Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay ...

Tài liệu Vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay

.PDF
180
1011
129

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN NGỌC ÁNH VAI TRÒ CỦA QUAN ĐIỂM THẨM MỸ TRONG GIÁO DỤC THẨM MỸ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC Hà Nội - 2017 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN NGỌC ÁNH VAI TRÒ CỦA QUAN ĐIỂM THẨM MỸ TRONG GIÁO DỤC THẨM MỸ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY Chuyên ngành : Mỹ học Mã số : 62 22 03 07 LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS Phạm Hồng Thái 2. PGS.TS Nguyễn Văn Phúc Hà Nội - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi trên cơ sở tiếp thu ý kiến của các tác giả đi trước dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Phạm Hồng Thái và PGS.TS Nguyễn Văn Phúc. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và hoàn toàn tôn trọng sự thật. Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận án Nguyễn Ngọc Ánh MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 7 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án 7 1.2. Đánh giá tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án 20 Chương 2: VAI TRÒ CỦA QUAN ĐIỂM THẨM MỸ TRONG GIÁO DỤC THẨM MỸ - MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN 25 2.1. Một số vấn đề lý luận về quan điểm thẩm mỹ và giáo dục thẩm mỹ 25 2.2. Vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ 38 Chương 3: THỰC TRẠNG VAI TRÒ CỦA QUAN ĐIỂM THẨM MỸ TRONG GIÁO DỤC THẨM MỸ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY 73 3.1. Những yếu tố cơ bản tác động đến vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay 73 3.2. Những thành tựu trong việc thực hiện vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay 82 3.3. Những hạn chế trong việc thực hiện vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay 101 Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA QUAN ĐIỂM THẨM MỸ TRONG GIÁO DỤC THẨM MỸ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY 121 4.1. Nhóm giải pháp đối với chủ thể giáo dục thẩm mỹ 121 4.2. Nhóm giải pháp đối với đối tượng giáo dục thẩm mỹ 130 4.3. Nhóm giải pháp đối với môi trường giáo dục thẩm mỹ 136 KẾT LUẬN 145 CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 150 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 151 PHỤ LỤC MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam, đất nước ta bước sang một trang mới, đó là thời kỳ đổi mới toàn diện với những chính sách mở cửa hội nhập, giao lưu cùng các nước trong khu vực và trên thế giới cả về chính trị, kinh tế, văn hóa. Trong quá trình đó, bên cạnh sự chuyển biến lớn lao của đời sống kinh tế; đời sống văn hóa tinh thần, trong đó có các quan điểm, thị hiếu, nhu cầu thẩm mỹ của người dân cũng đang biến đổi rất nhanh chóng. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần XII của Đảng đã đưa ra nhiệm vụ trong tâm: “Phát huy nhân tố con người trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội; tập trung xây dựng con người về đạo đức, nhân cách, lối sống, trí tuệ và năng lực làm việc; xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh” [26, tr.434]. Mặc dù vậy trong lĩnh vực đời sống thẩm mỹ hiện nay, bên cạnh những biểu hiện của các quan điểm thẩm mỹ,lành mạnh, tích cực, n cũng đang xuất hiện không ít những quan điểm trái chiều với những diễn biến phức tạp, đáng lo ngại. Do tác động của kinh tế thị trường trong thời đại toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, cuộc đấu tranh giữa các giá trị văn hóa, thẩm mỹ chân chính với những cái tầm thường, thấp hèn ở nước ta diễn ra ngày một quyết liệt dưới mọi hình thức. Bên cạnh việc tiếp biến những giá trị hẩm mỹ tiến bộ của nhân loại, không ít những cái xấu đang len lỏi vào đời sống tư tưởng của người dân. Sự du nhập của những tư tưởng, trào lưu văn hóa, nghệ thuật từ bên ngoài tuy làm phong phú thêm đời sống tinh thần của người dân song cũng làm cho việc định hướng giá trị trở nên phức tạp, tạo sự hoài nghi về những giá trị tốt đẹp của dân tộc, trong đó có những giá trị của chủ nghĩa xã hội. Những mặt xấu này không những đã khơi dậy các quan điểm sai trái, , những thị hiếu tầm thường, mà còn có tác động kìm hãm sự phát triểnnhững quan điểm thẩm mỹ cao đẹp, lành mạnh, làm suy thoái các giá trị truyền thống đã từng in sâu vào tâm hồn, tình cảm, tư tưởng của nhân dân ta qua nhiều thế hệ. Trong khi đó, việc quản lý các hoạt động thông tin đại chúng và văn hóa phẩm còn lỏng lẻo, xu hướng thương mại hóa, chiều theo những thị hiếu thấp kém, làm cho chức năng giáo dục tư tưởng và thẩm mỹ của văn học nghệ thuật bị suy giảm. Trong thời gian qua, nghệ thuật học, mỹ học Việt Nam đã trải qua không ít những bước thăng trầm cùng những biến chuyển