Tài liệu Thương mại và cạnh tranh

Baãn quyïìn © 1998 Ngên haâng Taái thiïët vaâ Phaát triïín quöëc tïë, Ngên haâng Thïë giúái 1818 H. Street, N.W., Washington, D.C 20433 Giûä baãn quyïìn In taåi Myä ÊËn baãn lêìn àêìu tiïn thaáng Chñn 1998 Ngên haâng Thïë giúái khöng baão àaãm vïì sûå chñnh xaác cuãa söë liïåu trong êën baãn naây vaâ khöng chõu traách nhiïåm vïì moåi hêåu quaã trong quaá trònh sûã duång. Trong cuöën saách naây, nhûäng biïn giúái, mêìu sùæc, tïn goåi vaâ nhûäng thöng tin khaác ghi trïn bêët kyâ baãn àöì naâo trong cuöën saách naây àïìu khöng mang haâm yá thïí hiïån sûå àaánh giaá naâo cuãa nhoám Ngên haâng Thïë giúái àöëi vúái tònh traång húåp phaáp vïì laänh thöí hoùåc sûå cöng böë hoùåc chêëp nhêån chñnh thûác vïì nhûäng àûúâng biïn giúái àoá. Taâi liïåu sûã duång trong êën phêím naây àûúåc giûä baãn quyïìn. Giêëy xin pheáp sûã duång tûâng phêìn cuãa taâi liïåu naây xin gûãi vïì cú quan xuêët baãn theo àõa chó ghi úã trïn. Ngên haâng Thïë giúái khuyïën khñch sûã duång êën phêím naây vaâ sùén saâng cho pheáp nhûäng trûúâng húåp sûã duång laåi taâi liïåu khöng mang tñnh thûúng maåi vaâ Ngên haâng khöng àoâi hoãi phñ sûã duång. Giêëy pheáp sûã duång möåt phêìn tû liïåu naây cho caác lúáp àaâo taåo do Copyright Clearance Center, Inc., Suite 910, 222 Rosewood Dr., Danvers, Massachusetts 01923, U.S.A cung cêëp. Thiïët kïë bòa cuãa The Magazine Group AÃnh bòa cuãa Curt Carnemark/ngên haâng Thïë giúái ISBN 0-8213-4299-1 Àaä àùng kyá vúái Library of Congress Cataloging-in-publication Data Lúâi nhaâ xuêët baãn Cuöåc khuãng hoaãng taâi chñnh - tiïìn tïå Àöng AÁ - cuöåc khuãng hoaãng lúán nhêët trong nhiïìu thêåp kyã qua - àaä keáo daâi hún möåt nùm, gêy ra nhûäng hêåu quaã nùång nïì àöëi vúái caác nïìn kinh tïë Àöng AÁ vaâ taác àöång tiïu cûåc àïën nïìn kinh tïë thïë giúái. Vêåy nhûäng nguyïn nhên naâo dêîn àïën khuãng hoaãng? Taác àöång trûúác mùæt vaâ hêåu quaã lêu daâi cuãa khuãng hoaãng àöëi vúái toaân khu vûåc vaâ tûâng nûúác ra sao? Bùçng caách naâo caác nûúác trong khu vûåc coá thïí thoaát ra khoãi khuãng hoaãng vaâ tûâng bûúác phuåc höìi nïìn kinh tïë Àêy laâ nhûäng vêën àïì àaä vaâ àang àûúåc àùåt ra trong nhiïìu cöng trònh nghiïn cûáu, trong caác cuöåc höåi thaão quöëc tïë vaâ khu vûåc, thu huát sûå tham gia àöng àaão cuãa caác nhaâ nghiïn cûáu, caác hoåc giaã caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách... thuöåc nhiïìu quöëc tõch vaâ töí chûác quöëc tïë khaác nhau. Àïí cung cêëp cho baån àoåc taâi liïåu nghiïn cûáu vïì vêën àïì naây, àöìng thúâi goáp phêìn àûa ra lúâi giaãi àaáp cho nhûäng vêën àïì nïu trïn, Nhaâ xuêët baãn Chñnh trõ quöëc gia cho dõch vaâ xuêët baãn cuöën saách Àöng AÁ: Con àûúâng dêîn àïën phuåc höìi, möåt cöng trònh nghiïn cûáu àûúåc dû luêån àaánh giaá cao, do Ngên haâng Thïë giúái êën haânh nùm 1998. Nöåi dung cuöën saách trònh baây khaái quaát vïì cuöåc khuãng hoaãng taâi chñnh -tiïìn tïå úã Àöng AÁ, àöìng thúâi ài sêu phên tñch tûâng khña caånh cuãa cuöåc khuãng hoaãng : thûúng maåi vaâ caånh tranh, taâi chñnh, xaä höåi, möi trûúâng, v.v.. Trïn cú súã àoá, cuöën saách àïì xuêët vaâ kiïën nghõ möåt söë giaãi phaáp nhùçm giuáp caác nûúác trong khu vûåc thoaát khoãi khuãng hoaãng vaâ phuåc höìi sûå tùng trûúãng kinh tïë. Mùåc duâ coá möåt söë àaánh giaá vaâ söë liïåu trong cuöën saách khaác vúái àaánh giaá vaâ söë liïåu cuãa chuáng ta, nhêët laâ nhûäng söë liïåu vaâ tiïu chñ àaánh giaá tònh traång ngheâo khöí úã caác nûúác khaác nhau trïn thïë giúái, nhûng chuáng töi vêîn hy voång cuöën saách seä laâ taâi liïåu tham khaão böí ñch àöëi vúái baån àoåc. Xin giúái thiïåu cuöën saách cuâng baån àoåc. Thaáng 1-1999 NHAÂ XUÊËT BAÃN CHÑNH TRÕ QUÖËC GIA ii Muåc luåc Lúâi Nhaâ xuêët baãn Baãng chuá giaãi nhûäng chûä viïët tùæt Lúâi caãm ún Lúâi tûåa Toám tùæt Chûúng 1 : Cuöåc khuãng hoaãng Àöng AÁ: Möåt caách nhòn khaái quaát Liïåu àiïìu kyâ diïåu laâ coá thûåc khöng? Taåi sao Àöng laåi ài xuöëng? Sûå xuêët hiïån khaã nùng dïî bõ töín thûúng cú cêëu Ngoâi nöí Sûå lêy lan Tûâ cuöåc khuãng hoaãng taâi chñnh-tiïìn tïå dêîn túái khuãng hoaãng kinh tïëxaä höåi Kïët luêån vaâ töí chûác cuãa nghiïn cûáu naây Chûúng 2: Thûúng maåi vaâ caånh tranh Nhûäng nguyïn nhên suy giaãm xuêët khêíu nùm 1996 Chu kyâ hay cú cêëu Caånh tranh giûäa Trung Quöëc vaâ caác nûúác xuêët khêíu coá chi phñ thêëp khaác Sûå chuyïn mön hoaá heåp trong ngaânh cöng nghiïåp àiïån tûã Thûúng maåi trong khu vûåc chêu AÁ: Hiïåu ûáng Àöminö Xuêët khêíu chêu AÁ sau hêåu quaã cuãa cuöåc khuâng hoaãng Triïín voång vaâ chñnh saách Chûúng 3: Khu vûåc taâi chñnh: ÚÃ trung têm cuãa cuöåc khuãng hoaãng Sûå buâng nöí vaâ taân luåi cuãa khu vûåc taâi chñnh Xêy dûång laåi tûâ àöëng tro taân: Tiïën lïn vaâ taái thiïët Chûúng trònh trûúác mùæt: khöi phuåc nguöìn tñn duång Nhiïåm vuå khoá khùn vaâ töën keám cuãa cöng cuöåc cú cêëu laåi caác ngên iii haâng Caác nguyïn tùæc cú cêëu laåi ngên haâng Nhûäng biïån phaáp àaä àûúåc aáp duång cho àïën nay Chûúng 4: Caác cöng ty trong caãnh khöën cuâng Sûå hònh thaânh tònh traång dïî bõ töín thûúng trong khu vûåc cöng ty Sau cún khuãng hoaãng: Àaánh giaá thiïåt haåi Chûúng trònh haânh àöång khêín cêëp: CÚ cêëu laåi caác ngên haâng vaâ hïå thöëng caác cöng ty Caãi thiïån sûå àiïìu haânh cöng ty Chûúng 5: Tûâ khuãng hoaãng kinh tïë túái khuãng hoaãng xaä höåi Tùng trûúãng vaâ nhûäng yïëu töë dïî bõ töín thûúng Nhûäng thûã thaách trûúác khuãng hoaãng vaâ nhûäng yïëu töë dïî bõ töín thûúng àang naãy sinh Taác àöång xaä höåi cuãa cuöåc khuãng hoaãng Coá thïí laâm gò? Caác thïí chïë, naån tham nhuäng vaâ cú cêëu xaä höåi Chûúng 6: Möi trûúâng trong cún khuâng hoaãng: Möåt bûúác giêåt luâi hay con àûúâng múái úi lïn? Caác khña caånh möi trûúâng cuãa cuöåc khuãng hoaãng Chûúng 7: Nhûäng ûu tiïn cho sûå höìi phuåc bïìn vûäng Giaãi quyïët vêën àïì mêët khaã nùng thanh toaán cuãa hïå thöëng ngên haâng vaâ cuãa khu vûåc cöng ty Sûå cêìn thiïët phaãi khöi phuåc tùng trûúãng vïì töíng cêìu Baão vïå ngûúâi ngheâo vaâ chia seã sûå höìi phuåc Tiïën böå trong caãi töí cú cêëu: Nêng cao chêët lûúång tùng trûúãng Huy àöång caác nguöìn lûåc böí sung àïí höî trúå tùng trûúãng Haânh trònh vïì phña trûúác Taâi liïåu tham khaão iv Baãng chuá giaãi nhûäng chûä viïët tùæt AMC APEC ASEAN BIBF BIS CAMELOT CD CPI DIP East Asia 5 EU FDI FIDF FRA GDP GEP GNP IBRA IMF KAMCO LPG NBFI NEP NGO NIE OECD R&D SET SITC TFP TRIS Cöng ty quaãn lyá taâi saãn Diïîn àaân húåp taác kinh tïë chêu AÁ - Thaái Bònh Dûúng Hiïåp höåi caác quöëc gia Àöng Nam AÁ Trung têm hoaåt àöång ngên haâng quöëc tïë Bùng Cöëc Ngên haâng thanh toaán quöëc tïë Vöën, Taâi saãn, Quaãn lyá, Khoaãn thu, Khaã nùng thanh toaán, Möi trûúâng hoaåt àöång vaâ Tñnh minh baåch Chûáng chó tiïìn gûãi Chó söë giaá tiïu duâng Con núå thuöåc súã hûäu (hònh thûác cho vay) Nùm nûúác Àöng AÁ: Thaái Lan, Haân Quöëc, Inàönïsia, Malaisia, Philippin Liïn minh chêu Êu Àêìu tû trûåc tiïëp cuãa nûúác ngoaâi Quyä phaát triïín caác töí chûác taâi chñnh Cú quan taái cú cêëu taâi chñnh Töíng saãn