TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG
LÊ NG C NH N
D NG PHÂN H U C
RÁC TH I CH
VI SINH S N XU T
NÔNG THÔN TRONG
MÔ HÌNH TR NG C I TÙA X I
I T NH H U GIANG
Lu n v n t t nghi p
Ngành: NÔNG H C
n Th , 2009
1
TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG
Lu n v n t t nghi p
Ngành: NÔNG H C
Tên
tài:
D NG PHÂN H U C
RÁC TH I CH
VI SINH S N XU T
NÔNG THÔN TRONG
MÔ HÌNH TR NG C I TÙA X I
I T NH H U GIANG
Giáo viên h ng d n:
ThS. D ng Minh
Sinh viên th c hi n:
Lê Ng c Nh n
MSSV: 3052676
p: Nông H c K31
n Th , 2009
2
TR
NG
I H C C N TH
B KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C
NG D NG
B MÔN B O V TH C V T
Ch ng nh n ã ch p thu n lu n v n v i
S
D NG PHÂN H U C
T
RÁC TH I CH
VI SINH S N XU T
NÔNG THÔN TRONG
MÔ HÌNH TR NG C I TÙA X I
T I T NH H U GIANG
Do sinh viên LÊ NG C NH N th c hi n và
Kính trình h i
n p.
ng ch m lu n v n t t nghi p xem xét.
C n Th , ngày ….. tháng ..... n m 2009
Cán b h
Th.s D
tài:
ng d n
NG MINH
i
TR
NG
I H C C N TH
NÔNG NGHI P VÀ SINH H C
NG D NG
B MÔN B O V TH C V T
H i
“S
CH
ng ch m lu n v n t t nghi p ã ch p thu n lu n v n v i
D NG PHÂN H U C
S N XU T T
tài:
RÁC TH I
NÔNG THÔN TRONG MÔ HÌNH TR NG
C I TÙA X I T I T NH H U GIANG”
Do sinh viên: LÊ NG C NH N th c hi n và b o v tr
ch i
ng ngày…..
tháng….. n m 2009.
Lu n v n ã
Ý ki n h i
ch i
ng ch p thu n và ánh giá
m c:……………………
ng: ………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………..
C n Th , ngày ….. tháng ….. n m 2009
DUY T KHOA
Ch t ch h i
Tr ng khoa Nông Nghi p và Sinh H c ng D ng
ii
ng
L I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u, k t
qu trình bày trong lu n v n là trung th c và ch a t ng
lu n v n nào tr
c ai công b trong b t kì
c ây.
Tác gi lu n v n
(ký tên)
Lê Ng c Nh n
iii
LÝ L CH CÁ NHÂN
Sinh viên: Lê Ng c Nh n
Sinh ngày 23 tháng 09 n m 1987
T i xã Tr ng An, th xã V nh Long, t nh V nh Long.
Con Ông: Lê Ng c n
Và Bà: Lê Th C m Vân
ã t t nghi p t i tr ng Ph thông trung h c L u V n Li t, th xã V nh Long, t nh
V nh Long, n m 2005.
Vào tr ng i h c C n Th n m 2005, theo ngành Nông H c, khóa 31.
T t nghi p K s Nông Nghi p chuyên nghành Nông H c n m 2009.
iv
L IC MT
Kính dâng ba m nh ng ng
nh ng ng
i thân ã giúp
,
i t n t y vì chúng con, xin c m n
ng viên con trong su t th i gian qua.
Thành th t bi t n th y D
H ng Xuy n ã t n tình h
i su t
ng Minh, k s Lê Ph
ng d n, giúp
và
c Th nh, k s
ào Th
ng viên em trong su t th i gian
làm và hoàn thành lu n v n t t nghi p.
Chân thành c m t th y c v n h c t p Ph m Hoàng Oanh và Võ Công
Thành, cùng toàn th quý th y cô khoa Nông Nghi p và Sinh h c ng d ng vì
nh ng ki n th c mà quý th y cô ã truy n d y cho em trong su t th i gian h c t p
t i tr
ng. ây s là hành trang v ng ch c giúp em b
G il ic m n
c vào
i.
n các anh ch và các b n sinh viên làm
B o v Th c v t, cùng các b n Nông H c khóa 31 ã óng góp,
tôi trong su t th i gian h c t p và th c hi n
v
tài
tài
B môn
ng viên và giúp
CL C
Trang
Lý l ch cá nhân
iv
L ic mt
v
M cl c
vi
Danh sách b ng
viii
Danh sách hình
viii
Tóm l
c
ix
M
U
1
CH
NG 1:
1.1
l
2
C KH O TÀI LI U
c v cây c i tùa x i
2
1.1.1.
c
m chung c a c i tùa x i
1.1.2.
