Tài liệu Luận văn tốt nghiệp ngành ngân hàng

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software Edited by Foxit Reader http://www.foxitsoftware.com ForCompany,2005-2008 evaluation only. Copyright(C) by Foxit Software For Evaluation Only. LÔØI NOÙI ÑAÀU Contact: [email protected] Ñeå ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån kinh teá cuûa nöôùc ta trong giai ñoaïn môùi, hieän ñaïi hoùa vaø coâng nghieäp hoùa ñaát nöôùc, ngaønh ngaân haøng caàn phaûi phaùt trieån beàn vöõng, oån ñònh, thaønh coâng trong caïnh tranh vaø hoäi nhaäp. Tuy nhieân, hoaït ñoäng Ngaân haøng nöôùc ta hieän ñang gaëp nhieàu khoù khaên vaø coøn khoâng ít toàn taïi nhaát laø hoaït ñoäng tín duïng coøn chöa an toaøn, coù nhieàu ruûi ro, chaát löôïng tín duïng chöa toát. Coù nhieàu nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng treân: Ñieàu kieän kinh teá – xaõ hoäi, moâi tröôøng phaùp lyù chöa ñoàng boä, khaùch haøng vay Ngaân haøng; baûn thaân caùc Ngaân haøng TMCP, söï kieåm tra, kieåm soaùt cuûa Ngaân haøng Nhaø Nöôùc vaø caùc cô quan chöùc naêng… ÔÛ nöôùc ta, töø 1996 – 1998, neáu theo tieâu chuaån Vieät Nam, tyû leä nôï quaù haïn khoaûng 13%, song theo tieâu chuaån quoác teá laïi khoâng döôùi 30% (baùo caùo cuûa IMF, quyù IV/2001) nghóa laø töông ñöông vôùi nhöõng nöôùc coù tyû leä nôï quaù haïn ñaëc bieät cao. Theo soá lieäu cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam, naêm 2002, toång soá nôï xaáu cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi vaø toå chöùc tín duïng laø hôn 20.000 tyû ñoàng, chieám hôn 7,2% toång dö nôï, chieám khoaûng 7,78% toång dö nôï (neáu tính caû caùc khoaûn chôø xöû lyù, nôï phaûi traû thay, nôï thanh toaùn…) Ñeán naêm 2004 toång soá nôï xaáu giaûm xuoáng coøn treân 13.000 tyû ñoàng, chieám tyû leä döôùi 4%, thaáp hôn tyû leä an toaøn cho pheùp theo thoâng leä quoác teá laø 5%. Ñeán naêm Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2005, toång soá nôï xaáu laïi taêng leân con soá 17.500 tyû ñoàng, nhöng tæ leä chæ chieám 3,18% toång dö nôï, rieâng khoái ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc thì tyû leä naøy treân 5%. Ñeán heát thaùng 9/2006, thöïc traïng nôï quaù haïn cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi vaø toå chöùc tín duïng chöa coù con soá coâng boá töø ngaân haøng Nhaø nöôùc nhöng nhieàu chuyeân gia cho raèng, con soá tuyeät ñoái laø hôn 20.000 tyû ñoàng, tyû leä khoâng bieán ñoåi nhieàu, vaãn döôùi möùc 5% do toång dö nôï cho vay vaø ñaàu tö cuõng taêng nhanh nhöng khoâng phaûi khoâng ñaùng quan taâm. Song moät soá chuyeân gia cuûa moät soá toå chöùc tieàn teä quoác teá vaø chuyeân gia ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc cho raèng, tyû leä nôï xaáu cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi thöïc teá luoân luoân cao gaáp khoaûng 2 laàn soá lieäu do Ngaân haøng Nhaø nöôùc coâng boá, hieän nay ñang ôû möùc 7-8%, rieâng cacù ngaân haøng thöông maïi Nhaø nöôùc ñang ôû möùc treân 10%, thaäm chí coù chuyeân gia cho raèng phaûi ôû möùc treân 15%. Töø ñoù, chuùng ta thaáy vieäc nôï quaù haïn phaùt sinh ñaõ vaø ñang ñe doïa tình hình an ninh taøi chính trong hoaït ñoäng ngaân haøng. Do ñoù, xöû lyù nôï quaù haïn trôû thaønh muïc tieâu soáng coøn cuûa ngaønh ngaân haøng caàn ñöôïc öu tieân vaø taäp trung chæ ñaïo trong hoaït ñoäng cuûa mình. Xuaát phaùt töø tình hình thöïc tieãn cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam hieän nay cuõng nhö söï yeâu thích cuûa baûn thaân ñoái vôùi lónh vöïc naøy, neân khi böôùc vaøo giai ñoaïn thöïc taäp, coù ñieàu kieän tieáp xuùc thöïc teá, baûn thaân khoâng ngaàn ngaïi ñi vaøo tìm hieåu vaø vieát chuyeân ñeà toát