìn thấy của nước. Tài liệu Chương 1 giáo trình (VN) Hướng dẫn Luat Tai Nguyen Nuoc VN (Law on Water Resources) (VN) 8 Global Water Partnership (March 2000): Integrated Water Resources Management. GWP-TAC 4 (I) (E) Tài liệu tham khảo thêm Luat Moi Truong VN (Law on Environment) (VN) Nhiệm vụ của nhóm Theo phương thức đề xuất Trình bày kết quả Theo phương thức đề xuất Các bước tiến hành Theo phương thức đề xuất Miguel Solanes and Fernando Gonzales-Villarreal (1999): The Dublin Principles for water as reflected in a comparative assessment of institutional and legal arrangements for integrated water resources management. GWP-TAC 3 (I) (E) Những nguyên lý Dublin Nguyên lý 1: Nước là nguồn tài nguyên có hạn và chưa được bảo vệ Báo cáo về nước và môi trường, Dublin năm 1992: (1) Nước ngọt là tài nguyên có hạn và chưa được bảo vệ, cần thiết để duy trì sự sống, cho sự phát triển và môi trường; (2) Quản lý và phát triển nguồn nước là mối quan tâm của mọi người gồm: người sử dụng, người lập kế hoạch và nhà hoạch định chính sách cho tất cả các cấp (3) Phụ nữ giữ vai trò trung tâm trong các điều khoản quản lý và bảo vệ nguồn nước; (4) Nước có giá trị kinh tế và nước trở thành hàng hoá kinh tế. The Dublin Principles - introduction 1/6 Tài nguyên nước là có hạn: • Sử dụng bền vững, • Phân chia cẩn thận Ảnh hưởng do hoạt động của con người: • Khai thác, • Ô nhiễm, • Chia sẻ nước ở thượng lưu và hạ lưu, • Chia sẻ giữa các khu vực, • Sử dụng nước đầu nguồn, The Dublin Principles - introduction 2/6 9 Nguyên lý 2: Cách tiếp cận của người tham gia Nguyên lý 3: Vai trò quan trọng của phụ nữ Tập trung, dân chủ Phụ nữ cũng sử dụng nước: cho gia đình và sản xuất nông nghiệp Tham gia thực sự; sự tương tác giữa các bên tham gia Bao gồm quyết sách của phụ nữ Định hướng - thống nhất (ở nơi có điều kiện) Thống nhất giữa chính sách và thực tiễn The Dublin Principles - introduction 3/6 The Dublin Principles - introduction Nguyên lý 4: Nước cũng là hàng hóa kinh tế Câu hỏi: (Chọn từ 1 đến 3 câu) Nguyên lý này đang là lời kêu gọi trong NGO, UNESCO, và hội đồng nước trên thế giới, cho rằng nước là một hàng hoá kinh tế đúng đắn của con người với sự xem xét giới thiệu của Uỷ ban liên hợp quốc về quyền kinh tế, văn hoá xã hội (11/2002). Hãy cho ví dụ về ảnh hưởng xã hội của việc thiếu nước. 4/6 Hãy cho ví dụ về ảnh hưởng xã hội của việc chất lượng nước giảm. Hãy giải thích câu “nước là hàng hoá kinh tế” Chủ đề này đã được tranh luận tại Diễn đàn nước trên Thế giới lần thứ 4 tại Mêxicô, 3/2006, nơi mà sự thoả thuận không thể đạt được. Nước là hàng hoá kinh tế hay hàng hoá tự do (hay quyền con người)? Tiền trả sủ dụng nước - đồng thời đảm bảo quyền được dùng nước của tất cả mọi người. Hãy thảo luận về tiền trả sử dụng nước (kể cả thu hồi chi phí)– trong khi vẫn đảm bảo quyền sử dụng nước của tất cả mọi người. Thu hồi chi phí Hãy thảo luận về lợi ích của giá trị nhìn thấy của nước và chi phí nhìn thấy của nước . Phân tích kinh tế của việc quản lý tài nguyên nước Chi phí và giá trị nhìn thấy The Dublin Principles - introduction 5/6 The Dublin Principles - introduction 6/6 10 Chủ đề 2: Cơ sở Luật tài nguyên nước Luật tài nguyên nước đã được Quốc Hội thông qua vào tháng 5 năm 1998. Luật tuyên bố rằng “tài nguyên