Tài liệu Quy luật giá trị và sự vận dụng quy luật giá trị ở việt nam

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi më ®Çu Mét x· héi cã nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ ngµy mét toµn diÖn vµ hiÖu qu¶ h¬n sao cho ®ßi sèng tinh thÇn vµ vËt chÊt cña con ng-êi trong x· h«Þ dã ng¸y mét æn dÞnh phong phó ,nh-ng ®Ó cã ®-îc mét x· héi nh- vËy kh«ng ph¶I tù nhiªn mµ cã .Thùc tÕ ®· chøng minh r»ng viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ lµ mét viÖc v« cïng khã kh¨n ,®ã lµ cuéc ch¹y ®ua s«i ®éng gi÷a c¸c n-íc trªn thÕ giíi nh»m ®¹t ®-îc mét vÞ trÝ cao h¬n trªn tru-êng quèc tÕ .Muèn thùc hiÖn ®iÒu ®ã th× nhÊt quyÕt trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia ®ßi hoØ ph¶I ®-îc dùa trªn mét nÒn t¶ng c¬ së lý thuyÕt v÷ng ch¾c vÒ c¸c quy luËt kinh tÕ ,®Æc biÖt lµ quy luËt gi¸ trÞ .V× sao l¹u nãi quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt quan träng nhÊt ? vµ ®èi víi nø¬c ta hiÖn nay nÒn kinh tÕ thÞ tr-íng liÖu cã chÞu ¶nh h-ëng cña quy luËt nµy ? NÕu tr¶ lêi ®-îc c©u hái trªn hay nãi c¸ch kh¸c lµ nghiªn cøu quy luËt gi¸ trÞ th× ta nhËn ®Þnh ®-¬c thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay tõ ®ã cã ®-îc nh÷ng lý luËn chung vÒ nh÷ng tån t¹i .nh÷ng tiÕn bé .còng nh- h-íng ph¸t triÓn. MÆt kh¸c t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ tuú thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n suÊt møc ®é hoµn thiÖn cña quan hÖ s¶n xuÊt XHCN vµ vµo kh¶ n¨ng nhËn thøc vËn dông vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ thùc tiÔn cña nhµ n-íc. H¬n n÷a t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ lµ t¸c dông kh¸ch quan ,kh¶ n¨ng con ng-êi nhËn thøc vµ vËn dông quy luËt sÏ quy ®Þnh tÝnh chÊt tiªu cùc hay tÝch cùc mµ viÖc vËn dông nã sÏ mang l¹i cho x· héi,v× vËy nghiªn cøu ®Ó cã thÓ ¸p dông quy luËt gi¸ trÞ mét c¸ch khoa häc hiÖu qu¶ tËn dông mét c¸ch tèi -u nhÊt nh÷ng -u ®iÓm cña nã khi tham gia vµo nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc chÝnh lµ môc ®Ých cña em khi chän ®Ò tµi nµy – víi vai trß lµ mét thµnh viªn t-¬ng lai cña nÒn kinh tÕ viÖt nam. 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 VÒ mÆt lý thuyÕt , quy luËt gi² trÞ ®­îc ph²t biÓu nh­ sau : “s°n xuÊt trao ®æi hµng ho¸ ph¶i dùa trªn c¬ së l-îng gi¸ trÞ hµng ho¸ hay thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt “. Trªn thùc tÕ th× quy luËt gi² trÞ mang ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng do mang c¸c tÝnh chÊt sau : + §iÒu tiÕt vµ l-u th«ng hµng ho¸: trong s¶n xuÊt quy luËt gi¸ trÞ ®iÒu tiÕt viÖc ph©n phèi t- liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng gi-a c¸c ngµnh s¶n xuÊt th«ng qua sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ + KÝch thÝch lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn :ng-êi s¶n xuÊt muèn ®øng v÷ng ph¶i liªn tôc ®æi míi kü thô©t v× kü thuËt tiªn tiÕn th× gi¸ trÞ c¸ biÖt cña hµng ho¸ sÏ thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi cña hµng ho¸ nh- vËy ng-êi s¶n xuÊt míi cã l·i nhÊt + Thùc hiÖn sù b×nh tuyÓn tù nhiªn :sù t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ bªn c¹nh nh÷ng tÝch cùc kÓ trªn cßn dÉn ®Õn sù ph©n ho¸ giµu nghÌo gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhÊt lµ nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt nhá V× nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cung ®-îc x©y dùng trªn c¬ së cña quy luËt gi¸ trÞ nªn tÊt yÕu c¸c khÝa c¹nh cña nÒn kinh tÕ còng mang d¸ng dÊp cña nh÷ng ®¹c ®iÓm trªn vµ dï ®-îc thÓ hiÖn trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp nã còng nãi lªn ®-îc mét phÇn nµo ®ã thùc tr¹ng cña qu¸ tr×nh vËn dông ,thÊy ®-îc nh÷ng -u khuyÕt ®iÓm ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng ph-¬ng