Tài liệu Tìm hiểu về thi hành án dân sự

Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” MỤC LỤC: Trang LỜI MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 PHẦN 1: Khái quát chức năng, nhiệm vụ, vị trí, vai trò, cơ cấu tổ chức của cơ quan thi hành án dân sự.................................................................... 2 I. Chức năng, nhiệm vụ của cơ quan thi hành án dân sự ................................ 2 II. Vị trí, vai trò của cơ quan thi hành án dân sự ............................................ 5 1.Vị tri của cơ quan thi hành án dân sự ............................................... 5 2. Vai trò của cơ quan thi hành án dân sự ........................................... 7 III. Cơ cấu tổ chức của các cơ quan thi hành án dân sự ................................. 10 PHẦN 2: Lịch sử hình thành và phát triển ngành thi hành án dân sự .................. 13 I. Lịch sử hình thành và phát triển ngành thi hành án dân sự......................... 13 1. Giai đoạn từ sau Cách mạng tháng Tám đến trước năm 1993...............13 2. Giai đoạn từ năm 1993 đến nay ........................................................19 II. Lịch sử hình thành và phát triển của Cục thi hành án dân sự tỉnh Thanh Hóa và Chi cục thi hành án dân sự huyện Nông Cống ........................... 30 1.Lịch sử hình thành và phát triển của Cục thi hành án dân sự tỉnh Thanh Hóa ......................................................................30 2. Lịch sử hình thành và phát triển của Chi cục thi hành án dân sự huyện Nông Cống ........................................................................ 36 PHẦN 3: Ngành thi hành dân sự trong tôi ............................................................43 LỜI KẾT ...................................................................................................................55 Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 0 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” LỜI MỞ ĐẦU 70 năm - một chặng đường, Thi hành án dân sự nước ta đã trải qua một thời gian dài hình thành và phát triển với nhiều đổi thay. Khó khăn, thách thức có; biến động, thăng trầm có, qua mỗi giai đoạn Thi hành án dân sự Việt Nam thêm trưởng thành. Đến hôm nay, các cơ quan Thi hành án dân sự đã từng bước khẳng định vị trí và vai trò ngày càng quan trọng trong hệ thống chính trị của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (CHXHCNVN). Là một cán sự, tôi có may mắn được học tập, công tác tại Chi cục thi hành án dân sự huyện Nông Cống trực thuộc Cục thi hành án dân sự tỉnh Thanh Hóa, mặc dù thời gian công tác tại đơn vị chưa lâu nhưng bản thân tôi luôn cảm thấy gắn bó, thân thiết với ngành, với con đường mà tôi đã lựa chọn. Tháng 7 năm 2016, nhân kỷ niệm 70 năm thành lập ngành, Cục Thi hành án dân sự tỉnh Thanh Hóa đã phát động cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về Thi hành án dân sự”, với tinh thần nghiêm túc, cầu thị, cá nhân tôi tham gia viết bài dự thi với mục đích tìm hiểu rõ hơn, sâu sắc hơn về lịch sử hình thành, phát triển của ngành Thi hành án dân sự Việt Nam nói chung và Thi hành án dân sự tỉnh nhà nói riêng. Bên cạnh đó, thông qua bài viết này cá nhân tôi muốn gửi gắm tâm tư, tình cảm, chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc đối với công việc mà tôi đã, đang và sẽ gắn bó, mong muốn tiếp thêm động lực để tôi cũng như nhiều Chuyên viên trẻ khác thêm yêu ngành, yêu nghề, cố gắng, quyết tâm xây dựng và phát triển công tác Thi hành án dân sự tỉnh nhà thêm vững mạnh. Bài viết được thực hiện trên cơ sở các nguồn tài liệu sưu tầm trên các tạp chí, sách báo và Internet là chủ yếu, bên cạnh đó còn sử dụng một phần số liệu thống kê trong các báo cáo của đơn vị (đã được sử cho phép của lãnh đạo cơ quan). Mặc dù rất cố gắng để hoàn thiện nhưng xuất phát từ thực tiễn thời gian công tác trong ngành chưa lâu, nguồn tài liệu hạn chế nên bài viết vẫn còn nhiều thiếu sót, mong nhận được ý kiến đóng góp để bài viết được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 1 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” PHẦN 1: KHÁI QUÁT CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ, VỊ TRÍ, VAI TRÒ, CƠ CẤU TỔ CHỨC CỦA CƠ QUAN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ Nhắc đến Thi hành án dân sự, nhiều người chắc hẳn còn mơ hồ về chức năng, nhiệm vụ, vị trí, vai trò của các cơ quan thi hành án dân sự. So với các cơ quan khác trong hệ thống các cơ quan tư pháp, cơ quan hành chính của Nhà nước CHXHCNVN thì Cơ quan thi hành án dân sự có vị trí, vai trò quan trọng. Cụ thể như sau: I. CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ CỦA CƠ QUAN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ Theo quy định của pháp luật, Cơ quan thi hành án dân sự có chức năng chính là: tổ chức thi hành bản án, quyết định theo quy định của pháp luật. Trong quá trình tổ chức thi hành án, nếu phát hiện bản án, quyết định tuyên không rõ, khó thi hành thì có quyền yêu cầu Tòa án giải thích, đính chính hoặc bản án, quyết định có vi phạm pháp luật thì có quyền kiến nghị người có thẩm quyền kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm đối với bản án, quyết định theo quy định của pháp luật. Đây là một trong những nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ trưởng cơ quan Thi hành án dân sự được qui định tại điểm d và điểm đ khoản 1 Điều 23 Luật Thi hành án dân sự năm 2008 được sửa đổi, bổ sung năm 