của lịch sử, nhưng qua mỗi bước phát triển đó, quan điểm thẩm mỹ của dân tộc ta đều thấm nhuần tư tưởng cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin và Đảng Cộng sản Việt Nam. Cuộc đấu tranh bảo vệ những tư tưởng, quan điểm thẩm mỹ tốt đẹp, chân chính trước sự xuất hiện của những văn hóa lai căng, thấp hèn càng đòi hỏi chúng ta phải quán triệt sâu sắc hơn nữa quan điểm thẩm mỹ của Mác - Lênin trong sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong xu thế hội nhập hiện nay. Nhận thức rõ tầm quan trọng của quan điểm thẩm mỹ đối với sự nghiệp xây dựng con người Việt Nam mới, trong Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9 khóa XI, Đảng ta đã xác định rõ nhiệm vụ: “Hướng các hoạt động văn hóa, giáo dục, khoa học vào việc xây dựng con người có thế giới quan khoa học, hướng tới chân - thiện - mỹ. Gắn xây dựng, rèn luyện đạo đức với thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Nâng cao trí lực, bồi dưỡng tri thức cho con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, của kinh tế tri thức và xã hội học tập. Đúc kết và xây dựng hệ giá trị chuẩn của con người Việt Nam thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế” [24, tr.49-50]. Trong bối cảnh đó, giáo dục thẩm mỹ là một bộ phận quan trọng trong mỹ học Mác - Lênin, có nhiệm vụ lớn trong xây dựng nền văn hóa mới, con người mới ở nước ta mà mục tiêu trọng tâm là tạo cơ sở đúng đắn cho mọi hoạt động thưởng thức, đánh giá và sáng tạo thẩm mỹ của chủ thể. Nghị quyết Trung ương 9 khóa XI tiếp tục nhấn mạnh: “Tăng cường giáo dục nghệ thuật, nâng cao năng lực cảm thụ thẩm mỹ cho nhân dân, đặc biệt là thanh niên, thiếu niên. Phát huy vai trò của văn học - nghệ thuật trong việc bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm của con người. Bảo đảm quyền hưởng thụ và sáng tạo văn hóa của mỗi người dân và của cộng đồng” [24, tr.50]. Giáo dục thẩm mỹ không chỉ bó hẹp trong giáo dục nhà trường mà còn chịu sự tác động của đời sống thẩm mỹ với các quan điểm thẩm mỹ phong phú, đa dạng. Nội dung tư tưởng của giáo dục thẩm mỹ ở nước ta thấm nhuần quan điểm của Đảng, Nhà nước về các giá trị cao quý của con người. Nó hướng tới hình thành những thị hiếu tốt, tình cảm phong phú, lý tưởng thẩm mỹ cao đẹp để con người có sự phát triển hài hòa giữa cá nhân và cộng đồng, giữa truyền thống và hiện đại. Điều 2 Luật Giáo dục Việt Nam năm 2005 cũng đã nhấn mạnh: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [89]. Tuy nhiên, việc giáo dục thẩm mỹ ở nước ta vẫn tồn tại những bất cập và chưa được quan tâm đúng mức. Trong khi thực tiễn đang vận động và biến đổi không ngừng; công nghệ truyền thông có thể nối liền mọi khoảng cách; đặc biệt thế hệ trẻ Việt Nam năng động và không ngừng học tập, tìm hiểu những nhu cầu thẩm mỹ mới lạ thì chúng ta lại quá xem nhẹ việc mở rộng các hình thức giáo dục thẩm mỹ, chưa chú ý nhiều tới phát huy vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ, chưa sát sao trong việc quản lý các kênh truyền thông đại chúng. Trong thời gian qua đã xuất hiện sự lệch lạc trong xu hướng thương mại hóa nghệ thuật khiến bản chất của một số loại hình nghệ thuật bị mất đi giá trị ban đầu. Một bộ phận người dân có xu hướng sùng bái các tác phẩm văn hóa, nghệ thuật nước ngoài một cách thái quá làm ảnh hưởng đến việc xây dựng nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc(.Chú ý: Trong văn phong khoa học tối kỵ việc sử dụng các thuật ngữ, cách nêu ý kiến có tính mơ hồ như câu trên) Như vậy, từ thực trạng những biểu hiện quan điểm thẩm mỹ hiện nay ở nước ta và những định hướng giáo dục thẩm mỹ trong các văn kiện của Đảng gần đây cho thấy việc tiếp tục khẳng định và phát huy vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong việc hình thành nhân cách con người Việt Nam hiện đại đang là đòi hỏi cấp bách không chỉ về mặt lý luận mà còn cả về thực tiễn. Vì vậy, nghiên cứu sinh lựa chọn vấn đề “Vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay” làm đề tài nghiên cứu luận án tiến sĩ. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án 2.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích của luận án là làm sáng tỏ vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ, thực trạng phát huy vai trò đó trong giáo dục thời gian qua, từ đó đề xuất những giải pháp nhằm phát huy vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích trên, luận án có nhiệm vụ: Thứ nhất, phân tích làm rõ khái niệm, nội dung, những đặc trưng cơ bản của quan điểm thẩm mỹ và giáo dục thẩm mỹ, vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ. Thứ hai, phân tích, đánh giá thực trạng vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay, từ đó xác định những vấn đề đặt ra từ thực trạng. Thứ ba, đề xuất một số giải pháp nhằm phát huy vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Trong phạm vi mỹ học và khuôn khổ của luận án tiến sĩ triết học, luận án tập trung nghiên cứu vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta gắn với việc phát huy các giá trị thẩm mỹ truyền thống dân tộc và đường lối văn hóa văn nghệ của Đảng Cộng sản Việt Nam Về không gian, luận án giới hạn phạm vi nghiên cứu vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ trong nhà trường, gia đình, xã hội gắn với bối cảnh văn hóa - chính trị - kinh tế - xã hội của đất nước và quốc tế, Về thời gian, luận án nghiên cứu từ năm 1986, khi thực hiện đường lối Đổi mới do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo. Những vấn đề được cập nhật trong thời gian khác chỉ nhằm so sánh và làm rõ các vấn đề trình bày ở giai đoạn này. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận án 4.1. Cơ sở lý luận Luận án dựa trên cơ sở lý luận của mỹ học Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và những quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về các vấn đề mỹ học và văn hóa nghệ thuật. Luận án có kế thừa một số thành tựu của các công trình nghiên cứu liên quan đã công bố của các tác giả đi trước. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Trên nền tảng phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, luận án lấy mỹ học Mác - Lênin làm cơ sở lí luận kết hợp với sử dụng một số phương pháp sau: - Phương pháp lịch sử - logic: Đối tượng nghiên cứu luôn được đặt trong mối quan hệ với những điều kiện lịch sử cụ thể để thấy được logic vận động của vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ. - Phương pháp hệ thống: Đây là phương pháp quan trọng giúp nghiên cứu sinh có cách tiếp cận hợp lý về vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong tương quan chung của nội dung giáo dục thẩm mỹ, giữa giáo dục thẩm mỹ và các hình thức giáo dục khác. - Phương pháp phân tích, tổng hợp: Thông qua việc tổng hợp, phân tích các tư liệu liên quan đã làm cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc đánh giá thực trạng và giải pháp phát huy vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay. - Phương pháp so sánh: Phương pháp này giúp nhận diện được bản chất và hiện tượng, nội dung và hình thức trong nghiên cứu vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ. Qua đó, một mặt thấy được những đặc trưng cơ bản về vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ, mặt khác, tiếp thu có chọn lọc những hạt nhân hợp lý trong những nghiên cứu về vai trò của quan điểm thẩm mỹ ở trong và ngoài nước, để giải quyết những vấn đề đặt ra trong luận án. - Phương pháp liên ngành: Luận án có sử dụng thành tựu của các ngành khoa học xã hội và nhân văn như: triết học, mỹ học, lý luận và phê bình văn học nghệ thuật, đạo đức học, tâm lý học, giáo dục học, xã hội học để làm rõ bản chất chính trị, xã hội, thẩm mỹ của vai trò quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ. - Phương pháp điều tra xã hội học: Với việc sử dụng bảng hỏi điều tra xã hội học với đối tượng là một bộ phận người dân, sinh viên trên địa bản Hà Nội đã cung cấp cho luận án những số liệu thực tiễn quan trọng trong nghiên cứu thực trạng hình thành và phát huy vai trò quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay, từ đó có những giải pháp cụ thể hơn nhằm phát huy vai trò quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay. 5. Những đóng góp mới về khoa học của luận án Về mặt lý luận: Luận án góp phần làm rõ vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ. Thông qua sự phân tích khái niệm, nội dung, những đặc trưng cơ bản của quan điểm thẩm mỹ và giáo dục thẩm mỹ, luận án góp phần khẳng định tầm quan trọng của vai trò của quan điểm thẩm mỹ đối với giáo dục thẩm mỹ, nội dung cốt lõi, ảnh hưởng và mức độ thành công của việc giáo dục thẩm mỹ bằng quan điểm thẩm mỹ ở nước ta hiện nay. Về mặt thực tiễn: Luận án phân tích, đánh giá thực trạng vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta thời gian qua, từ đó đề xuất một số giải pháp phát huy vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận án góp phần bổ sung và phát triển những vấn đề lý luận về quan điểm thẩm mỹ, giáo dục thẩm mỹ và vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay, từ đó khẳng định việc chủ động vận dụng quan điểm thẩm mỹ tiến bộ trong giáo dục thẩm mỹ có ý nghĩa lý luận và thực tiễn quan trọng trong hình thành và phát triển các năng lực thẩm mỹ của con người. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân nghiên cứu và giảng dạy mỹ học, đặc biệt là các hoạt động gắn liền với giáo dục thẩm mỹ, giúp các cán bộ, giáo viên, học sinh, sinh viên nâng cao nhận thức về quan điểm thẩm mỹ và ảnh hưởng của nó trong hoạt động giáo dục thẩm mỹ; từ đó có những quan điểm thẩm mỹ đúng đắn trong nhận thức, thưởng thức và sáng tạo nghệ thuật. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận án gồm 4 chương, 10 tiết. Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án 1.1.1. Những công trình nghiên cứu lý luận liên quan đến quan điểm thẩm mỹ, giáo dục thẩm mỹ và vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ Đánh giá cao vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong việc giáo dục hình thành nhân cách con người cho nên từ lâu trong lịch sử phát triển của Mỹ học, một số nhà Mỹ học nổi tiếng đã đề cập, nghiên cứu vấn đề này. Sự nghiên cứu quan điểm thẩm mỹ cũng như vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ngày càng được quan tâm nhiều hơn trong các giai đoạn về sau này, nhất là khi vấn đề xây dựng hình mẫu con người lý tưởng cho xã hội mới - xã hội chủ nghĩa được đặt ra. Có thể tổng quan vấn đề nghiên cứu có liên quan đến đề tài của luận án ở ba khía cạnh chính là: Về quan điểm thẩm mỹ, về giáo dục thẩm mỹ và về vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ. 1.1.1.1. Về quan điểm thẩm mỹ Quan điểm thẩm mỹ là khái niệm còn có những cách hiểu khác nhau về cách tiếp cận, nội dung, phạm vi cũng như nội hàm. Nó ra đời cùng lịch sử đấu tranh giữa chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm trong lịch sử mỹ học từ hơn 2000 năm nay. Có thể thấy rõ điều đó trong tư tưởng mỹ học của những đại diện lớn nhất cho các giai đoạn phát triển của mỹ học nhân loại như: Platon (427 - 347 TCN), Aristote (384 - 322 TCN), Leonardo da Vinci (1452 - 1519), Sepxberi (1671 - 1713), Montesquieu (1689 - 1755), Diderot (1713 - 1784), Baumgacten (1714 - 1762), Kant (1724 - 1804), Lessing (1729 - 1781), Hegel (1770 - 1831), Bielinxki (1811 - 1848), Tsecnưsepxki (1828 - 1889)…Trong đó có thể kể đến một vài công trình tiêu biểu sau: Trước tiên phải kể đến tác phẩm “Nghệ thuật thơ ca” của Aristote [4]. Đây được coi là tác phẩm có tính chất nền móng cho sự phát triển quan điểm thẩm mỹ duy vật sau này. Aristote nghiên cứu một cách hệ thống các vấn đề: bản chất của cái đẹp, cái bi, cái hài, nghệ thuật, thanh lọc…trong 26 đoạn tạo thành 26 phần của cuốn Thi pháp. Theo ông, khởi nguồn trong quan điểm thẩm mỹ về mọi yếu tố này đều được bắt đầu từ sự “bắt chước”. Nếu có quan điểm khác nhau thì chỉ là “đối tượng bắt chước khác nhau, bắt chước bằng phương thức và loại hình dùng để bắt chước khác nhau, mục đích của sự bắt chước cũng khác nhau” [70, tr.15]. Mỹ học của ông thấm nhuần ý nghĩa nhân bản cao cả bên cạnh tính duy vật sâu sắc. Tính lý tưởng được khẳng định cùng với tính hiện thực. Ông cũng đặc biệt đề cao ý nghĩa nhận thức và ý nghĩa giáo dục thẩm mỹ bằng nghệ thuật. Thời Phục hưng, trong cuốn “Bàn về hội họa” [Theo 160] của danh họa nổi tiếng Italia - Leonardo da Vinci, ông kiến giải, cái đẹp tồn tại trong những thuộc tính của chính bản thân sự vật, hiện tượng, trong sự kết hợp hài hòa giữa các bộ phận, nhất là màu sắc và âm thanh. Trong tác phẩm này, ông thể hiện quan điểm chiếm lĩnh cái đẹp ở người nghệ sỹ bằng việc vận dụng các phương tiện khoa học. Ông đặt nghệ thuật, cụ thể là hội họa, ngang hàng với khoa học về ý nghĩa và phương thức phản ánh thực tại. Vì thế ông khẳng định: “Chúng ta học tập tự nhiên chứ không học tập các họa sỹ khác, những người mà bản thân họ cũng chỉ là con đẻ của tự nhiên mà thôi” [Theo 160]. Kế đến, trong tác phẩm “Nghiên cứu triết học về nguồn gốc và bản chất của cái đẹp” [Theo 160] của nhà triết học, nhà văn, nhà lý luận nghệ thuật thời Khai sáng Pháp Diderot. Ông nhất quán bảo vệ quan điểm thẩm mỹ coi cái đẹp là thuộc tính của nhiều đồ vật, sự vật khách quan. Theo ông, nghệ thuật là sự tái hiện của tự nhiên. Vì vậy, ông yêu cầu nghệ thuật phải là công cụ đắc lực để giáo dục con người: “Giới thiệu cái đạo đức cho người ta noi theo, cái tật xấu cho người ta lên án, cái lố bịch cho người ta thấy rõ - đó là nhiệm vụ của bất cứ một người chân chính nào cầm bút viết, cầm bút vẽ, cầm dao khắc” [Theo 160]. Vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ cũng từ đây mà được hình thành. Ở Đức, thời cận đại, Hegel với tác phẩm “Mỹ học” [53] đã đưa ra những nghiên cứu thể hiện quan điểm thẩm mỹ một cách rất công phu. Mỹ học của Hegel xuất phát từ quan điểm về hiện tượng luận tinh thần. Tinh thần tuyệt đối lần lượt được thể hiện trong cách tiếp cận nghệ thuật, tôn giáo và triết học. Các quan điểm thẩm mỹ của ông được trình bày ngay trong các tác phẩm “Hiện tượng luận tinh thần”, “Bách khoa toàn thư”, “Triết học tinh thần”, tập trung nhất vẫn là tập bài giảng “Mỹ học” của ông tại trường đại học Béclin và trường đại học Hayđenbéc từ năm 1817 đến năm 1829. Tác phẩm đã luận giải sâu sắc trên quan điểm gắn chặt với lịch sử vấn đề, đặc biệt là các vấn đề nghệ thuật. Ở Liên Xô trước đây, lý luận mỹ học đã trở thành vũ khí đấu tranh chính trị, nhiều nhà mỹ học đều đứng trên lập trường duy vật để giải quyết các vấn đề thẩm mỹ, tiêu biểu như: Bielinxki, Tsécnưsépxki, M.