Tài liệu Quy trình kiểm toán tài sản cố định và chi phí khấu hao tại công ty tnhh kiểm toán việt mỹ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM KHOA KẾ TOÁN – TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP QUY TRÌNH KIỂM TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH VÀ CHI PHÍ KHẤU HAO TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VIỆT MỸ Ngành: Kế toán – Tài chính – Ngân hàng Chuyên ngành: Kế toán – Kiểm toán Giảng viên hướng dẫn : ThS. Nguyễn Quỳnh Tứ Ly Sinh viên thực hiện MSSV: 1054030626 : Nguyễn Thị Thu Trang Lớp: 10DKKT2 TP. Hồ Chí Minh, 2014 LỜI CAM ĐOAN ************ Tôi cam đoan đầy là đề tài nghiên cứu của tôi. Những kết quả và các số liệu trong khóa luận tốt nghiệp được thực hiện tại Công ty TNHH Kiểm toán Việt Mỹ, không sao chép bất kỳ nguồn nào khác. Tôi hoàn toàn chịu trách nghiệp trước nhà trường về sự cam đoan này. TP. Hồ Chí Minh, ngày 18 tháng 07 năm 2014 Tác giả Nguyễn Thị Thu Trang ii LỜI CẢM ƠN ****** ****** Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này, tôi trân trọng gửi lời cảm ơn sâu sắc đến thầy cô trong Khoa Kế toán – Tài chính – Ngân hàng đã tạo điều kiện cho tôi thực hiện khóa luận. Cảm ơn thầy cô đã truyền dạy cho tôi những bài học quý giá giúp tôi có nền tảng để hoàn thiện chuyên đề một cách khoa học nhất. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn đến cô Nguyễn Quỳnh Tứ Ly – người đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện Báo cáo thực tập và thực hiện Khóa luận tốt nghiệp. Những lời nhận xét của chân thành của cô thực sự quý giá, là nền tảng giúp tôi có thể hoàn thành chuyên đề này. Xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám đốc, các anh/chị Kiểm toán viên trong Công ty TNHH Kiểm toán Việt Mỹ đã tạo điều kiện cho tôi thực tập tại Công ty, cho phép thôi tham gia quá trình kiểm toán, được quan sát thực tế công việc của một Kiểm toán viên chuyên nghiệp thực sự là một kinh nghiệm rất quý giá, giúp tôi có nền tảng để phát triển và định hướng nghề nghiệp sau này. Những lời chỉ dạy, đóng góp cùng những tài liệu mà anh/chị đã cung cấp là nguồn kiến thức quý giá giúp tôi có thể hoàn thiện hơn Khóa luận tốt nghiệp. Trong quá trình tham gia thực tập và thực hiện Khóa luận không thể tránh khỏi những sai sót, rất mong nhận được nhiều hơn nữa những lời đóng góp và chỉ dạy của quý thầy cô, anh/chị và bạn bè. Một lần nữa, xin chân thành cảm ơn và gởi lời chúc sức khỏe tới cô giáo Tứ Ly, quý thầy cô trong khoa Kế toán – Tài chính – Ngân hàng, Ban Giám đốc và anh chị trong công ty Kiểm toán Viêt Mỹ! iii NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... Tp.Hồ Chí Minh, ngày 19 tháng 07 năm 2014 Giảng viên hướng dẫn iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Ký hiệu Cụm từ đầy đủ TSCĐ Tài sản cố định BĐS Bất động sản XDCB Xây dựng cơ bản CPKH Chi phí khấu hao KSNB Kiểm soát nội bộ KTV Kiểm toán viên BCTC Báo cáo tài chính BCĐSPS Bảng cân đối số phát sinh XDCBDD Xây dựng cơ bản dở dang SDĐK Số dư đầu kỳ SDCK Số dư cuối kỳ HMLK Hao mòn lũy kế BCKT Báo cáo kiểm toán VACPA Hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam TNHH Trách nhiệm hữu hạn BP Bộ phận VSA Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam VAS Chuẩn mực kế toán Việt Nam HSKT Hồ sơ kiểm toán VLXD Vật liệu xây dựng IFAC Liên đoàn kế toán Quốc tế v DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ SƠ ĐỒ Danh mục bảng ......................................................................................... Trang Bảng 1.1: Thủ tục thử nghiệm kiểm soát của Tài sản cố định ........................... 32 Sơ đồ 2.1: Bộ máy tổ chức của Công ty ............................................................ 49 Bảng 2.2: Thông tin chung về khách hàng ........................................................ 69 Bảng 2.3: Thông tin về cổ đông và Ban Giám đốc ............................................. 69 Bảng 2.4: Thông tin về hoạt động kinh doanh ................................................... 70 Bảng 2.5: Kế hoạch và chiến lược kiểm toán .................................................... 