Tài liệu Xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả từ thực tiễn quận hoàn kiếm, thành phố hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN TRƢỜNG SƠN XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ BUÔN BÁN HÀNG GIẢ - TỪ THỰC TIỄN QUẬN HOÀN KIẾM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI – 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN TRƢỜNG SƠN XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ BUÔN BÁN HÀNG GIẢ - TỪ THỰC TIỄN QUẬN HOÀN KIẾM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 60 38 01 02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN: PGS.TS. NGUYỄN QUỐC SỬU HÀ NỘI – 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất cứ công trình nào khác, các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày… tháng … năm 2016 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Trƣờng Sơn LỜI CẢM ƠN Thật vinh dự cho cá nhân em khi đƣợc tham gia học tập tại Học viện Hành chính Quốc gia. Em xin trân trọng bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn tới các thầy, cô giáo tại trƣờng Học viện hành chính quốc gia, đặc biệt là PGS.TS. Nguyễn Quốc Sửu - Khoa Nhà nƣớc và Pháp Luật, Học viện Hành chính Quốc gia, đã nhiệt tình hƣớng dẫn, giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập tại học viện cũng nhƣ quá trình thực hiện, hoàn thiện luận văn cao học về nội dung"Xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả - từ thực tiễn quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội" Mặc dù bản thân đã rất cố gắng, nhƣng do thời gian và năng lực có hạn, chắc chắn luận văn còn nhiều thiếu sót. Em rất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp quý báu của các thầy, các cô. Em xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày… tháng … năm 2016 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Trƣờng Sơn DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Vi phạm hành chính: VPHC Xử lý vi phạm hành chính: XLVPHC Xử phạt hành chính: XPHC MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CƠ BẢN VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ BUÔN BÁN HÀNG GIẢ ................. 8 1.1. QUAN NIỆM VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ BUÔN BÁN HÀNG GIẢ ............................................................................................. 8 1.1.1. Vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành chính ............................ 8 1.1.2. Khái niệm xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả ............ 16 1.1.3. Đặc điểm xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả ............. 19 1.2. ĐIỀU CHỈNH PHÁP LUẬT VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ MUA BÁN HÀNG GIẢ .......................................................................... 20 1.2.1. Khái quát sự phát triển của điều chỉnh pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính về mua bán hàng giả .................................................................... 20 1.2.2. Đối tƣợng bị xử phạt ............................................................................ 23 1.2.3. Hành vi vi phạm ................................................................................... 24 1.2.4 Các hình thức xử phạt và biện pháp khác phục hậu quả ....................... 27 1.2.5. Thẩm quyền xử phạt ............................................................................. 35 1.3. BÀI HỌC KINH NGHIỆM TỪ THỰC TIỄN XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ BUÔN BÁN HÀNG GIẢ Ở MỘT SỐ ĐỊA PHƢƠNG ................... 38 1.3.1. Kinh nghiệm của lực lƣợng Quản lý thị trƣờng ở Thái Bình .............. 38 1.3.2. Kinh nghiệm của Thành phố Hồ Chí Minh ......................................... 39 1.3.3. Kinh nghiệm của Chi cục Quản lý thị trƣờng tỉnh Lào Cai ................. 41 Tiểu kết Chƣơng 1 .......................................................................................... 43 Chƣơng 2 THỰC TRẠNG XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH .............. 44 VỀ BUÔN BÁN HÀNG GIẢ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀN KIẾM THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................................................................................. 