Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Trung học phổ thông Lớp 12 Tài liệu ôn thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn 2016 cực hay (Phần 1 và 2 - Thơ lãng m...

Tài liệu Tài liệu ôn thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn 2016 cực hay (Phần 1 và 2 - Thơ lãng mạn và cách mạng giai đoạn 1930 - 1945)

.PDF
26
3197
90

Mô tả:

Tài liệu ôn thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn 2016 cực hay (Phần 1 và 2 - Thơ lãng mạn và cách mạng giai đoạn 1930 - 1945)
1 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI ĐÂY THÔN VĨ DẠ - TIẾT 1 I. ĐỌC - HIỂU KHÁI QUÁT 1. Tác giả - Đời người: + 1912-1940: 28 tuổi + Gia đình công giáo nghèo. + 24 tuổi mắc bệnh phong. - Đời thơ: + Bút danh: con người của văn chương. + Sáng tác sớm, nhiều, giàu sức sáng tạo. + Tác phẩm + Đặc điểm: _Phức tạp, bí ẩn _Tình yêu đau đớn hướng về trần thế. 2. Xuất xứ tác phẩm - "Đau thương" (1938) - Cảm hứng: mối tình với cô gái Huế. 3. Kết cấu bài thơ II. ĐỌC - HIỂU CHI TIẾT 1. Khổ thơ thứ nhất * Câu hỏi tu từ - Đa nghĩa: _Hỏi han (Sao lâu rồi không thấy anh về chơi thôn Vĩ?) _Hờn trách (Thôn Vĩ đẹp thế này, sao anh chẳng về chơi). _Lời mời (thôn Vĩ đẹp nhường này, anh hãy về chơi đi) _Tự vấn (sao ta không về lại thôn Vĩ?) => tiếc nuối + khao khát trở về. * Cảnh: - Thiên nhiên - Nắng: _ nắng hàng cau _ nắng mới lên -> vẻ đẹp tinh khôi, trong trẻo. - Vườn: _mướt: mỡ màng, tơ non. _ xanh như ngọc: thủ pháp so sánh, nhằm: + đặc tả màu xanh trong và long lanh ánh biếc. + khiến người đọc có cảm giác vẻ đẹp này thât quý giá, nó như báu vật của tâm hồn nhà thơ. -> vẻ đẹp tràn đầy sức sống. - Lá trúc: vẻ đẹp thanh cao. => thiên nhiên thôn Vĩ tươi đẹp và tràn đầy sức sống. - Con người http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI "mặt chữ điền": ngay thẳng, cương trực, đôn hậu. => vẻ đẹp đôn hậu, kín đáo, thanh cao. * Tình - Niềm hân hoan vui sướng trước cảnh sắc Vĩ Dạ tươi đẹp. - Tình yêu tha thiết với thiên nhiên và con người nơi đây. - Nuối tiếc vì không thể trở lại. 2. Khổ thơ thứ hai a, Hai câu đầu * Cảnh: - "gió mây": _h/a bất thường _nhịp điệu: +Ngắt nhịp 4/3 -> câu thơ như đứt gãy. +Phối thanh: 3/4 thanh trắc - 3/3 bằng -> sự phân tách, đối lập rõ nét. => chia lìa đôi ngả - dòng nước: (nhân hoá) buồn thiu - hoa bắp lay => cảnh vật tĩnh lặng, thiếu sức sống. => Thiên nhiên đẹp, nhưng buồn hiu hắt. * Tình: Buồn da diết vì mặc cảm chia lìa. http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI ĐÂY THÔN VĨ DẠ - TIẾT 2 b, Hai câu sau * Cảnh - sông trăng: đẹp, huyền ảo. * Tình - Câu hỏi tu từ: + trăng: tri âm, niềm hy vọng. + kịp: thực tại ngắn ngủi + tối nay: giới hạn cuối cùng của thời gian. => Lo âu khắc khoải, phấp phỏng mong chờ. 3. Khổ thơ cuối * Cảnh: Chìm trong mộng ảo. * Tình: - Người "mơ": NVTT - Khách đường xa: + điệp 2 lần ->khát khao gặp gỡ. + là "em", là tri âm. - Câu hỏi tu từ: "Ai" 1"Ai" 2 -> con người => Mong ước đồng cảm, sẻ chia của tình người => tính nhân văn. - Tâm trạng: không khỏi nhuốm màu hoài nghi của 1 tâm hồn yêu người, yêu đời. III. TỔNG KẾT 1. Nội dung Tình yêu đời, yêu sống tha thiết khắc khoải hịen lên qua bức tranh thôn Vĩ đẹp trong sáng. 2. Nghệ thuật - (dấu hiệu nghệ thuật đặc sắc) Bài thơ là 1 chuỗi câu hỏi tu từ tạo nên âm điệu riêng cho bài: băn khoăn, trăn trở, khắc khoải, ngậm ngùi. - Hệ thống h/a bóng bẩy, giàu sức gợi. - Sử dụng các biện pháp nghệ thuật tu từ: nhân hoá, so sánh. - Thanh điệu, ngắt nhịp. http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI ĐÂY THÔN VĨ DẠ - TIẾT 2 IV. HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ 1. C©u hái 1. Bµi th¬ cã ba khæ, mçi khæ nghiªng vÒ mét c¶nh s¾c, mét t©m t×nh. H·y nªu nhËn xÐt cña m×nh vÒ sù kh¸c nhau trong s¾c th¸i cña c¶nh vËt vµ c¶m xóc t¸c gi¶ ë mçi khæ th¬ Êy ? Tr¶ lêi c©u hái nµy gióp häc sinh t×m ra bè côc cña bµi th¬ vµ nhËn ra m¹ch liªn kÕt ®øt - nèi cña thi phÈm. - Khæ 1: C¶nh v-ên Th«n VÜ t-¬i s¸ng trong n¾ng mai, víi c¶nh s¾c b×nh dÞ mµ tinh kh«i, ®¬n s¬ mµ thanh tó. Nghiªng vÒ câi thùc. C¶m xóc Èn trong c¶nh lµ nçi -íc ao vµ niÒm ®¾m say m·nh liÖt. - Khæ 2 : C¶nh s«ng n-íc ®ªm tr¨ng huyÒn ¶o. NÐt thùc nÐt ¶o cø chËp chên chuyÓn ho¸. C¶m xóc nghiªng vÒ lo ©u kh¾c kho¶i. - Khæ 3: H×nh bãng "kh¸ch ®-êng xa" vµ chèn s-¬ng khãi m«ng lung. C¶nh ch×m trong méng ¶o. C¶m xóc nghiªng vÒ m¬ t-ëng vµ hoµi nghi (kh«ng d¸m hi väng). Tãm l¹i, vÒ c¶nh, ba khæ th¬ liªn kÕt víi nhau kh«ng tu©n theo tÝnh liªn tôc cña thêi gian vµ tÝnh duy nhÊt cña kh«ng gian. Nh-ng vÒ c¶m xóc th× m¹ch vËn ®éng l¹i nhÊt qu¸n trong cïng dßng t©m t-. Cô thÓ lµ dßng ch¶y ®Çy nh÷ng ®øt nèi cña mét niÒm thiÕt tha g¾n bã víi ®êi, thiÕt tha sèng. V× thÕ, bè côc cã vÎ "®Çu Ng« m×nh Së" nh-ng l¹i liÒn m¹ch, liÒn khèi. §©y lµ mét nÐt ®éc ®¸o cña thi phÈm. 2. C©u hái 2 : Ba khæ th¬, mçi khæ ®Òu chøa ®ùng nh÷ng c©u hái, v× thÕ ©m ®iÖu toµn bµi bÞ chi phèi bëi ng÷ ®iÖu cña nh÷ng c©u hái ®ã. Qua viÖc c¶m nhËn s¾c th¸i cña tõng c©u hái Êy, h·y chØ ra chiÒu h-íng diÔn biÕn trong t©m tr¹ng cña t¸c gi¶. - X¸c ®Þnh c¸c c©u hái trong bµi th¬ : + Khæ 1: Sao anh kh«ng vÒ ch¬i th«n VÜ ? Vµ mét c©u kh«ng cã dÊu hái (?), nh-ng ng÷ ®iÖu còng cã phÇn nghiªng vÒ hái : V-ên ai m-ít qu¸ xanh nh- ngäc… + Khæ 2 : ThuyÒn ai ®Ëu bÕn s«ng tr¨ng ®ã / Cã chë tr¨ng vÒ kÞp tèi nay ? + Khæ 3 : Ai biÕt t×nh ai cã ®Ëm ®µ ? - X¸c ®Þnh tÝnh chÊt cña c¸c c©u hái : + Nh×n chung ®©y kh«ng ph¶i lµ nh÷ng c©u hái vÊn - ®¸p. NghÜa lµ nh÷ng c©u hái kh«ng ®îi c©u tr¶ lêi. Hái chØ lµ h×nh thøc bµy tá nçi niÒm t©m tr¹ng. C¸c c©u hái Êy ph©n bè kh¾p toµn bµi. V× thÕ ©m ®iÖu toµn bµi bÞ chi phèi bëi ng÷ ®iÖu cña nh÷ng c©u hái Êy. Nãi c¸ch kh¸c, c¶m xóc trong thi phÈm mét phÇn lín ®· ®-îc chuyÓn t¶i trong ©m ®iÖu cña nh÷ng c©u hái Êy. + Cô thÓ. C©u hái thø nhÊt Sao anh kh«ng vÒ ch¬i th«n VÜ ? lµ c©u hái nhiÒu s¾c th¸i : võa hái han, võa hên tr¸ch, võa nh¾c nhí, võa mêi mäc. T¸c gi¶ ®ang tù ph©n th©n ®Ó hái chÝnh m×nh vÒ mét viÖc cÇn lµm, ®¸ng ra ph¶i lµm tõ l©u mµ giê ®©y kh«ng biÕt cã cßn c¬ héi ®Ó thùc hiÖn n÷a kh«ng, lµ : vÒ l¹i Th«n VÜ, th¨m l¹i c¶nh cò chèn x-a. (CÇn nhí r»ng vÒ duyªn cí : Th«n VÜ lµ n¬i Hµn MÆc Tö tõng lui tíi håi cßn lµ häc sinh tr-êng Pellerin HuÕ, h¬n thÕ n÷a, ®ã b©y giê ®ang lµ n¬i Hoµng Cóc vÒ ë, vµ tÊm thiÕp võa ®Õn tay Hµn MÆc Tö ®· ®-îc göi ®i tõ ®ã). Sù ph©n th©n vµ nh÷ng s¾c th¸i phøc t¹p ®an xen trong cïng mét c©u hái ®· cho thÊy nçi -íc ao trë vÒ th«n VÜ võa m·nh liÖt võa uÈn khóc, kh«ng dÔ bµy tá th¼ng ra. NghÜa lµ ao -íc ®Êy song còng ®Çy mÆc c¶m. http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI C©u hái thø hai ThuyÒn ai ®Ëu bÕn s«ng tr¨ng ®ã / Cã chë tr¨ng vÒ kÞp tèi nay ? Ng÷ ®iÖu hái thÓ hiÖn trong c¸c tõ "thuyÒn ai"… "®ã", "Cã chë"… "kÞp" trong c©u ®· to¸t lªn mét niÒm hi väng ®Çy kh¾c kho¶i vµ phÊp pháng trong t©m tr¹ng thi sÜ. C©u hái thø ba Ai biÕt t×nh ai cã ®Ëm ®µ ? lµ lêi -ím hái, dß hái mang ®Ëm mét mèi hoµi nghi. - ChiÒu h-íng diÔn biÕn trong t©m tr¹ng cña thi sÜ qua ba khæ th¬ lµ : ao -íc ®¾m say hoµi väng phÊp pháng - m¬ t-ëng hoµi nghi. Cµng vÒ sau cµng cã phÇn ©m u sÇu muén. TÊt c¶ ®Òu chØ lµ nh÷ng cung bËc kh¸c nhau cña mét mèi u hoµi. Song, ph¶i thÊy r»ng cèt lâi cña mèi u hoµi ®ã vÉn lµ mét niÒm thiÕt tha víi ®êi, mét kh¸t khao g¾n bã kh«n ngu«i. NghÜa lµ nçi u hoµi tÝch cùc cña mét t©m hån trong lµnh, chø kh«ng ph¶i nçi ch¸n ch-êng tiªu cùc. 3. C©u hái 3. H×nh ¶nh "N¾ng hµng cau n¾ng míi lªn" thËt gi¶n dÞ còng thËt giµu søc gîi. H·y dïng nh÷ng hiÓu biÕt vµ trÝ t-ëng t-îng cña m×nh ®Ó c¶m nhËn vµ t¸i t¹o vÎ ®Ñp cña h×nh ¶nh Êy. Tr-íc hÕt, cÇn ®Æt h×nh ¶nh vµo m¹ch th¬ ®Ó thÊy ®-îc vÞ trÝ cña nã. Sau c©u hái "Sao anh kh«ng vÒ ch¬i th«n VÜ ?", th× tiÕp liÒn ngay c©u "Nh×n n¾ng hµng cau n¾ng míi lªn". VËy lµ vÒ th«n VÜ tr-íc tiªn lµ ®Ó ®-îc "nh×n" h×nh ¶nh "n¾ng hµng cau n¾ng míi lªn". Râ rµng, h×nh ¶nh nµy lµ Ên t-îng hµng ®Çu vÒ th«n VÜ, nã ®· in rÊt ®Ëm trong kÝ øc cña ng-êi ®i xa, ®Õn nçi v-ên th«n VÜ hiÖn lªn tr-íc tiªn lµ b»ng h×nh ¶nh Êy. §Ó c¾t nghÜa v× sao nã cã ®-îc vÞ trÝ Êy, cÇn ph©n tÝch s©u vµo néi dung cña h×nh ¶nh. Cã thÓ so s¸nh víi h×nh ¶nh n¾ng trong c¸c c©u th¬ Hµn MÆc Tö ë bµi "Mïa xu©n chÝn" mµ häc sinh ®· ®-îc biÕt trong ch-¬ng tr×nh PTCS : "Trong lµn n¾ng öng khãi m¬ tan" hay "Däc bê s«ng tr¾ng n¾ng chang chang" . Trong c¸c c©u ®ã, n¾ng ®Òu ®-îc t¶ kh¸ trùc quan: " N¾ng öng", "N¾ng chang chang". C¸c ch÷ ®ã ®Òu ®Ëp ngay vµo gi¸c quan, lËp tøc g©y Ên t-îng ®èi víi ng-êi ®äc. Cßn trong c©u nµy, kh«ng cã ch÷ nµo nh- thÕ. T¸c gi¶ chØ gîi chø kh«ng t¶ :"Nh×n n¾ng hµng cau n¾ng míi lªn". Nh-ng h×nh ¶nh vÉn cã søc ¸m ¶nh ng-êi ®äc, bëi nã gi¸n tiÕp gîi lªn vÎ tinh kh«i, thanh khiÕt vµ thanh tho¸t cña thø n¾ng Êy. Cau lµ thø c©y cao trong v-ên, thËm chÝ ë m¶nh v-ên nµo ®ã, nã cao nhÊt. V× thÕ, cau lµ thø c©y ®Çu tiªn trong v-ên nhËn ®-îc nh÷ng tia n¾ng ®Çu tiªn cña mét ngµy. Tinh kh«i lµ bëi thÕ. Sau mét ®ªm ®-îc géi trong s-¬ng, s¾c xanh cña l¸ cau d-êng nh- ®-îc lµm míi, ®-îc håi sinh trong bãng ®ªm. N¾ng trªn l¸ cau lµ n¾ng -ít, n¾ng t-¬i, n¾ng long lanh. Thanh khiÕt lµ bëi thÕ. §ång thêi, th©n cau lµ nh÷ng nÐt m¶nh mai v-¬n vµo kh«ng gian. N¾ng in lªn th©n cau thµnh nh÷ng nÐt s¸ng, hay bãng cau in xuèng lèi v-ên thµnh nh÷ng nÐt sÉm, th× ®Òu lµ nh÷ng nÐt vÏ thËt m¶nh, thËt tinh. Thanh tho¸t lµ bëi thÕ. Tãm l¹i, h×nh ¶nh trong c©u th¬ thuéc d¹ng h×nh ¶nh gi¶n dÞ nh-ng rÊt giµu søc gîi. Nã thó vÞ kh«ng chØ bëi nh÷ng g× chøa s½n, mµ cßn bëi nh÷ng g× cã thÓ gîi ra trong kÝ øc ng-êi ®äc. 4. C©u hái 4 : Anh / ChÞ cã nhËn xÐt g× vÒ sù li t¸n, chia l×a kh¸c th-êng ®-îc gîi ra trong c©u th¬ "Giã theo lèi giã, m©y ®-êng m©y" ? Sù chia l×a li t¸n trong c©u th¬ ®-îc gîi lªn qua c¶ h×nh ¶nh vµ nhÞp ®iÖu. §¸ng chó ý lµ tÝnh chÊt kh¸c th-êng, ngang tr¸i cña nã. VÒ h×nh ¶nh, cã thÓ thÊy ngay vÎ phi lÝ. Nh×n theo l«gic hiÖn thùc th× m©y giã lµm sao cã thÓ t¸ch rêi. Giã cã thÓ bay "theo lèi giã", nh-ng m©y lµm sao cã thÓ tù bay theo ®-êng m©y ®-îc. Giã cã thæi th× m©y míi bay. M©y lu«n ph¶i g¾n bã vµ lÖ thuéc vµo giã. ThÕ mµ ë ®©y giã vµ m©y, mçi ®»ng ®i mét ng¶. Sù chia l×a nµy lµ ngang tr¸i, phi hiÖn thùc, phi lÝ. VËy v× sao cã thÓ cã h×nh ¶nh nh- thÕ ? Thi sÜ t¹o ra h×nh ¶nh nµy kh«ng ph¶i b»ng c¸i nh×n thÞ gi¸c, mµ b»ng c¸i nh×n cña mÆc c¶m : mÆc c¶m chia l×a. Mang nÆng mÆc c¶m cña mét ng-êi thiÕt tha g¾n bã víi ®êi mµ ®ang cã nguy c¬ ph¶i chia l×a víi câi ®êi, nªn thi sÜ nh×n ®©u còng thÊy chia l×a. ThËm chÝ, thÊy c¶ nh÷ng chia l×a ë nh÷ng thø t-ëng kh«ng thÓ chia l×a. http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI VÒ nhÞp ®iÖu, còng cã sù kh¸c th-êng. C©u th¬ thÊt ng«n th-êng ®i nhÞp 2/2/3. ë ®©y, nã ®-îc c¾t thµnh nhÞp 4/3. Mçi ®èi t-îng bÞ c¸ch li trong mét khu«n nhÞp riªng biÖt, lµm næi bËt sù l×a xa nhau. NhÞp th¬ c¾t ®«i tùa nh- sù chia rÏ, chia ph«i ngang tr¸i : Giã theo lèi giã / m©y ®-êng m©y C¶ hai yÕu tè nµy quyÖn vµo nhau khiÕn cho cuéc chia l×a giã m©y cµng s¾c nÐt, g©y nªn c¶m xóc ®au buån. 5. C©u hái 5. Khæ th¬ thø hai cã c©u: "ThuyÒn ai ®Ëu bÕn s«ng tr¨ng ®ã / Cã chë tr¨ng vÒ kÞp tèi nay ?". Ch÷ "kÞp" trong ®ã gîi lªn ®iÒu g× vÒ t©m t- cña t¸c gi¶ ? Học c©u th¬ nµy nªn chó ý ®Õn h×nh ¶nh huyÒn ¶o "s«ng tr¨ng", "thuyÒn… chë tr¨ng". Bëi ®ã lµ h×nh ¶nh bãng b¶y, g©y chó ý lËp tøc ®èi víi ng-êi ®äc. HiÖu qu¶ nghÖ thuËt lµ t¹o nªn mét bÇu kh«ng khÝ h- thùc huyÒn hå, nÐt thùc nÐt ¶o chËp chên chuyÓn ho¸ kh¸ th¬ méng. Nh-ng vÎ ®Ñp cña tr¨ng ch-a ph¶i lµ khÝa c¹nh mang dÊu Ên thËt sù riªng biÖt cña Hµn MÆc Tö. Mµ ®¸ng nãi h¬n chÝnh lµ ý nghÜa cña tr¨ng. §Æt tr¨ng trong t-¬ng quan víi c¸c h×nh ¶nh trong khæ th¬ míi thÊy râ ý nghÜa Êy. Trong khæ th¬ Êy mäi h×nh ¶nh ®Òu gîi sù phiªu t¸n chia l×a. Giã ®ang bay ®i, m©y còng ra ®i, dßng n-íc buån thiu còng ®ang ch¶y tr«i ®i… TÊt c¶ ®Òu nh- ®ang chia l×a, rêi bá chèn nµy mµ ®i, khiÕn cho hån thi sÜ qu¸ nh¹y c¶m thÊy nh- m×nh ®ang bÞ bá l¹i, bá r¬i bªn bê quªn l·ng. Trong kho¶nh kh¾c ®¬n c«i Êy d-êng nh- chØ cßn biÕt b¸m vÝu, tr«ng chê vµo tr¨ng n÷a th«i. Tr¨ng lµ ®iÓm tùa, lµ sù cøu rçi duy nhÊt. Cho nªn thi sÜ ®· ®Æt toµn bé hi väng vµo tr¨ng, vµo con thuyÒn chë tr¨ng vÒ kÞp tèi nay. Trong khæ th¬, chØ cã mét m×nh tr¨ng lµ ®i ng-îc l¹i xu thÕ ch¶y ®i ®ã ®Ó vÒ víi thi sÜ. ThuyÒn ai ®Ëu bÕn s«ng tr¨ng ®ã / Cã chë tr¨ng vÒ kÞp tèi nay ? Ta thÊy râ lêi th¬ chøa ®ùng bao phÊp pháng lo ©u kh¾c kho¶i. Song, yÕu tè thÓ hiÖn s©u xa vµ kÝn ®¸o h¬n c¶ vÒ t©m t- vµ th©n phËn cña Hµn MÆc Tö l¹i chÝnh lµ ch÷ "kÞp". XÐt ra, ®©y kh«ng ph¶i lµ ch÷ bãng b¶y, tr¸i l¹i, nã hoµn toµn b×nh dÞ, thËm chÝ, nh- lµ kh«ng ®©u, kh«ng mÊy quan träng. Nh-ng kh«ng ph¶i. ChÝnh nã hÐ më cho ng-êi ®äc vÒ c¶m nhËn vµ t©m thÕ sèng cña Hµn MÆc Tö : c¶m nhËn vÒ mét hiÖn t¹i ng¾n ngñi, vµ sèng lµ ch¹y ®ua víi thêi gian, tranh thñ tõng ngµy, tõng buæi trong c¸i quÜ thêi gian cßn qu¸ Ýt ái cña sè phËn m×nh. Cã thÓ so s¸nh víi Xu©n DiÖu ®Ó lµm râ h¬n ®iÒu nµy. Còng lµ ch¹y ®ua víi thêi gian, nh-ng t©m thÕ cña c¸i t«i Xu©n DiÖu kh¸c. Xu©n DiÖu c¶m nhËn vÒ c¸i chÕt lu«n chê mçi con ng-êi ë cuèi con ®-êng nªn cÇn tranh thñ sèng mµ tËn h-ëng tèi ®a nh÷ng h¹nh phóc trÇn thÕ. Cßn víi Hµn MÆc Tö, c¸i chÕt ®· kÒ cËn, l-ìi h¸i cña tö thÇn ®· hu¬ lªn råi. ChØ ®-îc sèng kh«ng th«i, víi Hµn ®· lµ h¹nh phóc v« song råi. Cã lÏ v× vËy mµ ch÷ "kÞp" nghe thËt phÊp pháng, kh¾c kho¶i g©y nçi xãt th-¬ng s©u s¾c ë ng-êi ®äc. Chõng nh- kh«ng "kÞp", th× thi sÜ sÏ vÜnh viÔn r¬i vµo c« ®¬n vµ ®au th-¬ng. 6. C©u hái 6. C©u th¬ "Ai biÕt t×nh ai cã ®Ëm ®µ ?" cã chót hoµi nghi. Theo anh / ChÞ, ®ã lµ nçi hoµi nghi cña lßng ch¸n ®êi hay cña niÒm tha thiÕt víi cuéc ®êi ? T¹i sao ? §óng lµ c©u th¬ nhuèm mµu hoµi nghi. Hoµi nghi vÒ sù ®Ëm ®µ cña t×nh c¶m cña "ai" ®ã. Ch÷ "ai" thø nhÊt chØ lµ chñ thÓ thi sÜ. Ch÷ "ai" thø hai trong c©u cã thÓ hiÓu theo nghÜa hÑp lµ "kh¸ch ®-êng xa" kia, còng cã thÓ hiÓu theo nghÜa réng lµ t×nh ng-êi trong câi trÇn ai nµy. Nh×n kÜ, s¾c th¸i t©m lÝ ë ®©y kh«ng ph¶i kh«ng tin vµo sù "®Ëm ®µ" cña "ai" ®ã, mµ kh«ng d¸m tin th× ®óng h¬n. Kh«ng tin th× nghiªng vÒ sù l¹nh lïng, lµ hoµn toµn kh«ng mong ®îi g×, lµ th¸i ®é ch¸n ®êi ; cßn kh«ng d¸m tin th× vÉn bao hµm c¶ mét hi väng s©u kÝn, chØ kh«ng biÕt m×nh cã thÓ tin vµ cã quyÒn ®-îc tin thÕ kh«ng th«i. NghÜa