nước là thuộc sở hữu của toàn dân dưới sự quản lí duy nhất của Nhà nước”. Điều này có nghĩa là tài nguyên nước là tài sản quốc gia và việc bảo vệ nguồn nước là mối quan tâm chung của toàn dân ưu tiên cho việc sử dụng nước sinh hoạt. Luật tài nguyên nước đưa ra một khung cho việc quản lí tài nguyên nước quốc gia. Luật đưa ra cách quản lí nghiêm ngặt hiện thời thông qua Hội đồng tài nguyên nước quốc gia ở cấp trung ương và các tổ chức lưu vực sông ở cấp lưu vực sông. Qua đó mà luật này giới thiệu cách quản lí thông qua các danh giới tỉnh và vùng. Luật tài nguyên nước bao gồm việc quản lí hạn hán lũ lụt cũng như việc quản lí tài nguyên nước. Việc thực thi luật này dựa trên các nghị định đã được thảo ra để vận hành các điều khoản khác nhau của nó. Mục tiêu Mục tiêu của thảo luận bao gồm sự hiểu biết nâng cao về các vấn đề như sau: • Quyền sở hữu nước và quyền sử dụng nước • Các cấp quản lí, tập trung và phân quyền • Cấp phép dùng nước • Quản lí nước giữa các ngành • Quản lí việc cạnh tranh trong sử dụng nước; các mâu thuẫn và giải quyết mâu thuẫn về sử dụng nước. Tài liệu Hướng dẫn Chương 2 Giáo trình (VN) Tài liệu tham khảo thêm Nguyen Trung Tiep (1998): Government reform for socio-economic development in Viet Nam. Asian Review of Public Administration, Vol. X, Nos. 1 - 2 (January-December 1998), pp. 172-185 (I) (E) Luat Tai Nguyen Nuoc VN (Law on Water Resources) (VN) Pham Xuan Su, Le Duc Nam, and M.E Le Quang Tuan (Feb 04): River basin organizations in Viet Nam and their contribution to water resources development in the future. Presentation in the 1st General Meeting of the NARBO, Batu-Malang, Indonesia, 23-26 Feb 2004 (I) 11 (E) Claudia Ringler, Huy Nguyen Vu, Ximing Cai, and Huynh Gia Linh (June 02): Water allocation policies for the Dong Nai River Basin in Viet Nam: An integrated perspective. Conference on iIrrigation water policies, Agadir (I) (E) Nhiệm vụ của nhóm Theo phương thức đề xuất Trình bày kết quả Theo phương thức đề xuất các bước tiến hành Theo phương thức đề xuất 12 Luật tài nguyên nước (5/ 1998) Pháp luật nước • Một số nước đã có các đạo luật nước: Laos, Viet Nam ... Và một số nước chưa có: Cambodia, Thailand • • • Cung cấp một khung quản lý tài nguyên nước quốc gia. Thực thi luật dựa trên cơ sở các nghị định mà được soạn thảo và vận hành các điều khoản của luật Thiết lập sở hữu nước công cộng: ‘tài nguyên nước được sở hữu của toàn dân và được Nhà nước quản lý thống nhất’ Giới thiệu quản lý tổng hợp hiện đại thông qua hội đồng tài nguyên nước quốc gia (NWRC) tại cấp trung ương và các tổ chức lưu vực sông (RBOs). Qua đó mà luật này giới thiệu cách quản lí thông qua các danh giới tỉnh và vùng. Quản lí hạn hán lũ lụt cũng xem như việc quản lí tài nguyên nước. The Law on Water Resources - introduction Một luật nước có thể • Thiết lập sở hữu nước công cộng (chứ không xem nước như một hàng hoá tự do) • Đề ra các qui tắc công cộng về việc phân phối nước (ví dụ như ưu tiên cho nước sinh hoạt) • Làm rõ Trách nhiệm của các Bộ và các cơ quan liên đới về quản lý nguồn nước quản lý lũ lụt hạn hán, quản lý môi trường, y tế, phát triển nông thôn... • Tổ chức việc phân quyền hợp lý (như các tổ chức lưu vực sông) 1/6 The Law on Water Resources - introduction 2/6 