44 2.1. KHÁI QUÁT VỀ QUẬN HOÀN KIẾM – THÀNH PHỐ HÀ NỘI VÀ TÌNH HÌNH BUÔN BÁN HÀNG GIẢ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ............... 44 2.1.1. Vị trí địa lý, dân cƣ .............................................................................. 44 2.1.2. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội....................................................... 44 2.1.3. Tình hình buôn bán hàng giả trên địa bàn quận Hoàn Kiếm ............... 46 2.2. TÌNH HÌNH XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ BUÔN BÁN HÀNG GIẢ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀN KIẾM GIAI ĐOẠN 2010-2016 CỦA CHI CỤC QUẢN LÝ THỊ TRƢỜNG HÀ NỘI ................................... 49 2.2.1. Về công tác tổ chức bộ máy, chỉ đạo, điều hành ................................. 49 2.2.2. Kết quả xử phạt vi phạm hành chính ................................................... 51 2.3. ĐÁNH GIÁ VỀ CÔNG TÁC XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ BUÔN BÁN HÀNG GIẢ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀN KIẾM CỦA CHI CỤC QUẢN LÝ THỊ TRƢỜNG HÀ NỘI .................................................... 56 2.3.1. Những thành tựu và nguyên nhân ........................................................ 56 2.3.2. Những hạn chế, khó khăn và nguyên nhân .......................................... 59 Tiểu kết Chƣơng 2 .......................................................................................... 68 Chƣơng 3 PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ BUÔN BÁN HÀNG GIẢ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀN KIẾM -THÀNH PHỐ HÀ NỘI .......................... 69 3.1. PHƢƠNG HƢỚNG NÂNG CAO HIỆU QUẢ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ BUÔN BÁN HÀNG GIẢ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀN KIẾM - THÀNH PHỐ HÀ NỘI ........................................................ 69 3.1.1. Nâng cao hiệu quả xử phạt hành chính về buôn bán hàng giả phải gắn liền với việc hoàn thiện quy định và thủ tục xử phạt hành chính về buôn bán hàng giả .......................................................................................................... 69 3.1.2. Nâng cao hiệu quả xử phạt hành chính về buôn bán hàng giả cần bắt đầu từ khâu chủ động ứng phó với diễn biến thị trƣờng, phát hiện sớm và xử phạt nghiêm minh, kịp thời các vi phạm ........................................................ 70 3.1.3. Nâng cao hiệu quả xử phạt hành chính về buôn bán hàng giả phải gắn với việc nâng cao ý thức pháp luật công vụ của công chức và ý thức pháp luật về chống hàng giả, bảo vệ quyền lợi ngƣời tiêu dùng của ngƣời dân ........... 72 3.1.4. Phát huy sự tham gia của xã hội vào phát hiện, tố giác vi phạm về buôn bán hàng giả ................................................................................................... 73 3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ BUÔN BÁN HÀNG GIẢ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀN KIẾM - THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................................................................... 74 3.2.1. Hoàn thiện quy định pháp luật về xử phạt hành chính về buôn bán hàng giả ................................................................................................................... 74 3.2.2. Tăng cƣờng công tác chỉ đạo, nâng cao chất lƣợng chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ công chức thực hiện chống hàng giả ..................................... 75 3.2.3. Tăng cƣờng phối hợp liên ngành trong kiểm tra, phát hiện và xử phạt vi phạm .......................................................................................................... 76 3.2.4.Truyền thông nâng cao nhận thức của ngƣời tiêu dùng, cộng đồng doanh nghiệp ............................................................................................................. 76 3.2.5. Phát huy sự tham gia của xã hội vào phát hiện, tố giác vi phạm về buôn bán hàng giả ................................................................................................... 