c tính m t s gi ng c i
2
2
1.1.3 K thu t tr ng c i tùa x i
2
1.1.4 Sâu b nh h i chính trên c i tùa x i
3
3
1.2. Phân h u c và h u c vi sinh
1.2.1 Vai trò c a phân h u c và h u c vi sinh
4
1.2.2 M t s vi sinh v t
6
1.2.3 M t s v n
c b sung vào
ng
g p ph i khi s d ng phân h u c
1.3. Vai trò c a phân h u c vi sinh trong s n xu t rau an toàn
7
7
1.3.1 M t s khái ni m v rau an toàn
7
1.3.2 Vai trò c a phân h u c trong s n xu t rau an toàn
7
1.3.3 Tình hình s n xu t rau an toàn
8
1.4. Vai trò c a
ng ch t (N - P - K)
1.4.1. Vai trò c a ch t
i v i cây rau
m (N)
8
1.4.2. Vai trò c a ch t lân (P)
9
1.4.3. Vai trò c a ch t kali (K)
CH
NG 2: PH
NG TI N VÀ PH
NG PHÁP
2.1 Thí ngi m 1: Kh o sát kh n ng phân h y rác ô th c a ch ng n m
Trichoderma
2.1.1 Ph
8
ng ti n thí nghi m
9
10
10
10
vi
2.1.2 Ph ng pháp thí nghi m
2.2 Thí nghi m 2: Kh o sát nh h ng c a phân h u c s n xu t t rác th i
ch nông thôn n s sinh tr ng, phát tri n và n ng su t c i tùa x i.
2.2.1 Ph ng ti n thí nghi m
2.2.2 Ph
CH
ng pháp thí nghi m
NG 3: K T QU
10
10
10
11
VÀ TH O LU N
13
3.1 Thí nghi m 1: Kh n ng phân h y rác ch c a ch ng n m Trichoderma
13
3.2 Thí nghi m 2:Ghi nh n t ng quát ru ng c i tùa x i
14
3.3 Tình hình sinh tr
14
ng c i tùa x i
3.3.1 Chi u cao cây
14
3.3.2
15
ng kính tán
3.3.3 S lá xanh
16
3.4 Thành ph n n ng su t và n ng su t c i tùa x i
3.4.1 Sinh kh i khô
3.4.2 Tr ng l
ng t
3.4.3 N ng su t th
16
16
i toàn cây (g)
17
ng ph m c i tùa x i (t n/ha)
17
3.5 T l cây con ch t (%)
17
3.6 Hi u qu kinh t
18
Ch
ng 4: K T LU N VÀ
20
NGH
4.1 K t lu n
20
4.2
20
ngh
21
TÀI LI U THAM KH O
PH
CH
NG: CÁC B NG PHÂN TÍCH ANOVA
vii
DANH SÁCH B NG
B ng
2.1
T a b ng
Cách bón và li u l
(kg/ha)
Trang
ng phân bón hoá h c theo khuy n cáo
11
3.1
nh h ng c a các t h p phân bón lên chi u cao c i tùa x i qua
các giai o n sinh tr ng
15
3.2
nh h ng c a các t h p phân bón lên
x i qua các giai
n sinh tr ng
15
3.3
nh h ng c a các t h p phân bón lên s lá c i tùa x i qua các
giai o n sinh tr ng
16
3.4
Các ch tiêu v t l cây ch t, n ng su t và thành ph n n ng su t
c a c i tùa x i
17
3.5
Hi u qu kinh t mô hình tr ng c i tùa x i t i t nh H u Giang
ng kính tán c i tùa
18
DANH SÁCH HÌNH
Hình
1
Tên hình
Bi u
v nhi t
H u Giang
3
M u rác ch
5
12
b trí thí nghi m
2
4
Trang
và chi u cao
ng
t i th xã Ngã B y, t nh
13
19
19
i ch ph m Tricô- HCT
19
ng h u c hoàn ch nh
19
6
C i b sâu n
t t n công
7
M u c i 35 NSKC
19
8
Thu ho ch c i tùa x i
19
viii
Lê Ng c Nh n, 2009. “S d ng phân h u c s n xu t t rác th i ch nông thôn
trong mô hình tr ng c i tùa x i t i t nh H u Giang”. Lu n v n t t nghi p k s
Nông H c, khoa Nông Nghi p & Sinh H c ng D ng, tr ng
i h c C n Th .
Cán b h ng d n: Th.S D ng Minh.
_________________________________________________________________
TÓM L
C
tài “S d ng phân h u c s n xu t t rác th i ch nông thôn trong mô
hình tr ng c i tùa x i t i t nh H u Giang” nh m tìm ra công th c phân thích h p
nh t cho cây c i tùa x i v i ngu n phân h u c vi sinh
c t n d ng t ngu n rác
th i h u c (th c v t) các ch nông thôn
cung c p cho vùng tr ng rau. Thí
nghi m th c hi n t i câu l c b rau an toàn xã Th nh Hòa, huy n Châu Thành, t nh
H u Giang.
Thí nghi m
c b trí theo th th c kh i hoàn toàn ng u nhiên g m 5
nghi m th c, 4 l n l p l i. Di n tích m i lô 12 m2, t ng di n tích 240 m 2, di n tích
cách ly gi a các lô thí nghi m là 2 m2 . Các nghi m th c (NT) g m:
- NT 1: i ch ng (bón theo nông dân 85N - 62P 2O5 - 15K2O).