Phân quyền và phi tập trung Quản lý tổng hợp tài nguyên nước (IWRM) Phân quyền: phân lại quyền lực từ cấp cao hơn đến cấp thấp hơn (ví dụ cho một tổ chức lưu vực sông) Chương trình nghị sự 21 đưa ra 4 nguyên tắc: 1 Một sự tiếp cận đa ngành, lặp lại, tương tác, động đến quản lý tài nguyên nước, ... Mà tổng hợp những sự xem xét về sức khoẻ, môi trường, kinh tế xã hội, kỹ thuật; 2 Sự sử dụng, bảo vệ, bảo tồn và quản lý hợp lý bền vững tài nguyên nước trên cơ sở cộng đồng cần thiết và ưu tiên trong khung chính sách phát triển kinh tế quốc gia; 3 Các dự án và các chương trình đều là có hiệu quả kinh tế và phù hợp mang tính xã hội trong chiến lược rõ ràng, trên cơ sở phương pháp tiếp cận của tham gia công cộng đầy đủ, cả phụ nữ, thanh niên, based on an approach of full public participation, including that of women, youth, người bản xứ và cộng đồng địa phương; 4 Cơ chế tài chính, luật, thể chế phù hợp để đảm bảo chính sách nước và thực thi của nó là một thúc đẩy đối với sự tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội bền vững Phi tập trung: Phân lại quyền lực theo địa lý trong cùng cơ quan (ví dụ cho một sở của một Bộ) Cơ sở: ... ‘quyết định được thực hiện tại cấp phù hợp thấp nhất', chú ý đến ..... 1 Tính kiên định và sự kết hợp; 2 tổng quan quốc gia và tạo sự hiểu biết; 3 Lôi cuốn những người tham gia (bao gồm cả người cư trú trong vùng bị ảnh hưởng); 4 Sự thành thạo của khả năng hữu hạn và chuyên gia có hạn ở cấp địa phương; và 5 Sự hiểu biết ở địa phương đặc biệt đến sự lựa chọn, điều kiện ràng buộc và các tác động bên The Law on Water Resources - introduction 3/6 The Law on Water Resources - introduction 4/6 13 Cơ quan quản lý nước Câu hỏi (chọn từ 1 đến 3 câu)! Bộ: MARD, MONRE Hãy giải thích tại sao luật tài nguyên nước là cần thiết Hãy đưa ra một số lợi ích của phân quyền và phi tập trung ... Và hành chính tỉnh Hãy lập danh sách các ưu và nhược điểm của quản lý tổng hợp tài nguyên nước (hoặc liên ngành) Cơ quan nội, cấp trung ương: Hội đồng tài nguyên nước quốc gia (NWRC) Hãy cung cấp một số ví dụ về cạnh tranh dùng nước Hãy lập danh sách các ưu điểm của tổ chức lưu vực sông Cơ quan nội, cấp địa phương: Tổ chức lưu vực sông (RBOs) The Law on Water Resources - introduction Chủ đề 3: Cơ sở Thảo luận các vấn đề liên quan đến cấp phép nước 5/6 The Law on Water Resources - introduction 6/6 Khả năng chi trả nước công cộng Cung cấp nước công cộng là một phần lượng nước được sử dụng nhỏ trong tổng thể nhu cầu dùng nước nhưng là phần quan trọng nhất trong giá trị của nước. Cấp nước công cộng là nhiệm vụ quan trọng trong xã hội, cả về ý nghĩa kinh tế và xã hội. Ý nghĩa xã hội đã được thể hiện qua mục tiêu thiên niên kỷ của Liên hợp quốc “đến 2015, một phần dân số không có nước uống và nước sạch” Chủ đề hiện tại giải quyết việc đánh giá giá trị kinh tế của nước và các chi phí liên quan đến việc phân phối chúng. Chủ đề này bao gồm sự cho biết về những chi phí cấp nước, cả trực tiếp và gián tiếp liên quan đến việc cung cấp nước. Thứ hai, từ việc sử dụng nguồn nước, có thể lấy từ giá trị của nước mà nó bị ảnh hưởng bởi thực tế cấp nước và bởi chất lượng nguồn nước. Chi phí và giá trị của nước có thể được xác định một cách độc lập hoặc phân tích toàn bộ hệ thống. Mục