Bé y tÕ
Vô khoa häc vµ ®µo t¹o
ChØ ®¹o:
GS.TSKH. NguyÔn v¨n DÞp
Chñ biªn:
Ths. PhÝ v¨n Th©m
TS. Ph¹m Quèc B¶o
Nh÷ng ng−êi biªn so¹n:
TS. Phan Thôc Anh
X©y dùng vµ triÓn khai
c¸c dù ¸n y tÕ
TS. Ph¹m Quèc B¶o
KS. Hµ §¾c Biªn
PGS.TS.Tr−¬ng ViÖt Dòng
Ths. L−u Ngäc Ho¹t
TS. NguyÔn V¨n HiÕn
BS. Hµ Thanh HuyÒn
CN. Chö V¨n Loan
Ths. Ph¹m V¨n T¸c
Ths. PhÝ NguyÖt Thanh
PGS. TS.Ph¹m V¨n Th©n
Ths. PhÝ V¨n Th©m
TS. §ç Xu©n Th«ng
Nhµ xuÊt b¶n y häc
Hµ néi - 2004
1
2
Lêi nãi ®Çu
Ch−¬ng tr×nh, dù ¸n lµ mét bé phËn quan träng trong
kÕ ho¹ch nhµ n−íc diÔn ra trong mäi lÜnh vùc kinh tÕ, x·
héi. Ngµnh y tÕ ®ang triÓn khai thùc hiÖn nhiÒu dù ¸n
trong n−íc vµ hîp t¸c quèc tÕ, lµ h×nh thøc ®Çu t− ®−îc
coi lµ cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn khi x©y dùng vµ triÓn khai
c¸c dù ¸n, chóng ta cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n do nh÷ng
c¸n bé lµm viÖc trong lÜnh vùc nµy cßn thiÕu nh÷ng kiÕn
thøc vµ kü n¨ng cÇn thiÕt. Trong c¸c tr−êng ®¹i häc vµ
trung häc y d−îc ®Òu x©y dùng nh÷ng ch−¬ng tr×nh
gi¶ng d¹y vÒ qu¶n lý dù ¸n ë c¸c m«n thuéc lÜnh vùc y tÕ
c«ng céng, tæ chøc vµ qu¶n lý y tÕ, song trong qu¸ tr×nh
triÓn khai cßn gÆp nh÷ng lóng tóng do thiÕu kinh
nghiÖm vµ khã kh¨n trong viÖc t×m kiÕm tµi liÖu d¹y-häc.
§Ó ®¸p øng ®−îc nhu cÇu thùc tÕ ®ã, Vô Khoa häc vµ ®µo
t¹o cho xuÊt b¶n tµi liÖu :" X©y dùng vµ triÓn khai c¸c dù
¸n y tÕ". Tµi liÖu nµy nh»m phôc vô cho sinh viªn ®¹i
häc vµ häc viªn sau ®¹i häc c¸c chuyªn ngµnh Y tÕ c«ng
céng; häc sinh c¸c tr−êng y d−îc khi nghiªn cøu vÒ tæ
chøc vµ qu¶n lý y tÕ. Tµi liÖu nµy cßn cã thÓ lµm tµi liÖu
tham kh¶o cho c¸c gi¶ng viªn, c¸c c¸n bé y tÕ phôc vô
cho c«ng t¸c gi¶ng d¹y còng nh− ®ang x©y dùng vµ triÓn
khai dù ¸n y tÕ .
t¹o c¸n bé qu¶n lý dù ¸n ®−îc tæ chøc SIDA - Thuþ §iÓn
gióp ®ì Bé Y tÕ, c¸c tµi liÖu cña Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi
(WHO) vµ cña Tr−êng ®¹i häc New South Wale, §¹i
häc Queensland (Australia), §¹i häc Boston (Hoa Kú).
Tµi liÖu ®−îc thiÕt kÕ gåm 6 ch−¬ng:
Ch−¬ng 1: ChuÈn bÞ x©y dùng dù ¸n
Ch−¬ng 2: ThiÕt kÕ vµ lËp kÕ ho¹ch dù ¸n
Ch−¬ng 3: Phª duyÖt dù ¸n
Ch−¬ng 4: TriÓn khai thùc hiÖn dù ¸n
Ch−¬ng 5: KiÓm tra, gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ c¸c dù ¸n
Ch−¬ng 6: Bµi tËp t×nh huèng (scenario)
Ban biªn so¹n ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh
cña Bé Y tÕ, cña ch−¬ng tr×nh hîp t¸c y tÕ ViÖt NamThuþ §iÓn, cña gi¸o s− Arie-Rotem tõ tr−êng §¹i häc
New South Wale vµ sù nhiÖt t×nh tham gia cña c¸c t¸c
gi¶ trong qu¸ tr×nh biªn so¹n tËp tµi liÖu nµy.
LÇn ®Çu xuÊt b¶n nªn kh«ng tr¸nh khái sai sãt,
chóng t«i mong muèn nhËn ®−îc c¸c gãp ý cña c¸c b¹n
®Ó lÇn t¸i b¶n sau cuèn s¸ch ®−îc hoµn chØnh h¬n.
Hµ Néi, th¸ng 8 n¨m 2004
Vô Khoa häc vµ §µo t¹o
Bé Y tÕ
Tµi liÖu ®−îc biªn so¹n trªn quan ®iÓm: khoa häc,
hiÖn ®¹i, phï hîp thùc tiÔn y tÕ ViÖt Nam. Trong qu¸
tr×nh biªn so¹n c¸c t¸c gi¶ cã tham kh¶o vÒ kho¸ ®µo
3
4
PPMU
Provincial Project Management Unit (§¬n vÞ qu¶n lý dù
¸n tØnh)
EPI
Expanded Program ß Immunization (Ch. tr×nh tiªm chñng
më réng)
ARI
Acute Respiratory Infection (NhiÔm khuÈn h« hÊp cÊp)
CDD
Control Diarheal Diseases (Khèng chÕ bÖnh tiªu ch¶y)
FGD
Focus Group Discusion (Th¶o luËn nhãm träng t©m)
PRA
Paticipatory Rapid Apraisal (TiÕp cËn nhanh céng ®ång)
RRA
Rapid Rural Apraisal (quy tr×nh ®¸nh gi¸ nhanh)
RAP
Rapid Apraisal Procedure (®¸nh gi¸ nhanh vïng n«ng th«n)
TOR
Term Of Reference (B¶n tham chiÕu)
TSSA
Training system support Area (LÜnh vùc hç trî hÖ thèng
®µo t¹o)
UBND
ñy ban nh©n d©n
TTGDSK
Trung t©m gi¸o dôc søc khoÎ
CSSK
Ch¨m sãc søc khoÎ
KLG
Khung Logic
TCQL
Tæ chøc qu¶n lý
Nh÷ng ch÷ viÕt t¾t
ODA
Official Development Assistance (Hç trî ph¸t triÓn chÝnh
thøc)
ADB
Asian Development Bank (Ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸)
WB
World Bank (Ng©n hµng thÕ giíi )
WHO
World Health Organization (Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi)
UNDP
United Nations Development Program (Ch−¬ng tr×nh ph¸t
triÓn Liªn hiÖp quèc)
SIDA
Swedish International Development Authority (Tæ chøc
ph¸t triÓn quèc tÕ cña Thuþ §iÓn)
JICA
Japanese International Cooperation Agency (Tæ chøc Hîp
t¸c quèc tÕ cña NhËt B¶n)
CIDA
Canadian International Development Agency (Tæ chøc Hç
trî ph¸t triÓn quèc tÕ cña Canada)
NGOs
Non Govermental Organizations (Tæ chøc phi chÝnh phñ)
UNICEF
United Nations International Children's Funds (Quü nhi
®ång liªn hiÖp quèc)
EC
European Commission (Céng ®ång ch©u ¢u)
GDSK
Gi¸o dôc søc khoÎ
IMF
International Moneytary Fund ( Quü tiÒn tÖ quèc tÕ)
SDD
Suy dinh d−ìng
CARE
Tªn riªng cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ
SCF
Save the Children Fund (Quü cøu trî nhi ®ång)
HVO
Health Voluntary Oversea (Quü hç trî t×nh nguyÖn h¶i
ngo¹i cña Mü)
BOT
Build, Operation, Transfer (X©y dùng, vËn hµnh, chuyÓn giao)
FDI
Foreign Direct Investment (§Çu t− trùc tiÕp cña n−íc ngoµi)
PMU
Project Management Unit (§¬n vÞ qu¶n lý dù ¸n)
5
6
4. C¸c bªn liªn quan dù ¸n (ThS. PhÝ V¨n Th©m)
Môc lôc
Trang
Ch−¬ng 1 : ChuÈn bÞ x©y dùng dù ¸n
1. §Þnh h−íng c«ng t¸c dù ¸n phôc vô môc tiªu
chiÕn l−îc y tÕ (TS. Ph¹m Quèc B¶o)
15
51
-
Kh¸i niÖm vÒ c¸c bªn liªn quan ®Õn dù ¸n
51
-
Mèi quan t©m cña c¸c bªn liªn quan
52
-
Ph©n tÝch c¸c bªn liªn quan
56
-
Mét sè kh¸i niÖm vÒ dù ¸n quèc tÕ vµ hç trî quèc tÕ
60
-
X©y dùng n¨ng lùc lµm viÖc ë c¸c dù ¸n y tÕ
65
-
§Æt vÊn ®Ò
15
-
ChiÕn l−îc y tÕ 2010 vµ ®Þnh h−íng ®Õn 2020
17
-
Thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô y tÕ th«ng qua c¸c dù ¸n, ®Ò ¸n
20
-
Më ®Çu
71
-
§«i nÐt vÒ qu¶n lý vµ thùc hiÖn dù ¸n hiÖn nay
24
-
Tãm t¾t vÒ ph©n tÝch t×nh huèng
72
-
KÕt luËn
25
-