- NT 2: Bón theo khuy n cáo 59N - 32P2O5 - 46K2O.
- NT 3: Khuy n cáo + 10 t n/ha phân h u c vi sinh.
- NT 4: 1/2 Khuy n cáo + 10 t n/ha phân h u c vi sinh.
- NT 5: 1/2 Khuy n cáo + 15 t n/ha phân h u c vi sinh.
K t qu cho th y:
- Giai o n thu ho ch chi u cao cây không khác bi t v th ng kê cùng v i t
l cây con ch t và sinh kh i khô/100g t i.
ng kính tán cao nh t là nghi m th c
i ch ng (46,28 cm), nghi m th c bón theo khuy n cáo th p nh t (42,85 cm).
C ng v i hai nghi m th c trên s lá có s khác bi t v th ng kê m c ý ngh a 5%
cao nh t (7,85 lá/cây) và th p nh t (7,53 lá/cây)
-V
ng su t, có s khác bi t ý ngh a v th ng kê gi a các nghi m th c,
ng su t cao nh t (19 t n/ha) là nghi m th c i ch ng c a nông dân, th p nh t là
nghi m th c bón theo khuy n cáo (16,1 t n/ha). Nghi m th c bón theo khuy n cáo
c ng v i 10 t n HCVS tuy không khác bi t v th ng kê so v i nghi m th c i
ch ng nh ng em l i hi u qu kinh t cao nh t (15.989.483 VN /ha).
ix
U
Ô nhi m môi tr ng luôn là v n
nan gi i trên th gi i nói chung và Vi t
Nam nói riêng.
c bi t, tình tr ng v t rác th ng xu ng sông di n ra ph bi n t i
nhi u
m ch
ng b ng sông C u Long. Nhi u ngu n rác th i t các lo i rau,
c và qu b nhi u ng i tuôn th ng xu ng sông, nhìn âu c ng th y rác ó chính là
hình nh quen thu c c a nông thôn Vi t Nam và ã góp ph n h y ho i môi tr ng
s ng c a chúng ta.
Bên c nh ó, s l m d ng phân bón, thu c b o v th c v t (BVTV)… c a nông
dân ã làm cho t ai ngày càng suy thoái và ô nhi m. Chính s suy gi m v ch t l ng
môi tr ng làm cho i s ng cây tr ng ngày càng l thu c vào phân hóa h c và thu c
BVTV (Nguy n Th và Lê V n H ng, 2004). c bi t i v i các cây rau ng n ngày
nh t là các lo i rau n lá thì t p quán canh tác s d ng d th a phân bón (nh phân urea)
ã nh h ng x u n ph m ch t, gây hi n t ng t n d nitrate trong rau màu mà khi
con ng i n vào m t l ng v t m c cho phép s nh h ng n s c kh e (Bùi Cách
Tuy n và ctv., 1998). Tuy nhiên khi s d ng cân i các lo i phân N, P, K c ng nh k t
h p phân h u c cho cây tr ng thì hàm l ng nitrate trong rau s
m c an toàn cho
phép (Nguy n Thanh Bình, 2001). Ngoài ra phân h u c còn có tác d ng duy trì màu
m cho t, giúp t gi m, h n ch b nh h i…(Nguy n Th , 2004).
Dù bi t vai trò to l n c a phân h u c nh ng nông dân c a ta nh t là nông dân
vùng ng b ng sông C u Long ( BSCL) l i không thích s d ng phân h u c vì
chuyên ch không thu n l i, ngu n phân khó tìm (Võ Th G ng và Tr n Bá Linh,
2002). Nh ng n u ng i dân bi t t n d ng các ph ph m trong nông nghi p, rác ch ,
rác sinh ho t, c , phân chu ng,…
phân t i ch thì v n s tr nên d dàng h n.
T ó
tài “S d ng phân h u c s n xu t t rác th i ch nông thôn
trong mô hình tr ng c i tùa x i t i t nh H u Giang” là r t c n thi t nh m khuy n
khích nông dân s d ng phân h u c trong canh tác và gi i quy t
c ph n nào v
ô nhi m môi tr ng nông thôn Vi t Nam.
1
CH
1.1 S l
NG 1: L
C KH O TÀI LI U
c v cây c i tùa x i
Tên khoa h c: Brassica rapa L. var.amplexicaulis, h th p t : Brassicaceae
(còn g i là: c i làm d a, c i tùa x i).
Cây thân th o, h ng niên, cao n 1 mét, thân nh n ho c h i có lông. Lá có b
to, lá phía d i x sâu, trên x r ng.
Loài Trung Qu c
c nh p tr ng kh p n i.
Th i gian sinh tr ng t 90 - 100 ngày, nhi t
thích h p cho quá trình sinh
o
tr ng và phát tri n 8 - 22 C.
Ngoài vi c dùng lá n u canh ho c làm d a n, ng i ta còn dùng lá p ngoài
tr ung th ng, h t
c dùng tr m n nh t.