tiêu Mục tiêu thảo luận nhằm nâng cao sự hiểu biết về các vấn đề sau: • Giá trị sử dụng và chi phí của cấp nước công cộng • Giá cả và chi phí phục hồi • Phương pháp “sẵn sàng chi trả” cho việc định giá nước • Các phí nước khác nhau • Thước đo xã hội của cung cấp nước công cộng –và sau đó liệu chi 14 phí phục hồi đầy đủ có được đạt không? và làm thế nào nhận được nó bằng cách cân bằng. Tài liệu Phieng Lanh water supply project in Phieng Lanh commune, Thuan hướng Chau district, Son La province (FS) (VN) dẫn Pham Sy Liem (Oct 01): Economic tools in integrated water resources management (IWRM). Paper presented at the Hanoi Water Conference (I) (E) Tài liệu Dennis M. King and Marisa Mazzotta: Ecosystem valuation (I) (E) tham Le Hien Thao (Jan 2005): Overview of the water environmental state in khảo Hanoi, The University of Civil Engineering 14th Conference in Hanoi (VN) 335 Regiment water supply project in Anh Son District, Nghe An province (FS) (VN) GWP (August 1998): Peter Rodgers, Ramesh Bhatia, and Annette Huber: Water as a social and economic good. GWP-TAC-2 (I) (E) Nhiệm theo phương thức đề xuất vụ của nhóm Trình theo phương thức đề xuất bày kết quả các bước tiến hành theo phương thức đề xuất 15 Thanh toán cấp nước công cộng Khôi phục chi phí • • • • ... Chi phí khôi phục - bền vững kinh tế Giá trị đầy đủ (Tổng giá trị kinh tế) và chi phí đầy đủ Sẵn sàng chi trả (WTP) Khả năng chi trả - và thứoc đo xã hội ... ... ... Điều này không chỉ liên quan đến cấp nước – mà còn đến các dịch vụ cấp nước tư và công như: điện, điện thoại, ti vi,… Đảm bảo tính bền vững về tài chính và kinh tế - trong sự hỗ trợ của các dịch vụ phân phát liên tục Có thể toàn bộ hoặ từng phần Có thể bao gồm cả chi phí vận hành, duy tu và chi phí đầu tư. Duy tu chậm trễ có thể sẽ đắt hơn duy tu đúng thời gian Có thể trực tiếp hoặc gián tiếp Trong mọi trường hợp chi phí phải được khôi phục bởi bất cứ người nào và bất cứ thời điểm nào Nó có thể lợi ích để xem xét lợi ích của cấp nước như là đơn vị kinh tế độc lập (hoặc có thể thậm chí công ty tư nhân như trong một số nước) Payment for public water supplies - introduction 1/6 Giá trị đầy đủ và chi phí đầy đủ Giá trị đầy đủ = Tổng giá trị kinh tế (TEV): = giá trị trực tiếp (liên quan đến việc dùng nước, có thể được thương mại) + lợi ích thực từ dòng chảy hồi quy (nhỏ đối với cấp nước công cộng) + lợi ích thực từ sử dụng gián tiếp (ví dụ liên quan đến du lịch) + giá trị bên trong và xã hội (ví dụ khuyên khích đầu tư) ... Payment for public water supplies - introduction Bằng lòng chi trả (WTP) ... Liên quan đến giá trị tài nguyên (như là nước hoặc điện) đến những gì mà con người sẵn lòng chi trả. ... (1) Có thể được kiểm tra bởi quan sát hành vi thực tế của con người (hoặc sự tham khảo được chỉ ra') (ví dụ thiết lập hàm nhu cầu được quan sát đối với một tài nguyên) (như là nước hoặc điện); bởi đơn giản hỏi mọi người về những gì mà họ sẵn lòng chi trả đối với tài nguyên (hoặc sự ưa thích của họ). Chỉ có giá trị trực tiếp được biết đến – và một số rủi ro Chi phí đầy đủ: = chi phí đầu tư + chi phí duy tu + chi phí vận hành + chi phí cơ hội cận biên + chi phí bên ngoài (ví dụ tác động môi trường của chất thải) 2/6 (2) ... Có thể chỉ ra tổng giá trị kinh tế ... Nhưng