Giíi thiÖu c¸ch häc theo tÝnh huèng
75
-
X¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò
76
2. Tæng quan vÒ x©y dùng dù ¸n vµ triÓn khai dù ¸n y tÕ
(ThS. PhÝ V¨n Th©m)
Ch−¬ng 2: ThiÕt kÕ vµ lËp kÕ ho¹ch dù ¸n
5. Ph©n tÝch t×nh huèng (TS. Phan Thôc Anh)
26
6. X©y dùng môc tiªu dù ¸n (ThS. PhÝ V¨n Th©m)
71
81
-
Më ®Çu
26
-
Kh¸i niÖm vÒ môc tiªu dù ¸n
81
-
ThÕ nµo lµ ch−¬ng tr×nh, dù ¸n
27
-
VÞ trÝ cña môc tiªu trong dù ¸n
84
-
§Æc tr−ng cña dù ¸n
29
-
C¸ch viÕt môc tiªu dù ¸n
86
-
Ph©n lo¹i dù ¸n
30
-
C©y môc tiªu, ph©n tÝch môc tiªu
90
-
ThÕ nµo lµ qu¶n lý dù ¸n
31
-
Mét sè vÝ dô vÒ môc tiªu ch−¬ng tr×nh dù ¸n
-
Nh÷ng néi dung chÝnh trong viÖc x©y dùng
vµ triÓn khai dù ¸n
3. Thu thËp th«ng tin ®Ó x©y dùng dù ¸n y tÕ
(ThS. PhÝ V¨n Th©m)
7. X¸c ®Þnh s¶n phÈm ®Çu ra cña dù ¸n
(PGS.TS.Tr−¬ng ViÖt Dòng)
33
95
-
§Æt vÊn ®Ò
95
40
-
§Þnh nghÜa s¶n phÈm ®Çu ra vµ kÕt qu¶ ®Çu ra
97
-
TÇm quan träng cña th«ng tin trong x©y dùng dù ¸n
40
-
KÕt qu¶ ®Çu ra
101
-
C¸c nguån th«ng tin cho dù ¸n y tÕ
41
-
Mèi quan hÖ gi÷a s¶n phÈm ®Çu ra vµ kÕt qu¶ ®Çu ra
102
-
§iÒu tra thu thËp th«ng tin ®Ó x©y dùng dù ¸n
43
7
8. X©y dùng c¸c ho¹t ®éng dù ¸n (ThS. PhÝ V¨nTh©m)
8
107
-
VÞ trÝ vµ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng dù ¸n
108
-
X©y dùng s¬ ®å hÖ thèng tæ chøc
155
-
C¸ch x©y dùng c¸c ho¹t ®éng cña dù ¸n
109
-
ThiÕt kÕ ph−¬ng ¸n triÓn khai ho¹t ®éng
159
-
C¸c lo¹i ho¹t ®éng cña dù ¸n
112
-
B¶ng tiÕn ®é thêi gian cña c¸c ho¹t ®éng dù ¸n
116
9. LËp kÕ ho¹ch dù ¸n theo khung logic
(TS.Phan thôc Anh)
Ch−¬ng 3: Phª duyÖt dù ¸n
13. ThÈm ®Þnh, phª duyÖt dù ¸n y tÕ
(TS. §ç Xu©n Th«ng, ThS. PhÝ V¨n Th©m)
123
163
-
Më ®Çu
123
-
C«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n
163
-
Khung logic lµ g× vµ vËn hµnh thÕ nµo
124
-
Phª duyÖt dù ¸n
173
-
CÊu tróc cña khung logic
126
-
Th«ng b¸o dù ¸n ®· ®−îc phª duyÖt
174
-
TÝnh Logic cña khung logic
128
-
Nh÷ng néi dung quan träng kh¸c
134
-
KiÓm tra l¹i khung logic
134
-
Nh÷ng h¹n chÕ cña ma trËn logic
136
10. ChØ sè trong gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n ?
(PGS.TS.Tr−¬ng ViÖt Dòng)
14. Tæ chøc vµ bè trÝ nh©n lùc ®Ó triÓn khai dù ¸n
(ThS. L−u Ngäc Ho¹t)
179
-
X©y dùng s¬ ®å tæ chøc cña dù ¸n
179
-
Tæ chøc v¨n phßng cña dù ¸n
191
137
-
Ban hµnh c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn, b¶ng kiÓm cÇn thiÕt
191
-
§µo t¹o vµ båi d−ìng c¸n bé dù ¸n
196
-
ChØ sè
137
-
C¸c chØ sè môc tiªu
140
-
C¸c chØ sè gi¸m s¸t
141
-
C¸c chØ sè ®¸nh gi¸
142
11. Gi¶ ®Þnh vµ rñi ro (TS. Phan Thôc Anh)
Ch−¬ng 4: TriÓn khai thùc hiÖn dù ¸n
15. TriÓn khai c¸c ho¹t ®éng cña dù ¸n
(ThS. PhÝ NguyÖt Thanh)
199
-
Më ®Çu
199
144
-
Tæ chøc héi nghÞ, héi th¶o, líp tËp huÊn
200
-
X¸c ®Þnh c¸c gi¶ ®Þnh
144
-
Ho¹t ®éng hç trî kü thuËt
204
-
X¸c ®Þnh vµ h¹n chÕ c¸c rñi ro
147
-
C¸c ho¹t ®éng cö ®oµn ra
206
-
C¸c ho¹t ®éng kh¸c
207
-
PhÇn phô lôc
208
12. ThiÕt kÕ ph−¬ng ¸n triÓn khai dù ¸n
(ThS. PhÝ V¨n Th©m)
150
-
VÞ trÝ,tÇm quan träng
150
-
ThiÕt kÕ ph−¬ng ¸n vÒ tæ chøc dù ¸n
151
9
16. Mua s¾m hµng ho¸, trang thiÕt bÞ cho c¸c dù ¸n y tÕ
(KS. Hµ §¾c Biªn)
215
10
-
Më ®Çu
C«ng t¸c mua s¾m
Nh÷ng néi dung cÇn quan t©m trong qu¸ tr×nh
tæ chøc ®Êu thÇu mua s¾m hµng ho¸
Qu¶n lý hµng ho¸ ch−a sö dông
215
217
19. §¸nh gi¸ dù ¸n y tÕ (PGS.TS.Tr−¬ng ViÖt Dòng)
-
Më ®Çu
265
-
X©y dùng khung chÝnh s¸ch ®Ó viÕt ®Ò c−¬ng ®¸nh gi¸
266
-
ThiÕt kÕ ®Ò c−¬ng ®¸nh gi¸
267
-
Quy tr×nh ®¸nh gi¸
269
-
C¸c b−íc trong qu¸ tr×nh x©y dùng bé c©u hái
280
-
Nguyªn t¾c ph©n tÝch chi phÝ - hiÖu qu¶
281
-
Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ®Þnh tÝnh
290
20. ViÕt b¸o c¸o ho¹t ®éng dù ¸n - KÕt thóc dù ¸n
(TS.NguyÔn v¨n HiÕn)
304
221
227
17. Qu¶n lý tµi chÝnh dù ¸n
(PGS.TS. Tr−¬ng ViÖt Dòng, CN Chö V¨n Loan)
- Më ®Çu
- LËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh cho dù ¸n
- C¸c b−íc trong qu¶n lý tµi chÝnh dù ¸n viÖn trî
- Tæ chøc
230
230
231
238
240
Ch−¬ng 5: KiÓm tra, gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n
18. Gi¸m s¸t ho¹t ®éng dù ¸n (PGS.TS. Ph¹m V¨n Th©n)
265
243
-
Më ®Çu
304
-
ViÕt b¸o c¸o ho¹t ®éng dù ¸n
307
-
KÕt thóc dù ¸n
317
Ch−¬ng 6: Bµi tËp t×nh huèng (scenario)
-
§Æt vÊn ®Ò
243
-
Kh¸i niÖm vÒ gi¸m s¸t, hç trî
244
-
Vai trß cña gi¸m s¸t trong ho¹t ®éng dù ¸n
246
-
Gi¸m s¸t viªn dù ¸n
248
-
Ph−¬ng tiÖn ®Ó gi¸m s¸t
249
-
T×nh huèng y tÕ huyÖn Mª-LÜnh
324
-
Ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t
250
-
Häc tËp theo t×nh huèng (scenario)
331
-
Quy tr×nh gi¸m s¸t
252
-
§i thùc tÕ ®Ó thu thËp sè liÖu vµ th«ng tin cho dù ¸n
-
Lång ghÐp gi¸m s¸t dù ¸n víi c¸c ho¹t ®éng, dÞch vô y tÕ
254
-
Kinh phÝ cho ho¹t ®éng gi¸m s¸t
255
-
Nh÷ng ®iÒu cÇn chó ý trong gi¸m s¸t ho¹t ®éng dù ¸n
255
-
X©y dùng, chuÈn bÞ c«ng cô ®Ó gi¸m s¸t
257
-
Mét vµi mÉu b¶ng kiÓm ®Ó gi¸m s¸t
262
11
21. T×nh huèng dïng cho ®µo t¹o vµ th¶o luËn nhãm
(ThS.PhÝ V¨n Th©m, BS. Hµ Thanh HuyÒn
TS.Phan Thôc Anh,PGS.TS. Tr−¬ng ViÖt Dòng,
ThS.Ph¹m V¨n T¸c)
12
323
Mª LÜnh
333
-
Lµm viÖc theo nhãm chuyªn gia ®Ó x©y dùng dù ¸n
336
-
Mét sè mÉu dù ¸n y tÕ
337
Ch−¬ng 1
cHUÈN BÞ X¢Y DùNG Dù ¸N
13
14
1. §Þnh h−íng c«ng t¸c dù ¸n phôc vô môc tiªu
chiÕn l−îc y tÕ
TS. Ph¹m Quèc B¶o
Môc tiªu
1.
HiÓu ®−îc c¸c nhiÖm vô chiÕn l−îc cña ngµnh y
tÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay
2.
Lùc chän ®−îc c¸c nhiÖm vô −u tiªn ®Ó ®Þnh
h−íng c¸c dù ¸n phôc vô chiÕn l−îc y tÕ
I. §Æt vÊn ®Ò
Søc khoÎ cho mäi ng−êi lµ mèi quan t©m hµng ®Çu
cña c¸c ChÝnh phñ. NhiÖm vô cña c¸c nhµ l·nh ®¹o c¸c
quèc gia ®Òu ph¶i quan t©m c¶i thiÖn ®êi sèng cho hµng
tû ng−êi ®ang cßn trong nghÌo ®ãi vµ bÖnh tËt, thùc
hiÖn quyÒn c¬ b¶n cña con ng−êi cã søc khoÎ tèt nhÊt.