phêím quöëc nöåi Triïín voång kinh tïë thïë giúái Töíng saãn phêím quöëc dên Ban taái thiïët Ngên haâng Inàönïsia Quyä tiïìn tïå quöëc tïë Cú quan quaãn lyá taâi saãn Haân Quöëc Khñ hoaá loãng Töí chûác taâi chñnh phi ngên haâng Chñnh saách kinh tïë múái Töí chûác phi chñnh phuã Caác nïìn kinh tïë múái cöng nghiïåp hoaá Töí chûác húåp taác vaâ phaát triïín kinh tïë Nghiïn cûáu vaâ triïín khai Thõ trûúâng chûáng khoaán Thaái Lan Danh muåc phên loaåi thûúng maåi quöëc tïë tiïu chuêín hai con söë Nùng suêët toaân böå caác yïëu töë saãn xuêët Cöng ty cung cêëp thöng tin vaâ àaánh giaá mûác àöå tñn nhiïåm cuãa Thaái Lan v Lúâi caãm ún Àêy laâ nöî lûåc cuãa toaân nhoám nghiïn cûáu. Cöng trònh nghiïn cûáu naây àûúåc khúãi xûúáng dûúái sûå chó àaåo cuãa Pieter Bottelier, cöë vêën cao cêëp cuãa Phoá Chuã tõch Ngên haâng Thïë giúái phuå traách khu vûåc Àöng AÁ, vaâ àûúåc hoaân thaânh dûúái sûå hûúáng dêîn cuãa Masahiro Kawai, nhaâ kinh tïë trûúãng cuãa khu vûåc Àöng AÁ. Richard Newfarmer laâ trûúãng nhoám nghiïn cûáu, cuâng phöëi húåp vúái Mong Haddad vaâ Ilker Domac vúái tû caách laâ taác giaã chñnh cuãa cöng trònh nghiïn cûáu naây. Stijn Claessens laâ taác giaã cuãa chûúng vïì khu vûåc taâi chñnh, dûåa trïn caác nghiïn cûáu cuãa Pedro Alba, Amar Bhattacharya, Swati Ghosh, Leonardo Hernandez, Peter Montiel vaâ Michael Pomerleano. Tamar Manuelyan-Atinc vaâ Mike Walton laâ taác giaã cuãa chûúng vïì khu vûåc xaä höåi. Gordon Hughes, cuâng vúái tû liïåu cuãa Magda Lovei vaâ Herman Cesar, àaä àoáng goáp cho chûúng vïì möi trûúâng. Möåt söë thaânh viïn cuãa nhoám nghiïn cûáu àaä cung cêëp nhûäng baâi phên tñch coá giaá trõ àûúåc sûã duång trong cöng trònh nghiïn cûáu, àoá laâ Yuzuru Ozeki (phoá trûúãng nhoám, phuå traách chuã àïì kinh tïë vô mö), Dipak Dasgupta vaâ Kumiko Mai (thûúng maåi), Simeon Djankov (àiïìu haânh cöng ty), Giovanni Ferri (taâi chñnh cöng ty), Bert Hofman (khu vûåc cöng ty), Michael Pomerleano (taâi chñnh vaâ àiïìu haânh cöng ty). Dieter Ernst, Kenichi Ohno, Takatoshi Ito, Warwick Mckibbin vaâ Will Martin, vaâ Viïån nghiïn cûáu Nomura, àaä cung cêëp nhûäng nghiïn cûáu cú baãn rêët hûäu ñch. David Bisbee àaä coá nhûäng höî trúå nghiïn cûáu quyá giaá. Möåt söë ngûúâi khaác cuäng àaä àoáng goáp viïët nhûäng baâi phên tñch ngùæn vaâ caác höåp. Àoá laâ Natasha Beschoner, Pieter Bottelier, Craig Burnside, Elizazabeth Chiïn, Hilary Codippily vaâ Elizabeth C. Brouwer, Dipak Dasgupta vaâ nhoám DEC, Larry Lang, Wei Ding, May HallwardDriemeier vaâ David Dollar, E.C. Hwa, Lloyd Kenward, Aart Kraay, Kathie Krumm, Victoria Kwakwa, Felipe Larrain, Rolf Luders, Behdad Nowroozi, Kyle Peters, Caroline Robb, Sergio Schmukler, Richard Scobey, vaâ Vivek Suri. Coân Bonita Brindley àaä giuáp àúä chuáng töi möåt caách nhiïåt tònh trong cöng taác biïn têåp. Chuáng töi àùåc biïåt biïët ún Joseph Stiglitz, nhaâ kinh tïë trûúãng cuãa Ngên haâng Thïë giúái vaâ nhûäng ngûúâi cuâng àoåc kiïím laåi baãn thaão vúái öng laâ Amar Bhattacharya, Uri Dadush, Robert Holzmann, Danny Leipziger, Jed Shilling vaâ John Williamson, nhûäng ngûúâi àaä vi coá nhûäng nhêån xeát sêu sùæc vaâ sùæc beán trong quaá trònh chuáng töi viïët taác phêím naây. Coân coá nhiïìu àöìng nghiïåp cuãa Ngên haâng nûäa cuäng àaä cung cêëp tû liïåu vaâ bònh luêån cho chuáng töi. Chuáng töi trên troång caãm ún sûå höî trúå taâi chñnh cuãa Chñnh phuã Nhêåt Baãn thöng qua Quyä uyã thaác chuyïn gia tû vêën Nhêåt Baãn vaâ Trung têm Nhêåt Baãn vïì taâi chñnh quöëc tïë àaä höî trúå chuáng töi vúái tû caách laâ Ban thû kyá cho cöng viïåc cuãa chuyïn gia tû vêën Cöng trònh naây cuäng têån duång cûá liïåu cuãa cöng trònh nghiïn cûáu sùæp xuêët baãn cuãa Ngên haâng Phaát triïín chêu AÁ vaâ Ngên haâng Thïë giúái, àoá laâ “Managing Global Financial Integration in Asia: Emerging Lessons and Prospective Challengeb” (Quaãn lyá sûå phöëi húåp taâi chñnh toaân cêìu úã chêu AÁ: nhûäng baâi hoåc múái àêy vaâ nhûäng thaách thûác tûúng lai) (trong àoá coá möåt söë thaânh viïn cuãa cöng trònh naây tham gia), vaâ cöng trònh nghiïn cûáu sùæp xuêët baãn cuãa Ngên haâng Thïë giúá i Global Economics Prospects (Triïín voång kinh tïë toaân cêìu). vii Lúâi tûåa Möåt nùm sau khi buâng nöí, cún baäo kinh tïë taåi Àöng AÁ vêîn coân tiïëp tuåc hoaânh haânh. Cuöåc khuãng hoaãng àaä lan röång ra túái caác thõ trûúâng taâi chñnh khùæp thïë giúái vaâ àùåt sûå tùng trûúãng kinh tïë toaân cêìu vaâo cún hiïím nguy. Taåi khu vûåc Àöng AÁ, sûå suy thoaái àang àe doåa laâm xoái moân nhûäng thaânh tûåu àaáng kïí maâ khu vûåc naây àaåt àûúåc trong quaá trònh phaát triïín kinh tïë. Chó hai thêåp kyã sau nùm 1975, khoaãng 370 triïåu ngûúâi àaä thoaát khoãi caãnh ngheâo khöí. Àêy chñnh laâ möåt thaânh quaã maâ rêët coá thïí giuáp caác nûúác chöëng cûå vúái sûác cöng phaá cuãa cún söët khuãng hoaãng, nhûng khöng coân nghi ngúâ gò nûäa, chó möåt vaâi nùm túái, cuöåc söëng cuãa haâng chuåc triïåu ngûúâi seä hïët sûác khoá khùn. Sûå suy thoaái trêìm troång àaä àêíy haâng triïåu treã em vaâo caãnh àoái khaát, cûúáp ài tûâ cha meå chuáng nhûäng phûúng tiïån kiïëm söëng cho gia àònh, vaâ thêåm chñ gêy ra caãnh xung àöåt sùæc töåc nhoã leã úã möåt vaâi nûúác. Àöå sêu cuãa cuöåc khuãng hoaãng baáo hiïåu trûúác möåt sûå mêët maát dai dùèng vïì tiïìm nùng nhên lûåc maâ seä coân gêy chêën àöång trong nhiïìu nùm sau khi cuöåc khuãng hoaãng àaä ài qua. Treã em àang boã hoåc úã mûác baáo àöång. Chùèng haån, taåi Inàönïsia, theo baáo caáo cuãa caác quan chûác chñnh phuã, tyã lïå hoåc sinh nhêåp trûúâng àaä giaãm tûâ 78% xuöëng coân 54%. Sûác eáp vïì mùåt kinh tïë àaä buöåc vö söë gia àònh phaãi ly hön, àêíy caác beá gaái vaâo con àûúâng maåi dêm vaâ àùåt cuöåc söëng cuãa ngûúâi ngheâo lúán tuöíi trûúác sûå àe doaå cuãa caãnh tuáng quêîn. Àöëi vúái caác nûúác chõu khuãng hoaãng, phaãi mêët möåt khoaãng thúâi gian múái coá thïí khöi phuåc laåi àûúåc mûác thu nhêåp trûúác àêy maâ ngûúâi dên àaä àûúåc hûúãng. Nhûng khoaãng bao lêu? Liïåu caác nûúác naây coá phaãi traãi qua möåt “thêåp kyã mêët maát” nhû caác nûúác Myä Latinh hay chó nùm sau noá seä höìi phuåc laåi? Mûác söëng cuãa caã möåt thïë hïå àang chúâ àúåi vaâo sûå traã lúâi cho nhûäng cêu hoãi naây. Trïn möåt vaâi khña caånh naâo àoá, sûå tuåt döëc cuãa Àöng AÁ laâ möåt hiïån tûúång caá biïåt. Noá àaä chêm ngoâi cho möåt loaåt caác cuöåc khuãng hoaãng tiïìn tïå, ngên haâng vaâ khiïën sûå hoaãng loaån taâi chñnh trong khu vûåc trúã thaânh cùn bïånh kinh tïë trêìm troång. Chùæc chùæn chuáng ta àaä biïët roä vïì nguyïn nhên cuãa sûå tuåt döëc naây: àoá laâ sûå buâng nöí vïì tñn duång vaâ sûå tùng phöìng vïì giaá taâi saãn cuâng vúái quy chïë taâi chñnh yïëu keám, hay caác cún hoaãng loaån taâi chñnh phêìn nhiïìu do nhûäng phaãn ûáng baãn nùng coá tñnh bêìy àaân cuãa caác nhaâ àêìu tû trûúác nhûäng sûå kiïån riïng biïåt vaâ ngêîu nhiïn hún laâ nhûäng vêën àïì mang tñnh baãn viii chêët. Thêåm chñ nhûäng nûúác phaát triïín àûúåc àiïìu haânh töët cuäng àaä phaãi traãi qua nhûäng vêën àïì naây. Àiïìu khiïën