ph¸p kh¾c phôc ,nh»m ®¹t ®-îc nh-ng hiÖu qu¶ tèt h¬n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn "Quy luËt gi¸ trÞ vµ sù vËn dông quy luËt gi¸ trÞ ë ViÖt Nam" Trªn ®©y lµ tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò mµ em sÏ tËp trung nghiªn cøu trong bµi viÕt cña m×nh, nh÷ng néi dung ®ã sÏ ®-îc ®Ò cËp trong hai ch-¬ng bao gåm : +Ch-¬ng I: lý luËn chung vÒ quy luËt gi¸ trÞ +Ch-¬ng II: thùc tÕ vÊn ®Ò ®ã ë ViÖt Nam Cuèi cïng em xin c¸m ¬n thÇy gi¸o ®· ra ®Ò tµi vµ ®· h-íng dÉn cho em nghiªn cøu ®Ò tµI nµy mét c¸ch khoa häc vµ nghiªm tóc. Tuy nhiªn ®©y lµ 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 mét ®Ò tµi hÕt søc bao qu¸t vµ tæng hîp nhiÒu kiÕn thøc v× vËy bµ viÕt cña em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ .Em rÊt mong cã ®-îc sù chØ b¶o vµ gióp ®ì cña thÇy c« .Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n . 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 CH¦¥NG I: 1.1 TÝNH TÊT YÕU KH¸CH QUAN VÒ QUY LUËT NGI¸ TRÞ Vµ VAI TRß CñA Nã TRONG NÒN KTTT Thùc tÕ lÞch sö ®· chøng minh , bÊt kú mît sù vËt hiÖn t-îng nµo ,tõ vi m« ®Õn vÜ m« ,tÊt c¶ khi tån t¹i trong tù nhiªn ®Òu tu©n theo nh-ng quy luËt nhÊt ®Þnh .Nh÷ng quy luËt nµy chi phèi tíi c¶ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña mçi sù vËt hiÖn t-îng Vµ tÊt nhiªn nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung vµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi riªng còng kh«ng n»m ngoµi quy luËt ®ã.Theo thêi gian ,nÒn kinh tÕ kh«ng ngõng biÕn ®æi nãliªn tôc ph©n chia vµ h×nh thµnh thªm nhiÒu thµnh phÇn tÕ míi cã nh÷ng ®Þnh h-íng kh¸c ,cã nh÷ng ®Æc ®IÓm vµ quy ®Þnh riªng biÖt ®èi víi c¸c thµnh viªn tham gia trong nÒn kinh tÕ ®ã .Chóng gièng nhau lµ nh×n bÒ ngoµi t-ëng nh- s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ lµ viÖc riªng cña mçi thµnh viªn hä ®éc lËp vµ h×nh nh- kh«ng chÞu sù chi phèi nµo .Trªn thùc tÕ ,mäi ng-êi s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ®Òu chÞu sù chi phèi cða quy luËt gi² trÞ .§óng nh­ Mac ®± “ë ®©u cã s°n xuÊt v¯ trao ®æi h¯ng ho² th× ë ®ã cã quy luËt gi² trÞ” (1) hay nãi c²ch kh¸c nã chÝnh lµ quy luËt thèng so¸i cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.C¸c quy luËt kh¸c chÞu sù chi phèi cña quy luËt nµy vµ mét phÇn còng biÓu hiÖn nh÷ng yªu cÇu cña nã: NÒn kinh tÕ hiÖn nay lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã tÝn hiÖu nh¹y bÐn nhÊt lµ gi¸ c¶ mµ gi¸ c¶ l¹i chÞu s- chi phèi cña quy luËt gi¸ trÞ v× thÕ nãi quy luËt gi¸ trÞ cã ¶nh h-ëng s©u s¾c tíi nÒn kinh tÕ lµ hoµn toµn phï hîp mang tÝnh tÊt yÕu. H¬n thÕ n÷a viÖc vËn dông c¸c ph-¬ng ph¸p vµ chuÈn mùc dùa trªn c¬ së quy luËt gi¸ trÞ trong viÖc tÝnh to¸n hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ta cã thÓ ®Þnh h-íng ®-îc c¸c kÕ ho¹ch kinh tÕ quèc d©n .Nhê ®ã mµ ta cã thÓ 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ph©n tÝch vµ cã ®-îc nh÷ng b-íc ®i cô thÓ cho nÒn kinh tÕ trong c¸c thêi kú tiÕp theo (1):T- b¶n quyÓn III STH 1978 Tr.309 B¶n th©n quy luËt gi¸ trÞ biÓu hiÖn sù ngang b»ng gi÷a c¸c tiªu chuÈn ®-îc dïng lµm c¬ së ®Ó x©y dùng quan hÖ gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ nã nãi lªn tÝnh chÊt ngang gi¸ cóa viÖc trao ®æi gi÷a hä víi nhau Tõ nh÷ng ®iÓm trªn cho thÊy viÖc chi phèi c¸c mÆt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng bëi quy luËt gi¸ trÞ lµ vÊn ®Ò c¬ b¶n tÊt yÕu ,®· ®-îc thùc tÕ kiÓm nghiÖm chøng minh vµ kh¼ng ®inhl.! 1.2 c¸c quan ®IÓm vÒ quy luËt gi¸ trÞ Quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt cña kinh tÕ cña s¶n xuÊt hµng ho¸ , ë ®©u cã s¶n xuÊt hµng ho¸ th× ë ®ã tån t¹i quy luËt nµy , dï lµ x· héi t- b¶n hay x· héi x· héi chñ nghÜa .Nã sÏthÓ hiÖn nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau tuy thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh kinh tÕ chÝnh trÞ cña x· héi mµ nã tån t¹i . Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ dùa trªn chÕ ®é t- h-u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt , nh÷ng ng-íi s¶n xuÊt t¸ch rêi nhau mÆc dÇu ®-îc liªn kÕt víi nhau do sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi – cã sù ®èi kh¸ng vÒ lîi Ých gi÷a hä víi nhau , còng nh- gi÷a hä víi toµn x· héi ,trong ®Iòu kiÖn ®ã ,trao ®æi nh÷ng l-îng lao ®éng b»ng nhau lµ ph-¬ng thøc duy nhÊt ®Ó thùc hiÖn lîi Ých kinh tÕ cña ng-êi s¶n xuÊt . Cßn trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa , chÕ ®é c«ng h÷uvÒ t- liÖu s¶n xuÊt vµ tÝnh chÊt lao ®«ngj x· héi trùc tiÕp sinh ra tõ chÕ ®é së hu÷u ®ã ,®· t¹o sù nhÊt trÝ vÒ lîi Ých gi÷a mäi thµnh viªn trong x· héi ,nhÊt trÝ vÒ lîi Ých c¸ nh©n vµ tËp thÓ nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt ngay tõ ®Çu ®a ý thøc râ viÖc tiªu phÝ lao ®éng riªng cña m×nh víi t- c¸ch lµ mät bé phËn cña toµn bé lao ®éng x· héi .Quy luËt gi¸ trÞ d-íi chñ nghÜa x· héi yªu cÇu viÖc s¶n suÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¶i tiÕn hµnh trªn c¬ së hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ,nh»m b¶o ®¶m 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 sù thèng nhÊt gi÷a c¸c lîi Ých : lîi Ých x· héi ,lîi Ých tËp thÓ ,lîi Ých c¸ nh©n Sù thèng nhÊt gi÷a c¸c lîi Ých nµy ®· mang l¹i cho quy luËt gi¸ trÞ mét néi dung ®inh tÝnh míi khacs víi quy luËt gi¸ trÞ tr-íc nã: ®ã lµ sù kÕt hîp c¸c lîi Ých trong l-îng gi¸ trÞ Theo yªu cÇu còa quy luËt nµy viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt cã tÇm quan träng ®Æc biÖt. Trong c¸c x· héi dùa trªn chÕ ®é t- h÷u vÒ t- liÖu lao ®äng s¶n xuÊt , thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®-îc h×nh thµnh mét c¸ch tù ph¸t th«ng qua mét con ®-êng vßng x· héi trong trao ®æi hµng ho¸ . Cßn chñ nghÜa x· héi cã thÓ kÕ ho¹ch ho¸ viÖc h×nh thµnh thêi gian lao ®äng x· héi cÇn thiÕt nã ®-äc nhËn thøc vµ x¸c lËp tõ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , nã ®-îc tÝnh to¸n ®Çy ®ñ mèi quan hÖ gi÷a gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ gi÷a c¸c lîi Ých kinh tÕ cu¶ c¸ nh©n ng-êi lao ®éng ,cña xÝ nghiÖp ,vµ cña x· héi phï hîp víi ®Iòu kiÖn kinh tÕ cña x· héi trong tõng th¬ kú: “ Trong chð nghÜa x± héi , d­íi sù thèng trÞ cða chÕ ®é c«ng h÷u x± héi chñ nghÜa t- liÖu s¶n xuÊt , quy luËt gi¸ trÞ biÓu hiÖn cña quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa gi-a ng-êi vµ ng-êi ,ho¹t ®éng trong hÖ thèng quy luËt cña chñ nghÜa x· héi ,trong mèi liªn hÖ lÉn nhau gi÷a c¸c quy luËt ®ã vµ ®­îc sö dông ®Ó qu°n lý cã kÕ ho³ch nÒn s°n xuÊt “ (2) Quy luËt gi¸ trÞ lµ trõu t-îng, Nã thÓ hiÖn sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ mµ gi¸ c¶ hµng ho¸ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ tõ ®ã lµm cho lµm cho gi¸ c° h¯ng ho² lªn suèng xung quanh gi² trÞ cða nã .Mac quan niÖm ®ã l¯ “ vÎ ®Ñp cða quy luËt gi² trÞ “ (3) Quy luËt gi¸ trÞ, víi t- c¸ch lµ quy luËt c¬ b¶n cña s¶n xuÊt hµng ho¸, ®· t¹o ra cho ng-êi mua vµ ng-êi b¸n nh÷ng ®éng lùc cùc kú quan träng . Trªn thÞ tr-êng, ng-êi mua bao giê còng muèn tèi ®a ho¸ lîi Ých sö dông . V× vËy ng-êi mua lu«n lu«n muèn Ðp gi¸ thÞ tr-êng víi møc thÊp nhÊt. Ng-îc l¹i, ng-êi b¸n bao giê còng muèn tèi ®a ho¸ lîi nhuËn 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 vµ do ®ã muèn b¸n víi gi¸ cao §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, nh÷ng ng-êi b¸n mét mÆt ph¶I phÊn ®Êu gi¶m chi phÝ ( ®Æc biÖt lµ ë giai ®o¹n tr-íc khi ®-a hµng ho¸ ra thÞ tr-êng ) ®Ó chi phÝ c¸ biÖt nhá h¬n hoÆc bµng chi phÝ x· héi trung b×nh . Hä cè g¾ng dïng mäi thñ ®o¹n vµ biÖn ph¸p nh»m b¸n ®-îc hµng víi gi¸ cao nhÊt nh»m tèi ®a