kết quả không chắc chắn! Chi phí cơ hội: ... So sánh dùng nước, tiền, lao động, thời gian... Payment for public water supplies - introduction 3/6 Payment for public water supplies - introduction Thước đo xã hội Câu hỏi (hãy chọn từ 1 đến 3 câu)! Không quan tâm đến giá trị của nước và nhằm khôi phục chi phí, nước dàng an toàn cho mọi người là một mục tiêu phát triển hơn. Những người nghèo không thể trả tiền, nên được hưởng một lượng nước sạch tối thiểu. Tại sao các hộ gia đình nên trả phí nước? 4/6 Hãy thảo luận về ý nghĩa của khôi phục chi phí đầy đủ - và khả năng ưng dụng của các dịch vụ công cộng nói chung và cấp nước công cộng nói riêng Hãy lập danh sách các thành phần giá trị và chi phí của cấp nước công cộng. Chiến lược phát tiển kinh tế xã hội cho 2001-2010 nhằm: ‘Cấp nước sạch đầy đủ cho các vùng đô thị, công viên công nghiệp, và hơn 90% của người dân nông thôn'. Giá trị đầy đủ của nước là một chỉ số của phí nước? Hãy thảo luận việc dùng ‘bằng lòng chi trả' đối với định giá nước. Việc bằng lòng chi trả là một chỉ số phù hợp đối với phí nước? Hãy đánh giá khía cạnh kinh tế và xã hội của định giá nước. Phí nước có nên được phân biệt không? Nếu có tại sao? Payment for public water supplies - introduction 5/6 Payment for public water supplies - introduction 6/6 16 Chủ đề 4: Cơ sở Phí, thuế, trợ cấp đối với cấp nước công cộng Các công cụ tài chính khác nhau như - phí, thuế, trợ cấp – có sẵn để hỗ trợ cho việc cung cấp nước công cộng, và có thể cũng điều tiết được nhu cầu dùng nước cho các hộ dùng nước khác nhau. Ở Việt Nam, có truyền thống là phí nước thấp và trợ cấp không rõ ràng mức nhà nước hỗ trợ. Việc này dẫn đến một số trường hợp làm ảnh hưởng đến việc duy tu và vận hành- trong trường hợp rủi ro việc chậm chễ việc bảo dưỡng có thể đặc biệt là làm tăng chi phí. Trong mọi trường hợp thì việc vận hành và duy tu (và cả chi phí đầu tư) phải được sự quan tâm của mọi người vào các thời điểm. Số tiền trả cho nước (của các hộ gia đình, công nghiệp và nông nghiệp) phải được xem xét trong bối cảnh của thanh toán cho dịch vụ công cộng khác và chi phí của sự sống nói chung, bởi vì nó sẽ ảnh hưởng đến chi phí sản phẩm, tỷ lệ lạm phát, sự cạnh tranh, và toàn bộ nền kinh tế quốc dân nói chung. Mục tiêu Mục tiêu của thảo luận nhằm hiểu rõ hơn các vấn đề sau: • Các vấn đề liên quan đến thuế và trợ cấp • Các vấn đề liên quan đến chi phí phục hồi và bền vững tài chính. • Cơ chế và hiệu quả của thuế và trợ cấp, bao gồm thuế xanh • Phân biệt thuế và trợ cấp giữa các ngành và các cá nhân sử dụng nước • Sự khác nhau giữa chi phí dài hạn trực tiếp, chi phí dài hạn gián tiếp và lợi ích của dịch vụ cung cấp nước công cộng. • Sự liên quan của cấp nước tư và cung cấp nước công. Tài liệu Chương 3 giáo trình (VN) hướng Pham Sy Liem (Oct 01): Economic tools in integrated water resources dẫn management (IWRM). Paper presented at the Hanoi Water Conference (I) (E) 335 Regiment water supply project in Anh Son district, Nghe An province (FS) (VN) Tài liệu Le Hien Thao (Jan 2005): Overview of the water environmental state in tham Hanoi, The University of Civil Engineering 14th Conference in Hanoi 17 khảo (VN) Phieng Lanh water supply project in Phieng Lanh commune, Thuan Chau district, Son