VIÏÅC LAÂNG
1
MUÅC LUÅC
DAO CÊÌU THUYÏÌN TAÁN (TRÑCH).......................................................................................2
LAÂM NO HAY CAÁI ÙN TRONG NHÛÄNG NGAÂY NÛÚÁC NGÊÅP ........................................... 12
VIÏÅC LAÂNG ........................................................................................................................ 21
TAÅP VÙN ............................................................................................................................ 83
http://ebooks.vdcmedia.com
Ngö Têët Töë
2
DAO CÊÌU THUYÏÌN TAÁN (TRÑCH)
TÖI COÂN SÖËNG VÒ KHÖNG UÖËNG THUÖËC ...
Höm sau bïånh töi àaä khoãi, múái àïën thùm baån thò anh Xuên
vêîn cûá böì höi ûúát àêìm, chên tay vêåt vaä khöng luác naâo yïn. öng baâ
húi súå, laåi cho múâi öng lang àïën. Theo lïå, cuå lang ra böå trêìm tônh
nùæm vaâo cöí tay bïånh nhên, röìi baão nhaâ chuã:
- Maåch cêåu ta àaä búát nhiïìu lùæm röìi àêëy, coân caái böì höi thò
khöng ngaåi gò, töi cho uöëng möåt thang "Ngoåc bònh phong" laâ khoãi.
Ngaâi laåi ngoaãnh vaâo mùåt töi vaâ tiïëp:
- Chùæc laâ thêìy cuäng khöng biïët thuöëc "Ngoåc bònh phong" laâ
thuöëc cêìm böì höi rêët diïåu. Noá chó coá ba võ hoaâng kyâ, phoâng phong,
cam thaão maâ thöi, nhûng hay lùæm, hay vò hoaâng kyâ duâng vúái
phoâng phong:
Thaánh nhên daåy rùçng:
"Hoaâng kyâ uáy phoâng phong, àùæc phoâng phong kyâ lûåc duä àaåi"
nghôa laâ hoaâng kyâ thò súå phoâng phong, maâ àûúåc phoâng phong thò
sûác noá caâng lúán. Thêìy tñnh töi coá nhúá saách khöng? Nïëu laâm thuöëc
maâ khöng nhúá saách thò giïët ngûúâi ta àêëy".Röìi cuå lang múái sai lêëy
giêëy kï àún. Bêëy giúâ töi cuäng phuåc saách, tin rùçng anh Xuên uöëng
thang thuöëc êëy seä khoãi. Chùèng ngúâ anh ta ruãi quaá, khöng chõu
theo saách maâ öëm thaânh ra thuöëc tuy cùæt vaâo saách maâ bïånh vêîn
khöng chuyïín, böì höi vêîn ra, nûúác vêîn khaát, lûúäi sùæp àöíi ra maâu
àen vaâ khö nhû ngoái. Caái lo cuãa cha meå cuäng theo caái bïånh cuãa con
maâ tùng lïn, öng baâ baân nhau àöíi tay, sai ngûúâi múâi thêìy lang
khaác.
Thùm bïånh, thùm maåch xong röìi cuå lang naây phaãi giûä àuáng
"luêåt" thêìy lang, mùæng luön cuå lang trûúác khöng biïët laâm thuöëc,
bïånh laâ bïånh êm hû maâ daám duâng nhûäng tûá tö, phoâng phong, laáo
http://ebooks.vdcmedia.com
VIÏÅC LAÂNG
3
quaá. Röìi cuå kï cho möåt caái àún cuå goåi laâ baâi luåc võ, cuå dùån ba thang
thò khoãi. Ngûúâi nhaâ theo àuáng lúâi cuå. Uöëng hïët thang thûá nhêët,
chùèng biïët thuöëc truáng bïånh hay anh Xuên àaä hïët böì höi maâ
khöng thêëy böì höi nûäa, nûúác cuäng àúä khaát nhûng lûúäi laåi àen
thïm, vaâ caã ngaây nùçm laá bò khöng cûåa. Àïën thang thûá hai thò caác
chûáng cuä vêîn nguyïn, laåi phaát thïm chûáng àêìy, nhûng ngûúâi nhaâ
vêîn tûúãng laâ búát. Uöëng thang thûá ba thò buång phaát trûúáng, trûúác
coân bñ tiïíu tiïån, sau röìi bñ caã àaåi tiïån. Bêëy giúâ öng baâ àaä röëi nhû
canh heå, múái thaãi cuå lang êëy, àöìng thúâi rûúác hai cuå lang khaác. Caái
lïå cuå lang àïën sau vêîn phaãi cöng kñch cuå lang chûäa trûúác laâ cöë
nhiïn röìi. Hai cuå naây cuäng khöng àöìng yá kiïën vúái nhau. Cuå thûá
nhêët baão bïånh nhên maåch trêìm vi, àoá laâ hoãa suy, dûúng hû, theo
nhû saách Phuâng thõ àaä daåy, phaãi duâng Baát võ xung sêm, maâ phaãi
coá quïë thêåt töët múái àûúåc.
Cuå thûá hai noái caã hai tay maåch àïìu khêín thûåc, noá laâ nhiïåt taâ
uêët kïët, phaãi haå múái khoãi. êëy mûúái rêìy, cuâng möåt caái phêåp phöìng úã
maåch maáu, maâ möåt cuå goåi laâ trêìm vi möåt cuå goåi laâ khêín thûåc,
chñnh caái tay cuãa ngûúâi coá bïånh laåi khöng biïët caäi, thò biïët nghe ai
bêy giúâ. Thïë nhûng hai cuå vêîn cûá caäi nhau, cuå thûá hai baão uöëng
sêm quïë thò chïët, cuå thûá nhêët baão haå thò khöng gúä àûúåc. Ruát cuåc,
cuå thûá nhêët thùæng, vò àaä noái àïën saách Phuâng thõ, thûá saách maâ nhaâ
chuã noái laâ mön vûúng àaåo. Vaã laåi, thuöëc coá sêm quïë, nhiïìu võ
troång, khiïën cho ngûúâi nhaâ dïî tin. Uöëng möåt thang, chó thêëy hai
mùæt àoã ngêìu, coân caác chûáng vêîn àêu àoáng àêëy. Uöëng möåt thang
nûäa, àaåi tiïån vêîn bñ nhû trûúác, laåi thïm àûúåc chûáng noái mï noái
saãng, húi thúã cûåc to vaâ mau. öng baâ luác naây múái tin lúâi cuå lang thûá
hai höm noå noái phaãi, lêåt àêåt sai ngûúâi ài rûúác cuå àïën. Àùæc thïë, cuå
mùæng chuã nhaâ, cuå mùæng caác baån àöìng nghiïåp, tûúãng nhû khñ tûác
sùæp böëc lïn têån mêy xanh. Nhaâ chuã nùçn nò maäi, cuå múái húi dõu neát
mùåt vaâ rung àuâi noái maát:
- Töi kïå baâi tiïíu thûâa khñ maâ duâng nùm àöìng phaác tiïu, ba
àöìng àaåi hoaâng, öng baâ coá bùçng loâng khöng?
Nhaâ chuã luác êëy chó möåt mûåc nêng cuå lïn bêåc cûáu dên àöå thïë
maâ xin cuå cûáu cho con mònh, chûá coân daám noái gò nûäa. Thuöëc sùæc
röìi, anh Xuên khöng coân àuã sûác maâ huáp, ngûúâi ta phaãi lêëy thòa maâ
àöí vaâo miïång cho anh. Hay lùæm!
Thuöëc ài khoãi hoång àöå ba tiïëng àöìng höì, buång anh Xuên thêëy
reáo êìm êìm, röìi thò àaåi tiïån cûá ra, trûúáng búát, thúã búát.
http://ebooks.vdcmedia.com
Ngö Têët Töë
4
Nhûng tûâ àoá thò anh hoáa ra ngûúâi tröëng traâng, àaåi tiïån cûá tûå
do maâ chaãy ra nhiïìu. Cuå lang xoay xoãa hïët ba thang thuöëc, maâ caái
quaái vêåt êëy khöng nïí mùåt cuå, noá cûá luön luön tòm àûúâng ài ra. Anh
Xuên thò da thõt àaä tiïu tan ài hïët, trong buång laåi thêëy àau. Öng
baâ höìn vña chùèng coân, khöng biïët lêëy thuöëc àêu cho con. Nhên coá
ngûúâi baån àoåc caái quaãng caáo cuãa dûúåc phoâng noå, thêëy noái öng chuã
dûúåc phoâng gioãi lùæm, chûáng gò cuäng chûäa àûúåc hïët, öng baâ tûác töëc
cho múâi àïën ngay. Nùæn cöí tay, súâ buång, thêëy noái àau buång, öng chuã
dûúåc phoâng baão luön laâ àau daå daây phoâng tñch, khöng cêìn phaãi
uöëng thuöëc cheán, chó duâng vaâi chuåc ve thuöëc chûäa daå daây cuãa mònh
laâ khoãi. öng baâ noáng ruöåt, thêëy noái sao thò vú lêëy vêåy, sai ngay töi
àïën dûúåc phoâng êëy mua 20 ve möåt luác.