nghieäp veà ñeà taøi naøy daãu bieát raèng ñaây laø vaán ñeà lôùn vaø khoù khaên. Taát nhieân vôùi taàm hieáu bieát coøn haïn cheá cuûa mình, toâi bieát raèng baøi vieát seõ chaéc chaén coøn nhieàu thieáu soùt. Do vaäy raát mong nhaän ñöôïc söï Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. chæ baûo vaø ñoùng goùp taän tình cuûa quyù thaày coâ vaø moïi ngöôøi. Nhaân ñaây, kính xin quyù thaày coâ tröôøng Ñaïi Hoïc Nha Trang cuõng nhö caùc anh chò hieän ñang coâng taùc taïi Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu – Phoøng Giao Dòch Chôï Ñaàm nhaän nôi toâi loøng tri aân saâu saéc, nhöõng ngöôøi ñaõ giuùp ñôõ toâi trong vieäc hoaøn thaønh chuyeân ñeà naøy. Traân troïng! Muïc luïc Trang Nhaän xeùt cuûa cô quan thöïc taäp Nhaän xeùt cuûa giaùo vieân höôùng daãn Nhaän xeùt cuûa khoa quaûn trò kinh doanh Lôøi noùi ñaàu Phaàn I: Lyù luaän chung veà tín duïng ngaân haøng Tìøm hieåu veà Ngaân haøng thöông maïi 1. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån 2. Ñònh nghóa 3. Chöùc naêng cuûa ngaân haøng thöông maïi Tín duïng ngaân haøng 1. Nguoàn goác cuûa tín duïng ngaân haøng 2. 3. 4. 5. 6. Khaùi nieäm Phaân loaïi tín duïng Nguyeân taéc cuûa tín duïng ngaân haøng Ñaëc tröng cuûa tín duïng ngaân haøng Vai troø cuûa tín duïng ngaân haøng Nôï quaù haïn 1. 2. 3. 4. Nôï quaù haïn laø gì? Baûn chaát cuûa nôï quaù haïn Phaân loaïi nôï quaù haïn Taàm quan troïng cuûa vieäc haïn cheá nôï quaù haïn Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Phaàn II: Thöïc traïng nôï quaù haïn trong hoaït ñoäng tín duïng taïi ACB – Phoøng Giao Dòch Chôï Ñaàm I. Giôùi thieäu veà Khaùnh Hoøa vaø NH ACB – Phoøng Giao Dòch Chôï Ñaàm 1. Tình hình ñaëc ñieåm chung cuûa Tænh Khaùnh Hoøa 1.1 Tình hình xaõ hoäi 1.2 Tình hình kinh teá 1.3 Tình hình phaùt trieån caùc hoaït ñoäng NH treân ñòa baøn tænh KH 2. Ngaân haøng TMCP ACB - Phoøng Giao Dòch Chôï Ñaàm 2.1 Quaù trình hình thaønh 2.2 Cô caáu toå chöùc vaø quaûn lyù 2.3 Chöùc naêng caùc phoøng ban 2.3.1 Phoøng haønh chính 2.3.2 Phoøng kinh doanh 2.3.3 Phoøng keá toaùn .3.4 Phoøng Giao dòch ngaân quõy II. Tình hình hoaït ñoäng tín duïng taïi ACB - Phoøng Giao Dòch Chôï Ñaàm III. Thöïc traïng nôï quaù haïn IV. Caùc nguyeân nhaân laøm phaùt sinh nôï quaù haïn 1. Veà phía khaùch haøng 2. Baûn thaân ngaân haøng 3. Nguyeân nhaân khaùc V. Caùc bieän phaùp haïn cheá nôï quaù haïn ñaõ vaø ñang ñöôïc aùp duïng trong thôøi gian qua Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Phaàn III: Nhöõng ñeà xuaát nhaèm quaûn lyù nôï quaù haïn trong hoaït ñoäng tín duïng taïi ACB Phoøng Giao Dòch Chôï Ñaàm I. Nhaän ñònh vaø ñaùnh giaù thöïc traïng hoaït ñoäng taïi ACB Phoøng Giao Dòch Chôï Ñaàm II. Nhöõng ñeà xuaát Caùc bieän phaùp thuoäc veà quaûn lyù vó moâ 1. Moâi tröôøng phaùp lyù 1.2.Hoaøn thieän vaø naâng cao quy moâ cuûa “TT thoâng tin TD” (CIC) 2. Nhöõng bieän phaùp thuoäc veà nghieäp vuï ngaân haøng 2.1 Thöïc hieän quy trình cho vay ñaày ñuû vaø chaët cheõ 2.2. Ñaàu tö phaân taùn 2.3. Vaán ñeà baûo hieåm tín duïng 2.4. Vaán ñeà tieâu chuaån hoaù ñoäi nguõ caùn boä tín duïng 3. Giaûi phaùp cho phoøng giao dòch 3.1. Ñònh kyø haïn traû nôï chính xaùc 3.2. Taêng cöôøng thaåm ñònh sau khi cho vay 3.3. Naâng cao kyõ naêng, giaûm tình traïng quaù taûi cuûa caùn boä tín duïng 3.4. Taêng cöôøng thu huùt nguoàn voán trung daøi haïn 4. Giaûi phaùp cho nhöõng naêm tôùi 4.1 Caàn xaùc ñònh roõ quan ñieåm 4.2 Quaûn lyù khaùch haøng baèng taøi khoaûn sec 4.3 Söû duïng nghieäp vuï hoaùn ñoåi tín duïng (Credit Swaps) 4.4 Thöïc hieän quy trình cho vay ñaày ñuû vaø chaët cheõ Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Keát luaän Phuï luïc Boán baøi hoïc töø vuï aùn Epco – Minh Phuïng cho hoaït ñoäng quaûn lyù ruûi ro tín duïng Taøi lieäu tham khaûo PHAÀN I: LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG I. Tìøm hieåu veà Ngaân haøng thöông maïi 1. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån Thuaät ngöõ “Ngaân haøng” ñaõ coù töø raát laâu theá nhöng khoâng phaûi boãng döng ngaân haøng ñoät nhieân xuaát hieän trong neàn kinh teá, ngaân haøng ñaõ ñi töø böôùc Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. hình thaønh cöïc kyø thoâ sô vaø chính nhu caàu phaùt trieån cuûa xaõ hoäi vaø neàn kinh teá ñaõ laø taùc nhaân thuùc ñaåy hoaït ñoäng ngaân haøng khoâng ngöøng ñöôïc caûi thieän naâng cao caû veà thöïc haønh laãn lyù thuyeát ñeå coù ñöôïc nhö ngaøy hoâm nay. Töø 3500 tröôùc Coâng nguyeân trôû veà tröôùc, coù raát ít tö lieäu cuûa moät caùi gì mang tính chaát gioáng nhö ngaân haøng. Thôøi gian naøy cho ñeán naêm 1800 tröôùc Coâng nguyeân tö lieäu cho bieát laø ñaõ coù moät vaøi hoaït ñoäng mang tính chaát khaù töông töï nhö hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng, lòch söû goïi ñaây laø “giai ñoaïn cuûa caùc ngaân haøng sô khai”. Hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng sô khai naøy raát ñôn giaûn: baûo quaûn, giöõ hoä tieàn vaø ñoåi tieàn höôûng hoa hoàng. Cuøng vôùi thôøi gian, hoaït ñoäng vaø vai troø cuûa ngaân haøng cuõng lieân tuïc phaùt thieån theo caùc ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi. Theá nhöng, töø theá kyû thöù XVII trôû veà tröôùc, ngaân haøng chöa phaùt trieån vaø chöa giöõ vai troø quan troïng, noù chæ laø moät ngheà mua baùn vaø laøm dòch vuï thoâng thöôøng, moät loaïi hình thöông nghieäp gioáng nhö caùc loaïi thöông nghieäp thuaàn tuùy khaùc. Trong thôøi gian naøy, ngöôøi vay tieàn nhieàu nhaát cuûa caùc toå chöùc buoân tieàn naøy laø caùc vua chuùa ñeå thoûa maõn cuoäc soáng xa hoa cuûa mình. Trong khi ñoù, caùc nhaø tö baûn noâng, coâng, thöông nghieäp thoâng chòu vay voán cuûa caùc ngaân haøng naøy vì laõi suaát quaù cao, nuoát heát toaøn boä lôïi nhuaän vaø moät phaàn voán töï coù cuûa hoï. Thay vaøo ñoù, hoï aùp duïng caùch baùn chòu haøng hoùa cho nhau hoaëc cho vay vôùi möùc laõi suaát thaáp hôn lôïi nhuaän bình quaân. Beân caïnh hai caùch thöùc treân, hoï goùp voán vôùi nhau taïo ra caùc ngaân haøng, hoäi tín duïng ñeå cho vay voán vôùi möùc laõi suaát coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Loaïi ngaân haøng naøy ñaõ ra ñôøi ôû caùc thaønh phoá Venise (YÙ) vaøo naêm 1589, Milan (YÙ) vaøo naêm 1593, Amsterdam (Haø Lan) vaøo naêm 1600, Nuremberg (Ñöùc) vaøo naêm 1621. Maõi ñeán cuoái theá kyû XVII môùi xuaát hieän ngaân haøng lôùn nhaát theá giôi, ñoù laø ngaân haøng Anh ôû Luaân Ñoân. Ngaân haøng Anh laø moät coâng Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ty coå phaàn lôùn kinh doanh tín duïng tö baûn vôùi möùc laõi suaát cho vay laø 6%/naêm laøm cho caùc ngaân haøng cho vay naëng laõi töø thôøi Trung coå baét buoäc phaûi haï laõi suaát theo vaø chuyeån sang kinh doanh nhö ngaân haøng tö baûn. Trong suoát nhöõng theá kyû sau ñoù, caùc ngaân haøng tö baûn khaùc ôû khaép luïc ñòa Chaâu Aâu, Baéc Aâu, Baéc Myõ laàn löôït ra ñôøi vaø cuøng vôùi söï baønh tröôùng cuûa caùc theá löïc ñeá quoác, thöïc daân… caùc ngaân haøng ôû caùc nöôùc thuoäc ñòa cuõng laàn löôït ra ñôøi nhö: ngaân haøng Ñoâng Phöông cuûa Anh thaønh laäp taïi Trung Quoác, ngaân haøng Ñoâng Döông cuûa Phaùp thaønh laäp naêm 1875 taïi Saøi Goøn cuûa Vieät Nam…. Thuaät ngöõ “ngaân haøng” ñaõ coù töø laâu, taïi thaønh Athene (Hy Laïp) caùc nhaø ñoåi tieàn ñöôïc goïi laø caùc Trapezita (xuaát phaùt töø tieáng Hy Laïp “Trapeza” coù nghóa laø caùi baøn). Caùc Trapezita ngoài