Àöng AÁ trúã nïn caá biïåt chñnh laâ tñnh khùæc nghiïåt vaâ àöå lúán cuãa têåp húåp nhûäng vêën àïì maâ noá àang gùåp phaãi: möåt loaåt caác cuöåc têën cöng mang tñnh àêìu cú vaâo möåt nhoám caác nûúác trong khu vûåc àaä kñch àöång viïåc ruát caác khoaãn vöën khöíng löì, caác cuöåc khuãng hoaãng xaãy ra àöìng loaåt, vaâ sûå àònh àöën vïì kinh tïë trong caã khu vûåc. Coân quaá súám àïí coá àûúåc möåt sûå töíng kïët chñnh xaác vïì têën thaãm kõch vêîn àang tiïëp diïîn. Muåc àñch cuãa chuáng töi trong baãn baáo caáo naây laâ hoaân toaân khiïm töën: àoá laâ töíng kïët laåi nhûäng diïîn biïën trong khu vûåc nïu lïn nhûäng yïëu töë xaác àõnh tûúng lai cuãa Àöng AÁ vaâ kiïën nghõ nhûäng chñnh saách mang tñnh àõnh hûúáng chung. Thaách thûác chuã yïëu laâ viïåc khöi phuåc àûúåc sûå tùng trûúãng kinh tïë möåt caách bïìn vûäng vaâ bònh àùèng. Baãn baáo caáo têåp trung vaâo möåt chiïën lûúåc vúái ba muäi nhoån: · Phuåc höìi sûå tùng trûúãng dûåa trïn caác caãi caách cú cêëu nhùçm taåo àiïìu kiïån cho viïåc phuåc höìi kinh tïë nhanh hún vaâ mang tñnh bïìn vûäng. · Baão vïå ngûúâi ngheâo trong quaá trònh khuãng hoaãng vaâ àaãm baão hoå seä àûúåc hûúãng lúåi khi kinh tïë höìi phuåc; vaâ · Huy àöång vöën àïí giuáp phuåc höìi nhanh sûå tùng trûúãng kinh tïë. Nhûäng cöng viïåc khoá khùn khi thûåc hiïån chiïën lûúåc naây coân nùçm úã phña trûúác. Sûå höî trúå cuãa Ngên haâng Thïë giúái Ngên haâng Thïë giúái àang lêìn lûúåt laâm viïåc vúái chñnh phuã tûâng nûúác trong khu vûåc àïí giuáp hoå nhêån thûác àûúåc chiïën lûúåc ba phêìn noái trïn. Ngên haâng Thïë giúái àaä cam kïët höî trúå cho caác nûúác chõu khuãng hoaãng úã Àöng AÁ gêìn 18 tyã àö la vaâ àaä giaãi ngên hún 8 tyã àö la dûúái hònh thûác caác khoaãn vay trong nùm kïí tûâ thaáng Baãy 1997. Viïåc phuåc höìi laåi sûå tùng trûúãng dûåa trïn caác caãi caách vïì mùåt cú cêëu luön àûúåc ûu tiïn. Ngên haâng Thïë giúái àang giuáp àúä caác chñnh phuã tùng caác khoaãn chi tiïu theo caác caách thûác coá hiïåu quaã, àùåc biïåt laâ khoaãn chi vïì xaä höåi. Ngên haâng Thïë giúái àaä thöng qua 45 khoaãn vay lúán cho khu vûåc Àöng AÁ ngay nùm àêìu sau cuöåc khuãng hoaãng. Nhû vêåy, Ngên haâng Thïë giúái àaä giuáp àúä bùçng caách höî trúå tùng chi tiïu ngên saách, vaâ nhûäng nhu cêìu do chi tiïu tùng mang laåi, vïì phêìn mònh, seä taåo ra cöng ùn viïåc laâm vaâ thu nhêåp. Troång têm cuãa chuáng töi khöng chó nhùçm vaâo söë lûúång cuãa viïåc chi tiïu, maâ quan troång hún, nhùçm vaâo chêët lûúång cuãa viïåc chi tiïu. Trong quaá trònh chuêín bõ vaâ giaám saát caác khoaãn vay naây, Ngên haâng Thïë giúái àaä cöë vêën vïì chñnh saách vaâ trúå giuáp vïì kyä thuêåt, tiïën haânh caác àöëi thoaåi coá sûå böí trúå búãi möåt nguöìn bao göìm caác nghiïn cûáu kinh tïë, caác töíng kïët vïì chi tiïu cöng cöång, vaâ caác höåi nghõ coá sûå tham gia cuãa caác àöëi taác tûâ khu vûåc tû nhên vaâ caác töí chûác phi chñnh phuã (NGO). Vñ duå, thöng qua caác chûúng trònh àiïìu chónh cú cêëu trõ giaá haâ n g tó àö la taå i Thaá i Lan, Inàönïsia, Haân Quöëc vaâ Philippin, Ngên haâng Thïë giúái àang giuáp àúä caác chñnh phuã tùng cûúâng viïåc àiïìu chónh vaâ giaám saát khu vûåc taâi chñnh àöìng thúâi vúái viïåc höî trúå cho caác chñnh phuã naây trong viïåc cú cêëu laåi khu vûåc cöng ty vaâ khu vûåc ngên haâng. Àiïìu naây coân coá nghôa laâ tiïën haânh caãi thiïån viïåc cöng khai thöng tin vïì hoaåt àöång cuãa cöng ty vaâ thöng tin vïì taâi chñnh, quaãn lyá töët hún caác khoaãn núå vaâ caác khoaãn núå dûå phoâng, cuâng vúái viïåc thûåc hiïån caãi caách hïå thöëng quy chïë vaâ phaáp lyá. Thöng qua viïåc cho caác dûå aán vay, àùåc biïåt laâ caác dûå aán vïì cú súã haå têìng, Ngên haâng Thïë giúái àang tùng cûúâng thaão luêån àïí àûa vaâo caác biïån phaáp baão vïå möi trûúâng nhùçm giaãi quyïët caác vêën àïì taâi nguyïn thiïn nhiïn vaâ möi trûúâng àang bõ cuöåc khuãng hoaãng laâm cho trúã nïn trêìm troång thïm. Chñnh nhûäng nöî lûåc naây seä àoáng goáp vaâo viïåc phuåc höìi tùng trûúãng kinh tïë, möåt sûå tùng trûúãng maâ coá thïí duy trò àûúåc. ix Àïí baão vïå ngûúâi ngheâo, ngûúâi thêët nghiïåp vaâ ngûúâi giaâ caã trûúác taác àöång vïì mùåt xaä höåi cuãa cuöåc khuãng hoaãng, Ngên haâng Thïë giúái àaä höî trúå chûúng trònh sûác khoeã, giaáo duåc cú súã, trúå cêëp thûåc phêím theo muåc tiïu, caác hoaåt àöång cöng cöång taåo cöng ùn viïåc laâm vaâ sûã duång nhiïìu lao àöång. Caác dûå aán taåo quyä phuác lúåi vaâ caác chûúng trònh trûúâng nöåi truá (stay-inschool) àaä àûúåc giúái thiïåu taåi Inàönïsia vaâ Thaái Lan, vaâ caác biïån phaáp caãi thiïån maång lûúái an toaân xaä höåi (bao göìm caã thõ trûúâng lao àöång, caãi caách hïå thöëng trúå cêëp hûu trñ, cung cêëp caác dõch vuå xaä höåi, can thiïåp coá àõnh hûúáng àïí giaãm àoái ngheâo) àaä àûúåc aáp duång taåi caác nûúác khaác. Vïì daâi haån, Ngên haâng Thïë giúái àang laâm viïåc nhùçm tùng cûúâng tñnh bïìn vûäng vïì mùåt xaä höåi vaâ nhên lûåc cuãa sûå phaát triïín àïí giaãi quyïët nhûäng yïëu keám vïì mùåt xaä höåi trong quaá trònh phaát triïín cuãa Àöng AÁ àoá laâ sûå bêët bònh àùèng gia tùng vaâ thiïëu nhûäng maång lûúái an toaân xaä höåi chñnh thûác nhû caác chïë àöå baão hiïím y tïë vaâ baão hiïím thêët nghiïåp - àöìng thúâi baão vïå vaâ cuãng cöë caác thaânh tûåu vïì mùåt xaä höåi cuãa khu vûåc vïì giaáo duåc, y tïë vaâ caãi thiïån chêët lûúång cuöåc söëng. Ngên haâng Thïë giúái àang nhên röång caác nöî lûåc cuãa mònh àïí huy àöång caác nguöìn höî trúå tuâ bïn ngoaâi cho khu vûåc chõu khuãng hoaãng. Àaáng lûu yá laâ sûå àoáng goáp quan troång nhêët cuãa Ngên haâng Thïë giúái khöng phaãi laâ hoaåt àöång cung cêëp vöën maâ chñnh laâ sûå höî trúå cho khu vûåc naây khöi phuåc laåi àûúåc niïìm tin trong caác nhaâ àêìu tû trong vaâ ngoaâi nûúác bùçng nhûäng chñnh saách laânh maånh. Viïåc khöi phuåc laåi niïìm tin vaâo tûúng lai chñnh laâ bñ quyïët àïí thu huá t àûúå c caá c nguöì n vöë n múá i . Thöng thûúâng luön coá möåt khoaãng chïnh lïåch vïì thúâi gian giûäa viïåc thöng qua caác chñnh saách laânh maånh vaâ sûå lêëy laåi loâng tin cuãa thõ trûúâng. Ngên haâng Thïë giúái dûå àõnh àoáng vai troâ laänh àaåo trong viïåc huy àöång vöën úã giai àoaån naây. Noá seä tùng nguöìn cho vay àïën möåt mûác giúái haån dûåa trïn caác quy chïë riïng cuãa mònh miïîn laâ phuâ húåp vúái sûå cho pheáp cuãa chñnh saách caãi x caách trong nûúác. Hún nûäa, cuâng vúái caác àöëi taác khaác Quyä tiïìn tïå quöëc tïë, Ngên haâng Phaát triïín Chêu AÁ, caác chñnh phuã vaâ khu vûåc tû nhên - Ngên haâng Thïë giúái seä tòm kiïëm nhûäng caách thûác múái àïí huy àöång vöën nhùçm höî trúå cho viïåc phuåc höìi nhanh choáng nïìn kinh tïë. Nhiïåm vuå trûúác mùæt coân rêët nhiïìu. Cuöåc khuãng hoaãng xaãy ra úã Àöng AÁ cuäng trêìm troång nhû cuöåc khuãng hoaãng núå úã Myä Latinh vaâo nhûäng nùm 1980. Búãi vò cuöåc khuãng hoaãng naây àaä laâm àaão löån caác àõnh chïë chñnh trõ vaâ kinh tïë àûúng thúâi nïn hêìu nhû toaân böå xaä höåi úã Àöng AÁ cuäng àang biïën àöíi möåt caách ghï gúám theo nhûäng caách thûác maâ trûúác àoá 18 