79 3.2.6. Tăng cƣờng sự phối hợp và hợp tác giữa các tổ chức thực thi và các hiệp hội, doanh nghiệp trong việc chống hàng giả xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng kém chất lƣợng ............................................................................... 80 Tiểu kết Chƣơng 3 .......................................................................................... 81 KẾT LUẬN .................................................................................................... 82 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 83 DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng 1.1. Thống kê các hình thức xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả .................................................................................................... 32 Bảng 1.2. Tổng hợp chủ thể và nội dung thẩm quyền ............................ 37 xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả ................................ 37 Bảng 2.1. Thống kê kết quả xử lý vi phạm hành chính về hàng giả của ngành Quản lý thị trƣờng nƣớc ta (từ năm 2010-2015) .................................. 46 Bảng 2.2. Thống kê kết quả xử lý vi phạm hành chính về hàng giả của lực lƣợng Quản lý thị trƣờng thành phố Hà Nội (từ năm 2010-2015) ........... 47 Bảng 2.3: Thống kê kết quả xử lý vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả của Đội QLTT số 2 – Chi Cục QLTT thành phố Hà Nội (từ năm 20102015)................................................................................................................ 52 Biểu đồ 2.1: Số vụ vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả ở Hoàn Kiếm đƣợc Đội QLTT số 2 Chi cục QLTT Hà Nội xử phạt (từ năm 20102015)................................................................................................................ 52 Biểu đồ 2.2: Số tiền phạt và giá trị hàng hóa vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả ở Hoàn Kiếm đƣợc Đội QLTT số 2 Chi cục QLTT Hà Nội xử phạt (từ năm 2010-2015) ................................................................................. 53 MỞ ĐẦU 1. Lý do nghiên cứu đề tài Trong những năm vừa qua, sự phát triển vƣợt bậc của cuộc cách mạng khoa học công nghệ cùng với sự đổi mới đƣờng lối chính sách về kinh tế của Đảng và Nhà nƣớc ta đã thúc đẩy nền kinh tế phát triển nhanh chóng. Trên thị trƣờng các hoạt động sản xuất, kinh doanh, lƣu thông hàng hoá ngày càng diễn ra tấp nập, nhộn nhịp và cạnh tranh phát triển chạy theo nhu cầu, thị hiếu ngƣời tiêu dùng. Trong điều kiện đó, công tác quản lý nhà nƣớc, nhất là quản lý nền kinh tế thị trƣờng đang nảy sinh một số vấn đề phức tạp và có nhiều kẽ hở. Một trong những vấn đề đáng quan tâm là sự gia tăng nạn sản xuất, buôn bán hàng giả trong nền kinh tế thị trƣờng. Những hoạt động này không những ảnh hƣởng trực tiếp đến tính mạng, sức khoẻ, tài sản của ngƣời tiêu dùng, ảnh hƣởng trực tiếp đến lợi ích của các chủ thể kinh doanh trong nền kinh tế mà còn làm ảnh hƣởng đến lợi ích của Nhà nƣớc, của toàn xã hội, ảnh hƣởng đến môi trƣờng đầu tƣ kinh doanh của Việt Nam, uy tín chính trị của Đảng và Nhà nƣớc và làm giảm lòng tin của quần chúng nhân dân đối với Nhà nƣớc. Các hoạt động sản xuất và buôn bán hàng giả ở nƣớc ta đang có chiều hƣớng gia tăng và ngày càng lan rộng sang nhiều ngành hàng, nhiều chủng loại hàng hoá. Trƣớc nguy cơ gây hại của nạn hàng giả, đẩy mạnh công tác đấu tranh chống sản xuất và buôn bán hàng giả là một yêu cầu cấp bách đòi hỏi sự quan tâm của Đảng và Nhà nƣớc. Mặt khác, công tác đấu tranh chống sản xuất và buôn bán hàng giả còn đòi hỏi các cơ quan chức năng phải thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình, phối hợp đồng bộ với các cơ quan hữu quan để đấu tranh hạn chế nạn hàng giả. Xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả là một biện pháp hành chính – pháp lý nhằm truy cứu trách nhiệm hành chính đối với chủ thể 1 vi phạm, theo đó khi chủ thể vi phạm sẽ bị áp dụng các hình thức xử phạt. Ở nƣớc ta, những năm qua, để đối phó với nạn buôn bán hàng giả, gian lận thƣơng mại, Nhà nƣớc đã ban hành nhiều văn bản về xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi buôn bán hàng giả. Ban