2014. Quy định này là rất cần thiết, không những là nhiệm vụ, quyền hạn mà còn là trách nhiệm của cơ quan Thi hành án dân sự đối với bản án, quyết định mình có trách nhiệm tổ chức thi hành. Trong quá trình giải quyết vụ án, khi ban hành bản án, quyết định cơ quan có thẩm quyền không tránh khỏi thiếu sót, vi phạm do nhiều nguyên nhân khác nhau. Vì vậy, Cơ quan Thi hành án dân sự không chỉ tổ chức thi hành bản án, quyết định mà còn kiểm tra tính đúng đắn, có căn cứ của bản án, quyết định mình đưa ra thì hành. Để cùng với cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết vụ việc chính xác, có căn cứ, đúng pháp luật và thấu tình, hạn chế oan sai trong xét xử và thi hành án. Vì thế, trách nhiệm của cơ quan Thi hành án dân sự đối với bản án, quyết định mình đưa ra thi hành rất quan trọng. Có ý nghĩa thiết thực đối với quá trình giải quyết vụ án, đảm bảo giải quyết vụ án đúng pháp luật, hạn chế oan sai. Để được như vậy, pháp luật phải Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 2 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” quy định cụ thể trách nhiệm của cơ quan thi hành án dân sự đối với bản án, quyết định đưa ra thi hành. Ngoài ra, các Cơ quan thi hành án dân sự còn thực hiện một số chức năng, nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật. Theo các Điều 14, 15, 16 Luật Thi hành án dân sự năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014 thì Cơ quan thi hành án dân sự cấp tỉnh, Cơ quan thi hành án dân sự cấp Quân khu và Cơ quan thi hành án dân sự cấp huyện có nhiệm, vụ quyền hạn cụ thể sau: Điều 14. Nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thi hành án dân sự cấp tỉnh 1. Quản lý, chỉ đạo về thi hành án dân sự trên địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, bao gồm: a) Bảo đảm việc áp dụng thống nhất các quy định của pháp luật trong hoạt động thi hành án dân sự; b) Chỉ đạo hoạt động thi hành án dân sự đối với cơ quan thi hành án dân sự cấp huyện; hướng dẫn nghiệp vụ thi hành án dân sự cho Chấp hành viên, công chức khác của cơ quan thi hành án dân sự trên địa bàn; c) Kiểm tra công tác thi hành án dân sự đối với cơ quan thi hành án dân sự cấp huyện; d) Tổng kết thực tiễn thi hành án dân sự; thực hiện chế độ thống kê, báo cáo công tác tổ chức, hoạt động thi hành án dân sự theo hướng dẫn của cơ quan quản lý thi hành án dân sự thuộc Bộ Tư pháp. 2. Trực tiếp tổ chức thi hành bản án, quyết định theo quy định tại Điều 35 của Luật này. 3. Lập hồ sơ đề nghị xét miễn, giảm nghĩa vụ thi hành án dân sự; phối hợp với cơ quan Công an trong việc lập hồ sơ đề nghị xét miễn, giảm chấp hành hình phạt tù và đặc xá cho người có nghĩa vụ thi hành án dân sự đang chấp hành hình phạt tù. 4. Giải quyết khiếu nại, tố cáo về thi hành án dân sự thuộc thẩm quyền theo quy định của Luật này. Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 3 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” 5. Thực hiện quản lý công chức, cơ sở vật chất, kinh phí, phương tiện hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự tại địa phương theo hướng dẫn, chỉ đạo của cơ quan quản lý thi hành án dân sự thuộc Bộ Tư pháp. 6. Giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp thực hiện trách nhiệm, quyền hạn theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 173 của Luật này. 7. Báo cáo công tác thi hành án dân sự trước Hội đồng nhân dân cùng cấp khi có yêu cầu. Điều 15. Nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thi hành án cấp quân khu 1. Trực tiếp tổ chức thi hành bản án, quyết định theo quy định tại Điều 35 của Luật này. 2. Tổng kết thực tiễn công tác thi hành án theo thẩm quyền; thực hiện chế độ thống kê, báo cáo công tác tổ chức, hoạt động thi hành án dân sự theo hướng dẫn của cơ quan quản lý thi hành án thuộc Bộ Quốc phòng. 3. Giải quyết khiếu nại, tố cáo về thi hành án thuộc thẩm quyền theo quy định của Luật này. 4. Phối hợp với các cơ quan chức năng của quân khu trong việc quản lý cán bộ, cơ sở vật chất, kinh phí và phương tiện hoạt động của cơ quan thi hành án cấp quân khu theo hướng dẫn, chỉ đạo của cơ quan quản lý thi hành án thuộc Bộ Quốc phòng. 5. Lập hồ sơ đề nghị xét miễn, giảm nghĩa vụ thi hành án dân sự; phối hợp với cơ quan thi hành án phạt tù trong quân đội trong việc lập hồ sơ đề nghị xét miễn, giảm chấp hành hình phạt tù và đặc xá cho người có nghĩa vụ thi hành án dân sự đang chấp hành hình phạt tù. 6. Giúp Tư lệnh quân khu và tương đương thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định tại khoản 1 Điều 172 của Luật này. Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 4 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” Điều 16. Nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thi hành án dân sự cấp huyện 1. Trực tiếp tổ chức thi hành các bản án, quyết định theo quy định tại Điều 35 của Luật này. 2. Giải quyết khiếu nại, tố cáo về thi hành án dân sự thuộc thẩm quyền theo quy định của Luật này. 3. Thực hiện quản lý công chức, cơ sở vật chất, kinh phí và phương tiện hoạt động được giao theo hướng dẫn, chỉ đạo của cơ quan thi hành án dân sự cấp tỉnh. 4. Thực hiện chế độ thống kê, báo cáo công tác tổ chức, hoạt động thi hành án theo quy định của pháp luật và hướng dẫn của cơ quan thi hành án dân sự cấp tỉnh. 5. Lập hồ sơ đề nghị xét miễn, giảm nghĩa vụ thi hành án dân sự. 6. Giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 174 của Luật này. 7. Báo cáo công tác thi hành án dân sự