1.1.2
c tính m t s gi ng c i
- C i tùa x i (c a Công ty gi ng Cây Tr ng Mi n Nam): Sinh tr ng m nh,
ch ng ch u t t, thích nghi r ng. Phi n lá ng n, b và gân to, b p cu n u, to và
ch t nh t là khi tr ng trong
u ki n khí h u mát m . C i b t u cu n b p t 25
ngày sau khi tr ng và thu ho ch 15 ngày sau khi cu n b p.
- C i tùa x i MORAKOT 90 Hai M i Tên
(Công ty gi ng ông Tây): Có
ng u cao, ch u nhi t t t, có th tr ng v i m t
dày. Gi ng này cho n ng
su t cao, b lá g n, b p cu n l n; ph m ch t ngon, không có v ng và n ng.
- C i tùa x i BAUSIN (Công ty gi ng cây tr ng Nông H u): Thân lá ng n,
cu n b p l n, ph m ch t ngon, dùng xào, n u canh hay làm d a mu i.
1.1.3 K thu t tr ng c i tùa x i
Theo s Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn C n Th , ngày 1/2/2008
(http://sokhcn.bariavungtau.gov.vn/).
- Th i v : C i tùa x i có th tr ng
c quanh n m; tr ng vào mùa n ng
th ng cho n ng su t cao h n vào mùa m a. Th i gian tr ng thích h p th ng vào
tháng 12 - 1 d ng l ch.
- Chu n b
t: Có th tr ng c i tùa x i trên nhi u lo i t khác nhau. Tuy
nhiên t c n ph i t i x p, không b ng p úng.
+ Líp tr ng: R ng 1 m, cao 10 - 15 cm.
+ X lý t: Tr c khi gieo tr ng, s d ng vôi b t (500 - 600 kg/ha) r i u
trên m t líp và x i tr n u.
- X lý h t gi ng: Tr c khi tr ng nên x lý b ng các lo i thu c nh Rovral,
Aliette ho c Benlate C. L ng thu c 5g/100g h t gi ng.
+ Gieo h t trên líp ng n khi cây con
c 18 - 19 ngày, l ng h t gi ng
2
c n 20 g/100 m . C n t i n c th t t, có pha phân DAP (30g/10 lít n c) tr c
khi nh cây con ra tr ng.
2
- M t tr ng: Kho ng cách tr ng cây cách cây, hàng cách hàng là 40 x 40 cm.
- Ch m sóc: T i n c gi
m t khi gieo n khi thu ho ch, không cho
líp c i b khô hay b ng p úng.
- Thu ho ch: m b o
th i gian cách ly sau khi phun các lo i thu c BVTV
theo quy nh.
1.1.4 Sâu b nh h i chính trên c i tùa x i
Sâu n t p (Spodoptera litura Fabricius): Theo Ph m Th Nh t (2000) sâu
non phát tri n thích h p vào lúc có nhi t
và m
cao, sâu c n phá m nh vào
lúc ban êm nh ng khi có ánh n ng sâu chui xu ng t ho c d i tán lá khô và c
d i
n n p (Võ Thanh Tùng, 2005). Các lo i thu c th ng dùng nh Cyperan
25EC, Karate 2.5EC, Regent 800WG,… (Tr n Th Ba và ctv., 1999).
Sâu xanh n t (Crocidolomia binotalis Zeller): ây là lo i sâu có m c gây
h i r t cao và nh h ng n n ng su t, do sâu có th n tr i lá hay t ng n
(Nguy n V n Hu nh và Lê Th Sen, 2004). S d ng các lo i n m ký sinh nh n m
Metarhizium anisopliae, n m Beauveria bassiana, n m Paecilomyces sp,
phòng tr loài sâu này (Nguy n V n T i, 2008).
B nh y (Phyllotreta striolata Fabricius): ây là loài côn trùng gây h i ch
y u trên rau c i h Th p T
n c ta và nhi u n c trên th gi i (Nguy n V n
Hu nh và Lê Th Sen, 2004). Thành trùng có kh n ng nh y xa và bay r t nhanh,
c n th ng lá c i thành nh ng l
u n trên kh p m t lá. S d ng các ch ph m
n m Metarhizium anisopliae có kh n ng h n ch b nh y, các lo i thu c Hopsan,
Polytrin, Sherzol,… Chú ý phun thu c vào lúc chi u t i có hi u qu cao h n.
B nh th i nh n, do vi khu n Erwinia carotovora xâm nh p qua v t th ng.
Theo Võ Thanh Tùng (2005), b nh th ng t n công ph n g c r ho c các lá già
bên d i khi cây giáp tán nên khó phát hi n, có th phát hi n s m nh lá trên cây
b nh có tri u ch ng héo và t i l i vào bu i chi u. V t b nh phát tri n nhanh, lan
r ng và c i b th i nh n, có mùi hôi khó ch u, gi i h n gi a mô b nh và mô kh e
phân bi t rõ ràng. i v i bi n pháp phòng tr
- Không nên tr ng d y trong mùa m a.