tröôùc caùc baøn ñoåi tieàn ñeå nhaän tieàn cuûa giai caáp quyù toäc, ngöôøi giaøu coù… vaø cho caùc thöông gia vay. Ôû YÙ caùc hoaït ñoäng mua baùn, trao ñoåi, vay tieàn ñöôïc tieán haønh treân caùc gheá daøi goïi laø Banca. Ñaây cuõng laø xuaát phaùt ñieåm cho caùc töø Banque (Phaùp), Bank (Anh, Myõ, Ñöùc), Banco (YÙ)… coù yù nghóa laø ngaân haøng cho tôùi ngaøy nay. Trong thôøi ñaïi ngaøy nay, vieäc kinh doanh tieàn teä khoâng coøn laø loaïi hình ñoäc quyeàn rieâng coù cuûa ngaân haøng. Cuøng vôùi ngaân haøng coøn coù nhöõng toå chöùc taøi chính khaùc kinh doanh caùc loaïi hình töông töï nhö coâng ty baûo hieåm, quyõ tieát kieäm, quyõ tín duïng, hôïp taùc xaõ tín duïng… Tuy nhieân, duø ôû ñaâu, NHTM vaãn laø toå chöùc taøi chính lôùn nhaát, quan troïng nhaát cuûa giôùi kinh doanh tieàn teä. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Maëc duø coù moät lòch söû laâu daøi vaø moät vai troø cöïc kyø quan troïng ñoái vôùi neàn kinh teá, ñeán nay vaãn chöa coù moät söï nhaát trí giöõa caùc nhaø nghieân cöùu, nhaø kinh doanh trong vieäc ñöa ra moät ñònh nghóa toaøn veïn nhaát veà NHTM. Coù tình traïng ñoù laø do hoaït ñoäng NHTM raát ña daïng, caùc thao taùc trong töøng nghieäp vuï ngaân haøng laïi phöùc taïp vaø caùc vaán ñeà naøy luoân bieán ñoäng theo söï thay ñoåi chung cuûa neàn kinh teá. Maët khaùc, coøn do taäp quaùn luaät phaùp khaùc nhau ôû moãi quoác gia, moãi vuøng laõnh thoå daãn ñeán quan nieäm khaùc nhau veà NHTM. Vaäy ñaâu laø moät ñònh nghóa ñuùng nhaát, ñöôïc chaáp nhaän roäng raõi nhaát? 2. Ñònh nghóa: Coù nhieàu ñònh nghóa khaùc nhau veà NHTM nhöng veà cô baûn thì ñeàu toaùt leân noäi dung sau: NHTM laø loaïi ngaân haøng tröïc tieáp giao dòch vôùi caùc coâng ty, xí nghieäp, toå chöùc kinh teá, caù nhaân baèng vieäc nhaän tieàn gôûi, tieàn tieát kieäm…, cho vay vaø cung caáp caùc dòch vuï ngaân haøng cho caùc ñoái töôïng noùi treân. Coù theå lieät keâ ra ñaây moät vaøi ñònh nghóa: Ñaïo luaät ngaân haøng cuûa Phaùp “ Ngaân haøng thöông maïi laø nhöõng xí nghieäp hay cô sôû maø ngheà nghieäp laø nhaän tieàn baïc cuûa coâng chuùng döôùi hình thöùc kyù thaùc, hoaëc döôùi caùc hình thöùc khaùc vaø söû duïng taøi nguyeân ñoù cho chính hoï trong caùc nghieäp vuï veà chieát khaáu, tín duïng vaø taøi chính.” Theo khoaûn 2 ñieàu 20 luaät caùc toå chöùc tín duïng cuûa Vieät Nam: “ Ngaân haøng laø loaïi hình toå chöùc tín duïng ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoaït ñoäng ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng khaùc coù lieân quan.” Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 3. Chöùc naêng cuûa ngaân haøng thöông maïi Trong ñieàu kieän neàn kinh teá haøng hoùa phaùt trieån, NHTM thöïc hieän caùc chöùc naêng sau: Chöùc naêng trung gian tín duïng Hoaït ñoäng treân lónh vöïc kinh doanh tieàn teä neân chöùc naêng naøy laø chöùc naêng cô baûn nhaát cuûa NHTM. Laø ngöôøi ñi vay, ngoaøi voán töï coù, NHTM coøn ñöùng ra huy ñoäng caùc nguoàn voán nhaøn roãi trong xaõ hoäi ñeå hình thaønh nguoàn voán kinh doanh. Laø ngöôøi cho vay, NHTM seõ söû duïng nguoàn voán cuûa mình ñaùp öùng moïi nhu caàu veà voán ngaén haïn, trung daøi haïn cho caùc doanh nghieäp, caù nhaân vaø ngay caû ngaân saùch nhaø nöôùc. Thöïc hieän chöùc naêng naøy, ngaân haøng vöøa huy ñoäng trieät ñeå nguoàn voán trong xaõ hoäi vöøa kích thích quaù trình luaân chuyeån voán nhaèm taùi saûn xuaát môû roäng. Chöùc naêng trung gian thanh toaùn Vôùi caùc dòch vuï veà tieàn teä tín duïng, ngaân haøng toå chöùc coâng taùc thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët. Ôû ñaåy, ngaân haøng khoâng chæ laø ngöôøi thuû quyõ, baûo quaûn tieàn cho khaùch haøng maø coøn thöïc hieän