Ốpxiannhicốp. Bielinxki đã đứng trên lập trường duy vật để giải thích các vấn đề của nghệ thuật nên với ông nghệ thuật là “sự tái hiện của cuộc sống”. Từ đó ông đồng tình với quan điểm của các nhà nghệ thuật theo khuynh hướng hiện thực, đề cao tính tư tưởng và tính nhân dân sâu sắc. Đến Tsécnưsépxki, tiếp tục quan điểm mỹ học duy vật của Bielinxki, ông khẳng định dứt khoát “cái đẹp là cuộc sống”. Quan điểm này được ông bảo vệ và làm rõ trong nhiều sáng tác sau đó. Ông cho rằng “Nghệ thuật là cuốn sách giáo khoa của cuộc sống” và lý luận, nghệ thuật phản ánh thực tại nên cái đẹp trong thực tại bao giờ cũng cao hơn cái đẹp trong nghệ thuật. Ông còn yêu cầu nghệ thuật chân chính cần vạch rõ cái ác, cái chuyên quyền bạo lực, đồng thời dẫn đường cho nhân dân con đường đi tới cuộc sống tốt đẹp hơn. Tiếp theo các bậc tiền bối, trong cuốn “Mỹ học cơ bản và nâng cao” của M.Ốpxiannhicốp [127] đã luận giải khá đầy đủ các nội hàm của đời sống thẩm mỹ. Các vấn đề mỹ học cơ bản đều được ông trình bày cụ thể, khoa học. Theo các ông, quan điểm thẩm mỹ là những nghiên cứu xoay quanh việc giải quyết những vấn đề liên quan tới cái đẹp và nghệ thuật. Dù chưa có một khái niệm riêng cho quan điểm thẩm mỹ, nhưng nhìn chung quan điểm thẩm mỹ đã được nhà mỹ học này tiếp cận như một nội dung quan trọng của khoa học mỹ học. Trong tác phẩm “Nghệ thuật và đời sống xã hội” của Plêkhanốp [130] đã chỉ rõ sự phụ thuộc khăng khít giữa tính chất của sự cảm thụ thẩm mỹ của con người với tính chất của các điều kiện sinh hoạt, điều kiện sống của một xã hội nhất định. Ông đưa ra quan điểm: “Bản tính con người khiến họ có thể có những cảm giác và quan niệm thẩm mỹ. Những điều kiện sinh hoạt của họ cải biến những tiềm thế ấy thành hiện thực, chính là tùy theo các điều kiện ấy mà một con người xã hội nhất định (hoặc nói cho đúng hơn, một xã hội nào đó, một dân tộc nào đó, một giai cấp nào đó) có chính là những thị hiếu và quan niệm thẩm mỹ này, chứ không phải là những thị hiếu và quan niệm thẩm mỹ khác” [130, tr.134]. Trong tác phẩm, Plêkhanốp đã viện dẫn nhiều ví dụ phong phú để làm cơ sở cho kết luận của mình, thể hiện rõ quan điểm thẩm mỹ, đó là gắn liền đời sống nghệ thuật với đời sống xã hội. Ở Việt Nam, quan điểm thẩm mỹ cũng được các nhà nghiên cứu mỹ học, văn học và nghệ thuật học đặc biệt quan tâm. Tiêu biểu trong đó có tác phẩm của các tác giả hàng đầu trong lĩnh vực mỹ học hiện nay như tác phẩm “Đẹp” của tác giả Vũ Khiêu [80], các công trình viết chung của tác giả Đỗ Huy và Đỗ Văn Khang như cuốn sách “Mỹ học Mác - Lênin” [72], “Giáo trình Mỹ học cơ sở” [77]; “Giáo trình Đại cương về những khuynh hướng cơ bản trong lịch sử mỹ học” của hai tác giả Đỗ Huy và Vũ Trọng Dung đồng chủ biên [65] và các tác phẩm khác như “Giáo trình mỹ học đại cương” của tác giả Nguyễn Văn Huyên chủ biên [70]; cuốn sách “Mỹ học đại cương” [159] của Lê Ngọc Trà, Lâm Vinh, Huỳnh Như Phương. Trên cơ sở nghiên cứu các khuynh hướng mỹ học, các công trình này nhìn chung đã đề cập một cách đầy đủ về quan điểm thẩm mỹ của các nhà mỹ học, các trường phái trong lịch sử nghiên cứu mỹ học từ quan điểm thẩm mỹ duy vật chất phác, quan điểm thẩm mỹ duy tâm khách quan, duy tâm chủ quan, tới quan điểm thẩm mỹ biện chứng của C.Mác, Ph.Ăngghen. Có thể coi đây là cơ sở lý luận cơ bản cho tác giả tham khảo để hoàn thành luận án của mình, nhưng để đưa ra một khái niệm về quan điểm thẩm mỹ thì chưa có một nhà nghiên cứu nào đề cập tới một cách rõ ràng. Ngoài các công trình nêu trên, một số nghiên cứu của các tác giả khác có đề cập đến quan điểm thẩm mỹ trong mối quan hệ với các yếu tố liên quan trong khoa học mỹ học như: ý kiến của tác giả Đào Duy Thanh cho rằng quan điểm thẩm mỹ là một trong những thiết chế xã hội có tác động mật thiết đến biển hiện của thị hiếu thẩm mỹ. Ông viết “Mặc dù thị hiếu thẩm mỹ mang tính cá nhân, song những phán đoán, đánh giá thị hiếu thẩm mỹ lại bị chi phối bởi những quan điểm thẩm mỹ, quan điểm chính trị, đạo đức, triết học” [146], muốn xây dựng thị hiếu thẩm mỹ tốt đẹp và lành mạnh cần chú ý tới mối quan hệ cũng như sự tác động từ những thiết chế xã hội này. Bàn về khái niệm của quan điểm thẩm mỹ, tác giả Phạm Quang Trung là một trong số ít tác giả đưa ra quan điểm cụ thể: “Quan điểm thẩm mỹ là một bộ phận hợp thành thế giới quan của cá nhân và xã hội” [160]. Theo ông: “Quan điểm thẩm mỹ là sự khái quát nhu cầu thẩm mỹ của xã hội và hoạt động thẩm mỹ của con người. Đó là những nguyên tắc tiếp cận các hiện tượng và quá trình thẩm mỹ ngoài đời sống và trong nghệ thuật. Do vậy, quan điểm thẩm mỹ chỉ đạo mọi hoạt động thẩm mỹ, đặc