lµ hoµi nghi cña mét ng-êi yªu ®êi, yªu sèng. Cã hiÓu thÕ míi thÊy ®-îc nh÷ng uÈn khóc cña lßng thiÕt tha víi cuéc ®êi nh-ng còng ®Çy mÆc c¶m cña Hµn MÆc Tö. 7. C©u th¬ "¸o em tr¾ng qu¸ nh×n kh«ng ra" ®· dÉn tíi nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c nhau : a) do lÉn vµo s-¬ng khãi nªn nh×n kh«ng râ ; http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI b) do thÞ gi¸c bÊt lùc kh«ng x¸c nhËn ®-îc ; c) ®©y lµ mét c¸ch cùc t¶ nh»m ca tông s¾c ¸o tr¾ng ®Õn l¹ lïng. Anh / ChÞ h·y ®-a ra c¸ch hiÓu cña m×nh vµ ph¶n b¸c nh÷ng c¸ch cßn l¹i. TL1. C¸ch hiÓu thø ba phï hîp h¬n c¶. V× : - Theo phong c¸ch ng«n ng÷ rÊt ®Æc thï cña t¸c gi¶ "Th¬ ®iªn" lµ cùc t¶, nghÜa lµ cã thiªn h-íng biÓu t¶ ë møc cùc ®iÓm, th× trong bµi th¬ nµy, kh«ng ph¶i ®©y lµ lÇn duy nhÊt Hµn MÆc Tö kªu lªn nh- vËy. ë khæ 1, ®· cã c©u V-ên ai m-ít qu¸ xanh nh- ngäc. §ã còng lµ c¸ch cùc t¶ vÒ s¾c xanh k× l¹ cña m¶nh v-ên. - Theo phong c¸ch khÈu ng÷, "nh×n kh«ng ra" kh«ng ph¶i lµ thó nhËn vÒ sù bÊt lùc cña thÞ gi¸c, mµ chÝnh lµ c¸ch nãi béc lé sù ngì ngµng ®Õn k× l¹ tr-íc ®èi t-îng. C©u th¬ nµy lµ mét tiÕng kªu gÇn nh- cßn nguyªn chÊt khÈu ng÷ thÕ. - Trong hÖ thèng h×nh ¶nh cña thi phÈm : v-ên n¾ng, thuyÒn tr¨ng, ¸o tr¾ng tÊt c¶ ®Òu ¸nh lªn s¾c th¸i l¹ lïng. Chóng hîp thµnh diÖn m¹o mét câi trÇn gian tuyÖt ®Ñp mµ thi sÜ cµng mang nÆng mÆc c¶m chia l×a bao nhiªu cµng thiÕt tha kh¾c kho¶i h¬n bao giê hÕt. - Trong quan niÖm cña Hµn MÆc Tö, trinh b¹ch thanh khiÕt lµ vÎ ®Ñp lý t-ëng mµ «ng say mª vµ khao kh¸t. Trong th¬ «ng, vÎ ®Ñp Êy th-êng hiÖn ra trong s¾c tr¾ng l¹ lïng. S¾c ¸o tr¾ng tinh kh«i lo¸ s¸ng ®ã cña ng-êi thiÕu n÷ - kh¸ch ®-êng xa mµ «ng ®ang kh¸t khao m¬ t-ëng Êy, chÝnh lµ mét hiÖn th©n cña vÎ ®Ñp kia. Nã lµ mét trong nh÷ng lý do khiÕn thi sÜ thÌm muèn ®-îc sèng m·i víi câi ®êi nµy. TL 2. Hai c¸ch hiÓu trªn kh«ng thËt phï hîp v× chØ dùa vµo nh÷ng c¨n cø bÒ ngoµi( nh- bÞ ¸m ¶nh vµ ngé nhËn v× mµ s-¬ng khãi - tr¾ng qu¸ nh×n kh«ng ra chø ®©u ph¶i mê qu¸ nh×n kh«ng ra, hay chØ dùa thuÇn tuý vµo nghÜa s¬ khai cña côm tõ "nh×n kh«ng ra"), nªn khã nh×n tho¶ ®¸ng ®-îc h×nh ¶nh th¬ trong mèi liªn hÖ víi nh÷ng khÝa c¹nh s©u xa thuéc vÒ phong c¸ch ng«n ng÷, cÊu tróc h×nh t-îng trong v¨n b¶n vµ t- t-ëng cña Hµn MÆc Tö. 8. Có ý kiến cho rằng, thơ Hàn Mặc Tử thể hiện phong cách tượng trưng mang màu sắc siêu thực. Nhưng cũng có ý kiến cho rằng, thơ Hàn Mặc Tử là tình yêu đau đớn hướng đến trần thế. Ý kiến của anh/chị qua việc phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ… Dàn ý chi tiết do cô Mai biên soạn: Mở bài: Trong nền văn học Việt Nam, Hàn Mặc Tử là nhà thơ lạ nhất, phức tạp nhất và bí ẩn nhất. Người đã sáng tạo một thế giới thơ vừa lãng mạn, vừa tượng trưng - siêu thực, vừa có chất cổ điển, lại vừa hết sức tân kỳ. Cho đến nay, nhiều nhà nghiên cứu cho rằng chưa thể khám phá hết thơ Hàn Mặc Tử. Chỉ tìm hiểu riêng về Đây thôn Vĩ Dạ (1938), ta đã thấy ở đó vừa có phong cách tượng trưng mang màu sắc siêu thực, vừa đau đáu khát vọng tình yêu hạnh phúc trần thế. Điều đó liệu đúng hay sai? Thân bài: 1. Giải thích nhận định: Chủ nghĩa tượng trưng là một trào lưu nghệ thuật và là một quan điểm triết học - mỹ học xuất hiện ở phương Tây cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX, bao gồm nhiều hiện tượng văn học - nghệ thuật như: thơ, kịch, tiểu thuyết, hội hoạ … Chủ nghĩa tượng trưng quan niệm nghệ thuật không phải phản ánh thế giới thực tại, thế giới của hiện tượng mà là một thế giới siêu tưởng, một thế giới mơ hồ của sự tương hợp giữa ánh sáng, sắc màu, âm thanh, mùi hương và nhạc điệu. Các nhà tượng trưng xem thế giới hữu hình chỉ là hình ảnh, là cái bóng, là biểu trưng cho một thế giới mà ta không thấy được. Họ cho rằng, nghệ thuật, muốn phản ánh thế giới phải tìm ra những “hiện thực ẩn giấu” và thể hiện nó bằng các biểu trưng thẩm mỹ. Chủ nghĩa siêu thực là trào lưu văn nghệ xuất hiện vào khoảng sau chiến tranh thế giới thứ nhất ở Pháp. Họ chủ trương “giải phóng” thơ khỏi những qui cách, lề lối gò bó trước đó mà họ cho là khuôn sáo, hàn lâm, chủ trương dùng những từ ngữ kiểu cách, kỳ lạ, âm luật và cú pháp thất thường. Đề tài của họ là những mơ tưởng huyền ảo, là sự đau khổ nhớ nhung quá http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI khứ, là tình yêu. Họ cho rằng chỉ với lối sáng tác ấy người ta mới đạt đến một hiện thực cao hơn hiện thực tầm thường hằng ngày, một “siêu hiện thực” (Bách khoa toàn thư Việt Nam). Luồng gió tượng trưng và siêu thực đã thổi đến Việt Nam vào những năm 1935 đến 1945, và mỗi nhà thơ mới Việt nam đầu thế kỷ đã có một cách tiếp nhận trào lưu này với những cá tính sáng tạo riêng. Hiện tượng đan xen giữa các yếu tố lãng mạn, tượng trưng, siêu thực như trong nhiều bài thơ của Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên, Xuân Diệu là điển hình. Là một hiện tượng độc đáo có một không hai trong tiến trình thơ Việt Nam, chỉ trong một thời gian ngắn của lịch sử, Thơ mới đã khởi đi từ lãng mạn đến tượng trưng và siêu thực. Ba trào lưu thơ đã tích hợp, tổng hoà, đan xen nhau trong trong khá nhiều tác giả, tác phẩm tiêu biểu, làm cho Thơ mới trở nên giàu có, đa thanh, đa sắc, trong đó, ngoài sự hiện diện tiên phong của chủ nghĩa lãng mạn, còn có phần đóng góp không nhỏ của nghệ thuật tượng trưng - siêu thực, được các nhà thơ mới tiếp biến đầy sáng tạo. Trong đó, Hàn Mặc Tử nổi lên như một hiện tượng tiêu biểu. Đọc thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử, ta thấy lời thơ cũng đầy ánh sáng của màu sắc tượng trưng siêu thực, từ vườn ai trong nắng mai sáng láng đến thuyền trăng trong bến sông trăng hư ảo, đến chốn khói sương của ảo giác, có thể nói, thi cảm, thi ảnh được “nuôi mãi trong nguồn ánh sáng thiêng liêng”. Thi nhân “say sưa đi trong mơ ước”, “đi đến cõi ước mơ hoàn toàn”, “ọc ra từng búng thơ sáng láng”. Thế giới thơ Hàn Mặc Tử có vẻ đẹp của một giấc mộng. Tuy vậy, bài thơ lại xuất phát từ một câu chuyện thực, vẻ đẹp của cảnh và người thôn Vĩ, vẻ đẹp của niềm khao khát tri âm cũng rất thực trong tình yêu đau đớn hướng đến trần thế. Như vậy, hai nhận định trên xuất phát từ hai góc độ, hai cách nhìn. Ý kiến thứ nhất thiên về nhận diện những đặc điểm nghệ thuật của một khuynh hướng, một trào lưu. Ý kiến thứ hai thiên về đánh giá nội dung tư tưởng, thế giới cảm xúc của nhân vật trữ tình. Cả hai ý kiến đều có giá trị bổ sung cho nhau để hoàn chỉnh một cái nhìn về thơ Hàn Mặc Tử nói chung, Đây thôn Vĩ Dạ nói riêng. 