thanh toaùn chuyeån khoaûn, buø tröø giöõa caùc khaùch haøng theo söï uûy nhieäm cuûa hoï, qua ñoù taïo ñieàu kieän cho söï ra ñôøi cuûa buùt teä, cuøng vôùi caùc phöông tieän thanh toaùn nhö seùc, L/C, giaáy nhôø thu… ñaëc bieät, vôùi quaù trình thanh toaùn baèng buùt teä, caùc NHTM ñaõ hình thaønh moät khaû naêng taïo tieàn vaø huûy tieàn. Ñieàu naøy coù yù nghóa cöïc kyø to lôùn: neàn kinh teá caàn moät soá cung tieàn teä vöøa ñuû vaø khoâng ñöôïc pheùp vöôït, neáu tieàn Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. cung öùng quaù nhanh taát yeáu laïm phaùt seõ xuaát hieän vaø theo noù seõ laø haäu quaû xaáu maø quaù trình kinh teá seõ phaûi gaùnh chòu, chính NHNN thoâng qua NHTM maø ñieàu chænh ñöôïc soá cung caàn thieát naøy. Ngoaøi ra noù coøn goùp phaàn tieát kieäm chi phí veà coâng taùc in aán, phaùt haønh, baûo quaûn tieàn… II. Tín duïng ngaân haøng 1. Nguoàn goác cuûa tín duïng ngaân haøng Trong thôøi kyø tan raõ cuûa cheá ñoä coäng saûn nguyeân thuûy, cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát, söï phaân coâng lao ñoäng ñaõ ñöôïc môû roäng thì quan heä H – T cuõng ñöôïc hình thaønh vaø böôùc ñaàu phaùt trieån, tieàn teä ngaøy caøng theå hieän ñaày ñuû hôn caùc chöùc naêng cuûa mình. Ñaây chính laø tieàn ñeà naûy sinh ra quan heä tín duïng. Ban ñaàu ngöôøi ta cho vay baèng hieän vaät, sau naøy quan heä chuû yeáu döôùi daïng tieàn teä. Cuõng trong thôøi kyø naøy coù söï khaùc nhau ngaøy caøng lôùn veà möùc thu nhaäp daãn ñeán phaân hoùa giai caáp trong xaõ hoäi keû giaøu ngöøôi ngheøo. Vôùi thöïc traïng ñoù, ñeå coù tieàn ñoùng thueá, noäp toâ, ñeå buø ñaép thieáu huït trong sinh hoaït haøng ngaøy, nhöõng ngöôøi ngheøo phaûi ñi vay möôïn cuûa nhöõng ngöôøi giaøu vaø theá chaáp baèng tö lieäu saûn xuaát. Quan heä tín duïng ra ñôøi trong giai ñoaïn naøy laø tín duïng naëng laõi vaø ñaõ phaùt trieån töø cheá ñoä chieám höõu noâ leä ñeán cheá ñoä phong kieán. Trong thôøi kyø naøy laõi suaát cho vay raát cao neân ngöôøi ñi vay chæ söû duïng tieàn vay vaøo muïc ñích tieâu duøng phi saûn xuaát. Do ñoù trong thôøi kì cho vay naëng laõi tín duïng khoâng phaûi laø nhaân toá kích thích saûn xuaát. Cho ñeán khi chuû nghóa tö baûn ra ñôøi, quaù trình taùi saûn xuaát giaûn ñôn vôùi quy moâ nhoû ñaõ ñöôïc thay theá daàn baèng quaù trình taùi môû roäng vôùi quy moâ lôùn Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. maïnh caû veà chieàu roäng laãn chieàu saâu. Vôùi thöïc traïng ñoù caùc nhaø tö baûn caàn boå sung theâm voán nhöng khoâng theå söû duïng tieàn vay naëng laõi ñeå ñaùp öùng. Hoï phaûi nhôø ñeán söï can thieäp cuûa nhaø nöôùc ñeå haï laõi suaát cho vay xuoáng thaáp nhöng khoâng thaønh coâng. Do ñoù, khi giai caáp tö saûn ñaõ phaùt trieån ñuû söùc, hoï goùp voán laïi vaø cho nhau vay vôùi laõi suaát vöøa phaûi, hoï ñaõ thieát laäp quan heä tín duïng cho rieâng mình vaø töôùc ñoaït vai troø ñoäc quyeàn tín duïng cuûa nhöõng keû cho vay naëng laõi. Ñaây cuõng laø thôøi ñieåm môû ñaàu cho chaëng ñöôøng phaùt trieån môùi ngaøy caøng lôùn maïnh cuûa heä thoáng tín duïng phuïc vuï ñaéc löïc cho quaù trình phaùt trieån tieán boä xaõ hoäi. Trong neàn kinh teá ngaøy nay, cuøng vôùi yeâu caàu khaùch quan cuûa lónh vöïc saûn xuaát-löu thoâng-tieâu duøng…, heä thoáng tín duïng cuõng môû roäng veà phaïm vi hoaït ñoäng vaø ña daïng veà hình thöùc cho vay, töø ñoù tín duïng ñaõ vaø ñang phaùt trieån nhö moät boä phaän khoâng theå thieáu ñöôïc trong quaù trình phaùt trieån kinh teá noùi chung. 