ho¸ lîi nhuËn .Nh- vËy quy luËt gi¸ trÞ t¸c ®éng tíi ng-êi b¸n theo h-íng thóc ®Èy hä n©ng cao gi¸ thÞ tr­êng lªn v¯ “ gi² c° l¯ h×nh thøc biÓu hiÖn b´ng tiÒn cða gi² trÞ . GÝa trÞ lµ quy luËt cña gi¸ c¶ . GÝa c¶ còng lµ ph-¬ng thøc vËn ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ cã nghÜa lµ quy luËt gi¸ trÞ th«ng qua sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ ®Ó t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ, do vËy gi¸ c¶ lµ c¬ chÕ chñ yÕu ®Ó vËn dông quy luËt gi² trÞ “(4) Nh÷ng quan ®IÓm trªn ®Òu cho thÊytÇm quan träng cña quy luËt gia trÞ vµ tÊt c¶ ®Òu xuÊt ph¸t tõ häc thuyÕt cña Mac xit :c¬ chÕ thÞ tr-êng lµ c¬ chÕ tù vËn ®éng cña hÖ thèng quy luËt tr-íc hÕt lµ quy luËt gi¸ trÞ ®ã lµ sù kh¸c nhau gi÷ahäc thuyÕt kinh tÕ mac víi kinh tÕ ho¹ hiÖn ®¹i .Kinh tÕ häc ph-¬ng t©y qu¸ ®Ò cao quy luËt cung cÇu hä (2) (3) B¯i viÕt “nh÷ng ®Æc tr­ng chð yÕu cða c¬ chÕ thÞ tr­êng TB CN “cða PTS NguyÔn V¨n Ký – “mét sè lý luËn vÒ KTCT v¯ thùc tÕ kinh tÕViÖtNam“Tr29HäcviÖn chÝnh trÞ quèc gia 1995(4) “Vai trß qu°n lý nh¯ n-íc vÒ gi¸ trong nÒn KTTTn­íc ta “ Tr9 cða PGS.PTS. TrÇn Hëu Thù_ NXB chÝnh trÞ quèc gia 1994 coi quy luËt cung cÇu lµ quy luËt t¹o thÕ c©n b»ng s¶n xuÊt , chi phèi quyÕt ®Þnh gi¸ cßn A.Smith l¹i qu¸ ®Ò cao tÝnh tù do ,trËt tù tù nhiªn kh«ng thÊy quy luËt gi¸ trÞ lµ trung t©m cña c¬ chÕ thÞ tr-êng ng-îc l¹i Mac quan niÖm quy luËt cung cÇu kh«ng quyÕt ®Þnh vÒ gi¸ trÞ vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ ®-îc .Mac chøng minh r»ng ngay c¶ khi cung cÇu c©n b»ng nhau gi¸ vÉn biÕn ®éng. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 MÆt kh¸c còng theo Mac quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt cña kinh tÕ hµng ho¸ nªn quy luËt gi¶ trÞ vÉn tån t¹i trong chñ nghÜa x· héi v× ë ®ã vÉn tån t¹i kinh tÕ hµng ho¸ . XÐt theo gãc ®é ®ã quy luËt gi¸ trÞ lµ mét quy luËt chung tån t¹i trong nhiÒu ph-¬ng thøc .V× lµ quy luËt trung, quy luËt gi¸ trÞ d-íi chñ nghÜa x· héi còng sÏ cã nh÷ng néi dung chung gièng víi c¸c quy luËt gi¸ trÞ trong trong c¸c ph-¬ng thøc s¶n xuÊt tr-íc nã . §ång thêi phÐp biÖn chøng vÒ c¸i riªng lµ c¸i toµn thÓ ,c¸i chung lµ c¸i bé phËn , c¸i chung n»m trong c¸i riªng l¹i cho phÐp kh¼ng ®Þnh r»ng quy luËt gi¸ trÞ d-íi chñ nghÜa x· h«Þ l¹i lµ mét toµn thÓ võa chøa ®ùng nh÷ng néi dung chung gièng nhau cña c¸c quy luËt tr-íc nã võa chøa ®ùng c¶ nh÷ng néi dung riªng ph¶n ¸nh b¶n chÊt cña quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa. NhvËy râ rµng quy luËt gi¸ trÞ tån t¹i trong chñ nghÜa x· héi Kh«ng ph¶i lµ sù t¸i hiÖn nguyªn vÑn cña quy luËt gi¸ trÞ tr-íc ®ã mµ lµ mét quy luËt kh¸c , quy luËt gi¸ trÞ cña kinh tÕ hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa ,quy luËt cña chñ nghÜa x· héi – giai ®o¹n ®Çu cña chñ nghÜa céng s¶n. Trªn c¬ së nh÷ng quan ®iÓm ®ã ¸p dông víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay §¶ng vµ nhµ n-íc ta kh¼ng ®Þnh : NÒn kinh tÕ n-íc ta hiÖn nay lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng v× vËy tån t¹i quy luËt gÝa trÞ lµ tÊt yÕu vµ chØ cã häc thuyÕt Mac xit míi ®Æt ®óng ®Þa vÞ quy luËt gi¸ trÞ trong c¬ chÕ thÞ tr-êng (chñ nghÜa Mac v¹ch râ thùc chÊt c¬ chÕ thÞ tr-êng lµ c¬ chÕ ph©n phèi t- b¶n ph©n phèi lîi nhuËn ®Ó t×m kiÕm lîi nhuËn tèi ®a cho giai cÊp t- b¶n) N-íc ta tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi trong ®iÒu kiÖn hÖ thèng kinh tÕ x· héi chñ nghÜa thÕ giíi lín m¹nh sù ph©n c«ng quèc tÕ x· héi chñ nghia lµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ m«Ü nø¬c , chóng ta cÇn thiÕt vµ cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng tham gia vµo sù ph©n c«ng quèc tÕ ®ã . Yªu cÇu cña sù tham gia nµy lµ ph¸t huy thÕ m¹nh cña mçi n-íc, bæ xung vµo sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña tÊt c¶ c¸c n-íc . 