ChÊt l−îng cuéc sèng phô thuéc trùc tiÕp vµo t×nh tr¹ng
søc khoÎ vµ ng−îc l¹i, sù ph¸t triÓn vÒ søc kháe dÉn tíi
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Môc ®Ých x· héi cao nhÊt cña
c¸c ChÝnh phñ, c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ thÕ giíi lµ kh«ng
ngõng phÊn ®Êu n©ng cao søc khoÎ cho céng ®ång, theo
tiªu chuÈn cña Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi lµ ®¹t tíi t×nh
15
tr¹ng hoµn toµn tho¶i m¸i vÒ vËt chÊt, tinh thÇn vµ x·
héi.V× vËy, t¨ng c−êng søc khoÎ lµ mét chØ sè quan
träng ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia trong viÖc
c¶i thiÖn cuéc sèng cña con ng−êi.
Môc tiªu søc khoÎ lµ môc tiªu ®éng do nhu cÇu n©ng
cao søc khoÎ kh«ng ngõng t¨ng theo sù ph¸t triÓn vÒ
kinh tÕ, x· héi. Thùc hiÖn môc tiªu søc khoÎ lµ c«ng
viÖc khã kh¨n l©u dµi vµ rÊt tèn kÐm; ®ßi hái ph¶i huy
®éng c¸c nguån lùc cña ®Êt n−íc vµ sö dông c¸c nguån
hç trî tõ bªn ngoµi mét c¸ch hîp lý.
ë c¸c n−íc ph¸t triÓn, nhiÖm vô nãi trªn vÉn cßn lµ
mét th¸ch thøc, th× ë nh÷ng n−íc ®ang ph¸t triÓn nh−
n−íc ta, nhiÖm vô nµy cßn nÆng nÒ gÊp béi. Chóng ta
võa b−íc ra khái cuéc chiÕn tranh l©u dµi vµ khèc liÖt
giµnh ®éc lËp. §ång bµo c¸c d©n téc ViÖt Nam chÞu
nhiÒu tæn thÊt, ®au th−¬ng, ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn
cßn nhiÒu thiÕu thèn. Qu¸ tr×nh ®æi míi, tuy ®· ®¹t
®−îc nhiÒu thµnh tùu quan träng, nh−ng nh×n chung
t×nh tr¹ng kinh thÕ x· héi cßn kÐm ph¸t triÓn. Ng©n
s¸ch dµnh cho y tÕ cßn kh¸ khiªm tèn, kho¶ng 5 USD/
ng−êi / n¨m, trong khi con sè nµy ë c¸c n−íc trong khu
vùc tõ vµi chôc ®Õn hµng tr¨m vµ ë c¸c n−íc ph¸t triÓn
tíi hµng ngh×n. Søc Ðp vÒ kinh tÕ lu«n ®Ì nÆng lªn c«ng
t¸c y tÕ n−íc ta trong nhiÒu n¨m qua. Trong hoµn c¶nh
hiÖn nay còng nh− trong mét vµi thËp niªn n÷a, kh«ng
cã ph−¬ng ¸n tµi chÝnh nµo cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu
ch¨m sãc søc khoÎ ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn cho nh©n d©n.
Tuy nhiªn viÖc phèi hîp, liªn kÕt, sö dông hîp lý c¸c
16
nguån lùc, tranh thñ c¸c nguån viÖn trî, ch¾c ch¾n cã
thÓ gãp phÇn ®¸ng kÓ c¶i thiÖn ®−îc t×nh h×nh. VÊn ®Ò
quan träng hµng ®Çu cña c¸c nhµ qu¶n lý, l·nh ®¹o
ngµnh y tÕ tõ trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng lµ cÇn ®Þnh
h−íng c¸c nguån lùc, c¸c dù ¸n vµo c¸c nhiÖm vô chiÕn
l−îc vÒ y tÕ trong ph¹m vi quyÒn h¹n cña m×nh.
II. ChiÕn l−îc y tÕ ®Õn 2010 vµ ®Þnh h−íng
®Õn 2020
ChiÕn l−îc ch¨m sãc vµ b¶o vÖ sóc khoÎ nh©n d©n
®Õn 2010 ®· ®−îc ChÝnh phñ phª duyÖt víi môc tiªu:
PhÊn ®Êu ®Ó mäi ng−êi d©n ®−îc h−ëng c¸c dÞch vô
ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu, cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn vµ sö
dông c¸c dÞch vô y tÕ cã chÊt l−îng. Mäi ng−êi ®Òu ®−îc
sèng trong céng ®ång an toµn, ph¸t triÓn tèt vÒ thÓ chÊt
vµ tinh thÇn. Gi¶m tû lÖ m¾c bÖnh, n©ng cao thÓ lùc,
t¨ng tuæi thä vµ ph¸t triÓn gièng nßi
C¸c chØ tiªu søc khoÎ cÇn ®¹t ®−îc vµo n¨m 2010 lµ:
− Tuæi thä trung b×nh: 71
− Tû suÊt chÕt mÑ: 70/100.000 trÎ ®Î sèng
− Tû lÖ chÕt trÎ em d−íi 1 tuæi: d−íi 25‰
− Tû lÖ chÕt trÎ em d−íi 5 tuæi: 32‰
− Tû lÖ trÎ míi ®Î cã träng l−îng d−íi 2500 g thÊp
h¬n 6%
− Tû lÖ trÎ em d−íi 5 tuæi bÞ suy dinh d−ìng gi¶m
xuèng cßn d−íi 20%
17
− ChiÒu cao trung b×nh cña thanh niªn ®¹t tõ 1,60 m
trë lªn.
− Cã 4,5 b¸c sÜ vµ 1 d−îc sü ®¹i häc/ 10.000 d©n
Tr−íc m¾t ngµnh y tÕ cÇn tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò
søc khoÎ −u tiªn nh− phßng chèng dÞch, phßng chèng
nhiÔm khuÈn, søc khoÎ bµ mÑ vµ trÎ em, søc khoÎ
céng ®ång.
VÒ chiÕn l−îc ®Çu t−, cÇn −u tiªn cho vïng nghÌo,
vïng nói, vïng s©u, vïng xa; trong ®ã ®Çu t− Nhµ n−íc
gi÷ vai trß chñ ®¹o; ®ång thêi t¨ng c−êng huy ®éng vµ
®iÒu phèi c¸c nguån viÖn trî, ®Æc biÖt lµ c¸c kho¶n viÖn
trî kh«ng hoµn l¹i, hç trî kü thuËt vµ c¸c kho¶n vay
−u ®·i.
Trong sè nh÷ng vÊn ®Ò søc khoÎ −u tiªn, søc khoÎ
cho ng−êi nghÌo ®ang lµ vÊn ®Ò næi lªn hµng ®Çu trong
c«ng t¸c y tÕ hiÖn nay. Cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi ®Êt
n−íc, sù ph©n biÖt giµu nghÌo ®ang diÔn ra ngµy cµng
gay g¾t, Mét tû lÖ lín d©n c− ë miÒn nói, vïng s©u, vïng
xa, biªn gÝíi h¶i ®¶o ®ang ph¶i chÞu nhiÒu thiÖt thßi
trong viÖc sö dông c¸c dÞch vô y tÕ. Ch¨m lo søc khoÎ
cho ng−êi nghÌo võa lµ vÊn ®Ò ®¹o lý truyÒn thèng cña
d©n téc ViÖt Nam; võa gãp phÇn ch¨m lo nguån lùc quý
gi¸ nhÊt cña quèc gia - nguån nh©n lùc, yÕu tè quyÕt
®Þnh sù thµnh b¹i cña c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc.
Ph−¬ng ch©m chØ ®¹o nhÊt qu¸n cña §¶ng ®èi víi
c«ng t¸c y tÕ n−íc ta lµ phßng bÖnh h¬n ch÷a bÖnh.
Nh÷ng n¨m qua ngµnh y tÕ ViÖt Nam ®· thu ®−îc
nhiÒu thµnh tùu quan träng trong lÜnh vùc y häc dù
18
phßng. NhiÒu bÖnh dÞch nguy hiÓm ®−îc ®Èy lïi, ®Æc
biÖt ®· khèng chÕ thµnh c«ng dÞch SARS, mét dÞch l¹
cùc kú nguy hiÓm ®· tõng khiÕn c¶ thÕ giíi lo l¾ng.Tuy
nhiªn, c«ng t¸c y häc dù phßng vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp:
bÖnh dÞch vÉn cßn bïng ph¸t ë nhiÒu n¬i nh− sèt xuÊt
huyÕt, viªm mµng n·o, viªm gan, sèt rÐt....m«i tr−êng
ngµy cµng « nhiÔm nÆng nÒ, nhiÒu dÞch bÖnh míi xuÊt
hiÖn, ®iÓn h×nh nh− bÖnh cóm gia cÇm kh«ng nh÷ng
g©y thiÖt h¹i to lín vÒ kinh tÕ mµ cßn ®e do¹ l©y lan
sang ng−êi, g©y hËu qu¶ kh«n l−êng. V× vËy c«ng t¸c
phßng ngõa lu«n ®−îc ChÝnh phñ vµ Bé Y tÕ ViÖt Nam
dµnh sù quan t©m thÝch ®¸ng. Nh÷ng n¨m tíi, ngµnh y
häc dù phßng n−íc ta sÏ ®−îc ®æi míi toµn diÖn vµ ®−îc
t¨ng c−êng n¨ng lùc ®¸ng kÓ.
LÜnh vùc søc khoÎ sinh s¶n vµ søc khoÎ trÎ em còng
th−êng xuyªn nhËn ®−îc sù quan t©m vµ ®Çu t− lín cña
ChÝnh phñ vµ Bé Y tÕ ViÖt Nam. Cã nh÷ng thêi ®iÓm,
lÜnh vùc nµy thu hót tíi 39% tæng viÖn trî n−íc ngoµi
cho ngµnh y tÕ.