trước Hội đồng nhân dân khi có yêu cầu. II. VỊ TRÍ, VAI TRÒ CỦA CƠ QUAN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ 1. Vị trí của cơ quan thi hành án dân sự. Bản chất của hoạt động thi hành án dân sự là việc thi hành các quyết định của Tòa án tuyên trong bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật. Đây là giai đoạn bảo vệ quyền lợi cho các đương sự trên thực tế. Công tác thi hành án dân sự có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong hoạt động tư pháp: - Bảo đảm bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực thực tế trong cuộc sống. - Đảm bảo quyền lợi của đương sự. - Thông qua việc thi hành án, cơ quan thi hành án phát hiện sai sót của Tòa án trong việc áp dụng pháp luật từ đó kiến nghị Tòa án có thẩm quyền kịp thời chỉ đạo công tác xét xử, hướng dẫn áp dụng pháp luật và kiến nghị trong việc lập pháp. Nhà nước CHXHCNVN ra đời là thành quả của cách mạng tháng 8/1945, trải qua hơn 70 năm xây dựng và trưởng thành vẫn giữ vững bản chất nhà nước “của dân, do dân và vì dân”, mọi hoạt động của bộ máy Nhà nước nói chung và hệ thống Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 5 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” cơ quan hành chính nói riêng đều thể hiện bản chất dân chủ của Nhà nước ta. Cơ quan THADS là cơ quan chuyên môn thuộc hệ thống cơ quan hành chính Nhà nước thông qua hoạt động của mình thể hiện trách nhiệm của Nhà nước trong việc tôn trọng, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mọi tổ chức và cá nhân trong xã hội. Vì vậy, một trong những vấn đề mà Nhà nước luôn quan tâm đó là không ngừng tăng cường bảo vệ các quyền của công dân, tổ chức trong điều kiện mới hiện nay. Để thực hiện chiến lược này Nhà nước phải không ngừng xây dựng, kiện toàn bộ máy Nhà nước trong đó có cơ quan thi hành án dân sự, đây là khâu quan trọng nhằm xây dựng một cơ quan chuyên trách để tổ chức, thực hiện các bản án, quyết định của tòa án. Tòa án thực hiện chức năng xét xử của mình để bảo vệ công lý, kết quả của hoạt động tố tụng tại tòa án là các bản án, quyết định nhân danh nhà nước. Trong các bản án, quyết định của mình tòa ra các phán quyết xác định các quan hệ pháp lý, buộc người phải thi hành án có nghĩa vụ phải làm hoặc không được làm một việc vì lợi ích của người được thi hành án. “ Xây dựng một xã hội dân chủ vừa là mục tiêu, vừa là điều kiện của nhà nước pháp quyền. Nói đến dân chủ là nói đến pháp luật, pháp luật vừa là sự phản ánh yêu cầu dân chủ vừa là công cụ để thực hiện dân chủ”. Vì vậy, nhà nước cần phải xây dựng một cơ quan thi hành án dân sự được tổ chức hợp lý, khoa học và hoạt động có hiệu quả.  Có thể nói rằng, cơ quan thi hành án dân sự ở nước ta đã trải qua một quá trình lịch sử, từng bước khẳng định được vị thế và ngày càng hoàn thiện về cả tổ chức lẫn chuyên môn, nghiệp vụ. Cơ quan thi hành án dân sự trong điều kiện đổi mới hiện nay có một vị trí ổn định trong hệ thống cơ quan hành chính, xứng đáng với nhiệm vụ tổ chức thi hành án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức. 2. Vai trò của cơ quan thi hành án dân sự Dưới chế độ XHCN, Nhà nước Việt Nam là Nhà nước của dân, do dân và vì dân, mọi tổ chức và hoạt động của Nhà nước đều nhằm mục đích bảo vệ quyền và lợi ích của con người. Trong hoạt động của Nhà nước, công tác thi hành án (THA) nói Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 6 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” chung và THADS nói riêng có vai trò rất quan trọng, thông qua hoạt động THA, những phán quyết của Tòa án nhân danh Nhà nước, thể hiện ý chí của Nhà nước trở thành hiện thực, công lý xã hội được đảm bảo trong thực tế. Quá trình giải quyết một vụ việc chỉ được coi là kết thúc khi bản án, quyết định của tòa án được thi hành đầy đủ và kịp thời. Nếu không có hoạt động của cơ quan THA thì phán quyết của tòa án mới chỉ dừng lại ở bản án hoặc quyết định, trật tự kỷ cương xã hội vẫn bị vi phạm, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân bị xâm phạm, các khiếu kiện sẽ nhiều hơn gây ảnh hưởng đến toàn bộ đời sống xã hội. Cơ quan thi hành án thông qua hoạt động của mình còn có ảnh hưởng tích cực đến kết quả hoạt động của cơ quan điều tra, truy tố. Cụ thể là góp phần biến kết quả hoạt động của những cơ quan này trở thành hiện thực. Với hiệu quả hoạt động của cơ quan THADS từ khi được chuyển giao từ Tòa án sang cơ quan hành pháp, đã chứng tỏ sự đúng đắn của Nhà nước - thêm một công cụ quan trọng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội, đáp ứng được yêu cầu mới đặt ra trong giai đoạn cải cách tư pháp, cải cách hành chính xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam. Với vị trí là cơ quan chuyên môn trong bộ máy hành chính có thẩm quyền trực tiếp thi hành bản án, quyết định của Tòa án, nhiệm vụ của cơ quan THADS rất nặng nề đụng chạm trực tiếp đến quyền và lợi ích của con người, sự lẩn tránh nghĩa vụ, sự phản kháng quyết liệt của người phải THA và người được THA thường xảy ra. Chính vì lẽ đó, việc tổ chức THA không đơn thuần là một công việc mang tính kỹ thuật nghiệp vụ mà còn thể hiện tính quyền lực Nhà nước. Vai trò của cơ quan THA ngày càng được khẳng định. Hoạt động thi hành án là hoạt động nghiệp vụ chuyên sâu đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của xã hội. Hoạt động THADS ở nước ta là một nội dung hoạt động của Nhà nước, mang bản chất dân chủ xã hội chủ nghĩa, thể hiện trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân lao động, điều đó được thể hiện ở chỗ: Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 7 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” Cơ quan THADS là cơ quan Nhà nước, cơ quan chuyên môn trong bộ máy hành chính, Chấp hành viên là công chức thuộc cơ quan thi hành án được giao trách nhiệm trực tiếp tổ chức THA, các tổ chức và các cá nhân có liên quan phải có trách nhiệm trong công tác THADS khi có yêu cầu theo quy định của pháp luật. Công tác THADS có ý nghĩa quan trọng thể hiện bản chất của Nhà nước hoạt động vì quyền lợi của nhân dân, qua đó hoạt động đó ngăn chặn hiện tượng “dịch vụ đòi nợ thuê” có xu hướng phát triển làm tổn hại đến lợi ích chính đáng của người dân trong xã hội. Trong nhiều năm trước đây, tình trạng trì trệ, tồn đọng án vẫn còn tồn tại nhiều. Trước năm 1993, có tới 70% các bản án, quyết định của tòa án có hiệu lực pháp luật không được thi hành, việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân không được đảm bảo, pháp chế bị xâm phạm. Trước tình hình đó việc đổi mới công tác THADS là yêu cầu cấp thiết đặt ra. Qua nhiều năm đổi mới và hiệu quả của công tác này đã cơ bản đáp ứng được yêu cầu chính trị, xã hội của nhà nước ta trong công cuộc đổi mới hiện nay. Trong quá trình tổ chức THADS, cơ quan THA và Chấp hành viên chỉ tuân theo pháp luật, chịu trách nhiệm trước pháp luật, không một cơ quan, cá nhân nào được can thiệp vào việc thực thi nhiệm vụ THA. Sự độc lập đó giúp cho cơ quan thi hành án hoạt động hiệu quả, tạo niềm tin cho nhân dân, quyền lực nhà nước được thực hiện trong thực tế. Tổ chức và hoạt động cơ quan THADS là một bộ phận của tổ chức và hoạt động bộ máy hành chính và có mối quan hệ mật thiết mang tính hệ thống với toàn bộ tổ chức và hoạt động Nhà nước. Quyền lực nhà nước không chỉ đơn thuần dừng lại ở việc tòa án tuyên một bản án, mà bản án đó phải được thực hiện trong thực tế thì quyền lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức phải được đảm bảo. Những phán quyết của tòa án nhân danh Nhà nước không được thi hành thì uy tín của nhà nước bị suy giảm , kỷ luật nhà nước không được tôn trọng, quá trình cải cách tư pháp, cải cách hành chính, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam sẽ không đồng bộ, thiếu hiệu quả. Còn nếu công tác THADS được tổ chức tốt sẽ giải quyết được tình trạng trên. Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 8 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” Cũng như các hiện tượng kiến trúc thượng tầng khác trong xã hội, THADS hình thành và phát triển trên cơ sở kinh tế- xã hội, phản ánh sâu sắc những đặc điểm lịch sử, kinh tế, văn hóa, xã hội đương thời. Là một bộ phận của hệ thống cơ quan hành chính, tổ chức và hoạt động THADS không phải là vấn đề bất biến, không thể nằm ngoài tiến trình phát triển của Nhà nước, mà phải phù hợp với yêu cầu phát triển của Nhà nước qua từng giai đoạn. Ở mỗi nước, mỗi giai đoạn thì tổ chức và hoạt động THADS không giống nhau. Ở Việt Nam, thực hiện Pháp lệnh THADS năm 1993, THADS đã được chuyển giao sang các cơ quan thuộc Chính phủ, sự đổi mới này đã tạo ra bước phát triển mới của THADS. Tuy nhiên, sự đổi mới này không phải là sự sao chép tùy tiện một hình mẫu của nước nào mà hoàn toàn xuất phát từ bản chất dân chủ của Nhà nước, trên cơ sở điều kiện kinh tế- xã hội của đất nước. THADS ở nước ta là một loại hoạt động của Nhà nước, được tiến hành theo cơ chế kết hợp sự chủ động của cơ quan THA, Chấp hành viên, Thẩm tra viên với sự tôn trọng quyền tự định đoạt của đương sự. Trong điều kiện nền kinh tế thị trường phát triển dưới sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN, hoạt động THADS sẽ góp phần hạn chế tiêu cực phát sinh trong lĩnh vực này, trong điều kiện hiểu biết pháp luật của người dân chưa cao như hiện nay thì THADS có ý nghĩa tích cực trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.  Nói tóm lại, thi hành án dân sự có vai trò quan trọng trong hoạt động tư pháp nói chung và trong quá trình giải quyết vụ việc nói riêng. Hoạt động thi hành án dân sự là hoạt động cuối cùng bảo đảm cho bản án, quyết định của toà án được chấp hành, góp phần bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân và Nhà nước, góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội; tăng cường hiệu lực, hiệu quả của bộ máy nhà nước. Do đó làm tốt công tác thi hành án nói chung và thi hành án dân sự nói riêng là góp phần đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của công dân theo quy định Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 9 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” của pháp luật, điều này đặc biệt có ý nghĩa trong giai đoạn xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay. [1] III. CƠ CẤU TỔ CHỨC CỦA HỆ THỐNG CƠ QUAN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ Trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan thi hành án dân sự có chức năng tổ chức thi hành các bản án, quyết định của tòa án. Nhờ đó mà phán quyết của tòa án được đảm bảo thực hiện trong thực tế, mang lại công bằng cho xã hội. Một xã hội phát triển, đòi hỏi cơ quan thi hành án dân sự phải được tổ chức khoa học, tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh, có như vậy mới thực hiện được nhiệm vụ đưa phán quyết của tòa án trở thành hiện thực. Trước yêu cầu khách quan của tình hình kinh tế- xã hội thì việc chuyển giao công tác thi hành án dân sự và