Tài liệu Tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty Cơ khí- Điện Thuỷ Lợi

LuËn v¨n tèt nghiÖp 1 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh Lêi nãi ®Çu Hoµ vµo xu thÕ më cöa, héi nhËp cña nÒn kinh tÕ quèc tÕ cña thÕ giíi trong thÕ kû 21, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· kh«ng ngõng cè g¾ng n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý, hiÖn ®¹i ho¸ d©y truyÒn s¶n xuÊt, c¶i tiÕn mÉu m·, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh vµ t¹o cho m×nh mét chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ trêng. H¹ch to¸n kÕ to¸n lµ mét c«ng cô quan träng trong hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh, gi÷ vai trß tÝch cùc trong viÖc ®iÒu hµnh vµ kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. Lµ mét kh©u cña h¹ch to¸n kÕ to¸n, c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp gi÷ vai trß hÕt søc quan träng. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸c chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp ph¶n ¸nh tr×nh ®é qu¶n lý, sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, còng nh tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, lµ thíc ®o kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng chØ dõng l¹i ë chç tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ mµ cßn ph¶i tÝnh ®Õn viÖc cung cÊp th«ng tin cho c«ng t¸c qu¶n trÞ doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, viÖc qu¶n lý chi phÝ vµ gi¸ thµnh mét c¸ch hîp lý cßn cã t¸c dông tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc cho doanh nghiÖp, gióp h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cho doanh nghiÖp tÝch luü, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng c«ng nh©n viªn. ChÝnh v× vËy, ®Ó ph¸t huy tèt chøc n¨ng cña m×nh, viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn ph¶i ®îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn nh»m ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý ngµy cµng cao cña doanh nghiÖp. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu vµ vai trß trªn, qua thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty C¬ khÝ- §iÖn Thuû Lîi em ®· lùa chän ®Ò tµi: “Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty C¬ khÝ- §iÖn Thuû Lîi ” lµm ®Ò tµi nghiªn cøu cho luËn v¨n tèt nghiÖp cña em. Ngoµi lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn, bè côc luËn v¨n gåm c¸c néi dung sau: Ch¬ng 1 : C¬ së lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ch¬ng 2 : Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty C¬ khÝ - §iÖn Thuû Lîi. Ch¬ng 3 : BiÖn ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty C¬ khÝ - §iÖn Thuû Lîi. Sau ®©y lµ néi dung cô thÓ cña luËn v¨n. LuËn v¨n tèt nghiÖp 2 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh Ch¬ng 1 C¬ së lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1/ Lý luËn chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1.1/ Sù cÇn thiÕt cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng §Êt níc ta hiÖn nay ®ang trªn con ®êng ®æi míi vµ ph¸t triÓn víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc. Mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp cña c¸c quy luËt kinh tÕ nh quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt c¹nh tranh, quy luËt cung cÇu…ChÝnh v× vËy, mét doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ t¹o ®îc mét chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ trêng th× s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ph¶i phï hîp, ®¹t chÊt lîng cao vµ thu nhËp ph¶i bï ®¾p chi phÝ, cã lîi nhuËn tøc lµ viÖc x¸c ®Þnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i tuyÖt ®èi chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ sao cho chi phÝ s¶n xuÊt bá ra lµ tèi thiÓu, gi¸ thµnh s¶n phÈm LuËn v¨n tèt nghiÖp 3 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh thÊp nhÊt nhng vÉn ®¶m b¶o chÊt lîng. TÝnh to¸n chi phÝ s¶n xuÊt bá ra ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, doanh nghiÖp ph¶i chó träng lµm tèt c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ®óng chÕ ®é nhµ níc quy ®Þnh vµ phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña doanh nghiÖp m×nh. C«ng t¸c nµy kh«ng chØ cã ý nghÜa ®èi víi riªng tõng doanh nghiÖp mµ cßn cã ý nghÜa ®èi víi nhµ níc vµ c¸c bªn liªn quan. - §èi víi doanh nghiÖp: Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµm tèt c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ gióp cho doanh nghiÖp nh×n nhËn ®óng ®¾n thùc tr¹ng qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, qu¶n lý cung cÊp c¸c th«ng tin mét c¸ch kÞp thêi chÝnh x¸c cho bé m¸y l·nh ®¹o cña doanh nghiÖp ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p, chiÕn lîc, s¸ch lîc phï hîp nh»m tiÕt kiÖm tèi ®a chi phÝ gãp phÇn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. §ång thêi lµm tèt c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ gióp doanh nghiÖp cã kÕ ho¹ch sö dông vèn hiÖu qu¶, ®¶m b¶o tÝnh chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh. - §èi víi nhµ níc: Lµm tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp sÏ gióp cho nhµ níc cã c¸i nh×n tæng thÓ toµn diÖn ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, tõ ®ã ®a ra c¸c ®êng lèi chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp thùc sù lµm ¨n cã hiÖu qu¶ vµ h¹n chÕ quy m« c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thua lç triÒn miªn kh«ng cã kh¶ n¨ng kh¾c phôc…nh»m ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc. MÆt kh¸c, c«ng t¸c nµy cßn ¶nh hëng trùc tiÕp ®èi víi c¸c kho¶n thuÕ mµ nhµ níc ph¶i chó träng vµ quan t©m ®Õn c«ng t¸c nµy trong c¸c doanh nghiÖp. - §èi víi c¸c bªn liªn quan: Nh ng©n hµng, ®èi t¸c th× viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp còng rÊt quan träng. Mét doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i ch¾c ch¾n sÏ chiÕm ®îc giao thÇu. C«ng t¸c nµy cã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng cña ng©n hµng còng nh cña ®èi t¸c. Tãm l¹i, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghhiÖp lµ v« cïng quan träng nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, quyÒn lîi cña c¸c bªn cã liªn quan. 1.1.2/ Kh¸i niÖm, kÕt cÊu vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt 1.1.2.1/ Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt Sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, s¶n xuÊt chÝnh lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp cña ba yÕu tè: T liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ LuËn v¨n tèt nghiÖp 4 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh søc lao ®éng. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn cña ba yÕu tè nãi trªn ®Ó cÊu thµnh nªn s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô. Nh vËy, ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ ngêi ta ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸, c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm hµng ho¸. Trong c¬ chÕ thÞ trêng, doanh nghiÖp lµ mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt ®éc lËp, tù chñ trong ho¹t ®éng kinh tÕ. §iÒu nµy buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i h¹ch to¸n kinh doanh thùc sù vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, ®ång thêi thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp h¹ gi¸ thµnh, t¨ng søc c¹nh tranh vµ t¨ng lîi nhuËn. §Ó viÖc h¹ch to¸n chi phÝ kinh doanh ®¹t ®îc hiÖu qu¶, c¸c doanh nghiÖp cÇn n¾m b¾t râ vµ s©u s¾c b¶n chÊt kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh còng nh ph©n lo¹i nã theo nh÷ng c¸ch thøc vµ môc ®Ých nhÊt ®Þnh. Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp bá ra liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh (th¸ng, quý, n¨m). Nãi c¸ch kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i tiªu dïng trong mét thêi kú ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Thùc chÊt chi phÝ lµ sù dÞch chuyÓn vèn- dÞch chuyÓn gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµo c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh (s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô). 1.1.2.2/ KÕt cÊu, néi dung chi phÝ s¶n xuÊt Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kh«ng chØ ®¬n thuÇn thùc hiÖn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ cßn thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô th¬ng m¹i kh¸c (nh mua b¸n hµng ho¸, xóc tiÕn th¬ng m¹i…). Nh vËy, khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh th× c¸c doanh nghiÖp nµy ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh, bao gåm :  Chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm gåm cã: + Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Lµ c¸c chi phÝ vÒ nguyªn liÖu, vËt liÖu, nhiªn liÖu ®îc sö dông trùc tiÕp vµo viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô. + Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Lµ c¸c kho¶n tr¶ cho ngêi lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt nh tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng, b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm x· héi, kinh phÝ c«ng ®oµn cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. + Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ nh÷ng chi phÝ chung ph¸t sinh ë c¸c ph©n LuËn v¨n tèt nghiÖp 5 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh xëng nh tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp tr¶ cho nh©n viªn ph©n xëng.  Chi phÝ b¸n hµng: Gåm c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô nh tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng tr¶ cho nh©n viªn b¸n hµng, tiÕp thÞ ®ãng gãi, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n…, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ vËt liÖu bao b×, dông cô, chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm, chi phÝ qu¶ng c¸o…  Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: Gåm cã c¸c kho¶n chi cho bé m¸y qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh doanh nghiÖp, c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng chung cña doanh nghiÖp nh chi phÝ vÒ lao ®éng nhá, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh phôc vô cho bé m¸y qu¶n lý- ®iÒu hµnh doanh nghiÖp, c¸c chi phÝ ph¸t sinh ë ph¹m vi toµn doanh nghiÖp nh chi phÝ vËt liÖu, ®å dïng v¨n phßng, l·i vay vèn kinh doanh, vèn ®Çu t tµi s¶n cè ®Þnh, dù phßng… Nh vËy, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ tæng hîp tõ ba chi phÝ bé phËn lµ: Chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ ®îc kh¸i qu¸t theo c«ng thøc sau: CPSXKD = CPSXSP + CPBH + CPQLDN Trong ®ã: CPSXKD : Lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh CPSXSP : Lµ chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm CPQLDN : Lµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Do ho¹t ®éng chÝnh cña doanh nghiÖp lµ s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ nªn chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn tû träng gi÷a c¸c yÕu tè chi phÝ trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ kh«ng gièng nhau gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ ngay c¶ trong b¶n th©n doanh nghiÖp. Së dÜ cã sù kh¸c nhau nµy lµ do ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng doanh nghiÖp vµ cña c¶ ngay doanh nghiÖp ®ã trong c¸c giai ®o¹n s¶n xuÊt kh¸c nhau th× kÕt cÊu vÒ chi phÝ còng thay ®æi. Tû träng chi phÝ nµy cßn phô thuéc vµo tr×nh ®é kü thuËt cña doanh nghiÖp, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, lo¹i h×nh s¶n xuÊt, tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý cña mçi doanh nghiÖp. ViÖc nghiªn cøu kÕt cÊu chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cã ý nghÜa rÊt quan träng, kh«ng nh÷ng cho ta biÕt tû träng c¸c lo¹i chi phÝ trong tæng sè chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh mµ cßn biÕt ®îc ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp còng nh tr×nh ®é c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. KÕt cÊu chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cßn lµ tiÒn ®Ò ®Ó kiÓm tra gi¸ thµnh s¶n phÈm, LuËn v¨n tèt nghiÖp 6 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh x¸c ®Þnh ph¬ng híng cô thÓ cho