Cïng víi nh÷ng tiÕn bé vÒ khoa häc c«ng nghÖ, c¸c
kü thuËt míi ®−îc øng dông vµo c«ng t¸c y tÕ ngµy cµng
nhiÒu. ViÖc tiÕp cËn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®ßi hái nguån
lùc hÕt søc to lín mµ ngay c¶ c¸c n−íc giµu còng gÆp
nhiÒu khã kh¨n. Tuy nhiªn b»ng sù n¨ng ®éng s¸ng
t¹o, ph¸t huy néi lùc vµ tranh thñ c¸c nguån lùc sù hç
trî qu«c tÕ, nhiÒu kü thuËt hiÖn ®¹i, nhiÒu trang thiÕt
bÞ ®¾t tiÒn ®· ®−îc ngµnh y tÕ ®−a vµo sö dông cã hiÖu
qu¶. Trong 10 n¨m qua, bé mÆt c¸c bÖnh viÖn tõ Trung
−¬ng tíi tuyÕn tØnh ®· thay ®æi h¼n. Tr×nh ®é kü thuËt
19
cña c¸c tuyÕn nµy ®· ®−îc n©ng cao rÊt nhiÒu. HiÖn t¹i
ChÝnh phñ ®ang cho phÐp x©y dùng ®Ò ¸n t¨ng c−êng
trang thiÕt bÞ vµ c¬ së vËt chÊt cho c¸c bÖnh viÖn tuyÕn
huyÖn. §Ò ¸n nµy nh»m gióp ng−êi d©n tiÕp cËn dÔ h¬n
víi c¸c dÞch vô y tÕ kü thuËt cao; mÆt kh¸c gãp phÇn
gi¶m t¶i cho c¸c bÖnh viÖn tuyÕn Trung −¬ng. Bé Y tÕ
®ang tr×nh c¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vèn, trong ®ã cã gi¶p
ph¸p ph¸t hµnh c«ng tr¸i, vµ kªu gäi hç trî quèc tÕ
nh»m huy ®éng nguån lùc cho ®Ò ¸n.
§Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ nhiÖm vô ch¨m sãc søc
khoÎ nh©n d©n, yÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt lµ ph¶i cã ®ñ
nh©n lùc víi tr×nh ®é phï hîp ®¸p øng yªu cÇu kü thuËt
ë c¸c tuyÕn y tÕ. HiÖn nay Bé Y tÕ ®ang rÊt thiÕu nguån
lùc cho c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc,
bao gåm nh©n lùc y tÕ ë vïng s©u, vïng cao vµ ph¸t
triÓn ®éi ngò c¸n bé chuyªn khoa s©u. T×nh tr¹ng thiÕu
chuyªn gia giái cho c¸c chuyªn ngµnh kü thuËt hiÖn
®ang g©y nªn sù lo ng¹i lín cho c¸c nhµ l·nh ®¹o vµ c¸c
nhµ chuyªn m«n hµng ®Çu cña ngµnh Y tÕ.
NhiÒu gi¶i ph¸p ®ang ®−îc th¶o luËn nh»m huy
®éng nguån l−c. C¸c dù ¸n lín cÇn ®−îc ®Þnh h−íng tËp
trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò chiÕn l−îc nãi trªn.
III. Thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô y tÕ th«ng qua
c¸c dù ¸n, ®Ò ¸n
1. §Çu t− ph¸t triÓn trong lÜnh vùc y tÕ
Tr−íc hÕt cÇn t×m hiÓu viÖc chi ng©n s¸ch cho c¸c
ho¹t ®éng y tÕ theo c¬ chÕ hiÖn hµnh.
20
− Dù ¸n võa vµ nhá quy m« vµi triÖu USD do c¸c Bé
phª duyÖt vµ qu¶n lý hoÆc giao cho tØnh qu¶n lý
(dù ¸n nhãm B &C).
Ng©n s¸ch hµng n¨m cÊp cho ngµnh y tÕ hiÖn chØ
chiÕm kho¶ng 5% tæng chi ng©n s¸ch Nhµ n−íc. Kho¶n
chi nh− vËy lµ qu¸ h¹n hÑp ®èi víi mét nÒn kinh tÕ cßn
kÐm ph¸t triÓn; v× sè l−îng tuyÖt ®èi qu¸ thÊp, l¹i ph¶i
dµnh kho¶ng h¬n 60% ®Ó tr¶ l−¬ng vµ c¸c kho¶n chi phÝ
hµnh chÝnh sù nghiÖp. PhÇn dµnh cho ®Çu t− ph¸t triÓn
kh«ng ®¸ng kÓ vµ ph¶i thùc hiÖn th«ng qua c¸c ch−¬ng
tr×nh dù ¸n víi nh÷ng c¬ chÕ qu¶n lý hÕt søc phøc t¹p.
Hµng n¨m Bé Y tÕ tr×nh ChÝnh phñ hµng chôc c¸c ®Ò ¸n
hç trî ph¸t triÓn tõng lÜnh vùc c«ng t¸c vµ ph¶i tèn kh¸
nhiÒu thêi gian, c«ng søc ®Ó th«ng qua c¸c dù ¸n nµy.
Ph©n theo nguån vèn, cã thÓ chia thµnh 2 lo¹i:
− Dù ¸n nguån vèn trong n−íc
− Dù ¸n ODA gåm vèn vay vµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i
Ph©n theo môc tiªu, cã thÓ chia thµnh 2 nhãm:
− C¸c dù ¸n thuéc ch−¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia:
nhãm nµy gåm c¸c ch−¬ng tr×nh y tÕ quèc gia do
Bé Y tÕ thùc hiÖn: dù ¸n tiªm chñng më réng, dù
¸n phßng chèng sèt rÐt, dù ¸n phßng chèng sèt
xuÊt huyÕt, dù ¸n phßng chèng HIV/ AIDS. Mét
sè ch−¬ng tr×nh dù ¸n do c¸c bé ngµnh kh¸c chñ
tr×: ch−¬ng tr×nh n−íc s¹ch vÖ sinh m«i tr−êng,
ch−¬ng tr×nh d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh...
ViÖc chi ng©n s¸ch y tÕ ë c¸c ®Þa ph−¬ng cßn gÆp khã
kh¨n h¬n do c¸c kho¶n chi cã tÝnh chÊt l−¬ng chiÕm tû
träng kho¶ng 70%; mét sè tØnh nh− Thanh Ho¸ chiÕm
88%, T©y Ninh 81%, Ninh B×nh 77%. Kinh phÝ Ýt ái cßn
l¹i ®−îc giµnh mét phÇn chi cho ®Çu t− ph¸t triÓn th«ng
qua c¸c dù ¸n do UBND c¸c tØnh duyÖt cho ngµnh Y tÕ
®Þa ph−¬ng.
− C¸c dù ¸n ®Çu t− ph¸t triÓn: dù ¸n ®Çu t− c¸c
trung t©m y tÕ chuyªn s©u; Dù ¸n x©y dùng c¸c
c«ng tr×nh träng ®iÓm Tr−êng §H Y-D−îc CÇn
Th¬, dù ¸n n©ng cÊp mét sè bÖnh viÖn, dù ¸n ®Çu
t− n©ng cÊp c¸c c¬ së y tÕ tuyÕn huyÖn.
Nh×n chung, ®Çu t− ph¸t triÓn trong lÜnh vùc y tÕ
cßn rÊt h¹n chÕ. Nh÷ng thËp kû tíi, ngµnh y tÕ cÇn
nguån tµi chÝnh ®Ó h×nh thµnh c¸c dù ¸n lín, t¹o nh÷ng
bøt ph¸ trong viÖc ph¸t triÓn sù nghiÖp y tÕ n−íc nhµ.
3. Mét sè dù ¸n lín ®ang thùc hiÖn
2. Ph©n lo¹i c¸c dù ¸n y tÕ
− Dù ¸n Hç trî y tÕ quèc gia: hç trî y tÕ cho16 tØnh
thµnh, thùc hiÖn b»ng vèn vay ng©n hµng thÕ giíi
(WB) vµ vèn ®èi øng trong n−íc. Dù ¸n ®ang
trong giai ®o¹n kÕt thóc.
Cã thÓ ph©n lo¹i c¸c dù ¸n theo nhiÒu c¸ch:
Ph©n theo quy m« ®Çu t−, cã thÓ chia thµnh 3 lo¹i:
− Dù ¸n lín do ChÝnh phñ phª duyÖt, giao cho c¸c
Bé qu¶n lý cã quy m« triÓn khai ë nhiÒu tØnh,
thµnh phè (dù ¸n nhãm A).
21
− Ch−¬ng tr×nh Hîp t¸c y tÕ ViÖt Nam Thuþ §iÓn,
gåm 16 dù ¸n vµ tiÓu dù ¸n thµnh phÇn. Ch−¬ng
22
tr×nh ®−îc triÓn khai trªn nhiÒu lÜnh vùc nh−
chÝnh s¸ch y tÕ, hç trî y tÕ vïng khã kh¨n, hç trî
c«ng t¸c d−îc vµ qu¶n lý thuèc, phßng chèng tai
n¹n th−¬ng tÝch, phßng chèng thuèc l¸....
− Dù ¸n Y tÕ n«ng th«n: hç trî c«ng t¸c y tÕ vµ
n©ng cao n¨ng lùc cung cÊp dÞch vô y tÕ cho 13
tØnh víi tæng kinh phÝ gÇn 100 triÖu USD, bao
gåm c¶ vèn vay cña ng©n hµng ch©u ¸ vµ vèn ®èi
øng cña phÝa ViÖt Nam. Dù ¸n kÕt thóc vµo 2006.
− Dù ¸n Ch¨m sãc søc khoÎ ®ång bµo T©y Nguyªn:
®−îc triÓn khai b»ng nhiÒu nguån hç trî, trong ®ã
cã vèn vay tõ ng©n hµng ch©u ¸, viÖn trî cña tæ
chøc SIDA Thuþ §iÓn vµ vèn ®èi øng cña ChÝnh
phñ ViÖt Nam.
IV. §«i nÐt vÒ qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n
hiÖn nay
Qu¶n lý dù ¸n lµ qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn dù ¸n,
kÓ tõ khi dù ¸n ®−îc b¾t ®Çu h×nh thµnh cho ®Õn khi
kÕt thóc vµ lµ qu¸ tr×nh qu¶n lý theo môc tiªu.