2. Khaùi nieäm Tín duïng laø moät quan heä giao dòch giöõa hai chuû theå, trong ñoù moät beân chuyeån giao tieàn hoaëc taøi saûn cho beân kia söû duïng trong moät thôøi gian nhaát ñònh, ñoàng thôøi beân nhaän tieàn hoaëc taøi saûn cam keát hoaøn traû theo thôøi haïn ñaõ thoûa thuaän. Toùm laïi, tín duïng laø quan heä vay möôïn döïa treân nguyeân taéc coù hoaøn traû, trong giao dòch theå hieän noäi dung sau: Ngöôøi cho vay chuyeån giao cho ngöôøi ñi vay moät löôïng giaù trò nhaát ñònh, giaù trò naøy coù theå döôùi hình thöùc hieän vaät hoaëc tieàn teä. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Ngöôøi ñi vay söû duïng taïm thôøi trong moät thôøi gian nhaát ñònh, sau khi heát thôøi haïn söû duïng theo thoûa thuaän, ngöôøi ñi vay phaûi hoaøn traû cho ngöôøi cho vay. Trong quan heä tín duïng, ngöôøi cho vay tin töôûng vaøo ngöôøi ñi vay hoaøn traû vaøo moät ngaøy naøo ñoù trong töông lai maø hai beân ñaõ thoûa thuaän. Ñieàu naøy cuõng giuùp cho vieäc lyù giaûi nguoàn goác cuûa chöõ “tín duïng” xuaát phaùt goác töø tieáng La tinh “creditum” nghóa laø söï tin töôûng, tín nhieäm. Giaù trò hoaøn traû thöôøng lôùn hôn giaù trò luùc cho vay, hay noùi caùch khaùc laø ngöôøi ñi vay phaûi traû theâm phaàn lôïi töùc cho nhaø cho vay. Quan heä tín duïng coù theå ñöôïc dieãn taû theo moâ hình sau: Giaù trò tín duïng T Ngöôøi cho vay Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. (Lender) Ngöôøi ñi vay (Borrwer) Giaù trò tín duïng + laõi 3. Phaân loaïi tín duïng - Caên cöù vaøo thôøi haïn tín duïng: coù 3 loaïi  Tín duïng ngaén haïn: laø loaïi tín duïng coù thôøi haïn vay döôùi 1 naêm + Muïc ñích: cung caáp ñeå ñaùp öùng nhu caàu voán ngaén haïn cho caùc doanh nghieäp thuoäc ñoái töôïng voán löu ñoäng hoaëc tín duïng tieâu duøng. + Nguoàn traû nôï: Laáy töø baùn saûn phaåm neáu laø tín duïng saûn xuaát vaø nguoàn baùn haøng neáu laø tín duïng löu thoâng hoaëc laø töø tích luõy caù nhaân neáu laø tín duïng tieâu duøng.  Tín duïng trung haïn: laø loaïi tín duïng coù thôøi haïn töø 1-5 naêm. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. + Muïc ñích: Chuû yeáu ñöôïc söû duïng ñeå ñaàu tö, mua saém taøi saûn coá ñònh, caûi tieán hoaëc ñoåi môùi thieát bò coâng ngheä, môû roäng saûn xuaát kinh doanh, xaây döïng caùc döï aùn môùi coù quy moâ nhoû vaø thôøi haïn thu hoài voán nhanh. + Nguoàn traû nôï: Laáy töø tích luõy noäi boä trong doanh nghieäp vaø nguoàn khaáu hao cô baûn.  Tín duïng daøi haïn: Laø loaïi tín duïng coù thôøi haïn treân 5 naêm. + Muïc ñích: Ñöôïc cung caáp ñeå ñaùp öùng nhu caàu daøi haïn caáp voán cho xaây döïng cô baûn, ñaàu tö xaây döïng caùc xí nghieäp môùi, caùc coâng trình thuoäc cô sôû haï taàng, caûi tieán, môû roäng saûn xuaát coù quy moâ lôùn. + Nguoàn traû nôï: Laáy töø tích luõy haøng naêm vaø töø khaáu hao cô baûn. - Caên cöù vaøo ñoái töôïng tín duïng: coù hai loaïi  Tín duïng voán löu ñoäng: Laø loaïi tín duïng ñöôïc caáp phaùt ñeå hình thaønh voán löu ñoäng cuûa caùc toå chöùc kinh teá. Tín duïng löu ñoäng thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå cho vay buø ñaép möùc voán löu ñoäng thieáu huït taïm thôøi. Loaïi tín duïng naøy thöôøng ñöôïc chia ra laøm caùc loaïi sau: cho vay döï tröõ haøng hoùa, cho vay chi phí saûn xuaát vaø cho vay ñeå thanh toaùn caùc khoaûn nôï döôùi hình thöùc chieát khaáu kyø phieáu.  Tín duïng coá ñònh: Laø loaïi tín duïng ñöôïc caáp phaùt ñeå hình thaønh taøi saûn coá ñònh. Loaïi tín duïng naøy thöôøng ñöôïc ñaàu tö ñeå mua saém taøi saûn coá ñònh, caûi tieán vaø ñoåi môùi kyõ thuaät, môû roäng saûn xuaát, xaây döïng caùc xí nghieäp vaø coâng trình môùi, thôøi haïn cho vay ñoái vôùi loaïi tín duïng naøy laø trung haïn vaø daøi haïn. - Caên cöù vaøo chuû theå trong quan heä tín duïng: coù 4 loaïi Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.  