2. Phân tích tình bài thơ làm rõ nhận định 1: thơ Hàn Mặc Tử thể hiện phong cách tượng trưng mang màu sắc siêu thực. a. Khái quát chung: Đây thôn Vĩ Dạ là bài thơ được ra đời từ một kỉ niệm. Håi cßn lµm ë Së ®¹c ®iÒn, Hµn MÆc Tö cã mèi t×nh ®¬n ph-¬ng víi Hoµng ThÞ Kim Cóc, con g¸i chñ së, ng-êi HuÕ. ChuyÖn ch-a ®©u vµo ®©u th× Hµn MÆc Tö vµo Sµi gßn lµm b¸o, lßng vÉn nu«i hi väng. Lóc trë l¹i Qui nh¬n, th× Hoµng Cóc ®· theo cha vÒ h¼n ngoµi HuÕ, thi sÜ rÊt ®au khæ. VÒ sau, khi ®-îc biÕt Hµn MÆc Tö m¾c bÖnh hiÓm nghÌo, ph¶i xa l¸nh mäi ng-êi ®Ó ch¹y ch÷a, Hoµng Cóc ®· göi vµo cho Hµn mét tÊm thiÕp kÌm vµi lêi ®éng viªn. TÊm thiÕp lµ bøc phong c¶nh in h×nh dßng s«ng víi c« g¸i chÌo thuyÒn bªn d-íi nh÷ng cµnh l¸ tróc loµ xoµ, phÝa xa xa lµ r¸ng trêi cã thÓ lµ r¹ng ®«ng còng cã thÓ lµ hoµng h«n. NhËn ®-îc tÊm thiÕp ë mét xãm v¾ng B×nh §Þnh n¬i c¸ch li ®Ó ch¹y ch÷a, xa xø HuÕ c¶ v¹n dÆm, Hµn MÆc Tö rÊt nghÑn ngµo. TÊm thiÕp ®· cã mét t¸c ®éng rÊt m¹nh ®Õn hån th¬ Hµn MÆc Tö: nh÷ng Ên t-îng vÒ xø HuÕ lËp tøc thøc dËy cïng víi mét niÒm yªu ®êi v« bê bÕn. Thi sÜ ®· cÇm bót viÕt ngay bµi th¬ nµy. b. Phân tích cụ thể: Có thể thấy các yếu tố tượng trưng - siêu thực thể hiện qua bài thơ trên những phương diện chính. Đó là: Sự đứt gẫy bề mặt (ba khổ thơ như không có sự liên quan: đang bình minh lại vụt đến đêm trăng, đang háo hức hân hoan vụt buồn sâu thẳm, cảnh đang thực bỗng chìm trong cõi mộng); Sự tương ứng các giác quan - đặc trưng rõ nét trong thơ tượng trưng. Ngoài quan niệm Tương ứng các giác quan, chủ nghĩa tượng trưng rất chú trọng tiết điệu, âm nhạc trong thơ. “Với kỹ thuật tượng trưng khi tả chiếc lá rụng thì người thơ không nói về chiếc lá lìa cành mà nói đến cái trống vắng của cây khi lá rơi”. Và cuối cùng, thơ mới tượng trưng mở rộng nội hàm cái đẹp. http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI Nhìn chung, kết quả của sự cách tân thơ, sau cùng phải đem lại cho người đọc một thế giới nghệ thuật mới, một hình thức mới của cái nhìn nghệ thuật. Không có thế giới nghệ thuật mới lạ thì coi như chưa đổi mới thơ. Vậy, Hàn Mạc Tử đã sáng tạo ra thế giới nghệ thuật nào? Đọc Đây thôn Vĩ Dạ, ta thấy vũ trụ thơ của Hàn Mạc Tử mang vẻ đẹp vừa thực, vừa ảo lạ thường. Ta có cảm nhận mình như lạc vào “cái thế giới kì dị”, thấy nguồn thơ của thi sĩ nảy nở thật lạ lùng: “…không thấy có tí gì giống với cảnh trước mắt. Trời đất này thực của riêng Hàn Mạc Tử”. Trong cái nhìn nghệ thuật của Hàn Mạc Tử, cái sự lạ kia biểu hiện như một cảnh thực, thứ hiện thực ảo. Cái sự lạ trong vũ trụ thơ ấy xuất hiện cùng với tâm trạng ngạc nhiên, ngỡ ngàng của chủ thể trữ tình: Sao anh không về chơi thôn Vĩ? Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên Vườn ai mướt quá xanh như ngọc Lá trúc che ngang mặt chữ điền Với lời trách cứ nhẹ nhàng dịu ngọt vừa như một lời mời, Hàn Mặc Tử trở về với thôn Vĩ Dạ trong mộng tưởng. Cảnh vật ở thôn Vĩ Dạ - một làng kề sát thành phố Huế bên bờ Hương Giang với những vườn cây trái, hoa lá sum suê hiện lên thật nên thơ, tươi mát làm sao. Đó là một hàng cau thẳng tắp đang tắm mình dưới ánh “nắng mới lên” trong lành. Chưa hết, rất xa là hình ảnh “nắng hàng cau nắng mới lên” còn rất gần lại là “vườn ai mướt quá xanh như ngọc”. “Mướt quá” gợi cả những cây non tràn trề sức sống xanh tốt. Màu “mướt quá” làm cho lòng người như trẻ hơn và vui tươi hơn. Lời thơ khen cây cối xanh tốt nhưng lại như huyền ảo, lấp lánh mới thấy hết vẻ đẹp của “vườn ai”. Trong không gian ấy hiện lên khuôn “mặt chữ điền” phúc hậu, hiền lành vừa quen vừa lạ, vừa gần, vừa xa, vừa thực vừa ảo bởi “lá trúc che ngang”. Câu thơ đẹp vì sự hài hòa giữa cảnh vật và con người. “Trúc xinh” và “ai xinh” bên nhau làm tôn lên vẻ đẹp của con người. Như vậy tâm trạng của nhân vật trữ tình ở đoạn thơ này là niềm vui, vui đến say mê như lạc vào cõi tiên, cõi mộng khi được trở về với cảnh và người thôn Vĩ. Khổ thơ thứ hai đột ngột chuyển sắc thái của cảnh: . "Gió theo lối gió mây đường mây Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay Thuyền ai đậu bến sông trăng đó Có chở trăng về kịp tối nay?" Cũng cùng không gian là thôn Vĩ Dạ nhưng thời gian có sự biến đổi từ “nắng mới lên” sang chiều tà. Tâm trạng của nhân vật trữ tình cũng có sự biến đổi lớn. Trong mắt thi nhân, bầu trời hiện lên “Gió theo lối gió mây đường mây” trong cảnh chia li, uất hận. Biện pháp nhân hóa cho chúng ta thấy điều đó. “Gió theo lối gió” theo không gian riêng của mình và mây cũng thế. Câu thơ tách thành hai vế đối nhau; mở đầu vế thứ nhất là hình ảnh “gió”, khép lại cũng bằng gió; mở đầu vế thứ hai là “mây”, kết thúc cũng là “mây”. Từ đó cho ta thấy “mây” và “gió” như những kẻ xa lạ, quay lưng đối với nhau. Đây thực sự là một điều nghịch lí bởi lẽ có gió thổi thì mây mới bay theo, thế mà lại nói “gió theo lối gió, mây đường mây”. Thế nhưng trong văn chương chấp nhận cách nói phi lí ấy. Tại sao tâm trạng của nhân vật trữ tình vốn rất vui sướng khi về với thôn Vĩ Dạ trong buổi ban mai đột nhiên lại thay đổi đột biến và trở nên buồn như vậy? Trong mộng tưởng, Hàn Mặc Tử đã trở về với thôn Vĩ, nhưng lòng lại buồn chắc có lẽ bởi mối tình đơn phương và những kỉ niệm đẹp với cảnh và người con gái xứ Huế mộng mơ làm nên tâm trạng ấy. Quả thật “Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ” nên cảnh vật xứ Huế vốn thơ mộng, trữ tình lại bị nhà thơ miêu tả vô tình, xa lạ đến như vậy. Bầu trời buồn, mặt đất cũng chẳng vui gì hơn khi “Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay”. Dòng Hương Giang vốn đẹp, thơ mộng đã bao đời đi vào thơ ca Việt nam thế mà bây giờ lại “buồn thiu” – một nỗi buồn sâm thẳm, không nói nên lời. Mặt nước buồn hay chính là con sóng lòng "buồn thiu” của thi nhân đang dâng lên không sao giấu nổi? Lòng sông buồn, bãi bờ của http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI nó còn sầu hơn. “Hoa bắp lay” gợi tả những hoa bắp xám khô héo, úa tàn đang “lay” rất khẽ trong gió. Cảnh vật trong thơ buồn đến thế là cùng. Thế nhưng đêm xuống, trăng lên, tâm trạng của nhân vật trữ tình lại thay đổi: “Thuyền ai đậu bến sông trăng đó Có chở trăng về kịp tối nay” Sông Hương “buồn thiu” lúc chiều dưới ánh trăng đã trở thành “sông trăng” thơ mộng. Cắm sào đậu bên trên con sông đó là “thuyền ai đậu bến sông trăng”, là bức tranh càng trữ tình, lãng mạn. Hình ảnh “thuyền” và “sông trăng” đẹp, hài hòa biết bao. Khách đến thôn Vĩ cất tiếng hỏi xa xăm “Có chở trăng về kịp tối nay?”. Liệu “thuyền ai” đó có chở trăng về kịp nơi bến hẹn, bến đợi hay không? Nên nhớ rằng, Ánh sáng trong thơ thi sĩ họ Hàn luôn có hình khối, hương sắc, nó chiếm vị trí quan trọng trong thơ, gần như trở thành một đơn vị đo đếm thế giới. Bên cạnh ánh sáng của nắng, Hàn Mạc Tử còn ưa tả ánh sáng của trăng. Hàn Mạc Tử thường tả ánh sáng trong trẻo của trăng rằm. “Trăng (…) tượng trưng cho một mùa ao ước (…) và hơn nữa, hiện hình của một nguồn khoái lạc chê chán.” (Chơi giữa mùa trăng). Trong trăng có hương thơm, có nhạc, có hơi thở và có tình. “Tình thoát ra ở điệu nhạc mênh mang trong bờ bến của chiêm bao.” Trong chiêm bao, trong vùng mộng phi thời gian, đến gió cũng “phảng phất những tiếng kêu rên của thương nhớ xa xưa.” Thế giới ánh sáng thu hẹp ở hình tượng “trăng”. Thế giới trăng, thế giới của những ao ước, nhớ thương hợp thành một thể thống nhất: thế giới nghệ thuật, thế giới của những ký hiệu, biểu tượng. Trăng nằm sóng soải trên cành liễu Đợi gió đông về để lả lơi Trăng nằm, thơ mộng, chông chênh và hư huyền quá. Mà lại nằm sóng soải thì thật táo bạo, gợi tình. Cảm xúc thơ bừng lên, rạo rực men say ái tình. Cái khao khát “cuồng điên” của trăng biểu hiện trong tư thế, cả trong cái ý nghĩ trần thế: để lả lơi. Thơ Hàn Mạc Tử bộc lộ nhiều ẩn ức và ham muốn. Con người trong thơ Hàn Mạc