Tài liệu Bài giảng quản trị rủi ro

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI KHOA KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ BÀI GiẢNG MÔN HỌC: QUẢN TRỊ RỦI RO Giảng viên: NGƯT.PGS.TS Nguyễn Minh Duệ Hà Nội 2007 1 MỤC ĐÍCH MÔN HỌC  Nâng cao lý thuyết và phương pháp phân tích và quản lý rủi ro trong kinh doanh và đầu tư  Vận dụng tính toán và đề xuất biện pháp quản lý rủi ro trong doanh nghiệp 2 BÀI1- Lý thuyÕt quyÕt ®Þnh VÀ RỦI RO C¸c quyÕt ®Þnh trong qu¶n lý:  Nhµ qu¶n lý thêng chän nh÷ng quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu cña doanh nghiÖp  QuyÕt ®Þnh cã thÓ x¶y ra: - QuyÕt ®Þnh ®óng sinh lîi thµnh c«ng - QuyÕt ®Þnh sai rñi ro thÊt b¹i  Lý thuyÕt quyÕt ®Þnh: ph©n tÝch mét c¸ch cã hÖ thèng nh÷ng vÊn ®Ò trong qu¶n lý ®Ó t¹o ra c¸c quyÕt ®Þnh cã hiÖu qu¶  Ph¬ng ph¸p ra quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn m« h×nh ra quyÕt ®Þnh 3 Qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh  ThiÕt lËp tiªu chuÈn vµ môc tiªu  §Ò xuÊt c¸c ph¬ng ¸n trong kinh doanh hoÆc ®Çu t  X©y dùng m« h×nh vµ c¸c th«ng sè cña qu¸ tr×nh  X¸c ®Þnh ph¬ng ¸n tèi u 4 m« h×nh quyÕt ®Þnh This image cannot currently be display ed. M« h×nh lµ tËp hîp c¸c quan hÖ gi÷a c¸c biÕn nh»m ®o hiÖu qu¶ ®¹t ®îc vµ tho¶ m·n c¸c rµng buéc BiÕn ngoµi BiÕn quyÕt ®Þnh M« h×nh §iÒu kiÖn rµng buéc Hµm môc tiªu 5 Thµnh phÇn cña m« h×nh  BiÕn quyÕt ®Þnh (decision variables): lµ biÕn n»m trong ph¹m vi kiÓm so¸t cña nhµ qu¶n lý (s¶n lîng, gi¸ b¸n, . . .)  BiÕn ngoµi (exogenouss variables): lµ biÕn n»m ngoµi ph¹m vi kiÓm so¸t cña nhµ qu¶n lý, phô thuéc vµo c¸c yÕu tè bªn ngoµi (nhu cÇu thÞ trêng, gi¸ nguyªn vËt liÖu, ®èi thñ c¹nh tranh, . . .)  §iÒu kiÖn rµng buéc (constraints): lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ c¸c quyÕt ®Þnh ph¶i tho¶ m·n (luËt ph¸p, giíi h¹n vÒ c«ng suÊt, vèn ®Çu t, . . .)  §é ®o hiÖu qu¶ (measure of performance): lµ hµm môc tiªu, tiªu chuÈn quyÕt ®Þnh (lîi nhuËn, NPV, IRR, . . .)  BiÕn trung gian (intermediate variables): lµ biÕn dïng ®Ó biÓu diÔn c¸c biÕn quyÕt ®Þnh, thêng lµ biÓu thøc trung gian 6 tríc khi tÝnh hµm môc tiªu (doanh thu=gi¸ b¸n x s¶n lîng th- Quan hÖ gi÷a c¸c biÕn vµ hµm môc tiªu Lîi nhuËn CP CP b¸n hµng §Þnh phÝ Doanh thu C«ng suÊt Gi¸ b¸n C.suÊt thªm CP v.hµnh CP thiÕt bÞ S¶n lîng Nhu cÇu CP phô liÖu CP nguyªn liÖu Nguyªn liÖu CP nguyªn liÖu CP nh©n c«ng Sè giê c«ng NSL§ Giê c«ng 7 M«i trêng ra quyÕt ®Þnh  T×nh huèng x¸c ®Þnh  Th«ng tin ®Çu vµo hoµn toµn x¸c ®Þnh  KÕt qu¶ ®Çu ra lµ duy nhÊt, x¸c suÊt: 1  DÔ dµng, nhanh chãng ra quyÕt ®Þnh  T×nh huèng rñi ro  Th«ng tin ®Çu vµo cã nhiÒu gi¸ trÞ, cã ph©n bè s¸c xuÊt  KÕt qu¶ ®Çu ra còng vËy, tËp hîp c¸c kÕt qu¶ cã ph©n bè x¸c suÊt  ¸p dông lý thuyÕt x¸c suÊt ®Ó ra quyÕt ®Þnh  T×nh huèng bÊt ®Þnh  Th«ng tin ®Çu vµo kh«ng ch¾c ch¾n, kh«ng cã ph©n bè x¸c suÊt.  KÕt qu¶ ®Çu ra kh«ng x¸c ®Þnh, kh«ng cã ph©n bè x¸c suÊt  Khã kh¨n ®Ó ra quyÕt ®Þnh  Áp dụng lý thuyết trò chơi 8 X¸c suÊt kÕt qu¶ X¸c suÊt kÕt qu¶ X¸c suÊt kÕt qu¶ X¸c suÊt kÕt qu¶ 1  kÕt qu¶ X¸c ®Þnh kÕt qu¶ Rñi ro kÕt qu¶ BÊt ®Þnh 9 Kh¸i niÖm Rñi ro  Mét sè ®Þnh nghÜa chän läc: .Rñi ro lµ kh¶ n¨ng x¶y ra mét sù cè kh«ng may .Rñi ro lµ sù kÕt hîp cña nguy c¬ .Rñi ro lµ sù kh«ng thÓ ®oµn tríc ®îc nguyªn nh©n dÉn ®Õn kÕt qu¶ thùc kh¸c víi kÕt qu¶ dù ®o¸n ..Rñi ro lµ kh¶ n¨ng x¶y ra tæn thÊt 10 Kh¸i niÖm vÒ Rñi ro  Sù thèng nhÊt gi÷a c¸c ®Þnh nghÜa: . §Ò cËp ®Õn sù kh«ng ch¾c ch¾n, ®îc coi la mèi ngê vùc cña t¬ng lai . Møc ®é rñi ro lµ kh¸c nhau . HËu qu¶ do mét hoÆc nhiÒu nguyªn nh©n 11 §Þnh nghÜa chung Rñi ro Rñi ro lµ sù kiÖn bÊt ngê x¶y ra g©y tæn thÊt cho con ngêi C¸c ®Æc trng cña rñi ro: . Rñi ro lµ sù kiÖn ngÉu nhiªn (bÊt ngê) . Rñi ro lµ sù cè g©y tæn thÊt . Rñi ro lµ sù kiÖn ngoµi mong muèn 12 HËu qu¶ Rñi ro Tæn thÊt rñi ro: con ngêi vµ tµi s¶n Chi phÝ rñi ro: Phßng ngõa, h¹n chÕ vµ bæi thêng Quan hÖ tÇn sè vµ møc ®é nghiªm träng rñi ro: TÇn sè rñi ro 1 30 300 Møc ®é nghiªn träng Tam gi¸c Heinrich (t¹i n¹n lao ®éng) Th¬ng tÝch nghiªm träng Th¬ng tÝch Ýt nghiªm träng Kh«ng g©y th¬ng tÝch 13 Th¸i ®é con ngêi víi Rñi ro . ThÝch rñi ro, m¹o hiÓm - ThÝch nhng t×m c¸ch h¹n chÕ - ChÊp nhËn, phã mÆc, liÒu lÜnh . Bµng quan víi rñi ro . Sî rñi ro --> Hµnh vi con ngêi víi rñi ro: cã ý thøc vµ v« thøc 14 Nguyªn nh©n Rñi ro Kinh doanh vµ ĐÇu t . Nguyªn nh©n kh¸ch quan: - §iÒu