- Luân canh thích h p.
- Nh và tiêu h y các cây b b nh tránh lây lan.
- Phun thu c s m khi b nh ch m xu t hi n, có th s d ng các lo i thu c g c
ng nh : Copper zinc 85WP, Coc 85WP, Kasuran 47WP,…
1.2 Phân h u c và h u c vi sinh
a. Hi n nay, phân h u c có m t s khái ni m nh sau:
-Phân h u c : Là tên g i chung c a các lo i phân
c s n xu t t v t li u
h u c nh các d th a th c v t, r m r , các lo i phân chu ng, phân rác và phân
xanh (Nguy n Công Vinh, 2002;
Th Ren và Ngô Ng c H ng, 2004).
3
- Phân vi sinh: Là các ch ph m có ch a các vi sinh v t s ng có ho t l c cao
ã
c tuy n ch n. Theo Lê V n Tri (2003) thì thông qua ho t ng c a nó t o ra
ch t dinh d ng cho t và cây tr ng và làm cây phát tri n t t h n.
- Phân h u c vi sinh: Là s n ph m cao c p h n so v i phân h u c do
c
b sung thêm m t s lo i vi sinh v t h u ích nh vi sinh v t c
nh m, vi sinh
v t phân gi i lân khó tan, vi sinh v t kích thích t ng tr ng cây tr ng, vi sinh v t
i kháng… (Ph m Thanh Hà và ctv., 2003;
Th Ren và Ngô Ng c H ng,
2004).
- Phân ph c h p h u c vi sinh: Là lo i phân có y
thành ph n phân vi
sinh, phân h u c , phân vi l ng và phân vô c (N-P-K). Phân có hàm l ng dinh
ng cao có th dùng bón lót và bón thúc (Lê V n Tri, 2003).
b. Tình hình phát tri n và s d ng phân h u c :
- Trên th gi i: m 1970, Nam Phi ng i ta ã s n xu t phân h u c t lân t
nhiên nghi n m n và amonium cacbonat. Theo Lê V n Tri (2003) Trung Qu c
c
xem là n c có truy n th ng s d ng phân h u c lâu i nh t v i các ngu n phân ch
y u là phân chu ng, r m r , phân xanh, khô d u t ng,… t ng
ng 9,8 tri u t n
NPK nguyên ch t/n m. N m 1982, M ã s n xu t
c kho ng 100 tri u t n/n m
t bùn c ng, mùn c a, vôi và á phosphate,
ài Loan thì phân h u c b t u s n
xu t t n m 1986 t than bùn, mùn c a và lân t nhiên (Juang,1996).
- Vi t Nam: Theo c tính c a
ình Thu n và Nguy n V n B (2001)
n u gom h t l ng phân t gia súc Vi t Nam thì h ng n m có th cung c p cho
m i hecta canh tác kho ng 11,7 t n phân chu ng. Hi n nay, trong t ng s ch t dinh
ng cung c p cho cây tr ng thì phân h u c óng góp kho ng 25% và các lo i phân
h uc
c s d ng ph bi n Vi t Nam th ng là phân chu ng chi m 65 - 70%, phân
xanh 18 - 20%, than bùn và bùn 3 - 4%, phân rác 6 - 7% và các lo i khác 4 - 5% (
ình Thu n và Nguy n V n B , 2001). Riêng Mi n Nam thì nông dân không có thói
quen s d ng phân h u c (Lê V n Tr , 2000;
ình Thu n và Nguy n V n B , 2001;
Võ Th G ng và Tr n Bá Linh, 2002). Theo Lê V n Tri (2003) Vi t Nam phân vi
sinh c
nh m, phân gi i lân
c nghiên c u b c u t nh ng n m 1960.
m 1980 b t u th nghi m các lo i phân vi sinh v t cho cây u nành, u xanh
và u ph ng v i các ch ph m nh vinada, vinaga, vidafo…
1.2.1 Vai trò c a phân h u c và h u c vi sinh
a.
i v i t tr ng
- Phân h u c vi sinh c i thi n
c nhi u tính ch t v t lý t nh sau: M t là,
k t qu c a Trình Công T (2006) khi nghiên c u v
t bazan m t s c s n xu t
cho cây th y ch t h u c làm t ng
x p t t 59% lên n 63,4%; Hai là, làm
ng kh n ng gi m và th m n c c a t. Theo Jo (1990) khi t ng 1% ch t h u
thì kh n ng gi m c a t lúa t ng 1,7% và
t d c lên 2,5%; Ba là làm t ng
4
nhi t
c a t, do có màu s m nên phân h u c th ng h p thu toàn b l ng b c
x m t tr i t i nó làm nhi t t ng cao nhanh ( Th Ren và Ngô Ng c H ng, 2004);
B n là, làm gi m xói mòn t, theo k t qu c a Ph m Ti n Hoàng (2003) cho th y
ch t h u c c ng có kh n ng h n ch s r a trôi, xói mòn t nh kh n ng g n
k t các h t t c a ch t h u c t o thành các oàn l p làm cho t tr nên có c u
trúc.