Tử được bao bọc “bằng ánh sáng, bằng huyền diệu”, “say sưa và ngây ngất vì ánh sáng”, bầu trời càng sáng con người càng “hứng trí”. Thậm chí đi trong ánh sáng “đê mê, không biết là có mình và nhận mình là ai nữa.” Ánh sáng tạo ra ở chủ thể sáng tạo cảm giác siêu thoát hay hư vô. Ánh sáng với vẻ trắng trong, đồng trinh, thanh thoát của nó – trong cảm quan của Hàn Mạc Tử – là hiện thân của Đấng tối linh, của Đức Mẹ. Ánh sáng được ví với thứ ma lực vô song, “xô thi sĩ đến bờ huyền diệu”. “Mùa trăng bát ngát… lòng tôi rực lên cảm hứng”, “từ sự thực đi tới bào ảnh, từ bào ảnh đi tới huyền diệu, và từ huyền diệu đi tới chiêm bao. Mông lung đã trùm lên sự vật và cõi thực, bị ánh sáng của chiêm bao vây riết…” (Chiêm bao với sự thực). Ánh sáng vừa vĩnh viễn vừa không vĩnh viễn. Có ánh sáng thực, ánh sáng mộng. Có thứ ánh sáng “tan thành bọt”, có loại ánh sáng muôn năm mà thi sĩ khao khát chiếm giữ được. Ánh sáng “giải thoát cái “ta” của tôi ra khỏi nơi giam cầm của xác thịt…” Trong cảm quan Hàn Mạc Tử, ánh sáng của các vì tinh tú giống như “châu ngọc”, “hào quang”, ánh sáng của sao, trăng hợp lại thành một “vùng trời mộng”, “khí hạo nhiên”. Có biết bao nhiêu thứ ánh sáng, nhưng nổi bật là ánh trăng. Chỗ nào cũng trăng, “tưởng chừng như bầu thế giới… cũng đang ngập lụt trong trăng, đang trôi nổi bình bồng đến một địa cầu nào khác”, “cả không gian đều chập chờn những màu sắc phiếu diễu…” Trên con đường sáng láng ấy, Hàn Mạc Tử đi “tìm Chân lý ngàn năm” (Chiêm bao với sự thực). Bên cạnh hình ảnh ánh sáng, thơ Hàn Mạc Tử cũng tràn đầy âm thanh. Thi nhân nhạy cảm với mọi âm thanh, đặc biệt là âm thanh vang lên từ tư tưởng, từ cõi mờ, cõi huyền của cuộc sống. Xuân Diệu đôi mắt xanh non biếc rờn nên nhìn mọi thứ đều tươi mới. Xuân Diệu không muốn đi, mãi mãi ở vườn trần / Chân hoá rễ để hút mùa dưới đất. Còn Hàn Mạc Tử cứ đi mãi vào sâu thế giới tâm linh, thế giới huyền hoặc của hồn và máu. Hàn Mạc Tử thấy http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI mọi vật đang ở chặng cuối cùng hoặc đương lao nhanh về ngày tận thế, nên ông thấy trước cả “thế giới âm u”. Hàn Mạc Tử thường tạo ra một thế giới mênh mông, không giới hạn: “Không gian dày đặc toàn trăng cả/ Tôi cũng trăng và nàng cũng trăng”. Nhà thơ của những “Hương thơm” và “Mật đắng” thường nắm lấy tính chất tượng trưng của mọi hiện tượng. Hàn Mạc Tử viết bằng tưởng tượng và “giấc mơ” trọn vẹn của chính mình. Mọi thứ trong thế giới thơ Hàn Mạc Tử đều huyền ảo. Quả là trí tưởng tượng đã dạy cho con người cái ý nghĩa tinh thần của màu sắc, của đường nét, của âm thanh, của mùi hương, từ khởi thuỷ nó đã… tạo ra phép ẩn dụ. Vườn ai đã trở thành biểu tượng của Vườn trần gian, Thuyền ai đã trở thành hình bóng giai nhân đang chở Trăng- biểu tượng của cái Đẹp trên Sông trăng- biểu tượng của cái Hư huyền. Với Hàn Mặc Tử, khi sáng tạo, một mặt nhà thơ khai thác những dữ kiện trực tiếp của ý thức cá nhân, mặt khác thi nhân sẽ quên cả thói quen phân tích của tư duy lô gíc… để cho trực giác của tâm linh trỗi dậy. Thơ đưa chúng ta vào một trạng thái tâm lí bất ổn. Nhà thơ đã giúp bạn đọc mở rộng liên tưởng tự do, tự do khai triển những mơ mộng, tưởng tượng. Sự sáng tạo của tác giả luôn luôn bị đặt trong tâm thế tự thuật về những ám ảnh, những cảnh mộng, trong trạng thái tự chất vấn “tôi vẫn ở đây hay ở đâu?”. Muốn vậy, anh ta phải “sống mãnh liệt và đầy đủ”, muốn bay tới địa hạt huyền diệu, anh ta phải “mộng”, phải có trí tưởng tượng dồi dào, đặc biệt phải sành âm nhạc và màu sắc. Nhà thơ muốn đến bến bờ tượng trưng cần “có đôi mắt rất mơ, rất mộng, rất ảo, nhìn vào thực tế thì sự thực sẽ trở thành chiêm bao…” Với đôi mắt ấy, thơ Hàn Mạc Tử đã tạo sinh được rất nhiều hình ảnh, thứ hình ảnh thường là phi thực, ít rõ ràng, đập mạnh vào giác quan của chúng ta: đúng hơn, đó là những ảo ảnh. Thế giới thơ Hàn được đầy lên bởi những suy nghĩ vô thức, những giấc mơ sáng tạo dai dẳng, cuồng nhiệt. Theo nhiều nhà phân tâm học, vô thức, tiềm thức luôn chuyển hóa thành những dạng hình ảnh có vẻ thực, chúng xuất hiện dưới dạng những lớp hình ảnh, chuỗi hình ảnh (hình ảnh này tiếp nối, xếp chồng, gợi đến hình ảnh kia, đổi thay thành hình ảnh khác), chúng cũng bị biến thành các vật, các ngôn ngữ với một cấu trúc đặc biệt. Thơ Hàn, theo tinh thần như thế, luôn trượt từ cái biểu đạt này sáng cái biểu đạt khác, nghiêng hẳn về hoạt động tượng trưng hóa, kí hiệu hóa. 3. Phân tích tình bài thơ làm rõ nhận định 2: thơ Hàn Mặc Tử là tình yêu đau đớn hướng đến trần thế. Bµi th¬ kh«ng thÓ kh«ng liªn quan ®Õn xuÊt xø về tấm bưu thiếp của Hoàng Cúc, nh-ng kh«ng nªn cét chÆt ý nghÜa cña nã vµo c©u chuyÖn, còng nh- vµo mét ®Þa danh h¹n hÑp lµ chèn VÜ D¹ s«ng H-¬ng. Néi dung tù th©n cña thi phÈm ®· v-ît ra khái khu«n khæ mét kØ niÖm riªng t-. §-îc gîi høng tõ tÊm thiÕp, nh-ng bµi th¬ kh«ng ®¬n thuÇn lµ nh÷ng lêi vÞnh c¶nh vÞnh ng-êi tõ mét tÊm thiÕp. Mµ nã lµ tiÕng lßng ®Çy uÈn khóc cña mét niÒm kh¸t khao sèng, niÒm thiÕt tha g¾n bã víi cuéc ®êi nµy, nhÊt lµ bÊy giê Hµn MÆc Tö ®ang cã nguy c¬ sím ph¶i xa l×a víi cuéc sèng. Theo tµi liÖu gÇn ®©y cña Ph¹m Xu©n TuyÓn (§i t×m ch©n dung Hµn M¹c Tö - NXB V¨n häc, 1999), th× bµi th¬ ban ®Çu cã tªn lµ "ë ®©y th«n VÜ D¹". Theo nhµ s-u tÇm nµy, th× ë c¸i n¬i Hµn MÆc Tö ®ang ®iÒu trÞ, vµo thêi ®iÓm viÕt bµi th¬, còng cã nh÷ng c¶nh gÇn víi tÊm thiÕp kia. Cïng víi ch÷ "ë ®©y" cña nhan ®Ò, ®iÒu nµy còng cung cÊp thªm mét c¨n cø ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng nh÷ng n¬i chèn vµ c¶nh trÝ trong bµi th¬ kh«ng ®¬n thuÇn chØ lµ cña miÒn s«ng H-¬ng xø HuÕ. Mµ c¶nh cã sù giao chuyÓn trén lÉn c¶ chèn kia (VÜ D¹) víi n¬i nµy (ë ®©y). Dù có thể nhận thấy ý nghĩa tượng trưng siêu thực khá rõ, nhưng Đây thôn Vĩ Dạ vẫn đau đáu khát vọng hướng vể trần thế, vẫn chan chứa tình yêu cuộc đời với những cảnh vừa mộng vừa thực, vừ xa xôi vừa gần gũi. Qua bài thơ, ta thấy thời gian trôi từ quá khứ (khổ 1) sang mộng ảo (khổ 2) rồi trở về hiện tại (khổ 3); không gian dịch chuyển theo thời gian: từ không gian đẹp đẽ của vườn Vĩ Dạ gắn liền với quá khứ, không gian mơ mộng gắn liền với thời gian mộng ảo, không gian quạnh quẽ đơn http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI côi gắn liền với thời gian hiện tại. Trong dòng thời gian và trong các miền không gian ấy là những hình ảnh tinh khôi, trong trẻo, đẹp đẽ giàu sức sống với nắng mới, vườn xanh (khổ 1); mộng ảo hư huyền với gió, mây, với ánh trăng, dòng sông, bến nước (khổ 2), màu trắng mờ nhoè của áo em, của sương khói (khổ 3). Quá khứ đẹp đẽ nhưng là cái đã qua, mộng ảo không có thực, hiện tại thì cô đơn. Bài thơ tưởng không liên kết về mặt hình thức bởi có sự nứt gẫy bề mặt, nhưng thực ra, từ những chỗ trống đứt đoạn ấy, người đọc đã nhận ra “một khối hồn nức nở giữa thâm u”. Hàn Mặc Tử làm bài thơ khi biết mình đang bệnh trọng. Đang mấp mé ở bờ vực của cái chết, chỉ cần một tấm thiếp thăm hỏi của người con gái mình thầm nhớ trộm thương là nhà thơ có cớ để quay lại với cuộc đời bằng những vần thơ da diết, khắc khoải một nỗi nhớ thương, đau đáu một nỗi lòng trông đợi và nức nở một nỗi đau bị chối bỏ bị xa lìa, nỗi đau của một kẻ chậm chân lỡ chuyến trước cuộc đời. Điều đó được thể hiện rõ nhất ở khổ 2: "Gió theo lối gió mây đường mây Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay Thuyền ai đậu bến sông trăng đó Có chở trăng về kịp tối nay?" Câu hỏi tu từ vang lên như một nỗi lòng khắc khoải, chờ đợi, ngóng trông được gặp gương mặt sáng như “trăng’ của người thôn Vĩ trong lòng thi nhân. Như thế mới biết nỗi lòng của nhà thơ dành cho người con gái Huế tha thiết biết nhường nào. Tình cảm ấy quả thật là tình cảm của “Cái thuở ban đầu lưu luyến ấy. Ngàn năm nào dễ mấy ai quên” (Thế Lữ). Đến đây ta hiểu thêm về lòng “buồn thiu” của nhân vật trữ tình trong buổi chiều. Như vậy diễn biến tâm lí của thi nhân hết sức phức tạp, khó lường trước được. Chất “điên” của một tâm trạng vui với cảnh, buồn với cảnh, trông ngoáng, chờ đợi vẫn được thể hiện ở khổ thơ kết thúc bài thơ này: “Mơ khách đường xa khách dường xa...Ai biết tình ai có đậm đà?”