71 Bảng 2.6: Câu hỏi phỏng vấn hệ thống Kiểm soát nội bộ .................................. 74 Bảng 2.7: Bảng thời gian khấu hao ................................................................... 92 vi MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TÀI SẢN CỐ ĐỊNH VÀ CHI PHÍ KHẤU HAO TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH ........................................................................................ 4 1.1 Khái quát về khoản mục Tài sản cố định ........................................................ 4 1.1.1 Nội dung khoản mục Tài sản cố định.......................................................... 4 1.1.1.1 Tài sản cố định hữu hình.............................................................................. 4 1.1.1.2 Tài sản cố định vô hình ................................................................................ 7 1.1.1.3 Bất động sản đầu tư ................................................................................... 11 1.1.1.4 Tài sản cố định thuê tài chính .................................................................... 13 1.1.2 Thay đổi nguyên giá Tài sản cố định......................................................... 14 1.1.3 Đặc điểm của khoản mục Tài sản cố định................................................. 15 1.1.4 Công tác quản lý Tài sản cố định .............................................................. 15 1.1.5 Mục tiêu kiểm toán Tài sản cố định .......................................................... 16 1.2 Khái quát về khoản mục Chi phí khấu hao .................................................. 16 1.2.1 Nội dung khoản mục Chi phí khấu hao .................................................... 16 1.2.1.1 Khái niệm về Chi phí khấu hao .................................................................. 16 1.2.1.2 Các phương pháp khấu hao ....................................................................... 17 1.2.2 Đặc điểm của khoản mục Chi phí khấu hao ............................................ 18 1.2.3 Mục tiêu kiểm toán khoản mục Chi phí khấu hao .................................... 19 1.2.4 Sai phạm thường gặp đối với Tài sản cố định và Chi phí khấu hao.......... 19 1.2.5 Mục đích KSNB đối với Tài sản cố định và Chi phí khấu hao .................. 21 1.2.6 Các thủ tục kiểm soát Tài sản cố định và Chi phí khấu hao ..................... 22 1.2.6.1 Xây dựng kế hoạch đầu tư Tài sản cố định ................................................. 22 1.2.6.2 Phân chia trách nhiệm đầy đủ.................................................................... 22 1.2.6.3 Các công cụ kiểm soát khác ....................................................................... 23 1.3 Quy trình kiểm toán Tài sản cố định và Chi phí khấu hao trong kiểm toán Báo cáo tài chính ............................................................................................ 24 1.3.1 Giai đoạn chuẩn bị kiểm toán.................................................................... 24 vii 1.3.1.1 Tiền kế hoạch............................................................................................. 24 1.3.1.2 Lập kế hoạch kiểm toán ............................................................................ 27 1.3.2 Thực hiện kế hoạch và chương trình kiểm toán........................................ 30 1.3.2.1 Thử nghiệm kiểm soát ................................................................................ 31 1.3.2.2 Thử nghiệm cơ bản .................................................................................... 34 1.3.3 Hoàn thành kiểm toán ............................................................................... 41 1.3.3.1 Xem xét những sự kiện sau ngày kết thúc niên độ ....................................... 42 1.3.3.2 Đánh giá kết quả........................................................................................ 43 1.3.3.3 Đưa ra ý kiến về Báo cáo tài chính đã kiểm toán ....................................... 44 Tóm tắt chương 1........................................................................................ 