- Ngoài ra phân h u c c ng c i thi n
c nhi u hóa tính t: i u hòa dinh
ng trong t, làm t ng hi u qu s d ng phân m. Khi bón m kèm v i phân
chu ng thì u cho th y tích l y m khá h n so v i bón m không có phân
chu ng (Trình Công T , 2006); C i thi n tình tr ng ch t lân trong t, phân h u c
có th làm gi m s c
nh lân c a t. Thí nghi m t ch t h u c trong t b ng
H2O2 c a Trình Công T (2006) cho th y kh n ng c
nh lân c a t t ng v t lên;
Hoàn tr l i các các nguyên t vi l ng cho t, theo Nguy n M Hoa và Cao Ng c
i p (2006) phân h u c cung c p toàn di n các nguyên t vi l ng và các vitamin
cho t. Tuy nhiên n u bón quá nhi u phân h u c cho t s làm gi m
h u
d ng c a các nguyên t vi l ng, nh
t than bùn và t lúa ch a h n 3% C h u
cây tr ng u b thi u k m (Phan Th Công, 2005).
- Gi cân b ng qu n th vi sinh v t trong t: Theo Lê V n Tri (2003) cho
r ng phân bón n n nông nghi p h u c ph i m b o là cân i ngu n dinh d ng
gi a phân h u c và phân vô c bên c nh thì ph i cung c p cho cây tr ng nh ng vi
sinh v t h u ích. Nguy n Th và Lê V n H ng (2004) c ng ã ch ng minh
c
r ng trong
u ki n t giàu ch t h u c thì qu n th vi sinh v t i kháng s phát
tri n phong phú
s c kh ng ch vi sinh v t gây b nh và kìm hãm
c vi sinh v t
gây b nh d i ng ng gây h i kinh t .
b.
i v i cây tr ng
- Cung c p dinh d ng tr c ti p cho cây tr ng: Trong phân h u c có ch a
y
các d ng dinh d ng a l ng, trung l ng, vi l ng và các enzyme kích
thích sinh tr ng cây tr ng nên s là ngu n cung c p dinh d ng tr c ti p cho cây
tr ng (Ph m Ti n Hoàng, 2003; Nguy n M Hoa và Cao Ng c
p, 2006).
- Gi m b nh h i cho cây tr ng: Khi t
c bón nhi u phân h u c thì các
b nh h i t
t
c ki m soát do môi tr ng s ng giàu h u c không là i u ki n
thu n l i cho m m b nh phát tri n (Nguy n Th , 2004).
- ng n ng su t cây tr ng: ng su t cây tr ng
c xem là th c o
phì
nhiêu c a t, khi t có
phì nhiêu cao thì n ng su t s cao (Nguy n Xuân H i,
2000). H u h t các thí nghi m v phân h u c
u làm t ng n ng su t cây tr ng.
Theo Lâm Tú Minh và ctv., (2003) bón phân h u c s làm tr ng l ng cây t ng h n
so v i i v i i ch ng ch s d ng NPK là 33% m ng t i và 10% rau c i xanh.
- Gi m chi phí u t và t ng l i nhu n: Phân h u c có tác d ng c i thi n
phì nhiêu t, nâng cao hi u qu s d ng phân bón, gi m thi u s d ng thu c b o v
5
th c v t nên góp ph n làm gi m chi phí u t , t ng n ng su t d n n t ng l i nhu n
(Ph m V n To n, 2003). K t qu c a ào Châu Thu và ctv., (2005) các công th c
s d ng phân h u c vi sinh có chi phí u t cao h n so v i ch s d ng n thu n
phân hóa h c t 4,8 - 8 tri u ng/ha nh ng lãi thu n thu
c l i cao h n t 14 - 19
tri u ng/ha nh vào n ng su t t ng và n ng su t th ng ph m ng.
1.2.2 M t s vi sinh v t
c b sung vào
ng
- Trichoderma:
Theo Gams và Biselt (1989, trích b i Nguy n V n B c 2002) n m
Trichoderma có phân b r ng kh p n i trong t, trong g m c, chúng có môi
tr ng s ng r ng th ng t p trung t ng h u c hay t ng m t. Là nh ng vi sinh
v t nh ng chúng có kh n ng t n t i
nh ng n i hàm l ng oxy r t th p.
Trichoderma s ng ho i sinh ng th i còn ký sinh trên n m gây b nh cây tr ng,
chúng góp ph n tích c c trong vi c chuy n hóa ch t h u c t o
phì cho t và
giúp duy trì ho t ng s n xu t c a ng ru ng.
Trichoderma là n m ho i sinh nên trong h sinh thái vi sinh v t
t
Trichoderma óng vai trò quan tr ng trong vi c phân h y d th a th c v t c trong
t, nhi u loài Trichoderma spp. phân h y t t ngu n cellulose (Harman, 1996;
Kredics và ctv., 2003).