. Vẫn là một tâm trạng vui sướng được đón “khách đường xa” - người thôn Vĩ đến với mình, tâm trạng nhân vật trữ tình lại khép lại trong một nỗi đau đớn, hoài nghi “Ai biết tình ai có đậm đà?”. “Ai” ở đây vừa chỉ người thôn Vĩ vừa chỉ chính tác giả. Chẳng biết người thôn Vĩ có còn nặng tình với mình không? Và chẳng biết chính mình còn mặn mà với “áo em trắng quá” hay không? Nỗi đau đớn trong tình yêu chính là sự hoài nghi, không tin tưởng về nhau. Nhân vật trữ tình rơi vào tình trạng ấy và đã bộc bạch lòng mình để mọi người hiểu và thông cảm. Cái mới của thơ ca lãng mạn giai đoạn 1932 1945 cũng ở đó. Bài thơ chất chứa một nỗi niềm thấm thía, một dự cảm âu lo cho thân kiếp phù sinh, nhưng trên tận cùng nỗi đau là một tình yêu cuộc sống tha thiết chân thành. Vậy nên, xét đến cùng, Vĩ Dạ chính là gương mặt cuộc đời mà nhà thơ hằng ngưỡng vọng. 4. Nhận xét, bình luận về hai ý kiến: Trong dòng chảy văn học, hiện tượng kế thừa, tiếp thu những thành tựu tư tưởng, nghệ thuật là hiện tượng phổ biến, như một quy luật. Kế thừa thơ truyền thống dân tộc, tiếp thu chủ nghĩa lãng mạn, tượng trưng, siêu thực của văn học Pháp, thanh niên trí thức Việt Nam đầu thế kỷ XX đã sáng tạo ra một thời đại thi ca hoàn toàn khác trước. Phải nói rằng Thơ mới 1932 1945 là một sự tích hợp nghệ thuật kỳ diệu, độc đáo trong lịch sử văn học Việt Nam và nó đã đi trọn hành trình thi ca trước lúc hạ cánh để chuyển sang bước ngoặt mới khi lịch sử đã sang trang. Mắc phải trọng bệnh khi còn rất trẻ, người thơ tài hoa Hàn Mặc Tử hoàn toàn tuyệt vọng; nhưng chính trên đỉnh đau thương tột cùng, thơ ông viết ra như người đến từ một cõi lạ trong dòng chảy thơ Việt. Cũng có thể Hàn Mặc Tử chưa hề chịu ảnh hưởng bởi trường phái siêu thực nhưng “lối viết tự động” thoát ra từ bản năng vô thức đã làm thơ ông ít nhiều mang sắc thái của trường thơ siêu thực. Nhưng cái còn lại vẫn là một tình yêu đau đớn hướng về trần http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI thế làm xúc động hết thảy mọi con tim. Phải chăng, đó là một trong những điều làm nên sự hấp dẫn của thơ Hàn? Phan Sào Nam tiên sinh từng hết lời ca ngợi thơ Đường luật của Hàn Mạc Tử. Ai ngờ thi sĩ họ Hàn kia đã sớm cởi bỏ y phục cũ kỹ, mặc “Âu phục” để bước vào làng Thơ mới. Từ năm 1936, Hàn Mạc Tử sánh vai với Gái quê đi về cõi hư linh, bay lên với trăng sao, với hồn, nhạc… Thế giới thơ Hàn Mạc Tử thánh thiện và huyền diệu. Ở đó, hư thực không thể phân biệt rõ ràng. Hàn Mạc Tử trở thành một “điềm lạ”, một hiện tượng thơ phức tạp và còn nhiều bí ẩn. Đọc Hàn Mạc Tử lâu nay, xem trọng tinh thần lãng mạn, ít chú ý tới yếu tố tượng trưng và yếu tố siêu thực – cái làm nên bản sắc thơ của một tài năng kì lạ và “đau thương tột cùng” này. Trong bài “Đôi nét về Hàn Mạc Tử”, Quách Tấn, bạn tâm giao với thi sĩ sớm nhận thấy: “Ngay từ tập Thơ điên, Hàn Mạc Tử đã “đi từ lãng mạn đến tượng trưng”. Từ Xuân Như ý đến Thượng thanh khí, thơ Hàn Mạc Tử lần lần từ địa hạt tượng trưng đến địa hạt siêu thực”. Thật hiếm có trường hợp nào, chỉ trong vài năm, đã làm ba cuộc cách mạng thơ ca như Hàn Mạc Tử. Kết luận: Hàn Mạc Tử không biến mình thành “cây đàn độc điệu”, không chịu buông neo một chỗ. Ông tìm mọi cách tự vượt mình trong nhiều lối thơ tân kì. Qua Đây thôn Vĩ Dạ, có thể thấy thơ Hàn Mạc Tử hiện đại nhất, lạ thường nhất. Trước mắt chúng ta có một giọng thơ độc đáo không chia sẻ âm hưởng với ai”, nó đại diện cho một khuynh hướng thơ độc đáo với nhiều tìm tòi táo bạo. Nhưng chung quy lại, đó vẫn là một hồn thơ mãnh liệt, đau đáu khát vọng hướng về hạnh phúc trần thế. Có thể khẳng định, cả hai ý kiến trên đều đúng, nó đem đến cho ta cái nhìn toàn diện về thơ Hàn Mặc Tử về cả hai phương diện: nội dung và hình thức để phần nào ta có thể hình dung về đặc điểm phong cách nghệ thuật của một hồn thơ đặc biệt nhất trong thơ Mới. V. PhÇn cñng cè Chèt l¹i, kh¾c s©u nh÷ng ®iÓm chÝnh : - NiÒm thiÕt tha víi cuéc sèng kh«ng ph¶i biÓu hiÖn theo lèi xu«i chiÒu, mµ tr¸i l¹i, ®Çy uÈn khóc cña thi sÜ. - C¶nh s¾c thiªn nhiªn lµ sù giao chuyÓn nhiÒu c¶nh theo lèi bÊt ®Þnh, kh«ng tu©n theo tÝnh liªn tôc cña thêi gian vµ tÝnh duy nhÊt cña kh«ng gian. - C¸ch kh¾c ho¹ c¸c h×nh ¶nh ®éc ®¸o - Ng«n ng÷ th¬ cùc t¶ mµ lu«n trong s¸ng vµ sóc tÝch. Vi. Tµi liÖu tham kh¶o 1. NhiÒu t¸c gi¶ - Hµn MÆc Tö, vÒ t¸c gi¶ t¸c phÈm, NXB Gi¸o Dôc,2003 2. Chu V¨n S¬n - Ba ®Ønh cao Th¬ míi, NXB Gi¸o Dôc, 2003 http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 Tài liệu học thử môn văn học VỘI VÀNG – TIẾT 1, 2, 3 I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả (1916-1985) 1.1. Vị trí của nhà thơ Là nghệ sĩ lớn, nhà văn hóa lớn, cây bút tiêu biểu của VHVN hiện đại, có sức sáng tạo mãnh liệt, bền bỉ, có đóng góp trên nhiều thể loại, nhiều lĩnh vực. - Trước cách mạng, được coi là “nhà thơ mới nhất trong phong trào Thơ mới” với tiếng nói của cái Tôi cá nhân được bộc lộ đầy đủ, mãnh liệt và trọn vẹn nhất. 1.2. Phong cách nghệ thuật + Cảm xúc giọng điệu mới sôi nổi, say đắm trẻ trung. + Thế giới nghệ thuật mới giàu hình ảnh, tràn đầy ấn tượng và cảm giác. + Những cách tân nghệ thuật đầy sáng tạo, ảnh hưởng sâu sắc trường phái thơ Lãng mạn Pháp nhưng vẫn mang hương vị truyền thống phương Đông. => Qua đó, thể hiện quan niệm thẩm mĩ mới mẻ và triết lí nhân sinh tích cực, tiến bộ của nhà thơ qua cái nhìn về thời gian, cuộc sống, về tuổi trẻ, hạnh phúc, tình yêu. 2. Tác phẩm 2.1. Xuất xứ: Trích trong tập Thơ thơ- 25.12.1938. 