đầu là những văn bản quy định xử phạt hành chính về buôn bán hàng giả trên các lĩnh vực, hàng hóa cụ thể. Đến ngày 10/01/2013, Chính phủ đã pháp điển hóa, ban hành nghị định điều chỉnh tập trung về xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi buôn bán hàng giả, đó là Nghị định số 08/2013/NĐ-CP về Quy định xử phạt hành chính đối với hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả. Cũng trong năm đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định 185/2013/NĐ-CP Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thƣơng mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ ngƣời tiêu dùng để thay thế Nghị định số 08/2013/NĐ-CP. Nghị định 185/2013/NĐ-CP hƣớng tới việc bảo vệ có hiệu quả hơn các quyền và lợi ích hợp pháp của ngƣời kinh doanh và ngƣời tiêu dùng; góp phần đảm bảo ổn định thị trƣờng, phát triển kinh tế xã hội và thực hiện mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc, nâng cao ý thức pháp luật của doanh nghiệp và ngƣời tiêu dùng. Việc triển khai thực hiện Nghị định số 185/2013/NĐ-CP ngày 15/11/2013 của Chính phủ (có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2014) đã thu đƣợc nhiều kết quả quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả của công tác xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thƣơng mại, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thƣơng mại, hàng giả và bảo vệ quyền lợi ngƣời tiêu dùng. Tuy nhiên, việc triển khai thi hành Nghị định số 185/2014/NĐ-CP cũng bộc lộ một số bất cập hạn chế cần kịp thời sửa đổi, bổ sung để phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nƣớc. Ngày 19/11/2015 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 124/2015/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định số 185/2013/NĐ-CP để xử lý những vƣớng mắc từ thực tiễn áp dụng các quy định trong việc xác định hàng giả không có giá trị sử dụng, công dụng, bảo đảm tính thống nhất và tính khả thi của hệ thống pháp luật. 2 Tuy vậy, thực tiễn công tác đấu tranh phòng chống hàng giả và gian lận thƣơng mại thời gian qua cho thấy rằng, quy định pháp luật về phát hiện, xử lý vi phạm hành chính về hàng giả còn nhiều khiếm khuyết, kẽ hở, gây khó khăn cho việc phát hiện, chứng minh vi phạm, thủ tục xử phạt còn phức tạp, thiếu cơ chế đảm bảo thi hành quyết định xử phạt, nên hiệu quả răn đe thấp, công tác đấu tranh phòng chống hàng giả đạt kết quả không tƣơng xứng với kỳ vọng và thực tiễn đòi hỏi. Hoàn Kiếm là một quận nằm ở vị trí trung tâm của Hà Nội, nơi có hoạt động buôn bán hàng hóa và cung ứng dịch vụ vào loại sôi động nhất thành phố. Tuy nhiên, nơi đây cũng đứng đầu về nạn buôn bán hàng giả, mà chợ Đồng Xuân và khu phố cổ là một đầu mối lớn, khu vực có mạng lƣới buôn bán hàng hóa lâu đời. Những năm qua, chính quyền thành phố, quận và các đơn vị chức năng chuyên ngành đã có nhiều hoạt động tích cực nhằm tăng cƣờng kiểm tra, kiểm soát, xử lý vi phạm về buôn bán hàng giả, gian lận thƣơng mại, thế nhƣng, tình trạng buôn bán hàng giả vẫn không giảm sút, còn diễn biến phức tạp với thủ đoạn tinh vi. Thực tiễn công tác phòng chống buôn bán hàng giả ở quận Hoàn Kiếm của ngành quản lý thị trƣờng thành phố cũng cho thấy rằng, công tác phát hiện và xử lý vi phạm hành chính còn nhiều khó khăn, vƣớng mắc. Để tìm hiểu một cách có hệ thống từ phƣơng diện lý luận đến thực tiễn về công tác xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội, từ đó đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác này trong thời gian tới, tác giả quyết định lựa chọn vấn đề “Xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả - từ thực tiễn quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn Thạc sỹ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Liên quan tới đề tài luận văn, có nhiều công trình nghiên cứu ở những mức độ khác nhau đã đƣợc công bố, có thể kể tới nhƣ: 3 - Viện Khoa học pháp lý – Bộ Tƣ pháp (1980), Xử phạt vi phạm hành chính, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ (mã số 85 98 008), Hà Nội; Đề tài lần đầu tiên đề cập đến một cách toàn diện về việc xây dựng một hệ thống khoa học của việc xử phạt vi phạm hành chính. Từ đó, đề tài làm nền tảng pháp lý nghiên cứu áp