Kh n ng ti t enzyme và tác d ng i kháng c a n m Trichoderma. Trong quá
trình tác ng lên n m gây b nh, ngoài tác d ng ký sinh, c nh tranh th c n v i n m
gây b nh (Tr n Th Thu n và ctv., 2000), Trichoderma còn ti t enzyme ng n c n s
xâm nh p và gây b nh c a n m gây h i cây tr ng (Cao C ng và ctv., 2003; Tr n Th
Thu n và ctv., 2000).
- Vi sinh v t c
nh m t do:
Theo Nguy n Ng c Quyên và ctv., (2000) trong nhóm này có các loài nh
Azotobacter, Clostridium, Arthrobacter, vi khu n lam,…chúng là nh ng vi sinh v t
s ng t do có kh n ng t ng h p khí tr i thành m riêng cho c th . Sau khi ch t,
ng m trong c th chúng l i
c phóng thích ra làm giàu cho t. Hi n nay,
các ch ng vi sinh v t này
c ch n l c và s n xu t thành các ph ph m m sinh
h c v i tên g i nh Azozin, Azotobacter…
- Vi sinh v t phân gi i lân khó tan:
Các loài vi sinh v t
c bi t n v i vai trò hòa tan nh ng h p ch t lân vô
, khó tiêu thành d ng d tiêu h n cho cây tr ng: Bacillus, Pseudomonas,
Penicillium, Aspergillus…(Nguy n Ng c Quyên và ctv., 2000). Theo Lê V n Tri
(2003) hi u su t s d ng lân b i cây tr ng không v t quá 25%, bón phân ch a vi
sinh v t phân gi i phân lân nh m góp ph n thúc y quá trình phân gi i lân h u c ,
vô c khó tiêu d tiêu cây tr ng h p thu. K t qu c a Cao Ng c
p (2005) t i
6
dung d ch lên men vi khu n Pseudomonas spp. hòa tan lân giúp t ng n ng su t lúa,
u nành và ti t ki m phân bón.
1.2.3 M t s v n
g p ph i khi s d ng phân h u c
- Cung c p dinh d ng ch m: Dinh d ng trong phân h u c ch y u d ng
h u c vì v y cung c p cho cây tr ng c n ph i thông qua ho t ng phân gi i c a vi
sinh v t
t o thành nh ng h p ch t h u c , vô c h u hi u cho cây tr ng (Võ Th
ng và Tr n Bá Linh, 2002). M t ví d cho th y phân chu ng có tác d ng ch m h n
phân hóa h c. Trong v
u, m t t n phân chu ng làm t ng n ng su t t 30 - 40 kg lúa
nh ng m t t n phân m nguyên ch t có th làm t ng
c t 10 - 12 t n lúa ( Th
Thanh Ren và Ngô Ng c H ng, 2004).
- Ch a c t gây h i cây tr ng: S d ng phân h u c
c t rác và bùn
c ng thành ph th ng chúa các nguyên t kim lo i n ng gây c cho cây tr ng và
s c kh e c a con ng i (Sung, 1990). Theo Nguy n
ng Ngh a và ctv. (2005)
trong quá trình phân gi i h u c n u g p u ki n y m khí th ng sinh ra các h p
ch t r u và axit h u c nh Etylic, Butyric, CH4, H2S… nh ng ch t này n u tích
l y nhi u thì gây c cho b r , làm r kém phát tri n và th i en. Tuy nhiên nh ng
khó kh n ó có th kh c ph c khi phân h u c ã
c hoai.
- C n kh i l ng l n gây khó kh n cho v n chuy n và s d ng: Theo
ình
Thu n và Nguy n V n B (2001) cho th y bón 11,7 t n phân chu ng/ha ch cung
c p
c 41,5 kg N; 20,5 kg P2O5; 41,1 kg K2O. Do ch a ít dinh d ng nên dù bón
v i l ng cao 20 - 40 t n/ha thì v n ph i bón thêm các lo i phân vô c khác
có
th
t n ng su t cao và ch t l ng t t (Nguy n V n Th ng và Tr n Kh c Thi,
1996). Kh i l ng v n chuy n l n là tr ng i l n nh t khi n nông dân ng i s d ng
phân h u c (Võ Th G ng và Tr n Bá Linh, 2002).
1.3 Vai trò c a phân h u c vi sinh trong s n xu t rau an toàn
1.3.1 M t s khái ni m v rau an toàn
- Rau an toàn: Là lo i rau khi n tay ng i tiêu dùng thì các ch tiêu v thu c
hóa h c, nitrate, kim lo i n ng và vi sinh v t gây b nh ph i d i m c cho phép
(Tr n Th Ba, 2006).
- Rau h u c :
c s n su t theo ph ng th c dùng phân h u c , n c s ch
i, trên t không b ô nhi m và không s d ng phân hóa h c và thu c b o v th c
v t, hay nói cách khá là rau s n xu t hoàn toàn không s d ng hóa ch t nông nghi p.
