Tài liệu Vai trò của quân đội nhân dân việt nam trong giữ vững ổn định chính trị ở tây nguyên hiện nay

BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ NGUYỄN ĐÌNH SƠN VAI TRß CñA QU¢N §éI NH¢N D¢N VIÖT NAM TRONG GI÷ V÷NG æN §ÞNH CHÝNH TRÞ ë T¢Y NGUY£N HIÖN NAY Chuyên ngành : Chủ nghĩa xã hội khoa học Mã số : 62 22 03 08 LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS, TS Lê Đại Nghĩa 2. TS Nguyễn Như Trúc HÀ NỘI - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Nguyễn Đình Sơn MỤC LỤC Tran g TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT MỞ ĐẦU TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM TRONG GIỮ VỮNG ỔN ĐỊNH CHÍNH TRỊ Ở TÂY NGUYÊN HIỆN NAY 1.1. Quan niệm ổn định chính trị và giữ vững ổn định chính trị ở Việt Nam 1.2. Đặc điểm tình hình chính trị ở Tây Nguyên và quan niệm, nội dung vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiện nay Chương 2 VAI TRÒ CỦA QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM TRONG GIỮ VỮNG ỔN ĐỊNH CHÍNH TRỊ Ở TÂY NGUYÊN HIỆN NAY - THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA 2.1. Những thành tựu, hạn chế thực hiện vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiện nay 2.2. Nguyên nhân của những thành tựu, hạn chế thực hiện vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiện nay và những vấn đề đặt ra Chương 3 DỰ BÁO NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG, YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP CƠ BẢN PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM TRONG GIỮ VỮNG ỔN ĐỊNH CHÍNH TRỊ Ở TÂY NGUYÊN HIỆN NAY 3.1. Dự báo một số nhân tố tác động và yêu cầu phát huy vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiện nay 3.2. Giải pháp cơ bản phát huy vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiện nay KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ Đà CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 5 10 25 25 41 67 67 93 114 114 132 164 168 169 183 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT 01 02 03 04 05 06 07 Chữ viết đầy đủ Chính trị quốc gia Chủ nghĩa xã hội Dân tộc thiểu số Front Unifie de Lutte de Races Chữ viết tắt CTQG CNXH DTTS FULRO Opprimess Hệ thống chính trị Nhà xuất bản Xã hội chủ nghĩa HTCT Nxb XHCN 5 MỞ ĐẦU 1. Giới thiệu khái quát về luận án Đề tài luận án: “Vai trò của Quân đôiô nhân dân Viêtô Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiênô nay” được tiếp cận dưới góc độ triết học - xã hội. Đây là một công trình khoa học nghiên cứu độc lập của nghiên cứu sinh, dựa trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, về chính trị, ổn định chính trị, về phát triển kinh tế - xã hội, về dân tô cô , tôn giáo và chính sách dân tô cô , chính sách tôn giáo, về chức năng, nhiệm vụ của quân đội; thực tiễn tham gia giữ vững ổn định chính trị của các đơn vị quân đội trên địa bàn Tây Nguyên. Đề tài luận án tập trung luận giải, làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn về vai trò của Quân đô iô nhân dân Viê tô Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên; dự báo những nhân tố tác động, đề xuất một số yêu cầu, giải pháp cơ bản phát huy vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiện nay. Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần cung cấp những luận cứ khoa học cho lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong quân đội nói chung và các đơn vị trên địa bàn Tây Nguyên nói riêng vận dụng để thực hiện tốt các nội dung, hình thức, biện pháp giữ vững ổn định chính trị trên địa bàn. 2. Lý do lựa chọn đề tài luận án Giữ vững ổn định chính trị là mục tiêu trọng yếu của quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc, góp phần quan trọng để xây dựng và phát triển đất nước và là một trong những nhiệm vụ quan trọng của lực lượng vũ trang và của toàn Đảng, toàn dân và của cả hệ thống chính trị, trong đó quân đội là lực lượng nòng cốt. Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng xác định: “Phát huy mạnh mẽ sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị, tranh thủ tối đa sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế, kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo vệ công cuộc đổi mới, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo vệ lợi 6 ích quốc gia - dân tộc; bảo vệ nền văn hóa dân tộc; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định chính trị, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội” [59, tr.147-148]. Tây Nguyên là địa bàn chiến lược, có nhiều lợi thế về phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh của cả nước. Mặt khác, do những đặc thù, những khó khăn trong quá trình phát triển kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, đặc biệt là những khó khăn về vấn đề dân tộc, tôn giáo do lịch sử để lại và nảy sinh trong thời kỳ mới, các thế lực thù địch đã lợi dụng, kích động tạo ra những điểm nóng, những sự kiện gây bất ổn chính trị, xã hội, ảnh hưởng tiêu cực đến công cuộc đổi mới toàn diện xã hội trên địa bàn Tây Nguyên và trên cả nước. Vì thế, giải quyết những vấn đề trên, giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên, góp phần phát triển bền vững về mọi mặt có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là nhiệm vụ cấp bách vừa có ý nghĩa chiến lược lâu dài. Quân đội nhân dân Việt Nam là công cụ bạo lực sắc bén của Đảng và Nhà nước, là quân đội của dân, do dân, vì dân, có chức năng là đội quân chiến đấu, đội quân lao động sản xuất và đội quân công tác, trong đó, thực hiện tốt việc giữ vững ổn định chính trị là nhiệm vụ chính trị rất quan trọng của quân đội ta. Từ thực tế quân đội tham gia phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, xây dựng cơ sở chính trị, tham gia giải quyết các vụ bạo loạn chính trị ở Tây Nguyên vào những năm 2001, 2004 và 2008,... góp phần giữ vững ổn định chính trị đã khẳng định vai trò to lớn của Quân đội trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên cũng như cả nước. Trong những năm qua, quán triệt và thực hiện tốt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước, của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, lực lượng quân đội đã chủ động cùng các lực lượng khác tích cực tham gia giữ vững ổn định chính trị trên địa bàn Tây Nguyên theo đúng chức năng, nhiệm vụ của mình, góp phần xây dựng địa bàn vững mạnh, phát triển về mọi mặt. Tuy nhiên, so với yêu cầu, nhiệm vụ của thời kỳ mới, hoạt động của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị trên địa bàn vẫn còn những hạn chế, bất cập như: Công tác tuyên truyền, vận động nhân dân của một số đơn vị chưa được tiến hành thường xuyên, liên tục, hiệu quả chưa cao; một số đơn vị thực hiện nhiệm vụ tham gia xây dựng HTCT cơ sở và làm tham mưu cho cấp ủy, 7 chính quyền địa phương trong giữ vững ổn định chính trị trên địa bàn chưa toàn diện, thiếu vững chắc; việc phối hợp với các lực lượng trong HTCT để giữ vững ổn định chính trị trên địa bàn có lúc còn thiếu nhịp nhàng, đồng bộ… Trong những năm tới, các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ mà Tây Nguyên vẫn là một địa bàn trọng điểm chống phá của chúng. Tình hình thế giới, khu vực, trong nước nói chung và địa bàn Tây Nguyên nói riêng vẫn tiềm ẩn nhiều nhân tố gây mất ổn định chính trị. Đồng thời, trước yêu cầu của sự nghiệp đổi mới và phát triển đất nước, yêu cầu về giữ vững ổn định chính trị, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, đặt ra cần phát huy hơn nữa vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên. Vì vậy, tác giả luận án chọn và nghiên cứu đề tài: “Vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiện nay” vừa cơ bản, vừa cấp thiết về lý luận và thực tiễn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu * Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên, đề tài xác định yêu cầu và đề xuất giải pháp cơ bản phát huy vai trò của Quân đội trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiện nay. * Nhiệm vụ nghiên cứu: Làm rõ một số vấn đề lý luận về vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiện nay; Phân tích, đánh giá thực trạng vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiện nay, chỉ rõ nguyên nhân và những vấn đề đă tô ra cần tập trung giải quyết; Dự báo một số nhân tố tác động, xác định yêu cầu và đề xuất các giải pháp cơ bản phát huy trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiện nay. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu: Vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiện nay. 8 * Phạm vi nghiên cứu: Về nội dung: Nghiên cứu vai trò của các đơn vị quân đội đang đóng quân ở Tây Nguyên trong giữ vững ổn định chính trị trên địa bàn. Về không gian: Tập trung nghiên cứu, khảo sát các đơn vị: Binh đoàn Tây Nguyên, Sư đoàn 2 - Quân khu V, Binh đoàn 15, Bộ Chỉ huy quân sự và bộ đội Biên phòng các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk, Kon Tum. Về thời gian: Các số liệu nghiên cứu, điều tra chủ yếu từ năm 2001 đến nay. 5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu của luận án * Cơ sở lý luận của luận án: Luận án dựa trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, về chính trị, ổn định chính trị, về phát triển kinh tế - xã hội, về dân tô cô , tôn giáo và chính sách dân tô cô , chính sách tôn giáo, về chức năng, nhiệm vụ của quân đội. * Cơ sở thực tiễn của luận án: Là hoạt động thực hiện vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiện nay; các nghị quyết, chỉ thị, báo cáo, sơ kết, tổng kết thực hiện các mặt công tác, nhất là công tác dân tộc, công tác tôn giáo, công tác dân vận của các đơn vị quân đội trên địa bàn Tây Nguyên; kết quả điều tra, khảo sát các địa phương trên địa bàn và các đơn vị quân đội trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên của tác giả. * Phương pháp nghiên cứu của luận án: Luận án sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin là chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu như: Phân tích và tổng hợp; lôgíc và lịch sử; quy nạp và diễn dịch; so sánh; điều tra xã hội học và phương pháp chuyên gia để làm sáng tỏ góc độ triết học chính trị - xã hội của vấn đề nghiên cứu. 6. Những đóng góp mới của luận án Đưa ra quan niê m ô , chỉ rõ mục tiêu, nội dung, phương thức giữ vững ổn định chính trị ở nước ta. 9 Làm rõ thực trạng thực hiện vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiện nay và một số vấn đề đặt ra cần giải quyết. Đề xuất các yêu cầu và giải pháp cơ bản phát huy vai trò của Quân đội nhân dân Viê tô Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Tây Nguyên hiện nay. 7. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án * Ý nghĩa lý luận: Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần bổ sung làm rõ lý luận về ổn định chính trị, giữ vững ổn định chính trị trong tình hình mới; đồng thời bổ sung, phát triển một số vấn đề lý luận về vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giữ vững ổn định chính trị ở Việt Nam nói chung và ở Tây Nguyên hiện nay nói riêng. * Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần cung cấp cơ sở thực tiễn để cấp ủy, chỉ huy, chính ủy, chính trị viên, cơ quan chính trị các đơn vị trên địa bàn Tây Nguyên tham khảo, vận dụng nâng cao chất lượng công tác dân vận, giữ vững ổn định chính trị trên địa bàn. Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy ở các học viện, nhà trường quân đội cũng như vận dụng trong công tác của đội ngũ cán bộ các cấp trong Quân đội. 8. Kết cấu của luận án Luận án gồm: Mở đầu; Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài; 3 chương, 6 tiết; Kết luận và kiến nghị; Danh mục các công trình của tác giả đã công bố có liên quan đến đề tài; Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục. 10 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài có liên quan đến đề tài luận án 1.1. Nhóm công trình nghiên cứu về ổn định chính trị Tác giả V.Ia.Bônđarơ trong cuốn sách “Đảng Cộng sản Liên Xô trong hệ thống chính trị của xã hội Xô Viết: Những vấn đề phương pháp luận nghiên