Tài liệu Bài giảng quản trị kinh doanh.

CHƯƠNG IX CÁC VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP VÀ QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH PhẦN 1 Các vấn đề cơ bản về tài chính doanh nghiệp A. Chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh vµ thu nhËp cña doanh nghiÖp I. Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm 1. Chi phí sản xuất kinh doanh DN phải bỏ ra các khoản chi phí nhất định sau: *Chi phí sản xuất: Chi phí sản xuất sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí lao động sống, lao động vật hóa mà DN đã chi ra để sản xuất sản phẩm trong 1 thời kỳ nhất định. lao động sống: tiền lương phải trả cho CNV lao động vật hóa: NVL, hao mòn máy móc và chi phí dịch vụ. *Chi phí về tiêu thụ sản phẩm (chi phí lưu thông) Các chi phí về bao gói, Chi phí vận chuyển, Lương nhân công, Hoa hồng quản lý, Chi phí về khấu hoa TSCĐ bộ phận bán hàng, Chi phí quảng cáo, Marketing, nghiên cứu thị trường và các chi phí khác. *Chi phí quản lý DN chi phí có liên quan đến công tác tổ chức hành chính, bao gồm: Lương nhân viên quản lý hành chính, chi phí khấu hao TSCĐ, chi phí dịch vụ. 2. Phân loại chi phí sản xuất Mục đích: • Để thực hiện công tác kiểm tra việc chấp hành các định mức chi phí • Tính toán được việc tiết kiệm chi phí ở từng khâu và từng bộ phận sản xuất Tác dụng: • Kiểm tra và phân tích quá trình phát sinh chi phí và hình thành giá thành sản phẩm • Xây dựng định mức chi phí và kiểm soát được chi phí để thực hiện hạ giá thành sản phẩm nhằm tăng lợi nhuận. • Thông qua việc phân loại chi phí sẽ đánh giá được chính xác kết quả kinh doanh ở từng bộ phận và từng khâu. Cách phân loại chi phí sản xuất: a, Phân loại chi phí theo yếu tố của chi phí sản xuất: Phân loại theo phương pháp này có nghĩa là sắp xếp các chi phí có tính chất kinh tế vào cùng 1 loại và mỗi loại là 1 yếu tố chi phí, gồm: NVL chính mua ngoài Vật liệu phụ mua ngoài Nhiên liệu mua ngoài Năng lượng, động lực mua ngoài Lương phải trả cho công nhân và các khoản tính theo lương Khấu hao TSCĐ Chi phí khác bằng tiền. Tác dụng của cách phân loại này nhằm: + xác định trọng điểm quản lý chi phí sản xuất + kiểm tra giữa thực hiện với kế hoạch + để lập kế hoạch về huy động vốn b, Phân loại chi phí theo khoản mục giá thành: gồm • Chi phí NVL trực tiếp (VL chính, VL phụ, nhiên liệu) • Chi phí nhân công trực tiếp (tiền lương và các khoản có tính chất lương của lao động trực tiếp) • Chi phí sản xuất chung là những chi phí liên quan đến đối tượng tính giá thành hay còn gọi là chi phí phát sinh tại nơi sản xuất, tại phân xưởng, VD: khấu hao TSCĐ, dụng cụ,... Tác dụng của cách phân loại này nhằm giúp cho DN tính được giá thành của các loại sản phẩm và mức độ ảnh hưởng của từng khoản mục đối với giá thành sản phẩm. c, Phân loại chi phí theo chức năng hoạt động KD: • Chức năng sản xuất • Chức năng tiêu thụ d, Phân loại chi phí theo lĩnh vực hoạt động kinh doanh • Hoạt động sản xuất KD chính • Hoạt động tài chính • Hoạt động bất thường e, Phân loại theo mối quan hệ giữa chi phí với khối lượng sản phẩm dịch vụ hình thành - Chi phí cố định: là chi phí bất biến (những chi phí không thay đổi theo số lượng dịch vụ sản phẩm hình thành) Khấu hao TSCĐ Chi phí quản lý Các chi phí về thuê tài sản, thuê mặt bằng sản xuất Chi phí quảng cáo Thông thường họ chia định phí ra làm 2 loại: *Định phí bắt buộc: là định phí không thể thay đổi 1 cách nhanh chóng vì chúng thường liên quan đến TSCĐ và 1 số khoản khác. (về cơ bản thì định phí bắt buộc sử dụng lâu dài không