1.3.2 Vai trò c a phân h u c trong s n xu t rau an toàn
- Giúp gi m hàm l ng nitrate trong rau: phân h u c giúp gi m
c l ng
phân hóa h c ph i s d ng nên giúp gi m l ng nitrate trong rau màu. rau m ng
i bón h u c sinh h c làm gi m l ng nitrate t 245,2 mg/kg xu ng còn 21,5
7
mg/kg t c làm gi m n 91,3% so v i i ch ng ch s d ng phân hóa h c, rau
c i xanh gi m n 79,1% ã góp ph n t o ra s n ph m s ch và an toàn cho ng i s
d ng (Lâm Tú Minh và ctv., 2003).
- Gi m d l ng thu c b o v th c v t: phân h u c vi sinh có vai trò làm
gi m thi t h i do b nh và tuy n trùng nên h n ch s d ng thu c BVTV cho rau.
K t qu thí nghi m c a ào Châu Thu và ctv., (2005) trên cà chua cho th y các
công th c s d ng phân h u c thì m c
nhi m b nh s ng mai m c nh (+)
n so v i công th c bón n l phân hóa h c (++).
- Gi m hàm l ng kim lo i n ng: ph c h p h u c -vô c trong t giúp ng n
c n kh n ng ng hóa kim lo i n ng c a cây tr ng giúp cho các s n ph m nông
nghi p tr nên s ch h n (V Ti n Khang và L u H ng M n, 2000).
1.3.3 Tình hình s n xu t rau an toàn
Theo th ng kê c a AVRDC (2006) trong n m 2006, di n tích tr ng rau c a th
gi i t ng bình quân là 2,8% so v i các lo i cây khác: cây n qu là 1,75%, cây l y d u
là 1,47%, cây l y c là 0,44%,… Trong ó, Trung Qu c là n c có di n tích tr ng rau
ng nhanh nh t t 6% và n
3%. Châu Á hi n nay có kho ng 500 nghìn ha t
canh tác nông nghi p h u c ch y u là Trung Qu c, n
, Hàn Qu c. Hi n t i,
ch ng trình tr ng rau s ch, rau an toàn ang phát tri n r m r trong c n c: ch ng
trình h p tác gi a Ti n Giang và thành ph H Chí Minh xây d ng vùng rau an toàn
500 ha
cung c p cho th tr ng. Ch ng trình “Hu n luy n nông dân s n xu t và
xây d ng mô hình rau an toàn theo h ng GAP”
c th c hi n 22 t nh phía Nam và
6 t nh phía B c b t u th c hi n t 2006 - 2008 (http://ppd.gov.vn),... Trên th tr ng
c ng ã có các công ty cung c p rau s ch, rau h u c uy tín nh Hà N i Organic, công
ty TNHH Thiên Hùng, công ty Golden Garden…
1.4 Vai trò c a
ng ch t (N - P - K)
1.4.1 Vai trò c a ch t
i v i cây rau
m (N)
m r t c n thi t cho cây rau phát tri n thân lá, vi c cung c p m y
m b o s sinh tr ng m nh và ph m ch t rau ngon. i v i các lo i rau n lá nh
rau c i, rau d n, rau mu ng,… thì lo i phân m c n h n các lo i rau khác. Tuy
nhiên, không nên bón quá nhi u và l i bón quá ch m vào lúc thu ho ch s làm cho
cây rau sinh tr ng quá m nh, v ng l p, d sâu b nh và khó b o qu n (Nguy n V n
Th ng và Tr n Kh c Thi, 1996). Nên k t thúc bón phân m th i m 6 - 7 ngày
tr c khi thu ho ch
m b o rau có m c nitrate ng ng an toàn cho phép
(Nguy n Thanh Bình, 2001).
8
1.4.2 Vai trò c a ch t lân (P)
Lân là thành ph n quan tr ng trong i s ng cây tr ng, là thành ph n trong
các acid nhân, các enzim, tham gia v n chuy n n ng l ng,… (Nguy n B o V và
Nguy n Huy Tài, 2004). Lân kích thích quá trình
nhanh, n y ch i, thúc y ra
hoa s m và nhi u, c bi t lân r t c n thi t cho các lo i rau n c , qu nh khoai
tây, cà chua, cà r t,... (Trung tâm UNESCO ph bi n ki n th c và v n hóa giáo d c
c ng ng, 2005). Nh ng i v i rau n lá v n c n bón phân lân
m b o cân
i ngu n dinh d ng và giúp phát huy
c h t hi u qu phân m (Nguy n V n
Th ng và Tr n Kh c Thi, 1996).
1.4.3 Vai trò c a ch t kali (K)
Kali
c bi t n nh là nguyên t c a ch t l ng, làm t ng kh n ng ch ng
ch u c a cây tr ng i v i tác ng không có l i t bên ngoài, giúp cây c ng cáp ít
ngã, t ng kh n ng ch u h n, ch u úng,… (Nguy n B o V và Nguy n Huy Tài,
2004).
i v i cây rau c n chú ý cân i gi a các ngu n m, lân, kali
giúp rau
ng n ng su t, ch t l ng nh t là giúp gi m hàm l ng nitrate trong rau (Tr n Th
Ba, 2006).
9
- Xem thêm -
.PDF 
42 
192 
109 