Töi ngúâ quaá, trûúác khi cho anh Xuên uöëng, töi haäy nïëm thûã,
thêëy noá mùçn mùån nhû võ thuöëc muöëi bicarbonate de soude, chua
chua nhû võ sún traâ, thúm thúm nhû võ maåch nha, ngoân ngoåt nhû
võ cam thaão, thaã vaâo nûúác thò noá vaâng loâe nhû sùæc hoaâng liïn. Anh
uöëng hïët ba ve, bïånh tònh vêîn khöng giaãm chuát naâo, nghôa laâ àaåi
tiïån maäi khöng cêìm àûúåc, maâ ngûúâi thò cûåc kyâ suy nhûúåc. Laåi vò
möåt caái quaãng caáo khaác, öng baâ cho múâi möåt öng chuã y quaán khaác
cûáu cho con mònh. öng naây caã quyïët laâ khöng viïåc gò, chó uöëng möåt
liïìu thuöëc viïn laâ khoãi, nhûng thuöëc àùæt lùæm, möåt àöìng hai viïn,
möåt liïìu nùm viïn. Con nhû thïë ai coân tiïëc tiïìn, möåt àöìng möåt viïn
chûá 10 àöìng möåt viïn, öng baâ cuäng lêëy. Lêëy thuöëc vïì, töi laåi nhêëm
thûã, thò toaân laâ xaái thuöëc phiïån, anh Xuên uöëng hïët nùm viïn thò
àaåi tiïån cêìm hùèn, nhûng buång laåi trûúáng lïn bùçng caái tröëng. Thïë
röìi sau möåt ngaây nûäa baån töi tùæt nghó. Thûúng haåi thay! Töi vúái
baån cuâng chung möåt bïånh, keã khöng uöëng thuöëc thò khoãi, möåt keã
tûâng traãi nùm saáu öng lang, töëng vaâo buång bao nhiïu thûá thuöëc thò
phaãi boã cha boã meå maâ ài...
Ai giïët anh Xuên? Hùèn laâ nhûäng öng "cûáu thïë àöå dên" êëy.
Caái chïët cuãa anh Xuên àaä àõnh cho töi möåt cêu kïët luêån vïì boån
"dao cêìu thuyïìn taán" hiïån thúâi. Töi kïët luêån rùçng: vö söë öng chuã
cuãa vö söë "dao cêìu thuyïìn taán" kia, hoå chó cêìn coá ngûúâi öëm àïí baán
thuöëc, chûá hoå khöng cêìn chûäa bïånh, traái laåi hoå laåi coá taâi laâm cho
bïånh lúán ra. Ai uöëng thuöëc cuãa hoå maâ khoãi, chó laâ sûå ngêîu nhiïn.
Thïë nhûng laâm sao hoå vêîn söëng, söëng möåt caách phaát àaåt? Trong
luác kinh tïë khuãng hoaãng naây, buön baán nghïì gò cuäng bõ thua löî,
duaá coá nhûäng keã múã haâng thuöëc thò àïìu "têëy" caã, "têëy" möåt caách
khöng ai ngúâ. Möåt keã kiïët xaác àoáng vai öng lang trong vaâi nùm, àaä
http://ebooks.vdcmedia.com
VIÏÅC LAÂNG
5
thêëy hoå coá tiïìn mua nhaâ, mua àêët, têåu ö tö, dêën vöën coá haâng nghòn
haâng vaån. Thò ra hoå duâng toaân ngoán "bõp", bõp bùçng quaãng caáo noái
möåt caách vö liïm só, bõp bùçng cûãa haâng àöì söå, bõp bùçng loå thuöëc,
höåp thuöëc chïë theo kiïíu Têy, bõp bùçng lúâi noái khön kheáo quaáïn
ë ruä
ngûúâi bïånh. Möîi lêìn hoå bõp, êëy laâ möîi maång ngûúâi chïët. Chung
quanh lûúäi dao cêìu, baánh xe thuyïìn taán cuãa hoå, "àöëng xûúng vö töåi
àaä cao bùçng àêìu..."
CHÛÄA KHOAÁN HÏËT CAÁC BÏÅNH
Trïn toâa nhaâ hai têìng sûâng sûäng àûáng trûúác àaám cêy xanh
maát, möåt laá cúâ vaãi lúán bùçng caánh buöìm thuyïìn thoi phêët phú phö
caái dêëu hiïåu àùåc biïåt vúái khaách qua àûúâng. Röìi, möåt têëm biïín àûáng
hònh chûä "nhêåt" chùæn ngang trïn maái ngoái, röìi möåt têëm biïín gêåp
hònh chûä "nhên" uáp àûáng trïn maái hiïn, röìi möåt bûác maân trùæng
kñn nhûäng chûä cùng ngang trûúác cûãa nhû möåt bûác nghi mön. Trûúác
cûãa, hai caái tuã kñnh baây nhûäng hònh aãnh kyâ dõ, khiïën cho ai àaä qua
àoá, àïìu phaãi dûâng laåi maâ nhòn. Phña trong, trïn caái giaá sún son,
möåt böå löå böå ngùn caách àûúâng ra löëi vaâo, sùæc àöìng saáng choang cuãa
nhûäng thûá gûúm, chuây, mêu, kñch nhû muöën khoe veã quyá phaái cuãa
chuã nhaâ.
Chaåy theo bûác tûúâng daâi, hai lúáp tuã àûáng boáng löån muâi
quang dêìu. aå thuöëc, höåp thuöëc, loå thuöëc, chai thuöëc, möîi thûá coá
haâng mêëy trùm caái. Bêëy nhiïu sûå goáp laåi thaânh möåt hiïåu thuöëc,
xin taåm goåi laâ "Hiïåu thuöëc öng Trùng", möåt cûãa haâng thuöëc àaä töën
cöng laâm quaãng caáo nhêët úã Haâ thaânh. Ngoaâi nhûäng viïåc quaãng caáo
trïn baáo, trong saách, haâng ngaây laåi coá möåt ngûúâi öm àöëng quaãng
caáo bùçng caái böì, chùm chó ruát tûâng túâ maâ êën vaâo tay, hoùåc quùèng
vaâo xe nhûäng ngûúâi qua laåi. öng chuã hiïåu êëy, àöë ai àoaán àûúåc laâ
haång ngûúâi gò. Quêìn Têy, àöi kñnh trùæng goång vaâng quanh nùm
laâm diïìm cho böå mùåt göì ghïì vaâ caái nûúác da àen xaåm. Trïn baân
giêëy, luön luön thêëy caái àiïëu öëng vùæt veão cêy tre rïî truác chûâng hai
thûúác têy. Khi ài, khi àûáng, khi ngöìi, nïëu laâ tiïët muâa heâ, khöng
khi naâo khöng coá hai àûáa àêìy túá vaác àöi quaåt löng chaåy theo maâ
phêíy phêíy cho öng chuã nhaâ cuãa hoå thaânh ra möåt ngûúâi quyá phaái.
Tröng nhûäng sûå trang hoaâng trong cûãa haâng vaâ ngùæm caái caách cû
http://ebooks.vdcmedia.com
Ngö Têët Töë
6
xûã cuãa chuã hiïåu, ngûúâi ta coá thïí àöì chûâng sûå ùn tiïu cuãa nhaâ êëy
möîi thaáng khöng dûúái ba trùm àöìng. êëy laâ chûa kïí caái vöën àïí chïë
hoùåc mua thuöëc. Ba trùm àöìng möåt thaáng, sûå ùn tiïu êëy phaãi laâ
möåt nhaâ cûå phuá múái coá thïí àûúng nöíi. Maâ cûå phuá thêåt, hùæn múái cûå
phuá trong vaâi nùm nay. Nhûäng ngûúâi àaä húi biïët hùæn, àïìu phaãi
ngaåc nhiïn cho sûå phaát àaåt laå luâng cuãa hùæn. Phaãi. Trûúác àêy
khoaãng 10 nùm, chuã nhên hiïåu thuöëc “öng Trùng" coân laâ möåt keã
lang thang vaâ döët naát. Ngoaâi chûä quöëc ngûä laâ thûá chûä maâ treã con
cuäng àïìu àoåc àûúåc, võ chuã nhên hiïåu êëy khöng biïët thûá chûä gò
khaác. Möåt ngûúâi tû caách nhû vêåy, ai ngúâ coá ngaây trúã nïn möåt thêìy
thuöëc, xin taåm goåi laâ thêìy thuöëc, chuã trûúng möåt cûãa haâng thuöëc
rêët to. Thoaåt kyâ thuãy, hùæn chó laâ keã buön thuöëc, khöng phaãi laâ
buön thuöëc caái nhû nhûäng ngûúâi gaánh böì, nghôa laâ hùæn mua vaâi
thûá thuöëc gheã, thuöëc lúã úã nhaâ quï, àem ra Haâ Nöåi gûãi baán taåi caác
cûãa haâng saách. Gùåp dõp may mùæn, cuöåc thûúng maåi êëy àaä laâm cho
hùæn àuã tiïìn thuï chöî kï caái ghïë vaãi maâ nùçm úã àêët phöìn hoa.
Tònh cúâ taåi möåt phöë kia, coá viïn quan lúán vò ài laâm quan,
muöën tòm möåt ngûúâi cêín thêån, cho úã nhaâ trong àïí tröng nom vaâ
lau queát duâm nhûäng cùn nhaâ ngoaâi. Nhúâ àûúåc ngûúâi quen giúái
thiïåu, öng chuã caái ghïë vaãi àaä thaânh ngûúâi coi nhaâ cho öng quan to.
Lúåi duång cú höåi, hùæn múái àùng luön lïn baáo mêëy doâng, rao rùçng:
"Cêìn ngûúâi àaåi lyá baán thuöëc, ai muöën àiïìu àònh xin àïën nhaâ
êëy nhaâ noå maâ hoãi".
Bêëy giúâ thiïn haå haäy coân nhiïìu ngûúâi khúâ húá hún bêy giúâ,
cho nïn quaãng caáo àùng àûúåc vaâi ngaây thò àaä coá ngûúâi úã tónh khaác
àïën xin laâm àaåi lyá. Chuã nhên tiïëp khaách úã nhaâ ngoaâi cuãa viïn
quan kia, vaâ àoâi aán quyä möåt söë laâ hai trùm àöìng. Tröng thêëy ghïë,
sêåp, lû, àónh vaâ caác àöì baâi trñ trong nhaâ, khaách tin chuã laâ ngûúâi
phuá quyá. Vúái caái cûãa nhaâ löång lêîy, söë tiïìn 200 àöìng, nïëu àem aán
quyä, chûa thêëm vaâo àêu, chùæc khöng bao giúâ sûát meã möåt àöìng naâo
àûúåc. Nghô vêåy, khaách nhêån lúâi chuã, caách vaâi ngaây thò àïå söë baåc
kia àïën. Trong lûng àaä sùén àöìng tiïìn, möåt mùåt hùæn ài mua thuöëc úã
hiïåu khaách maâ thay chai, thay höåp, daán laá nhaän cuãa mònh vaâo, röìi
gûãi ài cho àaåi lyá, möåt mùåt thuï nhaâ, àoáng tuã múã möåt cûãa haâng
thuöëc con con lêëy thûúng tiïu laâ hiïåu “öng Trùng". Thïë laâ öng
"lang thang" àaä nhaãy lïn àõa võ öng "lang bùm". Ngöi tuy àöíi maâ tû
caách vêîn coân nguyïn nhû cuä, öng chuã hiïåu thuöëc êëy vêîn khöng biïët
mùåt biïët tïn möåt võ thuöëc naâo. Nghïì laâm thuöëc cuãa hùæn chó cöët úã
sûå thay hònh àöíi daång. Nghôa laâ mua thuöëc cuãa caác hiïåu khaách
http://ebooks.vdcmedia.com
VIÏÅC LAÂNG
7
àem vïì, thuöëc viïn thò taán thaânh böåt, thuöëc böåt thò nùån thaânh
viïn, hoùåc laâ viïn lúán xeã thaânh viïn nhoã, viïn nhoã húåp laâm viïn
lúán, röìi nhöìi vaâo höåp vaâo chai maâ baán. Àöìng thúâi viïåc quaãng caáo
trïn baáo, hùæn vêîn hïët sûác tiïën haânh, vûâa noái khoaác baåt maång cho
caác thuöëc úã cûãa haâng mònh, vûâa quaáïn
ë ruä lêëy àaåi lyá baán thuöëc úã
caác tónh nhoã. Nhúâ vïì sûå quaãng caáo "khöng biïët theån" àoá maâ thuöëc,
tuy khöng chûäa khoãi bïånh vêîn baán àûúåc, ngûúâi caác tónh xin laâm
àaåi lyá vêîn möîi ngaây möåt thïm.
Caái cûãa haâng con con vuåt trúã thaânh möåt cûãa hiïåu nguy nga,
rûåc rúä. "Möîi ngûúâi phaãi lûâa möåt lêìn laâ töi giaâu röìi". êëy laâ lúâi cöë
cuâng maâ cuäng laâ cêu xûng töåi cuãa chuã nhên nhaâ thuöëc “öng Trùng"
àaä àaáp laåi cêu hoãi hiïím hoác cuãa mêëy ngûúâi quen biïët. Coá thïë thûåc,
möåt ngûúâi àïën mua thuöëc laâ coá möåt moán tiïìn lúâi, möåt ngûúâi xin
laâm àaåi lyá laâ coá möåt söë tiïìn kyá quyä, 25 triïåu con röìng chaáu tiïn
chûa phaãi ai cuäng khön ngoan, ngûúâi mua thuöëc, ngûúâi laâm àaåi lyá
chûa bao giúâ hïët. Lûâa bùçng caách êëy chûa àuã, öng chuã hiïåu êëy laåi
phaãi nghô thïm caách khaác. Trong luác xaä höåi "thêìy lang" haäy coân
löån xöån, nhûäng ngûúâi coá bïånh phêìn nhiïìu khöng biïët lêëy thuöëc cuãa
öng thêìy naâo, ngûúâi ta súå rùçng "têåt mang maâ tiïìn vêîn mêët". Àoaán
thêëy chöî yïëu cuãa söë àöng ngûúâi, chuã hiïåu “öng Trùng" múái lêåp caái
kïë "chûäa khoaán". Phong, lao, cöí, laåi, böën chûáng àoá, caác saách Taâu
àïìu cho laâ bïånh bêët trõ, cho àïën caác nhaâ y hoåc êu têy cuäng chûa
tòm àûúåc caách chûäa chùæc chùæn. Vêåy maâ chuã hiïåu “öng Trùng" daám
nhêån chûäa khoaán hïët thaãy. "Chûäa khoaán bïånh lao" "Chûäa khoaán
bïånh huãi"... bûác maân trùæng treo trïn cûãa hiïåu, luön luön nïu mêëy
doâng thêåt lúán nhû thïë, vaâ noái roä rùçng "nïëu khöng khoãi khöng lêëy
tiïìn", bïånh naâo cuäng vêåy. Tûúãng laâ thûåc, keã coá bïånh theo nhau maâ
àïën, nhiïìu nhêët laâ ngûúâi mùæc bïånh lao. Luác naây tû caách chuã hiïåu
àaä tiïën hún trûúác, nghôa laâ hùæn àaä àoåc qua vaâi cuöën saách thuöëc
quöëc ngûä, nhúá àûúåc ñt tïn thuöëc vaâ tïn maåch àïí laâm saáo maâ tiïëp
con bïånh. Cuäng hoãi chûáng, cuäng xem maåch, cuäng giúã saách thuöëc
noái quaâng noái xiïn, röìi tuây tûâng mùåt maâ nùån tiïìn, coá thïí nùån àûúåc
àïën àêu thò hùæn nùån àïën àêëy. Nhûng vö luêån bïånh gò, hùæn àïìu bùæt
àùåt möåt nûãa tiïìn, tñnh theo caái giaá àaä khoaán. Ngoá nhûäng löå böå,
quaåt löng, àiïëu öëng xe daâi thûúân thûúåt, keã coá bïånh cöë nhiïn khöng
ai daám traã reã tiïìn. Nhûng trong khi àùåt möåt nûãa tiïìn, ngûúâi ta
cuäng àaânh bùæt öng chuã viïët cho caái giêëy. Baån àoåc thûã nghô giêëy êëy
viïët ra sao? "Möåt bïn laâ öng X chuã hiïåu “öng Trùng", möåt bïn laâ
öng Y, ngûúâi coá bïånh lao úã Phöë P àaä bùçng loâng vúái nhau nhûäng
àiïìu sau naây:
http://ebooks.vdcmedia.com
Ngö Têët Töë
8
“Öng Y xin thuï khoaán cho öng X chûäa bïånh lao cuãa mònh, vaâ
thuêån traã öng X möåt söë laâ 100 àöìng. Nay àaä àùåt trûúác 50 àöìng, khi
naâo khoãi bïånh seä traã nöët 50 àöìng nûäa. öng X nhêån cuãa öng Y 50
àöìng, phaãi chûäa cho öng Y thêåt khoãi. Nïëu khöng khoãi thò öng X
phaãi traã laåi cho öng Y söë tiïìn àùåt trûúác êëy. Nïëu öng Y nûãa chûâng
boã dúã thò söë tiïìn àùåt trûúác êëy, öng X khöng phaãi traã laåi". Giêëy laâ
vêåy, coân thuöëc thïë naâo? Thiïn mön, maåch mön, khoaãn àöng, tûã
uyïín, möåt múá võ thuöëc nhuêån phïë àoá, hùæn luyïån thaânh viïn, hùæn
nêëu thaânh cao, àûa maäi cho ngûúâi ta uöëng. Thuöëc nhû vêåy, àúâi naâo
maâ chûäa cho àûúåc bïånh lao! Bïånh khöng khoãi, keã öëm àem giêëy àïën
hiïåu, àoâi laåi söë tiïìn àaä àùåt. Chuã hiïåu chó phaãi àaáp laåi möåt cêu:
- Trong giêëy àaä noái "nïëu uöëng thuöëc nûãa chûâng boã dúã" thò "töi
khöng phaãi traã laåi söë tiïìn àùåt êëy" kia maâ. Bêy giúâ töi coân àûúng
chûäa maâ öng àaä thöi, êëy laâ öng boã dúã, khöng thïí àoâi tiïìn töi àûúåc.
Thò ra trong giêëy khöng noái caái "haån chûäa khoãi" laâ bao nhiïu
ngaây, giaã nhû theo thuöëc àïën mêëy chuåc nùm, khi thöi, cuäng vêîn laâ
ngûúâi boã dúã. ÊËy àoá, hùæn gaåt ngûúâi ta cöët úã chöî àoá! Song àiïìu àoá chó
gaåt àûúåc ngûúâi nhaâ quï, chúá Haâ Nöåi thò ñt keã mùæc. Nhûng caác thêìy
"lang bùm" àïìu laâ thaánh sû nghïì lûâa gaåt, hoå àaä coá nhiïìu caách khaác
àïí gaåt ngûúâi Haâ Nöåi.
THÊÌY LANG THOÃ ÀÛÅC
Phaãi, ngûúâi êëy goåi laâ "Thoã Àûåc" thò àuáng. Tröng caái hònh
daáng, coá thïí baão hùæn laâ möåt anh keáp giaâ úã xoám cö àêìu, nïëu hùæn
khöng ài giaây ban. Nhûng ngùæm àïën böå miïång thò laåi coá thïí tûúãng
hùæn laâ möåt con thoã, vò caái miïång êëy noá chum chuám nhû moäm con
thoã, maâ tûå möi trïn àïën möi dûúái, röìi thò ngoaâi meáp quanh cùçm,
àêu cuäng nhùén thñn, khöng beán möåt súåi rêu naâo. Trûúác àêy,
khoaãng ba chuåc nùm, hùæn chó laâ möåt chaâng hoåc troâ dúã úã vuâng xuöi,
chûä Haán cuäng biïët ñt nhiïìu, chûä Phaáp khöng thuöåc möåt tiïëng.
Laâng nhaâ hùæn cuäng nhû laâng Xaå La úã Haâ Àöng, vö luêån ngûúâi naâo,
biïët chûä hay khöng biïët chûä, àïìu thuöåc voä veä möåt ñt baâi thuöëc, nhúá
loäm boäm vaâi cêu saách thuöëc. Xaách dao cêìu ài phûúng khaác, hoå àïìu
coá thïí bõp ngûúâi maâ kiïëm ùn. Nhúâ vïì phong thöí àoá, hùæn àuã tû caách
http://ebooks.vdcmedia.com
VIÏÅC LAÂNG
9
nhû moåi trai laâng, nhên khi tuáng àûúâng sinh nhai múái sùæm dao
cêìu tuã thuöëc, keáo lïn ngaä tû noå úã ngoaâi Haâ thaânh, múã cûãa haâng
thuöëc, vò khöng thïí goåi laâ cûãa haâng gò. Kyâ thûåc, trong haâng cuãa
hùæn chó coá mêëy thûá thuöëc böåt chûäa sêu rùng, thuöëc cao chûäa muån
nhoåt vaâ vaâi chuåc võ vûâa thuöëc Bùæc vûâa thuöëc Nam, àûång trong möåt
caái tuã möëc. Goåi laâ haâng thuöëc, cuäng xêëu höí cho hai tiïëng êëy. Luác
êëy, vuâng àoá, rùng àaä ñt ngûúâi àau, nhoåt laåi ñt keã bõ, thuöëc ïë, maång
nhïån bùæt àêìu quêën vaâo dao cêìu, nhûäng ngûúâi gêìn quanh thêëy caái
caãnh àoái khaát cuãa hùæn, àaä phaãi àöång loâng thûúng haåi. Tònh cúâ gêìn
àoá coá võ àaåi thêìn lïn caái hêåu böëi, duâng àaä nhiïìu thûá thuöëc lùæm maâ
vêîn khöng khoãi. Möåt höm, ngûúâi nhaâ baân nhau:
- Hay thûã goåi lang "Thoã Àûåc" vaâo àêy xem hùæn coá chûäa àûúåc
khöng? Nghe noái nhaâ hùæn coá baán thuöëc cao, hoùåc giaã noá laâ mön
thuöëc gia truyïìn thò chùæc coá hiïåu.
Baân vêåy maâ thöi, thûåc ra ngûúâi ta cuäng khöng theâm goåi. Búãi
vò àöëi vúái nhaâ võ àaåi thêìn àoá, anh lang "Thoã Àûåc" chó laâ maãnh
chônh vûát ngoaâi búâ tre chûá coá giaá gò. Chùèng ngúâ lúâi baân êëy bõ möåt
viïn tri huyïån laâ chaáu võ àaåi thêìn kia nghe tiïëng vaâ tin laâ thûåc.
Röìi tûâ ngaây mai trúã ài, gùåp ai hoãi thùm bïånh tònh cuãa viïn àaåi
thêìn, viïn tri huyïån àïìu noái rùçng ngaâi duâng thuöëc cuãa thêìy lang
"Thoã Àûåc". Danh giaá cuãa con "Thoã Àûåc" àaä tùng lïn nhiïìu. May
sao caách vaâi chuåc ngaây, võ àaåi thêìn êëy khoãi bïånh. Khoãi laâ nhúâ
thuöëc cuãa ngûúâi khaác, chûá ngûúâi ta khöng dñnh tyá thuöëc naâo cuãa
"Thoã Àûåc lûúng y". Thïë nhûng "Thoã Àûåc" laâ keã gian ngoan, ài àêu
cuäng phö rùçng mònh àaä chûäa àûúåc võ àaåi thêìn êëy. Cuäng vò coá mêëy
cêu noái cuãa viïn tri huyïån, thaânh ra trong àaám phuã huyïån, nhiïìu
ngûúâi tin rùçng võ àaåi thêìn kia quaã coá duâng thuöëc cuãa thêìy lang
naây.
Thïë laâ moåi ngûúâi àua theo, trong nhaâ àöång coá ngûúâi naâo moåc
muån, phaãi gai, hoå liïìn cho lêëy thuöëc cuãa hùæn. Phuác laâm sao, hùæn
chûäa luön àûúåc vaâi bïånh, tiïëng tùm àöìn ài, khaách lêëy thuöëc caâng
ngaây caâng àöng, do àoá àaä coá dêën vöën kha khaá. Bêëy giúâ hùæn múái
sùæm sûãa àöì àaåc, doån luön lïn àêët Haâ thaânh. Tûâ àoá, hùæn múái giúã
ngoán bõp ra. Khaác vúái caác chuã dûúåc phoâng, y quaán, hùæn chó quaãng
caáo bùçng miïång, khöng hïì quaãng caáo bùçng giêëy hay baáo. Ngöìi vúái
möåt ngûúâi húi biïët chûä Haán, thò hùæn giúã luön thi phuá cêu àöëi ra
àoåc, toaân laâ thú cuä, phuá cuä, cêu àöëi cuä cuãa caác àaåi gia maâ hùæn àaä
hoåc thuöåc loâng, nhûng hùæn vêîn noái laâ cuãa mònh laâm ra. Ngöìi vúái
möåt ngûúâi coá bïånh hoùåc nhaâ coá ngûúâi bõ bïånh thò hùæn àoåc luön saách
http://ebooks.vdcmedia.com
Ngö Têët Töë
10
thuöëc haâng traâng. Cuäng laâ nhûäng àoaån hùæn hoåc thuöåc loâng, noá
khöng dñnh daáng gò àïën caái bïånh maâ hùæn sùæp chûäa hay àûúng
chûäa. Thú phuá cho àïën saách thuöëc cuãa hùæn nhúá àûúåc, quanh quêín
àöå hún 10 baâi chûá khöng nhiïìu gò, nïëu ai chuá yá maâ nghe, seä thêëy
lêìn naâo hùæn cuäng chó àoåc coá mêëy baâi êëy. Thïë nhûng, nhûäng ngûúâi
khöng biïët thò ai cuäng tûúãng laâ hùæn thöng lùæm. Àïën viïåc chûäa
bïånh, hùæn loâe thiïn haå laåi caâng búåm hún. "Höm qua töi ài thùm
bïånh cho quan Thûúång tónh noå, höm kia ài kï àún cho quan Tuêìn
kia, ngaây nay coá baâ aán hay baâ Phuã noå àoán àïën thùm maåch maâ
chûa ài àûúåc". Múã àêìu cêu chuyïån noái vúái con bïånh àaåi àïí hùæn vêîn
duâng caái saáo êëy. Coá khi hùæn coân can àaãm maâ noái traân rùçng:
"Chñnh vua nûúác Laâo coá bïånh, àöëc túâ noái chûäa khöng khoãi,
cuäng phaãi vúâi mònh sang chûäa". Röìi thò ngûúâi Têy, ngûúâi Taâu,
ngûúâi êën Àöå, caác thûá ngûúâi úã Àöng Dûúng àïìu bõ hùæn vú laâm ngûúâi
àaä uöëng thuöëc cuãa hùæn, ngûúâi naâo bïånh cuäng nùång vaâ cuäng khoãi
caã. Kyâ thûåc Têy, Taâu, êën Àöå, coá ai duâng thuöëc cuãa hùæn bao giúâ.
