Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
VAI TRÒ CỦA TRI THỨC KHOA HỌC CÔNG
NGHỆ SINH HỌC TỚI SỰ PHÁT TRIỂN CỦA
NGÀNH NÔNG NGHIỆP
I. Khái niệm tri thức ?
-Tri thức là gì?
Tri thức là kết quả của quá trình nhận thức của
con người về thế giới hiện thực,làm tái hiện trong tư
tưởng những thuộc tính ,những qui luật của thế giới ấy
và diễn đạt chúng dưới hình thức ngôn ngữ hoặc các
hệ thống kí hiệu khác
Tri thức thông thường được hiểu là sự hiểu biết
của con người về sự vật hiện tượng của tự nhiên hoặc
xã hội.nhờ có tri thức nên con ngưòi biết lao động
khác hẳn với các động vật khác.Mỗi sản phẩm của lao
động sản xuất đều là kết quả vật hoá của tri thức.xét
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
về nguồn gốc phát sinh và phương thức hoạt động tri
thức là một hiện tượng xã hội.
Có 3 nguồn để tiếp nhận tri thức.Một là tiếp thu
các tri thức của tổ tiên truyền lại từ sách vở ,từ các
nguồn truyền bá tri thức các nơi khác…Hai là từ các
thực nghiệm khoa học có được các dữ liệu,thông tin
rồi dùng tư duy nhân thức xử lí chúng để đạt được
những tri thức mới.Ba là suy luận lí thuyết từ các tri
thức đã có thể đạt được những tri thức sáng tạo.ngày
nay nhờ có mạng Internet,mạng viễn thông toàn
cầu,những tri thức mới được tiếp nhận một cách
phong phú và nhanh chóng với khối lượng kiến thức
cực lớn so với trước đây.Tri thức có thể phân thành:
tri thức thường nghiệm, tri thức nghệ thuật và tri thức
khoa học.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
II. Tri thức khoa học, tri thức công nghệ và mối
quan hệ giữu chúng.
1. Tri thức khoa học?
-Tri thức khoa học là sự phản ánh trình độ của con
người đi sâu vào nhận thế giới hiện thực. Tri thức
khoa học bao gồm : tri thức kinh nghiệm và tri thức lí
luận. Trong đó tri thức kinh nghiệm là trình độ thấp
còn tri thức lí luận là trình độ cao của tri thức khoa
học.Giữa 2 trình độ này các tri thức khoa học có mối
quan hệ mật thiết với nhau, làm tiền đề, cơ sở cho
nhau cùng phát triển phản ánh ngày càng gần đúng
hơn và sâu sắc hơn về thế giới vật chất đang vận động
không ngừng.
Tri thức kinh nghiệm thu nhận được thông qua
quan sát những thí nghiệm. Nó nảy sinh một cách trực
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tiếp từ thực tiễn, từ lao động sản xuất đến đấu tranh xã
hội hoặc từ thí nghiệm khoa học. Xét một cách toàn
diện và đầy đủ hơn tri thức kinh nghiệm được chia
làm 2 loại:
+Một là tri thức kinh nghiệm thông thường còn gọi
là tri thức tiền khoa học, tri thức thường nghiệm. Tri
thức kinh nghiệm thông thường chủ yếu thu nhận từ
những qua sát hang ngày trong cuộc sống. Loại tri
thức này phản ánh trực tiếp vẻ bề ngoài và mang đậm
màu sắc cảm tính nhưng không đồng nhất với nó
+Hai là tri thức kinh nghiệm khoa học được thu
nhận từ những thí nghiệm khoa học, từ sự khái quát
các thực nghiệm khoa học trong sự phát triển của xã
hội
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Hai loại tri thức này có sự xâm nhập và bổ sung
lẫn nhau,giả định chuyển hoá lẫn nhau, làm phong phú
thêm quá trình nhận thức
Nói tóm lại tri thức kinh nghiệm là sự phản ánh
các hiện tượng đơn nhất,cái cụ thể , tiếp bề ngoài của