Tín duïng thöông maïi: Laø quan heä giöõa caùc doanh nghieäp ñöôïc bieåu hieän döôùi hình thöùc mua baùn chòu haøng hoùa. Tín duïng thöông maïi phaùt sinh do söï caùch bieät giöõa saûn xuaát vaø tieâu duøng, do ñaëc tính thôøi vuï trong saûn xuaát vaø tieâu thuï saûn phaåm khieán caùc nhaø saûn xuaát phaûi mua baùn chòu haøng hoùa. Mua baùn chòu cuõng laø hình thöùc tín duïng vì noù chöùa ñaày ñuû caùc noäi dung cô baûn cuûa khaùi nieäm tín duïng. Cô sôû phaùp lyù xaùc ñònh tín duïng thöông maïi laø giaáy nôï ñöôïc thaønh laäp döôùi hình thöùc: leänh phieáu vaø hoái phieáu Vai troø tích cöïc cuûa tín duïng thöông maïi: + Ñaùp öùng kòp thôøi voán cuûa caùc nhaø doanh nghieäp. + Giuùp tieâu thuï haøng hoùa nhanh choùng vaø kòp thôøi.  Tín duïng ngaân haøng: Laø hình thöùc tín duïng theå hieän moái quan heä giöõa caùc toå chöùc vôùi caùc doanh nghieäp vaø caù nhaân. Trong moái quan heä naøy, tín duïng ñoùng vai trung gian neân ngaân haøng vöøa laø ngöôøi cho vay vaø laø ngöôøi ñi vay. Tín duïng ngaân haøng ñöôïc theå hieän döôùi hình thöùc tieàn teä bao goàm tieàn maët vaø buùt teä, trong ñoù buùt teä laø chuû yeáu.  Tín duïng nhaø nöôùc: Laø hình thöùc tín duïng theå hieän moái quan heä giöõa nhaø nöôùc vôùi nhaân daân vaø caùc toå chöùc khaùc. Theo ñoù, nhaø nöôùc chuû ñoäng vay tieàn ñeå taêng nguoàn thu ngaân saùch. + Tín duïng nhaø nöôùc ñöôïc theå hieän baèng caùch phaùt haønh coâng traùi. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. + Tín duïng nhaø nöôùc nhaèm buø ñaép thieáu huït ngaân saùch.  Tín duïng quoác teá: Laø hình thöùc tín duïng theå hieän giöõa nhaø nöôùc vôùi caùc quoác gia hay caùc toå chöùc tieàn teä tín duïng quoác teá. - Caên cöù vaøo möùc ñoä tín nhieäm ñoái vôùi khaùch haøng: coù hai loaïi  Tín duïng cho vay khoâng ñaûm baûo (ngaøy nay goïi laø cho vay tín chaáp): Laø loaïi cho vay khoâng coù taøi saûn theá chaáp, caàm coá hoaëc söï baûo laõnh cuûa ngöôøi thöù ba, maø vieäc cho vay chæ döïa vaøo uy tín cuûa baûn thaân khaùch haøng. Ñoái vôùi nhöõng khaùch haøng toát, trung thöïc trong kinh doanh, coù khaû naêng taøi chính laønh maïnh, quaûn trò coù hieäu quaû thì ngaân haøng coù theå caáp tín duïng döïa vaøo uy tín cuûa baûn thaân khaùch haøng maø khoâng caàn moät nguoàn nôï thöù hai boå sung.  Tín duïng cho vay coù baûo ñaûm: Laø loaïi cho vay ñöôïc ngaân haøng cung öùng phaûi coù taøi saûn theá chaáp hoaëc caàm coá hoaëc coù söï baûo laõnh cuûa ngöôøi thöù ba. Ñoái vôùi khaùch haøng khoâng coù uy tín cao vôùi ngaân haøng khi vay voán ñoøi hoûi phaûi coù ñaûm baûo. Söï ñaûm baûo naøy laø caên cöù phaùp lyù ñeå ngaân haøng coù theâm moät nguoàn thöù hai boå sung cho nguoàn thu nôï thöù nhaát thieáu chaéc chaén. - Caên cöù vaøo phöông thöùc hoaøn traû: coù ba loaïi  Tín duïng cho vay traû goùp: laø loaïi tín duïng cho vay maø khaùch haøng phaûi hoaøn traû goác vaø laõi theo ñònh kyø. Loaïi cho vay naøy chuû yeáu aùp duïng cho vay baát ñoäng saûn, nhaø ôû tieâu duøng, cho vay ñoái vôùi nhöõng ngöôøi kinh doanh nhoû, cho vay trang bò kyõ thuaät trong noâng nghieäp. Thoâng thöôøng coù 4 phöông phaùp traû goùp sau: Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. + Phöông phaùp coäng theâm + Phöông phaùp traû voán goác baèng nhau vaø traû laõi theo soá dö vaøo cuoái moãi ñònh kyø + Phöông phaùp traû voán goác baèng nhau vaø tính laõi treân möùc hoaøn traû cuûa voán goác. + Phöông phaùp traû voán goác baèng nhau vaø laõi baèng nhau trong taát caû caùc ñònh kyø (phöông phaùp hieän giaù).  