Àaáng tûác cûúâi nûäa, laâ möîi khi cêët miïång tiïëp khaách, êëy laâ hùæn cöng
kñch thuöëc Têy. Hùæn khoe nhûäng bïånh àöëc túâ boã, khöng chûäa àûúåc,
hùæn chûäa chó hai thang thuöëc laâ khoãi, hùæn noái chaánh phuã àaä biïët
caái taâi laâm thuöëc cuãa hùæn, àaä cêëp cho hùæn caái bùçng àöëc túâ vïì nghïì
thuöëc Taâu. Búãi thïë, hùæn múái muöën àûúåc ngûúâi ta goåi quan Àöëc, ai
khöng goåi thïë thò hùæn thõu caái mùåt ra. Vúái nhûäng ngoán bõp nhû
vêåy, keã nöng nöíi ai maâ khöng mùæc? Huöëng chi caái löëi laâm thuöëc
cuãa hùæn laåi cuäng laâ möåt löëi bõp.
Noái cho phaãi, hùæn cuäng coá àoåc vaâi àoaån saách thuöëc, chûá
khöng àïën nöîi döët àùåc. Nhûng hùæn àoåc àïí thuöåc loâng, àoåc àïí lêëy
khaách, khöng phaãi àoåc àïí maâ hiïíu. Nhûäng võ thuöëc maâ hùæn hay
duâng êëy laâ sêm, hoaâi, linh, biïín vaâ baâi luåc võ. Trong têåp àún thuöëc
cuãa hùæn àaä kï, khöng thêëy caái naâo khöng coá böën võ thuöëc àoá, hoùåc
duâng xen vúái baâi luåc võ hoùåc duâng lêîn vúái caác võ khaác. Sêm, hoaâi,
linh, biïín hay thuöëc luåc võ, hùæn tûúãng cuäng nhû cúm teã, uöëng vaâo
truáng bïånh thò khoãi, khöng truáng cuäng khöng àïën nöîi chïët ai, vò
vêåy bïånh gò hùæn cuäng duâng àïën. Quaã coá thïë thûåc, nhûäng võ thuöëc
êëy, duâ laâ traái bïånh, cuäng khöng phaát lïn kõch liïåt. Búãi vêåy ngûúâi ta
múái phuåc hùæn laâm thuöëc theo löëi vûúng àaåo. Hoå khöng hiïíu rùçng:
àaä goåi laâ thuöëc, coá thïí khoãi bïånh thò coá thïí giïët ngûúâi. Chó vò sêm,
hoaâi, linh, biïín, noá giïët ngûúâi ta möåt caách tûâ tûâ, cho nïn ngûúâi ta
khöng biïët. Bao nhiïu ngûúâi theo hùæn haâng trùm thang thuöëc, chïët
vêîn hoaân chïët, caái hoåa "sêm, hoaâi, linh, biïín" laâ vêåy. Chïët cuäng
http://ebooks.vdcmedia.com
VIÏÅC LAÂNG
11
mùåc, khoeát àûúåc tiïìn, hùæn cûá viïåc khoeát. Àuáng nhû lúâi baâ phaán
Phûúác àaä noái, ai àaä uöëng thuöëc, hùæn cuäng phaán cho mua nhûäng võ
troång, vaâ bùæt phaãi mua cuãa mònh. Thêåm chñ hùæn coân mua sêm giaã
cuãa boån Cao Laá baán rao, röìi àûa cho vúå baán laåi cho nhûäng ngûúâi
quen thuöåc chöìng, caái àoá múái tinh quaái chûá!
Toám laåi, ngoán bõp cuãa thêìy lang "Thoã Àûåc" coân gioãi hún ngoán
bõp cuãa thêìy lang khaác nhiïìu lùæm. Bõp bùçng hoaânh phi cêu àöëi choái
loåi trong nhaâ, bõp bùçng lúâi noái mïìm moãng ngoåt ngaâo nhû meå dêìu
döî khaách, bõp bùçng caách khoe quan noå quan kia uöëng thuöëc cuãa
mònh, bõp bùçng löëi duâng thuöëc khöng thûúãng, khöng phaåt, bõp
bùçng pheáp baán nhûäng võ troång cho con bïånh hoùåc bùæt con bïånh
uöëng nhûäng tïî thuöëc ba böën chuåc àöìng. Trong àêët vùn vêåt nghòn
nùm biïët bao keã bõ hùæn bõp cho àïën chïët maâ vêîn khöng tónh ngöå.
Tuïå Nhúän Cöng Dên söë ... 20-11-1935
http://ebooks.vdcmedia.com
Ngö Têët Töë
12
LAÂM NO HAY CAÁI ÙN
TRONG NHÛÄNG NGAÂY NÛÚÁC NGÊÅP
Qua nhûäng rùång tre bõ ngêm àaä lêu, caânh laá uáa rûåc, xiïu àöí,
chiïëc thuyïìn nan cuãa chuáng töi phaãi len loãi, chöî thò phaãi cuái àêìu
àïí chui qua nhûäng cêy sùæn àöí, chöî thò phaãi àeâ möåt caânh cêy cöí thuå
xuöëng nûúác, chöî thò phaãi gaåt nhûäng traâ raâo tröi nhêëp nhö trïn mùåt
nûúác àoã ngêìu vaâ phaãi àêíy cong con saâo múái vûúåt àûúåc cuåm beâo têy
ûá laåi. Chiïëc thuyïìn möîi chöëc choâng chaânh laâm cho töi laão àaão,
nhûng caái yá muöën muåc kñch caãnh àiïu linh cuâng khöí cuãa dên luåt
àaä laâm cho töi quïn caã nhoåc nhùçn. Möåt vuâng nûúác möng mïnh baát
ngaát, bao nhiïu nhûäng nhaâ tranh vaách àêët chó coân tröng thêëy
nhûäng maái uáp sêåp seâ hònh nhû nhûäng quêìn àaão êín hiïån chêåp
chuâng theo laân nûúác baåc maâ rêåp rúân nhû phao. Nhûäng thuyïìn nan,
nhûäng maãng chuöëi nhêëp nhö chen chuác tûåa laá tre dûúái nhûäng rùång
cêy laã lûúát. Àaâng xa kia, trïn nhûäng goâ, àöëng mêëp mö thêëy löë nhöë
nhûäng sûâng trêu cong vùæt; con àûáng, con nùçm, thónh thoaãng laåi
nghe tiïëng röëng lïn nhû baáo cho chuã biïët nöîi theâm rúm àoái coã cuãa
noá Ngûúâi ta baão trêån vúä àï Àöìn Vaâng nûúác to hún nùm Quyá Tõ.
Thùçng beá chúã thuyïìn cho töi ngoaãnh lïn hoãi:
- Cêåu àõnh ài àêu?
Töi thêîn thúâ àaáp:
- Ài àêu cuäng àûúåc!
Thuyïìn qua möåt rùång truác, nhòn vaâo bïn trong thêëy coá ba
gian nhaâ tranh xiïu lêåt laåi àùçng sau. Trûúác nhaâ, biïåt ra möåt khu
vuöng vùæn nhû möåt caái ao, töi àoaán chûâng àoá laâ caái sên. Trûúác sên
àoáng böën caái coåc tre, trïn bùæc caái choäng, chiïëc röí àeo luãng lùèng möåt
bïn, chiïëc saâo voá ghïåch lïn thaânh choäng. Phña dûúái laâ möåt caái
maãng gheáp bùçng böën cêy chuöëi. Tûâ caái choäng ài vaâo trong nhaâ, coá
möåt caái cêìu tre vùæt ngang. Möåt ngûúâi àaân öng, voác raåc hom hem,
àêìu troåc tïëu, ngöìi thu hònh trong chiïëc aáo baânh tö raách mûúáp, neát
mùåt àùm àùm nhòn xuöëng tùm nûúác àuåc lúâ. Töi hoãi:
http://ebooks.vdcmedia.com
VIÏÅC LAÂNG
13
- Nhaâ ai àêy?
- Àêy laâ nhaâ baác ba Tuåy.
- Reä vaâo chúi àaä.
Thùçng beá khom lûng laái muäi thuyïìn vaâo trûúác sên, len qua
nhûäng cuåm beâo têy àoáng chuöìng trong nhûäng chiïëc vaânh nong kòm
bùçng chiïëc naånh tre coá nhûäng beâ muöëng, beâ ngöí, beâ dûâa quêën quyát
xung quanh. Baác Tuåy tröng thêëy töi, vöìn vaä hoãi:
- Kòa öng Kyá àaä vïì chúi àêy û? Caác öng úã tónh vïì àûúåc dõp búi
thuyïìn chúã maãng thïë naây thò thñch lùæm nhó. Múâi öng lïn àêy, caái
choäng naây coân chùæc chùæn, öng ngöìi chúi xem töi keáo voá cho vui.