La province (FS) (VN) Nielsen, T. K. (Sept 02): Water demand management. Lecture note (I) (E) Judith A. Rees: Regulation and Private Participation in the Water and Sanitation Sector. GWP-TAC-1, July 1998 (I) (E) Nhiệm theo phương thức đề xuất vụ của nhóm Trình theo phương thức đề xuất bày kết quả các bước tiến hành theo phương thức đề xuất 18 Phí, thuế, trợ cấp đối với cấp nước công cộng Phí nước Phí: .. Có thể phản ánh chi phí của cấp nước và thải chất chải - và / hoặc giá trị của các dịch vụ này - và/hoặc bằng lòng chi trả cho các dịch vụ này - và/hoặc có khả năng chi trả cho các dịch vụ này ... Có thể là tỷ lệ không thay đổi (cố định) (mỗi hộ, hàng tháng) - hoặc có thể phụ thuộc vào mức tiêu thụ hiện tại (đòi hỏi đồng hồ đo nước) ... Có thể được sử dụng cho vận hành, duy tu và làm giảm chi phí đầu tư (một phần hoặc toàn bộ) Trả cho dịch vụ (thường liên quan đến chi phí và/hoặc giá trị của dịch vụ - trực tiếp hay gián tiếp) Thuế, biểu thuế: Trả bắt buộc cho công cộng (để tạo ra thu nhập công cộng, và/hoặc làm giảm nhu cầu dùng nước) Thuế xanh: Thuế nhằm giảm mức tiêu thụ (của nước, chất đốt nhiên liệu, thuôc sâu, thuôc lá...) Trợ cấp: Sự hỗ trợ về tài chính (từ chính phủ) để làm giảm chi phí (làm cho thuận tiên việc lấy nước) đến các dịch vụ như là cấp nước hoặc vứt rác thải (Lưu ý các từ này có thể có các nghĩa khác nhau, cũng như phụ thuộc vào bối cảnh) Fees, taxes, subsidies for public water supplies - introduction 1/6 Fees, taxes, subsidies for public water supplies - introduction 2/6 Thuế và Trợ cấp Thuế và Trợ cấp $/m3 $/m3 Thuế nước / thuế xanh Giá có thuế Trợ cấp Giá không thuế Giá không trợ cấp Giá có trợ cấp Đường nhu cầu Đường nhu cầu m3/year m3/year Nhu cầu Không có trợ cấp Nhu cầu Có thuế Nhu cầu có trợ cấp Fees, taxes, subsidies for public water supplies - introduction 3/6 Nhu cầu Không thuế Fees, taxes, subsidies for public water supplies - introduction 4/6 Sự lựa chọn chính sách Câu hỏi (hãy chọn 1 đến 3 câu)! • Hãy thảo luận các mục đích khác nhau của thuế nước (hoặc biểu thuế) và trợ cấp. • • • • Nước có nên là một hàng hoá kinh tế? Hoặc là một hàng hoá tự do (xã hội)? Khôi phục chi phí – toàn bộ, hoặc mọt phần, hoặc không tất cả? Phí nước có nên phản ảnh giá trị của nước không? Sự bền vững tài chính có quan trọng không? Trợ cấp nên minh bạch toàn bộ hay một phần? Lưu ý không có câu trả lời đúng, sai cho các câu hỏi này! Cái nào đúng tai một vị trí tại một thời điểm thì có thể sai tại vị trí khác và thời điểm khác! Hãy thảo luận phương thức và các vấn đề liên quan đến một phí nước khác nhau Hãy thảo luận sự sử dụng của thuế xanh Có nên nhằm mục đích khôi phục chi phí không? Cái gì là lợi ích và thiếu sót của khôi phục chi phí toàn bộ? Hãy thảo luận sự khác nhau giữa chi phí và lợi ích trực tiếp, và chi phí và lợi ích dài hạn gián tiếp của phân phối nước Nên cấp nước hoặc thải rác có thể được thực hiện bởi các công ty tư nhân - hoặc nên những dịch vụ này duy trì ở phạm vi công cộng? Fees, taxes, subsidies for public water supplies - introduction Chủ đề 5: Cơ sở: 5/6 Fees, taxes, subsidies for public water supplies - introduction 6/6 Giá trị kinh tế của việc tưới tiêu, trồng trọt Việt Nam là quốc gia đứng thứ 5 trên thế giới về sản xuất gạo, đứng 19