dụng cho việc xử phạt vi phạm hành chính trên nhiều lĩnh vực khác nhau trong đó có cả lĩnh vực buôn bán hàng giả. - TS. Vũ Thƣ (1996), Chế tài hành chính – Lý luận và thực tiễn, Chuyên đề hội thảo khoa học về giao thông, Hà Nội; Tác giả đã đề cập sâu về nội dung chế tài hành chính cả trên phƣơng diện lý luận và thực tiễn. Công trình nghiên cứu đã làm tài liệu tham khảo hiệu quả cho nhiều tác giả của các trƣờng Đại học trong cả nƣớc khi hoàn thành giáo trình Luật Hành chính nhƣ Học viện Hành chính quốc gia, Đại học Luật Hà Nội… Liên quan đến vấn đề sản xuất, buôn bán hàng giả đã có một số công trình nghiên cứu của các nhà khoa học đề cập tới ở nhiều góc độ, ví dụ: Đề tài khoa học Hoàn thiện cơ chế thực thi pháp luật về sở hữu trí tuệ trong tiến trình hội nhập quốc tế của Việt Nam năm 2005 của Đại học Quốc gia Hà Nội; Luận án Phó tiến sĩ luật học Đổi mới và hoàn thiện cơ chế điều chỉnh pháp luật về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam năm 1996 của Lê Xuân Thảo; Luận án tiến sĩ Luật học: Tội làm hàng giả, tội buôn bán hàng giả thực trạng và biện pháp phòng, chống năm 2001 của Trần Ngọc Việt; Luận văn thạc sĩ Đấu tranh phòng chống tội làm hàng giả, tội buôn bán hàng giả ở Việt Nam hiện nay năm 1998 của Đỗ Thị Lan. Chống sản xuất và buôn bán hàng giả ở Việt Nam hiện nay nhìn từ góc độ quản lý nhà nước, Luận văn Thạc sỹ luật học của Nguyễn Mạnh Cƣờng, Đại học Quốc gia Hà Nội. Qua khảo sát, có rất ít các nghiên cứu chuyên sâu, trực tiếp về xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả. Do vậy, từ những nghiên cứu lý luận và thực tiễn về vấn đề hàng giả, buôn bán hàng giả, trách nhiệm hành 4 chính, xử lý vi phạm hành chính, trên cơ sở thực tiễn công tác, tác giả chọn đề tài “Xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả - từ thực tiễn quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội” để nghiên cứu một cách có hệ thống cả về lý luận và thực tiễn vấn đề xử phạt hành chính đối với hành vi buôn bán hàng giả trên một địa bàn cụ thể là quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội. Tên đề tài không trùng lắp với những công trình đƣợc công bố. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn nghiên cứu quy định pháp luật về xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi buôn bán hàng giả và thực tiễn áp dụng các quy định đó trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội, đánh giá thực trạng, từ đó đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động xử lý vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả ở quận Hoàn Kiếm trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt đƣợc mục đích trên, các nhiệm vụ nghiên cứu là: - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận, pháp lý về hàng giả, buôn bán hàng giả; - Hệ thống hóa quy định pháp luật hiện hành về xử lý lý vi phạm hành chính đối với hành vi buôn bán hàng giả; - Phân tích và đánh giá thực trạng thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả trên địa bàn quận Hoàn Kiếm thời gian qua; - Xác lập nội dung các quan điểm, giải pháp để góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về xử phạt hành chính về buôn bán hàng giả ở quận Hoàn Kiếm trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu quy định pháp luật hiện hành về xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi buôn bán hàng giả và thực tiễn áp dụng các quy định đó trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội. 5 4.2. Phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu công tác xử phạt hành chính về buôn bán hàng giả trên địa bàn quận Hoàn Kiếm của cơ quan quản lý thị trƣờng thành phố Hà Nội, cụ thể là Đội quản lý thị trƣờng số 2 – Chi cục Quản lý thị trƣờng, thuộc Sở Công thƣơng thành phố Hà Nội. Luận văn nghiên cứu trên địa bàn quận Hoàn Kiếm; giai đoạn 2010-2016. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn đƣợc nghiên cứu trên phƣơng pháp luận duy vật biện chứng của Chủ nghĩa Mác – Lê nin vào nghiên cứu vấn đề khoa học xã hội. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu truyền thống trong nghiên cứu khoa học xã hội là: Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh, kết hợp quan sát thực tiễn (qua quá trình công tác) với khát quát hóa. 6. Ý nghĩa của luận văn Luận văn góp phần hoàn thiện lý luận về xử phạt hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả. Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong giảng dạy và nghiên cứu của cán bộ giảng dạy, sinh viên trong các trƣờng đại học luật, đại học hành chính hoặc sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho những ngƣời quan tâm, nghiên cứu về xử phạt hành chính về buôn bán hàng giả. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, kết quả nghiên cứu đƣợc kết cấu gồm 3 chƣơng, gồm: Chƣơng 1: Những vấn đề lý luận và pháp lý cơ bản về xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả 6 Chƣơng 2: Thực trạng xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả trên địa bàn quận Hoàn Kiếm – thành phố Hà Nội Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp nâng cao hiệu quả xử phạt vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả trên địa bàn quận Hoàn Kiếm - thành phố Hà Nội. 7 Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CƠ BẢN VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ BUÔN BÁN HÀNG GIẢ 1.1. QUAN NIỆM VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ BUÔN BÁN HÀNG GIẢ 1.1.1. Vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành chính 1.1.1.1. Vi phạm hành chính Nhƣ chúng ta đã biết, nhà nƣớc là một tổ chức đƣợc xã hội thành lập nên để thực hiện việc quản lý, phát triển xã hội. Để có thể thực hiện đƣợc vai trò đó, nhà nƣớc luôn phải tác động lên các quan hệ xã hội bằng một hệ thống các quy tắc quản lý nhà nƣớc đƣợc quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật. Trên thực tế, trong đời sống xã hội luôn xảy ra tình trạng vi phạm các quy tắc quản lý nhà nƣớc. Các vi phạm đó diễn ra hàng ngày trong đời sống xã hội, từ những hành vi đơn giản và phổ biến nhƣ hút thuốc lá nơi công cộng, đến những hành vi vi phạm có tính chất nguy hiểm hơn nhƣ tham gia giao thông đƣờng bộ không đội mũ bảo hiểm, đi ngƣợc chiều, lạng lách đánh võng, gây tai nạn,…hoặc hành vi làm ô nhiễm môi trƣờng, xây dựng trái phép, trốn thuế… Những hành vi vi phạm rất đa dạng và “có mặt” trong tất cả các lĩnh vực quản lý nhà nƣớc. Dƣới góc độ lý luận về pháp luật, vi phạm pháp luật đƣợc cấu thành bởi các mặt khách quan, chủ quan, khách thể và chủ thể của nó. Tổng hợp các yếu tố đó ta có thể hiểu vi phạm pháp luật là hành vi nguy hiểm cho xã hội do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện một các cố ý hoặc vô ý xâm hại đến các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ. Dựa theo các tiêu chí khác nhau mà vi phạm pháp luật đƣợc phân thành nhiều loại khác nhau. Căn cứ vào khách thể vi phạm, mức độ, tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi vi phạm, vi phạm pháp luật đƣợc chia thành các loại sau: 8 - Vi phạm hình sự (tội phạm): là những hành vi nguy hiểm cho xã hội, có lỗi và đƣợc quy định trong bộ luật hình sự. - Vi phạm hành chính: là những hành vi trái pháp luật, có lỗi nhƣng mức độ nguy hiểm cho xã hội thấp hơn tội phạm, xâm phạm các quan hệ xã hội đƣợc pháp luật hành chính bảo vệ phát sinh trong quá trình quản lý nhà nƣớc. - Vi phạm dân dự: là những hành vi trái luật dân sự, hay ngƣợc lại với truyền thống, phong tục tập quán, đạo đức xã hội đƣợc nhà nƣớc thừa nhận, có lỗi, xâm hại tới các quan hệ tài sản, quan hệ nhân thân và quan hệ phi tài sản có liên quan tới tài sản đƣợc pháp luật dân sự bảo vệ. - Vi phạm kỷ luật: là hành vi có lỗi, trái với các quy tắc kỷ luật lao động, học tập, công vụ nhà nƣớc trong các cơ quan nhà nƣớc, doanh nghiệp, trƣờng học đƣợc pháp luật lao động, hành chính và các văn bản nội quy của từng cơ quan, doanh nghiệp quy định. Luật Xử phạt vi phạm hành chính năm 2012 đã đƣa ra định nghĩa pháp lý về “vi phạm hành chính”. Khoản 1 Điều 2 của Luật quy định [38]: Vi phạm hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính. Định nghĩa trên đƣa ra các dấu hiệu pháp lý cơ bản của vi phạm hành chính, đó là: tính xâm phạm các quy tắc quản lý nhà nƣớc, có lỗi, tính trái pháp luật hành chính và phải bị xử phạt vi phạm hành chính. Vi phạm hành chính là một dạng vi phạm pháp luật, do đó nó cũng bao gồm các yếu tố