thaáng khöng möåt ai coá thïí àoaán biïët àûúåc. Roä raâng laâ têët caã caác nûúác Àöng AÁ àang thay àöíi nhûäng lïì löëi cuä trong viïåc quaãn lyá nïìn kinh tïë vaâ chñnh trõ. Caác cöng ty àaä tûâng vay mûúån dïî daäi vaâ thûúâng xuyïn duâng sûå tùng trûúãng nhanh choáng laâm vêåt thïë chêëp vay vöën àang dêìn dêìn tuên theo möåt kyã luêåt múái. Caác ngên haâng trûúác àêy vay àöìng yïn vaâ àö la àïí cho vay bùçng nöåi tïå maâ chó cêìn möåt caái gêåt àêìu cuãa chñnh phuã àïí laâm laá chùæn thò nay phaãi chõu sûå giaám saát chùåt cheä hún. Caác doanh nghiïåp vaâ caác ngên haâng àang tiïën haânh nhûäng thay àöíi sêu sùæc vïì quyïín súã hûäu vaâ töí chûác nhû caác nûúác Myä Latinh àaä tûâng laâm suöët nhûäng nùm 1980 hay nûúác Myä trong nhûäng nùm 1930. Mùåc duâ coân quaá súám àïí khùèng àõnh rùçng caác cöng ty vaâ ngên haâng coá thïí thoaát ra khoãi cuöåc khuãng hoaãng vúái quyïìn súã hûäu ñt têåp trung hún, sûå àaåi diïån röång raäi hún vaâ tñnh minh baåch nhiïìu hún cho caác cöí àöng chiïëm thiïíu söë, bao göìm caã ngûúâi nûúác ngoaâi, vaâ möåt kyã luêåt nghiïm ngùåt hún do caånh tranh trïn caã hai thõ trûúâng vöën vaâ haâng hoaá mang laåi. Tûúng tûå, caác chñnh phuã vaâ viïåc àiïìu haânh àêët nûúác cuäng àang coá nhûäng thay àöíi maånh meä. Thêåm chñ khi àang coân phaãi caáng àaáng möåt phêìn gaánh nùång tûâ caác baão laänh ngêìm trûúác àêy cho khu vûåc tû nhên, caác chñnh phuã àang tûå caãi töí àïí giaãm búát nhûäng khoaãn núå dûå phoâng naây vaâ giaãm vai troâ trûåc tiïëp cuãa mònh trong viïåc phên böí nguöìn vöën. Àöìng thúâi, hoå àaãm nhêån thïm nhûäng traách nhiïåm múái. Khi caác möëi quan hïå gia àònh truyïìn thöëng taåi nöng thön bõ phaá vúä búãi quaá trònh àö thõ hoaá, thò toaân böå xaä höåi úã trong khu vûåc àïìu tröng àúåi úã chñnh phuã sûå giuáp àúä nhùçm àaãm baão phuác lúåi xaä höåi cho ngûúâi ngheâo, ngûúâi thêët nghiïåp, ngûúâi öëm àau vaâ ngûúâi lúán tuöíi. Xeát vïì mùåt hêåu trûúâng, nhûäng xu hûúáng chñnh trõ múái trong hoaåt àöång cêìm quyïìn - tûâ Haân Quöëc úã phña Bùæc cho àïën Inàönïsia úã phña Nam - dûúâng nhû àaä baáo trûúác möåt sûå cöng khai múái, sûå lo ngaåi vïì naån tham nhuäng vaâ tinh thêìn traách nhiïåm. Haânh trònh dêîn túái sûå höìi phuåc, vúái àêìy sûå bêët öín, àang dêëy lïn möåt cöng cuöåc lõch sûã nhùçm taåo nïn tûúng lai cho treã em úã Àöng AÁ. Jean - Michel Severino Phoá chuã tõch Phuå traách Khu vûåc Thaái Bònh Dûúng vaâ Àöng AÁ xi Toám tùæt Ngên haâng Thïë giúái Cuöåc khuãng hoaãng taâi chñnh úã Àöng AÁ àang nhanh choáng chuyïín thaânh khuãng hoaãng vïì kinh tïë vaâ xaä höåi. Tiïìn cöng thûåc tïë àang giaãm xuöëng, vaâ caác thaânh phöë lúán trong khu vûåc àang àêìy ùæp ngûúâi lao àöång nhaân röîi tòm kiïëm viïåc laâm. ÚÃ nöng thön, caãnh nhûäng maãnh àêët khö neã vaâ nguöìn tñn duång caån kiïåt cöång laåi vúái nhau àaä àe doaå cuöåc söëng cuãa rêët nhiïìu ngûúâi. Kïí tûâ thúâi àiïím khi cuöåc khuãng hoaãng xaãy ra sau ba thêåp kyã tùng trûúãng nhanh choáng, caã möåt thïë hïå cöng nhên vaâ nöng dên chûa tûâng bao giúâ chûáng kiïën nhûäng tònh caãnh khùæc nghiïåt nhû vêåy, vaâ xaä höåi àaä chó taåo dûång àûúåc möåt ñt cú chïë chñnh thûác nhùçm giuáp cho hoå búát khöën khoá. Nghiïn cûáu naây àûa ra möåt phên tñch vïì cuöåc khuãng hoaãng, cung cêëp möåt baáo caáo liïn quan àïën tiïën trònh phaát triïín trong khu vûåc, vaâ àïì ra caác àûúâng löëi chñnh saách coá aãnh hûúãng àïën töëc àöå cuãa sûå phuåc höìi kinh tïë. Nhiïåm vuå cêëp baách haâng àêìu laâ khöi phuåc laåi caác àiïìu kiïån cho viïåc khúãi àöång laåi sûå tùng trûúãng kinh tïë trong toaân khu vûåc . Àiïìu naây àùåc biïåt àuáng àöëi vúái Thaái Lan, Haân Quöëc, lnàönïxia vaâ Malaisia, núi maâ sûå suy thoaái kinh tïë khöng hïì giaãm vaâ ngaây caâng sêu sùæc. Nhûäng nûúác khaác laâ nhûäng nûúác nhoã àang phaát triïín, cuäng àang caãm nhêån thêëy nhûäng àúåt soáng cuãa cún khuãng hoaãng vaâ àang phaãi chöëng cûå vúái sûå suy thoaái kinh tïë trêìm troång. Nïìn kinh tïë cuãa Àaâi Loan (Trung Quöëc), Viïåt Nam vaâ Trung Quöëc cho àïën nay àaä traánh khöng bõ rúi vaâo sûå àònh àöën, nhûng cuäng vêîn àang bõ àêíy xuöëng dûúái tònh traång tùng trûúãng theo xu thïë bònh thûúâng cuãa nhûäng nûúác naây. Nguöìn göëc cuãa cuöåc khuãng hoaãng Cho duâ sûå tùng trûúãng àaä caãi thiïån àûúåc cuöåc söëng cuãa nhûäng ngûúâi ngheâo, nhûng noá cuäng taåo ra möåt söë nguöìn göëc dêîn àïën dïî bõ töín thûúng vaâo giûäa nhûäng nùm 1990. Thaânh cöng cuãa khu vûåc - sûå tùng trûúãng nhanh choáng, viïåc quaãn lyá kinh tïë thêån troång vaâ tyã lïå núå thêëp - àaä khiïën khu vûåc naây trúã nïn hêëp dêîn trong viïåc thu huát vöën tû nhên. Caác nguöìn vöën naây, trong khi thuác àêíy tùng trûúãng, àûúåc truyïìn qua caác kïnh trung gian laâ hïå thöëng taâi chñnh nöåi àõa khöng àûúåc quaãn lyá töët vaâ àaä giuáp tùng tñn duång trong nûúác. Töëc àöå vaâ mö hònh cuãa sûå tùng trûúãng, cuâng vúái caác doâng vöën vaâo khöng xii àûúåc giaám saát thûúâng xuyïn, àaä dêîn àïën ba àiïím yïëu trong nïìn taãng cuãa sûå tùng trûúãng úã Àöng AÁ. · Thêm huåt taâi khoaãn vaäng lai lúán, àûúåc taâi trúå búãi caác nguöìn vöën ngùæn haån, àûa nïìn kinh tïë Àöng AÁ vaâo tònh thïë àaão löån bêët ngúâ. · Tûå do hoaá thõ trûúâng taâi chñnh trong nûúác thiïëu sûå àiïìu chónh vaâ giaám saát thêån troång thñch húåp àaä taåo àiïìu kiïån cho caác ngên haâng vaâ cöng ty nhêån caác khoaãn vay khöng àûúåc baão hiïím tûâ nûúác ngoaâi vaâ khiïën hoå dïî bõ töín thûúng trûúác nhûäng biïën àöång bêët ngúâ vïì tiïìn tïå. · Caá c cöng ty, do thiïë u möå t thõ trûúâng traái phiïëu vaâ cöí phiïëu phaát triïín toaân diïån, àaä vay ngên haâng quaá nhiïìu àïí nhùçm múã röång cöng viïåc kinh doanh möåt caách nhanh choáng, vaâ trúã thaânh caác cöng ty coá tyã lïå núå cao. Chñnh àiïìu naây khiïën hoå bõ töín thûúng trûúác sûå tùng laäi suêët. Khi caác thõ trûúâng trúã nïn lo ngaåi vïì khaã nùng bïìn vûäng cuãa tyã giaá höëi àoaái cöë àõnh cuãa Thaái Lan, caác doâng vöën àêìu tû vaâo àaä chaãy ngûúåc ra. Giaá trõ taâi saãn tuåt xuöëng - àùåc biïåt laâ bêët àöång saãn vaâ vöën cöí phêìn - vaâ bêët thêìn biïën voâng xoaáy lïn thaânh voâng xoaáy xuöëng. Giaá trõ taâi saãn suåt giaãm àaä laâm giaãm cuãa caãi vaâ taåo ra nhûäng khoaãn löî trïn baãng cên àöëi taâi saãn cuãa caác cöng ty taâi chñnh, nhu cêìu giaãm, caác thõ trûúâng thu heåp laåi khiïën doâng vöën ruát ra aâo aåt. Nhûäng khoaãn tiïìn chaåy toaán loaån àïí tòm möåt núi êín naáu an toaân khiïën tònh thïë caâng trúã nïn töìi tïå hún. Thaách thûác chñnh: Phuåc höìi laåi sûå tùng trûúãng Ngaây nay, thaách thûác chñnh laâ khöi phuåc laåi sûå tùng trûúãng bïìn vûäng vaâ cöng bùçng trong khu vûåc. Coá ba yïëu töë hònh thaânh nïn nïìn taãng cuãa chiïën lûúåc naây. Thûåc hiïån caác cuöåc caãi caách vïì mùåt cú cêëu àïí khöi phuåc sûã tùng trûúãng kinh tïë’ àaåt chêët lûúång cao. Caách duy nhêët àïí àaão ngûúåc tònh traång mêët thu nhêåp cuãa ngûúâi ngheâo úã caác nûúác laâ phuåc höìi laåi sûå tùng trûúãng kinh tïë. Nhûng chñnh chêët lûúång cuãa sûå tùng trûúãng