biệt là hoạt động nghệ thuật của người nghệ sĩ” [160]. Như vậy, tác giả đã nhìn nhận quan điểm thẩm mỹ như một yếu tố có tính định hướng, chỉ đạo và chi phối mọi hoạt động thẩm mỹ của con người và xã hội. Bên cạnh các nghiên cứu có đề cập tới quan điểm thẩm mỹ, các bài viết còn lại đi theo hai hướng: một là nhìn nhận quan điểm thẩm mỹ với tư cách các vấn đề khoa học: “Quan điểm thẩm mỹ và sử thi trong văn học” của tác giả Lã Nhâm Thìn [149], “Tư tưởng thẩm mỹ của Nguyễn Du trong tác phẩm Truyện Kiều” luận văn thạc sĩ triết học của Lê Thị Thùy [152], “Quan niệm về cái đẹp của mỹ học cổ đại” của Nguyễn Quỳnh Anh [2], “Từ nhân sinh quan đến thẩm mỹ quan của Nguyễn Đình Chiểu” của Vũ Đình Liên [86], “Quan điểm thẩm mỹ âm nhạc của Đắc Tâm đối với ca khúc nước ngoài” của Đắc Tâm [138], “Người phụ nữ đẹp theo quan điểm thẩm mỹ Việt Nam trong văn chương” của Lê Thị Minh Huyền [71]…, hai là, nhìn nhận quan điểm thẩm mỹ với tư cách các vấn đề thẩm mỹ trong cuộc sống như: “Chín quan niệm thẩm mỹ trong văn hóa Nhật Bản” của website Viet SSE [9], “Quan điểm thẩm mỹ kinh dị:“gọt chân”vừa giày cao gót” của website Vietnamnet [131], “Những quan điểm thẩm mỹ kiến trúc hiện đại” của website noingoaithat.info [124]… Nhìn chung, các bài viết mới chỉ nhắc đến quan điểm thẩm mỹ như một thuật ngữ để làm rõ hơn vấn đề nghiên cứu chứ chưa đi sâu luận bàn và giải thích về khái niệm này. 1.1.1.2. Về giáo dục thẩm mỹ Giáo dục thẩm mỹ là một nội dung quan trọng trong việc hình thành, xây dựng và phát triển hệ thống mỹ học trên thế giới. Chính vì thế, lĩnh vực nghiên cứu này từ lâu đã thu hút sự quan tâm của rất nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nước. Ở Đức, người nghiên cứu về các vấn đề thẩm mỹ một cách khá đầy đủ và công phu là Kant. Kant đã coi nghệ thuật và các hoạt động của thị hiếu có ảnh hưởng tới các quá trình tự giác giáo dục thẩm mỹ. Kế theo, trong Các lá thư về giáo dục thẩm mỹ cho con người của nhà triết học Schiller đã đề xuất một cương lĩnh giáo dục thẩm mỹ nổi tiếng với mục tiêu tạo ra cái lợi sẽ gắn với cái chân, cái thiện, cái mỹ. Schiller quan niệm, thế giới là một nơi "không có ai chỉ đơn thuần là một phương tiện, không có ai là nô lệ". Để thế giới này đạt tới cảnh giới đó thì không thể làm bằng bạo lực mà phải bằng giáo dục thẩm mỹ - đó là quan điểm vĩ đại khẳng định vai trò, vị trí của giáo dục và cho rằng “phải vận dụng việc giáo dục thẩm mỹ để khôi phục tính cách hoàn chỉnh” của con người. Trong các bài giảng mỹ học của Hegel, ông đã đưa ra quan điểm về nghệ thuật và sự tự sản sinh ra nhân cách văn hóa. Lần đầu tiên trong lịch sử phát triển của mỹ học, qua các bài giảng của mình, Hegel đã coi nghệ thuật là sản phẩm của quá trình vận động của tinh thần tuyệt đối và đến lượt mình, nghệ thuật trở thành chiếc chìa khóa mở ra các vấn đề lớn lao của con người. Ở Nga, với các tác phẩm “Nhu cầu thẩm mỹ” của A.Giđrian [46], “Nguyên lý mỹ học Mác - Lênin” của I.U.Lukin và V.C.Xcacherơsíccốp [90] và “Cơ sở lý luận văn hóa Mác - Lênin” của Ác-môn-đốp [1], các tác giả này đã nghiên cứu những vấn đề cơ bản của văn hóa, thẩm mỹ từ đó chỉ ra quan điểm tổng quát về giáo dục thẩm mỹ, bản chất và nhiệm vụ của giáo dục thẩm mỹ, coi giáo dục thẩm mỹ như một công cụ quan trọng trong việc xây dựng và phát triển quan điểm thẩm mỹ của cá nhân và xã hội. Bên cạnh đó, các tác giả cũng trình bày những quan điểm khác nhau về giáo dục thẩm mỹ. Trong khi I.A.Giđrian bảo vệ quan điểm cho rằng mọi thị hiếu thẩm mỹ đều bắt nguồn từ những mối quan hệ xã hội nhất định và giáo dục thẩm mỹ có tính chất quyết định tới việc định hình bản chất của thị hiếu thẩm mỹ thì Schiller cho thị hiếu thẩm mỹ là cái không bị ràng buộc bởi giáo dục thẩm mỹ hay các mối quan hệ xã hội. Ác-môn-đốp, I.U.Lukin và V.C.Xcacherơsíccốp lại đồng quan điểm nhấn mạnh vai trò của nghệ thuật và ảnh hưởng của nghệ thuật đến giáo dục thẩm mỹ, coi giáo dục nghệ thuật có tác động đến sự phát triển đa dạng đời sống con người. Đặc biệt, Ác-môn-đốp còn dành cả một chương để trình bày quan niệm chung nhất về giáo dục thẩm mỹ, vai trò và các biện pháp giáo dục thẩm mỹ. Nhìn chung, đây là các công trình nghiên cứu có giá trị, là tư liệu quý cho việc nghiên cứu vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở Việt Nam hiện nay. Các nhà mỹ học Xô Viết và Việt Nam đã đề cập nhiều về giáo dục thẩm mỹ. Các bộ giáo trình mỹ học của Nhêđôsivin, Xcacherơsicốp, Lukin, Ôpxiannhicôp đều có chương đưa ra các vấn đề liên quan đến nghệ thuật thẩm mỹ và vai trò của nó đối với giáo dục thẩm mỹ. Ở Việt Nam, giáo dục thẩm mỹ có thể coi là mảnh đất thu hút khá nhiều tâm huyết của các nhà mỹ học, triết học, văn học cũng như nghệ thuật học. Đây là những công trình cung cấp khối lượng kiến thức cơ bản nhất về giáo dục thẩm