Dù ¸n lµ mét bé phËn trong kÕ ho¹ch Nhµ n−íc,
nh−ng tæ chøc qu¶n lý dù ¸n lµ mét tæ chøc mang tÝnh
t¹m thêi. Kh©u tæ chøc dù ¸n th−êng bÞ kÐo dµi, thêi
gian tõ khi dù ¸n ®−îc phª duyÖt ®Õn khi ho¹t ®éng
®−îc th−êng kÐo dµi c¶ n¨m, cã khi tíi hµng n¨m.
Ho¹t ®éng qu¶n lý dù ¸n bao gåm c¸c giai ®o¹n hÕt
søc quan träng:
− LËp kÕ ho¹ch
− Dù ¸n An toµn truyÒn m¸u khu vùc, x©y dùng 3
trung t©m l−u tr÷ vµ truyÒn m¸u ë Hµ Néi, HuÕ
vµ Tp Hå ChÝ Minh, do WHO vµ ChÝnh phñ
Luychx¨mbua tµi trî.
− Dù ¸n Kh¸m ch÷a bÖnh cho ng−êi nghÌo do vèn
vay cña WB vµ vèn ng©n s¸ch
− Dù ¸n T¨ng c−êng y tÕ ®ång b»ng s«ng Cöu Long
− Dù ¸n Phßng chèng sèt rÐt víi nguån tµi trî cña
ChÝnh phñ Australia, vµ NhËt B¶n
− Tæ chøc ho¹t ®éng
− L·nh ®¹o qu¶n lý
− Gi¸m s¸t ®¸nh gi¸
Song song víi viÖc h×nh thµnh bé m¸y qu¶n lý dù
¸n, viÖc lùa chän gi¸m ®èc dù ¸n lµ hÕt søc quan träng.
Nh÷ng phÈm chÊt c¬ b¶n mµ gi¸m ®èc dù ¸n cÇn ph¶i
cã lµ:
− BiÕt tæ chøc, huÊn luyÖn vµ ®éng viªn mäi ng−êi
trong dù ¸n lµm viÖc v× c¸c môc tiªu dù ¸n
− C¸c dù ¸n phßng chèng HIV/AIDS do WB tµi trî
35 triÖu USD vµ c¸c dù ¸n hç trî kh¸c trong lÜnh
vùc HIV/ AIDS
− Cã b¶n lÜnh cña nhµ l·nh ®¹o.
− BiÕt x©y dùng vµ t¹o lËp c¸c mèi quan hÖ vµ giao
tiÕp víi bªn ngoµi.
− Cã kh¶ n¨ng ®µm ph¸n víi nhµ tµi trî.
23
24
− Cã kh¶ n¨ng phèi hîp c¸c ho¹t ®éng vµ g¶i quyÕt
c¸c m©u thuÉn
T×nh tr¹ng phæ biÕn hiÖn nay lµ viÖc triÓn khai vµ
®iÒu hµnh c¸c dù ¸n cßn lóng tóng, chËm trÔ. C¸c dù ¸n
th−êng ph¶i kÐo dµi, thËm chÝ ph¶i c¾t bít môc tiªu do
hÕt thêi gian. ViÖc gi¶i ng©n, mua s¾m ®Êu thÇu... cßn
nhiÒu phøc t¹p, thiÕu nhÊt qu¸n g©y nhiÒu khã kh¨n
cho qu¸ tr×nh thùc hiÖn.
2. Tæng quan vÒ x©y dùng vµ triÓn khai dù ¸n y tÕ
ThS. PhÝ V¨n Th©m
Môc tiªu
v. KÕt luËn
1.
HiÓu ®−îc thÕ nµo lµ ch−¬ng tr×nh, dù ¸n.
Dù ¸n lµ mét bé phËn trong kÕ ho¹ch nhµ n−íc, diÔn
ra ë mäi lÜnh vùc kinh tÕ x· héi, trong ®ã cã lÜnh vùc y tÕ.
2.
C«ng t¸c dù ¸n ®ßi hái ph¶i cã ®éi ngò c¸n bé n¾m
v÷ng nhiÖm vô chiÕn l−îc cña ngµnh vµ giái vÒ nghiÖp
vô ®iÒu hµnh qu¶n lý dù ¸n ®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c dù ¸n
phôc vô c¸c nhiÖm vô chiÕn l−îc cña ngµnh.
Tr×nh bµy ®−îc c¸c néi dung chñ yÕu vµ c¸c
b−íc chÝnh trong viÖc thiÕt kÕ, lËp kÕ ho¹ch vµ
triÓn khai dù ¸n y tÕ.
3.
Ph©n tÝch ®−îc mèi quan hÖ trong viÖc thiÕt kÕ
vµ triÓn khai dù ¸n.
Trong ngµnh y tÕ, qua c¸c sè liÖu ®iÒu tra vµ b¸o
c¸o, sè c¸n bé dù ¸n ®¹t ®−îc c¸c phÈm chÊt nãi trªn
ch−a nhiÒu; c«ng t¸c dù ¸n l¹i hÕt søc phøc t¹p vµ míi
mÎ víi nhiÒu ng−êi. V× vËy cÇn cã nh÷ng líp ®µo t¹o c¸n
bé dù ¸n mét c¸ch bµi b¶n ®Ó dÇn dÇn h×nh thµnh ®éi
ngò c¸n bé dù ¸n ®ñ søc lËp kÕ ho¹ch, triÓn khai vµ
®iÒu hµnh c¸c dù ¸n lín tr−íc m¾t còng nh− trong
t−¬ng lai mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt.
25
I. Më ®Çu
HiÖn nay chóng ta ®ang chuyÓn ®æi tõ c¸c ho¹t ®éng
th−¬ng xuyªn sang c¸c ho¹t ®éng dù ¸n, coi ®ã lµ
ph−¬ng thøc hiÖu qu¶ ®Ó ®¹t ®−îc nh÷ng ®iÒu chóng ta
mong muèn. Dù ¸n thµnh c«ng khi nã ®¹t ®−îc ®iÒu
chóng ta mong mái. Mét dù ¸n quèc tÕ ®−îc coi lµ thµnh
c«ng khi ®¸p øng ®−îc nh÷ng ®ßi hái cña c¶ hai phÝa: c¬
quan tµi trî vµ bªn ®−îc tµi trî (quèc gia, ngµnh, ®Þa
ph−¬ng...). Mét trong nh÷ng mèi quan t©m hµng ®Çu
cña c¬ quan tµi trî vµ nh÷ng ng−êi qu¶n lý dù ¸n lµ vÊn
®Ò "chi phÝ - hiÖu qu¶" cña dù ¸n, cô thÓ lµ sö dông
26
ng©n s¸ch sao cho cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. Cã nhiÒu c¸ch
®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, tr−íc hÕt nh÷ng bªn liªn quan
chñ yÕu ®Õn dù ¸n cÇn biÕt râ kÕ ho¹ch dù ¸n. Nh÷ng
ng−êi nµy (hoÆc tæ chøc) cÇn tr¶ lêi râ nh÷ng c©u hái
sau: Môc tiªu dù ¸n lµ g×? Lµm thÕ nµo ®Ó ®¹t ®−îc c¸c
môc tiªu? Lµm g× vµ khi nµo lµm viÖc ®ã? Nh÷ng ®iÒu
kiÖn nµo lµ cÇn vµ ®ñ ®Ó hoµn thµnh c¸c môc tiªu ë
nh÷ng cÊp ®é kh¸c nhau?...
Trong viÖc x©y dùng vµ triÓn khai dù ¸n, nh÷ng
ng−êi thiÕt kÕ dù ¸n cÇn hiÓu rÊt râ hä ph¶i g× ®Ó ®−a
nh÷ng néi dung quan träng nµy vµo v¨n b¶n dù ¸n ®Ó
gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò y tÕ ®ang næi cém vµ ®¸p øng sù
mong muèn cña c¸c bªn liªn quan. Trong tµi liÖu nµy sÏ
cung cÊp nh÷ng h−íng dÉn chung nhÊt c¸c b−íc chñ
yÕu trong viÖc thiÕt kÕ x©y dùng dù ¸n, ®ång thêi còng
nªu nªn mét sè néi dung chñ yÕu trong viÖc triÓn khai
ho¹t ®éng dù ¸n nh»m hiÖn thùc ho¸ nh÷ng ®iÒu chóng
ta mong muèn trong kÕ ho¹ch dù ¸n. Tµi liÖu còng cung
cÊp mét sè néi dung vÒ gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n ®Ó
phôc vô cho viÖc qu¶n lý vµ triÓn khai c¸c dù ¸n y tÕ.
II. ThÕ nµo lµ ch−¬ng tr×nh, Dù ¸n
Th«ng th−êng chóng ta ho¹t ®éng theo kÕ ho¹ch
hµng n¨m hay nhiÒu n¨m, quy tr×nh nµy th−êng lÆp ®i,
lÆp l¹i vµ kh«ng cã nh÷ng thay ®æi ®ét biÕn. §Ó cã
nh÷ng thay ®æi lín chóng ta lËp ra c¸c ch−¬ng tr×nh, dù
¸n ®Ó t¹o ra c¸c thay ®æi kh«ng th−êng xuyªn. Thay ®æi
nµy cã thÓ lµ thay ®æi vÒ c¬ cÊu tæ chøc, vÒ nguån lùc
hoÆc v¨n ho¸ x· héi. Còng cã thÓ lµ thay ®æi vÒ sè
27
l−îng, chÊt l−îng s¶n phÈm hay thay ®æi hµnh vi, mèi
quan hÖ, øng xö. Ho¹t ®éng dù ¸n lµ theo m« h×nh míi
®©y lµ qu¸ tr×nh thay ®æi ®i lªn cña x· héi hiÖn ®¹i.
Ch−¬ng tr×nh, dù ¸n th−êng g¾n víi mét sù thay ®æi ®ét
ph¸, nh− s¬ ®å sau:
Thay ®æi
HiÖn t¹i
Dù ¸n
T−¬ng
lai
Ch−¬ng tr×nh lµ tËp hîp nhiÒu dù ¸n nh»m ®¹t ®−îc
môc tiªu chung ®· ®−îc x¸c ®Þnh. Nh− vËy ch−¬ng tr×nh
lµ tËp hîp c¸c ho¹t ®éng cã môc tiªu, hoÆc tËp hîp c¸c
dù ¸n ®Ó h−íng ®Õn môc tiªu ®Þnh tr−íc. Ch−¬ng tr×nh
®«i khi cßn gäi lµ ®Ò ¸n.
Dù ¸n lµ mét chuçi c¸c ho¹t ®éng liªn kÕt ®−îc t¹o
ra nh»m ®¹t ®−îc mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong ph¹m
vi ng©n s¸ch vµ thêi gian x¸c ®Þnh (dù ¸n ®éc lËp). Dù
¸n cßn lµ mét chuçi c¸c ho¹t ®éng ®−îc liªn kÕt mËt
thiÕt víi nhau ®¹t ®−îc môc tiªu nhÊt ®Þnh ®Ó cïng
h−íng ®¹t tíi môc tiªu chung trong mét ch−¬ng tr×nh
(c¸c dù ¸n trong ch−¬ng tr×nh).
Trong thùc tÕ c¸c kh¸i niÖm vÒ ch−¬ng tr×nh, ®Ò ¸n
vµ dù ¸n kh«ng ph¶i lóc nµo còng ph©n biÖt r¹ch rßi,
nhiÒu khi ng−êi ta dïng tõ dù ¸n ®Ó chØ chung cho c¶ ba
kh¸i niÖm ch−¬ng tr×nh, ®Ò ¸n vµ dù ¸n; nh− vËy sÏ
nh÷ng dù ¸n rÊt lín vµ còng cã dù ¸n nhá.
28
VÝ dô 1: Ch−¬ng tr×nh phßng chèng mét sè bÖnh x·
héi, bÖnh dÞch nguy hiÓm vµ HIV/ AIDS cña Bé Y tÕ,
n¨m 2003 gåm c¸c 10 dù ¸n, vÝ dô nh−:
− Dù ¸n phßng, chèng bÖnh sèt rÐt,
− Dù ¸n phßng chèng lao,
− Dù ¸n tiªm chñng më réng,
− Dù ¸n b¶o vÖ søc khoÎ t©m thÇn céng ®ång
− Dù ¸n phßng chèng HIV/AIDS,...
VÝ dô 2: Ch−¬ng tr×nh hîp t¸c y tÕ ViÖt Nam - Thuþ
§iÓn cã 16 dù ¸n thµnh phÇn nh−: dù ¸n hç trî vïng
khã kh¨n, dù ¸n t¨ng c−êng n¨ng lùc qu¶n lý thuèc.
Trong tËp tµi liÖu nµy chóng t«i dïng tõ ch−¬ng
tr×nh, dù ¸n ®−îc hiÓu thèng nhÊt theo kh¸i niÖm ®·
nªu ë trªn, ®Ó tiÖn sö dông nhiÒu khi chØ nãi ®Õn dù ¸n
mµ kh«ng nãi tíi ch−¬ng tr×nh hay ®Ò ¸n.
III. §Æc tr−ng cña Dù ¸n
Dù ¸n kh¸c c¸c ho¹t ®éng th−êng xuyªn ë chç nã cã
môc tiªu cô thÓ râ rµng, cã thêi gian nhÊt ®Þnh (cã ®iÓm
b¾t ®Çu vµ kÕt thóc). Nguån lùc bÞ rµng buéc vµ ®Æc biÖt
ng©n s¸ch ®−îc x¸c ®Þnh tr−íc. Cã ®Þa ®iÓm triÓn khai
thùc hiÖn. Sau khi dù ¸n kÕt thóc c¸c ho¹t ®éng dù ¸n
®−îc g¾n vµo ho¹t ®éng th−êng xuyªn cña tæ chøc. Tæ
chøc cña dù ¸n chØ lµ t¹m thêi vµ kh«ng tån t¹i sau khi
dù ¸n kÕt thóc. Dù ¸n chØ lµ c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn
IV. Ph©n lo¹i Dù ¸n
HiÖn nay trong ngµnh y tÕ th−êng cã 2 lo¹i: dù ¸n
®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n vµ dù ¸n hç trî kü thuËt.
Dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n: lµ mét tËp hîp c¸c ®Ò
xuÊt cã liªn quan ®Õn viÖc bá vèn ®Ó t¹o míi, më réng
hoÆc c¶i t¹o nh÷ng c¬ së vËt chÊt nhÊt ®Þnh nh»m ®¹t
®−îc sù t¨ng tr−ëng vÒ mÆt sè l−îng hoÆc duy tr×, c¶i
tiÕn n©ng cao chÊt l−îng cña s¶n phÈm hoÆc dÞch vô
trong kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh" (Theo nghÞ ®Þnh sè 52/
1999/ N§-CP). Trong c¸c dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n,
ng©n s¸ch chñ yÕu dµnh cho viÖc x©y dùng nhµ, x−ëng,
vá bao che, mua s¾m, l¾p ®Æt c¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt
vµ ®µo t¹o vËn hµnh c«ng nghÖ ®−îc trang bÞ.
Dù ¸n hç trî kü thuËt: lµ dù ¸n mµ ng©n s¸ch chñ
yÕu dµnh cho viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ, kiÕn thøc,
kinh nghiÖm, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, thÓ chÕ...,
cung cÊp yÕu tè ®Çu vµo vÒ kü thuËt ®Ó chuÈn bÞ vµ thùc
hiÖn dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n. C¸c dù ¸n trong
ngµnh y tÕ chñ yÕu lµ hç trî kü thuËt. Trong mét sè
tr−êng hîp mét dù ¸n y tÕ cã lÉn c¶ viÖc ®Çu t−, x©y
dùng vµ hç trî kü thuËt.
Ngoµi ra tuú theo nguån sè vèn mµ ng−êi ta cßn
ph©n lo¹i c¸c dù ¸n nhãm A, dù ¸n nhãm B vµ dù ¸n
nhãm C, hiÖn nay ë Bé Y tÕ ®ang ¸p dông quy ®Þnh lµ:
− Dù ¸n nhãm A lµ dù ¸n cã sè vèn trªn 200 tû ®ång
− Dù ¸n nhãm B cã sè vèn d−íi 200 tû ®ång
− Dù ¸n nhãm C cã sè vèn d−íi 7 tû ®ång
29
30
V. thÕ nµo lµ Qu¶n lý dù ¸n
Qu¶n lý dù ¸n lµ c«ng viÖc cßn t−¬ng ®èi míi ®èi víi
chóng ta, viÖc qu¶n lý bao gåm tõ kh©u tæ chøc thiÕt kÕ
x©y dùng kÕ ho¹ch dù ¸n ®Õn tæ chøc triÓn khai thùc
hiÖn vµ ®¸nh gi¸ kÕt thóc. Chu tr×nh qu¶n lý dù ¸n y tÕ
th−êng gÆp nh− s¬ ®å sau:
Chu tr×nh qu¶n lý dù ¸n
Song song víi c¸c ho¹t ®éng th−êng xuyªn, hiÖn nay
ë ngµnh y tÕ cßn cã ho¹t ®éng theo c¸c dù ¸n. Cã dù ¸n cã
sù hç trî quèc tÕ vµ cã dù ¸n kh«ng cã sù hç trî quèc tÕ
C¸c dù ¸n cã sù hç trî quèc tÕ nh−: dù ¸n vèn vay
cña c¸c tæ chøc quèc tÕ ng©n hµng thÕ giíi (WB), ng©n
hµng ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB). C¸c dù ¸n viÖn trî ph¸t
triÓn vµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña c¸c n−íc vµ tæ chøc
phi chÝnh phñ nh− WHO, UNICF, JICA, Hµ Lan,
HVO,...C¸c dù ¸n nµy th−êng lµ hç trî kü thuËt, vèn
chñ yÕu cña quèc tÕ, tuy nhiªn n−íc ta vÉn ph¶i bá mét
sè vèn nhÊt ®Þnh (vèn ®èi øng)
Khëi ®Çu
X¸c ®Þnh dù ¸n
KÕt thóc
Xong
Quy tr×nh qu¶n lý dù ¸n th«ng th−êng ph¶i qua c¸c
b−íc nh− trªn. Tuy nhiªn còng cã khi ng−êi ta ph©n nhá
chi tiÕt h¬n hoÆc l−îc bít lµ do môc tiªu sö dông cña
nh÷ng nhµ qu¶n lý.
Ch−a
xong
§¸nh gi¸ kÕt qu¶
dù ¸n
ThiÕt kÕ vµ lËp kÕ
ho¹ch dù ¸n
Gi¸m s¸t c¸c ho¹t
®éng dù ¸n
ThÈm ®Þnh,
Phª duyÖt dù ¸n
C¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n sö dông nguån kinh phÝ
trong n−íc nh−: ch−¬ng tr×nh n−íc s¹ch vµ vÖ sinh m«i
tr−êng n«ng th«n, ch−¬ng tr×nh d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸
gia ®×nh, ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o gåm cã dù ¸n
t¨ng c−êng c¬ së vËt chÊt c¸c tr−êng ®¹i häc, dù ¸n t¨ng
c−êng c¬ së vËt chÊt c¸c tr−êng trung häc chuyªn
nghiÖp,...
C¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n dï kinh phÝ cña quèc tÕ hay
sö dông ng©n s¸ch trong n−íc, vÒ c¬ b¶n c¸c b−íc trong
x©y dùng, triÓn khai thùc hiÖn, ®¸nh gi¸,... còng t−¬ng
tù nh− nhau. Tuy nhiªn quy tr×nh x©y dùng vµ thùc
hiÖn dù ¸n cã thÓ cã nh÷ng thay ®æi tuú theo tõng
tr−êng hîp cô thÓ do yªu cÇu cña nhµ tµi trî cho ch−¬ng
tr×nh, dù ¸n.
TriÓn khai thùc hiÖn
dù ¸n
31
32
Vi. Nh÷ng Néi dung chÝnh trong viÖc x©y
dùng vµ triÓn khai dù ¸n
X©y dùng dù ¸n, nh×n chung lµ c«ng viÖc quan
träng, khëi ®Çu cho mét sù ph¸t triÓn sau nµy. Sau khi
x©y dùng dù ¸n lµ c¶ qu¸ tr×nh vÒ thÈm ®Þnh, bè trÝ
ng©n s¸ch vµ triÓn khai thùc hiÖn. ViÖc b¾t ®Çu dù ¸n
th−êng cÇn xem xÐt c¸c b−íc tr×nh bµy d−íi ®©y.
1. ChuÈn bÞ x©y dùng dù ¸n
C«ng t¸c chuÈn bÞ bao gåm hµng lo¹t c¸c c«ng viÖc,
trong ®ã thu thËp, ph©n tÝch th«ng tin lµ quan träng víi
c¸c néi dung nh−:
1.1. Chñ tr−¬ng ®Þnh h−íng ph¸t triÓn cña ngµnh
§Ó chuÈn bÞ x©y dùng dù ¸n, chóng ta cÇn thu thËp
c¸c th«ng tin nh− c¸c chñ tr−¬ng ®Þnh h−íng ph¸t triÓn
cña ®Êt n−íc, cña ngµnh, cña ®Þa ph−¬ng. Trong lÜnh
vùc y tÕ chóng ta chiÕn l−îc ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc
khoÎ nh©n d©n giai ®o¹n 2001-2010 ®−îc phª duyÖt t¹i
QuyÕt ®Þnh, sè 35/201-TTg ngµy 19/3/2001. Chóng ta cã
chØ thÞ 06-CT/TW ngµy 22/1/2002 cña Ban BÝ th− TW
§¶ng vÒ cñng cè m¹ng l−íi y tÕ c¬ së,...Bªn c¹nh ®ã
chóng ta cÇn cã c¸c th«ng tin vÒ y tÕ trong lÜnh vùc mµ
chóng ta mong muèn cã dù ¸n, ®©y lµ nh÷ng c¬ së quan
träng ®Ó chóng ta cã thÓ x©y dùng ®−îc nh÷ng dù ¸n y
tÕ kh¶ thi.
1.2. Ph©n tÝch t×nh huèng vµ x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò −u tiªn
Tr−íc hÕt cÇn biÕt ta ®ang ë ®©u, ta cÇn g×? Nh÷ng
vÊn ®Ò y tÕ nµo lµ ®ang næi cém mµ chóng ta mong
33
muèn gi¶i quyÕt. Dùa trªn viÖc ph©n tÝch t×nh huèng
mµ chóng ta cÇn x©y dùng mét c©y vÊn ®Ò trªn c¬ së
nh÷ng mèi quan hÖ nh©n qu¶ vµ x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò −u
tiªn. VÊn ®Ò søc khoÎ ë ®©y ®−îc hiÓu lµ sù tån t¹i cña
t×nh tr¹ng yÕu kÐm trong mét lÜnh vùc nµo ®ã. X¸c ®Þnh
nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh g©y ra vÊn ®Ò y tÕ bao gåm
c¶ nh÷ng yÕu tè ngoµi ngµnh y tÕ trªn c¬ së nh÷ng b»ng
chøng rót ra tõ sè liÖu thu thËp ®−îc. Sau ®ã liªn kÕt
c¸c vÊn ®Ò víi nhau theo c¸c mèi quan hÖ nh©n qu¶ ®Ó
x©y dùng "c©y vÊn ®Ò".
1.3. Ph©n tÝch c¸c bªn liªn quan dù ¸n
C¸c bªn liªn quan lµ bÊt cø nhãm hoÆc c¸ nh©n, tæ
chøc nµo quan t©m ®Õn kÕt qu¶ cña dù ¸n. Chóng ta cÇn
x¸c ®Þnh nh÷ng lîi Ých dù ¸n mang l¹i cho c¸c bªn liªn
quan, mèi quan hÖ gi÷a c¸c nhãm chñ yÕu cã thÓ g©y ¶nh
h−ëng ®Õn sù hîp t¸c gi÷a hä vµ còng nh− viÖc thùc hiÖn
dù ¸n. Ph©n tÝch mèi quan t©m cña c¸c bªn liªn quan.
ViÖc ph©n tÝch cÇn tËp trung cÇn vµo nh÷ng nhãm ®−îc
h−ëng nhiÒu lîi Ých vµ c¸c c¬ quan thùc hiÖn dù ¸n.
2. ThiÕt kÕ dù ¸n: gåm c¸c b−íc chÝnh sau ®©y:
2.1. X¸c ®Þnh môc tiªu
Sau khi ph©n tÝch vÊn ®Ò chóng ta cã thÓ x©y dùng
mét c©y môc tiªu b»ng c¸ch chuyÓn c¸c vÊn ®Ò thµnh
môc tiªu vµ xÕp ®Æt chóng theo thø tù phï hîp víi mèi
quan hÖ nh©n qu¶.
C©y môc tiªu cho thÊy c¸c môc tiªu ë møc ®é kh¸c
nhau ®èi víi c¸c bªn liªn quan trong dù ¸n. C¸c nh¸nh
34
cña c©y thÓ hiÖn nh÷ng nhãm môc tiªu liªn quan ®Õn
nhau. Chóng ta cã thÓ lùa chän xem dù ¸n sÏ tËp trung
vµo nhãm nµo vµ nhãm nµo n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t
cña dù ¸n. Môc tiªu cã nhiÒu cÊp môc tiªu: môc tiªu
tæng qu¸t vµ c¸c môc tiªu cô thÓ cña tõng néi dung. Khi
x©y dùng môc tiªu cÇn chó ý ®Ó tr¸nh lÉn lén gi÷a c¸c
môc tiªu cô thÓ vµ c¸c môc tiªu cã tÝnh chÊt ph¸t triÓn.
2.2. X¸c ®Þnh ®Çu ra vµ ho¹t ®éng cña dù ¸n
§Ó ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu cô thÓ cña dù ¸n ng−êi ta
ph¶i cung øng mét sè dÞch vô, trong ®ã cã nh÷ng dÞch
vô do dù ¸n cung cÊp, nh÷ng dÞch vô nµy ®−îc gäi lµ
"®Çu ra". §Çu ra lµ nh÷ng s¶n phÈm do dù ¸n t¹o ra vµ
cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc tõ c©y môc tiªu.
§Ó ®¹t ®−îc mét môc tiªu cÇn hoµn thµnh mét sè
®Çu ra. Chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®Çu ra trªn c¬ së
nh÷ng môc tiªu ë cÊp ®é trùc tiÕp dÉn ®Õn môc tiªu cña
dù ¸n.
§Ó t¹o ra ®−îc mét ®Çu ra ph¶i thùc hiÖn mét hay
mét sè ho¹t ®éng. C¸c ho¹t ®éng nµy ®−îc x¸c ®Þnh trªn
c¬ së c¸c ®Çu ra. Nh÷ng ®Çu ra mµ chóng ta kh«ng kiÓm
so¸t ®−îc th× kh«ng ®−a vµo kÕ ho¹ch. X©y dùng c¸c
ho¹t ®éng cña dù ¸n cÇn chó ý ®Õn ®iÒu kiÖn nguån lùc
®Ó thùc hiÖn ®−îc ho¹t ®éng ®ã vµ chØ râ ho¹t ®éng ®−îc
thùc hiÖn vµo lóc nµo. B¶ng tiÕn ®é ho¹t ®éng cña dù ¸n
vµ tiÕn ®é gi¶i ng©n cña dù ¸n ®−îc xem nh− ®Æc tr−ng
cña dù ¸n. Mét sè dù ¸n hç trî quèc tÕ, nh÷ng kÕ ho¹ch
vÒ nhu cÇu chuyªn gia lu«n cã vai trß quan träng cho dù
¸n ®−îc triÓn khai.
35
2.3. X¸c ®Þnh chØ sè vµ lËp kÕ ho¹ch ®¸nh gi¸
§Ó ®o l−êng sù tiÕn triÓn vµ kÕt qu¶ cña dù ¸n cÇn
cã nh÷ng chØ sè nhÊt ®Þnh. Nh÷ng chØ sè nµy cã thÓ lµ
®Þnh l−îng hoÆc ®Þnh tÝnh. Ng−êi thiÕt kÕ dù ¸n cã
tr¸ch nhiÖm ®−a ra c¸c chØ sè ®¸nh gi¸ cô thÓ ®Ó c¸c
nhµ qu¶n lý hoÆc nh÷ng ng−êi ®¸nh gi¸ sö dông lµm
th−íc ®o sù thµnh c«ng cña dù ¸n. ChØ sè ®¸nh gi¸ cÇn
nªu râ thêi gian, ®Þa ®iÓm, nhãm ®èi t−îng nµo lµm
®−îc g× (®Ó thùc hiÖn môc tiªu mét cÊp nµo ®ã). X©y
dùng chØ sè ®¸nh gi¸ ng−êi ta ph¶i sö dông c¸c sè liÖu
®iÒu tra cã thÓ ®−îc thu thËp vµo c¸c giai ®o¹n kh¸c
nhau: Tr−íc khi thùc hiÖn dù ¸n, trong qu¸ tr×nh thùc
hiÖn hoÆc sau khi kÕt thóc dù ¸n, tuú thuéc vµo môc
tiªu cô thÓ. Khi nªu chØ sè cÇn cã b»ng chøng cho thÊy
chØ sè ®ã ®−îc x¸c ®Þnh theo c¨n cø nµo. ViÖc ®¸nh gi¸
cÇn ®−îc ®−a vµo kÕ ho¹ch ngay tõ khi thiÕt kÕ, cã thÓ
®¸nh gi¸ vµo gi÷a kú hoÆc ®¸nh gi¸ khi kÕt thóc dù ¸n.
Chóng ta ph¶i ph¶i x¸c ®Þnh chØ sè vµ kÕ ho¹ch ®¸nh
gi¸ ngay khi thiÕt kÕ dù ¸n.
2.4. X¸c ®Þnh c¸c gi¶ ®Þnh vµ rñi ro
Gi¶ ®Þnh lµ nh÷ng yÕu tè hoÆc ®iÒu kiÖn quan träng
®Ó ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu cña dù ¸n nh−ng l¹i n»m ngoµi
sù kiÓm so¸t cña dù ¸n. Rñi ro lµ c¸c th«ng ®iÖp, tµi liÖu
vÒ gi¸o dôc søc khoÎ kh«ng phï hîp víi phong tôc, tËp
qu¸n cña nh©n d©n ®Þa ph−¬ng. Khi thiÕt kÕ dù ¸n chóng
ta ph¶i tÝnh ®Õn tÊt c¶ c¸c gi¶ ®Þnh vµ rñi ro còng nh−
tÇm quan träng cña chóng ®èi víi dù ¸n ®Ó cã thÓ qu¶n lý
chóng sao cho gi¶ ®Þnh x¶y ra vµ rñi ro bÞ h¹n chÕ.