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Víi nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt nhá lµ chñ yÕu,khi tham gia vµo sù ph©n c«ng quèc tÕ nµy nh÷ng m©u thuÉn cña s¶n xuÊt hµng ho¸ gay g¾t thªm .Trong ®iÒu kiÖn hµng ho¸ cã h¹n chóng ta ph¶i ph©n phèi sao cho hîp lý nhu cÇu hµng ho¸ tiªu dïng trong n-íc víi nhu cÇu hµng ho¸ xuÊt khÈu theo sù ph©n c«ng quèc tÕ ®Ó ®¹t ®-îc c©n®èi tèi -u ®ã lµ mét ®ßi hái khã kh¨n . MÆt kh¸c sù giao l-u t¨ng tiÕn do ph©n c«ng quèc tÕ mµ cã , t¹o ra nh÷ng nhu cÇu ngµy cµng ®æi míi vµ ®a d¹ng , v-ît qu¸ kh¶ n¨ng ®¸p øng ®-îc cña nÒn s¶n xuÊt trong n-íc vÒ mÆt gi¸ trÞ ph¸t sinh m©u thu©n gi¸ c¶ hµng ho¸ trong n-íc víi hµng ho¸ c¸c n-íc thµnh viªn .VÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ n-íc ta nh»m ®¸p øng quan hÖ ph©n c«ng hîp t¸c quèc tÕ nµy lµ ph¶i quy ho¹ch l¹i ,s¶n xuÊt kÕ ho¹ch ho¸ chÆt chÏ, tËp trung vµo nh-ng träng ®IÓm ®Ó t¹o nguån hµng tham gia vµo sù ph©n c«ng vµ gi¶I quyÕt nhu cÇu trong n-íc . Sù hîp t¸c vÒ mÆt kÕ ho¹ch do vËy cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ á n-íc ta: ”Ph²t huy t²c dông cða quy luËt gi² trÞ trong kinh tÕ x± héi chð nghÜa, h¹n chÕ t¸c ®éng cña c¸c quy luËt gi¸ trÞ trong kinh tÕ kh«ng x· héi chñ nghÜa lµ yªu cÇu cña chÝnh s¸ch gi¸ c¶ vµ qu¶n lý thÞ tr-êng ë n-íc ta trong thêi kú qu² ®é “ (5) §¶ng ta còng chØ râ : trong thêi kú tiÕn lªn x· hé chñ nghÜa do tån t¹i ba lo¹i quan hÖ s¶n xuÊt hµng ho¸ nªn quy luËt gi¸ trÞ tån t¹i trong c¶ ba lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®ã , tuy nhiªn c¸ch thøc biÓu hiÖn l¹i kh¸c nhau ,trong s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n quy luËt gi¸ trÞ cã yªu cÇu lµ b¶o ®¶m lîi Ých c¸ nh©n ng-êi lao ®äng riªng biÖt ,trong s¶n xuÊt hµng ho¸ t- b¶n chñ nghÜa quy luËt gi¸ trÞ cã yªu cÇu mang l¹i gi¸ trÞ thÆng d- cµng nhiÒu cµng tèt cho nhµ t- b¶n . Trong s¶n xuÊt hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa quy luËt gi¸ trÞ b¶o ®¶m sù thèng nhÊt hµi hoµ gi÷a c¸c loùi Ých x· héi , lîi Ých tËp thÓ vµ lîi Ých ng-êi lao ®éng lµm chñ · héi . G¾n liÒn víi cuéc ®Êu tranh gi÷a ba 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ cã cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸c quy luËt gi¸ trÞ . §ã lµ cuéc ®Êu tranh vÒ gi¸ c¶ trªn thÞ tr-êng ®· lµm n¶y sinh hai khuynh h-íng ph¸t triÓn :æn ®Þnh vµ rèi lo¹n , cã kÕ ho¹ch vµ v« chÝnh phñ , x· héi chñ nghÜa vµ t- b¶nchñ nghÜa. VÊn ®Ò ®Æt ra cho n-íc ta hiÖn nay lµ ph¶i vËn dông quy luËt gi¸ trÞ trong kinh tÕ x· héi chñ nghi· , h¹n chÕ vµ h-íng dÉn quy luËt gi¸ trÞ trong hai thµnh phÇn kinh tÕ phi x· héi chñ nghÜa §°ng ta nªu râ : “ trong giai ®o³n hiÖn nay ë n­íc ta kinh tÕ x± héi chð nghÜa kh«ng chØ chÞu t¸c ®éng cña quy luËt kinh tÕ x· héi chñ nghÜa mµ cßn chÞu t¸c ®éng cña c¸c (5) (6) B¯I “vai trß qu°n lý cða nh¯ n­íc vÒ gi² trong nÒn KTTT ë n­íc ta “Tr57 cða PGS.PTS. TrÇnHËu Th­ NXBchÝnh trÞ quèc gia 1994 quy luËt gi¸ trÞ trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh«ng x· héi chñ nghÜa thÓ hiÖn ë viÖc mét sè xÝ nghiÖp ch¹y theo gi¸ c¶ thÞ tr-êng kh«ng tæ chøc , b¸n s¶n phÈm cña m×nh víi gi¸ cao h¬n gi¸ quy ®Þnh ®Ó thu vÒ chªnh lÖch gi² ,cho lîi Ých riªng cða xÝ nghiÖp”(6) §iÒu ®ã cho thÊy §¶ng vµ nhµ n-íc ®· ®¸nh gi¸ ®-îc toµn bé tÇm quan träng cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ cña n-íc ta hiÖn nay 2.3 KINH NGHIÖM CñA MéT Sè n-íc vÒ viÖc vËn dông quy luËt gi¸ trÞ . C ã thÓ nãi Liªn X« lµ n-íc ®i ®Çu trong hÖ thèng c¸c n-íc x· héi chñ nghÜa vÒ vÊn ®Ò c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ vµ còng lµ quèc gia ®Çu tiªn hiÓu râ vµ ¸p dôngquy luËt gi¸ trÞ vµo nÒn s¶n xuÊt , tuy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt nh-ng còng ®· ®Ó l¹i nhiÒu dÊu Ên trong nÒn kinh tÕ n-íc Nga nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung Sau c¸ch m¹ng th¸ng m-êi Nga thµnh c«ng ,chÝnh quyÒn x« viÕt ®· tranh thñ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ ,cÊp b¸ch, cñng cè chÝnh quyÒn cña 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 giai cÊp v« s¶n ,®Æt nÒn mãng cho viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa.§Ó lµm ®-îc ®iÒu ®ã nhÊt thiÕt ph¶i t×m ra con ®-êng ®æi míi quy c¸ch cña nÒn kinh tÕ Nga lóc bÊy giê, vµ §¶ng Céng S¶n ®· chØ ra :h-íng ®i ®óng ®¾n vµ cÊn thiÕt lóc nµy lµ ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa nh- thÕ còng cã nghÜa lµ ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ tu©n thñ theo nh÷ng quy luËt kinh tÕ x· héi chñ nghÜa mµ dÉn ®Çu lµ quy luËt gi¸ trÞ Trong thêi kú chiÕn tranh viÖc bao cÊp quy ®Þnh gi¸ ®· ®ãng gãp mét vÞ trÝ quan träng trong viÖc chiÕn th¾ng vµ x©y dùng mét nÒn kinh tÕ tù lùc tù c-êng vµ ph¸t triÓn cña Liªn X«.§Ó ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a lîi Ých cña c¶ x· héi ,cña mçi tËp thÓ vµ cña tõng c¸ nh©n Liªn X« ®· tiÕn hµnh x©y dùng mét nÒn kinh tÕ dùa trªn nÒn t¶ng cña m« h×nh hîp t¸c ho¸ : mäi ng-êi cïng lµm viÖc vµ cïng h-ëng thô thµnh qu¶ ®¹t ®-îc, nãi c¸ch kh¸c t- liÖu s¶n xuÊt ®-îc n¾m gi÷ chung bëi mäi thµnh viªn tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊtvµ gi¸ c¶ lµ do nhµ n-íc quyÕt ®Þnh Òn kinh tÕ n-íc Nga lóc nµy trë thµnh nÒn kinh tÕ c¹nh tranh hoµn h¶o , sù ph¸t triÓn chñ yÕu dùa vµo sù nç lùc chñ quan cña nh©n d©n Liªn X« trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho² x± héi chð nghÜa .V¯ kÕt qu° l¯ : “cho ®Õn n¨m 1940 gi² trÞ tæng s¶n l-îng c«ng nghiÖp cña Liªn X« ®· gÊp 7,7 lÇn so víi n¨m 1923 ,nhÞp ®é t¨ng hµng n¨m lµ14% . §Õn lóc ®ã lÞch sö thÕ giíi ch-a biÕt ®Õn nhÞp ®é ph¸t triÓn nµo nh- vËy . Trong c¬ cÊu c«ng n«ng nghiÖp, s¶n l-îng c«ng nghiÖp ®· chiÕm 77,4% , s¶n l-îng c«ng nghiÖp Liªn X« chiÕm 10% s°n l­îng c«ng nghiÖp thÕ giíi “(8) (7) B¯I “kinh tÕ Liªn X« “trong s²ch “LÞch sö kinh tÕ quèc d©n “ Tr117 NXB gi¸o dôc _Hµ Néi 2001 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Sau khi ph¸t xÝt §øc tÊn c«ng Liªn X« toµn bé nÒn kinh tÕ chuyÓn sang phôc vô chiÕn tranh , trong thêi gian nµy tuy c«ng n«ng nghiÖp cã phÇn gi¶m sót nh-ng vÉn ®¶m b¶o cho n-íc Nga hoµn thµnh cuéc chiÕn b¶o vÖ tæ quèc vµ sau bèn n¨m chiÕn tranh nÒn kinh tÕ Liªn X« bÞ tµn ph¸ rÊt nÆng nÒ , nhµ n-íc céng s¶n vµ nh©n d©n Nga quyÕt ®Þnh kh«i phôc vµ æn ®Þnh l¹i nÒn kinh tÕ. §Æc biÖt chó träng ®Õn vÊn ®Ò gi¸ c¶ vµ tiÒn tÖ lµ nh÷ng khÝa c¹nh quan träng cña quy luËt kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ( quy luËt gi¸ trÞ ) ®Ó kh¾c phôc viÖc ®ång róp ®ang mÊt gi¸ vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ biÕn ®éng sau chiÕn tranh n¨m 1947 c¶i c¸ch tÒn tÖ ®-îc thùc hiÖn (1 róp míi ¨n 10 róp cò ) do ®ã søc mua cña ®èng róp ®-îc n©ng lªn vµ b×nh æn ®­îc thÞ tr­êng gi² c°.” Sau bao nhiªu nç lùc tÝnh ®Õn n¨m 1955 thu nhËp quèc ®©n t¨ng gÊp 17 lÇn so víi n¨m 1913 , tiÒn l-¬ng thùc tÕ t¨ng lªn 4 lÇn , ®êi sèng cða nh©n d©n ®­îc c°i thiÖn râ rÖt “(9). Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu , Liªn x« còng ph¹m ph¶i nh÷ng sai lÇm ®¸ng tiÕc ,do c¸c nhµ l·nh ®¹o kh«ng nhanh nh¹y n¾m b¾t thêi cuéc dÉn ®Õn hiÓu sai vµ ¸p dông sai nh÷ng néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ vµ kÐo theo kÕt qu¶ cuèi cïng lµ sù sôp ®æ cña c-êng quèc thø hai trªn thÕ giíi . Sau khi thÞ tr-êng Liªn X« cò vµ c¸c n-íc §«ng ¢u tan r· ,ViÖt Nam ®· chuyÓn h-íng bu«n b¸n sang c¸c n-íc Ch©u ¸ , ®Ó cã ®-îc mèi quan hÖ l©u dµi vµ bÒn chÆt th× c¶ hai phÝa ph¶i hiÓu râ vÒ nhau ,chÝnh v× vËy trong ph¹m vi bµi viÕt ngµy h«m nay em xin ®-îc ®Ò cËp ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mét sè n-íc ch©u ¸ , ®Æc biÖt lµ 3 n-íc : Nam TriÒu Tiªn ,NhËt B°n , Singgapo ba “con rång ch©u ²”, ®Ó tõ ®ã thÊy ®­îc nh÷ng th¯nh c«ng cña hä ®· ®¹t ®-îc nh- thÕ nµo , liÖu nh÷ng kinh nghiÖm cña hä cã phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi ViÖt Nam hay kh«ng ? (8) (9) B¯I “kinh tÕ Liªn X« “trong s²ch “LÞch sö kinh tÕ quèc d©n “Tr119 NXB gi²o dôc –Hµ Néi 2001 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-íc hÕt chóng ta ®Ò cËp ®Õn ®Êt n-íc Nam TriÒu Tiªn : §Æc ®iÓm næi bËt cða ®Êt n­íc n¯y l¯ “ ph² vì nÒn kinh tÕ tù nhiªn v¯ më réng quan hÖ hµng tiÒn t­ b°n chð nghÜa “(10) trªn c¬ së vËn dông quy luËt gi¸ trÞ theo ®Þnh h-íng t- b¶n chñ nghÜa t¹o nªn mét nÒn kinh tÕ hµng hãa dùa trªn chÕ ®é t- h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt . Cho ®Õn khi §¹i chiÕn thÕ giíi II kÕt thóc Nam TrØÒu Tiªn vÉn cßn lµ thuéc ®Þa cña NhËt B¶n vµ nÒn kinh tÕ bÞ ph¸ huû nÆng nÒ trong chiÕn tranh ®Õn møc khã cã thÓ g-îng dËy ®-îc . Nh-ng nÒn t¶ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ khu vùc kinh tÕ t- nh©n vµ nh÷ng quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ trong khu vùc s¶n xuÊt ®· xuÊt hiÖn tr-íc ®ã , khi thùc d©n NhËt B¶n x©m chiÕm thuéc ®Þa vïng nµy . ë Nam TriÒu Tiªn : “cho ®Õn thÕ kû 19 , 84% nÒn kinh tÕ TriÒu Tiªn vÉn cßn n»m ë khu vùc n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp l¹c hËu vµ quan hÖ s¶n xuÊt chñ ®¹o ë n«ng th«n lµ chñ nghÜa phong kiÕn trong ®ã d©n c- chñ yÕu lµ hai thµnh phÇn mét bªn lµ ®Þa chñ cïng víi c¸c gia ®×nh quý téc trong v-¬ng triÒu víi bªn kia lµ t¸ ®iÒn . Ph-¬ng thøc bãc lét chñ yÕu lµ ph¸t canh thu t« .kh¸i niÖm tiÒn c«ng cßn xa l¹ víi c¸c triÒu ®¹i TriÒu Tiªn cho ®Õn khi NhËt ¸p ®Æt ¸ch thèng trÞ cða hä v¯o n¨m 1910. ”(11) ChÝnh s¸ch thùc d©n ho¸ cña NhËt B¶n ®· ®Æt dÊu chÊm hÕt cho triÒu ®¹i phong kiÕn YI vèn suy tµn tõ nhiÒu n¨m tr-íc ®ã . Cïng víi viÖc ®-a kh¸I niÖm ®Êt ®ai lµ hµngho¸ NhËt cßn ®em ®Õn cho ng-êi TriÒu Tiªn biÕt ®Õn kh¸I niÖm tiÒn l-¬ng (10)(11) b¯i “C²c nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp míi Ch©u ²”cða PGS.TSNguyÔn Phó Träng trªn t¹p chÝ Cäng S¶n sè 15 (8/2001) trang 4 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vµ gi¸ c¶ cña hµng ho¸ søc lao ®éng. ChÝnh s¸ch thuéc ®Þa cña NhËt B¶n trªn thùc tÕ ®· thóc ®Èy nh÷ng quan hÖ hµng ho¸ tiÒn vèn tån t¹i yÕu ít vµ cßn ë møc ®é h¹n hÑp trong nÒn kinh tÕ TriÒu Tiªn . Nãi c¸ch kh¸c n-íc nµy ®· tiÕp thu nh÷ng lý thuyÕt vÒ vai trß chøc n¨ng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®-îc khëi s-íng tõ A.Smith còng nh- nh÷ng bæ xung thªm tõ c¸c nhµ kinh tÕ lçi l¹c ph-¬ng t©y nh- Ricacdo vµ Keynes . Hä ®Ò cao sù quan trängcña cung cÇu nh-ng ®ång thêi còng chó träng ®Õn t¸c dông ®IÒu tiÕt nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cña quy luËt gi¸ trÞ vµ ë ®©y lµ lÊy sù bï ®¾p ngang gi¸ lµm chuÈn mùc trong trao ®æi , v× r»ng sù trao ®æi nh÷ng l-îng lao ®éng b»ng nhau lµ lîi Ých c¬ b¶n cña chÕ ®é s¶n xuÊt hµng ho¸ dùa trªn chÕ ®é t- h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt ë n-íc nµy . ChÝnh v× vËy: Kinh tÕ t- nh©n ë TriÒu Tiªn chiÕm mét tû träng lín , mÆt kh¸c c¸c nhµ doanh nghiÖp t- nh©n nµy rÊt nh¹y c¶m víi nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr-êng vµ nhaþ c¶m nhËn râ vai trß ®IÒu tiÕt cña quy luËt gi¸ trÞ ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp cña hä ®ã lµ trao ®æi nh÷ng l-îng lao ®éng b»ng nhau lµ ph-¬ng thøc duy nhÊt ®Ó thùc hiÖn lîi Ých kinh tÕ cña ng-êi s¶n xuÊt , ®IÒu ®ã ®· gãp phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ cña Nam TriÒu Tiªn t¨ng tr­ëng kh«ng ngõng : “ cho ®Õn n¨m 1982 khu vùc kinh tÕ t- nh©n chiÕm 96% tæng s¶n phÈm trong n-íc