viÖc phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh, mµ lµm ®îc ®iÒu ®ã th× doanh nghiÖp ph¶i biÕt tiÕt kiÖm bÊt kú mét lo¹i chi phÝ nµo. 1.1.2.3/ Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i, cã néi dung kinh tÕ, môc ®Ých, c«ng dông kh¸c nhau. Tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý ngêi ta tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo nh÷ng tiªu thøc thÝch hîp. Ph©n lo¹i chi phÝ lµ viÖc x¾p xÕp chi phÝ s¶n xuÊt vµo tõng lo¹i, tõng nhãm theo nh÷ng ®Æc trng nhÊt ®Þnh. XÐt vÒ mÆt lý luËn còng nh thùc tÕ, cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ kh¸c nhau, tuy nhiªn lùa chän tiªu thøc ph©n lo¹i chi phÝ nµo lµ ph¶i dùa vµo yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n. Ta cã thÓ tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ xuÊt kinh doanh theo mét sè tiªu thøc ph©n lo¹i chñ yÕu sau: * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung kinh tÕ Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo néi dung kinh tÕ vµ tÝnh chÊt cña chi phÝ ®Ó chia ra thµnh c¸c yÕu tè chi phÝ, mçi yÕu tè chi phÝ cã cïng néi dung kinh tÕ kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh tõ lÜnh vùc nµo, ë ®©u, môc ®Ých, t¸c dông cña chi phÝ nh thÕ nµo. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc x©y dùng vµ ph©n tÝch ®Þnh møc vèn lu ®éng còng nh lËp, kiÓm tra vµ ph©n tÝch dù to¸n chi phÝ. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh th× toµn bé chi phÝ ®îc chia thµnh c¸c yÕu tè sau: - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu: Gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô dông cô …sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh (lo¹i trõ gi¸ trÞ kh«ng dïng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi). - TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng: Lµ toµn bé tiÒn l¬ng vµ phô cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn chøc trong kú. - Chi phÝ b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn: §©y lµ kho¶n chi phÝ ®îc trÝch lËp theo tû lÖ % tÝnh theo l¬ng vµ quy ®Þnh hiÖn hµnh th× chiÕm 19% trªn tæng l¬ng. - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Lµ toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao trong kú cña c¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Lµ c¸c kho¶n chi vÒ ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i, tiÒn tr¶ hoa hång ®¹i lý, uû th¸c vµ m«i giíi xuÊt- nhËp khÈu, qu¶ng c¸o vµ c¸c dÞch vô mua ngoµi kh¸c. LuËn v¨n tèt nghiÖp 7 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Lµ toµn bé c¸c chi phÝ b»ng tiÒn chi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ngoµi c¸c kho¶n chi phÝ ®· kÓ trªn. C¸ch ph©n lo¹i nµy rÊt cÇn thiÕt cho c«ng t¸c kÕ to¸n, nã cã u ®iÓm lµ cho biÕt ®îc kÕt cÊu, tû träng cña tõng lo¹i chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra trong kú ®Ó lµm c¨n cø ®Ó lËp thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh phÇn: “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo yÕu tè” phôc vô cung cÊp th«ng tin cho qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ trong doanh nghiÖp. * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých c«ng dông C¬ së cña ph¬ng ph¸p nµy lµ dùa vµo c«ng dông kinh tÕ cña chi phÝ, ®Þa ®iÓm ph¸t sinh còng nh møc ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi tîng. Theo quy ®Þnh, gi¸ trÞ toµn bé cña s¶n phÈm bao gåm c¸c yÕu tè sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, nhiªn liÖu…sö dông trùc tiÕp vµo viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc lao vô, dÞch vô. Kh«ng tÝnh vµo kho¶n môc nµy nh÷ng chi phÝ nguyªn vËt liÖu dïng vµo môc ®Ých phôc vô nhu cÇu s¶n xuÊt chung hay cho nh÷ng ho¹t ®éng ngoµi lÜnh vùc s¶n xuÊt. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng, phô cÊp ph¶i tr¶ vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT vµ KPC§, trÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ phÐp trªn tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt theo quy ®Þnh. Kh«ng tÝnh vµo kho¶n nµy kho¶n tiÒn l¬ng phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch trªn tiÒn l¬ng cña nh©n viªn ph©n xëng, nh©n viªn b¸n hµng, nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp hay nh©n viªn kh¸c. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ chi phÝ dïng vµo viÖc qu¶n lý vµ phôc vô s¶n xuÊt chung t¹i bé phËn s¶n xuÊt (ph©n xëng, ®éi tr¹i…); bao gåm c¸c ®iÒu kho¶n sau: + Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng: Gåm c¸c chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng, phô cÊp ph¶i tr¶ vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ trªn tiÒn l¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý, nh©n viªn thèng kª, nh©n viªn b¶o vÖ…t¹i ph©n x ëng s¶n xuÊt theo quy ®Þnh. + Chi phÝ vËt liÖu: Gåm vËt liÖu c¸c lo¹i sö dông cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung cña ph©n xëng (®éi, tr¹i …) s¶n xuÊt, nh dïng ®Ó söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh, dïng cho c«ng t¸c qu¶n lý t¹i ph©n xëng. LuËn v¨n tèt nghiÖp 8 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh + Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt: Chi phÝ vÒ c¸c lo¹i c«ng cô, dông cô dïng cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung cña ph©n xëng s¶n xuÊt nh khu«n mÉu, dông cô, gi¸ l¾p, dông cô cÇm tay… + Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Bao gåm sè khÊu hao cña tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh, tµi s¶n v« h×nh vµ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh sö dông ë ph©n xëng s¶n xuÊt nh khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt, khÊu hao nhµ xëng… + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Bao gåm c¸c kho¶n chi vÒ dÞch vô mua ngoµi, thuª ngoµi ®Ó sö dông cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung cña ph©n xëng s¶n xuÊt nh chi phÝ vÒ ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i, thuª söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh. + Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Bao gåm c¸c kho¶n chi b»ng tiÒn ngoµi c¸c kho¶n chi ®· kÓ trªn, sö dông cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung cña ph©n xëng s¶n xuÊt. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých, c«ng dông kinh tÕ cã t¸c dông phôc vô cho viÖc qu¶n lý chi phÝ theo ®Þnh møc; lµ c¬ së cho kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo kho¶n môc; lµ c¨n cø ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ ®Þnh møc cho kú sau. * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ víi khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô C¨n cø vµo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh víi khèi lîng ho¹t ®éng (tÝnh theo s¶n lîng hµng ho¸ hoÆc doanh thu), ngêi ta chia chi phÝ lµm ba lo¹i: - Chi phÝ kh¶ biÕn hoÆc biÕn phÝ: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ thay ®æi tû lÖ thuËn víi khèi lîng s¶n xuÊt ra. Sù thay ®æi nµy chØ ®óng khi ta xÐt vÒ tæng thÓ chi phÝ trªn khèi lîng tæng s¶n phÈm hµng ho¸ s¶n xuÊt ra nhng nÕu tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th× l¹i kh«ng ®æi. Nh÷ng chi phÝ thuéc vÒ chi phÝ kh¶ biÕn gåm cã: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, nhiªn liÖu, ®éng lùc, tiÒn l¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, hoa hång ®¹i lý vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c. - Chi phÝ bÊt biÕn (hay cßn gäi lµ ®Þnh phÝ): Lµ c¸c kho¶n chi phÝ kh«ng ®æi khi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra thay ®æi trong mét ph¹m vi nhÊt ®Þnh nµo ®ã. Ngîc l¹i, chi phÝ bÊt biÕn tÝnh vÒ tæng thÓ (trong ph¹m vi giíi h¹n khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra) lµ kh«ng ®æi nhng chi phÝ bÊt biÕn tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm sÏ gi¶m ®i khi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra t¨ng lªn vµ ngîc l¹i. Nh÷ng chi phÝ thuéc vÒ biÕn phÝ bao gåm : Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ b¶o dìng m¸y mãc thiÕt bÞ, tiÒn l¬ng bé phËn qu¶n lý doanh nghiÖp, tiÒn thuª nhµ xëng, ®Êt ®ai m¸y mãc, chi phÝ b¶o hiÓm… LuËn v¨n tèt nghiÖp 9 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh - Chi phÝ hçn hîp: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ võa thÓ hiÖn ®Æc tÝnh ®Þnh phÝ võa thÓ hiÖn ®Æc tÝnh cña biÕn phÝ. Thuéc lo¹i chi phÝ nµy bao gåm: Chi phÝ vÒ tiÒn ®iÖn, ®iÖn tho¹i, fax, chi phÝ söa ch÷a thêng xuyªn tµi s¶n cè ®Þnh. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ theo ph¬ng ph¸p nµy cã ý nghÜa lín ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp. Qua viÖc xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a khèi lîng s¶n xuÊt víi chi phÝ bá ra gióp c¸c nhµ qu¶n lý t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp víi tõng lo¹i chi phÝ ®Ó tiÕn tíi h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm. §ång thêi viÖc ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông x©y dùng c¸c m« h×nh chi phÝ trong mèi quan hÖ víi s¶n lîng vµ lîi nhuËn, x¸c ®Þnh ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô c¸c quyÕt ®Þnh quan träng kh¸c trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ Theo tiªu thøc nµy chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc chia thµnh chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp. - Chi phÝ trùc tiÕp: Lµ chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm, mét c«ng viÖc, lao vô hoÆc mét ho¹t ®éng, mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh vµ hoµn toµn cã thÓ h¹ch to¸n , quy n¹p trùc tiÕp cho s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô, dÞch vô ®ã. - Chi phÝ gi¸n tiÕp: Lµ c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô, dÞch vô, nhiÒu ®èi tîng kh¸c nhau nªn ph¶i tËp hîp, quy n¹p cho tõng ®èi tîng b»ng c¸ch ph©n bæ gi¸n tiÕp. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa thuÇn tuý ®èi víi kü thuËt h¹ch to¸n, trêng hîp cã ph¸t sinh chi phÝ gi¸n tiÕp b¾t buéc ph¶i ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bæ, lùa chän tiªu thøc ph©n bæ phï hîp. Møc ®é chÝnh x¸c cña chi phÝ gi¸n tiÕp tËp hîp cho tõng ®èi tîng phô thuéc vµo tÝnh hîp lý vµ khoa häc cña tiªu chuÈn ph©n bæ chi phÝ. V× vËy, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ph¶i hÕt søc quan t©m ®Õn viÖc lùa chän tiªu thøc ph©n bæ chi phÝ nÕu muèn cã th«ng tin chuÈn mùc vÒ chi phÝ vµ kÕt qu¶ lîi nhuËn tõng lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô, tõng lo¹i ho¹t ®éng doanh nghiÖp. Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ trªn, ngêi ta cßn ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. Tuy nhiªn viÖc lùa chän tiªu thøc ph©n lo¹i nµo lµ tuú thuéc vµo tÝnh chÊt, ®Þa ®iÓm, ngµnh nghÒ kinh doanh vµ môc tiªu qu¶n lý. 1.1.3/ Gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1.3.1/ Kh¸i niÖm, b¶n chÊt vµ néi dung cña gi¸ thµnh s¶n phÈm * Kh¸i niÖm LuËn v¨n tèt nghiÖp 10 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh Sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt bao gåm hai mÆt ®èi lËp nhau nhng cã liªn quan mËt thiÕt víi nhau. Mét lµ chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra, hai lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp thu ®îc. Nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh phôc vô cho nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi cÇn ®îc tÝnh gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng t¸c, s¶n phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh trong kú (th¸ng, quý, n¨m). Nh÷ng kho¶n chi phÝ nµo ph¸t sinh (bao gåm c¶ kú tríc chuyÓn sang vµ ph¸t sinh trong kú) vµ chi phÝ trÝch tríc cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm dÞch vô trong kú sÏ t¹o nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm. Hay nãi c¸ch kh¸c b¶n chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ tËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt nhng ®îc kÕt tinh trong s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. Do ®ã khi muèn x¸c ®Þnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm th× ta ph¶i x¸c ®Þnh vµ tËp hîp chi phÝ ®îc mét c¸ch chÝnh x¸c c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt ®· ph¸t sinh tõ ®ã tiÕn hµnh quy n¹p c¸c chi phÝ. * Chøc