kiện toàn cơ quan THADS là một việc làm cần thiết. Vì vậy, từ tháng 7/1993 công tác thi hành án được chuyển từ Tòa án sang cho Chính phủ quản lý. Cơ quan thi hành án dân sự được tổ chức thành một hệ thống trực thuộc Bộ Tư pháp. Cơ quan THADS được thành lập từ trung ương đến địa phương. Ở trung ương đó là Tổng cục thi hành án, cơ quan chuyên môn thuộc Bộ Tư pháp, cấp Tỉnh thành lập các Cục thi hành án, cấp huyện được tổ chức thành các Chi cục thi hành án. Chức năng THA được tách khỏi cơ quan Tòa án, hoạt động THADS là giai đoạn độc lập, từ chỗ hoạt động mang tính tố tụng thuần túy chuyển sang hoạt động mang tính hành chính- tư pháp. Việc chuyển giao cho Chính phủ thẩm quyền quản lý thi hành án dân sự đã đánh dấu bước đổi mới căn bản của công tác THADS, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động xét xử, lập lại trật tự kỷ cương xã hội, tăng cường pháp chế XHCN, bảo đảm sự đồng bộ gắn bó trong quá trình cải cách tư pháp, cải cách hành chính, cải cách bộ máy Nhà nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam. Sự chuyển giao cơ quan THADS sang hệ thống cơ quan hành chính nhà nước đã đánh dấu một thay đổi quan trọng của bộ máy hành chính của nước ta. Từ nay, cơ 1 http://www.xaydungdang.org.vn/Home/Lyluan-Thuctien-Kinhnghiem/2013/6955/Lanh-dao-congtac-thi-hanh-an-dan-su-trong-giai-doan.aspx Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 10 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” quan hành chính có thêm chức năng quản lý, tổ chức hoạt động thi hành án. Cơ quan thi hành án dân sự là cơ quan hoạt động chuyên sâu về lĩnh vực thi hành án bảo đảm cho các bản án, quyết định của tòa án được thực hiện trong thực tế, hoạt động đó góp phần quan trọng đối với việc thực hiện và bảo vệ quyền tự do, dân chủ của công dân, phù hợp với tiến trình dân chủ hóa, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam. Ở mỗi quốc gia khác nhau, hoạt động THADS cũng có những cách thức tiến hành không giống nhau, điều này xuất phát từ điều kiện chính trị- xã hội, điều kiện lịch sử và truyền thống pháp lý của mỗi nước. Ở Pháp, Đức hoạt động THADS được giao cho các Thừa phát lại thi hành, Thừa phát lại là công chức Nhà nước nhưng được hành nghề độc lập, được mở văn phòng riêng, có quyền hành rất lớn. Một số nước khác như Nhật Bản hoạt động THADS lại được đặt dưới sự quản lý của Tòa án các cấp. Ở nước ta, cơ quan THADS là một cơ quan độc lập được đặt trong hệ thống cơ quan hành pháp. Văn bản đầu tiên là cơ sở cho sự phát triển của pháp luật về THADS đó là Pháp lệnh thi hành án dân sự năm 1993 là một trong những cơ sở pháp lý cho việc hình thành tổ chức và hoạt động thi hành án theo một cơ chế mới. Về vị trí của cơ quan THADS hiện nay cũng có rất nhiều các ý kiến khác nhau liên quan đến đặc trưng cũng như mô hình của cơ quan THADS. Có một số ý kiến cho rằng cơ quan này thuộc tố tụng dân sự, vì chỉ có chức năng thi hành bản án, quyết định mà nó không có chức năng quản lý hành chính; một số ý kiến lại cho rằng cơ quan THA thuộc tố tụng hành chính vì từ khi công tác THADS được chuyển giao từ Tòa án sang các cơ quan thuộc Chính phủ thì cơ quan tiến hành việc thi hành án không phải là Tòa án nữa. Việc giải quyết khiếu nại, kháng nghị trong thi hành án khác hẳn các hình thức, thủ tục so với việc giải quyết kháng cáo kháng nghị trong tố tụng dân sự; nhưng hầu hết các quan điểm hiện nay cho rằng thi hành án dân sự là hoạt động hành chính-tư pháp, vì bản chất của quyết định thi hành án là quyết định hành chính, khi được ban hành bắt buộc phải được thực hiện, nếu người phải thi hành Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 11 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” án không tự nguyện thực hiện thì sẽ bị áp dụng biện pháp cưỡng chế buộc phải thực hiện nghĩa vụ. Là cơ quan trong bộ máy hành chính nhưng lại chủ yếu quan hệ tác nghiệp với các cơ quan tố tụng, trong đó có Viện kiểm sát nhân dân, do vậy hoạt động này cũng được coi là hoạt động tư pháp (hành chính- tư pháp). Mặc dù còn một số ý kiến chưa thống nhất về vị trí, đặc trưng của hoạt động thi hành án dân sự, nhưng đa số các ý kiến đều cho rằng mô hình cơ quan thi hành án thuộc cơ quan hành chính như hiện nay là hoàn toàn phù hợp, vừa bảo đảm sự quản lý tập trung thống nhất của Bộ Tư pháp đồng thời vẫn phát huy được vai trò chỉ đạo của chính quyền các cấp đối với công tác THA ở địa phương. Mô hình này đã và đang được kiểm nghiệm bước đầu phát huy hiệu quả trong công tác THA. Cơ chế quản lý theo ngành kết hợp với quản lý theo lãnh thổ giúp cho hoạt động THA thống nhất trong phạm vi toàn quốc, đồng thời góp phần thực hiện nhiệm vụ chính trị của từng địa phương. Bộ Tư pháp thống nhất quản lý về tổ chức và nghiệp vụ THA đã giúp cho việc quản lý đội ngũ Chấp hành viên và công chức trong cơ quan THA được chặt chẽ hơn từ khâu tuyển dụng, bổ nhiệm, miễn nhiệm, trách nhiệm của đội ngũ này khi vi phạm pháp luật. Đồng thời thông qua kết quả hoạt động nghiệp vụ, giải quyết khiếu nại tố cáo mà đánh giá được năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo đức của đội ngũ cán bộ, trên cơ sở đó xây dựng quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí sử dụng hợp lý thực hiện chế độ đề bạt, khen thưởng, kỷ luật đối với công chức được chính xác, từ đó phát huy hiệu quả hơn năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức. UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, quận, huyện, thành phố thuộc tỉnh thực hiện quản lý Nhà nước về công tác THADS ở địa phương đã tạo điều kiện cho sự phối hợp giữa các ngành đặc biệt là những vụ việc phức tạp, ảnh hưởng đến an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở địa phương. Một trong các tiêu chí của Nhà nước pháp quyền đó là: những vấn đề về tổ chức thực hiện quyền lực, vị trí vai trò của các cơ quan trong bộ máy Nhà nước nói chung và trong bộ máy hành chính Nhà nước nói riêng; cơ chế hoạt động của các cơ Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 12 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” quan nhà nước trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mọi tổ chức cá nhân điều này đã trực tiếp phát sinh yêu cầu phải tiếp tục đổi mới về tổ chức và hoạt động, nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động của cơ quan THADS. Hiệu quả của cơ quan THADS hiện nay bước đầu đã khẳng định sự đúng đắn của Nhà nước ta khi chuyển cơ quan THADS sang cho chính phủ quản lý và ngày càng khẳng định vị trí, vai trò của cơ quan THADS một cơ quan chuyên môn của hệ thống cơ quan hành chính. PHẦN 2: LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NGÀNH THI HÀNH ÁN DÂN SỰ I. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NGÀNH THI HÀNH DÂN SỰ Nhìn lại lịch sử hình thành và phát triển các cơ quan Thi hành án dân sự, có thể chia ra làm hai giai đoạn với những dấu mốc quan trọng sau [1]: 1. Giai đoạn từ sau Cách mạng tháng tám đến trước năm 1993. 1.1. Giai đoạn từ 1946 đến 1980 Sau ngày Cách mạng tháng Tám thành công, để khẳng định sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với công tác xét xử và thi hành án dân sự, ngày 24/01/1946, năm tháng sau ngày khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ban hành Sắc lệnh số 13/SL, quy định về tổ chức các Tòa án và các ngạch Thẩm phán, trong đó, khoản 3, Điều 3 của Sắc lệnh quy định: Ban Tư pháp xã có quyền “Thi hành những mệnh lệnh của các Thẩm phán cấp trên”. Đây chính là văn bản pháp lý đầu tiên đánh dấu sự ra đời về tổ chức và hoạt động của các cơ quan Thi hành án dân sự trong chế độ mới; tiếp đó ngày 19/7/1946 Chủ tịch Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa ban hành Sắc lệnh số 130/SL quy định về thể thức thi hành mệnh lệnh hoặc 1 Đề cương Tuyên truyền kỷ niệm 70 năm ngày truyền thống Thi hành án dân sự (19/7/1946 - 19/7/2016) (Kèm theo Quyết định số 373/QĐ-BTP ngày 08 tháng 3 năm 2016 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp) Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 13 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” bản án của Tòa án. Có thể nói, đây là văn bản của Chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hòa quy định riêng về công tác thi hành án, thẩm quyền và thể thức thi hành bản án. Theo quy định tại các văn bản trên, từ năm 1946 đến năm 1950 hoạt động thi hành án dân sự đã trở thành một lĩnh vực công tác của ngành Tư pháp, do Thừa phát lại và Ban Tư pháp xã - một đơn vị, tổ chức của chính quyền cách mạng, gắn liền với Toà án và hoạt động xét xử thực hiện. Việc thi hành án dân sự thể hiện quyền lực nhà nước và được bảo đảm bằng sức mạnh cưỡng chế. Thời kỳ này, mặc dù cơ cấu tổ chức còn rất đơn giản, số lượng cán bộ ít và nghiệp vụ còn nhiều hạn chế, song Ban Tư pháp xã và Thừa phát lại đã có nhiều cố gắng trong việc thi hành những bản án, mệnh lệnh của Thẩm phán, góp phần bảo đảm pháp chế của Nhà nước Cách mạng Việt Nam, đặt nền móng cho công tác thi hành án dân sự sau này. Từ năm 1950 đến năm 1960, công tác thi hành án dân sự có một sự thay đổi lớn về cơ chế quản lý và tổ chức hoạt động, với việc ngày 22/5/1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 85/SL về “cải cách bộ máy tư pháp và luật tố tụng”. Điều 19 của Sắc lệnh này quy định: “Thẩm phán huyện dưới sự kiểm soát của biện lý có nhiệm vụ đem chấp hành các án hình về khoản bồi thường hay bồi hoàn và các án hộ, mà chính Tòa án huyện hay Tòa án trên đã tuyên”. Theo quy định này, việc thi hành án dân sự do Thừa phát lại và Ban Tư pháp xã thực hiện trước đây được giao cho Thẩm phán huyện thực hiện dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Chánh án. Sắc lệnh này đã giao nhiệm vụ tổ chức thi hành án dân sự cho một cơ quan cấp huyện thay vì cơ quan cấp xã như trước đây, cho thấy vai trò và vị trí của công tác thi hành án dân sự ngày càng được nâng cao. Năm 1960, công tác thi hành án tiếp tục có thêm bước phát triển mới, đó là trên cơ sở Hiến pháp năm 1959, Điều 24 Luật Tổ chức Toà án nhân dân năm 1960 đã quy định: “Tại các Toà án nhân dân địa phương có nhân viên chấp hành án làm nhiệm vụ thi hành những bản án và quyết định dân sự, những khoản xử về bồi thường và tài sản trong các bản án, quyết định hình sự”. Như vậy, thay bằng quy định Thẩm Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 14 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” phán vừa thực hiện công tác xét xử, vừa kiêm nhiệm công tác thi hành án dân sự thì theo quy định này từ năm 1960, tại các Tòa án nhân dân đã có nhân viên chấp hành án chuyên trách thực hiện nhiệm vụ thi hành dân sự. Ngày 14 tháng 11 năm 1974, Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Quyết định thành lập Phòng chỉ đạo thi hành án. Trong thời kỳ này, Phòng chỉ đạo thi hành án là một Phòng hoạt động độc lập dưới sự chỉ đạo của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, giúp Chánh án Tòa án nhân dân tối cao nắm tình