cứu” [24] đã nêu rõ vai trò Đảng Cộng sản Liên Xô là tổ chức cao nhất của giai cấp công nhân, đại biểu cho lợi ích và trí tuệ của giai cấp công nhân và toàn thể nhân dân lao động; là một bộ phận của hệ thống chính trị nhưng có vai trò lãnh đạo các tổ chức khác trong HTCT. Tác giả cũng chỉ rõ: Hệ thống chính trị được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ, bảo đảm sự thống nhất giữa bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc rộng rãi. Hệ thống chính trị được tổ chức và hoạt động đúng chức năng, nhiệm vụ, hiệu lực, hiệu quả thì chính trị - xã hội ổn định, nếu xa rời sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản thì thiết chế xã hội sẽ bị rối loạn, sẽ xa rời bản chất giai cấp công nhân, xã hội sẽ rơi vào rối loạn khủng hoảng. Tác giả V.I.Bôndin với cuốn sách “Sự sụp đổ của thần tượng - những nét chấm phá chân dung M.X.Goócbachốp” [23] đã phân tích nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ đất nước Xô viết, trước hết do sự sai lầm về đường lối, sai lầm trong công tác xây dựng Đảng, vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ dẫn đến mất ổn định chính trị ngay trong Đảng rồi lan tỏa ra toàn xã hội; sự thoái hóa, biến chất của cán bộ lãnh đạo, nhất là cán bộ lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước Xô viết. Bên cạnh đó, chính sách phát triển kinh tế bất hợp lý, sự trì trệ của nền kinh tế đất nước, sự tăng cường hoạt động chống phá CNXH của các thế lực thù địch trong nước, hoạt động phá hoại của các cơ quan đặc vụ phương Tây… làm cho Đảng Cộng sản bị 11 phân hóa, uy tín giảm sút và mất vai trò lãnh đạo xã hội, dẫn đến mất ổn định cả về chính trị và kinh tế, cuối cùng là sự sụp đổ CNXH ở Liên Xô. Tập thể tác giả Giang Tây Nguyên, Hạ Lập Bình trong cuốn sách tham khảo “Trung Quốc trỗi dậy hoà bình” [91] đã đề cập khá sâu sắc về sự ổn định chính trị và con đường phát triển hòa bình của Trung Quốc. Tác giả đã chỉ rõ tính tất yếu và nội dung, biện pháp giữ vững ổn định chính trị, tạo môi trường hòa bình để phát triển đất nước toàn diện, bền vững, lâu dài, hài hoà, cân bằng của Trung Quốc; đồng thời nêu lên những triển vọng cũng như những khó khăn của công cuộc hiện đại hoá. Đặc biệt, tác giả đã nhấn mạnh vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc trong tiến trình đổi mới và hiệu lực, hiệu quả quản lý, điều hành của bộ máy nhà nước là nguyên nhân dẫn đến những thành quả nổi bật của Trung Quốc trong thời gian qua. Viện Nghiên cứu chiến lược Đại học Quốc phòng Trung Quốc với công trình “Chiến lược an ninh quốc gia Trung Quốc đầu thế kỷ XXI” [131] đã đề cập đến sự điều chỉnh chiến lược của Mỹ trong đẩy mạnh “diễn biến hòa bình”, đề xuất những vấn đề cơ bản về Chiến lược an ninh quốc gia của Trung Quốc trong những năm đầu thế kỷ XXI, trong đó đặc biệt coi trọng những chủ trương, giải pháp đấu tranh chống âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo để chống phá CNXH. Tác giả coi đó là một trong những con đường, biện pháp quan trọng để giữ vững ổn định chính trị ở Trung Quốc. Tác giả V.Ia Partiacov với bài viết “Các vấn đề bảo đảm ổn định xã hội chính trị ở nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa” [95] đã khẳng định Trung Quốc coi việc duy trì và củng cố sự ổn định chính trị - xã hội là một trong những điều kiện cơ bản để bảo đảm sự phát triển kinh tế, thực hiện nhiệm vụ hiện đại hóa và củng cố vị thế của đất nước trên trường quốc tế. Tác giả bài viết đã đề cập đến việc hệ thống hóa các yếu tố đang tác động hoặc còn tiềm ẩn gây mất ổn định chính trị ở Trung Quốc, tiếp cận ở cơ cấu quyền lực trong nước, vai trò của trung ương, vai trò của lực lượng quân sự; sự phát triển kinh tế, tình hình xã 12 hội, chính sách đối ngoại. Từ đó, tác giả đã nêu ra một tổ hợp các yếu tố vi mô có khả năng gây mất ổn định chính trị - xã hội. 1.2. Nhóm công trình nghiên cứu về vai trò của quân đội trong tham gia giữ vững ổn định chính trị Tác giả M.V.Phrunde với cuốn sách “Xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng sẵn sàng chiến đấu” [96] đã đề cập đến vấn đề quân sự ở Liên Xô: Xây dựng quân đội và củng cố quốc phòng, tiền tuyến và hậu phương trong chiến tranh tương lai để bảo vệ vững chắc Tổ quốc. Tác giả cũng đã đề cập đến vai trò của con người và kỹ thuật trong chiến tranh hiện đại; rèn luyện kỷ luật quân sự trong bộ đội chính quy và dân binh địa phương; đào tạo, huấn luyện cán bộ chỉ huy và cán bộ chính trị của Hồng quân; xây dựng mối quan hệ quân dân… góp phần thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao. Tác giả Vôncôgônốp trong tài liệu “Học thuyết Mác - Lênin về chiến tranh và quân đội” [135] đã trình bày một cách khoa học những luận điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin về chiến tranh và quân đội với tính cách là một hiện tượng chính trị - xã hội và một hiện tượng lịch sử; vạch rõ nguồn gốc, bản chất giai cấp của quân đội; những nhân tố của chiến tranh và của công cuộc xây dựng quân sự; về xây dựng quân đội kiểu mới của giai cấp vô sản… Công trình đã khẳng định quân đội các nước XHCN là tổ chức quân sự của Nhà nước XHCN do Đảng Cộng sản lãnh đạo, mang bản chất giai cấp công nhân, gắn bó mật thiết với nhân dân, là công cụ bạo lực để bảo vệ Đảng, Nhà nước và chế độ XHCN. Tập thể tác giả E.PhEpxtratốp, P.I.Cácpencô, N.D.Côdơlốp với tài liệu “Công tác Đảng, công tác chính trị trong các lực lượng vũ trang Xô Viết” [69] đã đề cập một cách hệ thống những nội dung cơ bản cả về lý thuyết và thực hành công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội và hải quân Liên Xô: nhiệm vụ, cơ cấu, tính chất hoạt động của các cơ quan chính trị, về giáo dục lý luận Mác Lênin cho sĩ quan, học tập về Đảng, văn hoá giáo dục, thi đua XHCN. Tác giả đề cập đến trách nhiệm của quân đội trong xây dựng mối quan hệ đoàn kết gắn 13 bó chặt chẽ với nhân dân, tôn trọng giúp đỡ chính quyền cách mạng, tranh thủ giúp đỡ của chính quyền và của nhân dân về mọi mặt, bảo vệ chính quyền… Tác giả Chương Tư Nghị (chủ biên) trong giáo trình Công tác chính trị của Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc dùng trong các Học viện, nhà trường trong thời kỳ mới [88] đã bàn về công tác chính trị tư tưởng của Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc; xây dựng tư tưởng và xây dựng văn hoá; xây dựng đảng bộ (đảng ủy), xây dựng cơ quan chính trị; xây dựng đội ngũ cán bộ; xây dựng công tác chính trị cơ sở; công tác chính trị của các quân, binh chủng. Tác giả đã tập trung làm rõ nhiệm vụ và nội dung của công tác quân dân cùng nhau xây dựng văn minh tinh thần XHCN, trong đó xác định: “Quân đội phải tích cực tham gia và giúp đỡ địa phương xây dựng xã hội chủ nghĩa..., dùng những việc làm thực tế từ xây dựng văn minh vật chất xã hội chủ nghĩa để làm ảnh hưởng, tác động tốt tới quần chúng” [88, tr.202]. 2. Các công trình nghiên cứu ở trong nước có liên quan đến đề tài luận án 2.1. Nhóm công trình nghiên cứu về vấn đề giữ vững ổn định chính trị Tác giả Phạm Hảo (chủ biên) trong cuốn sách “Một số giải pháp góp phần ổn định và phát triển ở Tây Nguyên hiện nay” [70] đã khẳng định HTCT là nhân tố bên trong quan trọng, trực tiếp ảnh hưởng đến sự ổn định chính trị và phát triển ở Tây Nguyên. Từ đó, tác giả đã phân tích, kiến nghị các vấn đề về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức, hoạt động của HTCT. Cuốn sách cũng đã tập trung phân tích khá toàn diện tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đặc biệt là vấn đề dân tộc và vấn đề tôn giáo trên địa bàn; phân tích sự tác động của nó đến ổn định chính trị, lý giải nguyên nhân và đề xuất hệ thống giải pháp đồng bộ nhằm ổn định và phát triển bền vững các tỉnh Tây Nguyên thời gian tới. 14 Tác giả Lưu Văn Sùng trong cuốn sách tham khảo “Một số điểm nóng chính trị - xã hội điển hình tại các vùng đa dân tộc ở miền núi trong những năm gần đây hiện trạng, vấn đề, các bài học kinh nghiệm trong xử lý tình huống” [105] đã đề cập tổng quan về nguyên nhân phát sinh và diễn biến các điểm