múái laâ quan troång. Nïëu sûå tùng trûúãng naây khöng àaãm baão sûå bïìn vûäng vïì möi trûúâng, khöng tñnh àïën lúåi ñch cuãa ngûúâi ngheâo, hoùåc khöng toaân diïån búãi vò thiïëu caác nïìn baãng vïì cú cêëu thò sûå phuåc höìi seä khöng àaåt àûúåc nhûäng kïët quaã nhû àaä hûáa heån. Àiïìu tiïn quyïët laâ phaãi khúi dêåy laåi nhu cêìu. Caác hoaåt àöång xuêët khêíu àang tùng chêåm búãi caác nûúác laáng giïìng cuäng àang trong tònh traång suy thoaái, àêìu tû thò khöng öín àõnh do sûå mêët khaã nùng traã núå coá tñnh hïå thöëng cuãa caác ngên haâng vaâ khu vûåc cöng ty, sûå giaãm suát vïì thu nhêåp vaâ cuãa caãi àaä laâm giaãm nhu cêìu tiïu duâng. Taåi Inàönïsia, Haân Quöëc, vaâ Thaái Lan, ûúác tñnh coá àïën 20-65% caác cöng ty coá löî vûúåt quaá vöën cöí phêìn. Caác cöng ty mêët khaã nùng traã núå, núå nhiïìu khöng thïí traã àûúåc caác moán núå cuãa mònh. Do vêåy, caác khoaãn cho vay khöng sinh lúâi taåi nhûäng nûúác naây ûúác tñnh lïn àïën 20-40% Tònh traång naây àaä taåo ra möåt sûå tûå suy giaãm hïn tuåc theo voâng xoaáy trön öëc: sûå suy thoaái buöåc caác cöng ty phaãi trò hoaän hay vi phaåm nghôa vuå thanh toaán àöëi vúái ngên haâng, vaâ, khi söë lûúång caác khoaãn vay khöng hiïåu quaã tùng lïn, doâng tiïìn mùåt cuãa caác ngên haâng bõ chùån laåi, buöåc caác ngên haâng phaãi kyá kïët caác khoaãn vay múái cho caác cöng ty mêët khaã nùng thanh toaán vaâ thêåm chñ ài vay thïm àïí tùng lûúång tiïìn mùåt, do àoá caâng laâm sûå suy thoaái trúã nïn trêìm troång. Vò vêåy, baáo caáo naây têåp trung vaâo caác caãi caách vïì mùåt cú cêëu nhùçm phuåc höìi nhu cêìu möåt caách bïìn vûäng: tùng cûúâng chi tiïu cho quaá trònh cú cêëu laåi taâi chñnh vaâ cöng ty, thiïët lêåp möåt khuön khöí töët hún cho viïåc àiïìu haânh taâi chñnh vaâ cöng ty, nêng cao quaãn lyá khu vûåc nhaâ nûúác vaâ caãi thiïån chñnh saách vïì möi trûúâng. Chó coá tiïën triïín dûåa trïn sûå kïët húåp cuãa nhûäng nöåi dung cöng viïåc nïu trïn múái giuáp cho caác nûúác coá thïí àaãm baão rùçng tùng trûúãng seä mang tñnh bïìn vûäng vaâ vúái chêët lûúång cao. Thûá hai, àaãm baão cho caác nhoám ngûúâi coá thu nhêåp thêëp àûúåc baão vïå trong xiii suöët cuöåc khuãng hoaãng vaâ sau àoá hûúãng lúåi tûâ sûå phuåc höìi kinh tïë. Giaã sûã trong ba nùm túái, saãn lûúång giaãm liïn tuåc 10% vaâ phên phöëi thu nhêåp giaãm 10%, thò söë ngûúâi ngheâo taåi Inàönïsia, Thaái Lan, Malaisia vaâ Philippin coá thïí tùng gêëp àöi - tûâ khoaãng 40 triïåu lïn àïën hún 90 triïåu. Àêy laâ möåt àiïìu khoá coá thïí xaãy ra, nhûng vêîn laâ möåt phûúng aán coá thïí xaãy ra, vaâ caâng nhêën maånh têìm quan troång cuãa viïåc phuåc höìi sûå tùng trûúãng. Baáo caáo naây àûa ra chûúng trònh nghõ sûå cho caác chñnh saách taâi chñnh vò ngûúâi ngheâo, gúåi yá nhûäng caách àïí duy trò thu nhêåp cuãa ngûúâi ngheâo vaâ têåp trung vaâo viïåc nêng cao caác dõch vuå xaä höåi giuáp giaãm nheå nhûäng hêåu quaã xêëu nhêët cuãa cuöåc suy thoaái àöëi vúái ngûúâi ngheâo. Caác caãi caách trong hïå thöëng trúå cêëp hûu trñ, thõ trûúâng lao àöång vaâ giaáo duåc coá thïí giuáp àûa caác nhoám ngûúâi coá thu nhêåp thêëp vaâo con àûúâng phaát triïín kinh tïë bïìn vûäng. Cuöëi cuâng, cöång àöìng thïë giúái cêìn phaãi laâm nhûäng gò coá thïí àïí khöi phuåc laåi caác doâng vöën quöëc tïë. Caác nûúác trong khu vûåc àang phaãi traãi qua möåt biïën àöíi lúán vïì nguöìn vöën cuãa khu vûåc tû nhên. Caác chñnh saách trong nûúác nhùçm lêëy laåi niïìm tin cuãa caác nhaâ àêìu tû chñnh laâ àiïìu kiïån cêìn thiïët àïí tùng cûúâng nguöìn vöën tûâ khu vûåc tû nhên. Vúái caác chñnh saách phuâ húåp, möåt nöî lûåc kõp thúâi nhùçm huy àöång thïm nguöìn taâi chñnh seä laâm giaãm ài aáp lûåc àöëi vúái mûác tiïu duâng trong khu vûåc vaâ thuác àêíy tùng trûúãng. Nïëu huy àöång thïm àûúåc 10 tyã USD tûâ nguöìn vöën bïn ngoaâi vaâ nguöìn vöën naây àûúåc sûã duång àïí taåo ra caác khuyïën khñch vïì mùåt taâi chñnh, thò noá seä àem laåi möåt àöång lûåc maånh meä cho sûå tùng xiv trûúãng. Nïëu möåt vaâi khoaãn chi àûúåc daânh cho nhoám ngûúâi coá thu nhêåp thêëp thò noá seä laâm nheå búát taác haåi cuãa cún söët khuãng hoaãng. Baáo caáo naây khöng têåp trung vaâo cú chïë huy àöång taâi chñnh cuå thïí möåt cuöåc trao àöíi àaä àûúåc biïët àïën úã moåi núi, tuy nhiïn, àiïìu thiïët yïëu laâ phaãi àöëi mùåt vúái thaách thûác naây möåt caách thùèng thùæn. Nhòn vïì tûúng lai Sûå phuåc höìi úã Àöng AÁ coá veã lêu hún so vúái Mïhicö vaâ aáchentina trong giai àoaån 1994-1995 do vêën àïì mêët khaã nùng thanh toaán cuãa ngên haâng vaâ cöng ty vaâ vò tònh traång suy thoaái cuãa toaân khu vûåc, kïí caã Nhêåt Baãn. Mùåc duâ coá sûå höî trúå nhêët àõnh cuãa nïìn kinh tïë toaân cêìu, nhûng nhûäng sûå cöë úã Nga vaâ úã nhûäng thõ trûúâng taâi chñnh thïë giúái vaâo nhûäng thaáng gêìn àêy àaä coá biïíu hiïån àaáng ngaåi túái mûác nhûäng àiïím àang saáng cuäng coá thïí múâ dêìn. Nhûäng trêån luåt úã Trung Quöëc gêìn àêy coá aãnh hûúãng àïën triïín voång cuãa khu vûåc. Möåt nïìn kinh tïë toaân cêìu tùng trûúãng coá leä seä laâ yïëu töë quan troång nhêët àöëi vúái sûå phuåc höìi cuãa Àöng AÁ. Tuy nhiïn, ngûúâi ta coá thïí dïî bi quan quaá mûác vïì tûúng lai cuãa khu vûåc naây. Nhiïìu nûúác trong khu vûåc àang chuyïín àöíi nhanh choáng nhùçm ban haânh nhûäng chñnh saách múái vaâ chêëp nhêån caác caách laâm ùn múái, minh baåch hún. Hoå toã ra sùén saâng hoaåt àöång tñch cûåc vûúåt bêåc, hy sinh quyïìn lúåi ngaây nay cho mai sau. Haäy cûá xem tyã lïå tiïët kiïåm cao vêîn àang tiïëp tuåc diïîn ra cuãa khu vûåc thò roä. Nïëu töëc àöå caãi caách àûúåc àêíy nhanh vaâ nïëu cöång àöìng thïë giúái àaáp ûáng möåt caách tñch cûåc thò khu vûåc naây chùèng bao lêu seä tiïën trïn con àûúâng phuåc höìi. Chûúngmöåt Cuöåc khuãng hoaãng Àöng AÁ: Möåt caách nhòn khaái quaát Giûäa thaáng Mûúâi, anh Sugiyanto, 21 tuöíi, coân àang lao àöång taåi möåt cöng trûúâng úã Jakarta. Saáu thaáng trûúác àoá, anh tûâ laâng Banjarjo úã trung Java àaä túái thuã àö trïn möåt chuyïën xe buyát chaåy suöët àïm. (Trïn truyïìn hònh thêëy viïåc kiïëm tiïìn úã Jakarta khaá dïî daâng. Mùåc duâ, tûâ höìi àoá tiïìn àaä trúã nïn khan hiïëm. Cuöåc khuãng hoaãng taâi chñnh úã Inàönïsia àaä khiïën nhiïìu dûå aán xêy dûång phaãi taåm ngûâng. Do viïåc laâm múái khan hiïëm, Sugiyanto phaãi trúã vïì nhaâ úã Banjarjo vaâo àêìu thaáng Mûúâi möåt vaâ anh nhêån ra rùçng thoác luáa cuãa cha mònh cuäng àaä caån kiïåt. Thúâi tiïët khö haån nhiïìu thaáng khiïën àöìng ruöång khö nûát khùæp núi. Khöng coá viïåc laâm, khöng coá mûa, khöng coá löëi thoaát. Suöët ngaây, Sugiyanto khöng coá viïåc gò ngoaâi viïåc ngöìi chúâ trïn chiïëc xe mö tö vúái hy voång coá ngûúâi thuï chúã àïí kiïëm chuát ñt tiïìn. Nhûng ñt ngûúâi thuï. Dên laâng muöën daânh tiïìn àïí mua nûúác duâng cho sinh hoaåt. - Margot Cohen, “Àêët nûúác khöng may mùæn”, Taåp chñ Far Eastern Economic Review, ngaây 25 thaáng Mûúâi hai 1997. Sau ba thêåp kyã phaát triïín vûúåt bêåc, kinh tïë caác nûúác Àöng AÁ àaä rúi vaâo tònh traång àaáng lo ngaåi. Caác nïìn kinh tïë àaä möåt thúâi phaát àaåt nhû Thaái Lan, Haân Quöëc, lnàönïsia vaâ Malaisia seä suy giaãm trong nùm nay. Singapo, Höìng Cöng (Trung Quöëc) vaâ Àaâi Loan, vúái hïå thöëng taâi chñnh maånh, coá lûúång dûå trûä ngoaåi tïå cao, cho àïën nay àaä traánh àûúåc nhûäng hêåu quaã töìi tïå nhêët do aãnh hûúãng lêy lan cuãa cuöåc khuãng hoaãng tûâ caác nûúác khaác, nhûng thõ trûúâng xuêët khêíu vaâ hoaåt àöång kinh doanh àïìu bõ thu heåp. Caác nïìn kinh tïë chuyïín àöíi, àûúåc baão höå cuåc böå nhúâ caác taâi khoaãn vöën nûãa àoáng nûãa múã vaâ tyã lïå 1 thêëp cuãa núå ngùæn haån trïn lûúång dûå trûä, àaä phaãi àûúng àêìu vúái nhiïìu thaách thûác liïn quan túái khaã nùng suy giaãm xuêët khêíu vaâ suy giaãm doâng vöën tûâ ngoaâi vaâo. Caác nïìn kinh tïë nhoã hún, tûâ Möng Cöí túái Phigi, cuäng bõ taác àöång maånh cuãa cún baäo taâi chñnh xung quanh. Nïìn kinh tïë quöëc àaão Solomon coá thïí bõ suy giaãm 10% hoùåc nhiïìu hún trong nùm 1998. Cuöåc khuãng hoaãng taâi chñnh vaâ tiïìn tïå àaä nhanh choáng chuyïín thaânh möåt cuöåc khuãng hoaãng xaä höåi. Trûúác àêy, kinh tïë phaát triïín öín àõnh àaä taåo nïìn taãng cho cuöåc söëng cuãa ngûúâi ngheâo vaâ thay thïë cho möåt hïå thöëng chñnh thöëng vïì baão trúå xaä höåi. Ngaây nay, nhûäng àiïìu àoá àaä luâi vaâo quaá khûá. Thêët nghiïåp gia tùng. Lûúng thûåc tïë cuãa ngûúâi lao àöång coá thu nhêåp thêëp úã thaânh thõ giaãm àaáng kïí, vaâ úã nhiïìu thaânh phöë lúán trong khu vûåc, coá rêët nhiïìu ngûúâi lao àöång mong kiïëm àûúåc viïåc laâm àïí töìn taåi. Laåm phaát tùng coá thïí laâm cho viïåc phên phöëi thu nhêåp trúã nïn töìi tïå hún vaâ laâm giaãm hún nûäa tiïìn lûúng thûåc tïë cuãa nhoám ngûúâi coá thu nhêåp thêëp. Haån haán cuäng laâm cho tònh hònh thïm töìi tïå. Phêìn lúán diïån tñch àêët àai maâu múä cuãa khu vûåc bõ khö haån, nûát neã, khiïën cho nöng dên khoá tranh thuã àûúåc lúåi thïë maâ giaá lûúng thûåc cao taåo cho hoå. Phuå nûä vaâ treã em ngheâo laâ nhûäng ngûúâi àêìu tiïn phaãi àöëi àêìu vúái nhûäng gay go, thaách thûác cuãa cuöåc söëng do taác àöång cuãa viïåc giaãm thu nhêåp naây. Cuäng nhû vêåy, úã möåt söë nûúác, aáp lûåc kinh tïë àaä thöíi buâng lïn nhûäng àõnh kiïën xaä höåi tiïìm taâng àöëi vúái nhûäng ngûúâi thiïíu söë vaâ nhûäng ngûúâi nhêåp cû. Nhûäng taác àöång naây khöng chó giúái haån úã têìng lúáp dên ngheâo. Àöìng tiïìn mêët giaá vaâ sûå suåp àöí cuãa thõ trûúâng vöën cöí phêìn àaä laâm tiïu biïën mêët caác khoaãn tiïìn tiïët kiïåm cuãa têìng lúáp trung lûu vaâ nhûäng ngûúâi múái phêët lïn. Giaá trõ vöën cöí phêìn trong khu vûåc bõ giaãm hún 400 tyã USD, kïí tûâ ngaây 2 thaáng Baãy 1997. Trong khi àoá, nhûäng nöî lûåc caãi thiïån chêët lûúång cuöåc söëng cuãa caác têìng lúáp dên cû úã caác nûúác Àöng AÁ thöng qua àêìu tû maånh meä hún vaâo caác lônh vûåc nhû möi trûúâng vaâ xaä höåi phaãi taåm ngûâng laåi. 2 Àöng AÁ: Con àûúâng dêîn àïën phuåc höìi Nhûäng dêëu hiïåu vïì sûå öín àõnh taâi chñnh múái, coá thïí laâ mong manh, àang xuêët hiïån úã böën trong nùm quöëc gia chêu AÁ chõu taác àöång cuãa khuãng hoaãng (Haân Quöëc, Philippin, Malaisia vaâ Thaái Lan). Kinh tïë Philippin àaä àûáng vûäng trûúác cuöåc khuãng hoaãng vaâ thïí hiïån sûác söëng àaáng ngaåc nhiïn. Sau sûå suåp àöí hïå thöëng taâi chñnh, Thaái Lan vaâ Haân Quöëc àaä dêìn khöi phuåc giaá trõ àöìng tiïìn vaâ böí sung lûúång dûå trûä ngoaåi tïå quöëc gia. Inàönïsia vêîn coân àang nöî lûåc àïí thiïët lêåp sûå öín àõnh tûâng phêìn. Tuy nhiïn, phuåc höìi kinh tïë nhû ngûúâi ta hy voång súám àaåt àûúåc vêîn coân laâ muåc tiïu xa vúâi. Trong khi triïín voång phuåc höìi laâ chûa chùæc chùæn thò roä raâng laâ nhûäng thay àöíi diïîn ra do sûå kiïån nùm 1997 cuäng tûúng tûå nhû nhûäng àöíi thay diïîn ra búãi cuöåc khuãng hoaãng núå úã caác nûúác Myä Latinh trong nhûäng nùm 1980. Mùåc dêìu thêët nghiïåp úã Àöng AÁ khöng trêìm troång túái mûác nhû úã möåt söë nûúác Myä Latinh, nhûng nhûäng ngûúâi coá mûác söëng chó trïn mûác ngheâo khöí laåi lúán hún nhiïìu, vò vêåy bêët cûá möåt sûå suy thoaái tiïëp theo naâo cuäng coá thïí laâm cho cuöåc söëng cuãa hoå trúã nïn khoá khùn hún. Hún thïë nûäa, cuá söëc suy thoaái àöëi vúái têìng lúáp trung lûu àaä diïîn ra nhû noá àaä tûâng xaãy ra sau giai àoaån hûng thõnh cuãa nïìn kinh tïë trong lõch sûã loaâi ngûúâi, seä rêët sêu röång. Giai àoaån cuöëi cuãa thïë kyã XX àöëi vúái Àöng AÁ àang thay àöíi caách thûác tiïën haânh kinh doanh, caách phên böí caác nguöìn lûåc vaâ caách thûác àiïìu haânh kinh tïë, vaâ trong möåt söë trûúâng húåp, àiïìu haânh chñnh trõ cuãa caác quöëc gia. Nghiïn cûáu naây seä xem xeát nhûäng thay àöíi noái trïn vaâ têåp trung vaâo caác vêën àïì liïn quan túái chñnh saách phuåc höìi kinh tïë bïìn vûäng. Nghiïn cûáu naây seä phaãn aãnh trung thûåc tònh hònh cuãa khu vûåc, baáo caáo vïì tiïën àöå nhûäng thay àöíi lúán diïîn ra trong nùm trûúác vaâ phên tñch nhûäng töìn taåi cêìn khùæc phuåc àïí khöi phuåc nïìn kinh tïë phaát triïín bïìn vûäng. Tuy nhiïn, caác nûúác trong khu vûåc khöng thïí haâi loâng vúái töëc àöå tùng trûúãng chó keáo daâi trong möåt thúâi gian ngùæn maâ mong muöën tiïëp tuåc àaåt àûúåc töëc àöå tùng trûúãng cao nhû àaä tûâng àaåt àûúåc trong ba thêåp kyã qua. Caác chûúng tiïëp theo seä ài vaâo nhûäng chñnh saách naây. Chûúng naây xem xeát nhûäng thaânh tûåu àaä àaåt àûúåc trong quaá khûá vaâ nguyïn nhên cuãa cuöåc khuãng hoaãng. Liïåu àiïìu kyâ diïåu laâ coá thûåc khöng? Nhûäng thaânh tûåu to lúán vïì phuác lúåi maâ caác nûúác Àöng AÁ àaåt àûúåc trong hai thêåp kyã qua laâ àiïìu khöng phaãi baân caäi. Tònh traång ngheâo khöí àaä giaãm xuöëng khöng chó theo chiïìu röång (con söë ngûúâi ngheâo) maâ coân theo chiïìu sêu (mûác àöå ngheâo). Tuöíi thoå trung bònh khi múái sinh, tyã lïå tûã vong cuãa treã sú sinh vaâ caác chó baáo vïì ngûúâi biïët àoåc, biïët viïët àaä àûúåc caãi thiïån qua tûâng nùm, taåo nïn nhûäng bûúác caãi thiïån thûåc sûå trong àúâi söëng nhên dên. Khu vûåc naây àaä thaânh cöng trong quaá trònh chuyïín sûå tùng trûúãng cao vaâ öín àõnh sang nêng cao mûác söëng cho ngûúâi dên. Súã dô nhû vêåy laâ vò tùng trûúãng - àûúåc höî trúå búãi caác dõch vuå xaä höåi trïn diïån röång - àaä taåo ra cöng ùn viïåc laâm cho ngûúâi ngheâo vaâ nhiïìu cú höåi tùng nùng suêët lao àöång. Àiïìu kyâ diïåu laâ coá thûåc vaâ coá thïí caãm nhêån àûúåc. Söë ngûúâi söëng trong caãnh ngheâo khöí úã khu vûåc naây àaä giaãm xuöëng möåt nûãa trong voâng 20 nùm qua. Biïíu àöì 1.1. cho chuáng ta thêëy söë lûúång ngûúâi ngheâo coá mûác BIÏÍU ÀÖÌ 1.1 söëng thêëp hún mûác ngheâo khöí quöëc tïë (1usd/ngaây)1 àaä giaãm tûâ 720 triïåu ngûúâi xuöëng coân 350 triïåu ngûúâi. Hún thïë nûäa, töëc àöå giaãm tyã lïå ngûúâi ngheâo àaä tùng nhanh trong thêåp kyã qua: töíng söë ngûúâi ngheâo giaãm 27% giai àoaån 1975-1985 vaâ giaãm thïm 34% giai àoaån 1985-1995. Töëc àöå giaãm ngheâo khöí àaä diïîn ra nhanh hún úã bêët cûá khu vûåc àang phaát triïín naâo trïn thïë giúái, vaâ kïët quaã laâ, tyã lïå ngûúâi ngheâo úã khu vûåc Àöng AÁ trong töíng söë ngûúâi ngheâo trïn thïë giúái àaä giaãm