hình, theo dõi, kiểm tra, đôn đốc công tác thi hành án của Chấp hành viên tại Tòa án nhân dân các cấp; xây dựng các văn bản chỉ đạo chung về thi hành án. Như vậy từ năm 1960 đến năm 1980, trên cơ sở các quy định của Hiến pháp và các sắc lệnh, Luật Tổ chức tòa án nhân dân, ngành Tòa án nhân dân đã quan tâm tới việc xây dựng, phát triển tổ chức và hoạt động của các cơ quan thi hành án dân sự. Trong giai đoạn này, chúng ta phải thực hiện cả nhiệm vụ đấu tranh giữ vững nền độc lập dân tộc và chống giặc ngoại xâm; đồng thời, thực hiện nhiệm vụ tổ chức thi hành án dân sự mà Đảng, Nhà nước đã giao. Các cơ quan của Nhà nước và Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành các văn bản quy định khá cụ thể về nguyên tắc, trình tự, thủ tục về thi hành án dân sự và được áp dụng thống nhất trong cả nước. Tòa án nhân dân tối cao và Tòa án nhân dân cấp tỉnh đã tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cho Chấp hành viên và nhân viên thi hành án về lý luận chính trị và nghiệp vụ, tăng cường phương tiện phục vụ công tác thi hành án cho Chấp hành viên và nhân viên thi hành án. Đồng thời với việc ra đời chức danh Chấp hành viên và sự phát triển đội ngũ Chấp hành viên trong ngành Tòa án nhân dân các cấp, hoạt động của đội ngũ Chấp hành viên đã góp phần bảo đảm lợi ích của Nhà nước, của tập thể, lợi ích hợp pháp của công dân, tăng cường và bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa. 1.2. Giai đoạn từ 1981 đến 1993 Ngày 18 tháng 12 năm 1980, Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã thông qua bản Hiến pháp đầu tiên của thời kỳ hoà bình, đánh dấu một dấu mốc Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 15 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” lịch sử quan trọng khi đất nước ta chuyển mình sang một giai đoạn mới: Thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội trong phạm vi cả nước. Hiến pháp năm 1980 đã đưa ra yêu cầu Nhà nước quản lý xã hội theo pháp luật và không ngừng tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa (Điều 12). Với tinh thần thượng tôn pháp luật đó, Hiến pháp năm 1980 lần đầu tiên đã ghi nhận thành nguyên tắc hiến định về giá trị thi hành của các bản án, quyết định: Các bản án và quyết định của Toà án nhân dân đã có hiệu lực pháp luật phải được các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội và mọi công dân tôn trọng; những người và đơn vị hữu quan phải nghiêm túc chấp hành (Điều 137). Đây chính là những cơ sở pháp lý quan trọng giúp các cơ quan Thi hành án dân sự có những chuyển biến quan trọng trong lịch sử phát triển của mình trong giai đoạn 1981-1989. Tiếp theo, Luật Tổ chức Hội đồng Bộ trưởng đã đổi tên Hội đồng Chính phủ thành Hội đồng Bộ trưởng. Luật này có quy định danh sách các Bộ, trong đó có Bộ Tư pháp. Cũng ở thời điểm này, Luật Tổ chức Toà án nhân dân năm 1981 được Quốc hội thông qua ngày 03 tháng 7 năm 1981 đã giao Bộ trưởng Bộ Tư pháp phối hợp chặt chẽ với Chánh án Toà án nhân dân tối cao quản lý Toà án nhân dân địa phương về mặt tổ chức. Nghị định số 143-HĐBT ngày 22 tháng 11 năm 1981 của Hội đồng Bộ trưởng quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Tư pháp quy định Bộ Tư pháp có chức năng quản lý Toà án nhân dân địa phương về mặt tổ chức và trình Hội đồng Bộ trưởng ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền các quy chế chấp hành án. Sau khi được tái lập, Bộ Tư pháp được giao nhiệm vụ nhiều hơn và có hệ thống tổ chức bộ máy đầy đủ hơn so với Bộ Tư pháp trước đây. Giai đoạn này, Bộ Tư pháp được giao nhiệm vụ quản lý Toà án địa phương, trong đó có công tác thi hành án dân sự. Vụ Quản lý Toà án địa phương là cơ quan của Bộ Tư pháp giúp Bộ trưởng quản lý về mặt tổ chức (cơ cấu, biên chế, nhân sự) và ngân sách các toà án địa phương. Ngày 01 tháng 01 năm 1982, Toà án nhân dân tối cao đã bàn giao nhiệm vụ này sang Bộ Tư pháp. Theo quy định tại Thông tư số 08-TT ngày 06 tháng 01 năm 1982 hướng dẫn thực hiện Nghị định 143-HĐBT ngày 22 tháng 11 năm 1981 của Hội đồng Bộ trưởng Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 16 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức của các cơ quan thuộc hệ thống tư pháp, trong cơ cấu tổ chức của Sở Tư pháp có Phòng quản lý Toà án tham mưu cho Sở Tư pháp quản lý về mặt tổ chức các Toà án nhân dân huyện, quận, thị xã; phối hợp chặt chẽ với Toà án nhân dân cấp tỉnh trong công tác này; quản lý công tác tư pháp khác tại địa phương bao gồm cả công tác chấp hành án. Đối với Ban Tư pháp huyện có nhiệm vụ: Chấp hành các án dân sự và hôn nhân gia đình do Toà án huyện xét xử hoặc Toà án tỉnh ủy nhiệm. Đối với Ban Tư pháp xã có nhiệm vụ: Tham gia đôn đốc việc thi hành các bản án dân sự và hôn nhân gia đình thuộc phạm vi xã do Toà án huyện và Ban Tư pháp huyện chuyển về. Ngày 18 tháng 7 năm 1982, Bộ Tư pháp và Toà án nhân dân Tối cao đã ký Thông tư liên ngành số 472 về công tác quản lý thi hành án trong thời kỳ trước mắt, trong đó quy định: Tại các Toà án nhân dân cấp tỉnh có Phòng Thi hành án nằm trong cơ cấu bộ máy và biên chế của Toà án để giúp Chánh án chỉ đạo công tác thi hành án; tại các Toà án cấp huyện có Chấp hành viên hoặc cán bộ làm công tác thi hành án dưới sự chỉ đạo của Chánh án. Ngày 28 tháng 8 năm 1989, Pháp lệnh Thi hành án dân sự đầu tiên được ban hành, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc tăng cường, hoàn thiện tổ chức và hoạt động thi hành án dân sự. Trên cơ sở đó, Quy chế Chấp hành viên đã được ban hành kèm theo Nghị định số 68/HĐBT ngày 06 tháng 3 năm 1990 của Hội đồng Bộ trưởng. Theo quy định của Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 1989 và Quy chế Chấp hành viên thì chỉ có Chấp hành viên là người được nhà nước giao trách nhiệm thi hành các bản án, quyết định của Tòa án (trước đây việc thi hành án ngoài Chấp hành viên còn có thể do cán bộ thi hành án thực hiện). Bộ trưởng Bộ Tư pháp quy định số lượng biên chế Chấp hành viên, cán bộ thi hành án cho từng Tòa án địa phương. Việc bổ nhiệm, miễn nhiệm Chấp hành viên do Bộ trưởng Bộ Tư pháp quyết định theo đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân địa phương. Chấp hành viên được bổ nhiệm ở các Tòa án nhân dân cấp tỉnh và Tòa án nhân dân cấp huyện. Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 17 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” Với việc ban hành Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 1989, cơ chế thi hành án đã có bước thay đổi căn bản. Theo Pháp lệnh này, cơ chế kết hợp quyền tự định đoạt của đương sự với sự chủ động của Cơ quan thi hành án và Chấp hành viên đã tạo ra sự phát triển mới trong công tác thi hành án dân sự. Quyền tự định đoạt của đương sự, một trong những nguyên tắc đặc trưng của tố tụng dân sự, trước đây mới chỉ được áp dụng trong giai đoạn xét xử, thì nay đã được vận dụng trong giai đoạn thi hành án dân sự. Thi hành án dân sự là một giai đoạn độc lập tiếp theo giai đoạn xét xử, trong giai đoạn này người được thi hành vẫn có quyền tự định đoạt quyền lợi của mình, có quyền yêu cầu người phải thi hành án thi hành những phán quyết của Tòa án, nhưng cũng có quyền tự hòa giải, thỏa thuận với người phải thi hành án về phương thức thi hành, thậm chí không yêu cầu người phải thi hành án thi hành một phần hoặc toàn bộ bản án, quyết định của Tòa án. Quyền tự định đoạt của đương sự đã trở thành một nguyên tắc quan trọng trong công tác thi hành án dân sự. Tuy nhiên, Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 1989 vẫn có những quy định về quyền chủ động thi hành của cơ quan thi hành án trong những trường hợp nhất định nhằm bảo vệ kịp thời lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và công dân. Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 1989 đánh dấu một bước phát triển mới trong quá trình xây dựng, hoàn thiện pháp luật của Nhà nước ta nói chung và lĩnh vực thi hành án dân sự nói riêng, tạo cơ sở pháp lý cho việc tăng cường, hoàn thiện tổ chức và hoạt động thi hành án trong giai đoạn này. Cùng với sự đổi mới của cơ chế thi hành án, đội ngũ cán bộ làm công tác thi hành án cũng không ngừng được củng cố và tăng cường. Từ chỗ Thẩm phán vừa làm nhiệm vụ xét xử, vừa tổ chức thực hiện nhiệm vụ thi hành án, đội ngũ cán bộ thi hành án đã được chuyên môn hóa, có chức danh, tiêu chuẩn riêng và chịu trách nhiệm trước Nhà nước về việc thực hiện các phán quyết của Tòa án. Trong bối cảnh cơ chế thi hành án đã từng bước được hoàn thiện, đội ngũ cán bộ làm công tác này được củng cố, tăng cường một bước, nhưng sự chỉ đạo điều hành Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 18 Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự” công tác thi hành án vẫn chưa được thay đổi phù hợp. Cơ quan thi hành án, Chấp hành viên thuộc Tòa án, do Tòa án trực tiếp chỉ đạo về nghiệp vụ và chịu trách nhiệm báo cáo cấp trên về kết quả của hoạt động thi hành án. Bên cạnh đó, công tác phối hợp giữa Bộ Tư pháp và Toà án nhân dân tối cao trong công tác quản lý Toà án địa phương diễn ra thuận lợi trong thời gian đầu nhưng từ năm 1989 đã xuất hiện những ý kiến khác nhau về trách nhiệm quản lý Toà án địa phương. Những ý kiến khác nhau đó bắt nguồn từ nhu cầu khách quan tìm ra những luận cứ khoa học và giải pháp về quản lý để giải quyết những vướng mắc trên thực tế. Vấn đề đặt ra là cần phải tập trung vào một đầu mối để xác định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý công tác thi hành án sao cho phù hợp với vai trò của Chính phủ trong việc thống nhất quản lý nhà nước về thi hành án dân sự. Đây là một vấn đề mới vào thời điểm đó nên những khó khăn, vướng mắc trong công tác phối hợp giữa Bộ Tư pháp và Tòa án nhân dân tối cao là điều dễ hiểu. Nhìn chung, trong giai đoạn này tổ chức và hoạt động thi hành án vẫn còn là một quy trình khép kín trong tòa án và phụ thuộc vào sự chỉ đạo của Chánh án tòa án nhân dân địa phương. Vai trò của Tòa án nhân dân tối cao (và sau này là Bộ Tư pháp trong những năm 1981-1992) trong việc quản lý tòa án địa phương mới dừng lại ở vai trò quản lý chung, còn thực chất việc quản lý đội ngũ cán bộ tòa án cũng như việc xây dựng, đảm bảo cơ sở vật chất cho hoạt động xét xử, thi hành án chủ yếu do chính quyền địa phương đảm nhiệm. Trong nhiều năm, do trọng tâm của Tòa án là xét xử nên trong một thời gian dài tổ chức và hoạt động thi hành án chưa được quan tâm đầy đủ. Với những khó khăn, bất cập như vậy, công tác thi hành án dân sự đứng trước một nhu cầu tất yếu là phải đổi mới một cách căn bản cả về tổ chức lẫn thể chế để đáp ứng nhiệm vụ đặt ra trong tình hình mới. 2. Giai đoạn từ năm 1993 đến nay. 2. 1. Giai đoạn từ năm 1993 đến trước khi Luật thi hành án dân sự 2008 được ban hành Đây là giai đoạn công tác thi hành án dân sự được chuyển giao hoàn toàn từ Tòa án nhân dân các cấp sang các cơ quan thuộc Chính phủ thông qua việc Quốc hội Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa Page 19