sự vật
Tri thức lí luận là một trình độ cao hơn về chất so
với tri thức kinh nghiệm tri thức lí luận được khái quát
từ tri thức kinh nghiệm.Nó tồn tại trong hệ thống các
khái niệm ,phạm trù,qui luật,giả thiết,học thuyết nào
đó.Lí luận hình thành từ kinh nghiệm nhưng nó không
xuất hiện một cách trực tiếp, tự phát và không phải
mọi lí luận đều xuất phát từ kinh nghiệm.Tri thức lí
luận ở vào trình độ cao nhất của tri thức khoa học, là
sản phẩm của tư duy bậc cao.Cố nhiên nó phải là kết
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
quả của quá trình nghiên cứu,học tập bền bỉ có hệ
thống của con người
Tri thức lí luận và tri thức kinh nghiệm là 2 trình
độ khác nhau nhưng chúng có mối liên hệ hữu cơ mật
thiết với nhau và bổ sung cho nhau để nắm bắt chuẩn
xác hơn bản chất của sự vật.Thực ra nhận thức kinh
nghiệm và nhận thức lí luận không đồng nhất với nhận
thức cảm tính và nhận thức lí tính.Tuy nhiên trên thực
tế ranh giới giữa tri thức kinh nghiệm và tri thức lí
luận đôi khi chỉ là tương đối vì không có kết quả nào
của nhận thức lại không phải là sản phẩm của sự thống
nhất biện chứng của hai quá trình nhận thức cảm tính
và nhận thức lí tính.Tri thức kinh nghiệm chính là cơ
sở dữ liệu để khái quát hình thành nên nhận thức lí
luận.Tri thức lí luận nâng tri thức kinh nghiệm nên
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
trình độ cao hơn về chất, từ chỗ cái cụ thể , đơn chất
trở thành cái có tính khái quát phổ biến.
2. Tri thức công nghệ
- Tri thức công nghệ là tập hợp những hiểu biết
(các phương pháp, các quy tắc, các kỹ năng) hướng
vào cải thiện thiên nhiên phục vụ cho các nhu cầu của
con người. Công nghệ là hiện thân của văn minh xã
hội và sự phát triển của nhân loại.
Trong tất cả các nghành công nghệ thì công nghệ
thông tin là nghành được chú trọng nhất. ở các nước
tư bản công nghệ thông tin được khai thác ở mức rất
cao trong mọi lĩnh vực kinh tế,xã hội,văn hoá…Đặc
biệt trong các lĩnh vực tài chính ngân hàng,thương mại
việc áp dụng công nghệ này đem lại nhiều hiệu quả và
lợi nhuận kếch sù.Chủ nghĩa tư bản lợi dụng tính chất
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
đặc biệt của tiền tệ và hệ thống máy tính ngày càng
tinh xảo đã tạo lập được một hệ thống tài chính tiền tệ
có vị trí độc lập,tách rời hệ thống sản xuất và các nhà
tư bản tài chính đã kiếm lời trên hệ thống này
3. Mối quan hệ giữa tri thức khoa học và tri thức
công nghệ:
-Trong giai đoạn hiện nay khoa học và công nghệ
luôn gắn bó chặt chẽ với nhau.Khoa học là tiền đề trực
tiếp của công nghệ và công nghệ lại là kết quả trực
tiếp của khoa học.Tri thức công nghệ là tri thức phát
triển trên nền tảng của các tri thức khoa học cơ bản
được hình thành trong nửa đầu của thế kỉ XX.Muốn có
tri thức công nghệ một mặt phải có tri thức khoa học
cơ bản. Tuy mối quan hệ giữa khoa học và công nghệ
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
hết sức gắn bó, nhưng giữa chúng cũng có những khác
biệt quan trọng:
Một là, nếu như các tri thức khoa học có thể được
phổ biến không hạn chế, thì công nghệ lại là một thứ
hàng dùng để mua bán với các yếu tố sở hữu và giá cả.