mỹ nói chung. Một trong số đó có thể kể đến các cuốn sách: Nhóm các công trình: “Giáo dục thẩm mỹ và xây dựng con người mới” của tác giả Lê Anh Trà [157]; “Giáo dục thẩm mỹ - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của tác giả Đỗ Huy [61]; “Văn hóa thẩm mỹ và nhân cách” của Lương Thị Quỳnh Khuê [82]; “Quan hệ giữa cái thẩm mỹ với đạo đức trong cuộc sống và trong nghệ thuật” của tác giả Nguyễn Văn Phúc [129]; “Giáo dục thẩm mỹ, món nợ lớn đối với thế hệ trẻ” của tác giả Đỗ Xuân Hà [50],… Bên cạnh những nét đặc thù riêng, các tác giả đều chung mục đích “hướng tới việc xây dựng một chương trình giáo dục thẩm mỹ toàn dân”. Ngoài ra, các giáo trình mỹ học của tác giả Hoài Lam, Lê Ngọc Trà, Vũ Minh Tâm, Đỗ Văn Khang, Huỳnh Như Phương… đều có chương viết về giáo dục thẩm mỹ. Các nghiên cứu này có chung quan điểm đề cao giáo dục thẩm mỹ trong vai trò thiết lập những lý tưởng thẩm mỹ cho con người mới xã hội chủ nghĩa. Chúng ta đều biết giáo dục thẩm mỹ là một bộ phận, một hình thức của hệ thống giáo dục xã hội chủ nghĩa. Nó bao gồm một nội dung rộng lớn: giáo dục sự hình thành những khả năng và thị hiếu thẩm mỹ đúng đắn, giúp cho con người hiểu biết, cảm xúc, hành động đúng trước cái đẹp của đời sống xã hội, của cảnh vật thiên nhiên, của tác phẩm nghệ thuật và điều quan trọng hơn hết là biết sáng tạo những cái đẹp ngày càng phong phú và đa dạng trong mọi lĩnh vực của cuộc sống nhất là trong lĩnh vực xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bên cạnh đó, gần đây, một số công trình khoa học cũng đã bàn tới vấn đề này như: “Vai trò của văn học trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay”, luận án tiến sĩ của tác giả Lê Quang Vinh [167]; “Vai trò của nghệ thuật trong giáo dục thẩm mỹ”, luận án tiến sĩ của tác giả Trần Túy [164]; “Vai trò của truyền thông đại chúng trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay”, luận án tiến sĩ của tác giả Trần Ngọc Tăng [137]; “Giáo dục thẩm mỹ trong việc hình thành lối sống văn hóa cho thanh niên vùng đồng bằng sông Cửu Long hiện nay” luận án tiến sĩ của tác giả Lương Thanh Tân [141]… Các tác giả đã tập trung đề cao vai trò của các yếu tố liên quan đến việc hình thành và hoàn thiện môi trường giáo dục thẩm mỹ. Các nghiên cứu kể trên đều khẳng định rằng giáo dục thẩm mỹ là một nội dung trọng tâm trong sự nghiệp giáo dục nói chung ở nước ta hiện nay, và thành quả của hoạt động giáo dục thẩm mỹ có mối quan hệ mật thiết với các yếu tố vệ tinh như nghệ thuật, văn học, truyền thông đại chúng… Các tác giả đã đưa ra những đóng góp nhất định và đi sâu nghiên cứu nội dung lý luận của giáo dục thẩm mỹ và quan hệ biện chứng giữa giáo dục thẩm mỹ với các hình thức biểu hiện của đời sống thẩm mỹ. 1.1.1.3. Về vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ Trong các tư tưởng về mỹ học của mình, dù không có một tác phẩm riêng biệt nào về mỹ học nhưng C.Mác, Ph.Ăngghen đã đề cập rất nhiều đến các quan điểm về giáo dục thẩm mỹ, nghệ thuật cũng như vai trò của nghệ thuật đối với cuộc đấu tranh của nhân loại vì cái đúng, cái tốt, cái đẹp. C.Mác - Ph.Ăngghen đã đưa ra những quan điểm cơ bản nhất về văn hóa thẩm mỹ trong xã hội tương lai. Các ông đặc biệt nêu lên vai trò của các quan điểm thẩm mỹ trong việc hình thành con người mới, thế giới quan mới và bản chất con người. Thông qua các tác phẩm như: “Hệ tư tưởng Đức”, “Gia đình thần thánh”, “Nguồn gốc của gia đình, của chế độ tư hữu và của nhà nước”, “Chống Đuyrinh”, “Tư bản”, “Bản thảo kinh tế - triết học 1844”, “Góp phần phê phán khoa kinh tế chính trị” và các bức thư của C.Mác và Ph.Ăngghen gửi cho nhau cũng như gửi cho bạn bè bàn về các vấn đề liên quan đến thẩm mỹ cũng như các nền nghệ thuật trên thế giới. Có thể nói, bằng tư duy độc lập, khác lạ so với các tư tưởng mỹ học trước đó, C.Mác và Ph.Ăngghen đã đặt nền móng cho một hệ thống mỹ học mới bằng cách gắn đời sống thẩm mỹ với những quan điểm thực tiễn, từ đó nhấn mạnh tầm quan trọng của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ, góp phần hoàn thiện đời sống thẩm mỹ tích cực, lành mạnh. Đây là nhóm tài liệu liên quan quan trọng về lý luận đối với việc nghiên cứu luận án của tác giả. Trong số rất nhiều các công trình trong nước nghiên cứu về quan điểm thẩm mỹ, giáo dục thẩm mỹ phải kể đến một số công trình đã đề cập tới mối quan hệ qua lại của quan điểm thẩm mỹ và giáo dục thẩm mỹ, trong đó phải kể đến các nghiên cứu tiêu biểu sau: Vai trò của quan điểm thẩm mỹ còn được thể hiện trong các công trình “Một số vấn đề giáo dục thẩm mỹ trong tư tưởng Hồ Chí Minh”, bài báo của tác giả Đỗ Xuân Hà [49]; “Tìm hiểu quan điểm về tính nhân dân trong văn học nghệ thuật của Lênin và Hồ Chủ tịch”, bài báo của tác giả Đỗ Huy [60] ; “Giáo trình lý luận văn hóa và đường lối văn hóa của Đảng