n¨ng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung. TÝnh tæng hîp cña chØ tiªu nµy ®îc biÓu hiÖn ë chç th«ng qua nã ngêi ta cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chøng minh ®îc kh¶ n¨ng ph¸t triÓn vµ sö dông c¸c yÕu tè vËt chÊt ®· thùc sù tiÕt kiÖm vµ hîp lý cha. TÝnh tæng hîp cßn ®îc biÓu hiÖn ë chç th«ng qua nã ngêi ta cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc toµn bé c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ, tæ chøc kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· ®Çu t trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Do tÝnh chÊt quan träng nh vËy nªn chØ tiªu gi¸ thµnh lu«n ®îc xem lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu cÇn ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c, trung thùc ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp cã c¨n cø xem xÐt, ®¸nh gi¸, kiÓm tra vµ ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p thÝch øng ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh trong tõng giai ®o¹n cô thÓ. Nh÷ng tÝnh chÊt ®ã cña gi¸ thµnh ®îc biÓu hiÖn th«ng qua c¸c chøc n¨ng vèn cã cña nã. - Chøc n¨ng thíc ®o bï ®¾p chi phÝ Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn nh÷ng hao phÝ vËt chÊt mµ c¸c doanh nghiÖp ®· bá ra ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm. Nh÷ng hao phÝ vËt chÊt nµy cÇn ®îc bï ®¾p mét c¸ch ®Çy ®ñ kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o yªu cÇu t¸i s¶n xuÊt. Nh vËy, viÖc t×m c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh møc bï ®¾p nh÷ng chi phÝ mµ m×nh ®· bá ra ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm vµ thùc hiÖn ®îc gi¸ trÞ cña s¶n phÈm lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan LuËn v¨n tèt nghiÖp 11 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Th«ng qua chØ tiªu gi¸ thµnh ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c, c¸c doanh nghiÖp sÏ ®¶m b¶o ®îc kh¶ n¨ng bï ®¾p chi phÝ. Bï ®¾p hao phÝ s¶n xuÊt lµ vÊn ®Ò quan t©m ®Çu tiªn cña c¸c doanh nghiÖp bëi hiÖu qu¶ kinh tÕ ®îc biÓu hiÖn ra tríc hÕt ë chç doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng bï ®¾p l¹i nh÷ng g× mµ m×nh ®· bá ra hay kh«ng, ®ñ bï ®¾p chi phÝ lµ khëi ®iÓm cña hiÖu qu¶ vµ ®îc coi lµ yÕu tè ®Çu tiªn ®Ó xem xÐt hiÖu qu¶ kinh doanh. - Chøc n¨ng lËp gi¸ S¶n phÈm do c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra lµ c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn gi¸ trÞ trªn thÞ trêng th«ng qua gi¸ c¶. Gi¸ s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt biÓu hiÖn mÆt gi¸ trÞ cu¶ s¶n phÈm. Khi x¸c ®Þnh gi¸ c¶ yªu cÇu ®Çu tiªn lµ gi¸ c¶ ph¶i cã kh¶ n¨ng bï ®¾p hao phÝ vËt chÊt ®Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt b×nh thêng còng cã thÓ bï ®¾p ®îc hao phÝ ®Ó thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt vµ s¶n xuÊt më réng. §Ó thùc hiÖn ®îc yªu cÇu bï ®¾p hao phÝ vËt chÊt nµy, th× khi x¸c ®Þnh gi¸ c¶ ph¶i c¨n cø vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tuy nhiªn gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng ph¶i lµ c¨n cø duy nhÊt ®Ó doanh nghiÖp x¸c ®Þnh gi¸ c¶ s¶n phÈm cña m×nh mµ cßn ph¶i c¨n cø vµo gi¸ thµnh b×nh qu©n cña ngµnh, tÝnh hîp lý cña chi phÝ vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸ c¶ lµ biÓu hiÖn mÆt gi¸ trÞ cña s¶n phÈm chøa ®ùng trong nã néi dung bï ®¾p hao phÝ vËt chÊt dïng ®Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm nªn viÖc lÊy gi¸ thµnh lµm c¨n cø lËp gi¸ lµ yªu cÇu kh¸ch quan, vèn cã trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ ®îc biÓu hiÖn ®Çy ®ñ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mäi sù tho¸t ly c¬ së lËp gi¸ thµnh sÏ lµm cho gi¸ c¶ kh«ng cßn tÝnh chÊt ®ßn bÈy ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh mµ sÏ k×m h·m s¶n xuÊt, g©y ra nh÷ng rèi lo¹n trong s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng hãa. - Chøc n¨ng ®ßn bÈy Doanh lîi cña doanh nghiÖp cao hay thÊp phô thuéc trùc tiÕp vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. H¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó t¨ng doanh lîi t¹o nªn tÝch luü ®Ó t¸i s¶n xuÊt vµ më réng s¶n xuÊt. Cïng c¸c ph¹m trï kinh tÕ nh gi¸ c¶, l·i, chÊt lîng, thuÕ…gi¸ thµnh s¶n phÈm thùc tÕ ®· trë thµnh ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp t¨ng cêng hiÖu qu¶ kinh doanh phï hîp víi nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh doanh. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng tÝnh chÊt ®ßn bÈy kinh tÕ cña gi¸ LuËn v¨n tèt nghiÖp 12 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh thµnh ®Æt ra yªu cÇu cho tõng bé phËn s¶n xuÊt vµ ph¶i cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu võa tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ, võa sö dông chi phÝ mét c¸ch hîp lý nhÊt ®èi víi tõng lo¹i ho¹t ®éng, tõng kho¶n chi phÝ cô thÓ. 1.1.3.2/ Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm §Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ qu¶n lý, kÕ to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng nh yªu cÇu x©y dùng gi¸ b¸n hµng ho¸, gi¸ thµnh ®îc xem xÐt díi nhiÒu gãc ®é, nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. Cã hai c¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu sau : * Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo c¬ së sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh C¨n cø vµo c¬ së sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia thµnh 3 lo¹i : - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch do bé phËn kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp thùc hiÖn vµ ®îc tiÕn hµnh tríc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø ®Ó so s¸nh, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®îc thùc hiÖn tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ thíc ®o chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng s¶n xuÊt, gióp cho doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh vµ tËp hîp ®îc trong kú còng nh s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú. ChØ tiªu nµy ®îc x¸c ®Þnh khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ- kü