cấu thành pháp lý là mặt khách quan, mặt chủ quan, chủ thể và khách thể. Dƣới đây, các dấu hiệu và yếu tố cấu thành pháp lý của vi phạm hành chính sẽ đƣợc xem xét trong mối quan hệ thống nhất với nhau. Mặt khách quan của vi phạm hành chính 9 Mặt khách quan của vi phạm hành chính là những biểu hiện ra bên ngoài thế giới khách quan của vi phạm hành chính, thông thƣờng các biểu hiện ra bên ngoài của hành vi vi phạm là hành vi, thời gian, địa điểm, công cụ, phƣơng tiện hay mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm hành chính và hậu quả của vi phạm hành chính. Hành vi của vi phạm hành chính là những biểu hiện của con ngƣời hoặc tổ chức tác động vào thế giới khách quan qua hình thức bên ngoài cụ thể gây tác hại đến sự phát triển bình thƣờng của trật tự quản lý. Những biểu hiện này đƣợc kiểm soát và điều khiển bởi ý thức và ý chí của chủ thể vi phạm hành chính. Hành vi là biểu hiện rõ nhất trong mặt khách quan của vi phạm hành chính, chúng có ý nghĩa quyết định đến nội dung biểu hiện khác trong mặt khách quan (hậu quả, công cụ phƣơng tiện, thời gian, địa điểm); đồng thời hành vi cũng là thể thống nhất giữa mặt khách quan và chủ quan. Hành vi khách quan của vi phạm hành chính có thể là hành vi hành động hoặc không hành động. Song dù biểu hiện bằng hình thức nào đi chăng nữa thì nó cũng chỉ bị coi là vi phạm hành chính khi hành vi đó trái với pháp luật. Hành vi trái pháp luật hành chính là dấu hiệu pháp lý cơ bản của vi phạm hành chính, nhƣng đây không phải là thuộc tính riêng của vi phạm hành chính. Rất nhiều hành vi tội phạm cũng là hành vi trái pháp luật hành chính. Để phân biệt vi phạm hành chính với tội phạm trong trƣờng hợp cả hai loại hành vi có cùng chung khách thể, ngƣời ta lấy tiêu chí là tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi. Hành vi vi phạm hành chính ít nguy hiểm cho xã hội hơn so với tội phạm hình sự. Hậu quả và mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm hành chính và hậu quả của vi phạm hành chính vi phạm hành chính: Chính là tính xâm hại khách quan của vi phạm hành chính, đƣợc thể hiện ở vi phạm hành chính đã xâm hại hoặc đe dọa xâm hại các quan hệ đã đƣợc pháp luật quy định thành 10 quy tắc quản lý nhà nƣớc. Tuy nhiên, trong nhiều trƣờng hợp hậu quả của vi phạm hành chính đƣợc biểu hiện ở các thiệt hại cụ thể về sức khỏe, nhân phẩm, danh dự, về tự do thân thể của cá nhân hoặc làm thiệt hại về tài sản của nhà nƣớc, tập thể và công dân. Hậu quả của vi phạm hành chính là kết quả của hành vi vi phạm hành chính do con ngƣời hoặc tổ chức thực hiện. Do đó giữa hành vi vi phạm hành chính và hậu quả vi phạm hành chính có mối quan hệ hữu cơ, trong đó hậu quả của vi phạm hành chính có tiền đề xuất hiện của nó là hành vi khách quan của vi phạm hành chính; sự tồn tại mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm hành chính và hậu quả của vi phạm hành chính dựa trên các căn cứ sau: Một là; hành vi vi phạm hành chính xảy ra trƣớc hậu quả xâm hại các mối quan hệ về mặt thời gian; Hai là, hành vi vi phạm phải chứa đựng khả năng thực tế làm phát sinh hậu quả xâm hại các quan hệ xã hội; Ba là, hậu quả vi phạm đã xảy ra phải là sự hiện thực hóa khả năng thực tế làm phát sinh hậu quả của hành vi vi phạm. Ngoài những biểu hiện trên, về mặt khách quan của vi phạm còn có một số dấu hiệu khách quan khác nhƣ: thời gian, địa điểm, công cụ và phƣơng tiện vi phạm. Mặt chủ quan của vi phạm hành chính Mặt chủ quan của vi phạm hành chính là những quan hệ tâm lý bên trong của chủ thể. Yếu tố cơ bản nhất của mặt chủ quan là tính có lỗi. Lỗi chính là trạng thái tâm lý của ngƣời vi phạm, biểu hiện thái độ của ngƣời đó đối với hành vi vi phạm và hậu quả của hành vi đó. Yêu cầu về lỗi trong luật hành chính không cao nhƣ trong luật hình sự, trong nhiều trƣờng hợp chỉ cần có lỗi nghĩa là ngƣời vi phạm biết hoặc có thể biết tính chất sai phạm của mình là đủ để xác định vi phạm hành chính xảy ra. Đối với luật hình sự đòi hỏi phải chính xác hơn, không chỉ xác định lỗi mà còn phải xác định cho đƣợc hình thức và mức độ lỗi; mặt khác lỗi trong luật hình sự chỉ đặt ra với cá nhân vi phạm, trong hành chính lỗi đặt ra cho cả cá nhân và tổ chức vi phạm. Lỗi 11