2.2. Đề tài: Mùa xuân- Tuổi trẻ- tình yêu, là ẩn dụ của gương mặt cuộc đời. 2.3. Tư tưởng chủ đề: Vội vàng là lời giục giã phải sống hết mình, trân trọng từng phút giây của cuộc đời, nhất là tuổi trẻ, vì thời gian đi không trở lại. Tư tưởng ấy được triển khai như thế nào trong các đoạn? Ta cùng tìm hiểu bố cục. 2.4. Bố cục bài thơ: Đoạn 1: 4 dòng thơ đầu: Khát vọng níu giữ vẻ đẹp của cuộc sống trần gian. Đoạn 2: 11 dòng thơ tiếp: Bức tranh mùa xuân- thiên đường trên mặt đất. Đoạn 3: 15 dòng giữa: Quan niệm về thời gian Đoạn 4: 9 dòng thơ cuối cùng- Cách thức hành động: cao trào của khát vọng sống. II. Tìm hiểu bài thơ qua các đoạn cụ thể. 1. Đoạn 1: (Bốn dòng thơ đầu): Khát vọng níu giữ vẻ đẹp của cuộc sống trần gian. Tôi muốn tắt nắng đi/ cho màu đừng nhạt mất Tôi muốn buộc gió lại/ cho hương đừng bay đi ----- ------ ------- ------- + Sự hiện diện trực tiếp Chân dung cái tôi của nhân vật trữ tình với: + Khát vọng: lạ lùng + Hành động: ngông cuồng + Cảm xúc: vừa say đắm vừa lo âu + Thái độ, dáng vẻ: vừa quả quyết, mạnh mẽ; vừa tha thiết, khẩn cầu… - Nghệ thuật: Biên soạn: Cô giáo Nguyễn Thanh Mai Hotline: 04.32.99.98.98 Tài liệu học thử môn văn học + Cổ điển trong vẻ đẹp cân đối, nhịp nhàng. Những hình ảnh thiên nhiên thơ mộng vốn là thi liệu cổ… + Chất hiện đại trong lối vắt dòng, cách diễn đạt mới mẻ, ảnh hưởng của thơ tượng trưng Pháp… - Tư tưởng: + Quan niệm về thời gian + Quan niệm về cuộc đời. + Quan niệm về cái Đẹp Tiết 2 2. Đoạn 2: (Mười một dòng thơ tiếp theo): Hình ảnh mùa Xuân - Bức tranh của một “thiên đường trên mặt đất”. - Vẻ đẹp đơn sơ, gần gũi thân quen - Vẻ thắm tươi, lộng lẫy, tràn đầy sức sống, - Vẻ duyên dáng, tình tứ, yêu kiều + Từ chỉ định “Này đây!”- khẳng định sự hiện hữu của vẻ đẹp ở quanh ta, ngay trong giờ khắc Hiện tại- quan niệm mĩ học mới mẻ của XD. + Phép liệt kê: thể hiện vẻ đẹp phong phú, bất tận trong như kể mãi không hết, nói mãi không cùng + Từ “của” nhấn mạnh sự sở hữu. Cách xếp hình ảnh sóng đôi quanh chữ “của” cùng cấu trúc nhịp nhàng Này đây khiến thiên nhiên, tạo vật như cùng hòa mình vào vũ điệu của mùa xuân mà quyến luyến, giao hòa, sóng sánh. Cả thế giới hiện lên trong Vẻ đẹp tình tứ, hấp dẫn, mời mọc mang hương sắc của tình yêu: + Những câu thơ được viết theo thể tự do với tiết tấu nhanh, nhịp điệu gấp gáp như hơi thở nồng nàn làm thức dậy cả vườn yêu dạt dào xuân sắc. => Cảm quan tình yêu mỗi lúc một đậm nét: tháng giêng- ngon (vị giác) như một cặp môi (thị giác) gần (xúc giác)! Đây là câu thơ được xem vào loại tuyệt vời nhất vì: +1. Thể hiện đặc điểm thơ XD: sáng tạo một thế giới nghệ thuật đầy xuân sắc và tình tứ. +2. Thể hiện chất hiện đại, sự cách tân độc đáo trong thơ qua việc dùng từ, cách so sánh rất sáng tạo, giàu chất lãng mạn phương Tây. +3. Thể hiện sự đổi mới về nguyên tắc mĩ học: thơ xưa lấy thiên nhiên làm chuẩn mực cho vẻ đẹp con người…Câu thơ cho thấy quan niệm cái đẹp nằm ngay trong cuộc sống trần thế và con người là chuẩn mực cho thiên nhiên. 3. Đoạn 3: (Mười bảy câu tiếp theo): quan niệm mới mẻ về thời gian. Xuân đang tới = đang qua/ Xuân còn non = sẽ già - Kiểu câu đẳng thức: đặt một dấu bằng giữa hai động từ và tính từ đối lập là tạo nên một nghịch lí. Nghịch lí thể hiện tính triết lí về thời gian tuyến tính. - Từ nghĩa là làm nên giọng điệu phân bua, tranh luận, nhấn mạnh vào điều tất yếu mang tính quy luật. Sự kết hợp nhuần nhị giữa mạch cảm xúc và luận lí. - Những từ ngữ đối lập: tạo nên sự tương phản giữa khao khát thì vô cùng mà đời người hữu hạn. - Hình tượng mùa Xuân trong thơ XD không chỉ hiện lên bằng lời mà có sự vận động, có thân xác, có sự sống và biến hóa. Nó đẹp đẽ sáng tươi khi còn non và được nhìn trong cặp mắt xanh non. Nó héo úa tàn phai khi đã về già trong cái nhìn lo lắng: cả không gian như mang một màu tang tóc, tràn ngập sự chia lìa, rơi rụng, tàn phai. Những từ ngữ: cứ, không cho, nói làm chi…như mang giọng điệu dỗi hờn, trách móc. - Giữa lúc tưởng như sự sống đã cạn dần, hơi thơ đã rơi vào tuyệt vọng, chán nản: chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao giờ nữa…thì sức sống mới lại trào dâng, nhà thơ bừng tỉnh nhận ra: phải mau đi thôi, trước khi mùa đã ngả chiều! Người nghệ sĩ suốt đời chạy đua với thời gian để giữ trọn hương sắc cuộc đời lại lên đường vội vã! Biên soạn: Cô giáo Nguyễn Thanh Mai Hotline: 04.32.99.98.98 Tài liệu học thử môn văn học Tiết 3 4. Đoạn 4: (Chín dòng thơ cuối): Cao trào của khát vọng sống. Trả lời cho câu hỏi: vội vàng là như thế đấy! - Sự thay đổi về nhịp điệu và thể thơ. - Ta muốn ôm/ Cái Tôi nhỏ bé đã vươn mình lên thành cái Ta hùng vĩ vụt lớn giữa trời đất. - Sự sống như vừa mới được sinh ra lần đầu: mới bắt đầu mơn mởn. - Tâm trạng của Tôi càng lúc càng dào dạt hơn, cảm xúc như được đun nóng đến tận cùng trong những động từ, tính từ chỉ cảm giác và hành động tăng tiến: ôm- riết- say- thâu- cắn- chỉ sự chiếm lĩnh tuyệt đối! - Sự chuyển tiếp của hình ảnh cặp môi tháng giêng ở rất gần đến hành động cắn là đã có sự tăng tiến của khát khao chiếm lĩnh, ôm trọn. - Thể thơ tự do phóng khoáng dường như được sinh ra để đợi chờ hồn thơ Xuân Diệu. Những câu ngắn, câu dài xen kẽ, những nốt lặng, những thanh âm vút cao, những dòng thác ngôn từ làm lung lay thành trì chữ nghĩa đạo mạo của thơ cổ điển…tất cả như được sinh ra để chở hồn thơ như sóng trào bão cuốn của thi sĩ mang mùa Xuân kì Diệu! III. Kết luận: Bản chất của tình yêu cuộc sống chính bắt nguồn từ chính việc ý thức được giá trị của cuộc đời. Hiểu được điều đó, càng phải có cách ứng xử sao cho phù hợp: quý trọng từng giây phút cuộc sống, nhất là những tháng năm tuổi trẻ. Bài thơ đúng là gương mặt tự họa thơ Xuân Diệu. IV. HƯỚNG DẪN GIẢI MỘT SỐ ĐỀ THI ĐỀ 1: Cảm nhận, phân tích từng một số đoạn đặc sắc: tham khảo tư liệu. Hướng dẫn cách làm chung. ĐỀ 2: Qua Vội vàng, hãy bày tỏ ý kiến của anh chị về những cái mới nhất trong các nhà thơ mới mà bài thơ đã thể hiện- Hướng dẫn cách làm chung. ĐỀ 3. Thơ Xuân Diệu thể hiện cái tôi nhìn đời bằng cặp mắt tươi trẻ, xanh non, vừa thể hiện cái tôi cô đơn trước vũ trụ, cuộc đời. Ý kiến của anh chị về vấn đề trên qua việc tìm hiểu bài thơ Vội vàng. Hướng dẫn giải đề: 1. Cái tôi nhìn đời bằng cặp mắt tươi trẻ, xanh non: + Phát hiện ra bức tranh trần thế là mâm cỗ thịnh soạn với vô số thực đơn: + Thay đổi cách nhìn: vẻ đẹp con người là chuẩn mực, nhìn đời qua lăng kính tình yêu + Bộc lộ những ham muốn khác thường: đoạt quyền tạo hóa + Cảm nhận thế giới bằng mọi giác quan… 2. Cái tôi cô đơn trước vũ trụ, cuộc đời: - Dù đối với XD, cái tôi chủ đạo là cái tôi trẻ trung, thiết tha giao cảm, khát khao hưởng thụ nhưng người đọc vẫn nhận ra cái buồn cố hữu mang đặc trưng thơ mới: + Buồn vì sự hữu hạn của đời người (bâng khuâng, tiếc, ôi…) + Buồn vì quy luật cuộc đời, có sinh có tàn phai…một loạt động từ thể hiện sự tiêu tan, mất mát… 3. Ý kiến bản thân ĐỀ 5: Hãy nêu c¶m nhËn vÒ thêi gian cña nhà thơ…- Hướng dẫn cách làm chung. ĐỀ 6: Qua bà i thơ, thử h×nh dung vÒ c¸i t«i Xu©n DiÖu... Hướng dẫn cách làm chung. Biên soạn: Cô giáo Nguyễn Thanh Mai Hotline: 04.32.99.98.98 Tài liệu học thử môn văn học ĐỀ 8. “Xuân Diệu cung cấp nhiều vật liệu mới để xây cao nền văn học Việt Nam” (SGK Văn 11). Gợi ý giải ĐỀ 9. Người Trung Quốc xưa nhận xét: “Thơ hay như người con gái đẹp, cái để làm quen là nhan sắc, cái để sống với nhau lâu dài là đức hạnh; chữ nghĩa là nhan sắc của thơ, tấm lòng mới là đức hạnh của thơ” (SGV ngữ văn 11, tập I, NXB GD, 2007, tr 150)- Hướng dẫn cách làm chung. ĐỀ 10: Văn hào Đức W. Gớt từng nói: “Sứ mệnh của con người là sống chứ không phải tồn tại”. Qua Vội vàng (Xuân Diệu), hãy bày tỏ ý kiến của mình về vấn đề trên- Hướng dẫn cách làm chung. Biên soạn: Cô giáo Nguyễn Thanh Mai Hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI MỘ (CHIỀU TỐI) – HỒ CHÍ MINH (tiết 1) Mở bài: Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh là hai tên khác nhau của một con người duy nhất. Đó là Bác Hồ, nhà cách mạng lớn nhất, nhà ái quốc vĩ đại nhất, danh nhân văn hóa tiêu biểu nhất của Việt Nam và cũng là một trong những tác gia văn học rất quan trọng trong chương trình học cả chúng ta. Ở các lớp dưới, các em đã được làm quen với một số tác phẩm của HCM (không dưới 10 tác phẩm) và viết về HCM, giờ học này, chúng ta sẽ cùng đến với bài thơ rất nhỏ xinh, nhưng y tình lại vô cùng lớn. Trước hết, chúng ta hãy cùng vào phần thứ nhất: I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả- Vì sẽ có bài học riêng về tác gia nên các em chỉ cần lưu tâm mấy điều cơ bản: - Sinh thêi, Hå ChÝ Minh kh«ng hÒ cã ý ®Þnh x©y dùng cho m×nh mét sù nghiÖp v¨n ch-¬ng, bëi ham muèn tét bËc cña Ng-êi lµ "lµm sao cho n-íc nhµ ®-îc ®éc lËp, ai còng cã c¬m ¨n ¸o mÆc, ai còng ®-îc häc hµnh" (Cuéc pháng vÊn cña mét nhµ b¸o n-íc ngoµi -1946). Nh-ng trªn b-íc ®-êng ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, Ng-êi nhËn thÊy v¨n ch-¬ng cã søc m¹nh lín lao, cã thÓ phục vụ sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña ®Êt n-íc, v× thÕ Ng-êi ®· ®i vµo s¸ng t¸c. Nhờ năng khiếu nghệ thuật bẩm sinh, công phu học hỏi, vốn sống phong phú, Ng-êi ®· ®Ó l¹i mét sù nghiÖp v¨n ch-¬ng lớn với phong cách nghệ thuật vô cùng độc đáo, đa dạng. Trong văn học Việt Nam hiện đại, chưa từng thấy một ai có bản sắc văn chương phong phú như thế: nghị luận trước công luận trong nước và quốc tế thì chặt chẽ, tế nhị, đanh thép, hùng hồn; viết văn tiếng Pháp rất Pháp, làm thơ chữ Hán nhiều bài có thể đặt lẫn cùng thơ Tống thơ Đường, tuyên truyền cổ động nhân dân thì như ca dao tục ngữ. Viết được như thế chỉ có thể là một nhà văn hội tụ được tinh hoa của nhiều nền văn hóa, làm chủ được nhiều thủ pháp, thể tài, nhiều phong cách ngôn ngữ và loại thể văn chương. Hå ChÝ Minh trở thành người ng-êi ®Æt nÒn mãng, më ®-êng cho nÒn v¨n häc c¸ch m¹ng, đại biểu duy nhất cho văn học cách mạng vô sản Việt Nam trong những năm 20 của thế kỉ XX, người đã viết hàng loạt những truyện ngắn và phóng sự - chính luận đặc sắc mà mỗi tác phẩm có thể coi như một bản án chế độ thực dân. Còn tên tuổi của nhà thơ Hồ Chí Minh gợi nhớ đến nhiều áng thơ hay, có những bài mà các em đã được học từ các lớp dưới: Ngắm trăng, Đi đường, Tức cảnh Pắc Bó, Cảnh khuya. Trong đó, Nhật ký trong tù là kết tinh ngời sáng của phong cách nghệ thuật thơ Hồ Chí Minh với bút pháp đa dạng, độc đáo. 2. Tác phẩm “Nhật kí trong tù” MOON.V N 2.1. Hoàn cảnh ra đời: TËp th¬ ®-îc s¸ng t¸c trong mét hoµn c¶nh ®Æc biÖt. Sau một thời gian về nước và công tác tại Cao Bằng, tháng 8 năm 1942, Nguyễn Ái Quốc lấy tên là Hồ Chí Minh lên đường trở lại Trung Quốc với danh nghĩa đại biểu của Việt Nam Độc lập Đồng minh và Phân bộ Quốc tế phản xâm lược của Việt Nam để tranh thủ sự viện trợ của thế giới. Sau nửa tháng trời đi bộ, đến Túc Vinh, Quảng Tây (29-8), Nguời bị chính quyền Tuởng Giới Thạch bắt giam. Gần 14 tháng ở tù (từ mùa thu 29-8-1942 đến ®Õn 10 - 9- 1943), bị đày ải vô cùng cực khổ (“Sống khác loài nguời vừa bốn tháng, Tiều tụy còn hơn muời năm trời”), lại bị giải đi quanh quẩn qua gần 30 nhà lao của 13 huyện thuộc Quảng Tây, nhưng Người vẫn làm thơ, Người đã sáng tác 133 bài thơ bằng chữ Hán ghi http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI trong một cuốn sổ tay đặt tên là Ngục trung nhật ký (tức Nhật ký trong tù)- Như vậy, đây là tập Nhật kí bằng thơ viết ở trong tù. 2.2. Giá trị nội dung Tập Nhật ký trong tù vừa ghi lại đuợc một cách chân thực bộ mặt đen tối và nhem nhuốc của chế độ nhà tù cũng như của xã hội Trung Quốc thời Tưởng Giới Thạch, vừa thể hiện đuợc tâm hồn phong phú, cao đẹp của nguời tù vĩ đại- bức chân dung tự họa con người tinh thần của Chủ tịch Hồ Chí Minh: vừa kiên cuờng bất khuất vừa mềm mại, tinh tế, hết sức nhạy cảm với mọi biến thái của thiên nhiên và lòng nguời; vừa ung dung tự tại, hết sức thoải mái, tâm trí như bay lượn ở ngoài tù, vừa nóng lòng sốt ruột như lửa đốt, khắc khoải ngóng về tự do; vừa đầy lạc quan tin tưởng; luôn luôn hướng về bình minh và mặt trời hồng, vừa trằn trọc lo âu, không bao giờ nguôi nỗi đau lớn của dân tộc và nhân loại. Tất cả bắt nguồn từ bản chất của một tâm hồn yêu nuớc lớn, một tấm lòng nhân đạo lớn, một cốt cách nghệ sĩ lớn. Trong hoµn c¶nh nÆng nÒ vµ kh¾c nghiÖt nhÊt, ở Người vẫn tỏa sáng: + Một tâm hồn yêu nuớc lớn: nhiÒu bµi th¬ trong tËp NhËt kÝ trong tï biÓu hiÖn lßng yªu n-íc thiÕt tha cña ng-êi chiÕn sÜ céng s¶n trong c¶nh ngé xa n-íc (Kh«ng ngñ ®-îc, Nhí b¹n, èm nÆng, ViÖt nam cã b¸o ®éng theo nguån tin xÝch ®¹o trªn b¸o Ung Ninh 14 -11) + Một tấm lòng nhân đạo lớn: vẻ đẹp của lòng nhân ái, đức hi sinh, chan chøa t×nh c¶m nh©n ®¹o. Trong hoµn c¶nh bÞ giam cÇm tï téi, t©m hån cña Ng-êi vÉn h-íng tíi c¶m th«ng víi bao cuéc ®êi lam lò khæ ®au, tñi nhôc, bao con ng-êi bÞ ®Èy vµo c¶nh ngé Ðo le (Ng-êi b¹n tï thæi s¸o, Vî ng-êi b¹n tï ®Õn th¨m chång, Mét ng-êi tï cê b¹c vừa chÕt, Ch¸u bÐ trong ngôc T©n D-¬ng...). T×nh c¶m th-¬ng yªu cña Hå ChÝ Minh tr-íc hÕt h-íng vÒ phÝa ng-êi lao ®éng, tõ phu lµm ®-êng ®Õn nh÷ng ng-êi n«ng d©n lam lò mét n¾ng hai s-¬ng (Phu lµm ®-êng, Tõ Long An ®Õn §ång ChÝnh, C¶nh ®ång néi...) + Một cốt cách nghệ sĩ lớn: biÓu hiÖn phong th¸i ung dung vµ t©m hån nh¹y c¶m tr-íc c¸i ®Ñp cña c¶nh s¾c thiªn nhiªn (Ng¾m tr¨ng, Gi¶i ®i sím, C¶nh chiÒu h«m, Trêi höng...). + Trên hết là: vÎ ®Ñp cña tinh thÇn, ý chÝ, nghÞ lùc v-ît lªn gian khæ khã kh¨n, xiÒng xÝch ®Ó v-¬n tíi tù do (Bèn th¸ng råi, Tù khuyªn m×nh, Nghe tiÕng gi· g¹o, Trªn ®-êng ®i, §i ®-êng...) NhiÒu bµi th¬ trong NhËt kÝ trong tï chøa ®ùng nh÷ng bµi häc vÒ nh©n sinh ®¹o lÝ cho c¸c thÕ hÖ h«m nay vµ mai sau. MOON.V N 2.3. NhËt kÝ trong tï lµ t¸c phÈm giÇu gi¸ trÞ nghÖ thuËt. - TËp NhËt kÝ trong tï tr-íc hÕt lµ cuèn NhËt kÝ b»ng th¬ nh-ng còng có chÊt kÝ cña th¬. Ng-êi ®· bÞ giam cÇm trong gÇn 30 nhµ lao huyÖn vµ x·. Cã thÓ t×m thÊy nh÷ng ®Þa chØ cô thÓ tõ khi bÞ b¾t ë Tóc Vinh råi nhËp lao TÜnh T©y bÞ gi¶i ®i Thiªn B¶o vµ lÇn l-ît lµ c¸c nhµ lao Nam Ninh, Vò Minh, T©n D-¬ng, Lai T©n, LiÔu Ch©u, QuÕ L©m...Däc theo c¸c nhµ lao nµy lµ nh÷ng chÆng ®-êng bÞ ¸p gi¶i. NhiÒu bµi th¬ hay ®-îc viÕt trªn nh÷ng chÆng ®-êng nµy: §i ®-êng, ChiÒu tèi, Trªn ®-êng ®i, Hoµng h«n, Gi¶i ®i sím...§ã lµ nh÷ng s¸ng t¸c cã c¶m høng thi ca x¸c ®Þnh, cã ®Þa chØ cô thÓ, kh«ng thÓ lÉn lén víi nh÷ng tr¹ng th¸i c¶m xóc m¬ hå kh¸c hoÆc nh÷ng ®Þa chØ kh¸c. ChÊt kÝ gãp phÇn t¹o nªn tÝnh ch©n thùc, x¸c thùc cô thÓ, khoÎ kho¾n trong th¬ song kh«ng hÒ rµng buéc tø th¬ bay bæng. NhiÒu tø th¬ ®-îc thÓ hiÖn rÊt s¸ng t¹o (Kh«ng ngñ ®-îc, Ng¾m tr¨ng, Nghe tiÕng gi· g¹o, §i ®-êng...) nhiÒu h×nh ¶nh gîi c¶m tõ mÆt trêi buæi sím, vÇng tr¨ng trong ®ªm, dßng s«ng ch¶y gi÷a hai bê lµng xãm, lµng quª ®-îc mïa. ThÓ th¬ tø tuyÖt ®-îc sö dông thµnh thôc, t¹o nªn vÎ ®Ñp võa hµm sóc võa linh ho¹t tµi hoa... Muốn hiểu thêm về giá trị ND, NT của tác phẩm, ta hãy cùng tìm hiểu hai bài thơ Mộ và Lai Tân. http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan