Tài liệu Thị trường bảo hiểm nhân thọ việt nam – cơ hội và thách thức

§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng a.lêi nãi ®Çu Thêi gian gÇn ®©y ,B¶o hiÓm nh©n thä ®· trë thµnh mét chñ ®Ò ®-îc nh¾c ®Õn vµ ®· ®-îc ®em ra bµn luËn nhiÒu trªn c¸c ph-¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng , khen – chª ®Òu cã c¶ . MÆc dï B¶o hiÓm nh©n thä míi ®-îc triÓn khai ë ViÖt Nam nh-ng ®· cã søc hÊp dÉn v× vËy lo¹i h×nh B¶o hiÓm non trÎ nµy tõ khi xuÊt hiÖn tíi nay kh«ng ngõng t¨ng tr-ëng víi tèc ®é chãng mÆt . Nã ®em l¹i viÖc lµm cho hµng chôc ngh×n lao ®éng , lµ kªnh huy ®éng vèn hiÖu qña ®Ó ®Çu t- cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ..... Nh-ng bªn c¹nh sù ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä nµy th× còng cßn cã rÊt nhiÒu ®iÒu ®ßi hái chóng ta ph¶i l-u t©m vµ cÇn bµn. Vµ ®Ò hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr-¬ng B¶o hiÓm nh©n thä hiÖn nay còng nh- nh÷ng c¬ héi, khã kh¨n , th¸ch thøc em ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi “ThÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam – c¬ héi vµ th¸ch thøc “ . §©y lµ mét chñ ®Ò lín , néi dung réng vµ phong phó cho nªn khi thùc hiÖn ®Ò tµi nµy em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vÒ néi dung , v× vËy em mong r»ng thµy sÏ th«ng c¶m cho nh÷ng thiÕu sãt cña em. Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n PGS – TS NguyÔn V¨n §Þnh – Ng-êi ®· h-íng dÉn , chØ b¶o vµ cung cÊp cho em nh÷ng th«nh tin quý b¸u ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh ®Ò tµi m«n häc nay. Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 2 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng b. néi dung I. kh¸i qu¸t chung vÒ bhnt: 1.sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña bhnt: c §èi t-îng tham gia cña B¶o hiÓm nh©n thä lµ rÊt réng vµ kh«ng cã giíi h¹n. nã bao gåm mäi ng-êi, mäi løa tuæi, mäi tÇng líp kh¸c nhau trong x· héi. LÞch sö ra ®êi cña B¶o hiÓm nh©n thä còng rÊt sím, cho ®Õn nay nã ®· ®-îc triÓn khai ë hÇu hÕt c¸c Hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä ®Çu tiªn trªn thÕ giíi ra ®êi vµo n¨m 1583, do c«ng d©n London lµ «ng William Gybbon tham gia. PhÝ b¶o hiÓm «ng ®ãng lóc ®ã lµ 32 b¶ng Anh, khi «ng chÕt n¨m ®ã ng-êi thõa kÕ cña «ng ®-îc h-ëng 400 b¶ng Anh N¨m 1759 c«ng ty b¶o hiÓm ra ®êi ®Çu tiªn ë Philadenphia (Mü). C«ng ty nµy cho ®Õn nay vÉn cßn ho¹t ®éng, nh-ng lóc ®Çu chØ b¸n bh cho c¸c con chiªn ë nhµ thê cña m×nh. N¨m 1762, c«ng ty bhnt Equitable ë n-íc Anh ®-îc thµnh lËp vµ b¸n bhnt cho mäi ng-êi d©n. ë Ch©u ¸, c¸c c«ng ty bhnt ra ®êi ®Çu tiªn ë NhËt B¶n. N¨m 1868 c«ng ty bh Meiji cña NhËt ra ®êi vµ ®Õn n¨m 1888 vµ 1889, hai c«ng ty kh¸c lµ Kyoei vµ Nippon ra ®êi vµ ph¸t triÓn cho ®Õn ngµy nay. C¸c n-íc X· héi chñ nghÜa tr-íc ®©y ®· triÓn khai bhnt. C«ng ty bhnt ë Liªn X« cò ra ®êi vµo n¨m 1929 Capitar. ViÖt Nam tr-íc ®©y c«ng ty bh H-ng-ViÖt ra ®êi vµo n¨m 1958 ®· tiÕn hµnh kinh doanh bhnt vµo n¨m 1973. XÐt mét c¸ch tæng thÓ th× trªn thÕ giíi, bhnt lµ lo¹i h×nh bh ph¸t triÓn nhÊt, n¨m 1985 doanh thu phÝ bhnt míi chØ ®¹t 630,5 tû USD, n¨m 1989 ®· lªn tíi 1210,2 tû USD vµ n¨m 1993 con sè nµy ®· lªn tíi 1647 tû USD, chiÕm gÇn 48% tæng phÝ bh. HiÖn nay cã 5 thÞ tr-êng bhnt lín nhÊt thÕ giíi ®ã lµ: Mü, NhËt, §øc, Anh vµ Ph¸p. theo sè liÖu thèng kª n¨m 1993, th× phÝ bhnt cña n¨m thÞ tr-êng nµy ®-îc thÓ hiÖn ë b¶ng sau. C¬ cÊu phÝ bhnt cña n¨m thÞ tr-êng lín nhÊt thÕ giíi n¨m 1993 Tªn n-íc 1. Mü Tæng doanh thu C¬ cÊu phÝ b¶o hiÓm (%) phÝ b¶o hiÓm Nh©n thä Phi nh©n thä (tû USD) 522,468 41,44 58,56 Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 3 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm 2. NhËt 3. §øc 4. Anh 5. Ph¸p sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng 230,143 107,403 102,360 84,303 73,86 26,14 39,38 60,62 64,57 35,43 56,55 43,65 Nguån: Gi¸o tr×nh kinh tÕ b¶o hiÓm Së dÜ bhnt ph¸t triÓn rÊt nhanh doanh thu phÝ b¶o hiÓm ngµy cµng t¨ng bëi v× lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy cã vai trß rÊt lín. Vai trß cña b¶o hiÓm nh©n thä kh«ng chØ thÓ hiÖn trong tõng gia ®×nh vµ ®èi víi tõng c¸ nh©n trong viÖc gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng, gi¶m bít khã kh¨n vÒ tµi chÝnh khi gÆp c¸c rñi ro, mµ cßn thÓ hiÖn trªn ph¹m vi toµn x· héi. Trªn ph¹m vi x· héi, b¶o hiÓm nh©n thä gãp phÇn thu hót vèn ®Çu t- n-íc ngoµi, huy ®éng vèn trong n-íc tõ nh÷ng nguån tiÒn mÆt nhµn rçi n»m trong d©n c-. nguån vèn nµy kh«ng chØ cã t¸c dông ®Çu t- dµi h¹n mµ cßn gãp phÇn thùc hµnh tiÕt kiÖm chèng l¹m ph¸t vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng. ViÖt Nam, B¶o hiÓm nh©n thä chÝnh thøc ®-îc triÓn khai tõ th¸ng 8 n¨m 1996 cßn tr-íc ®ã chØ lµ nh÷ng dù ¸n thÝ ®iÓm. MÆc dï nhµ n-íc cè g¾ng ®Çu t- ®Ó ph¸t triÓn lÜnh vùc nµy trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, gióp c¸c nhµ B¶o hiÓm trong n-íc vÒ mÆt tµi chÝnh, con ng-êi vµ tr¸ch nhiÖm. Nh-ng do søc Ðp qu¸ lín n¨m 1999, chóng ta ph¶i më cöa thÞ tr-êng B¶o hiÓm vµ tr-íc hÕt lµ thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä cho phÐp 4 c«ng ty lín vµo ViÖt Nam. Vµ cho ®Õn nay th× thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä cã thÓ nãi lµ s«i ®éng vµ ph¸t triÓn nhÊt trong lÜnh vùc B¶o hiÓm víi sè thu phÝ t¨ng nhanh. Bªn c¹nh ®ã lµ thÞ tr-êng tiÒm n¨ng lín víi sè d©n ®«ng. Vµ cã thÓ kh¼ng ®Þnh chØ mét vµi n¨m tíi th× thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam kh«ng thua kÐm g× thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä cu¶ c¸c n-íc trong khu vùc vµ thÕ giíi. 2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä 2.1 B¶o hiÓm nh©n thä võa mang tÝnh tiÕt kiÖm võa mang tÝnh rñi ro. Cã thÓ nãi ®©y lµ mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a B¶o hiÓm nh©n thä víi B¶o hiÓm phi nh©n thä. ThËt vËy, mçi ng-êi mua B¶o hiÓm nh©n thä sÏ ®Þnh kú nép mét kho¶n tiÒn nhá ( gäi lµ phÝ B¶o hiÓm ) cho ng-êi B¶o hiÓm, ng-êi B¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm tr¶ mét sè tiÒn lín (gäi lµ sè tiÒn B¶o hiÓm ) cho ng-êi ®-îc h-ëng quyÒn lîi B¶o hiÓm nh- ®· tho¶ thuËn tõ tr-íc khi cã c¸c sù kiÖn B¶o hiÓm x¶y ra. Sè tiÒn B¶o hiÓm ®-îc tr¶ khi ng-êi ®-îc B¶o hiÓm ®¹t ®Õn mét ®é tuæi nhÊt ®Þnh vµ ®-îc Ên ®Þnh trong hîp ®ång. HoÆc sè tiÒn B¶o hiÓm nµy ®-îc tr¶ cho c¸c th©n nh©n vµ gia ®×nh ng-êi ®-îc B¶o hiÓm khi ng-êi nµy kh«ng may bÞ chÕt sím. Sè tiÒn nµy gióp hä trang trai nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt nh- thuèc men, mai t¸ng, chi phÝ gi¸o dôc con c¸i.... ChÝnh v× vËy B¶o hiÓm nh©n thä võa mang tÝnh tiÕt kiÖm võa mang tÝnh rñi ro. TÝnh tiÕt kiÖm ®-îc thÓ hiÖn ngay trong tõng gia ®×nh, c¸ nh©n mét c¸ch th-êng xuyªn, cã kÕ ho¹ch vµ cã kØ luËt. Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 4 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng Néi dung tiÕt kiÖm khi mua B¶o hiÓm nh©n thä kh¸c víi c¸c h×nh thøc tiÕt kiÖm kh¸c ë chç, ng-êi B¶o hiÓm b¶o ®¶m tr¶ cho ng-êi tham gia B¶o hiÓm hay th©n nh©n cña hä mét sè tiÒn rÊt lín ngay c¶ khi hä míi tiÕt kiÖm ®-îc mét kho¶n tiÒn nhá. Cã nghÜa lµ khi ng-êi tham gia B¶o hiÓm kh«ng may gÆp rñi ro trong thêi h¹n ®· ®-îc Ên ®Þnh, nh÷ng ng-êi th©n cña hä sÏ nhËn ®-îc nh÷ng kho¶n trî cÊp hay sè tiÒn B¶o hiÓm tõ c«ng ty B¶o hiÓm. §iÒu ®ã thÓ hiÖn râ tÝnh chÊt rñi ro trong B¶o hiÓm nh©n thä. 2.2 B¶o hiÓm nh©n thä ®¸p øng ®-îc rÊt nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau cña ng-êi tham gia B¶o hiÓm Trong khi c¸c nghiÖp vô B¶o hiÓm phi nh©n thä chØ ®¸p øng ®-îc môc ®Ých lµ gãp phÇn kh¾c phôc hËu qu¶ khi ®èi t-îng tham gia B¶o hiÓm gÆp sù cè, tõ ®ã gãp phÇn æn ®Þnh tµi chÝnh cho ng-êi tham gia. Th× B¶o hiÓm nh©n thä ®¸p øng ®-îc nhiÒu môc ®Ých, mçi môc ®Ých cña B¶o hiÓm nh©n thä ®-îc thÓ hiÖn kh¸ râ trong tõng lo¹i hîp ®ång. Ch¼ng h¹n hîp ®ång B¶o hiÓm h-u trÝ sÏ ®¸p øng yªu cÇu cho ng-êi tham gia nh÷ng kho¶n trî cÊp ®Òu ®Æn hµng th¸ng, tõ ®ã gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng khi hä giµ yÕu. Hîp ®ång B¶o hiÓm tö vong sÏ gióp ng-êi ®-îc B¶o hiÓm ®Ó l¹i cho gia ®×nh mét sè tiÒn B¶o hiÓm khi hä bÞ tö vong. Sè tiÒn nµy ®¸p øng ®-îc rÊt nhiÒu môc ®Ých cña ng-êi qu¸ cè, nh-: trang tr¶i nî nÇn, gi¸o dôc con c¸i, phông d-ìng bè mÑ giµ....Hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä ®«i khi cßn cã vai trß nhmét vËt thÕ chÊp ®Ó vay vèn hoÆc B¶o hiÓm nh©n thä tÝn dông th-êng b¸n cho c¸c ®èi t-îng ®i vay ®Ó mua xe h¬i, ®å dïng gia ®×nh, hoÆc dïng cho c¸c môc ®Ých c¸ nh©n kh¸c... ChÝnh v× ®¸p øng ®-îc nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nªn lo¹i h×nh B¶o hiÓm nµy cã thÞ tr-êng ngµy cµng réng vµ ®-îc rÊt nhiÒu ng-êi quan t©m. 2.3. C¸c hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p TÝnh ®a d¹ng vµ phøc t¹p trong c¸c hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä ®-îc thÓ hiÖn ë ngay trong c¸c s¶n phÈm cña nã. Mçi s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä còng cã nhiÒu lo¹i hîp ®ång kh¸c nhau, ch¼ng h¹n cã lo¹i B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp thêi h¹n lµ 5 n¨m, 10 n¨m, 20 n¨m. mçi hîp ®ång kh¸c nhau l¹i cã sù kh¸c nhau vÒ sè tiÒn B¶o hiÓm, ph-¬ng thøc ®ãng phÝ, ®é tuæi cña ng-êi tham gia....Ngay c¶ trong mét b¶n hîp ®ång mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn còng ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 5 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng 2.4. PhÝ B¶o hiÓm nh©n thä chÞu t¸c ®éng tæng hîp cña nhiÒu nh©n tè, v× vËy qu¸ tr×nh ®Þnh phÝ kh¸ phøc t¹p. §Ó x¸c ®Þnh phÝ cho mét s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä lµ rÊt khã kh¨n vµ phøc t¹p bëi v× c¸c s¶n phÈm nµy chØ lµ nh÷ng s¶n phÈm v« h×nh kh«ng thÓ nµo c©n ®ong ®o ®Õm ®-îc do ®ã nã chÞu t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu yÕu tè nh-.  Tuæi thä cña ng-êi ®-îc B¶o hiÓm  Tuæi thä b×nh qu©n cña con ng-êi  Sè tiÒn B¶o hiÓm  Thêi gian tham gia  Ph-¬ng thøc thanh to¸n  Tû lÖ l¹m ph¸t cña ®ång tiÒn  L·i suÊt ®Çu t Tû lÖ chÕt  ................... Bªn c¹nh ®ã cßn cã c¸c chi phÝ ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm nh- chi phÝ thiÕt kÕ s¶n phÈm, chi phÝ khai th¸c, chi phÝ qu¶n lý hîp ®ång.... Qu¸ tr×nh ®Þnh phÝ ph¶i phô thuéc vµo c¸c yÕu tè trªn. Nh-ng ®iÒu khã kh¨n vµ phøc t¹p h¬n lµ ë chç ®«i khi c¸c tû lÖ nh-: tû lÖ chÕt, tû lÖ l·i ®Çu t-, tû lÖ l¹m ph¸t, tû lÖ huû bá hîp ®ång.... §ã lµ nh÷ng tû lÖ mµ ta ph¶i gi¶ ®Þnh ®Ó ph©n tÝch 2.5. B¶o hiÓm nh©n thä ra ®êi vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh . ë c¸c n-íc ph¸t triÓn, B¶o hiÓm nh©n thä ®· ra ®êi vµ ph¸t triÓn hµng tr¨m n¨m nay . Ng-îc l¹i mét sè quèc gia cho ®Õn nay ch-a triÓn khai ®-îc B¶o hiÓm nh©n thä mÆc dï ng-êi ta hiÓu râ vai trß vµ lîi Ých cña nã . §Ó lý gi¶i vÊn ®Ò nµy hÇu hÕt c¸c nhµ kinh tÕ ®Òu cho r»ng,c¬ së chñ yÕu ®Ó B¶o hiÓm nh©n thä ra ®êi vµ ph¸t trتn lµ nhê ®iÒu kiÖn kinh tÕ ph¸t triÓn . Nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ nh- :  Tèc ®é t¨ng tr-ëng cña tæng s¶n phÈm quèc néi  Tæng s¶n phÈm quèc néi tÝnh b×nh qu©n trªn mét ®Çu ng-êi  Møc thu nhËp cña d©n c Tû lÖ l¹m ph¸t cña ®ång tiÒn .  Tû lÖ hèi ®o¸i ............... Nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi gåm  §iÒu kiÖn vÒ d©n sè .  Tuæi thä b×nh qu©n cña ng-êi d©n Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 6 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng  Tr×nh ®é häc vÊn  Tû lÖ tö vong cña trÎ s¬ sinh ...... Ngoµi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi th× m«i tr-êng ph¸p lý còng ¶nh h-ëng kh«ng nhá ®Õn sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña B¶o hiÓm nh©n thä . 3.C¸c lo¹i h×nh B¶o hiÓm nh©n thä . Trong thùc tÕ hiÖn nay ,cã 3 lo¹i h×nh B¶o hiÓm nh©n thä c¬ b¶n :  B¶o hiÓm trong tr-êng hîp tö vong  B¶o hiÓm trong tr-êng hîp sèng  B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp Ngoµi ra ng-êi ta cßn ¸p dông c¸c ®iÒu kho¶n bæ sung cho c¸c lo¹i hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä c¬ b¶n nh-.  B¶o hiÓm tai n¹n  B¶o hiÓm søc khoÎ  B¶o hiÓm kh«ng nép phÝ khi bÞ th-¬ng tËt  B¶o hiÓm cho ng-êi ®ãn phÝ ...... Thùc chÊt c¸c ®iÒu kho¶n bæ sung kh«ng ph¶i lµ B¶o hiÓm nh©n thä ,v× kh«ng phô thuéc vµo sinh m¹ng ,cuèc sèng vµ tuæi thä cña con ng-êi ,mµ lµ B¶o hiÓm cho c¸c rñi ro kh¸c cã liªn quan ®Õn con ng-êi .Nh-ng ®«i khi ng-êi tham gia B¶o hiÓm vÉn thÊy rÊt cÇn thiÕt ph¶i tham gia ®Ó bæ sung cho c¸c hîp ®ång c¬ b¶n . 3.1. B¶o hiÓm nh©n thä trong tr-êng hîp tö vong §©y lµ lo¹i h×nh phæ biÕn nhÊt trong B¶o hiÓm nh©n thä vµ ®-îc chia thµnh hai nhãm . a.B¶o hiÓm tö kú . §-îc ký kÕt B¶o hiÓm cho c¸i chÕt xÈy ra trong thêi gian quy ®Þnh cña hîp ®ång . NÕu c¸i chÕt kh«ng xÈy ra trong thêi gian ®ã th× ng-êi ®-îc b¶o hiÓm kh«ng nhËn ®-îc bÊt kú mét kho¶n phÝ nµo tõ sè phÝ B¶o hiÓm ®· ®ãng . Ng-îc l¹i ,nÕu c¸i chÕt xÈy ra trong thêi gian cã hiÖu lùc cña hîp ®ång ,th× ng-êi B¶o hiÓm ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n sè tiÒn B¶o hiÓm cho ng-êi thô h-ëng quyÒn lîi B¶o hiÓm ®-îc chØ ®Þnh . §Æc ®iÓm . - Thêi h¹n B¶o hiÓm x¸c ®Þnh - Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi mang tÝnh t¹m thêi - Móc phÝ B¶o hiÓm thÊp v× kh«ng ph¶i lËp lªn quü tiÕt kiÖm cho ng-êi ®-îc b¶o hiÓm. Môc ®Ých . - B¶o ®¶m cho c¸c chi phÝ mai t¸ng ,ch«n cÊt - B¶o chî cho gia ®×nh vµ ng-êi th©n trong mèt thêi gian ng¾n - Thanh to¸n c¸c kho¶n nî nÇn vÒ nh÷ng kho¶n vay hoÆc thÕ chÊp cña ng-êi ®-îc B¶o hiÓm . Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 7 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng B¶o hiÓm tö kú cßn ®-îc ®a d¹ng ho¸ thµnh c¸c lo¹i h×nh sau:  B¶o hiÓm tö kú cè ®Þnh :Cã møc phÝ B¶o hiÓm vµ sè tiÒn B¶o hiÓm kh«ng thay ®æi trãng suèt thêi gian cã hiÖu lùc cña hîp ®ång .Møc phÝ thÊp nhÊt vµ ng-êi B¶o hiÓm kh«ng thanh to¸n khi hÕt h¹n hîp ®ång . Hîp ®ång hÕt hiÖu lùc nÕu sau ngµy gia h¹n hîp ®ång kh«ng nép phÝ B¶o hiÓm . Lo¹i nµy chñ yÕu nh»m thanh to¸n cho c¸c kho¶n nî tån ®äng trong tr-ên hîp ng-êi ®-îc B¶o hiÓm bÞ tö vong.  B¶o hiÓm tö kú cã thÓ t¸i tôc : Lo¹i nµy cã thÓ t¸i tôc vµo ngµy kÕt thóc hîp ®ång vµ kh«ng yªu cÇu cã thªm b»ng chøng nµo vÒ søc khoÎ cña ng-êi ®-îc B¶o hiÓm , nh-ng cã sù giíi h¹n vÒ ®é tuæi (th-êng ®é tuæi tèi ®a lµ 65 tuæi). T¹i lóc t¸i tôc , phÝ B¶o hiÓm t¨ng nªn v× ®é tuæi cña ng-êi ®-îc b¶o hiÓm t¨ng nªn.  B¶o hiÓm tö kú cã thÓ chuyÓn ®æi : §©y lµ lo¹i h×nh B¶o hiÓm tö kú cè ®Þnh nh-ng cho phÐp ng-êi ®-îc B¶o hiÓm cã sù lùa chän cã thÓ chuyÓn ®æi mét phÇn hay toµn bé hîp ®ång ®ang cã hiÖu lùc thµnh mét hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi hay B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã khi hîp ®ång ®ang cßn hiÖu lùc . PhÝ B¶o hiÓm ®-îc tÝnh dùa trªn B¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi hay B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp .  B¶o hiÓm nh©n thä tö kú gi¶m dÇn : §©y lµ lo¹i h×nh B¶o hiÓm mµ cã mét bé phËn cña sè tiÒn B¶o hiÓm gi¶m hµng n¨m theo mét møc quy ®Þnh . Bé phËn nµy gi¶m tíi 0 vµo cuèi kú h¹n hîp ®ång . §Æc ®iÓm cña lo¹i nµy lµ: PhÝ B¶o hiÓm d÷ l¹i ë møc cè ®Þnh PhÝ thÊp h¬n B¶o hiÓm tö kú cè ®Þnh Giai ®o¹n nép phÝ ng¾n h¬n toµn bé thêi h¹n hîp ®ång ®Ó tr¸nh viÖc thanh to¸n vµo cuèi thêi h¹n cña hîp ®ång khi mµ sè tiÒn b¶o hiÓm cßn rÊt nhá .  B¶o hiÓm nh©n thä tö kú t¨ng dÇn :lo¹i nµy ®-îc ph¸t hµnh nh»m gióp ng-êi tham gia b¶o hiÓm cã thÓ ng¨n chÆn ®-îc yÕu tè l¹m ph¸t cña ®ång tiÒn . Cã nghÜa lµ sè tiÒn B¶o hiÓm thùc trong hîp ®ång bÞ gi¶m do ®ång tiÒn tôt gi¸ trong mét kho¶ng thêi gian . §Ó ng¨n chÆn cã thÓ: T¨ng sè tiÒn B¶o hiÓm theo mét tû lÖ % ®-îc lËp hµng n¨m HoÆc ®-a ra hîp ®ång ng¾n h¹n sau ®ã t¸i tôc víi mét sè tiÒn B¶o hiÓm t¨ng dÇn.  B¶o hiÓm thu nhËp gia ®×nh : Lo¹i h×nh B¶o hiÓm nµy nh»m ®¶m b¶o thu nhËp cho mét gia ®×nh khi kh«ng may ng-êi trô cét trong gia ®×nh bÞ chÕt .QuyÒn lîi b¶o hiÓm mµ gia ®×nh nhËn ®-îc sau c¸i chÕt cña ng-êi trô cét cã thÓ lµ: NhËn ®-îc toµn bé (trän gãi ). NhËn ®-îc tõng phÇn dÇn dÇn cho ®Õn khi hÕt h¹n hîp ®ång. Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 8 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng NÕu nh- ng-êi ®-îc b¶o hiÓm cßn sèng cho ®Õn khi hÕt h¹n hîp ®ång th× ng-êi ®-îc b¶o hiÓm còng nh- gia ®×nh sÏ kh«ng nhËn ®-îc bÊt kú mét kho¶n thanh to¸n nµo tõ c«ng ty B¶o hiÓm .  B¶o hiÓm thu nhËp gia ®×nh t¨ng nªn : Lo¹I h×nh B¶o hiÓm nµy còng nh»m tr¸nh yÕu tè l¹m ph¸t cña ®ång tiÒn . §¶m b¶o c¸c kho¶n thanh to¸n cña c«ng ty B¶o hiÓm cho gia ®×nh khi kh«ng may ng-êi ®-îc b¶o hiÓm bÞ chÕt , t-¬ng -ng víi sè tiªn B¶o hiÓm khi ký hîp ®ång .  B¶o hiÓm nh©n thä tö kú cã ®IÒu kiÖn : §iÒu kiÖn ë ®©y lµ viÖc thanh to¸n trî cÊp chØ ®-îc thùc hiÖn khi ng-êi ®-îc b¶o hiÓm bÞ chÕt , ®ång thêi ng-êi thô h-ëng quyÒn lîi B¶o hiÓm ®-îc chØ ®Þnh trong hîp ®ång B¶o hiÓm ph¶i cßn sèng . b.B¶o hiÓm trän ®êi. §Æc ®iÓm : + Sè tiÒn B¶o hiÓm tr¶ mét lÇn khi ng-êi ®-îc b¶o hiÓm bÞ chÕt + Thêi h¹n B¶o hiÓm kh«ng x¸c ®Þnh phÝ B¶o hiÓm cã thÓ ®ãng ®Þnh kú hay ®ãng mét lÇn . + PhÝ B¶o hiÓm cao h¬n so víi B¶o hiÓm sinh m¹ng cã thêi h¹n . V× rñi ro chÕt ch¾c ch¾n sÏ xÈy ra , nªn sè tiÒn b¶o hiÓm ch¾c ch¾n sÏ ph¶I tr¶ +B¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi lµ lo¹i h×nh B¶o hiÓm dµi h¹n, phÝ ®ãng ®Þnh kú vµ kh«ng thay ®æi trong suèt qóa tr×nh B¶o hiÓm do ®ã t¹o nªn mét kho¶n tiÕt kiÖm cho ng-êi thô h-ëng B¶o hiÓm v× ch¾c ch¾n ng-êi b¶o hiÓm sÏ chi tr¶ sè tiªn B¶o hiÓm . Môc ®Ých: + §¶m b¶o chi phÝ mai t¸ng ,ch«n cÊt + §¶m b¶o thu nhËp ®Ó æn ®Þnh cuéc sèng cho gi ®×nh . +Gi÷ g×n tµI s¶n , t¹o dùng vµ khëi nghiÖp kinh doanh cho thÕ hÖ sau. 3.2. B¶o hiÓm trong tr-êng hîp sèng : Thùc chÊt cña lo¹I h×nh B¶o hiÓm nµy lµ ng-êi B¶o hiÓm cam kÕt chi tr¶ nh÷ng kho¶n tiÒn ®Òu ®Æn trong suèt kho¶ng thêi gian s¸c ®Þnh hoÆc trong suèt cuéc ®êi ng-êi tham gia B¶o hiÓm . NÕu ng-êi tham gia B¶o hiÓm chÕt tr-íc ngµy ®Õn h¹n thanh to¸n th× sÏ kh«ng ®-îc chi tr¶ bÊt kú kho¶n tiÒn nµo . §Æc ®IÓm: + CÊp ®Þnh kú cho ng-êi ®-îc B¶o hiÓm trong thêi gian nhÊt ®Þnh hoÆc cho ®Õn khi chÕt . + PhÝ B¶o hiÓm ®ãng mét lÇn . + NÕu trî cÊp ®Þnh kú cho ®Õn khi chÕt th× thêi gian kh«ng x¸c ®Þnh Môc ®Ých : + §¶m b¶o thu nhËp cè ®inh sau khi vÒ h-u hay cao tuæi søc yÕu +Gi¶m bít nhu cÇu phô thuéc vµo phóc lîi x· héi hoÆc con c¸I khi vÒ giµ . Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 9 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng +B¶o trî møc sèng trong suèt nh÷ng n¨m th¸ng cßn l¹I cña cuéc ®êi 3.3.B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp . Lo¹I h×nh b¶o hiÓm nµy lµ b¶o hiÓm c¶ trong tr-êng hîp ng-êi bÞ tö vong hay cßn sèng . YÕu tè tiÕt kiÖm vµ rñi ro ®an xen nhau v× thÕ nã ®-îc ¸p dông réng r·I ë hÇu hÕt c¸c n-íc trªn thÕ giíi . §Æc ®IÓm: + Sè tiÒn B¶o hiÓm ®-îc tr¶ khi hÕt h¹n hîp ®ång hoÆc ng-êi ®-îc b¶o hiÓm bÞ tö vong trong thêi h¹n hîp ®ång cßn hiÖu lùc . +Thêi h¹n B¶o hiÓm x¸c ®Þnh th-êng lµ: 5 n¨m , 10 n¨m, 20 n¨m ….. + PhÝ B¶o hiÓm th-êng ®ãng ®Þnh kú vµ kh«ng thay ®æi trong suèt thêi gian B¶o hiÓm + Cã thÓ ®-îc chia l·I th«ng qua ®Çu t- phÝ B¶o hiÓm vµ còng cã thÓ ®-îc hoµn phÝ khi kh«ng cã ®IÒu kiÖn tiÕp tôc tham gia . Môc ®Ých: +§¶m b¶o cuéc sèng cho gia ®×nh vµ ng-êi th©n . +T¹o lËp quü gi¸o dôc , h-u trÝ , tr¶ nî. +Dïng lµm vËt thÕ chÊp ®Ó khëi nghiÖp kinh doanh ….. 3.4.C¸c ®IÒu kho¶n B¶o hiÓm bæ sung . Khi triÓn khai c¸c lo¹I h×nh B¶o hiÓm nh©n thä , nhµ B¶o hiÓm cßn nghiªn cøu , ®-a ra c¸c ®IÒu kho¶n bæ sung ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng ho¸ cña kh¸ch hµng , cã c¸c ®IÒu kho¶n bæ sung sau ®©y ®-îc vËn dông : + §IÒu kho¶n bæ sung B¶o hiÓm l»m viÖn vµ phÉu thuËt: Cã nghÜa lµ nhµ B¶o hiÓm cam kÕt tr¶ c¸c phÝ l»m viÖn vµ phÉu thuËt khi ng-êi ®-îc b¶o hiÓm bÞ èm ®au vµ th-¬ng tËt . Tuy nhiªn , nÕu ng-êi ®-îc b¶o hiÓm tù g©y th-¬ng tÝch , tù tö ,mang thai vµ sinh në …th× kh«ng ®-îc h-ëng quyÒn lîi B¶o hiÓm . Môc ®Ých cña ®IÒu kho¶n nµy lµ nh»m trî gióp ng-êi tham gia gi¶m nhen g¸nh nÆng chi phÝ trong ®IÒu trÞ phÉu thuËt , ®Æc biÖt lµ trong tr-êng hîp èm ®au bÊt ngê . + §IÒu kho¶n bæ sung B¶o hiÓm tai n¹n : Nh»m trî gióp thanh to¸n chi phÝ trong ®IÒu trÞ th-¬ng tËt , tõ ®ã bï ®¾p sù mÊt m¸t hoÆc gi¶m thu nhËp do bÞ chÕt hoÆc th-¬ng tÝch cña ng-êi ®-îc b¶o hiÓm . §IÒu kho¶n nµy cã ®Æc ®IÓm lµ B¶o hiÓm kh¸ toµn diÖn c¸c hËu qu¶ tai n¹n nh- : ng-êi ®-îc b¶o hiÓm bÞ tµn phÕ , th-¬ng tËt toµn bé , th-¬ng tÝch t¹m thêi ,tai nan sau ®ã bÞ chÕt . Nh÷ng tr-êng hîp tù th-¬ng , tai n¹n do nghiÖn r-îu , ma tuý …®Òu kh«ng ®-îc h-ëng quyÒn lîi B¶o hiÓm . +§IÒu kho¶n bæ sung B¶o hiÓm søc khoÎ : Thùc chÊt ®IÒu kho¶n B¶o hiÓm nµy lµ nhµ B¶o hiÓm sÏ cam kÕt thanh to¸n khi ng-êi ®-îc b¶o hiÓm bÞ c¸c chøng bÖnh hiÓm nghÌo nh-: §au tim. Ung th-. Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 10 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng Suy gan. Suy thËn . Suy h« hÊp. ………………….. Môc ®Ých tham gia B¶o hiÓm ë ®ay nh»m cã ®-îc nh÷ng kho¶n tµI chÝnh nhÊt ®Þnh ®Ó trî gióp thanh to¸n c¸c kho¶n chi phÝ y tÕ lín gãp phÇn gi¶I quyÕt ,lo liÖu c¸c nhu cÇu sinh ho¹t trong thêi gian ®IÒu trÞ. NgoµI ra , trong mét sè tr-êng hîp c¸c nhµ B¶o hiÓm ®-a ra nh÷ng ®IÓm bæ sung kh¸c nh¶utong hîp ®ång B¶o hiÓm cña m×nh nh-: Hoµn phÝ B¶o hiÓm , miÔn thanh to¸n phÝ khi gÆp tai n¹n , th-¬ng tËt …..nh»m t¨ng tÝnh hÊp dÉn ®Ó thu hót ng-êi tham gia .MÆc dï phÝ cao h¬n , nh-ng c¸c hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä cã c¸c ®IÒu kho¶n bæ sung ®· ®¸p øng ®-îc nhu cÇu ®a d¹ng cña ng-êi tham gia . II-ThÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä . 1.Kh¸I niÖm. ThÞ tr-êng hiÓu theo nghÜa hÑp lµ sù tiÕp sóc gi÷a nh÷ng ng-êi cã môc ®Ých giao dÞch th-¬ng m¹I th«ng qua mua b¸n . Nh- vËy thÞ tr-êng lµ n¬I cã thÓ b¸n ®-îc hµng ho¸ vµ còng lµ ®Þa ®IÓm cã thÓ mua ®-îc hµng ho¸ . §øng trªn gãc ®é lµ mét nhµ B¶o hiÓm , thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä thùc chÊt lµ n¬I mua vµ b¸n c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä . ThÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä còng cã thÓ ®-îc hiÓu lµ sù kÕt hîp gi÷a cung vµ cÇu s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä , trong ®ã , nh÷ng ng-êi mua vµ nh÷ng ng-êi b¸n b×nh ®¼ng, cïng c¹nh tranh . Sè l-îng ng-êi mua vµ b¸n nhiÒu hay Ýt ph¶n ¸nh quy m« cña thÞ tr-êng lµ lín hay nhá . D-íi gãc ®é Marketing , thÞ tr-êng bao gåm toµn bé kh¸ch hµng hiÖn t¹I vµ kh¸ch hµng tiÒm n¨ng cña mét lo¹I s¶n phÈm .Kh¸ch hµng hiÖn t¹I lµ kh¸ch hµng ®ang tham gia vµo qu¸ tr×nh mua vµ sö dông s¶n phÈm ®ã . Kh¸ch hµng tiÒm n¨ng lµ kh¸ch hµng cã thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh mua vµ sö dông s¶n phÈm dã trong t-¬ng lai , kh¸ch hµng tiÒm n¨ng ph¶I tho¶ m·n c¸c ®IÒu kiÖn sau : + Cã nhu cÇu vÒ s¶n phÈm + Cã kh¶ n¨ng tµI chÝnh + Lµ ®èi t-îng tho¶ m·n c¸c ®IÒu kiÖn cña s¶n phÈm + Ng-êi b¸n cã thÓ tiÕp xóc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp víi hä Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 11 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng 2. C¸c bªn tham gia vµo thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä Tõ kh¸I niÖm thÞ tr-êng ë trªn , thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä lµ n¬i mua vµ b¸n c¸c c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä. Tõ ®ã ta thÊy thÞ tr-êng muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ph¶i cã ®ñ c¸c ®IÒu kiÖn sau ®©y : + Ph¶i cã ng-êi cung øng , tøc ng-êi b¸n c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä. + Ph¶i cã kh¸ch hµng , tøc ng-êi mua c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä. 2.1. Ng-êi cung øng c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä . C¸c bªn tham gia vµo qu¸ tr×nh cung øng c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä bao gåm : C¸c doanh ngiÖp B¶o hiÓm nh©n thä , c¸c ®¹i lý B¶o hiÓm nh©n thä ,c¸c m«I giíi B¶o hiÓm nh©n thä ,ngoµI ra cßn cã c¸c céng t¸c viªn còng tham gia vµo qu¸ tr×nh cung øng. *Doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä : Lµ doanh nghiÖp ®-îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng theo luËt kinh doanh B¶o hiÓm vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã liªn quan ®Ó kinh doanh trong lÜnh vùc B¶o hiÓm nh©n thä . C¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä th-êng cung øng c¸c s¶n phÈm cña m×nh mét c¸ch gi¸n tiÕp qua c¸c ®¹I lý cña c«ng ty , qua c¸c c«ng ty m«I giíi ,c¸c céng t¸c viªn , ®«I khi còng cung cÈp trùc tiÕp tíi kh¸ch hµng ë c¸c trô së , chi nh¸nh cña m×nh . *§¹i lý B¶o hiÓm nh©n thä : Lµ tæ chøc , c¸ nh©n ®-îc doang ngiÖp B¶o hiÓm nh©n thä uû quyÒn trªn c¬ së hîp ®ång ®¹I lý B¶o hiÓm theo quy ®Þnh cña luËt kinh doanh B¶o hiÓm vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã liªn quan. §¹i lý B¶o hiÓm nh©n thä cã thÓ coi lµ ng-êi cung cÊp chÝnh c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä trªn thÞ tr-êng . §¹I lý B¶o hiÓm nh©n thä ®-îc c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä uû quyÒn tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng sau ®©y : + Giíi thiÖu , chµo b¸n c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä + Thu xÕp , giao kÕt hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä +Thu phÝ B¶o hiÓm +Thu xÕp gi¶I quyÕt båi th-êng vµ chi tr¶ tiÒn B¶o hiÓm khi x¶y ra c¸c sù kiÖn B¶o hiÓm . +Thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kh¸c cã liªn quan ®Õn thùc hiÖn hîp ®ång B¶o hiÓm . * M«i giíi B¶o hiÓm : Doanh ngiÖp thùc hiÖn giíi B¶o hiÓm theo quy ®Þnh cña luËt kinh doang B¶o hiÓm vµ c¸c ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan. Doanh nghiÖp m«I giíi B¶o hiÓm còng cã vai trã rÊt quan träng trong viÖc ®-a s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä tí kh¸ch hµng .Vµ c¸c c«ng viÖc mµ c¸c doanh nghiÖp m«I giãi B¶o hiÓm ph¶I lµm lµ: + Cung cÊp th«ng tin vÒ lo¹I h×nh B¶o hiÓm ,®IÒu kiÖn ,®IÒu kho¶n , phÝ B¶o hiÓm , doanh nghiÖp B¶o hiÓm cho bªn mua B¶o hiÓm . Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 12 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng + T- vÊn cho bªn mua B¶o hiÓm trong viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro , lùa chän lo¹I h×nh B¶o hiÓm , ®IÒu kiÖn ,®iÒu kho¶n , biÓu phÝ B¶o hiÓm vµ doanh nghiÖp B¶o hiÓm . + §µm ph¸n , thu xÕp hîp ®ång gi÷a doanh nghiÖp B¶o hiÓm vµ bªn mua B¶o hiÓm . +Thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc kh¸c cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn thùc hiÖn hîp ®ång B¶o hiÓm theo yªu cÇu cña bªn mua B¶o hiÓm . 2.2. Kh¸ch hµng. Theo gãc ®é Marketing , thÞ tr-êng bao gåm toµn bé kh¸ch hµng hiÖn t¹i vµ kh¸ch hµng tiÒm n¨ng .Qua kh¸i niÖm nµy ta thÊy kh¸ch hµng lµ yÕu tè quan träng nhÊt kh«ng thÓ thiÕu ®-îc ,nã cã vai trß quyÕt ®Þnh cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng .NÕu kh«ng cã kh¸ch hµng còng ®ång nghÜa víi viÖc kh«ng cã thÞ tr-êng. Kh¸ch hµng hiÖn t¹i lµ kh¸ch hµng ®ang tham gia vµo qu¸ tr×nh mua vµ sö dông s¶n phÈm ®ã . Kh¸ch hµng tiÒm n¨ng lµ kh¸ch hµng cã thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh mua vµ sö dông s¶n phÈm dã trong t-¬ng lai , kh¸ch hµng tiÒm n¨ng ph¶I tho¶ m·n c¸c ®IÒu kiÖn sau : + Cã nhu cÇu vÒ s¶n phÈm + Cã kh¶ n¨ng tµI chÝnh + Lµ ®èi t-îng tho¶ m·n c¸c ®IÒu kiÖn cña s¶n phÈm + Ng-êi b¸n cã thÓ tiÕp xóc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp víi hä Kh¸ch hµng cña thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä lµ nh÷ng c¸ nh©n , c¸c tæ chøc , c¸c hé gia ®×nh ,kh«ng ph©n chia giÇu nghÌo, giai cÊp . MiÔn lµ ®èi t-îng ®ã cã nhu cÇu vµ quan t©m ®Õn s¶n phÈm th× nhµ B¶o hiÓm s½n sµng cung cÊp c¸c s¶n phÈm cña m×nh. 3.C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng tíi thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä . VÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn ,ng-êi ta coi thÞ tr-îng B¶o hiÓm nh©n thä lµ mét tæng thÓ. Nªn c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng nªn thÞ tr-êng nµy rÊt phong phó vµ ®a d¹ng . §Ó ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ cao trong viÖc nghiªn cøu thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä , cÇn ph¶i ph©n lo¹i c¸c nh©n tè trªn c¸c gãc ®é thÝch hîp *Trªn gãc ®é sù t¸c ®éng cña c¸c lÜnh vùc vµ thÞ tr-êng cã thÓ ph©n thµnh c¸c nh©n tè kinh tÕ ,chÝnh trÞ –x· hé , t©m sinh lý.......... + C¸c nh©n tè kinh tÕ : §©y lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng nhÊt ®èi víi thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä . Bëi v× nÕu mét n-íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn , thu nhËp cña ng-êi d©n ®-îc n©ng cao, nóc ®ã ng-êi ta míi nghÜ ®Õn c¸c h×nh thøc tiÕt kiÖm vµ c¸c h×nh thøc kh¸c ®Ó ®¶m b¶o cuéc sèng vµ ®©y lµ ®iÒu kiÖn ®Ó hä t×m ®Õn c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä víi môc ®Ých gãp phÇn lµm æn ®Þnh cuéc sèng, gi¶m bít khã kh¨n vÒ tµi chÝnh khi gÆp c¸c rñi ro , ®¶m b¶o cho con c¸i cã thÎ ®i häc , cã nguån thu nhËp khi vÒ giµ. Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 13 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng Vµ thùc tÕ còng cho thÊy hÇu hÕt c¸c n-íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn lµ nh÷ng n-íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cô thÓ lµ 5 thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä lín nhÊt thÕ giíi hiÖn nay lµ : Mü , NhËt , §øc , Anh vµ Ph¸p . + C¸c nh©n tè chÝnh trÞ – x· héi : C¸c nh©n tè nµy ¶nh h-ëng tíi thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä th«ng qua c¸c chñ tr-¬ng chÝnh s¸ch cña nhµ n-íc vÒ chÝnh tri , tr×nh ®«n v¨n ho¸ cña nh©n d©n vµ c¶ thãi quen cña ng-êi d©n . C¸c chñ tr-¬ng chÝnh s¸ch cña Nhµ n-íc cã thÓ lµ chÝnh s¸ch ®èi néi ,®èi ngo¹i , chÝnh s¸ch më cöa kinh tÕ , chÝnh s¸ch héi nhËp ........c¸c chÝnh s¸ch nµy cã ¶nh h-ëng to lín tíi sù ph¸t triÓn hay thu hÑp cña thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä cña n-íc ®ã . Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña ng-êi d©n còng ¶nh h-ëng tíi nhËn thøc cña ng-êi d©n vÒ c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä còng nh- vai trß cña B¶o hiÓm nh©n thä ®èi víi c¸c c¸ nh©n , c¸c gia ®×nh vµ toµn x· héi . + C¸c nh©n tè t©m sinh lý : §©y còng lµ yÕu tè quan träng bëi v× nÕu c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä còng nh- c¸c lo¹i h×nh B¶o hiÓm nh©n thä , t¹o ra ®-îc liÒm tin , t¹o ra ®-îc c¶m gi¸c an toµn cho ng-êi tham gia B¶o hiÓm th× sÏ dÉn tíi c¸c quyÕt ®Þnh mua cña kh¸ch hµng. *Ngoµi ra cßn cã sù t¸c ®éng cña c¸c cÊp qu¶n lý ®Õn thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä nh- c¸c nh©n tè qu¶n lý vÜ m«,c¸c nh©n tè qu¶n lý vi m«. + C¸c nh©n tè qu¶n lý vÜ m« : Nh- c¸c chiÕn l-îc vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ , c¸c chÝnh s¸ch vÒ ph¸p luËt , c¸c chÝnh s¸ch thuÕ, l·i suÊt tÝn dông ... C¸c nh©n tè nµy t¹o nªn m«i tr-êng kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp . Vµ c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä còng nh- c¸c doanh nghiÖp kh¸c muèn lµm ¨n cã hiÖu qu¶ , con ®-êng quan träng nhÊt lµ ph¶i vËn dông mét c¸ch thÝch hîp c¸c nh©n tè nµy . + C¸c nh©n tè vi m« lµ c¸c c«ng cô ®Ó qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp nh»m t¹o ra c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä víi chÊt l-îng cao vµ gi¸ c¶ phï hîp , ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng mét c¸ch tèt nhÊt dÉn tíi më réng thÞ truêng cña doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä . III.ThÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam – C¬ héi vµ th¸ch thøc. 1.Mét vµi nÐt vÒ thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam . Nãi ®Õn ViÖt Nam th× kh«ng ai kh«ng nh¾c ®Õn d©n sè ViÖt Nam , tuy lµ mét n-íc nhá bÐ nh-ng l¹i cã d©n sè rÊt ®«ng (cô thÓ lµ theo sè liÖu thèng kª 0 giê ngµy25/10/2002 d©n sè ViÖt Nam lµ 80 triÖu) vµ hiªn nay ®ang ®øng thø 2 Ch©u ¸ vµ ®øng thø 12 trªn thÕ giíi . Qua ®ã ta thÊy thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam lµ mét thÞ tr-êng cã tiÒm n¨ng n¨ng lín . Vµ hiÖn nay ®ang ®-îc c¸c c«ng ty B¶o hiÓm n-íc ngoµi chó ý ®Õn . Tuy vËy thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam cho ®Õn nay míi chØ trong giai ®o¹n ®Çu , manh món, vµ cßn non trÎ.Th¸ng 8/1996 hîp ®ång B¶o Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 14 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng hiÓm nh©n thä ®Çu tiªn ®-îc ph¸t hµnh , ®¸nh dÊu sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam . N¨m 1999 , lÇn ®Çu tiªn chóng ta më cöa thÞ tr-êng B¶o hiÓm vµ tr-íc hÕt lµ thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä , vµ ®ã còng lµ b-íc ngoÆt quan träng ®èi víi thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam . Tõ khi më cöa,thÞ tr-ßng B¶o hiÓm nh©n thä cho ®Õn nay ,thÞ tr-ßng ®· cã 5 doanh nghiÖp kinh doanh lÜnh vùc nµy ®ã lµ:B¶o viÖt,B¶o Minh- CMG, Manulife,Prudential vµ AIA. B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam mãi chØ ho¹t ®éng ®-îc 5 n¨m nh-ng còng ®· cã thµnh tùu rÊt to lín . + HiÖn nay B¶o hiÓm nh©n thä ®· cã mÆt trªn 61 tØnh thµnh + ThÞ tr-êng ®¹t tèc ®é t¨ng tr-ëng siªu m· + C¸c s¶n phÈm ngµy c¶ng ®a d¹ng vµ phong phó , ngµy cµng ®-îc hoµn thiÖn ,®¸p øng ngµy mét tèt h¬n nh÷ng nhu cÇu cña ng-êi tiªu dïng. + ChÊt l-îng phôc vô ngµy cµng ®-îc n©ng cao . + ThÞ tr-êng ngµy cµng s«i ®éng MÆc dï ®· cã nh÷ng thµnh tùu nh- vËy nh-ng nã vÉn cßn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò cÇn xÏm xÐt. Vµ ®Ó nghiªn cøu kü h¬n thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam ta ®i t×m hiÓu c¸c phÇn sau ®©y. 2.Sù ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam . Th¸ng8/1996®¸nh dÊu sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam ,vµ th¸ng 6/2002 võ qua lµ sinh nhËt lÇn thø 6 cña thÞ tr-êng .Nh×n mét c¸ch tæng thÓ qua nh÷ng n¨m ho¹t ®éng cña thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam cã nh÷ng nÐt næi bËt sau ®©y 2.1.ThÞ tr-êng s«i ®éng , c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t vµ toµn diÖn. Tõ th²ng 8/1996 ®Õn gi÷a n¨m 1999 chØ cã B°o ViÖt “Mét m×nh mét chî “ ,®Õn nay thÞ tr­êng ®± cã 5 doanh nghiÖp : B°o viÖt,B°o Minh- CMG, Manulife,Prudential vµ AIA. Tõ khi cã sù gãp mÆt thªm cña 4 doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi – nh÷ng tªn t-æi lín,®· cã kinh nghiÖm ho¹t ®éng ë n-íc ngoµi kÌm theo c¬ chÕ tµi chÝnh ,thï lao linh ho¹t , thÞ tr-êng s«i ®éng c¹nh tranh ngay cµng toµn diÖn vµ ph¸t triÓn víi tèc ®é cao . T×nh h×nh c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t ,cã thÓ thÊy râ ë c¸c thÞ tr-êng lín nh- Hµ Néi, Thµnh Phè HCM, H¶i Phßng,§µ N½ng.........sù c¹nh tranh thÓ hiÖn trªn tÊt c¶ c¸c mÆt nh- thu hót kh¸ch hµng , thu hót ®¹i lý (chÝnh s¸ch thï lao) , s¶n phÈm,dÞch vô, ®Þa bµn ho¹t ®éng ,qu¶ng c¸o , khuyÕn m¹i....... NÕu nh- míi ho¹t ®éng Manulife,Prudential vµ AIA chØ tËp trung triÓn khai á hai ®ia bµn lµ Hµ Néi, Thµnh Phè HCM vµ chñ yÕu h-íng vµo kh¸ch hµng cã thu nhËp trung b×nh kh¸ trë nªn , th× ®Õn nay c¸c c«ng ty nµy ®· tÝch cùc më réng ph¹m vi ho¹t ®éng sang c¸c ®Þa bµn cßn l¹i vµ h-íng tíi Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 15 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng c¸c kh¸ch hµng cã thu nhËp trung b×nh , ®Õn thêi ®iÓm nµy c¸c ®Òu lÊy môc tiªu t¨ng tr-ëng , më réng thÞ tr-êng lµ môc tiªu hµng ®Çu. XÐt vÒ mÆt tÝch cùc ,c¹nh tranh thùc sù trë thµnh mét nh©n tè quan träng thóc ®Èy thÞ tr-êng ph¸t triÓn .ChÝnh nhê sù ho¹t ®éng m¹nh mÏ cña c¸c do¹nh nghiÖp, ®· gióp d©n chóng nhËn thøc râ h¬n vÒ B¶o hiÓm nh©n thä, gióp ®-a dÞch vô B¶o hiÓm nh©n thä ®Õn tËn nhµ kh¸ch hµng, còng nhê c¹nh tranh c¸c doanh nghiÖp ®· n©ng cao chÊt l-îng phôc vô kh¸ch hµng, chÊt l-îng khai th¸c, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, ®ång thêi thóc ®Èy ®iÒu kho¶n, quy tr×nh nghiÖp vô (nh- in b¶n m« t¶ quyÒn lîi B¶o hiÓm, ®¸nh gi¸ rñi ro...), bæ xung c¸c dÞch vô t¨ng gi¸ trÞ( cho vay phÝ tù ®éng, cho vay theo hîp ®ång, kh«i phôc hiÖu lùc hîp ®ång...), hoµn thiÖn m« h×nh tæ chøc vµ ho¹t ®éng, trong ®ã ®ang chó träng lµ m« h×nh ®¹i lý, chÕ ®é thï lao cho ®¹i lý theo h-íng hiÖu qu¶ h¬n, phï hîp h¬n víi ®Æc ®iÓm cña kinh doanh B¶o hiÓm nh©n thä. C¹nh tranh còng th«i thóc c¸c doanh nghiÖp t×m c¸c biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh nh- øng dông tin häc, ®a d¹ng ho¸ c¸c kªnh ph©n phèi. Thêi gian qua c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä rÊt tÝch cùc øng dông khoa häc c«ng nghÖ th«ng tin vµo hÇu hÕt c¸c c«ng viÖc nhph¸t hµnh, qu¶n lý hîp ®ång, in ho¸ ®¬n, kÕ to¸n, thèng kª qu¶ng c¸o giíi thiÖu s¶n phÈm... Tuy vËy hiÖn t-îng c¹nh tranh thiÕu lµnh m¹nh (nh- tung tin gi¶), c¹nh tranh theo kiÓu chép giËt ®· xuÊt hiÖn g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn thÞ tr-êng lµm ¶nh h-ëng xÊu ®Õn h×nh ¶nh cña ngµnh, mÆc dï c¸c doanh nghiÖp ®· ®¹t ®-îc tho¶ thuËn hîp t¸c chung t¹i b¶n ghi nhí chung ngµy 10 th¸ng 7 n¨m 2000 nh»m thiÕt lËp mét thÞ tr-êng c¹nh tranh lµnh m¹nh H×nh 1: ThÞ phÇn B¶o hiÓm nh©n thä qua c¸c n¨m ( Theo doanh thu phÝ) N¨m 2001 N¨m 2000 Prudentia l 19.40% B¶o ViÖt 71.50% Manulife 7.60% BMCMG 0.70% AIA 0.80% B¶o ViÖt 54.30% Prudent ial 29.90% Manulif e 10.80% BMCMG 1.40% AIA 3.60% TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2001 , dÉn ®Çu trªn thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä vÉn lµ B¶o viÖt – lµ doanh nghiÖp nhµ n-íc vµ lµ doanh nghiÖp duy nhÊt kh«ng cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi víi thÞ phÇn lµ 54,3% , tèc ®é t¨ng tr-ëng doanh thu phÝ ®¹t 64,8% vµ lµ doanh nghiÖp duy nhÊt cã m¹ng l-íi phñ kh¾p c¸c tØnh thµnh .C¸c doanh nghiÖp kh¸c còng ®¹t ®-îc kÕt qu¶ rÊt tèt ,®Æc biÖt Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 16 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng lµ Prudential ®· ®¹t ®-îc kÕt qu¶ kh¸ ngo¹i môc . ChØ trong vßng 2 n¨m Prudential ®· v-¬n nªn vÞ trÝ thø hai víi gÇn 30% thÞ phÇn vµ trë thµnh ®èi träng lín ®èi víi B¶o viÖt trªn thÞ tr-êng .AIA,BM-CMG,Manulife trong n¨m 2001 còng gia t¨ng thÞ phÇn , tuy nhiªn tÝnh tíi thêi ®iÓm nµy th× c¸c doanh nghiÖp nµy còng chØ chiÕm ®-îc thÞ phÇn kh¸ nhá . Víi ®Æc ®iÓm kh¸ch hµnh lµ c¸c c¸ nh©n , sè l-îng doanh nghiÖp ngµy cµng t¨ng , cã thÓ nhËn ®Þnh ®-îc r»ng trong thêi gian tíi thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam sÏ thªm s«i ®éng , c¹nh tranh thªm s©u s¾c c¶ vÒ mäi mÆt theo h-íng cã lîi cho kh¸ch hµng , ®ång thêi chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè bÊt ngê . Sù ho¹t ®éng m¹nh mÏ cña thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam trong thêi gian qua cßn t¹o ra sù c¹nh tranh liªn ngµnh , trong ®ã râ rÖt nhÊt lµ c¹nh tranh gi÷a hÖ thèng ng©n hµng , b-u ®iÖn víi ngµnh B¶o hiÓm nh©n thä trong viÖc thu hót vèn nhµn rçi tõ c«ng chóng . MÆc dï lµ lÜnh vùc kinh doanh chËm cã l·i (cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay , c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam ®Òu ch-a cã l·i ), nh-ng B¶o hiÓm nh©n thä lµ lÜnh vùc kinh doanh mµu mì vµ bÒn v÷ng , hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t- , nhÊt lµ c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi . Cã thÓ nhËn ®Þnh r»ng , cïng víi chÝnh s¸ch héi nhËp cña ViÖt Nam còng nh- viÖc thùc hiÖn hiÖp ®Þnh ViÖt- Mü , trong thêi gian tíi ch¾c ch¾n sÏ xuÊt hiÖn nhiÒu g-¬ng mÆt míi trªn thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam lµm cho thÞ tr-êng thªm s«i ®éng . ViÖc t¨ng vèn cña c¸c doanh nghiÖp ®ang ®ang ho¹t ®éng trªn thÞ tr-êng còng ®· kh¼ng ®Þnh ®iÒu nµy. 2.2.Thµnh c«ng lín , tr-ëng thµnh nhanh. MÆc dï chóng ta míi thùc hiÖn lo¹i h×nh B¶o hiÓm nh©n thä ®-îc vµi n¨m nh-ng thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam ®· ®¹t ®-îc kÕt qu¶ rÊt ®¸ng tù hµo trªn nhiÒu mÆt cô thÓ: *Tèc ®é t¨ng tr-ëng cao vÒ doanh thu phÝ vµ sè hîp ®ång. NÕu nh- n¨m 1996 B¶o ViÖt míi triÓn khai thÝ ®iÓm B¶o hiÓm nh©n thä t¹i mét sè tØnh thµnh vµ ®¹t ®-îc kÕt qu¶ kh¸ khiªm tèn v¬Ý trªn 1200 hîp ®ång vµ doanh thu phÝ ch-a ®Õn 1 tû ®ång th× ®Õn n¨m 2000 doanh thu phÝ B¶o hiÓm nh©n thä toµn thÞ tr-êng ®· ®¹t gÇn 1300 tû ®ång vµ gÇn 1 triÖu hîp ®ång cã hiÖu lùc,n¨m 2001 lµ n¨m ®¸ng ghi nhí nhÊt cña thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam víi doanh thu phÝ ®¹t 2786 tû ®ång (t-¬ng ®-¬ng víi 0,55% GDP),v-ît kh¸ xa so víi tæng doanh thu phÝ B¶o hiÓm phi nh©n thä cña toµn thÞ tr-êng ,sè hiÖu lùc hîp ®ång tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2001 ®¹t kho¶ng 1,6 triÖu hîp ®ång (t-¬ng ®-¬ng víi 1,9% d©n sè ).So víi n¨m 2000,tèc ®é t¨ng doanh thu phÝ cña n¨m 2001 ®¹t 115,6%,trong ®ã tèc ®é t¨ng doanh thu phÝ tõ c¸c hîp ®ång míi ®¹t trªn 89%.NÕu tÝnh tõ khi míi b¾t ®Çu triÓn khai ,tèc ®é t¨ng doanh thu B¶o hiÓm nh©n thä b×nh qu©n trong nh÷ng n¨m qua ®¹t 250%/n¨m,cßn nÕu tÝnh tõ n¨m 1999,n¨m b¾t ®Çu cã sù gia nhËp cña c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä kh¸c ngoµi B¶o ViÖt,tèc Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 17 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng ®é doanh thu phÝ b×nh qu©n ®¹t trªn 135%/n¨m . §©y lµ tèc ®é t¨ng tr-ëng rÊt cao ph¶n ¸nh sù tr-ëng thµnh nhanh chãng cña thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam . N¨m 1997 1998 1999 2000 2001 Tèc ®é t¨ng 1742,1% 1060,0% 142,4% 162,6% 115,6 doanh thu phÝ (so % víi n¨m t-íc) H×nh 2: Doanh thu phÝ b¶o hiÓm nh©n thä toµn thÞ tr-êng qua c¸c n¨m (tû ®ång) 2786 3000 Tû ®ång 2500 2000 1292 1500 1000 492 500 0.95 17.5 1996 1997 203 0 1998 1999 2000 2001 N¨m Bªn c¹nh tèc ®é t¨ng tr-ëng doanh thu phÝ ,th× chÊt l-îng khai th¸c cò ®-îc n©ng nªn ®¸ng kÓ ,biÓu hiÖn qua sè tiÒn b¶o hiÓm trung b×nh trªn hîp ®ång , sè phÝ b¶o hiÓm b×nh qu©n /hîp ®ång ,sè phÝ b¶o hiÓm b×nh qu©n trªn hîp ®ång ngµy cµng cao , c«ng t¸c ®¸nh gi¸ rñi ro ®-îc chó träng h¬n (th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro søc khoÎ ,tµi chÝnh ,môc ®Ých tham gia,quyÒn lîi cã thÓ ®-îc b¶o hiÓm ),tû lÖ huû bá hîp ®ång cña toµn thÞ tr-êng d-íi 6%/n¨m (thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c thÞ tr-êng kh¸c ). *ThiÕt lËp m¹ng l-íi kinh doanh phñ kh¾p toµn quèc,m« h×nh tæ chøc qu¶n lý kinh doanh ngµy cµng ®-îc hoµn thiÖn : Thêi gian qua ,c¸c doanh nghiÖp vµ ®iÓn h×nh lµ B¶ë ViÖt ®· x©y dùng m¹ng l-íi cung cÊp dÞch vô kh¾p c¶ n-íc , nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña mäi tÇng líp nh©n d©n . Víi m¹ng l-íi phñ kh¾p c¸c huyÖn thÞ vµ ®éi ngò ®¹i lý ,c¸n bé khai th¸c ®«ng ®¶ë ,c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä ®· len lái vµo hang cïng ngâ hÎm ,tõ thµnh thÞ tíi n«ng th«n . M« h×nh tæ chøc vµ qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng hoµn thiÖn vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ ,®iÓn h×nh lµ chuyªn m«n ho¸ khai th¸c vµ thu phÝ .ViÖc ®µë t¹ë c¸n bé ,®¹i lý ngµy cµng ®-îc chó träng vµ ®-îc x¸c ®Þnh lµ nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh dÞch vô cung cÊp vµ thµnh c«ng cña doanh nghiÖp . *S¶n phÈm phong phó ®a d¹ng,kh¸ch hµng thuéc nhiÒu tÇng líp . Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 18 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng Khi B¶o ViÖt triÓn khai thÝ ®iÓm B¶o hiÓm nh©n thä ,chØ cã ba s¶n phÈm ®-îc ®-a ra thÞ tr-êng lµ B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp thêi h¹n 5 n¨m , 10 n¨m,vµ an sinh gi¸ë dôc .Cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng ,sè s¶n phÈm ®-a ra thÞ tr-êng ®· t¨ng nªn nhanh trãng,®a d¹ng vµ ngµy cµng ®-îc hoµn thiÖn .§Õn nay thÞ tr-êng ®· cã sù hiÖn diÖn cña tÊt c¶ c¸c chñng lo¹i B¶o hiÓm nh©n thä truyÒn thèng nh- hçn hîp ,sinh kú ,tö kú ,trän ®êi ,c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä c¸ch t©n, c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm h-u trÝ ,®ång thêi cßn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm bæ trî kh¸c . Víi sù ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä ®· ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu ®a d¹ng,phong phó vµ toµn diÖn cña nh©n d©n vÒ B¶o hiÓm nh©n thä .Sè liÖu khai th¸c cho thÊy , s¶n phÈm b¶o hiÓm hçn hîp vµ ®Æc biÖt lµ b¶ë hiÓm trÎ em lµ nh÷ng s¶n phÈm b¶o hiÓm b¸n ch¹y nhÊt ,c¸c s¶n phÈm mang tÝnh b¶ë vÖ th«ng th-êng nh- b¶o hiÓm tö kú ,b¶o hiÓm sinh kú ,b¶o hiÓm trän ®êi ,b¶o hiÓm tai n¹n ,b¶o hiÓm chi phÝ y tÕ Ýt ®-îc -a chuéng .§iÒu nµy cho thÊy thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam vÉn ®ang ë trong giai ®o¹n -a tiÕt kiÖm,®ång thêi còng ph¶n ¸nh truyÒn thèng -a tiÕt kiÖm ,hiÕu häc ,®øc tÝnh hy sinh vÒ con ch¸u cña ng-êi ViÖt Nam ,tuy nhiªn nã còng cho thÊy B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam ch-a thùc sù trë thµnh tËp qu¸n cña ng-êi ViÖt Nam . Thªm vµo ®ã c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm ng¾n h¹n vÉn chiÕm tû träng lín ,ph¶n ¸nh t©m lý lo l¹m ph¸t ,e ng¹i ®Çu t- dµi h¹n cña c«ng chóng . GÇn ®©y , c¸c doanh nghiÖp lÇn l-ît ®-a ra c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm dµi h¹n h¬n vµ nhiÒu s¶n phÈm bæ trî mang tÝnh b¶o vÖ nh- b¶o hiÓm bÖnh hiÓm nghÌo,b¶o hiÓm ch¨m sãc phô n÷ toµn diÖn ….,cho thÊy nh÷ng tÝn hiÖu ban ®Çu vÒ sù chuyÓn dÞch s¶n phÈm . Ngoµi B¶o hiÓm nh©n thä ,c¸c doanh nghiÖp cßn cung cÊp thªm c¸c dÞch vô kh¸c cho kh¸ch hµng tham gia B¶o hiÓm nh©n thä nh- t- vÊn du häc ,cho kh¸ch hµng vay tiÒn theo hîp ®ång,thÎ gi¶m gi¸ ,phiÕu mua hµng …Víi nh÷ng lç lùc cña c¸c doanh nghiÖp ,chÊt l-îng phôc vô ngµy cµng ®-îc n©ng cao vµ mang tÝnh toµn diÖn . *T¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho nhiÒu ng-êi Thêi gian qua,ngµnh B¶o hiÓm nh©n thä ®· thu hót vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho mét lùc l-îng ®«ng ®¶o lao ®éng d-íi h×nh thøc ®aÞ lý chuyªn nghiÖp , b¸n chuyªn nghiÖp ,vµ céng t¸c viªn. TÝnh ®Õn th¸ng 6 n¨m 2002 tæng sè ®¹i lý chuyªn nghiÖp trªn toµn thÞ tr-êng ®· nªn tíi con sè 25240 ng-êi ,t¨ng 90,57% so víi 6 th¸ng n¨m 2001 vµ nã ®-îc thÓ hiÖn râ ë b¶ng d-íi ®©y: Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 19 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng B¶ng 2:tèc ®é t¨ng tr-ëng ®¹i lý B¶o hiÓm nh©n thä (ng-êi) Doanh nghiÖp Tæng AIA BM-CMG B¶o ViÖt Manulife Prudential 6 th¸ng 2002 52240 5862 2664 14245 5300 24169 6 th¸ng 2001 27413 3793 1257 10532 2626 9205 % t¨ng gi¶m 90.57% 54.55% 111,93% 35.25% 101,83% 162,56 Nh- vËy qua b¶ng trªn ta thÊy chØ trong vßng mét n¨m trë l¹i ®©y thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam thùc sù ®· cã bø¬c tiÕn dµi ,sè ®¹i lý chuyªn nghiÖp kh«ng ngõng t¨ng nªn víi tèc ®é chãng mÆt ,vµ ®¸ng chó ý nhÊt ®ã lµ Prudential víi tèc ®é t¨ng 162,56% so víi n¨m 2001 vµ v-¬n nªn ®øng ®Çu trªn thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam vÒ sè ®¹i lý víi 24169 ng-êi. Víi nh÷ng ®Æc tr-ng næi bËt :hoµn toµn ®éc lËp,tù chñ vÒ thêi gian ,®ßi hái tÝnh tù gi¸c cao,h-ëng thï lao theo kÕt qu¶ lao ®éng,tù h¹ch to¸n ®éc lËp kh«ng yªu cÇu qu¸ cao vÒ b»ng cÊp,nghÒ ®¹i lý B¶o hiÓm nh©n thä ®· thùc sù trë thµnh mét nghÒ cã tÝnh chuyªn nghiÖp ,®-îc x· héi thõa nhËn lµ mét trong nh÷ng nghÒ cã thu nhËp kh¸ cao ë ViÖt Nam hiÖn nay,®ång thêi B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam ®· t¹o ra chç lµm cho hµng ngh×n ng-êi víi t- c¸ch lµ c¸n bé,nh©n viªn cña c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä . Ngoµi ra cßn t¹o viÖc lµm cho c¸c ngµnh cã liªn quan nh- c«ng nghÖ th«ng tin,ng©n hµng, in Ên,qu¶ng c¸o... *T¹o kªnh huy ®éng vµ cung cÊp vèn lín cho nÒn kinh tÕ ,thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn . Víi chøc n¨ng gom nhÆt vµ huy ®éng nh÷ng kho¶n tiÒn nhá,nhµn rçi l»m r¶i r¸c trong d©n c- ,B¶o hiÓm nh©n thä ®· h×nh thµnh mét quü ®Çu tlín,cung cÊp vèn cho nÒn kinh tÕ ®Æc biÖt lµ nguån vèn cung cÊp dµi h¹n ,phôc vô ®¾c lùc cho c«ng cuéc c«ng nghÖ ho¸ ,hiÖn ®¹i ho¸,gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi . So víi ngµnh ng©n hµng,B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam tuy míi cã th©m liªn ho¹t ®éng cßn rÊt ng¾n nh-ng ®· thùc sù trë thµnh mét kªnh huy ®éng vµ ph©n phèi vèn h÷u hiÖu cho nÒn kinh tÕ. Víi sè tµi s¶n qu¶n lý ®-îc tÝch luü (d-íi h×nh thøc quü dù phßng) ngµy cµng lín , cho phÐp c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä thùc hiÖn nh÷ng kho¶n ®Çu t- lín d-íi c¸c h×nh thøc nh- gãp vèn liªn doanh,mua cæ phiÕu,cho vay,tham gia dù ¸n ®Çu t-,göi tiÕt kiÖm ng©n hµng ...Lêy n¨m 2001 lµm vÝ dô,nh- ®· nªu trªn,tæng phÝ B¶o hiÓm nh©n thä cña toµn thÞ tr-êng ®¹t 2786 tû ®ång,chiÕm 0,55% GDP vµ nh- vËy tÝnh ®Õn thêi ®iÓm nµy ,tæng sè vèn mµ c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm cã thÓ cung cÊp cho nÒn kinh tÕ nªn tíi 4000 tû ®ång (chñ Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 20 §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm sinh viªn: nguyÔn tiÕn d-ìng yÕu lµ quü dù phßng ®-îc tÝch tô qua c¸c n¨m ).Ho¹t ®éng ®Çu t- tµi chÝnh còng trë thµnh x-¬ng sèng n©ng ®ì cho ho¹t ®éng kinh doanh B¶o hiÓm nh©n thä,t¹o tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä tham gia vµo thÞ tr-êng tµi chÝnh,t¹o lËp c¸c quü ®Çu t- ,trªn thùc tÕ , c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä ®· tham gia vµo rÊt nhiÒu c¸c dù ¸n ®Çu t,lµ cæ ®«ng lín trong nhiÒu c«ng ty phÇn ®ång thêi còng lµ thµnh viªn th-êng xuyªn trong c¸c cuéc ®Êu thÇu tÝn phiÕu,tr¸i phiÕu kho b¹c,vµ còng lµ ng-êi ch¬i lín trªn thÞ tr-êng chøng kho¸n. N¨m 1999,B¶o ViÖt thµnh lËp c«ng ty chøng kho¸n B¶o ViÖt- c«ng ty chøng kho¸n ®Çu tiªn cña ViÖt Nam,t¹o tiÒn ®Ò ®Ó trë thµnh tËp ®oµn B¶o hiÓm – Tµi chÝnh tæng hîp hµng ®Çu ë ViÖt Nam . Tuy nhiªn,cã thÓ thÊy,cho ®Õn nay thÞ tr-êng ®Çu t- cña ViÖt Nam míi trong giai ®o¹n h×nh thµnh,cßn thiÕu c¸c c«ng cô ®Çu t-,nhÊt lµ c¸c c«ng cô ®Çu t- dµi h¹n,do vËy h¹n chÕ rÊt nhiÒu hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®Çu t- cña c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä . 2.3.M«i tr-êng ph¸p lý ngµy cµng hoµn thiÖn . Trong thêi gian qua,m«i tr-êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng kinh doanh B¶o hiÓm nh©n thä ngµy cµng ®-îc hoµn thiÖn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh doanh,tõng b-íc thiÕt lËp vµ duy tr× mét thÞ tr-êng c¹nh tranh lµnh m¹nh,n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý nhµ n-íc ®èi víi lÜnh vùc nµy.Tr-íc hÕt lµ sù ra ®êi cña luËt khinh doanh B¶o hiÓm ,b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/4/2001,tiÕp ®ã lµ c¸c nghÞ ®Þnh (nghÞ ®Þnh sè 42/2001/N§ -- CP ngµy1/8/2001 quy ®Þnh chi tiÕt mét sè ®iÒu cña luËt kinh doanh B¶o hiÓm , NghÞ ®Þnh sè 43/2001/N§- CP ngµy1/8/2001quy ®Þnh chÕ ®é tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp B¶o hiÓm vµ m«i giíi B¶o hiÓm )vµ th«ng t- h-íng dÉn (Th«ng t- sè 71/2001/TT- BTC ngµy 28/8/2001 h-íng dÉn thi hµnh nghÞ ®Þnh 42/2001 N§- CP ngµy 1/8/2001 vµ th«ng t- sè 72/2001/TT- BTC ngµy 28/8/2001 h-ín dÉn thi hµnh nghÞ ®Þnh 43/2001/N§- CP ngµy 1/8/2001cña chÝnh phñ). Tuy vËy ®Õn nay ,hÖ thèng ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh doanh B¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam ch-a thùc sù ®ång bé ,mét sè quy ®Þnh cÇn thiÕt cßn thiÕu ,mét sè quy ®Þnh ch-a râ rµng, ch-a thùc sù phï hîp víi tËp qu¸n B¶o hiÓm nh©n thä , ch-a t¹o ra sù linh ®éng lín nhÊt cã thÓ cho ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp . Ngoµi viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn m«i tr-êng ph¸p lý ,trong thêi gian qua Nhµ n-íc cßn cã nhiÒu chÝnh s¸ch -u ®·i , hç trî thóc ®Èy thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä nh- -u ®·i vÒ thuÕ(theo luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ,hiÖn nay thÞ tr-êng B¶o hiÓm nh©n thä kh«ng thuéc diÖn chÞu thÕu). Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm 21