Hai là, trong khi các hoạt động khoa học thường
được giá bằng các thước đo trực cảm thì thước đo đối
với công nghệ lại là phần đóng góp cụ thể đối với việc
giải quyếtcác mục tiêu kinh tế xã hội.
Ba là, các hoạt động khoa học thường đòi hỏi phỉ
có một khoảng thời gian giải quyết dài với các yếu tố
bất định khá lớn, ngược lại, đối với hoạt động công
nghệ thời gian giải quyết thường ngắn hơn.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
III. Vai trò của tri thức khoa học, công nghệ sinh
học tới sự phát triển của nghành nông nghiệp.
Hiện nay Việt Nam có khoảng 8 triệu ha đất nông
nghiệp, trong đó có 6,8 triệu ha trồng lúa. Diện tích
đất nông nghiệp bình quân đầu người là 0,1 ha và
đang có xu hướng giảm dần, do tăng số dân và quá
trình đô thị hoá cũng như do tình hình ô nhiễm môi
trường làm cho đất có chiều hướng nghèo kiệt đi.
Nguồn nhân lực trẻ, khoẻ ở nông thôn là nguồn tài
nguyên quý để phát triển nông nghiệp, nhưng chưa
được khai thác có hiệu quả. Theo số liệu thống kê, có
khoảng 6 triệu thanh niên thiếu việc làm. Nguy cơ
thiếu dinh dưỡng, thất học, thất nghiệp, tội phạm gia
tăng trong nông thôn khá rõ. Trong bối cảnh đó, việc
nâng cao thu nhập của người nông dân, bảo đảm an
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ninh lương thực, sức khoẻ và môi trường là vấn đề
bức bách, không thể giải quyết bằng các biện pháp
thông thường, mà phải bằng con đường khoa học công
nghệ, trong đó có công nghệ sinh học.
Vậy công nghệ sinh học là gì? công nghệ sinh
học là một tập hợp các ngành khoa học và công nghệ
(sinh học phân tử, di truyền học, vi sinh vật học, sinh
hoá học và công nghệ học) nhằm tạo ra các quy trình
công nghệ khai thác ở quy mô công nghiệp các hoạt
động sống của vi sinh vật, tế báo động vật và thực vật
để sản xuất các sản phẩm có giá trị phục vụ đời sống,
phát triển ,inh tế - xã hội và bảo vệ môi trường.
Công nghệ sinh học bao gồm các loại công nghệ
và kỹ thuật chủ yếu đó là: Công nghệ vi sinh, công
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nghệ tế bào, công nghệ mô- công nghệ men(enzym)
và kỹ thuật di truyền.
Cùng vơí các ngành công nghệ mũi nhọn khác như
công nghệ thông tin, công nghệ vật liệu mới, công
nghệ tự động hoá, công nghệ sinh học góp phần khai
thác hợp lý các nguồn lực của đất nước phục vụ phát
triển sản xuất, nâng cao chất lượng cuộc sống của
nhân dân và tạo ra những tiền đề cần thiết cho công
nghệ sinh học trong thế kỷ XXI.
Theo tinh thần của Nghị quyết đại hội Đảng cộng
sản Việt Nam lần thứ IX với mục tiêu chính là xây
dựng nền nông nghiệp hàng hoá quy mô lớn lấy an
toàn sinh thái làm cơ sở cho công nghiệp hoá, hiện đại
hoá nông nghiệp nông thôn; nghiên cứu ứng dụng một
cách có chọn lọc các thành tựu khoa học công nghệ
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
thuộc lĩnh vực công nghệ sinh học của thế giới, phục
vụ thiết thực có hiệu quả sự phát triển bền vững nông,
lâm, ngư nghiệp, bảo quản, chế biến nông sản cũng
như bảo vệ môi trường trong nông nghiệp - nông thôn.
Tạo dựng mạng lưới từ nghiên cứu đến sản xuất
những sản phẩm của công nghệ sinh học có đủ năng
lực, đáp ứng sự đòi hỏi của nền kinh tế quốc dân.
Đồng thời, xây dựng hệ thống giống đủ mạnh dựa trên
cơ sở công nghệ sinh học như: xây dựng hệ thống
giống cây trồng, vật nuôi, bảo đảm giống tốt về chất
lượng, đủ về số lượng, đặc biệt chú trọng các công
nghệ nhân giống nhanh nhằm tăng năng suất từ 2050% so với giống hiện nay. Bảo đảm cung cấp đủ
giống đến từng hộ nông dân, với quan điểm giống là
phương tiện lao động đầu tiên, căn bản nhất của hộ
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nông dân. Thông qua hệ thống giống, nhằm khai thác
có hiệu quả nguồn tài nguyên đất đai, mặt nước và
nguồn lao động dồi dào. Trên cơ sở đó, nâng cao năng
suất, chất lượng, bảo vệ môi trường sinh thái, tăng khả
năng cạnh tranh của nông sản Việt Nam và tăng thu
nhập cho nông dân, góp phần làm thay đổi tính chất
của quá trình sản xuất nông nghiệp ở khu vực nông
thôn: hình thành mô hình nông nghiệp công nghệ cao;
nông nghiệp hữu cơ (hạn chế tối đa việc sử dụng hoá
chất trong nông nghiệp) ở Việt Nam.
Theo quan điểm phát triển công nghiệp công nghệ
sinh học nông nghiệp hiện đại thì ngành Công nghiệp
công nghệ sinh học nông nghiệp là hệ thống sản xuất
có khả năng tạo giống, nhân giống và khai thác các
hoạt động sống của vi sinh vật, tế bào và cơ thể sống
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
của động thực vật ở quy mô sản xuất công nghiệp.
Công nghiệp công nghệ sinh học hiện đại chỉ có thể
hình thành và phát triển trên cơ sở của những thành
tựu khoa học tự nhiên và công nghiệp. Cho nên, công
nghiệp công nghệ sinh học phải bao hàm tổng hoà
những thành tựu khoa học và công nghệ như tin học,
điện tử, điều khiển học, vật liệu mới, hoá học... Nếu
thiếu một trong các yếu tố đó thì không thể tạo ra một
ngành công nghệ sinh học hiện đại.
Đối với nông nghiệp Việt Nam chủ trương phát
triển cả 3 loại hình công nghiệp công nghệ sinh học
nông nghiệp như:
- Xây dựng mạng lưới các cơ sở sản xuất trung
bình và nhỏ từ trung ương đến địa phương như: Các
phòng thí nghiệm sản xuất, các pilot (sản xuất bán
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
công nghiệp), các trạm trại, vườn ươm tạo giống và
nhân giống cây trồng, vật nuôi.
- Xây dựng các xí nghiệp lớn là các xí nghiệp công
nghiệp lên men chế biến nông sản và chế biến thức ăn
giàu chất dinh dưỡng...
- Xây dựng các tổ hợp hoặc thành phố công nghiệp
công nghệ sinh học quy hoạch theo vùng kinh tế sinh
thái trong tương lai.
Để phát triển công nghiệp công nghệ sinh học
nông nghiệp, thì Việt Nam phải dựa vào những tiềm
năng sẵn có, mà khai thác một cách có hiệu quả diện
tích đất canh tác, thông qua hệ thống giống (cây trồng,
vật nuôi và chủng loại vi sinh vật vật mới). Đồng thời,
dựa vào tiềm năng, thế mạnh của nền nông nghiệp
Việt Nam là nguồn nhân lực dồi dào và có học thức
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
khá (6-7triệu thanh niên nông dân đang còn thiếu việc
làm), (có hơn 10 triệu ha đất chưa được khai thác)...
Công nghiệp công nghệ sinh học phải đảm bảo thu hút
với quy mô lớn các nguyên vật liệu nông sản thô, từ
đó tạo ra những sản phẩm chế biến với chất lượng cao,
tạo điều kiện thuận lợi để phát triển các vùng sản xuất
nông nghiệp lớn, các khu công nghiệp chế biến sản
phẩm nông nghiệp, các thị trường dịch vụ nông nghiệp
trong nước và quốc tế.
Phát triển công nghiệp công nghệ sinh học luôn
phải liên kết chặt chẽ với an ninh quốc gia và bảo vệ
môi trường sinh thái, thường xuyên kiểm tra, kiểm
soát và xử lý các nguồn gây ô nhiễm dịch bệnh. Đồng
thời cần quan tâm bồi dưỡng, đào tạo, khai thác và sử
dụng nhân tài được coi là yếu tố then chốt nhất trong
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
phát triển công nghiệp công nghệ sinh học nông
nghiệp.
Nhiệm vụ phát triển công nghiệp công nghệ sinh
học nông nghiệp của Việt Nam trong thời gian tới là:
Xây dựng cơ sở vật chất và tiềm năng con người trong
lĩnh vực nghiên cứu, triển khai và sản xuất theo
phương thức công nghệ các sản phẩm công nghệ sinh
học nông nghiệp; xây dựng các tổ hợp nghiên cứu và
sản xuất công nghệ sinh học nông nghiệp thuộc lĩnh
vực giống cây trồng vật nuôi, công nghiệp vi sinh chế
biến nông sản, vi sinh bảo vệ thực vật, thuốc thú y và
chế biến thức ăn gia súc; xây dựng các khu nông
nghiệp công nghệ cao sản xuất rau quả ở Hà Nội, các
tỉnh đồng bằng sông Hồng, Đà Lạt, Sa Pa, Mộc Châu
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
và các trung tâm sản xuất giống, chế biến thức ăn nuôi
trồng thuỷ hải sản ở vùng Duyên Hải.
Trong tương lai, Việt Nam sẽ xây dựng các khu
công nghiệp sản xuất cây ăn quả có quy mô lớn như
vùng trồng cam với 20.000 ha ở các tỉnh miền núi phía
Bắc; 10.000 ha cam ở Phủ Quỳ, Nghệ An; 10.000 ha
bưởi Đoan Hùng, Phúc Trạch, Năm Roi...
Phát triển công nghiệp công nghệ sinh học nông
nghiệp đóng vai trò là công nghệ chìa khoá để hiện đại
hoá công nghiệp hoá nông nghiệp và nông thôn. Tuy
nhiên, đối với nước ta, công nghiệp công nghệ sinh
học hãy còn là một ngành kinh tế mới hình thành, cho
nên cần có những biện pháp cụ thể, nghiên cứu một
cách kỹ lưỡng, vận dụng sáng tạo và khẩn trương đào
tạo nguồn nhân lực trong thời gian tới. Thực hiện liên
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
doanh sản xuất và chuyển giao công nghệ sinh học
tiên tiến từ nước ngoài vào Việt Nam và coi đây là
một biện pháp phát triển nhanh.
IV. Kết luận
Hiệu quả Kinh tế xã hội của sự phát triển công
nghiệp công nghệ sinh học nông nghiệp là xây dựng
một nền nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu
cơ, nông nghiệp sinh thái bảo đảm tính bền vững của
quá trình phát triển nông nghiệp với quy mô sản xuất
lớn, phù hợp với đường lối phát triển kinh tế mà Đảng
và Chính phủ đã nêu trong nghị quyết đại hội Đảng
cộng sản Việt Nam lần thứ IX là thực hiện công
nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp và nông thôn
Việt Nam.
20