thuËt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn thu nhËp cña doanh nghiÖp. * Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi c¸c chi phÝ cÊu thµnh §Ó phôc vô cho quyÕt ®Þnh cô thÓ, chØ tiªu gi¸ thµnh tÝnh to¸n theo c¸c ph¹m vi chi phÝ kh¸c nhau, theo tiªu thøc nµy cã c¸c lo¹i gi¸ thµnh sau: LuËn v¨n tèt nghiÖp 13 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng xëng): Lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n xëng s¶n xuÊt. C¸c chi phÝ nµy gåm cã chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô ®· hoµn thµnh. Nã lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ vèn hµng b¸n vµ l·i gép. - Gi¸ thµnh toµn bé (hay gi¸ thµnh tiªu thô): Lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Gi¸ thµnh tiªu thô ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Gi¸ thµnh toµn Gi¸ thµnh s¶n Chi phÝ Chi phÝ qu¶n = xuÊt s¶n phÈm + + bé s¶n phÈm b¸n lý doanh tiªu thô tiªu thô hµng nghiÖp Gi¸ thµnh toµn bé chØ ®îc x¸c ®Þnh khi s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®îc tiªu thô, ®©y lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n x¸c ®Þnh l·i tríc thuÕ cña doanh nghiÖp. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông gióp cho nhµ qu¶n lý biÕt ®îc kÕt qu¶ kinh doanh (l·i, lç) cña tõng mÆt hµng, tõng lo¹i dÞch vô mµ doanh nghiÖp kinh doanh. Tuy nhiªn, do nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh khi lùa chän tiªu thøc ph©n bæ chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý cho tõng lo¹i mÆt hµng, tõng lo¹i dÞch vô nªn c¸ch ph©n lo¹i nµy chØ cßn mang ý nghÜa häc thuËt, nghiªn cøu. 1.1.3.3/ Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt víi gi¸ thµnh s¶n phÈm Khi xem xÐt vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt thùc chÊt lµ ta xem xÐt hai mÆt biÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Do ®ã gi÷a chóng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, cïng gièng nhau vÒ chÊt v× chóng ®Òu lµ nh÷ng hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Tuy nhiªn gi÷a chóng l¹i cã sù kh¸c nhau vÒ thêi ®iÓm x¸c ®Þnh. §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh th× g¾n liÒn víi mét thêi kú ph¸t sinh chi phÝ nhÊt ®Þnh. Trong thùc tÕ c«ng t¸c chi phÝ tµi chÝnh- kÕ to¸n th× l¹i cã nh÷ng kho¶n chi phÝ cha thùc sù ph¸t sinh (tøc lµ ta cha chi tiÒn) nhng ®· ®îc x¸c ®Þnh vµo chi phÝ (chi phÝ trÝch tríc), ngîc l¹i cã mét sè kho¶n chi phÝ ®· chi tiÒn trong kú kÕ to¸n nµy nhng l¹i cã t¸c dông trong kú kÕ to¸n sau. Gi¸ thµnh s¶n phÈm g¾n liÒn víi mçi lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô nhÊt ®Þnh nµo ®ã. Nh vËy trong gi¸ thµnh s¶n phÈm ë kú kÕ to¸n nµy l¹i cã thÓ bao gåm chi phÝ ph¸t sinh ë kú kÕ to¸n tríc (trêng hîp cã s¶n phÈm dë dang ®Çu kú), chi phÝ ph¸t sinh trong kú vµ lo¹i trõ ®i chi phÝ tÝnh cho s¶n phÈm dë dang cuèi kú (trêng hîp cã s¶n phÈm dë dang cuèi kú h¹ch to¸n). Qua sù LuËn v¨n tèt nghiÖp 14 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh ph©n tÝch trªn ta thÊy r»ng chi phÝ s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh lµ chi phÝ ph¸t sinh kú nµy cã liªn quan c¶ tíi c¸c s¶n phÈm hoµn thµnh ë kú sau (nÕu cã s¶n phÈm dë dang) cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng nh÷ng liªn quan ®Õn c¸c chi phÝ ®· ph¸t sinh trong kú mµ cßn liªn quan ®Õn c¸c chi phÝ ®· ph¸t sinh ë kú kÕ to¸n tríc (trêng hîp cã s¶n phÈm dë dang ®Çu kú h¹ch to¸n). Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc thÓ hiÖn kh¸i qu¸t th«ng qua c«ng thøc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm gi¶n ®¬n sau: Z = D®k + C - Dck Trong ®ã: Z : Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm D®k, Dck : TrÞ gi¸ s¶n phÈm lµm dë ®Çu kú, cuèi kú C : Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú 1.1.3.4/ NhiÖm vô kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu qu¶n lý vµ tÇm quan träng cña qu¶n lý, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: - X¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®Æc thï cña doanh nghiÖp vµ yªu cÇu qu¶n lý. - Tæ chøc vËn dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i phï hîp ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho mµ doanh nghiÖp ®· chän. - Tæ chøc tËp hîp, kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh, theo c¸c yÕu tè chi phÝ vµ kho¶n môc gi¸ thµnh. - LËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè (trªn thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh); ®Þnh kú tæ chøc ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp. - Tæ chøc kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ khèi lîng s¶n phÈm dë dang khoa häc, hîp lý, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh vµ h¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh s¶n xuÊt trong kú mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. 1.2/ Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt 1.2.1/ §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt §Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chÝnh x¸c, ®ßi hái c«ng viÖc ®Çu tiªn mµ nhµ qu¶n lý ph¶i lµm lµ x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Cã x¸c ®Þnh ®îc ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th× míi tæ chøc ®óng ®¾n khoa häc, hîp LuËn v¨n tèt nghiÖp 15 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh lý c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §©y lµ vÊn ®Ò cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong lý luËn còng nh trong thùc tiÔn, h¹ch to¸n lµ néi dung c¬ b¶n nhÊt cña tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi, giíi h¹n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nh»m ®¸p øng yªu cÇu kiÓm so¸t chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh. Tæ chøc h¹ch to¸n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bao gåm hai giai ®o¹n kÕ tiÕp nhau vµ cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau ®ã lµ giai ®o¹n h¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng, giai ®o¹n c«ng nghÖ vµ giai ®o¹n tÝnh s¶n phÈm, chi tiÕt s¶n phÈm, s¶n phÈm theo ®¬n ®Æt hµng ®· ®Æt hµng theo ®¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh quy ®Þnh. ViÖc ph©n chia nµy xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu qu¶n lý, kiÓm tra vµ ph©n tÝch chi phÝ, yªu cÇu h¹ch to¸n kinh doanh néi bé, theo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ tõng doanh nghÞªp vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n vÞ quy ®Þnh. Cã thÓ nãi viÖc ph©n chia qu¸ tr×nh h¹ch to¸n thµnh hai giai ®o¹n lµ do sù kh¸c nhau c¬ b¶n vÒ giíi h¹n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm hoµn thµnh cÇn ph¶i tÝnh gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ tøc lµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. §Ó ph©n biÖt ®îc ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ngay c¶ trong khi chóng ®ång nhÊt lµ mét cÇn ph¶i dùa vµo c¸c c¬ së sau: - §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt Theo tiªu thøc nµy ®îc ph©n thµnh: + §èi tîng s¶n xuÊt gi¶n ®¬n: §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ hoÆc toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ (nÕu s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm) hoÆc cã thÓ lµ nhãm s¶n phÈm (nÕu nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cïng tiÕn hµnh trong cïng 1 qu¸ tr×nh lao ®éng). §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ë ®©y lµ s¶n phÈm cuèi cïng. + §èi tîng s¶n xuÊt phøc t¹p: §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm, c¸c giai ®o¹n chÕ biÕn, c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt hoÆc nhãm chi tiÕt s¶n xuÊt bé phËn s¶n phÈm, cßn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ thµnh phÈm ë tõng bíc chÕ t¹o. - C¨n cø vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt ta chia thµnh: + Víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ s¶n xuÊt hµng lo¹t víi khèi lîng nhá: §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ lµ c¸c ®¬n ®Æt hµng riªng biÖt, cßn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cña tõng ®¬n ®Æt hµng. LuËn v¨n tèt nghiÖp 16 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh + Víi s¶n xuÊt hµng lo¹t, khèi lîng lín: §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt phô thuéc vµo quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt (gi¶n ®¬n hay phøc t¹p). §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng hoÆc b¸n thµnh phÈm nh trªn. ViÖc x¸c ®Þnh mèi quan hÖ vµ sù kh¸c nhau gi÷a ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa lín mang tÝnh ®Þnh híng cho tæ chøc h¹ch to¸n ®ång thêi thÓ hiÖn ®îc môc ®Ých ph¹m vi tiÕn hµnh hai giai ®o¹n cña c«ng t¸c kÕ to¸n nªu trªn. Trªn c¬ së ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ, kÕ to¸n lùa chän ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ thÝch øng. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ. VÒ c¬ b¶n, ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm c¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ theo s¶n phÈm, theo ®¬n ®Æt hµng, theo giai ®o¹n c«ng nghÖ… Néi dung chñ yÕu cña c¸c ph¬ng ph¸p nµy lµ më thÎ (hoÆc sæ) chi tiÕt h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®èi tîng ®· x¸c ®Þnh, ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn ®èi tîng, hµng th¸ng tæng hîp chi phÝ theo tõng ®èi tîng. Mçi ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ chØ thÝch hîp víi mét lo¹i ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ nªn tªn gäi cña c¸c ph¬ng ph¸p nµy lµ biÓu hiÖn ®èi tîng mµ nã cÇn tËp hîp vµ ph©n lo¹i chi phÝ. 1.2.2/ Tr×nh tù kÕ to¸n vµ tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña tõng ngµnh nghÒ, tõng doanh nghiÖp, vµo mèi quan hÖ gi÷a c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp, vµo tr×nh ®é c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n… mµ tr×nh tù kÕ to¸n chi phÝ ë c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau th× kh«ng gièng nhau. Tuy nhiªn, cã thÓ kh¸i qu¸t chung viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt qua c¸c bíc sau: - Bíc 1: TËp hîp c¸c chi c¬ b¶n cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng sö dông. - Bíc 2: TÝnh to¸n vµ ph©n bæ lao vô cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh phô cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng sö dông trªn c¬ së khèi lîng lao vô phôc vô vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ lao vô. - Bíc 3: TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c lo¹i s¶n phÈm cã liªn quan. - Bíc 4: X¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú. LuËn v¨n tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh 17 Tuú theo ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho ¸p dông trong doanh nghiÖp mµ néi dung c¸ch thøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau. 1.2.3/ KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong trêng hîp doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn 1.2.3.1/ KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu…dïng trùc tiÕp cho viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm. Trêng hîp doanh nghiÖp mua nöa thµnh phÈm ®Ó chÕ t¹o, l¾p r¸p, gia c«ng thªm th× nöa thµnh phÈm mua ngoµi còng ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng kh¸c nhau th× ph¶i ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng vµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc tiªu thøc ph©n bæ hîp lý, tiªu thøc nµy ph¶i ®¶m b¶o mèi quan hÖ tØ lÖ thuËn gi÷a tæng sè chi phÝ cÇn ph©n bæ víi tiªu thøc ph©n bæ cña c¸c ®èi tîng. §èi víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu tiªu thøc ph©n bæ thêng sö dông lµ: - Víi chÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh nöa thµnh phÈm mua ngoµi cã thÓ chän tiªu thøc ph©n bæ lµ chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch, khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt. - Víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, vËt liÖu cã thÓ lùa chän tiªu thøc ph©n bæ lµ chi phÝ ®Þnh møc,chi phÝ kÕ ho¹ch, chi phÝ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu chÝnh, khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt. Tr×nh tù ph©n bæ nh sau: + X¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ Tæng chi phÝ nguyªn vËt liÖu cÇn ph©n bæ HÖ sè ph©n bæ = Tæng tiªu thøc ph©n bæ + TÝnh sè chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi tîng: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu ph©n bæ cho tõng ®èi tîng = Tiªu thøc ph©n bæ cho tõng ®èi tîng x HÖ sè ph©n bæ §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. KÕt cÊu TK 621 LuËn v¨n tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh 18 Bªn nî: TrÞ gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp sö dông cho s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn c«ng viÖc, dÞch vô, lao vô trong kú. Bªn cã: - TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho. - TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi - KÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tµi kho¶n 621 kh«ng cã sè d. S¬ ®å 1.1 KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK 152, 153, 142 TK 621 TK 152 XuÊt NVL, CCDC NVL dïng kh«ng dïng vµo s¶n xuÊt hÕt nhËp l¹i kho TK 154 TK 111, 112, 141 Mua NVL dïng ngay vµo SX TK 133 KÕt chuyÓn CPNVLTT TK 411, 154 1.2.3.2/ KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Chi phÝNVL nh©nliªn c«ng trùc ®tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n doanh îc cÊp trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lo¹i lao vô, dÞch vô gåm: TiÒn l¬ng l¬ng phô, vèn chÝnh, tù SX dïng ngayc¸c vµokho¶n SX phô cÊp, tiÒn trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn theo sè tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt. Víi chi phÝ nµy nÕu tiÒn c«ng ®· tr¶ theo s¶n phÈm hoÆc tiÒn c«ng tiÒn c«ng thêi gian cã quan hÖ víi tõng ®èi tîng cô thÓ th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ ®ã. Cßn nÕu tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng th× ta tiÕn hµnh ph©n bæ. Trong trêng hîp ph©n bæ gi¸n tiÕp th× tiªu thøc ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã thÓ lµ: Chi phÝ tiÒn c«ng ®Þnh møc, c«ng giê ®Þnh møc, c«ng thùc tÕ, khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt… KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 622- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. KÕt cÊu: Bªn nî: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp trong kú Bªn cã: Sè kÕt chuyÓn (hoÆc ph©n bæ) chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ vµo cuèi kú. Tµi kho¶n 622 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. LuËn v¨n tèt nghiÖp S¬ ®å 1.2 19 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh kÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK 334 TK 622 TK 154 TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ CNSX trùc tiÕp TK 335 KÕt chuyÓn TrÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ cho CNSX trùc tiÕp ( hoÆc ph©n bæ) CPNCTT TK 338 C¸cchi kho¶n 1.2.3.3/ KÕ to¸n phÝ trÝch s¶n xuÊt chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn phôc vô qu¶n lý s¶n theo l¬ng xuÊt trong ph¹m vi ph©n xëng, bé phËn, tæ, ®éi s¶n xuÊt. §Ó kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 627- Chi phÝ s¶n xuÊt chung. KÕt cÊu: Bªn nî: TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú Bªn cã: - C¸c kho¶n gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung (nÕu cã) - Sè kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ Tµi kho¶n 627 ®îc më thµnh 6 tµi kho¶n cÊp hai: + TK 627(1) - Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng + TK 627(2) - Chi phÝ vËt liÖu TK334, 338- Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt TK627 TK154 + TK 627(3) + TK 627(4) - KhÊu hao tµi s¶n Chi phÝ nh©n viªncè ®Þnh + TK 627(5) - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi + TK 627(8) - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn Tµi TK152 kho¶n 627 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ ®îc KÕt më chi tiÕt cho tõng ®èi tchuyÓn îng, tõng lo¹i s¶n phÈm, tõng ph©n xëng, tõng lo¹i(ho¹t hoÆc®éng, ph©ntõng bæ) bé phËn. S¬ ®å 1.3 KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ vËt liÖu chi phÝ SXC TK153 ( 142) Chi phÝ dông cô TK214 Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK111,112,331 Chi phÝ kh¸c liªn quan LuËn v¨n tèt nghiÖp 20 NguyÔn ThÞ Hoµng H¹nh Trong trêng hîp mçi ®¬n vÞ, mçi bé phËn s¶n xuÊt chØ tiÕn hµnh s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm, mét lo¹i c«ng viÖc hay lao vô nhÊt ®Þnh; chi phÝ s¶n xuÊt chung cña mçi bé phËn ®¬n vÞ ®ã lµ chi phÝ trùc tiÕp vµ ®îc kÕt chuyÓn trùc tiÕp cho lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc hay lao vô ®ã. NÕu cã nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô, chi phÝ s¶n xuÊt chung cña tõng bé phËn, ®¬n vÞ ®îc ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng liªn quan theo tiªu chuÈn ph©n bæ nhÊt ®Þnh. Cã thÓ ph©n bæ theo tæng sè chi phÝ ph¸t sinh, còng cã thÓ ph©n bæ theo tõng bé phËn chi phÝ s¶n xuÊt chung ®· tËp hîp ®îc trªn tµi kho¶n cÊp 2 cña tµi kho¶n 627. Tiªu chuÈn sö dông ®Ó ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cã thÓ lµ: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, tæng sè chi phÝ s¶n xuÊt c¬ b¶n, dù to¸n (®Þnh møc) chi phÝ s¶n xuÊt chung. Møc CPSXC ph©n bæ cho tõng ®èi tîng Tæng CPSXC = Tæng tiªu thøc ph©n bæ x Tiªu thøc ph©n bæ cho tõng ®èi tîng 1.2.3.4/ KÕ to¸n chi phÝ tr¶ tríc Chi phÝ tr¶ tríc lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh nhng cha tÝnh hÕt vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña kú nµy mµ ®îc tÝnh cho hai hay nhiÒu kú h¹ch to¸n sau ®ã. Chi phÝ tr¶ tríc bao gåm: - C«ng cô, dông cô ph¸t sinh mét lÇn víi gi¸ trÞ lín vµ c«ng cô dung cô ph©n bæ tõ hai lÇn trë lªn. - Gi¸ trÞ söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh. - Chi phÝ nghiªn cøu, thÝ nghiÖm, ph¸t minh, s¸ng chÕ... - TiÒn thuª tµi s¶n cè ®Þnh, ph¬ng tiÖn kinh doanh... tr¶ tríc. - Chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp chê kÕt chuyÓn (víi doanh nghiÖp cã chu kú kinh doanh dµi). - Chi phÝ mua b¶o hiÓm tµi s¶n, b¶o hiÓm kinh doanh, lÖ phÝ giao th«ng bÕn b·i. - V.v... §Ó theo dâi c¸c tµi kho¶n chi phÝ tr¶ tríc, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 142Chi phÝ tr¶ tríc.