nóng chính trị - xã hội tại các vùng đa dân tộc ở miền núi nước ta trong những năm gần đây. Tác giả đã tiến hành khảo sát, đánh giá những điểm nóng chính trị - xã hội và xử lý điểm nóng chính trị - xã hội trên địa bàn Tây Bắc, Tây Nguyên và Tây Nam bộ. Từ đó, tác giả đánh giá chung về tình hình điểm nóng và xử lý điểm nóng chính trị - xã hội, đồng thời chỉ ra nguyên nhân khách quan và chủ quan của điểm nóng tại các vùng đa dân tộc ở nước ta trong những năm gần đây, từ đó đề xuất và luận chứng những giải pháp hữu hiệu để ngăn chặn một cách kịp thời không để xảy ra điểm nóng. Tác giả Phạm Minh Tuấn với đề tài khoa học cấp bộ “Giữ vững ổn định chính trị - xã hội ở các tỉnh Tây Nam bộ trong giai đoạn hiện nay” [123] đã luận chứng và hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về ổn định chính trị - xã hội; phân tích làm rõ mối quan hệ giữa ổn định chính trị - xã hội với sự phát triển kinh tế - xã hội và các yếu tố tác động đến việc giữ vững ổn định chính trị - xã hội ở các tỉnh Tây Nam bộ. Đề tài cũng đã làm rõ những thành công, hạn chế trong việc giữ vững ổn định chính trị - xã hội ở các tỉnh Tây Nam bộ trên các nội dung: Giữ vững ổn định về tư tưởng chính trị; giải quyết các mối quan hệ giữa các giai tầng xã hội, mối quan hệ dân tộc, tôn giáo; tăng cường quyền làm chủ của người dân; giữ vững trật tự an toàn xã hội, giải quyết các mâu thuẫn trong cộng đồng dân cư; phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội; giải quyết các “điểm nóng”... Từ đó, đề tài cũng đã đề ra được 8 nhóm giải pháp chủ yếu góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội vùng Tây Nam bộ. Tác giả Nguyễn Văn Cư với luận án “Ổn định chính trị - xã hội trong công cuộc đổi mới ở Việt Nam” [39] đã nghiên cứu một cách cơ bản, có hệ thống vấn đề ổn định chính trị - xã hội ở nước ta cả về mặt lý luận và thực tiễn. Đặc biệt, 15 luận án đã tập trung phân tích nội dung của ổn định chính trị - xã hội của nước ta trên lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, quốc phòng - an ninh, đối ngoại; phân tích rõ những thành tựu về ổn định chính trị - xã hội. Đồng thời, luận án đã phân tích những mặt hạn chế, bất cập, những vấn đề chính trị - xã hội bức xúc đang hoặc có khả năng nảy sinh “điểm nóng”, từ đó đưa ra hai nhóm giải pháp cơ bản để giữ vững ổn định chính trị - xã hội nhằm đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong công cuộc đổi mới đất nước theo định hướng XHCN. Tác giả Mai Đức Ngọc với luận án “Vai trò của cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã trong việc giữ vững ổn định chính trị - xã hội ở nông thôn nước ta hiện nay (Qua thực tế vùng đồng bằng sông Hồng)” [90] đã đưa ra quan niệm về ổn định chính trị - xã hội; đề cập thực trạng ổn định chính trị - xã hội và vai trò của cán bộ chủ chốt lãnh đạo cấp xã trong thực hiện giữ vững ổn định chính trị - xã hội nông thôn vùng đồng bằng sông Hồng; đề xuất 4 phương hướng, 6 giải pháp nâng cao vai trò cán bộ lãnh đạo cấp xã trong việc giữ vững ổn định chính trị - xã hội ở nông thôn hiện nay. Tác giả Lê Quốc Lý với bài viết “Những nhân tố cơ bản bảo đảm ổn định và phát triển hệ thống chính trị ở nước ta hiện nay” [75] đã khẳng định: Ổn định chính trị là một trong những yếu tố vô cùng quan trọng, có tính quyết định để sự nghiệp đổi mới đất nước đạt được những thành tựu to lớn và toàn diện, có ý nghĩa lịch sử. Tác giả cũng chỉ rõ để tiếp tục giữ vững ổn định, phát triển bền vững cần bảo đảm các nội dung: Bảo đảm vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; bảo đảm sự dân chủ tham gia của các tổ chức thành viên hệ thống chính trị và của người dân trong xây dựng và thực thi chính sách; bảo đảm sự phối hợp nhịp nhàng trong công tác giữa các tổ chức trong hệ thống chính trị; đội ngũ cán bộ, công chức có năng lực trí tuệ, trong sạch vững mạnh; giữ vững đoàn kết, thống nhất, độc lập tự chủ. 16 Ngoài ra, có các bài viết trên các tạp chí liên quan đến ổn định chính trị như: Hoàng Chí Bảo, “Hệ thống chính trị và sự ổn định chính trị trong những năm đổi mới - thành quả và kinh nghiệm” [8]; Nhật Tân, “Giữ vững ổn định chính trị - xã hội để phát triển đất nước trong thời kỳ mới” [106]; Phạm Minh Tuấn, “Ổn định chính trị - xã hội trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam” [122]; Lê Văn Toàn, “Quyền lực chính trị trong xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt Nam hiện nay” [117] … Trong các bài viết đó, các tác giả đã khẳng định: Ổn định chính trị là một trong những yếu tố cơ bản, có ý nghĩa quyết định để sự nghiệp đổi mới đất nước đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử; đã tập trung làm rõ những vấn đề về bản chất của ổn định chính trị, các nhân tố tác động đến ổn định chính trị, một số giải pháp để giữ vững ổn định chính trị và phát triển bền vững đất nước. 2.2. Nhóm công trình nghiên cứu về vấn đề phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết vấn đề dân tộc, tôn giáo, xây dựng nền quốc phòng, an ninh góp phần giữ vững ổn định và phát triển bền vững Tây Nguyên Tác giả Trương Minh Dục trong công trình nghiên cứu “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về dân tộc và quan hệ dân tộc ở Tây Nguyên” [40] và cuốn sách chuyên khảo “Xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc ở Tây Nguyên” [41] đã trình bày quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về vấn đề dân tộc, đoàn kết dân tộc; nhận định xu hướng phát triển quan hệ dân tộc, sự tác động ảnh hưởng của các yếu tố kinh tế, chính trị, văn hoá, tín ngưỡng - tôn giáo đến đời sống và quan hệ giữa các dân tộc ở Tây Nguyên. Tác giả đánh giá quá trình xây dựng khối đoàn kết các dân tộc ở Tây Nguyên trong thời kỳ đổi mới, từ đó đề xuất một số phương hướng giải quyết vấn đề dân tộc, đoàn kết các dân tộc góp phần giữ vững ổn định chính trị Tây Nguyên. Tác giả Trần Xuân Dung với cuốn sách “Một số vấn đề về tôn giáo và đấu tranh chống hoạt động lợi dụng tôn giáo ở Tây Nguyên” [42] đã trình bày 17 một cách hệ thống những vấn đề cơ bản về tôn giáo, quan điểm của C.Mác, Ph.Ăngghen, VI.Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn giáo và giải quyết vấn đề tôn giáo, các quan điểm, chính sách tôn giáo của Đảng và Nhà nước ta; làm rõ hoạt động của các thế lực thù địch lợi dụng tôn giáo ở Tây Nguyên; đề xuất quan điểm và giải pháp phòng ngừa, đấu tranh với hoạt động của các thế lực thù địch lợi dụng tôn giáo ở Tây Nguyên góp phần giữ vững ổn định chính trị trên địa bàn. Tác giả Bùi Minh Đạo với cuốn sách “Tổ chức và hoạt động buôn làng trong phát triển bền vững vùng Tây Nguyên” [64] đã giới thiệu tổng quan điều kiện tự nhiên, các dân tộc thiểu số sống lâu đời ở Tây Nguyên; tổ chức và hoạt động buôn làng Tây Nguyên từ truyền thống đến trước năm 1975 và thực trạng biến đổi từ sau năm 1975 đến nay; những tác động của biến đổi tổ chức hoạt động buôn làng đến phát triển kinh tế - xã hội và một số vấn đề xây dựng buôn làng Tây Nguyên trong phát triển bền vững hiện nay. Các tác giả Lê Văn Đính - Vũ Anh Tuấn (Đồng chủ biên) trong cuốn sách “Xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân ở địa bàn các tỉnh Tây Nguyên hiện nay” [65] đã tập trung làm rõ đường lối, quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân trong chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ở nước ta nói chung và khu vực Tây Nguyên nói riêng. Tác giả đã phân tích thực trạng công tác xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân ở Tây Nguyên, từ đó đưa ra những dự báo và giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả công tác xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân ở Tây Nguyên trong giai đoạn hiện nay. Tác giả khẳng định: Tây Nguyên là địa bàn chiến lược, có vị trí đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, đồng thời chỉ rõ đây là địa bàn trọng điểm mà các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động chống phá cách mạng nước ta bằng chiến 18 lược “diễn biến hòa bình”, “bạo loạn lật đổ” với nhiều hoạt động chống phá, âm mưu, thủ đoạn hết sức tinh vi hòng gây mất ổn định chính trị, xã hội. 2.3. Nhóm công trình nghiên cứu về chức năng, nhiệm vụ Quân đội nhân dân Việt Nam và vai trò của quân đội trong thực hiện các nhiệm vụ cụ thể Tác giả Dương Văn Lượng (chủ biên) với cuốn sách “Chức năng, nhiệm vụ của Quân đội nhân dân Việt Nam - một số vấn đề lý luận và thực tiễn” [74] đã trình bày khá sâu sắc, toàn diện về chức năng, nhiệm vụ của Quân đội nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh qua các thời kỳ Tổng khởi nghĩa giành chính quyền, kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ cũng như trong thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Cuốn sách đã trình bày bốn bài học kinh nghiệm về xác định và thực hiện chức năng, nhiệm vụ của QĐND Việt Nam; đưa ra dự báo về sự phát triển chức năng, nhiệm vụ của QĐND Việt Nam trong thời kỳ mới. Tác giả Nguyễn Trọng Xuân với cuốn sách “Quân đội nhân dân Việt Nam thực hiện nhiệm vụ giúp dân xóa đói, giảm nghèo” [136] đã tập trung phân tích những vấn đề cơ bản về quân đội giúp dân xoá đói, giảm nghèo; tình hình thực hiện nhiệm vụ giúp dân xoá đói, giảm nghèo của quân đội hiện nay; những quan điểm cơ bản và giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả tham gia xoá đói, giảm nghèo của quân đội trong thời gian tới. Tác giả Nguyễn Minh Y và Đặng Văn Hường trong cuốn sách “Đổi mới công tác dân vận của Quân đội nhân dân Việt Nam trong tình hình mới” [137] đã tập trung đi sâu phân tích một số vấn đề lý luận về công tác dân vận của quân đội ta trong tình hình mới, nhấn mạnh: Công tác dân vận của quân đội ta là một bộ phận công tác vận động cách mạng của Đảng, là nguyên tắc xây dựng quân đội kiểu mới, một vấn đề thuộc bản chất, chức năng và truyền thống tốt đẹp của QĐND Việt Nam. Đề tài cũng khẳng định việc tham gia xây dựng HTCT cơ sở là một nội dung quan trọng trong công tác dân vận của quân đội ta, đánh giá khái 19 quát thực trạng công tác dân vận của quân đội ta trong những năm qua, chỉ rõ nguyên nhân và đề xuất 4 yêu cầu, 5 giải pháp và đưa ra những kiến nghị quan trọng góp phần thực hiện có hiệu quả công tác dân vận trong thời kỳ mới. Tác giả Lê Sỹ Thái trong đề tài khoa học cấp ngành “Quân đội tham gia phòng chống bạo loạn ly khai trong thời kỳ mới” [107] đã khẳng định Quân đội ta tham gia tích cực và có hiệu quả vào công cuộc phòng, chống bạo loạn ly khai, củng cố quốc phòng, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội là nhiệm vụ vừa cơ bản, thường xuyên, vừa cấp bách hiện nay. Đề tài xác định quân đội là một trong những lực lượng nòng cốt, chủ yếu bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc. Đề tài đã đánh giá những kết quả và nguyên nhân Quân đội tham gia phòng chống bạo loạn ly khai; rút ra bốn bài học kinh nghiệm quý báu; đề xuất 5 giải pháp để quân đội tham gia phòng, chống bạo loạn ly khai có ý nghĩa thiết thực. Viện Khoa học xã hội nhân văn quân sự với đề tài khoa học cấp Bộ Quốc phòng: “Nghiên cứu nâng cao hiệu qủa quân đội tham gia xây dựng cơ sở chính trị - xã hội ở các khu Kinh tế - Quốc phòng [130] đã đề cập những vấn đề lý luận cơ bản về hiệu qủa quân đội tham gia xây dựng cơ sở chính trị - xã hội ở khu Kinh tế - Quốc phòng; đánh giá hiệu quả quân đội tham gia xây dựng cơ sở chính trị - xã hội ở khu Kinh tế - Quốc phòng; đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quân đội tham gia xây dựng cơ sở chính trị - xã hội ở khu Kinh tế - Quốc phòng. Tác giả Phạm Văn Tuấn (2009) trong luận án tiến sĩ triết học “Quân đội nhân dân Việt Nam trong thực hiện chiến lược đại đoàn kết toàn dân tộc của Đảng, Nhà nước hiện nay” [124] đã xác định tầm quan trọng, chiến lược đại đoàn kết dân tộc của Đảng, Nhà nước hiện nay và vai trò của Quân đội trong thực hiện chiến lược đó, đánh giá thực trạng Quân đội nhân dân Việt Nam trong thực hiện chiến lược đại đoàn kết toàn dân tộc của Đảng, Nhà nước hiện nay, đề xuất yêu cầu và giải pháp để Quân đội thực hiện tốt chiến lược đại