45 CHƢƠNG 2:THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH VÀ CHI PHÍ KHẤU HAO TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VIỆT MỸ . 46 2.1 Giới thiệu khái quát về Công ty TNHH Kiểm toán Việt Mỹ........................ 46 2.1.1 Sơ lược về Công ty TNHH Kiểm toán Việt Mỹ .......................................... 46 2.1.2 Lịch sử ra đời và phát triển của Công ty ................................................... 47 2.1.2.1 Mốc phát triển và các giai đoạn hình thành ............................................... 47 2.1.2.2 Đánh giá tình hình phát triển của Công ty trong giai đoạn hiện nay .......... 48 2.1.3 Bộ máy tổ chức tại Công ty ........................................................................ 48 2.1.3.1 Sơ đồ về bộ máy tổ chức ............................................................................ 48 2.1.3.2 Nhận xét về bộ máy tổ chức tại Công ty ..................................................... 50 2.1.4 Mục tiêu và nguyên tắc hoạt động ............................................................. 51 2.1.5 Các dịch vụ cung cấp của Công ty ............................................................. 52 2.1.6 Phương hướng phát triển .......................................................................... 53 2.1.7 Thuận lợi và khó khăn trong phương hướng phát triển của Công ty ....... 54 2.1.7.1 Thuận lợi trong phương hướng phát triển .................................................. 54 2.1.7.2 Khó khăn trong phương hướng phát triển .................................................. 54 2.2 Quy trình kiểm toán Tài sản cố định và Chi phí khấu hao tại Công ty TNHH Kiểm toán Việt Mỹ .......................................................................... 55 2.2.1 Chuẩn bị kiểm toán.................................................................................... 55 2.2.1.1 Tiền kế hoạch............................................................................................. 55 viii 2.2.1.2 Lập kế hoạch và chương trình kiểm toán.................................................... 57 2.2.2 Thực hiện kiểm toán .................................................................................. 61 2.2.2.1 Thử nghiệm kiểm soát ................................................................................ 61 2.2.2.2 Các thử nghiệm cơ bản .............................................................................. 62 2.2.3 Hoàn thành kiểm toán ............................................................................... 66 2.2.3.1 Xem xét các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc niên độ ............................ 66 2.2.3.2 Rà soát lại Hồ sơ kiểm toán ....................................................................... 67 2.2.3.3 Phát hành Báo cáo kiểm toán .................................................................... 67 2.2.3.4 Lưu Hồ sơ kiểm toán .................................................................................. 68 2.3 Ví dụ quy trình kiểm toán Tài sản cố định và Chi phí khấu hao tại Công ty TNHH Kiểm toán Việt Mỹ ...................................................................... 68 2.3.1 Chuẩn bị kiểm toán.................................................................................... 68 2.3.1.1 Tiền kế hoạch............................................................................................. 68 2.3.1.2 Xây dựng kế hoạch và chiến lược kiểm toán............................................... 70 2.3.2 Thực hiện kế hoạch và chương trình kiểm toán........................................ 74 2.3.2.1 Thử nghiệm kiểm soát ................................................................................ 74 2.3.2.2 Thử nghiệm cơ bản .................................................................................... 76 2.3.3 Hoàn thành kiểm toán ............................................................................. 102 2.3.3.1 Xem xét các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc niên độ .......................... 102 2.3.3.2 Rà soát lại Hồ sơ kiểm toán ..................................................................... 102 2.3.3.3 Kết luận của Kiểm toán viên .................................................................... 102 Tóm tắt chương 2...................................................................................... 103 CHƢƠNG 3: NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ .................................................... 104 3.1 Nhận xét quy trình kiểm toán Tài sản cố định và Chi phí khấu hao trong Báo cáo tài chính của Công ty TNHH Kiểm toán Việt Mỹ ........................ 104 3.1.1 Ưu điểm ................................................................................................... 104 3.1.1.1 Nhận xét chung ........................................................................................ 104 3.1.1.2 Chương trình và kế hoạch kiểm toán........................................................ 104 3.1.1.3 Chuẩn bị kiểm toán .................................................................................. 105 3.1.1.4 Thực hiện kiểm toán................................................................................. 105 ix 3.1.1.5 Kết thúc kiểm toán .................................................................................. 106 3.1.2 Nhược điểm ............................................................................................. 107 3.1.2.1 Chương trình kiểm toán ........................................................................... 107 3.1.2.2 Tìm hiểu hệ thống Kiểm soát nội bộ ......................................................... 107 3.1.2.3 Đánh giá sơ bộ rủi ro kiểm soát, thiết kế và thực hiện thử nghiệm kiểm soát .. 108 3.1.2.4 Thủ tục phân tích ..................................................................................... 108 3.1.2.5 Chứng kiến kiểm kê Tài sản cố định tăng lên trong kỳ ............................. 109 3.1.2.6 Kiểm tra mức khấu hao ............................................................................ 109 3.1.2.7 Xác định nguyên giá Tài sản cố định và nguyên giá tính khấu hao........... 109 3.1.2.8 Kiểm tra quyền sở hữu hợp pháp đối với Tài sản cố định ......................... 110 3.2 Kiến nghị nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán Tài sản cố định và Chi phí khấu hao trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán Việt Mỹ ......................................................................................................... 110 3.2.1 Thiết kế chương trình kiểm toán mẫu ..................................................... 110 3.2.2 Linh hoạt trong việc tìm hiểu và đánh giá hệ thống Kiểm soát nội bộ .... 111 3.2.3 Thực hiện đánh giá sơ bộ rủi ro kiểm soát, thiết kế và thực hiện thử nghiệm kiểm soát ..................................................................................... 111 3.2.4 Thủ tục phân tích..................................................................................... 112 3.2.5 Thực hiện chứng kiến kiểm kê những Tài sản cố định tăng lên trong kỳ113 3.2.6 Lập bảng phân tích tổng quát về khấu hao và giá trị Hao mòn lũy kế .... 113 3.2.7 Tiến hành kiểm tra mức khấu hao đối với Tài sản cố định ..................... 113 3.2.8 Chú trọng hơn trong việc kiểm tra tính hợp lý về nguyên giá Tài sản cố định và nguyên giá tính khấu hao ........................................................... 114 3.2.9 Thực hiện kiểm tra quyền sở hữu hợp pháp đối với Tài sản cố định ...... 114 Kết luận .............................................................................................................. 116 Tài liệu tham khảo ............................................................................................. 117 Phụ lục ............................................................................................................... 118 x Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Quỳnh Tứ Ly LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hiện nay, yêu cầu kiểm toán Báo cáo tài chính là một trong những yêu cầu cấp thiết của các doanh nghiệp. Kiểm toán không chỉ giúp làm trong sạch Báo cáo tài chính mà còn giúp doanh nghiệp phát hiện ra những sai sót, gian lận tồn tại trong nội bộ làm ảnh hưởng tới Báo cáo tài chính; từ đó làm trong sạch nền kinh tế nước nhà, đưa nền kinh tế ngày một phát triển với những bạn bè trong khu vực và quốc tế. Tài sản cố định là một khoản mục đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển, sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp; là cơ sở giúp doanh nghiệp tiếp cận gần hơn với quá trình tự động hóa, hiện đại hóa. Hơn nữa, Tài sản cố định và Chi phí khấu hao là một khoản mục lớn trong tổng tài sản, có ảnh hưởng đáng kể tới Báo cáo tài chính của doanh nghiệp; vì vậy, kiểm toán TSCĐ và Chi phí khấu hao rất quan trọng. Công việc này sẽ ngăn chặn được đáng kể những sai sót và gian lận tiềm ẩn trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp, xuất phát từ đặc điểm có giá trị lớn của Tài sản cố định và sự ước tính của Chi phí khấu hao. Qua những kiến thức đã được thầy cô truyền dạy, tự nghiên cứu qua các giáo trình và sách tham khảo, học hỏi từ bạn bè và các anh chị Kiểm toán viên, tôi nhận thấy Tài sản cố định và Chi phí khấu hao cần được chú trọng kiểm soát. Qua quá trình thực tập tại Công ty TNHH Kiểm toán Việt Mỹ, tôi đã một phần nào hiểu rõ được công việc kiểm toán hai khoản mục trên. Bằng việc nghiên cứu thực tế công việc của các Kiểm toán viên, kết hợp với giấy tờ làm việc thực tiễn tôi đã rút ra được kinh nghiệm để hoàn thiện đề tài “Quy trình Kiểm toán Tài sản cố định và Chi phí khấu hao tại Công ty TNHH Kiểm toán Việt Mỹ”. SVTH: Nguyễn Thị Thu Trang Trang 1 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Quỳnh Tứ Ly 2. Mục đích nghiên cứu Chuyên đề này tập trung nghiên cứu những vấn đề liên quan đến công việc kiểm toán khoản mục TSCĐ và Chi phí khấu hao, bao gồm những lý luận chung là những quy định, chuẩn mực. Trên cơ sở đó, nghiên cứu thực trạng kiểm toán TSCĐ và Chi phí khấu hao trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán Việt Mỹ. Tiến hành so sánh những lý thuyết đã học được vào quan sát thực tế, nhằm thấy rõ sự khác biệt cũng như tương đồng trong công tác kiểm toán hai khoản mục trên. Đồng thời đưa ra những ý kiến cá nhân nhằm hoàn thiện và khắc phục những khuyết điểm của quy trình kiểm toán. 3. Phạm vi nghiên cứu Công việc nghiên cứu căn cứ vào những văn bản pháp lý liên quan đến việc quy định về sự quản lý, hạch toán, tổ chức Tài sản cố định và Chi phí khấu hao. Kết hợp với quy trình kiểm toán được tham khảo tại những tài liệu của Hội Kiểm toán viên hành nghề - VACPA, các chuyên đề, sách báo về Kiểm toán; đồng thời, việc nghiên cứu còn dựa vào những giấy tờ làm việc của anh/chị Kiểm toán viên tại Công ty, những văn bản, tài liệu mà Công ty đã cung cấp. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Để hoàn thành công tác nghiên cứu chuyên đề Tài sản cố định và Chi phí khấu hao, tôi đã có sự phát triển và hoàn thiện từ bài Báo cáo thực tập vừa rồi. Đồng thời, kết hợp với những phương pháp nghiên cứu lý thuyết có liên quan đến quy trình kiểm toán Tài sản cố định và Chi phí khấu hao; phương pháp quan sát thực tế từ qua công việc của các Kiểm toán viên; phương pháp so sánh và tổng hợp từ lý thuyết đến thực tiễn qua giấy tờ làm việc, sổ sách kế toán và các biểu thống kê. SVTH: Nguyễn Thị Thu Trang Trang 2 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Quỳnh Tứ Ly 5. Kết cấu đề tài Khóa luận tốt nghiệp về đề tài “Quy trình kiểm toán Tài sản cố định và Chi phí khấu hao tại Công ty TNHH Kiểm toán Việt Mỹ” bao gồm 3 chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận về quy trình kiểm toán khoản mục Tài sản cố định và Chi phí khấu hao trong kiểm toán Báo cáo tài chính. - Chương 2: Thực trạng quy trình kiểm toán TSCĐ và Chi phí khấu hao tại Công ty TNHH Kiểm toán Việt Mỹ. - Chương 3: Nhận xét và kiến nghị. SVTH: Nguyễn Thị Thu Trang Trang 3 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Quỳnh Tứ Ly CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TSCĐ VÀ CHI PHÍ KHẤU HAO TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH 1.1. Khái quát về khoản mục Tài sản cố định 1.1.1. Nội dung khoản mục Tài sản cố định TSCĐ là một bộ phận quan trọng, không thể thiếu trong tài sản của doanh nghiệp. Nó phản ánh năng lực sản xuất hiện có và trình độ ứng dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào hoạt động sản xuất của đơn vị.TSCĐ là một trong những yếu tố quan trọng tạo khả năng tăng trưởng bền vững, tăng năng suất lao động, từ đó có thể giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm. TSCĐ bao gồm TSCĐ hữu hình, TSCĐ vô hình, TSCĐ thuê tài chính và BĐS đầu tư. Trong quá trình sử dụng, TSCĐ sẽ bị hao mòn dần giá trị, vì vậy, đơn vị sẽ phải trích khấu hao để phản ánh chính xác giá trị thực của TSCĐ. 1.1.1.1. Tài sản cố định hữu hình  Khái niệm Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 03 “TSCĐ hữu hình là những tài sản có hình thái vật chất do doanh nghiệp nắm giữ để sử dụng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ hữu hình”.  Tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ hữu hình Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 03 đưa ra 4 tiêu chuẩn để ghi nhận TSCĐ: - Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản đó: khi xác định tiêu chuẩn này, doanh nghiệp phải xác định mức độ chắc chắn của việc thu được lợi ích kinh tế trong tương lai, dựa trên các bằng chứng hiện có tại thời điểm ghi nhận ban đầu và phải chịu mọi rủi ro liên quan, SVTH: Nguyễn Thị Thu Trang Trang 4 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Quỳnh Tứ Ly - Nguyên giá tài sản phải được sử dụng một cách đáng tin cậy: được xác định bằng toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra để có được TSCĐ hữu hình tính đến thời điểm đưa tài sản đó vào trạng thái sẵn sàng sử dụng, - Thời gian sử dụng ước tính trên một năm, - Có đủ tiêu chuẩn giá trị theo quy định hiện hành: Thông tư 45/2013/TT-BTC quy định, những tài sản có giá trị từ 30.000.000 trở lên thì được xem là TSCĐ.  Hệ thống tài khoản hạch toán TSCĐ hữu hình-211 gồm 6 tài khoản cấp 2: - 2111 - Nhà cửa, vật kiến trúc: Phản ánh giá trị các công trình XDCB như nhà cửa, vật kiến trúc, hàng rào, bể, tháp nước, sân bãi, các công trình thiết kế cho nhà cửa, các công trình cơ sở hạ tầng như đường sá, cầu cống, đường sắt, cầu tàu, cầu cảng…. - 2112 - Máy móc, thiết bị: Phản ánh giá trị các loại máy móc, thiết bị dùng cho sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm những máy móc chuyên dùng, máy móc, thiết bị công tác, dây chuyền công nghệ và những máy móc đơn lẻ. - 2113 - Phương tiện vận tải, truyền dẫn: Phản ánh giá trị các loại phương tiện vận tải, gồm phương tiện vận tải đường bộ, sắt, thủy sông, hàng không, đường ống và các thiết bị truyền dẫn (thông tin, điện nước, băng chuyền tải vật tư, hàng hóa). - 2114 - Thiết bị, dụng cụ quản lý: Phản ánh giá trị các loại thiết bị, dụng cụ sử dụng trong quản lý, kinh doanh, quản lý hành chính (máy vi tính, quạt trần, bàn ghế, thiết bị, dụng cụ đo lường, kiểm tra chất lượng hút ẩm, hút bụi, chống mối mọt…). - 2115 - Cây lâu năm, súc vật làm việc và cho sản phẩm: Phản ánh giá trị các loại TSCĐ là các loại cây lâu năm ( cà phê, chè, cao su, vườn cây ăn quả…) súc vật làm việc (voi, bò, ngựa cày kéo..). SVTH: Nguyễn Thị Thu Trang Trang 5 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Quỳnh Tứ Ly - 2118 - TSCĐ khác: Phản ánh giá trị các loại TSCĐ khác chưa phản ánh ở các tài khoản nêu trên (như tác phẩm nghệ thuật, sách chuyên môn kỹ thuật…).  Nguyên giá TSCĐ hữu hình Nguyên giá TSCĐ hữu hình là toàn bộ các chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để có TSCĐ hữu hình tính đến thời điểm đưa tài sản đó vào trạng thái sẵn sàng sử dụng. Việc xác định nguyên giá TSCĐ được căn cứ theo việc phân loại TSCĐ, bao gồm 4 loại sau: - TSCĐ hữu hình mua sắm: nguyên giá TSCĐ mua sắm bao gồm giá mua (trừ các khoản chiết khấu thương mại, giảm giá), các khoản thuế (không bao gồm các khoản thuế được hoàn lại) và các chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng như chi phí chuẩn bị mặt bằng, chi phí vận chuyển và bốc xếp ban đầu, chi phí lắp đặt, chạy thử (trừ các khoản thu hồi về sản phẩm, phế liệu do chạy thử), chi phí chuyên gia và các chi phí liên quan trực tiếp khác. - TSCĐ hữu hình do đầu tư xây dựng cơ bản theo phương thức giao thầu: đối với TSCĐ hữu hình hình thành do đầu tư xây dựng theo phương thức giao thầu thì nguyên giá là giá quyết toán công trình đầu tư xây dựng, các chi phí liên quan trực tiếp khác và lệ phí trước bạ (nếu có). - TSCĐ hữu hình mua trả chậm: trường hợp TSCĐ hữu hình mua sắm được thanh toán theo phương thức trả chậm, nguyên giá TSCĐ đó được phản ánh theo giá mua trả ngay tại thời điểm mua. Khoản chênh lệch giữa giá mua trả chậm và giá mua trả tiền ngay được hạch toán vào chi phí theo kỳ hạn thanh toán, trừ khi số tiền chênh lệch đó được tính vào nguyên giá TSCĐ hữu hình (vốn hoá) theo quy định của chuẩn mực “Chi phí đi vay”. - TSCĐ hữu hình tự xây dựng hoặc tự chế: nguyên giá TSCĐ hữu hình tự xây dựng là giá thành thực tế của TSCĐ tự xây dựng hoặc tự chế cộng chi SVTH: Nguyễn Thị Thu Trang Trang 6 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Quỳnh Tứ Ly phí lắp đặt, chạy thử. Trường hợp doanh nghiệp dùng sản phẩm do mình sản xuất ra để chuyển thành TSCĐ thì nguyên giá là chi phí sản phẩm đó cộng các chi phí trực tiếp liên quan đến việc đưa TSCĐ vào trạng thái sẵn sàng sử dụng. Trong các trường hợp trên, mọi khoản lãi nội bộ không được tính vào nguyên giá của tài sản đó. Các chi phí không hợp lý như nguyên liệu, vật liệu lãng phí, lao động hoặc các khoản chi phí khác sử dụng vượt quá mức bình thường trong quá trình tự xây dựng hoặc tự chế không được tính vào nguyên giá TSCĐ hữu hình. - TSCĐ hữu hình mua dưới hình thức trao đổi: nguyên giá TSCĐ hữu hình mua dưới hình thức trao đổi với một TSCĐ hữu hình không tương tự hoặc tài sản khác được xác định theo giá trị hợp lý của TSCĐ hữu hình nhận về, hoặc giá trị hợp lý của tài sản đem trao đổi, sau khi điều chỉnh các khoản tiền tương đương, tiền trả thêm hoặc thu về. Nguyên giá TSCĐ hữu hình mua dưới hình thức trao đổi một TSCĐ hữu hình tương tự, hoặc có thể hình thành do được bán để đổi lấy quyền sở hữu một tài sản tương tự ( tài sản tương tự là tài sản có công dụng tương tư , trong cùng lĩnh vực kinh doanh và có giá trị tương đương). Trong cả hai trường hợp không có bất kỳ khoản lãi hay lỗ nào được ghi nhận trong quá trình trao đổi. nguyên giá TSCĐ nhận về được tính bằng giá trị còn lại của TSCĐ đem trao đổi. Ví dụ: việc trao đổi các TSCĐ hữu hình tương tự như trao đổi máy móc thiết bị, phương tiện vận tải, các cơ sở dịch vụ hoặc TSCĐ hữu hình khác. 1.1.1.2. Tài sản cố định vô hình  Khái niệm Là những tài sản không có hình thái vật chất, thể hiện một lượng giá trị đã được đầu tư thỏa mãn các tiêu chuẩn của TSCĐ vô hình, tham gia vào nhiều chu kỳ kinh doanh, như một số chi phí liên quan trực tiếp tới đất sử dụng, chi phí về quyền phát hành, bằng phát minh, bằng sáng chế, bản quyền tác giả… SVTH: Nguyễn Thị Thu Trang Trang 7 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Quỳnh Tứ Ly  Hệ thống tổ chức hạch toán Tài khoản cố định vô hình – 213 có 7 tài khoản cấp 2 - Tài khoản 2131 - Quyền sử dụng đất: Phản ánh giá trị TSCĐ vô hình là toàn bộ chi phí thực tế đã chi ra có liên quan trực tiếp tới đất sử dụng, bao gồm: tiền chi ra để có quyền sử dụng đất, chi phí cho đền bù, giải phóng mặt bằng, san lấp mặt bằng (trường hợp quyền sử dụng đất riêng biệt đối với giai đoạn đầu tư nhà cửa, vật kiến trúc trên đất), lệ phí trước bạ (nếu có)…tài khoản này không bao gồm các chi phí chi ra để xây dựng các công trình trên đất. Trường hợp doanh nghiệp được Nhà nước giao đất mà không phải trả tiền hoặc phải trả tiền thuê đất hàng năm thì tiền thuê đất hàng năm được tính vào chi phí, không được ghi nhận quyền sử dụng đất đó là TSCĐ vô hình vào tài khoản 2131. - Tài khoản 2132 - Quyền phát hành: Phản ánh giá trị TSCĐ vô hình là toàn bộ các chi phí thực tế doanh nghiệp đã chi ra để có quyền phát hành. - Tài khoản 2133 - Bản quyền, bằng sáng chế: Phản ánh giá trị TSCĐ vô hình là các chi phí thực tế chi ra để có bản quyền tác giả, bằng sáng chế. - Tài khoản 2134 - Nhãn hiệu hàng hóa: Phản ánh giá trị TSCĐ vô hình là các chi phí thực tế liên quan trực tiếp tới việc mua nhãn hiệu hàng hóa. - Tài khoản 2135 - Phần mềm máy vi tính: Phản ánh giá trị TSCĐ vô hình là toàn bộ các chi phí thực tế doanh nghiệp đã chi ra để có phần mềm máy vi tính. - Tài khoản 2136 - Giấy phép và giấy phép nhượng quyền: Phản ánh giá trị TSCĐ vô hình là các khoản chi ra để doanh nghiệp có được giấy phép hoặc giấy phép nhượng quyền thực hiện công việc đó, như: giấy phép khai thác, giấy phép sản xuất sản phẩm mới… - Tài khoản 2138 - TSCĐ vô hình khác: Phản ánh giá trị các loại TSCĐ vô hình khác chưa quy định phản ánh ở các tài khoản trên. SVTH: Nguyễn Thị Thu Trang Trang 8 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Quỳnh Tứ Ly  Tiêu chuẩn để nhận biết TSCĐ vô hình Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 04, tài sản được ghi nhận là TSCĐ vô hình phải thỏa mãn đồng thời những tiêu chuẩn sau: - Phải phù hợp với định nghĩa về tài sản vô hình, - Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai do tài sản đó mang lại, - Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách đáng tin cậy, - Thời gian sử dụng ước tính trên 1 năm, - Có giá trị trên 30.000.000 triệu đồng. Ngoài ra, thông tư 45 còn quy định thêm về điều kiện để nhận biết TSCĐ vô hình được hình thành trong nội bộ doanh nghiệp phải thỏa mãn đồng thời 7 điều kiện sau: - Tính khả thi về mặt kỹ thuật đảm bảo cho việc hoàn thành và đưa tài sản vô hình vào sử dụng theo dự tính hoặc để bán, - Doanh nghiệp dự định hoàn thành tài sản vô hình sử dụng để bán, - Doanh nghiệp có khả năng sử dụng hoặc bán tài sản vô hình đó, - Tài sản vô hình phải tạo ra được lợi ích kinh tế trong tương lai, - Có đầy đủ các nguồn lực về kỹ thuật, tài chính và các nguồn lực khác để hoàn tất các giai đoạn triển khai, bán hoặc sử dụng tài sản vô hình đó, - Có khả năng xác định một cách chắc chắn toàn bộ chi phí trong giai đoạn triển khai để tạo ra tài sản vô hình đó, - Ước tính có đủ tiêu chuẩn về thời gian sử dụng và giá trị theo quy định cho TSCĐ vô hình.  Nguyên giá TSCĐ vô hình Nguyên giá TSCĐ vô hình là toàn bộ các chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để có được TSCĐ vô hình tính đến thời điển đưa tài sản đó vào sử dụng Xác định nguyên giá TSCĐ vô hình: SVTH: Nguyễn Thị Thu Trang Trang 9 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Quỳnh Tứ Ly TSCĐ vô hình mua sắm Nguyên giá TSCĐ vô hình mua sắm là giá mua thực tế phải trả cộng các khoản thuế (không bao gồm các khoản thuế được hoàn lại) và các chi phí liên quan trực tiếp phải chi ra tính đến thời điểm đưa tài sản vào sử dụng. - TSCĐ vô hình mua sắm theo hình thức trả chậm, trả góp: nguyên giá TSCĐ là giá mua tài sản theo phương thức trả tiền ngay tại thời điểm mua (không bao gồm lãi trả chậm). - TSCĐ vô hình mua theo hình thức trao đổi: Nguyên giá TSCĐ vô hình mua theo hình thức trao đổi với một TSCĐ vô hình không tương tự hoặc tài sản khác là giá trị hợp lý của TSCĐ vô hình nhận về, hoặc giá trị hợp lý của tài sản đem trao đổi (sau khi cộng thêm các khoản phải trả thêm hoặc trừ đi các khoản phải thu về) cộng (+) các khoản thuế (không bao gồm các khoản thuế được hoàn lại), các chi phí liên quan trực tiếp phải chi ra tính đến thời điểm đưa tài sản vào sử dụng theo dự tính. TSCĐ vô hình mua dưới hình thức trao đổi với một TSCĐ vô hình tương tự, hoặc có thể hình thành do được bán để đổi lấy quyền sở hữu một tài sản tương tự là giá trị còn lại của TSCĐ vô hình đem trao đổi. - TSCĐ vô hình được cấp, được biếu, được tặng, được điều chuyển đến: Nguyên giá TSCĐ vô hình được cấp, được biếu, được tặng là giá trị hợp lý ban đầu cộng (+) các chi phí liên quan trực tiếp phải chi ra tính đến việc đưa tài sản vào sử dụng. Nguyên giá TSCĐ được điều chuyển đến là nguyên giá ghi trên sổ sách kế toán của doanh nghiệp có tài sản điều chuyển. Doanh nghiệp tiếp nhận tài sản điều chuyển có trách nhiệm hạch toán nguyên giá, giá trị hao mòn, giá trị còn lại của tài sản theo quy định. TSCĐ vô hình được tạo ra từ nội bộ doanh nghiệp: SVTH: Nguyễn Thị Thu Trang Trang 10