Cộng sản Việt Nam”, Nxb Chính trị Quốc gia [44]. Đây là những nghiên cứu mang tính định hướng lý luận cho việc tiếp thu quan điểm thẩm mỹ xã hội vào trong hoạt động giáo dục thẩm mỹ hình thành nhân cách con người Việt Nam. Các công trình trọng tâm nghiên cứu về quan điểm thẩm mỹ và đường lối văn hóa văn nghệ của Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng như của Đảng Cộng sản Việt Nam, những đặc trưng cơ bản, phương hướng và hình thức chủ yếu tiếp tục hoàn thiện nền văn hóa nghệ thuật dân tộc. Trong các nghiên cứu “Đưa cái đẹp vào cuộc sống” của tác giả Nguyễn Như Thiết [148]; “Sự biến đổi những chuẩn mực đánh giá thẩm mỹ trong thời kỳ đổi mới ở Việt Nam”, luận án tiến sĩ của tác giả Vũ Thị Kim Dung [18]; “Văn hóa thẩm mỹ và sự phát triển năng lực sáng tạo của con người” của tác giả Nguyễn Ngọc Thu [151]… Các tác giả đều nhìn nhận cuộc sống như một bộ phận phận của văn hóa và đời sống thẩm mỹ, qua đó coi văn hóa thẩm mỹ là công cụ hữu hiệu cho việc giáo dục thẩm mỹ nhằm xây dựng lối sống mới xã hội chủ nghĩa. Hai cuốn sách “Xây dựng môi trường văn hóa ở nước ta hiện nay từ góc nhìn giá trị học” [63] và “Nhận diện văn hóa Việt Nam và sự biến đổi của nó trong thế kỷ XX” [64] của tác giả Đỗ Huy đã đề cập đến việc xây dựng các giá trị văn hóa thẩm mỹ ở Việt Nam trong thế kỷ mới và đưa ra những chuẩn giá trị nhằm giáo dục thẩm mỹ, xây dựng lối sống dân tộc - hiện đại trong đời sống văn hóa chung ở nước ta hiện nay. Trong cuốn “Quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về văn hóa, văn nghệ những mốc phát triển” [20] của Hội đồng lý luận, phê bình văn hóa, nghệ thuật trung ương xuất bản năm 2011 tập hợp tám phần viết về vai trò định hướng của Đảng về các vấn đề văn hóa, văn nghệ từ khi thành lập Đảng đến nay, trong đó đặc biệt chú trọng đến vai trò của các quan điểm thẩm mỹ trong sự phát triển xã hội trong thời kỳ đổi mới. Phần tám: “Tập trung mọi nguồn lực xây dựng và phát triển văn hóa, nghệ thuật trong thời kỳ mới - về Nghị quyết 23 của Bộ chính trị - tháng 6/2008”, tác giả Đinh Xuân Dũng viết: “Trong 20 năm đổi mới, quan điểm, đường lối của Đảng về văn hóa, nghệ thuật tiếp tục được bổ sung, phát triển về chất lượng; công tác quản lý nhà nước đã có nhiều tiến bộ. Đây là nhân tốc góp phần cổ vũ, khích lệ, tạo niềm tin cho văn nghệ sĩ vươn lên đạt được những thành tựu về văn nghệ trong chặng đường vừa qua” [20, tr.218-219]. Về giáo dục đào tạo, bồi dưỡng “Nghị quyết nhấn mạnh: trong thời gian qua chúng ta đã cố gắng xây dựng được hệ thống 55 trường đại học, cao đẳng, trung cấp văn hóa, văn nghệ từ trung ương đến tỉnh, thành với đội ngũ giảng viên đông đảo” [20, tr.217]. Cuốn “Văn kiện Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương khóa XI” [32] của Đảng Cộng sản Việt Nam xuất bản tháng 7/2014 với nội dung tổng kết 15 năm thực hiện Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Vai trò định hướng quan điểm thẩm mỹ đối với đời sống xã hội, văn học nghệ thuật cũng như giáo dục thẩm mỹ đã được bàn rất sâu, từ đó, cung cấp cho nghiên cứu sinh những kiến thức lý luận bổ ích để hoàn thiện luận án. Cuốn “Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII” [33], xuất bản tháng 3/2016 là tập hợp các Báo cáo, Nghị quyết và các bài phát biểu từ phiên khai mạc tới phiên bế mạc của Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII Đảng Cộng sản Việt Nam. Nghị quyết đã đưa ra những đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội XI, nhìn lại 30 năm đổi mới và mục tiêu tổng quát, các chỉ tiêu quan trọng và nhiệm vụ trọng tâm trong 5 năm tới (2016-2020). Các quan điểm về văn hóa, văn nghệ mà Nghị quyết trình bày đều gắn bó mật thiết với đời sống kinh tế - xã hội và nội dung giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay, khi “tình hình thế giới, khu vực có nhiều diễn biến rất phức tạp; kinh tế thế giới phục hồi chậm; khủng hoảng chính trị ở nhiều nơi, nhiều nước” [33, tr.424], càng đòi hỏi hoạt động giáo dục thẩm mỹ trong nước phải vững vàng đưa quan điểm thẩm mỹ dân tộc thấm nhuần vào nhân dân. Có thể nói đây là tài liệu lý luận quan trọng cho luận án. Như vậy, đã có khá nhiều nghiên cứu đề cập đến các vấn đề liên quan đến luận án. Các nghiên cứu chủ yếu đi vào giải quyết các vấn đề cụ thể như: đường lối văn hóa văn nghệ qua các thời kỳ; quan điểm của Đảng, Nhà nước về các vấn đề văn hóa, thẩm mỹ hiện nay; lối sống của con người Việt Nam trong điều kiện kinh tế thị trường, công nghiệp hóa, hiện đại hóa; xây dựng lối sống có văn hóa cho thế hệ trẻ; vai trò của văn học trong đời sống thẩm mỹ; vai trò của nghệ thuật trong giáo dục thẩm mỹ; giáo dục thẩm mỹ cho thanh niên hiện nay;… nhưng chưa có một công trình nào nghiên cứu trực tiếp về vai trò của
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan