Tài liệu VIÊM PHẾ QUẢN CẤP

VIÊM PH QU N C P I. i c ng 1. nh ngh a và d ch t : -Viêm ph qu n c p là tình tr ng viêm nhi m niêm m c c a các ph qu n l n và ph qu n trung bình, a s do nguyên nhân nhi m khu n (virus, vi khu n ho c v a virus v a vi khu n). -Viêm ph qu n c p có th x y ra b t kì l a tu i nào nh ng nhi u nh t là tr em và ng i già. -B nh hay x y ra v mùa l nh và u mùa xuân. -Triê ch ng lâm sàng chính là ho và kh c m nh y - m . B nh lành tính, sau khi kh i không l i di ch ng, nh ng có th n ng tr nh và ng i già do viêm lan t i ti u ph qu n t n cùng gây nên suy hô h p c p. Có th n ng khi xu t hi n ng i suy hô h p ho c suy tim. 2. Nguyên nhân và y u t thu n l i: a. Nhi m khu n ng hô h p trên do vi khu n và virus nh : -Viêm m i, viêm VA, viêm h ng, viêm xoang, viêm ami an. -Vi khu n th ng g p: Staphylococcus, Strept.pneumoniae, Pneu.catarrhalis. -Virus th ng g p: RSV, Adenovirus, Hemophylus influenzae, Para influenza. b. Do b nh truy n nhi m: -S i, ho gà, s t phát ban, tinh h ng nhi t, th ng hàn. c. Hít ph i h i c: -Chlore, Amoniac, acid, dung môi công nghi p, h i c chi n tranh, khói thu c lá. d. Y u t d ng: -Viêm ph qu n c p x y ra tr con gi ng nh c n hen ph qu n. -Viêm ph qu n c p x y ra trên ng i hen, mày ay, phù Quinck. e. Y u t thu n l i: -Thay i th i ti t, nhi m l nh t ng t. -C th suy mòn, còi x ng, suy dinh d !ng tr em, suy gi m mi n d ch. -" ng ph i do suy tim. -# ng i l n tu i có khi viêm ph qu n c p là bi u hi n c a lao ph i và ung th ph i. -Môi tr ng s ng m th p nhi u khói b i. II. Tri u ch ng lâm sàng -B nh b$t u b%ng viêm long ng hô h p trên: S t, s m i, h$t h i, có th có c m giác rát b ng h ng. Khi viêm nhi m lan xu ng ng hô h p d i là b nh toàn phát g m 2 giai o n : 1. Giai o n viêm khô: (Giai o n ho khan) -B nh nhân có c m giác rát b ng vùng tr c c và sau x ng c, c m giác này t&ng lên khi ho. 38 -Ho khan, có khi ho ông ng, ho t ng c n, khàn ti ng. -Tri u ch ng toàn thân: Th ng s t v a, có khi s t cao 39°C- 40°C; Nh c u m t m i, au mình m y, bi ng &n. -Khám ph i th y r i rác có ran rít, ran ngáy( ran ph qu n). -Giai o n này kéo dài 3-4 ngày thì chuy n sang giai o n t. 2. Giai o n viêm t: ( Giai o n kh c m) -C m giác au rát b ng sau x ng c gi m d n r i h t h'n, khó th nh(, ho kh c m nh y, m vàng - m ( tùy nguyên nhân). -Nghe ph i có ran ngáy và ran m. -Giai o n này kéo dài 4-5 ngày và kho ng 10 ngày thì kh i h'n. - M t s tr ng h p ho khan kéo dài vài ba tu n l . -)ôi khi b nh b$t u m t cách r m r : s t cao, ho nhi u, ho ra máu. III. C n lâm sàng 1. X quang tim ph i: -Trong viêm ph qu n c p d u hi u X quang không có gì c bi t, ch* có th th y 2 vùng r n ph i m. -Có th có h i ch ng ph qu n: Hình nh ng ray ho c hình nh tròn sáng ho c dày thành ph qu n. 2. Xét nghi m: -Công th c máu có th bình th ng, s l ng b ch c u và b ch c u a nhân trung tính có th h i t&ng n u do vi khu n. -C y m: Th y nhi u lo i vi khu n th ng trú h ng nh ng ít có giá tr ch n oán, ch* có ch* nh c y m khi i u tr kháng sinh không có k t qu . 3. Ch p xoang: M t, hàm trên, hàm d i -Có th phát hi n viêm xoang m n tính ho c nhi m khu n r&ng (U h t) là ngu n g c viêm ph qu n tái phát. 4. Th m dò ch c n ng hô h p: -Ch* ti n hành khi c n ch n oán phân bi t v i hen ph qu n. IV. Ch n oán 1. Ch n oán xác nh: -Tri u ch ng c a viêm ng hô h p trên: + Nh(:Viêm h ng , ch y n c m i. + N ng: Viêm m i, viêm xoang, viêm ami an, viêm tai gi+a. -Tri u ch ng c a viêm ng hô h p d i:( tr em) + Nh(: Ho, khàn ti ng, th khò khè và d u hi u c a viêm ng hô h p trên, nghe ph i có ran rít. + N ng: Ngoài nh+ng tri u ch ng trên, khó th rõ r t, co kéo l ng ng,c, tím, nh p th nhanh trên 50l n / phút. Nghe ph i có ran rít, ran m vùng áy ph i phía sau l ng. 2. Ch n oán phân bi t -# tr em n u tri u ch ng viêm ph qu n kéo dài, c n ngh- n h ch trung 39 th t, chèn ép ph qu n, d v t ph qu n ho c giãn ph qu n. - # tr em n u có tri u ch ng viêm ph qu n cùng v i h i ch ng nhi m trùng nhi m c c n ph i lo i tr tr ng h p b ch h u thanh qu n. - # ng i l n: Lao thanh qu n, lao ph i, b nh b i ph i, ung th ph i. Không ngh- n viêm ph qu n n u tri u ch ng nghe ph i ch* 1 bên . - " ng ph i trong tr ng h p suy tim: có tri u ch ng suy tim. - Hen ph qu n t&ng ti t d ch: sau c n hen thì h t các tri u ch ng V. Ti n tri n và bi n ch ng 1. Ti n tri n g n: - Ph n l n b nh kh i hoàn toàn trong vòng10 – 15 ngày, không l i di ch ng nh ng ôi khi ho kéo dài nhi u tu n l . - M t s tr ng h p b nh có th tái phát. - Ti n tri n tr c m$t có th áng lo ng i h n m t s c a nh suy hô h p m n tính, hen ph qu n ho c suy tim và trong nhi u tr ng h p viêm ti u ph qu n tr nh . # ng i l n tu i, tình tr ng suy y u h th ng mi n d ch b o v , và các bi n i t i ch. có th làm cho b nh d lây lan t i các ti u ph qu n t n và các ph nang d/n n b nh c nh viêm ph i c p v i tiên l ng n ng h n. 2. Ti n tri n lâu dài: - B nh tái phát nhi u l n có th d/n t i giãn ph qu n ho c viêm ti u ph qu n bít t$c, nh t là tr em. 2.1 Viêm ti u ph qu n bít t c: - # tr em sau viêm ti u ph qu n do virus, s, viêm và ho i t0 nghiêm tr ng bi u mô ph qu n có th d/n t i t&ng sinh r t m nh các ti u ph qu n gây bít t$c lòng ph qu n b i các t ch c x s(o. - B nh c nh lâm sàng bi u hi n b%ng suy hô h p m n tính v i khó th , ho và ti ng b t th ng c tr ng nghe th y thì hít vào. - Ch c n&ng hô h p th ng có r i lo n thông khí t$c ngh1n n ng, không h i ph c v i thu c giãn ph qu n c ng Beta2 ho c corticoid. -Tiên l ng dè d t -# ng i l n, sau khi nhi m virus hi m khi xu t hi n viêm ti u ph qu n bít t$c và n u có thì ph i tìm xem b nh nhân có b b nh h th ng (X c ng bì, viêm a kh p d ng th p) ho c m t s nguyên nhân do dùng thu c ( i u tr b%ng DPenicillamine). 2.2 Ch ng t ng tính ph n ng ph qu n: - T&ng tính ph n ng ph qu nvà/ho c r i lo n thông khí t$c ngh1n thoáng qua có th g p trong m i tr ng h p viêm ph qu n c p, ngay c tr ng h p tr c ây không h b b nh hô h p. - Các r i lo n này th ng th y sau khi b viêm ph qu n c p do virus ho c do mycoplasma, có th kh i 40% tr ng h p trong vòng 2 tháng sau t viêm kh i phát. Vì v y c n i sau th i gian này m i k t lu n có tình tr ng t&ng tính ph n ng ph qu n ho c có hen ph qu n 40 VI. Nguyên t c i u tr 1. Th nh : - Ngh* ng i t i gi ng - U ng n c - Thu c ch ng viêm không ph i corticoid ho c m t t ng$n corticoid ng u ng (prednisolon 0,5mg/Kg/ ngày trong 5-7 ngày). - Thu c gi m au, h s t thông th ng. - Thu c gi m ho nh sirop Codein khi ho khan nhi u. - Dùng các thu c dãn PQ khi có d u hi u co th$t ph qu n. - Không c n dùng kháng sinh 2. Th n ng: -Dùng kháng sinh: + Amoxicillin, Amox/ a.clav, cephalosporin th h 2 n u do vi khu n: Màu m, s t l nh run… + Erythomycin, Doxycyclin, Macrolid - n u nghi ng Mycoplasma Pneumonie ho c các vi khu n không i n hình khác Th i gian dùng kháng sinh t 7- 10 ngày, có th ph i h p hai lo i kháng sinh. -Khi có d u hi u co th$t ph qu n: Thu c giãn ph qu n, corticoid . -N u b nh nhân s t cao, au c , au x ng: H s t b%ng Paracetamol. -)i u tr nguyên nhân thu n l i n u có. VII. Phòng b nh - Lo i b y u t kích thích: Không hút thu c, tránh khói b i trong nhà, tránh môi tr ng ô nhi m. - Gi+ gìn s c kho , gi+ m mùa l nh. - Gây mi n d ch ch ng b%ng tiêm ch ng vacxin ch ng virus cúm cho nhóm BN nguy c cao: HPQ, COPD, ST… - Dùng kháng sinh t ng t nh t là nh+ng ng i có viêm nhi m ng hô h p mãn. 41