thể giảm dần tới 0). * Định phí tùy ý: là định phí có thể thay đổi nhanh chóng bằng 1 hội đồng quản trị - Chi phí biến đổi: (hay là biến phí hoặc chi phí khả biến). Đây là chi phí có quan hệ tỷ lệ thuận với biến động và mức độ hoạt động sản xuất, như: Giá vốn của hàng mua vào đối với DN thương mại là loại chi phí biến đổi Chi phí về bao bì bao gói Hoa hồng bán hàng Xét về sự biến động, người ta chia chi phí biến đổi thành 2 loại: + Biến phí tỷ lệ: là những chi phí mang tính chất tỷ lệ thuận trực tiếp với sự biến động của sản phẩm. + Biến phí cấp bậc: là những chi phí thay đổi theo số lượng sản phẩm hoặc dịch vụ 1 cách tịnh tiến (Vd, bảo dưỡng MMTB) Phân loại chi phí theo quan hệ có tác dụng xác định khối lượng sản xuất để: Đạt được hiệu quả kinh tế cao 3. Gi¸ thµnh s¶n phÈm a, Kh¸i niÖm "Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé chi phÝ cña doanh nghiÖp ®Ó hoµn thµnh viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô 1 lo¹i s¶n phÈm nhÊt ®Þnh" Gi÷a chi phÝ vµ gi¸ thµnh cã quan hÖ víi nhau A B AB: S¶n phÈm dë dang ®Çu kú BC: Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú CD: S¶n phÈm dë dang cuèi kú Tæng gi¸ thµnh = AB + BC - CD C D b, Phân loại giá thành Giá thành kế hoạch là giá thành được xây dựng trước khi sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Nó được xây dựng trên cơ sở giá thành của kỳ trước và có xét tới sự biến động của giá cả trong kỳ tới. Giá thành định mức là giá thành được xây dựng trước khi sản xuất và được xây dựng dựa trên cơ sở các định mức hao phí thực tế và có xét tới mức độ biến động, thayđổi của định mức. Giá thành thực tế là giá thành được xác định trên cơ sở hao phí thực tế đã được tập hợp trong quá trình sản xuất. c, Hạ giá thành Ý nghĩa : Nếu DN hạ giá thành sản phẩm được đó là điều kiện cơ bản để DN thực hiện tiêu thụ nhiều sản phẩm-> thu hồi vốn nhanh. là 1 yếu tố quan trọng để DN tăng lợi nhuận DN hạ giá thành -> giảm chi phí -> tạo điều kiện cho DN giảm lượng vốn lưu động cần thiết sử dựng vào sản xuất. Giảm giá thành sản phẩm người ta thường so sánh giá thành sản phẩm kỳ này với kỳ trước để xem giảm giá thành như thế nào. *Mức giảm giá thành sản phẩm so sánh được: ∆Z = Q1i ( Z1i- Z0i) ∆Z: Mức giảm giá thành của sản phẩm so sánh được Q1i: Số lượng sản phẩm loại i kỳ báo cáo Z1i: Giá thành sản phẩm loại i kỳ báo cáo Z0i: Giá thành sản phẩm loại i kỳ gốc n : số loại sản phẩm so sánh được *Tû lÖ h¹ gi¸ thµnh TZ (%) = ∆Zx100 Σ (Q1i * Z0i) Khi xem xÐt ®¸nh gi¸ viÖc gi¸ thµnh s¶n phÈm ta ph¶i xem xÐt ®¸nh gi¸ c¶ 2 chØ tiªu trªn. II CÁC CHI PHÍ THUỘC LĨNH VỰC HOẠT ĐỘNG KHÁC 1. Chi phí hoạt động tài chính Hoạt động tài chính là hoạt động có liên quan đến vốn, đầu tư, hoạt động về buôn bán bất động sản, các hoạt động về liên doanh liên kết... Chi phí HĐTC bao gồm: • Các khoản lãi suất phải trả tiền vay • Lỗ của nhượng bán các cổ phiếu, trái phiếu • Giảm giá hàng bán cho khách hàng (giảm cho khuyến mại: chi phí HĐTC, giảm cho hàng kém chất lượng là giảm về doanh thu) • Lỗ của góp vốn liên doanh • Các chi phí liên quan khác (chi phí môi giới, chi phí lệ phí phải nộp) • Chi phí lập dự phòng giảm giá của các khoản đầu tư chứng khoán 2.Chi phí hoạt động khác hoặc chi phí họat động bất thường Chi phí HĐBT là chi phí xảy ra không thường xuyên hoặc những chi phí nằm ngoài dự kiến như: Bị phạt Tài sản thiếu không rõ nguyên nhân Thanh lý hoặc nhượng bán TSCĐ Những khoản thiệt hại do thiên tai gây ra Tóm lại: có 3 loại chi phí Chi phí Kinh doanh (CF sản xuất, CF lưu thông, CF QLDN) Chi phí HĐTC Chi phí HĐ khác III. THUẾ VÀ CÁCH TÍNH THUẾ TRONG DN Đối với mỗi DN khi bắt đầu tiến hành HĐKD phải đóng thuế cho ngân sách nhà nước có tác dụng: Có tác dụng điều tiết thu nhập Để tạo ra nguồn thu tài chính cho nhà nước Thuế là 1 khoản chi của DN, vì vậy khi quyết định phương án kinh doanh, DN phải tính tới các khoản thuế và tiền nộp thuế cho mặt hàng và ngành nghề kinh doanh. Thông thường DN phải tính và nộp các khoản thuế sau: • Thuế GTGT (VAT) • Thuế tiêu thụ đặc biệt • Thuế xuất khẩu, nhập khẩu • Thuế thu nhập DN • Thuế khác 1.Thuế giá trị gia tăng (VAT) Khái niệm Thuế VAT là thuế gián thu được thu trên phần giá trị tăng thêm của số hàng hóa, dịch vụ sản phẩm bán ra trong kỳ. Đối tượng của nộp thuế Theo điều III của luật thuế VAT và điều III Nghị định 28 năm 1998 của Chính phủ thì các đối tượng sau đây phải nộp thuế: Tất cả các tổ chức, cá nhân có hoạt động KD hàng hóa dịch vụ trên lãnh thổ VN. Đối tượng không nộp thuế Tại điều IV của luật thuế VAT và điều IV của NĐ 28 1998 của Chính phủ quy định những đối tượng sau không phải nộp thuế: SP trồng trọt, SP muối, SP hàng hóa thuộc đối tượng nộp thuế tiêu thụ đặc biệt, các thiết bị máy móc thiết bị,phương tiện vận tải chuyên dùng mà trong nước chưa sản xuất được. Căn cứ tính thuế và phương pháp tính thuế Căn cứ tính thuế: theo giá và thuế suất Giá: là giá bán của sản phẩm hàng hóa, dịch vụ Thuế suất: 0%, 5%, 10%, 20% Phương pháp tính thuế: 2 phương pháp Phương pháp tính thuế VAT khấu trừ: Thuế VAT phải nộp = VAT đầu ra - VAT đầu vào VAT đầu ra = Giá tính thuế của hàng hóa, * dịch vụ bán ra trong kỳ Thuế suất VAT của hàng hóa dịch vụ bán ra tương ứng VAT đầu vào = Tổng số VAT ghi trên hóa đơn GTGT mua hàng hóa,DV hoặc chứng từ nộp thuế của hàng hóa nhập khẩu Phương pháp tính thuế VAT trực tiếp Sè thuÕ GTGT = Sè tiÒn cña hµng trùc tiÕp ph¶i hãa, SP, DV nép b¸n ra thu ®−ưîc trong kú - Gi¸ trÞ vËt t−ư * ThuÕ suÊt mua vµo t−ư¬ng VAT øng víi SP, DV hµng hãa b¸n ra VÝ dô: Mét s¶n phÈm s¶n xuÊt qua c¸c c«ng ®o¹n sau B«ng -> Sîi -> V¶i -> ¸o Gi¸ trÞ 40 Gi¸ trÞ 50 Gi¸ trÞ 70 Gi¸ trÞ 80 Cho biÕt c¸c gi¸ trÞ trªn ch−a cã VAT, VAT thuÕ suÊt lµ 10% cho c¶ mua vµ b¸n. TÝnh VAT? Cơ sở sản xuất bông nộp thuế = 40 x 10% = 4 Cơ sở sản xuất sợi nộp thuế = 50 x 10% - 40x10%= 1 Cơ sở sản xuất vải nộp thuế = 70x 10% - 50x10% = 2 Cơ sở sản xuất áo nộp thuế = 80x10% - 70x 10% = 1 Vậy tổng VAT phải nộp là 4 + 1 +2 +1= 80x 10% = 8 Có nghĩa là người tiêu dùng áo phải chịu thuế là 8 và 4 cơ sở trên phải nộp thuế cũng là 8. VAT chỉ tính cho phần tăng thêm của quá trình sản xuất. Một số trường hợp: Thuế GTGT được tính trên giá của hàng mua có thuế nhập khẩu VD: Nhập khẩu 1 ôtô với giá nhập khẩu là 20.000USD với thuế nhập khẩu theo giá CIF là 50% (tức là giá mua tại cửa khẩu đến kể cả chi phí vận tải và chi phí vận chuyển theo hợp đồng). VAT có thuế suất 10%. Tỷ giá là 16.000VNĐ/USD. Đối với hàng hóa sản phẩm chịu thuế TTĐB thì không phải chịu thuế GTGT khấu trừ tại cơ sở đã nộp thuế TTĐB. VD: Nhà máy rượu sản xuất ra rượu và chịu thuế TTĐB với thuế suất 30% thì khi tiêu thụ không phải chịu thuế GTGT. Nhưng nếu nhàmáy rượu này bán rượu cho cty kinh doanh thương mại thì cty KDTM này phải chịu thuế GTGT. Trường hợp bán hàng trả góp: Thuế GTGT được tính trên cơ sở giá bán theo phương thức trả ngay 1 lần. VD: Cửa hàng bán xe máy, trả góp với: +giá bán theo phương thức trả ngay 1 lần: 30 trđ + giá bán theo phương thức trả góp lần đầu tiên 10trđ, số tiền còn lại trả trong vòng 12 tháng, mỗi tháng trả 2trđ, thuế GTGT 10%