Tín duïng cho vay phi traû goùp: Laø loaïi cho vay ñöôïc thanh toaùn moät laàn theo thôøi haïn ñaõ thoûa thuaän  Tín duïng cho vay hoaøn traû theo yeâu caàu (aùp duïng kyõ thuaät thaáu chi) 4. Nguyeân taéc cuûa tín duïng ngaân haøng Theo Ñieàu 6 “Quy cheá cho vay cuûa toå chöùc tín duïng ñoái vôùi khaùch haøng” thì khaùch haøng vay voán cuûa ngaân haøng phaûi ñaûm baûo 2 nguyeân taéc sau: Nguyeân taéc 1: Söû duïng voán vay ñuùng muïc ñích ñaõ thoûa thuaän trong hôïp ñoàng tín duïng. Tín duïng cung öùng cho neàn kinh teá phaûi höôùng ñeán muïc tieâu vaø yeâu caàu veà phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi trong töøng giai ñoaïn phaùt trieån. Ñoái vôùi caùc ñôn vò kinh teá tín duïng cuõng phaûi ñaùp öùng caùc muïc ñích cuï theå trong quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh ñeå thuùc ñaåy caùc ñôn vò hoaøn thaønh nhieäm vuï saûn xuaát kinh doanh cuûa mình. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Nguyeân taéc 2: Hoaøn traû nôï goác vaø laõi voán vay ñuùng thôøi haïn ñaõ thoûa thuaän trong hôïp ñoàng tín duïng. Nguyeân taéc naøy ñeà ra nhaèm ñaûm baûo cho caùc ngaân haøng thöông maïi toàn taïi vaø hoaït ñoäng moät caùch bình thöôøng bôûi vì nguoàn voán cho vay cuûa ngaân haøng chuû yeáu laø nguoàn voán huy ñoäng, ñoù laø moät boä phaän taøi saûn cuûa caùc sôû höõu chuû maø ngaân haøng taïm thôøi quaûn lyù vaø söû duïng. Ngaân haøng cuõng coù nghóa vuï ñaùp öùng caùc nhu caàu ruùt tieàn cuûa khaùch haøng khi hoï yeâu caàu. Neáu caùc khoaûn tín duïng khoâng ñöôïc hoaøn traû ñuùng haïn thì nhaát ñònh seõ aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán khaû naêng thanh khoaûn cuûa ngaân haøng. 5. Ñaëc tröng cuûa tín duïng ngaân haøng: Veà baûn chaát tín duïng ngaân haøng cuõng gioáng nhö caùc hình thöùc tín duïng khaùc: ñoù laø söï vay möôïn coù hoaøn traû. Tuy nhieân vì ngaân haøng thöông maïi laø moät toå chöùc chuyeân kinh doanh tieàn teä neân noù coù nhöõng ñaëc tröng sau: 1. Thöïc hieän döôùi daïng tieàn teä: nguoàn voán chuû yeáu maø caùc ngaân haøng söû duïng cho vay ñöôïc hình thaønh töø caùc khoaûn tieàn taïm thôøi nhaøn roãi ñöôïc huy ñoäng trong xaõ hoäi. 2. Coù tính chaát ña daïng: ñaëc tröng naøy ñöôïc theå hieän treân nhieàu khía caïnh:  Ña daïng veà lónh vöïc ñaàu tö tín duïng (tín duïng coâng nghieäp, tín dung noâng nghieäp…);  Ña daïng veà thôøi haïn tín duïng (tín duïng ngaén haïn, trung daøi haïn); Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.  Ña daïng veà khaùch haøng (tín duïng ñoái vôùi caù nhaân, coâng ty, xí nghieäp…);  Ña daïng veà hình thöùc tín duïng (chieác khaáu, cho vay taøi chính, cho vay ngaén haïn boå sung voán löu ñoäng…); 3. Yeáu toá loøng tin trong hoaït ñoäng kinh doanh tín duïng ngaân haøng: Tín duïng laø söï cho vay coù höùa heïn thôøi gian hoaøn traû. Trong quan heä kinh doanh thoâng thöôøng, uy tín vaãn laø yeáu toá ñöôïc ñaët leân haøng ñaàu trong nhieàu tröôøng hôïp nhöng khoâng ñoùng vai troø quyeát ñònh trong mua baùn. Ngöôïc laïi, kinh doanh tín duïng ngaân haøng laø kinh doanh “quyeàn söû duïng caùc khoaûn tieàn teä”, ngaân haøng chæ baùn “giaù trò söû duïng” chöù khoâng baùn “tieàn”. Hôn nöõa giaù baùn (laõi suaát) quyeàn söû duïng tieàn teä thöôøng raát nhoû so vôùi giaù trò khoaûn cho vay, neân söï buø ñaép ruûi ro xaûy ra laø quaù ít oûi. Töø ñoù coù theå thaáy raèng quan heä tín duïng buoäc phaûi coù loøng tin. Thieáu loøng tin, quan heä tín duïng khoâng theå phaùt sinh. 4. Tín duïng ngaân haøng taïo tieàn kyù thaùc, taïo taøi nguyeân cho hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng. Chöùc naêng taïo tieàn vaø huûy tieàn laø chöùc naêng rieâng coù cuûa tín duïng ngaân haøng. Chöùc naêng naøy laøm cho hoaït ñoäng kinh doanh tín duïng cuûa ngaân haøng khaùc haún vôùi caùc hoaït ñoäng kinh doanh thoâng thöôøng khaùc. 6. Vai troø cuûa tín duïng ngaân haøng Thöù nhaát: Tín duïng thuùc ñaåy saûn xuaát phaùt trieån