kiÖn tù nhiªn: b·o lôt, ®éng ®Êt, biÕn ®æi khÝ hËu,… - §iÒu kiÖn m«i trêng KD§T: ChÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, tµi chÝnh tiÒn tÖ, biÕn ®æi thÞ trêng, khñng ho¶ng kinh tÕ. . Nguyªn nh©n chñ quan: - Ho¹ch ®Þnh sai chiÕn lîc - Ph¬ng thøc KD, Nghiªm cøu thÞ trêng kh«ng ®Çy ®ñ - ThiÕu th«ng tin - ThiÕu kiÕn thøc - ThiÕu tr¸ch nhiÖm - Tham nhòng, chñ quan….. 15 Rủi ro Kinh doanh Đầu tư Rñi ro? Lµ kh¶ n¨ng sai lÖch x¶y ra gi÷a gi¸ trÞ thùc tÕ vµ kú väng kÕt qu¶; sai lÖch cµng lín, rñi ro cµng nhiÒu Lµ toµn bé biÕn cè ngÉu nhiªn tiªu cùc t¸c ®éng lªn qu¸ tr×nh ®Çu t, kinh doanh lµm thay ®æi kÕt qu¶ theo chiÒu híng bÊt lîi 16 Ph©n Lo¹i rñi ro Ph©n lo¹i theo b¶n chÊt:  C¸c rñi ro tù nhiªn  C¸c rñi ro vÒ c«ng nghÖ vµ tæ chøc  C¸c rñi ro vÒ kinh tÕ-tµi chÝnh cÊp vi m« vµ vÜ m«  C¸c rñi ro vÒ chÝnh trÞ-x· héi  C¸c rñi ro vÒ th«ng tin khi ra quyÕt ®Þnh DA§T Ph©n lo¹i theo yÕu tè: Chñ quan vµ kh¸ch quan  Rñi ro kh¸ch quan thuÇn tuý  Rñi ro chñ quan cña ngêi ra quyÕt ®Þnh 17 Ph©n Lo¹i rñi ro  Ph©n lo¹i theo n¬i ph¸t sinh  Rñi ro do b¶n th©n dù ¸n g©y ra  Rñi ro x¶y ra bªn ngoµi (m«i trêng) vµ t¸c ®éng xÊu ®Õn dù ¸n  Ph©n lo¹i theo møc ®é khèng chÕ rñi ro  Rñi ro kh«ng thÓ khèng chÕ ®îc (bÊt kh¶ kh¸ng)  Rñi ro cã thÓ khèng chÕ ®îc  Ph©n lo¹i theo giai ®o¹n ®Çu t  Rñi ro giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t (chñ yÕu do ra quyÕt ®Þnh)  Rñi ro giai ®o¹n thùc hiÖn ®Çu t  Rñi ro giai ®o¹n khai th¸c dù ¸n 18 Mét sè quan ®iÓm vÒ rñi ro  Rñi ro kh«ng cã tÝnh ®èi xøng, chØ cã h¹i  Rñi ro cã tÝnh ®èi xøng, th¾ng hoÆc b¹i, ®îc hoÆc thua  Rñi ro cã c¸c ®Æc trng: - TÇn suÊt xuÊt hiÖn (nhiÒu, Ýt) - Biªn ®é thiÖt h¹i (lín, nhá) - C¸c rñi ro ®ång thêi, xem xÐt tæng thÓ c¸c rñi ro 19 Qu¶n lý rñi ro “Qu¶n lý rñi ro lµ dù kiÕn ng¨n ngõa vµ ®Ò xuÊt biÖn ph¸p kiÓm so¸t c¸c rñi ro nh»m lo¹i bá, gi¶m nhÑ hoÆc chuyÓn chóng sang mét t¸c nh©n kinh tÕ kh¸c, t¹o ®iÒu kiÖn sö dông tèi u nguån lùc cña doanh nghiÖp” So s¸nh qu¶n lý rñi ro víi c«ng viÖc thÇy thuèc - Phßng bÖnh (con ngêi, doanh nghiÖp): chÈn ®o¸n bÖnh (rñi ro), ¸p dông biÖn ph¸p phßng ngõa vµ b¶o vÖ - Ch÷a bÖnh, tiÕn hµnh ch¨m sãc bÖnh nh©n vµ chÈn trÞ bÖnh 20