36
3. ThÈm ®Þnh vµ phª duyÖt dù ¸n
Môc ®Ých cña thÈm ®Þnh dù ¸n lµ ®Ó qu¶n lý tèt viÖc
chuÈn bÞ ®Çu t− cho dù ¸n vµ ra quyÕt ®Þnh hoÆc cÊp
giÊy phÐp ®Çu t−.
Kh«ng thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt dù ¸n kh«ng thÓ b¾t
®Çu ho¹t ®éng ®−îc. Tuy nhiªn thùc tÕ cho thÊy nhiÒu
ng−êi Ýt chó ý ®Õn viÖc nµy, do ®ã kh«ng thùc hiÖn ®−îc
c¸c yªu cÇu thÈm ®Þnh, lµm cho qu¸ tr×nh nµy kÐo dµi.
ThÈm ®Þnh dù ¸n lµ mét qu¸ tr×nh ®ßi hái thêi gian.
C¸c tµi liÖu dù ¸n ph¶i ®−îc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ, ng−êi lËp
kÕ ho¹ch hoÆc qu¶n lý cã thÓ ph¶i bµn b¹c hoÆc ®µm
ph¸n, tho¶ thuËn víi nhiÒu ng−êi liªn quan ë c¸c cÊp
kh¸c nhau, do ®ã ®ßi hái cã nh÷ng kü n¨ng nhÊt ®Þnh.
Dù ¸n sau khi thÈm ®Þnh cÇn ®−îc th«ng b¸o c«ng khai,
trong khu vùc triÓn khai dù ¸n ®Ó t×m kiÕm sù ®ång
t×nh ñng hé trong viÖc triÓn khai sau nµy.
4. TriÓn khai thùc hiÖn dù ¸n
§©y lµ kh©u then chèt ®Ó c¶i t¹o vµ thay ®æi nh»m
®¹t ®−îc ®iÒu ta mong muèn. ViÖc triÓn khai c¸c ho¹t
®éng dù ¸n bao gåm tæ chøc vµ bè trÝ nh©n lùc cho dù
¸n, triÓn khai c¸c ho¹t ®éng dù ¸n theo kÕ ho¹ch ®·
v¹ch ra. ViÖc triÓn khai dù ¸n ®ßi hái c¸n bé dù ¸n ph¶i
nhiÖt t×nh, cã tr¸ch nhiÖm, biÕt tæ chøc vµ thùc hiÖn
tõng ho¹t ®éng sao cho ®óng c¸c quy ®Þnh vµ cã hiÖu
qu¶ nhÊt. C¸n bé dù ¸n cÇn cã nh÷ng n¨ng lùc nhÊt
®Þnh (n¨ng lùc dù ¸n) nh− n¨ng lùc lµm viÖc nhãm, lµm
viÖc víi chuyªn gia, kh¶ n¨ng ngo¹i ng÷, vi tÝnh, giao
tiÕp, viÕt b¸o c¸o, tæ chøc héi th¶o...
37
Trong qu¸ tr×nh triÓn khai dù ¸n, viÖc qu¶n lý tµi
chÝnh, hµng ho¸, trang thiÕt bÞ lµ nh÷ng c«ng viÖc quan
träng, quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i dù ¸n cña chóng ta. CÇn
l−u ý r»ng khi triÓn khai nh÷ng dù ¸n cã hç trî quèc tÕ,
nh÷ng ho¹t ®éng cã chuyªn gia lu«n lu«n lµ nh÷ng −u
tiªn cao cña nhµ tµi trî
5. KiÓm tra, gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ vµ kÕt thóc dù ¸n
KiÓm tra gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng dù ¸n nh»m ®−a dù
¸n ®i ®óng vµ ®¹t ®−îc môc tiªu mong muèn. qu¸ tr×nh
kiÓm tra, gi¸m s¸t gióp ®Èy nhanh tiÕn ®é gi¶i ng©n cña
dù ¸n, tiÕn ®é thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng dù ¸n. kÞp thêi
uèn n¾n ®Ó dù ¸n ®i ®óng môc tiªu mµ chóng ta ®·
thiÕt kÕ, x©y dùng. ViÖc ®¸nh gi¸ dù ¸n gióp cho c¸c
nhµ qu¶n lý l·nh ®¹o nh×n nhËn ®−îc ®iÓm m¹nh vµ
yÕu cña hÖ thèng vµ kÞp thêi ph¸t hiÖn, ®iÒu chØnh dù
¸n nh»m lµm cho cã hiÖu qu¶ cao nhÊt víi nguån lùc ®·
cã. §¸nh gi¸ gi÷a kú tËp trung vµo viÖc xÐm xÐt dù ¸n
®· lµm ®−îc g×, cã khã kh¨n hoÆc cã cÇn ®iÒu chØnh g×
kh«ng. NÕu cÇn thiÕt cã thÓ ®Ò xuÊt xin ®iÒu chØnh ho¹t
®éng, ®iÒu chØnh kinh phÝ cña dù ¸n, thËm chÝ cã thÓ
®iÒu chØnh c¶ mét phÇn môc tiªu dù ¸n.
§¸nh gi¸ kÕt thóc tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc sau: sù
phï hîp, hiÖu qu¶, t¸c ®éng, tÝnh bÒn v÷ng cña dù ¸n,
viÖc ®¸nh gi¸ ph¶i c¨n cø vµo môc tiªu dù ¸n ®· ®Æt ra
tõ ban ®Çu. Khi ®¸nh gi¸ dù ¸n ng−êi qu¶n lý hoÆc c¸c
chuyªn gia ®¸nh gi¸ cÇn gi¶i thÝch c¸c nguyªn nh©n
hoÆc yÕu tè dÉn ®Õn thµnh c«ng hoÆc thÊt b¹i cña dù
¸n, ®ång thêi nªu c¸c kinh nghiÖm hoÆc bµi häc rót ra
38
tõ dù ¸n. §¸nh gi¸ kÕt thóc dù ¸n cÇn xem xÐt toµn
diÖn c¸c vÊn ®Ò y tÕ mµ dù ¸n ®· gi¶i quyÕt, t×m ra
nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm ®Ó kÞp thêi cã ph−¬ng ¸n míi, cã
thÓ sÏ ®−a ra c¸c dù ¸n míi nh»m kh¾c phôc yÕu kÐm
®Ó ®−a ngµnh y tÕ ph¸t triÓn phôc vô tèt h¬n b¶o vÖ søc
khoÎ nh©n d©n.
3. Thu thËp th«ng tin ®Ó x©y dùng dù ¸n y tÕ
ThS. PhÝ V¨n Th©m
Bµi tËp T×nh huèng (Scenario)
Trong tËp tµi liÖu nµy cßn ®−a ra mét ph−¬ng ph¸p
nghiªn cøu vµ häc tËp míi. Häc tËp theo t×nh huèng
(Scenario). §©y lµ mét ph−¬ng ph¸p häc tËp hiÖn ®¹i
trªn thÕ giíi. M« h×nh vÒ y tÕ huyÖn Mª LÜnh ®−îc ®−a
ra nh− lµ mét vÝ dô cô thÓ vÒ t×nh h×nh y tÕ cña mét
huyÖn cïng nh÷ng ®Þnh h−íng cña c¬ quan qu¶n lý vµ
nhµ tµi trî. Trªn c¬ së ®ã, khi nghiªn cøu vµ häc tËp
viÖc x©y dùng vµ triÓn khai dù ¸n y tÕ c¸c gi¶ng viªn vµ
häc viªn cã thÓ sö dông nã nh− mét kÞch b¶n ®Ó th¶o
luËn, hay lµm viÖc theo nhãm trong qu¸ tr×nh häc tËp
vµ thùc hµnh x©y dùng dù ¸n.
Trong phÇn nµy cßn cã h−íng dÉn c¸ch x©y dùng dù
¸n, cã ®−a ra c¸c mÉu vÒ dù ¸n cña Bé Y tÕ, cña mét sè
tæ chøc quèc tÕ. Häc viªn cã thÓ tù x©y dùng ®−îc dù ¸n
y tÕ trong bèi c¶nh cô thÓ cña huyÖn Mª LÜnh, ®ång thêi
còng cã mét sè gîi ý vÒ kÕ ho¹ch cho viÖc ®iÒu tra thu
thËp sè liÖu ë huyÖn vµ ph−¬ng ph¸p lµm viÖc nhãm
trong dù ¸n.
39
Môc tiªu
1.
Ph©n tÝch ®−îc tÇm quan träng cña th«ng tin
trong x©y dùng dù ¸n y tÕ
2.
Tr×nh bµy ®−îc c¸c nguån th«ng tin cho x©y
dùng dù ¸n
3.
Cã kh¶ n¨ng thu thËp th«ng tin ®Ó x©y dùng
mét dù ¸n y tÕ th«ng qua mét cuéc ®iÒu tra
nhanh.
I. TÇm quan träng cña th«ng tin trong
x©y dùng dù ¸n
Khi x©y dùng c¸c dù ¸n y tÕ, viÖc quan träng chóng
ta ph¶i cã ®ñ th«ng tin trong ph¹m vÞ chóng ta ®ang
quan t©m, th«ng tin ë c¸c lÜnh vùc chuyªn m«n y tÕ vµ
nh÷ng th«ng tin chung kh¸c. VÝ dô nh− trong ph¹m vi y
tÕ mét huyÖn chóng ta cÇn nh÷ng th«ng tin vÒ bÖnh tËt,
th«ng tin vÒ tuæi thä, th«ng tin vÒ d©n sè, c¸c th«ng tin
thuéc trong lÜnh vùc dÞch vô y tÕ, vÒ kh¸m ch÷a bÖnh,
kh¶ n¨ng tµi chÝnh nãi chung vµ kh¶ n¨ng chi tr¶ cho
40
- Xem thêm -