xuöëng. Nïëu vaâo thúâi àiïím nùm 1975, coá saáu trong söë 10 nûúác Àöng AÁ bõ xïëp vaâo caác nûúác ngheâo khöí tuyïåt àöëi thò túái nùm 1995 chó coân hai trong söë 10 nûúác noái trïn bõ xïëp vaâo diïån naây. Ngay trong phaåm vi khu vûåc Àöng AÁ, mûác àöå ngheâo vaâ tyã lïå giaãm àoái ngheâo úã caác nûúác khaác nhau cuäng khaác nhau. Nùm 1975, chó tñnh riïng söë ngûúâi ngheâo úã Trung Quöëc vaâ Inàönïsia àaä chiïëm 92% töíng söë ngûúâi ngheâo trong khu vûåc, chuã yïëu laâ do hai nûúác coá söë dên àöng nhêët. Tuy nhiïn, tûâ nùm 1975 úã hai nûúác naây, tònh traång ngheâo khöí àaä giaãm möåt tyã lïå àaáng kïí, 82% úã Inàönïsia vaâ 63% úã Trung Quöëc. Noái chñnh xaác hún, tñnh theo söë tuyïåt àöëi thò söë ngûúâi ngheâo àaä giaãm xuöëng möå t nûã a úã Trung Quöë c vaâ gêì n 3/4 úã Inàönïsia (nïëu tñnh theo tyã lïå phêìn trùm trïn àêìu ngûúâi thò tyã lïå naây laâ 64,3% nùm 1975 vaâ giaãm xuöëng 11,4% nùm 1995). Túái nùm 1995, söë ngûúâi ngheâo úã hai nûúác naây chiïëm 84% töíng söë ngûúâi ngheâo trong khu vûåc. Mùåc dêìu nhûäng thaânh tûåu àaåt àûúåc cuãa Inàönïsia laâ àaáng kïí nhûng Malaisia laåi laâ nûúác coá tyã lïå giaãm cao nhêët trong nhûäng nùm tûâ 1975 túái 1995 (giaãm 95%, tûâ 17,4% xuöëng dûúái 1%) vaâ Thaái Lan laâ nûúác àûáng thûá hai (giaãm 90%, tûâ 8,1% xuöëng dûúái 1%). Nhûäng thaânh tûåu naây àaåt àûúåc laâ nhúâ sûå tùng trûúãng kinh tïë cao trong nhûäng nùm vûâa qua. Möåt söë yïëu töë nùçm phña sau sûå tùng trûúãng naây. Àoá laâ chñnh phuã nhòn chung àaä: Nguöìn: Ngên haâng Thïë giúái 1997, Àiïìu kyâ diïåu cuãa moåi ngûúâi? ˆ Duy trò laåm phaát úã mûác thêëp vaâ tyã giaá höëi àoaái coá sûác caånh tranh thöng qua Cuöåc khuãng hoaãng Àöng AÁ: Möåt caách nhòn khaái quaát 3 möåt söë chñnh saách kinh tïë vô mö baão thuã. ˆ Àêìu tû vaâo nguöìn nhên lûåc thöng qua caác khoaãn chi tiïu cöng cöång vïì giaáo duåc. ˆ Khuyïën khñch tiïët kiïåm úã mûác cao bùçng caách duy trò tyã lïå laäi suêët thûåc dûúng vaâ baão vïå coá hiïåu quaã caác khoaãn tiïìn gûãi úã caác töí chûác taâi chñnh2. ˆ Haån chïë nhûäng meáo moá vïì giaá caã. ˆ Khuyïën khñch tiïëp thu cöng nghïå múái vaâ hiïån àaåi tûâ nûúác ngoaâi. ˆ Traá n h àaá n h thuïë ngêì m vaâ nhûä n g thaânh kiïën khaác khöng coá lúåi cho nöng nghiïåp. Möåt söë nghiïn cûáu àaä khùèng àõnh rùçng, tyã lïå tiïët kiïåm cao, àêìu tû vaâo nguöìn nhên lûåc vaâ caác chñnh saách öín àõnh kinh tïë vô mö laâ nhûäng yïëu töë quyïët àõnh cuãa sûå tùng trûúãng3. Taåi sao Àöng AÁ laåi ài xuöëng? Vúái nhûäng thaânh tûåu kinh tïë vaâ xaä höåi nöíi bêåt nhû thïë thò viïåc suy giaãm theo voâng xoaáy ài xuöëng bêët ngúâ úã caã nùm nûúác Àöng AÁ laâ rêët àaáng kinh ngaåc. Möåt vaâi vêën àïì vïì cú cêëu àaä àûúåc chuá yá vaâ phên tñch nhiïìu trûúác khi àöìng baåt (Thaái Lan) suåp àöí vaâo thaáng Baãy 1997. Vêåy thò liïåu caác vêën àïì vïì cú cêëu naây cuöëi cuâng coá dêîn àïën sûå kiïåt quïå cuãa mö hònh Àöng AÁ giöëng nhû mö hònh thay thïë nhêåp khêíu úã caác nûúác Myä Latinh àaä hoaân toaân kiïåt quïå trong thêåp kyã khuãng hoaãng cuãa nhûäng nùm 1980 hay khöng? Hay cuöåc khuãng hoaãng úã Àöng AÁ laâ kïët quaã cuãa nhûäng sai lêìm kinh tïë vô mö ngùæn haån vaâ cún hoaãng loaån taâi chñnh - möåt daång cuãa tai naån taâi chñnh - vô mö? Tùng trûúãng nhanh, àö thõ hoaá vaâ cöng nghiïåp hoaá àaä laâm xuêët hiïån nhiïìu vêën àïì múái vaâ khoá khùn àöëi vúái phaát triïín trûúác khi xaãy ra khuãng hoaãng. Nhûäng vêën àïì naây nùçm trong ba khña caånh: Thûá nhêët, tùng trûúãng nhanh trong àiïìu kiïån thiïëu caác thõ trûúâng taâi chñnh vaâ thõ trûúâng vöën 4 Àöng AÁ: Con àûúâng dêîn àïën phuåc höìi àuã maånh vaâ coá sûå tham gia röång raäi cuãa chñnh phuã, laâm cho caác khu vûåc taâi chñnh vaâ caác têåp àoaân thûúâng phaãi àêìu tû daâi haån bùçng nguöìn vöën vay núå ngùæn haån (àiïìu naây seä àûúåc thaão luêån úã dûúái). Thûá hai, tùng trûúãng kinh tïë huyã hoaåi caác cú chïë baão vïå truyïìn thöëng àöëi vúái ngûúâi thêët nghiïåp, ngûúâi öëm àau vaâ ngûúâi giaâ. Àöng AÁ àaä dûåa vaâo tyã lïå tiïët kiïåm caá nhên úã mûác cao vaâ caác möëi raâng buöåc gia àònh àïí chùm lo cho cha meå, öng baâ cuãa hoå, àöìng thúâi dûåa vaâo chñnh sûå tùng trûúãng àïí laâm caái phao cho thõ trûúâng lao àöång. Tùng trûúãng ngaây caâng àoâi hoãi lûåc lûúång lao àöång phaãi lûu àöång, dêîn àïën tònh traång di cû, múã röång quy mö tiïu duâng caá nhên, gêy ra aáp lûåc cùng thùèng àöëi vúái nhûäng caách thûác truyïìn thöëng trong quaá trònh giaãi quyïët caác vêën àïì xaä höåi úã caác nûúác àang chuyïín àöíi nhû Trung Quöëc vaâ Viïåt Nam, sûå múã röång vaâ phaát triïín cuãa caác thõ trûúâng àaä gêy ra aáp lûåc àöëi vúái hïå thöëng phuác lúåi cuãa caác xaä vaâ cuãa caác doanh nghiïåp nhaâ nûúác. ÚÃ nhûäng nûúác giaâu coá nhêët, baão àaãm viïåc laâm suöët àúâi trong khu vûåc cöng ty àang ngaây caâng trúã nïn laåc hêåu do nhu cêìu cuãa nïìn kinh tïë hiïån àaåi àoâi hoãi phaãi thay àöíi nhanh choáng vaâ tñnh linh hoaåt cao. Thûá ba, möåt sûå yïëu keám thuöåc loaåi khaác phaát sinh tûâ viïåc khai thaác caác nguöìn lûåc quöëc gia, àùåc biïåt laâ rûâng. Tùng trûúãng kinh tïë úã Àöng Nam AÁ àûúåc thuác àêíy möåt phêìn búãi viïåc khai thaác göî rûâng, caác nguöìn thuyã saãn möåt caách quaá àaáng vaâ sûå laäng phñ trong nöng nghiïåp. Mùåc dêìu viïåc tñnh toaán thu nhêåp quöëc gia laâ rêët khoá khi tñnh túái caác thiïåt haåi vïì möi trûúâng, nhûng möåt söë ûúác tñnh cho rùçng mûác tùng trûúãng töíng saãn phêím quöëc nöåi (GDP) cuãa Malaisia seä coá thïí giaãm ài xêëp xó 20% nïëu chi àuã àïí buâ àùæp laåi cho möi trûúâng. Mùåc dêìu vêåy, chuáng ta khöng coá nhiïìu bùçng chûáng àïí chûáng minh rùçng chó riïng nhûäng vêën àïì phaát triïín daâi haån kïí trïn àaä àuã àïí laâm chêåm laåi quaá trònh tùng trûúãng, laåi caâng khöng thïí àöåt ngöåt quay ngûúåc chiïìu quaá trònh tùng trûúãng. Tùng nùng suêët lao àöång nhòn chung cuäng chó trong giúái haån thöng thûúâng cuãa caác nûúác àang phaát triïín4. Nïëu lêåp luêån nhû vêåy thò “àiïìu kyâ diïåu” cuäng chùèng coá gò laâ diïåu kyâ. Tùng trûúãng kinh tïë nhanh choáng úã Àöng AÁ so vúái caác nûúác khaác coá àûúåc laâ do nhûäng hy sinh - àûúåc thïí hiïån úã tyã lïå tiïët kiïåm rêët cao, laâm viïåc chùm chó - thïí hiïån úã sûå tùng voåt tyã lïå tham gia cuãa lûåc lûúång lao àöång, vaâ àêìu tû vaâo giaáo duåc thïí hiïån úã trònh àöå kyä nùng cuãa lûåc lûúång lao àöång. Nùng suêët lao àöång tûå baãn thên noá khöng quan troång bùçng viïåc tùng thu nhêåp bònh quên àêìu ngûúâi, duâ bùçng bêët kyâ caách naâo, vaâ àún giaãn laâ Àöng AÁ àaä vûúåt tröåi hún caác khu vûåc khaác trïn thïë giúái bùçng biïån phaáp àêìy yá nghôa naây. Thêåm chñ nïëu tyã suêët hoaân vöën trïn àêìu tû röët cuöåc giaãm thò cêu hoãi àùåt ra laâ khi naâo vaâ liïåu rùçng nhû thïë coá àuã gêy nïn sûå suy thoaái maånh meä, thêåm chñ gêy nïn khuãng hoaãng hay khöng. Khi so saánh vúái mö hònh Solow truyïìn thöëng thò thêëy rùçng sûå phaát triïín kinh tïë úã Àöng AÁ àaä vûúåt quaá nhûäng dûå àoaán úã hêìu hïët caác quöëc gia (xem höåp 1.1). Hún thïë nûäa, bêët cûá sûå suy giaãm tùng trûúãng naâo gùæn vúái tyã suêët hoaân vöën giaãm dêìn thò cuäng phaãi laâ khi àaä bûúác vaâo hùèn thïë kyã XXI, chûá khöng phaã i úã giûä a nhûä n g nùm 1990. Nguöìn göëc chñnh cuãa cuöåc khuãng hoaãng seä phaãi tòm úã àêu àoá. Sûå xuêët hiïån khaã nùng dïî bõ töín thûúng cú cêëu Ba àöång lûåc taác àöång qua laåi àaä àûa möåt söë nûúác trong khu vûåc, trong àoá phaãi kïí àïën Thaái Lan, Haân Quöëc vaâ Inàönïsia, àïën chöî bõ töín thûúng búãi caác cuá söëc tûâ bïn ngoaâi: khaã nùng thu huát vöën cuãa tû nhên tùng, àùåc biïåt laâ vöën ngùæn haån. Söë vöën naây luön tòm kiïëm nhûäng núi àêìu tû àïí coá lúåi nhuêån cao hún; caác chñnh saách kinh tïë vô mö àaä cho pheáp àûa vöën tûâ ngoaâi vaâo àïí naåp nùng lûúång cho sûå buâng nöí vïì tñn duång; vaâ thõ trûúâng taâi chñnh múái àûúåc tûå do hoaá song chûa àûúåc àiïìu tiïët àuã àaä tùng lïn nhanh choáng. Bûác tranh töíng thïí coá thïí àûúåc hònh dung nhû sau: vöën tûâ thõ trûúâ n g vöë n trïn toaâ n cêì u , thûúâ n g laâ khöng liïn tuåc vaâ vûúåt quaá giúái haån húåp lyá, taác àöång qua laåi vúái hïå thöëng taâi chñnh àûúåc quaãn lyá keám trong nûúác àûúåc àûa vaâo caác nûúác naây àïí múã röång vöën tñn duång trong nûúác. Àiïìu naây, tûå thên noá àaä àûúåc böåc löå trong viïåc giaá taâi saãn bõ thöíi phöìng lïn, àùåc biïåt úã Thaái Lan, vaâ àaä laâm tùng thïm söë núå quaá lúán cuãa caác haäng vöën àaä coá möåt tyã lïå vöën vay quaá cao, laâm cho khu vûåc trúã nïn khöng àûúåc che chùæn trûúác nhûäng cuá söëc tûâ bïn ngoaâi do caác nhaâ àêìu tû thay àöíi kyâ voång cuãa hoå àöëi vúái viïåc àêìu tû vaâo khu vûåc naây. Vöën luön coá sùén Quaá trònh toaân cêìu hoaá caác thõ trûúâng taâi chñnh àaä diïîn ra vúái töëc àöå choáng mùåt. Chó tñnh riïng giai àoaån 19901997, vöën tû nhên àûúåc àûa vaâo caác nûúác àang phaát triïín àaä tùng hún 5 lêìn, tûâ 42 triïåu USD nùm 1990 túái 256 triïåu USD nùm 1997. Trong khi thûúng maåi thïë giúái chó tùng gêìn 5%/nùm, thò doâng vöën tû nhên tùng gêìn 30%/nùm. Nhûäng hònh thûác huy àöång vöën nhanh choáng nhêët nhû vay núå tûâ caác ngên haâng thûúng maåi vaâ àêìu tû giaán tiïëp chñnh laâ nhûäng yïëu töë taåo nïn töëc àöå tùng trûúãng cao trïn vïì luöìng vöën. Khuyïën khñch múã röång thõ trûúâng vöën laâ sûå tòm kiïëm raáo riïët möåt tyã suêët hoaân vöën trïn àêìu tû cao hún. “Nhûäng thõ trûúâng múái nöíi lïn” àaä buâng nöí vaâ hûáa BIÏÍU ÀÖÌ 1.2 Nguöìn vöën tû nhên cho caác nûúác àang phaát triïín vay àaä tùng voåt a. Sú böå Nguöìn: Hïå thöëng baáo caáo núå cuãa Ngên haâng Thïë giúái Cuöåc khuãng hoaãng Àöng AÁ: Möåt caách nhòn khaái quaát 5 heån möåt mûác lúåi nhuêån cao hún so vúái viïåc àêìu tû vaâo caác nûúác phaát triïín. Caác ngên haâng vaâ töí chûác tñn duång, thûúâng bõ vûúáng vaâo nhûäng thõ trûúâng nöåi àõa coá tñnh caånh tranh cao vaâ tùng trûúãng chêåm, àaä nhòn ra thïë giúái bïn ngoaâi, saâng loåc àïí tòm kiïëm cú höåi àêìu tû. Chñnh sûå thaânh cöng cuãa Àöng AÁ àaä khiïën cho noá trúã thaânh àõa àiïím lyá tûúãng vaâ sûå kïët húåp cuãa caác yïëu töë nhû mûác tùng trûúãng nhanh, tyã lïå núå thêëp vaâ quaãn lyá tïët kinh tïë vô mö àaä thu huát vöën àêìu tû nûúác ngoaâi tûåa nhû möåt thanh nam chêm vêåy. Tûâ vöën àêìu tû tûâ bïn ngoaâi túái sûå buâng nöí tñn duång: Kinh tïë vô mö vaâ chñnh saách tyã giaá höëi àoaái Chñnh saách kinh tïë vô mö úã khu vûåc Àöng AÁ duâ khöng chuã àõnh cuä n g àaä khuyïën khñch caác töí chûác tû nhên nùæm lúåi thïë cuãa viïåc dïî daâng tiïëp cêån vúái caác nguöìn vöën tûâ bïn ngoaâi. Caác doâng vöën naây àaä àûúåc duâng àïí taâi trúå cho cuöåc buâng nöí tñn duå n g úã trong nûúá c . Caá c nûúá c nhû Inàönïsia, Haân Quöëc, Malaisia vaâ Thaái Lan àaä traãi qua sûå gia tùng nhanh choáng nhu cêìu trong nûúác. Töíng húåp caác chñnh saách kinh tïë vô mö àûúåc sûã duång àïí àöëi phoá vúái nhûäng aáp lûåc quaá noáng vaâ caác doâng vöën àöí vaâo trong nhûäng nùm 1990 laâm tùng sûác huát àöëi vúái lûúång vöën àêìu tû hún nûäa vaâo caác nûúác naây, àùåc biïåt laâ sûå tñch tuå caác khoaãn núå ngùæn haån àöëi vúái nûúác ngoaâi phaãi traã. Tuy nhiïn, chñnh saách thùæt chùåt tiïìn tïå nhùçm loaåi boã aãnh hûúãng cuãa doâng vöën vaâo vaâ múã röång tñn duång àaä laâm tùng laäi suêët trong nûúác cuäng nhû taåo ra sûå chïnh lïåch vïì laäi suêët giûäa trong vaâ ngoaâi nûúác vaâ vò thïë àaä vö tònh khuyïën khñch caác nhaâ àêìu tû vay vöën tûâ nûúác ngoaâi àïí àêìu tû vaâo trong nûúác. Tûâ cuöëi nhûäng nùm 1980, xeát vïì phûúng diïån taâi chñnh, nhòn chung chñnh phuã cuãa caác nûúác trong khu vûåc luön coá böåi thu ngên saách, nhûng hoå cuäng chûa quen sûã duång coá hiïåu quaã chñnh saách taâi chñnh nhû laâ möåt cöng cuå kinh tïë vô mö. Trong khi chñnh saách taâi chñnh úã phêìn lúán caác quöëc gia Àöng AÁ vêîn 6 Àöng AÁ: Con àûúâng dêîn àïën phuåc höìi coân rêët baão thuã xeát theo yá nghôa vïì cú cêëu trung haån, taác àöång taâi chñnh tiïìn tïå (thay àöíi cú cêëu taâi chñnh) trúã nïn tñch cûåc taåi thúâi àiïím khi nhûäng aáp lûåc cêìu tùng lïn àöëi vúái nïìn kinh tïë naây5. Phêìn lúán caác nûúác thuöåc Hiïåp höåi caác quöëc gia Àöng Nam A Á(ASEAN) àaä aáp duång chñnh saách neo danh nghôa bùçng caách “neo” loãng àöìng tiïìn cuãa mònh vaâo àöìng àö la Myä trong thúâi gian dêîn àïën khuãng hoaãng, vaâ thay àöíi tyã giaá höëi àoaái thûåc cuãa thúâi kyâ trûúác. Neo khöng chñnh thûác vaâo àöìng USD taåo ra sûå chïnh lïåch lúán vïì laäi suêët àaä khuyïën khñch luöìng vöën tûâ bïn ngoaâi vaâo. Laäi suêët danh nghôa roä raâng àaä khuyïën khñch vay vöën bïn ngoaâi maâ khöng cêìn coá biïån phaáp baão àaãm. Tyã giaá höëi àoaái cên bùçng vaâ tyã giaá höëi àoaái thûåc luön caách biïåt do möåt mùåt laâ khaã nùng caånh tranh, lúåi nhuêån doanh nghiïåp giaãm vaâ mùåt khaác laâ sûå tùng giaá bêët àöång saãn. Tuy nhiïn, Singapo vaâ Höìng Cöng (Trung Quöëc) laâ ngoaåi lïå vò coá thõ trûúâng lao àöång rêët linh hoaåt vaâ nùng suêët lao àöång cao. Vò thïë sûå gùæn kïët vúái àöìng USD úã Höìng Cöng (Trung Quöëc) hay chñnh saách tiïìn tïå maånh úã Singapo khöng dêîn àïën chïnh lïåch tyã giaá höëi àoaái thûåc. Möåt yïëu töë khaác laâm cho vêën àïì trúã nïn phûác taåp hún laâ trong nùm 1996 àöìng yïn Nhêåt àaä giaãm giaá so vúái àöìng USD, nghôa laâ nhûäng àöìng tiïìn neo vaâo USD nay laåi mêët ài caã khaã nùng caånh tranh taåi thõ trûúâng àöìng yïn vöën rêët quan troång. Nhûng taác àöång quan troång nhêët taåo ra búãi caác chñnh saách naây chñnh laâ sûå khuyïën khñch viïåc vay vöën tûâ bïn ngoaâi. Caác chñnh saách ngoaåi höëi àoáng vai troâ rêët quan troång trong viïåc huy àöång caác doâng vöën. Bùçng viïåc giaãm ài möëi lo ngaåi vïì ruãi ro tyã giaá, ngûúâi ta thêëy khöng cêìn thiïët phaãi coá nhûäng àöång thaái baão hiïím cho caác khoaãn tiïìn vay àoá, vaâ hún thïë nûäa, nhûäng biïën àöång trong phaåm vi tûúng àöëi heåp cuãa tyã giaá höëi àoaái àaä taåo nïn möåt khuynh hûúáng thiïn vïì caác khoaãn vay ngùæn haån. Tûâ nùm 1994 àïën 1997, luöìng vöën tû nhên thûåc ài vaâo caác quöëc gia Àöng AÁ àaä àoáng goáp möåt phêìn àaáng kïí vaâo mûác