Töi gheá thuyïìn saát caái maãng chuöëi, röìi bûúác lïn. Baác khuám
nuám vúái caái àiïëu caây treo trïn coåc, múâi töi huát thuöëc, töi khöng
biïët huát. Baác beân lêëy thuöëc giùæt trïn keä tai, àùåt vaâo noä àiïëu, thöíi
caái möìi rúm, ruåi than vaâo àiïëu, ruác möåt húi thêåt daâi, caái àiïëu rñt
lïn nhû tiïëng chim seã, möåt laân khoái xanh tûâ miïång baác àûa lïn
kheát leåt, nhûäng caái xûúng sûúân theo nhõp thúã maâ vûún lïn ruåt
xuöëng trûúác caái böå ngûåc gêìy nhom. Mêëy àûáa treã lau nhau, nghe
tiïëng ngûúâi laå chen chuác nhau thoâ cöí ra trûúác maái tranh maâ nhòn.
Nhûäng caái böå mùåt gêìy coâm höëc haác êëy nhû thiïëp möåt maâu vaâng lúåt,
laâm nöíi nhûäng cùåp mùæt troäm lúâ àúâ, àêìn àöån. Töi àûa àaâ hoãi:
- Thïë naâo, baác keáo caá coá àûúåc khaá khöng, cho töi mua möåt
bûäa naâo, coá con naâo to khöng? Ngöìi keáo voá giûäa sên cuäng thuá nhó.
Cêu noái cuãa töi nhû nhùæc baác chûa cêët voá. Baác nhoeãn meáp
nhòn töi, röìi vui veã pha troâ, gaån baán meã voá baác sùæp cêët. Noái röìi
khom lûng, baäi caâng, keåp àêìu saâo xuöëng dûúái haáng, hai tay giûúng
thang, cêët voá lïn, gioåt nûúác theo böën goång thaánh thoát chaåy xuöëng,
dûúái loâng voá thêëy húi àöång, dêìn dêìn lïn khoãi mùåt nûúác, mêëy cùåp
mùæt nhòn caã vaâo, thêëy meã voá àûúåc hai con cua kïình vaâ böën con giïëc
con. Baác vú voá vaâo àïí bùæt, ngoaãnh laåi hoãi töi:
- Öng traã chaáu bao nhiïu?
- Àöå möåt haâo chûá mêëy!
Baác cûúâi khanh khaách vaâ noái:
- Nïëu thïë thò nhaâ chaáu phong lûu chaán!
Baác noái röìi ngoaái tay vúái caái gioã boã vaâo. Töi àiïím möåt cêu
chuác cuãa phûúâng höåi taát:
http://ebooks.vdcmedia.com
Ngö Têët Töë
14
"Sñ söëc möåt chöëc àêìy gioã" röìi nhöím lïn nhòn vaâo trong gioã thò
múái coá àöå möåt vöëc tay teáp maåi, hai con öëc nhöìi vaâ möåt meã voá baác
múái boã vaâo sau. Baác khöi haâi:
- Thïë laâ nhaâ chaáu àaä àûúåc möåt niïu hai tay bûng röìi àêëy öng
aå!
Thoaãng tiïëng treã con trong maái tranh àûa ra:
- Böë úi, böë laâm baánh àa cho con ùn.
Töi ngaåc nhiïn hoãi:
- Baác laåi coá caã nghïì laâm baánh àa nûäa û?
Baác ngùåt ngheäo cûúâi:
- Vêng, baánh àa nhaâ chaáu laâ thûá baánh àa múái chïë, chûa ai
biïët laâm cú. Öng ngöìi àêy, chaáu laâm cho öng xem.
Baác noái röìi chui vaâo trong nhaâ, möåt laát àem ra möåt nùæm àêët
seát trùæng, möåt caái mï röí, möåt caái khùn vuöng. Baác duáng caã khùn
lêîn àêët xuöëng nûúác cho ûúát, röìi àùåt lïn choäng, cùng thùèng chiïëc
khùn vuöng, phiïët möåt lêìn àêët lïn thêåt moãng, àoaån àùåt vaâo mï röí,
laåi chui vaâo nhaâ, thöíi lûãa nûúáng. Chó trong chúáp mùæt, baác àaä bûng
ra, tröng trong mï röí thêëy möåt lûúåt àêët khö cong, luä con baác keáo
nhau ra xuám xñt chung quanh röí. Baác múâi töi thûã nïëm baánh àa baác
múái chïë, töi ngêín ngûúâi chûa hiïíu baác noái thêåt hay búän, thò baác
taách ra möåt miïëng boã vaâo miïång, nhai gioân khau khaáu, luä con baác
cuäng xö nhau beã lêëy maâ ùn möåt caách ngon laânh. Baác baão:
- Àêëy laâ thûá quaâ vùåt cuãa caác chaáu, nïëu öng biïët thûá ùn thay
cúm cuãa nhaâ chaáu thò chaáu xin àûa ra àïí öng xem.
Baác noái röìi chui vaâo lêëy ra möåt caái nöìi àêët to chòa cho töi
xem, vaâ àöë töi biïët laâ caái gò. Töi thêëy baác gaåt möåt lêìn teáp vuån úã
trïn, dûúái löå ra möåt lúáp àen àen, xïëp tûâng miïëng moãng nhû miïëng
baánh dêìy. Nhòn gêìn laåi, thò thoaáng ngûãi möåt muâi nùçng nùång, khùn
khùèn, nhû muâi thöëi tai. Töi nñn thúã, lùæc àêìu xin chõu àïí baác giaãng
cho töi nghe thûác ùn quaái gúã êëy. Baác àùæc chñ cûúâi ruä ra baão töi:
- Cuäng àêët àêëy! Ngûúâi ta baão chïët thò ùn àêët, nhûng chñnh
nhaâ chaáu söëng vïì àêët àêëy öng aå! Moán naây laâ möåt thûá cúm nùæm cuãa
nhaâ chaáu, laâm cöng trònh hún möåt tñ. Múái àêìu laâ lêëy àêët seát trùæng
vïì, vêåt ài vêåt laåi nhû ta nùån àêìu rau, röìi thaái tûâng miïëng moãng
nhû ta thaái baánh dêìy, àùåt vaâo muãng, meåt àem phúi khö. Khi duâng
noá thò phaãi coá noän sùæn loát thêåt dêìy xuöëng àaáy nöìi, röìi möîi lûúåt àêët
http://ebooks.vdcmedia.com
VIÏÅC LAÂNG
15
laåi möåt lûúåt caá teáp, röìi cho vaâi duöåc tûúng. Bùæc lïn àun thò tra
thïm tñ nûúác cho khoãi khï, cûá nhoã lûãa àun maäi cho tûúng caån caá
chñn, nhûäng caái beáo cuãa tûúng cuãa caá ngêëm vaâo àêët seát àoã nhû
miïëng höìng têìu thïë laâ àûúåc. Töi hoãi:
- Ùn nhû thïë muâi meä ra laâm sao?
Baác baão:
- Noá quanh quaánh nhû ta nhai miïëng baánh daây, laåi àêåm vò coá
tûúng coá caá àûa ài, khöng phaãi ùn àöì ngoaâi.
- Thïë ùn vaâo coá thêëy gò khöng?
- Viïåc quaái gò! Noá chó phaãi caái nùång buång hún caác thûá rau coã
khaác. Lêìn àêìu chaáu ùn rùåt àêët thò thêëy tanh tanh vaâ chaán lùæm, ùn
vaâo röìi höm sau thêëy mïìn mïåt, chùæc laâ khöng coá beáo böí gò, cho nïn
chaáu nghô ra caách om vúái caá thò ùn ra chiïìu dïî chõu hún. Töi hoãi:
- Ai baão baác rùçng àêët seát ùn àûúåc?
Baác noái:
- Naâo coá ai baão àêu, cuäng laâ möåt caách ùn liïìu cuãa chaáu. Höm
nûúác vaâo àaä giaâ nûãa thaáng, trong nhaâ hïët ùn, meå chaáu phaãi ra tónh
kiïëm viïåc laâm. Bûäa saáng höm êëy chó coá mêëy cuã khoai lang àuã cho
chaáu ùn thöi, chaáu àaânh nhõn àoái, àïí anh em noá tröng nhau úã nhaâ,
möåt mònh chúã maãng ra caái ao trûúác cûãa àònh àïí lùån xuöëng àaánh cuã
suáng. Lùån nguåp maäi chûa doâ thêëy cuåm cuã suáng naâo caã, maâ loâng
khöng daå àoái, lùån maäi mïåt quaá. Chaáu cöë lùån möåt húi thêåt daâi, moâ
maäi chùèng thêëy gò, beân xùæn vöåi nùæm àêët seát ngoi lïn. Thêëy chêët àêët
vûâa deão, vûâa trùæng, ngûãi thêëy tanh tanh, nhên luác àoái ngoaåm chúi
möåt miïëng, nhai röìi nuöët ài, khöng thêëy gò, ùn hïët nùæm àêët, thêëy
àúä cöìn caâo. Chaáu liïìn boã caã cuã suáng, haäy xùæn mêëy cuåc àêët àem vïì
àaä. Àûúng lïình bïình trïn maãng chuöëi trúã vïì, böîng thêëy mêåp múâ
caái voá tröi, chaáu mûâng quaá àuöíi theo vúát àûúåc caã voá lêîn goång laâ caái
voá naây àêy. Caã nhaâ chaáu múái ùn àêët àûúåc dùm höm nay, caác chaáu
cuäng chõu khoá ùn caã, nhûng múái àêìu chûa biïët caách chïë biïën, ùn
choáng chaán lùæm, caách om àêët vúái caá naây nhúâ coá caái voá nïn chaáu
múái nghô ra. Tuy vêåy, cuäng cêìn phaãi àöíi bûäa luön.
- Àöíi bûäa bùçng gò?
Baác chó tay ra mêëy àaám trûúác sên:
- Kòa ngöí dûâa, beâo têy, coân cuåm rau muöëng laâ cuãa quñ nhêët,
hiïëm nhêët, chaáu coân àûúng gêy chûa daám ùn àïën, vò chûa biïët bao
http://ebooks.vdcmedia.com
Ngö Têët Töë
16
giúâ nûúác ra khoãi laâng. Trong nhûäng thûá rau êëy thò ngöí vúái dûâa dïî
ùn hún, nhûng súå ùn maäi noá cuåt ài, chaáu phaãi ùn àöån thïm beâo têy.
- Baác laâm thïë naâo maâ ùn?
- Muöëi dûa cuåm sen kia, vùåt laá vùåt rïî, chó àïí caái vuá, phúi húi
taái ài röìi muöëi nhû ta muöëi dûa caãi, lêëy vó neán cho chùåt. Giaá khöng
coá muöëi mùån thò ùn noá chùèng khaác gò nhai caái ngoån mña nhaåt, maâ
laåi lùn tùn ngûáa! Thûá êëy laâ thûá àöì ùn, ùn keâm vúái chaáo caám thò
ngon tuyïåt! Àaä nûãa thaáng nay, caã nhaâ chaáu khöng biïët möåt höåt
cúm, höåt gaåo laâ gò caã, maâ caám cuäng ñt coá, vò chó höm naâo keáo caá
àûúåc möåt vaâi con to, baán àûúåc dùm ba xu thò múái daám mua caám ùn,
caám laâ thûá quyá nhêët, chó ùn cho coá húi gaåo àoá maâ thöi, chûá ùn noá
thò lêëy àêu. Möåt höm, chaáu nghô buöìn cûúâi quaá öng aå. Àong àûúåc
caám vïì, thùçng beá lúán nhaâ chaáu lêëy nöìi àöí nûúác lïn àun, loáng coáng
thïë naâo nöìi vúä, khöng àun àûúåc nûäa. Chaáu beân vúát caám ra, nùæm laåi
möåt nùæm, ngoaâi traát möåt lêìn àêët seát boã vaâo bïëp nung. Thïë maâ ùn
ngon hún baánh khaão phuåc linh àêëy öng aå. Giaá àûúåc rùåt caám maâ ùn
thò coân noái gò nûäa, khöën nöîi hoå laåi pha muân cûa vaâo cho àûúåc nhiïìu
laäi, thò ùn chùèng coân lyá thuá gò caã, chó thêëy raáp sò thöi.
Töi chúåt tröng thêëy cêy cau, cêy naâo cuäng cuåt caã, vöåi hoãi:
- Sao cau cuåt caã thïë kia?
Baác noái:
- Noá cuäng àaä chui vaâo möìm caã röìi àêëy.
- Cau maâ cuäng ùn àûúåc û?
- Öng tñnh caái gò vaâo lûãa maâ chùèng ùn àûúåc. Öi chaâ, nghô caái
nguöìn cún ùn cöí cau maâ súå. Lêìn àêìu, chaáu chùåt möåt caái, boác hïët beå
xanh röìi thaái nhû thaái mùng phúi, cûá thïë luöåc röìi àem ra ùn: ùn
röìi, böë con raåo rûåc nùçm mêët möåt ngaây, chên tay cûá rúâi raä ra, boåt
meáp pheâo ra, buång vêîn tónh maâ khöng sao cûåa àûúåc, sau hoãi ra
múái biïët phaãi luöåc boã nûúác ài, ngêm hïët nûãa ngaây nûäa múái ùn
àûúåc. Ùn hïët cau röìi, thêëy laâng nûúác hoå àua nhau ài tòm cuã chuöëi
àïí ùn, chaáu cuäng vúá àûúåc vaâi caái àem vïì bung. Ùn noá coá phêìn maát
ruöåt maâ chùæc daå hún ùn beâo têy, rau ngöí, hún caã ùn àêët seát, àêët seát
phaãi caái nùång, laâm röîng caã ruöåt ra, vïì sau ùn caái gò cuäng maäi múái
no!
Nhûng cuã chuöëi àêu maâ ùn àûúåc haâng thaáng trïn mùåt nûúác,
chó àûúåc ñt lêu laâ noá thöëi nhuän ra thò coân ùn gò àûúåc nûäa. Chaáu cûá
ùn liïìu maâ nhiïìu caái caã laâng phaãi bùæt chûúác chaáu. Chaáu coân nhúá
http://ebooks.vdcmedia.com
VIÏÅC LAÂNG
17
möåt nùm trúâi khöng laâm luåt, nhûng phaãi nùm àoái keám quaá, laâng
nûúác nhao caã lïn. Meå chaáu nùm êëy laåi vûâa úã cûä, thaânh ra luáng
tuáng vúái nhau, chùèng ài laâm àêu àûúåc, úã laâng chùèng ai mûúán laâm
gò caã, chaáu chó nghô caách ùn trûâ bûäa caái ni laåi ùn trûâ bûäa caái kia.
Lêìn àêìu chaáu ài qua nïìn Vùn chó thêëy möåt àaám caãi rûâng, xanh töët
lùæm, chaáu nhêëm thêëy thúm thúm, liïìn haái möåt cheát àem vïì ùn thûã,
thïë maâ luöåc chêëm tûúng ùn thuá laå; nhaâ chaáu ùn ba böën ngaây laâng
nûúác múái biïët thò chùèng coân gò caã. Chaáu laåi xoay ra tòm caách khaác
xem ra lúån ùn àûúåc caái gò thò ngûúâi ùn àûúåc caái êëy. Möåt lêìn chaáu
ùn liïìu maâ ngon. Àûúng muâa nhaän, chaáu thêëy úã chúå ngûúâi ta vûát
rêët nhiïìu höåt, chaáu múái queát lêëy àûúåc trïn lûng thuáng àem vïì. Lêëy
dao goåt hïët voã àen ài, àöí vaâo ngêm möåt àïm cho hïët chaát, röìi tra
vaâo nöìi, bung nhû ta bung ngö, thïë maâ àem ra ùn cûá buâi nghòn
nghõt nhû haåt sen, àaä ngon laåi chùæc daå; thïë laâ chaáu cûá tòm ài caác
chúå, àïí nhùåt hïët haåt nhaän àem vïì tñch laåi möåt gaánh, vúå chöìng ùn
uöëng no nï maâ chùèng ai biïët caách ùn cuãa chaáu thïë naâo. Röìi sau hoå
biïët, hoå àùåt veâ àïí chïë chaáu, cho nïn laâng ta bêy giúâ àaä coá cêu Noái
döëi thùçng Traâ, ùn ma thùçng Tuåy. öng tñnh thïë coá tûác khöng, mònh
coá ùn cùæp ùn tröåm cuãa ai àêu, khöng coá, ùn xùçng ùn bêåy cho qua
ngaây àoaån thaáng, hoå cuäng chïë, hoå baão laâ ùn ma ùn maänh. Chaáu
thêëy hoå chïë; tûác mònh giêëu biïåt nhûäng caách ùn àöån ùn loát cuãa nhaâ
chaáu cho boä gheát. Chaáu coân nhiïìu caách ùn giaãn tiïån maâ ngon,
chaáu chïë biïën cuäng kheáo, cho nïn hoå lo àoái, chaáu chùèng biïët àoái laâ
caái gò, chó coá ngon hay khöng maâ thöi, laâm thïë naâo chaáu cuäng coá
caái ùn, khöng chõu àoái bao giúâ. öng tñnh con sêu con boå, con giun
con dïë noá coân chùèng lo àoái huöëng nûäa laâ mònh, phaãi thïë khöng
öng?
- Phaãi, söëng qua trong naån àoái maâ vêîn giûä àûúåc loâng ngay
thùèng, thêåt thaâ thò coân gò quyá hoáa bùçng. Giaá baác taâi nêëu nûúáng thïë
maâ ra Haâ Nöåi múã hiïåu thò...
Baác phaá lïn cûúâi, röìi tiïëp cêu noái cuãa töi:
- Thò... cho choá noá ùn!... öng nhó?
AÁnh nùæng chiïëu xiïn qua nan choäng, chiïëu xuöëng laân nûúác àoã
ngêìu, gùåp trêån gioá rung rinh trïn mùåt nûúác thaânh nhûäng àaân rùæn
ngoùçn ngoeâo. Möåt taãng voã mñt lïình bïình tröi vaâo goång voá, baác Tuåy
chó tay maâ baão:
- Kòa, taãng voã mñt kia àaä cûáu söëng vúå chöìng con caái nhaâ chaáu
ba ngaây àêëy öng aå!
http://ebooks.vdcmedia.com
Ngö Têët Töë
18
Noái àoaån, lêëy saâo kïìu ngûãi, lùæc àêìu:
- Hoãng, thöëi caã.
Vûát toäm xuöëng nûúác röìi kïí tiïëp:
- Thùçng beá lúán nhaâ chaáu nùm nay lïn taám. ÊËy chñnh nùm àeã
noá thò gùåp trêån àoái to, vò hai nùm mêët muâa liïìn, nhên dên laåi xao
xuyïën vïì dõch lïå. Nhaâ chaáu quanh nùm ùn àöån, ùn loát, ùn thûúâng,
nhûng bu chaáu múái àeã, nïëu cho ùn xùçng xõt vaâo thò súå öëm àau khöí
caã meå lêîn con, cho nïn duâ sao chaáu cuäng cöë kiïëm cho meå chaáu möîi
bûäa möåt niïu cúm riïng àïí lêëy sûäa cho con buá, coân chaáu thò ùn thïë
naâo cuäng àûúåc. Gùåp naån àoái múái biïët caái khöí cuãa haång sûác daâi vai
röång nhû chuáng chaáu, ài xin khöng ai cho, laâm mûúán khöng ai
thuï, thïë maâ laåi lêm vaâo caãnh vúå moån con thú thò laåi caâng khöí nûäa!
Höm êëy trong nhaâ chó coân àuã gaåo àïí thöíi bûäa saáng cho meå chaáu,
coân chaáu thò coá hai baát ngö bung. Ùn xong, chaáu vaác thuöíng, buãa
sang chúå, àoán cöng xem ai mûúån àaánh göëc böí cuãi thò chaáu laâm.
Ngöìi tûâ saáng túái non trûa, chùèng ai hoãi túái, chúå thò vaän, buång
thò àoái, maâ chùæc meå con nhaâ chaáu cuäng àang mong chúâ bûäa. Caái
nöng nöîi mong chúâ vú vêín laâm cho chaáu noáng ruöåt böåi phêìn. Têìn
ngêìn ngöìi bïn àöëng voã mñt, ruöìi nhùång bêåu àen ngoâm, chaáu nghô
caách ùn tranh chuáng noá, beân ngaã noán böëc àem vïì, àöí vaâo röí sïì àem
ra ao rûãa saåch, goåt hïët gai ài, röìi thaái caã sú lêîn cuâi, cho vaâo nöìi
àun thêåt dûâ. Tra mùæm muöëi cho vûâa vùån. Coân mêëy chuåc baát höåt
tòm trong àöëng voã vêîn àõnh luöåc riïng, röìi nêëu chaáo cho bu chaáu
ùn, nhûng noá thêëy chaáu nhûúâng nhõn chùèng àaânh loâng, nïn cuâng
ùn caã. Chaáu beân giaä caã höåt cho vaâo thaânh möåt thûá canh vûâa buâi
vûâa ngoåt, ùn thuá quaá! Möåt àiïìu sung sûúáng nûäa laâ ùn vaâo, saáng
höm sau hai bêìu sûäa cuãa bu chaáu thùèng cùng, thùçng chaáu buá no
nï, khöng cùçn nhùçn nhû mêëy bûäa trûúác. Thïë laâ mêëy höm sau chaáu
cûá viïåc ài chúå khuên voã mñt vïì laâm bûäa, ùn röìi laåi kyâ caåch thaái
phúi boã loå, thûá thò lûåa rùåt cuâi àïí kho ùn vúái cúm. Nhûng maâ mñt noá
laâ giöëng coá muâa, khöng thïí tröng vaâo àêëy maâ ùn maäi àûúåc. Chaáu
nghô ngay ra caách ùn baä àêåu.
- Baä àêåu chùæc ùn choáng chaán lùæm thò phaãi, vò töi ngûãi muâi noá
ngang ngang khoá chõu lùæm, nhêët laâ khi noá àaä öi.
- Laâm cho khöng coá muâi ngang ngang, maâ khöng bao giúâ öi
àûúåc múái taâi chûá! Chaáu tòm ra caách ùn àûúåc, nhêët àõnh bñ truyïìn,
thaânh ra caác tûúáng cuäng bùæt chûúác chaáu ùn, röìi boã caã àêëy öng aå!
http://ebooks.vdcmedia.com
VIÏÅC LAÂNG
19
- Laâm caách naâo maâ ùn?
- Khoá gò àêu! Chó coá meåo möåt tyá thò baä àêåu àaä thaânh möåt thûá
xöi voâ thûúång haão haång! Múái àêìu haäy taäi ra caái nia, phúi trong
rêm, nhûng àûâng àïí cho ruöìi nhùång àêåu vaâo, thónh thoaãng lêëy àuäa
caã àaánh ài àaánh laåi cho rúâi ra röìi cho vaâo choä àöì, rùæc thòa muöëi cho
àêåm, húi böëc lïn laâ baåt hïët muâi chua, muâi ngaái maâ öng baão laâ
ngang ngang, muöën kyä àem àöì hai lûúåt thò töët lùæm. Ùn baä àêåu beáo
ngûúâi, tuy mêët tiïìn mua nhûng cuäng reã, cûá böën böë con nhaâ chaáu,
möåt ngaây chó hai xu baä àêåu laâ no phñnh!
- Möîi nùm baác phaãi ùn àöån loát thïë àöå mêëy thaáng?
- Quanh nùm êëy öng aå! Coá chùng chó nhûäng ngaây giöî tïët thò
duâ tuáng kiïët thïë naâo cuäng cöë daânh duåm kiïëm lûng cúm quaã trûáng,
thoi vaâng neán hûúng cho tinh saåch. Nhûäng ngaây êëy múái laâ ngaây ùn
uöëng sang troång cuãa nhaâ chaáu, tûúãng ùn möåt bûäa hïët hai haâo chó,
giaá cûá quanh nùm ùn thïë thò nuái cuäng phaãi lúã, öng nhó?
- Nhûng ùn röìi laåi kiïëm ra thò súå gò ?
- Kiïëm nhû chuáng chaáu nghô maâ buöìn! Chó mong möåt ngaây
àûúåc ba xu vúái hai bûäa cúm no cuäng coân khoá thay, êëy bu chaáu ra
tónh chuyïën naây nïëu úã àûúåc möîi thaáng möåt àöìng kia àêëy, nhûng
maâ...
Thoaáng möåt veã buöìn hiïån trïn neát mùåt baác, töi móm cûúâi noái
giúän:
- Thöi laåi nhúá meå àô röìi!
Baác cuäng gûúång cûúâi noái chûäa:
- Khöng, giaá chaáu nhúá thò chaáu àaä chùèng baão ài, nhûng chaáu
chó lo nûúác Haâ Nöåi choáng ngay xûúng lùæm! Ài laâm àúä naån mêëy
thaáng khi vïì laåi quen ài, khöng göìng gaánh nùång nheå àûúåc thò khöí,
êëy cuäng nhiïìu ngûúâi thïë àêëy, röìi sau vúå chöìng sinh chaán nhau
hoùåc boã chöìng theo nhûäng anh böìi bïëp àïí ùn trùæng mùåc trún, nhiïìu
anh mêët vúå vò thïë àêëy.
- Coá "têm" laâ loâng, "yá" laâ loâng chûá, ai cuäng thïë thò coân ai daám
ài laâm luång gò nûäa. Vaã laåi baác gaái nhaâ baác böì chïì xöëc xïëch thïë thò
viïåc gò!...
Baác nghe cêu khuyïn giaãi cuãa töi, neát mùåt laåi bònh tônh nhû
thûúâng. Töi böîng nhùæc baác:
http://ebooks.vdcmedia.com
Ngö Têët Töë
20
- Kòa tûâ naäy túái giúâ, maãi noái chuyïån maâ quïn caã cêët voá? Dïî vúå
chöìng con söåp noá àem nhau vaâo úã cûä trong voá cuãa baác röìi cuäng nïn!
Baác khanh khaách cûúâi, tay nêng saâo voá, khom lûng ruát
khung goång voá, nûúác soáng saánh chuyïín àöång chiïëc beâo têy àang
àuãng àónh tröi xuöi. Meã voá suöng! Baác khoan khoan cho voá xuöëng,
töi thêîn thúâ nhòn aánh nûúác rêåp rúân trïn bûác vaách.
Àaåm Hiïn Thúâi vuå söë 24 -3-5-1938 vaâ söë 25 -6-5-1938
http://ebooks.vdcmedia.com
- Xem thêm -