cña Nam TriÒu Tiªn , gÇn 96% gi¸ trÞ s¶n l-îng c«ng nghiÖp chÕ biÕn do khu vùc kinh tÕ tnh©n ®°m nhiÖm “(12) . ThÕ nh­ng bªn c³nh nh÷ng th¯nh qu° ®³t ®­îc nÒn kinh tÕ cña Nam TriÒu Tiªn còng vÉn cßn nh÷ng mÆt tån t¹i ®ã lµ sù gia t¨ng cña nh÷ng bÊt ®ång x· héi hè s©u ng¨n c¸ch gi÷a giµu vµ nghÌo ngµy cµng t¨ng tû lÖ thÊt nghiÖp cao , « nhiÔm m«i tr-êng . Tån t¹i nh÷ng hËu qu¶ ®ã lµ do n-íc nµy ®· ¸p dông quy luËt gi¸ trÞ theo ®Þnh h-íng tb¶n chñ nghÜa : kh«ng kÕt hîp lîi Ých t- nh©n víi lîi Ých tËp thÓ vµ lîi Ých x· héi 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NÒn kinh tÕ thø hai cÇn nghiªn cøu lµ nÒn kinh tÕ cña ®Êt n-íc NhËt B¶n . Cã thÓ nãi nÌn kinh tÕ NhËt B¶n lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng b-íc nh¶y thÇn kú : phôc h-ng Minh TrÞ b¾t ®Çu vµo n¨m 1896 chuyÓn tõ chÝnh phñ Tokugaoa sang mét chÕ ®é hiÖn ®¹i ho¸ víi víi mét môc tiªu chÝnh s¸ch râ rµng . Rót kinh nghiÖm 250 n¨m khÐp kÝn vµ tù c« lËp m×nh khiÕn nÒn kinh tÕ tr× trÖ l¹c hËu ®êi sèng thÊp vµ bÞ c¸c n-íc kh¸c tiªn tiÕn h¬n ®e do¹ , chÝnh phñ Minh TrÞ thÊy kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c h¬n ®Ó ph¸t Trion ®Êt n-íc ngoµI viªc.më cöa chän läc víi thÕ giíi bªn ngoµi , x©y dùng mét ®Êt n-íc ,mét nÒn kinh tÕ mét x· héi theo m« h×nh cña mét x· héi d©n chñ , mét nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng , ®iÒu nµy tÊt nhiªn ph¶i kÐo theo viÑc nÒn kinh tÕ NhËt ph¶i ho¹t ®äng h-íng theo nh÷ng quy luËt cña nÒn kinh tÕ t- b¶n chñ nghÜa .Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai , tõ kinh nghiÖm cay ®¾ng mµ NhËt B¶n ph¶i g¸nh chÞu trong chiÕn tranh do hä kh«ng thèng nhÊt ®-îc môc tiªu quèc gia vµo nh-ng n¨m 1930vµ 1940.NhËt B¶n ®· ®Ò ra nguyªn t¾c tõ bá vÜnh viÔn viÖc ®uæi kÞp c¸c quèc gia kh¸c .Do x¸c ®Þnh ®-îc mét môc tiªu quãc gia thèng nhÊt ,NhËt B¶n ®· cã thÓ huy ®éng vµ h-íng ®-îc nguån lùc vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ®Êt n-íc vµo viÒc thùc hiÖn môc tiªu ®ã. (12)”c²c nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp míi ch©u ² “ cða PGS.TSNguyÔn Phó Träng trªn t¹p chÝ céng s¶n sè 15(8/2001)Tr6 Thªm vµo ®ã NhËt B¶n ®· ph¸t triÓn mét c¬ së h¹ tÇng toµn quèc nh- mét c¬ së cho sô t¨ng tr-ëng kinh tÕ .§iÒu nµy gåm viÖc x©y dùng c¸c hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i -®-êng s¾t ,b-u ®iÖn vµ diÖn b¸o trong suèt thêi kú Minh TrÞ ,vµ c¶ viÖc tËp trung vµo c¸c nguån tµi nguyªn con ng-êi ,tøc lµ duy tr× méthÖ thèng gi¸o dôc m¹nh .N¨n 1869, chÝnhphñ ®· 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 quyÕt ®Þnh x©y dùng ®-êng s¾t ,vµ chØ 3 n¨m sau n¨m1872 ,tuyÕn ®-êng s¾t ®Çu tiªn gi-a T«kyo vµ Yokohama ®· ®-a vµo sö dông .Nh÷ng n¨m ®ã , tæng chiÒu dµi ®-êng s¾t ®· t¨ng kh¸ nhanh, ®-êng biÓu còng ®-îc hiÖn ®¹i ho¸ b»ng c¸ch nhËp khÈu c¸c tµu ch¹y b»ng h¬I n-íc tõ ph-¬ng T©y .M¹ng l-íi th«nh tin liªn l¹c còng ®-îc hiÖn ®¹i ho¸ b»ng c¸ch ¸p dùng c¸c dÞch vô b-u ®IÖn vµ ®Þªn b¸o. Tõ gi÷a nh÷ng n¨m 1880 ,mÆc dï c¸c xÝ nghiÖp nhµ n-íc ®· ®-îc t- nh©n ho¸ ,nhµ n-íc kh«ng cßn can thiÓptùc tiÕp vµo nÒn kinh tÕ ,song viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng phôc vô ph¸t Trion kinh tÕ x· héi vÉn lµ träng ®iÓm ho¹t ®éng cña chÝnh phñ . Ngoµi c¬ së h¹ tÇng ,NhËt B¶n cßn liªn tôc tËp trung ph¸t TriÓn hÖ thèng gi¸o dôc nh»m n©ng cao d©n trÝ vµ t¹o ra mét ddäi ngò c«ng nh©n lµm nghÒ phôc vô cho ph¸t TriÓn kinh tÕ .Sau Phôc h-ng Minh TrÞ ,nhµ tr-êng ®· ®-îc -u tiªn më kh¾p c¶ n-íc . HÖ thèng gi¸o dôc b¾t buéc tíi ®Çu thÕ kû 20 ®-îc kÐo dµi têi 6 n¨m vµ chiÕn tranh lµ 9 n¨m .S¸ch b¸o n-íc ngoµi cÇn ®Ó truyÒn b¸ vÒ chÕ ®é míi réng r·i ,nhiÒu häc sinh ®-îc cö ®i n-íc ngoµi häc tËp b»ng tiÒn nhµ n-íc .Nhê nh÷ng nç lùc ®ã ,hiÖn nay NhËt B¶n ®-îc x¾p xÕp vµo n-íc cã häc vÊn hµng ®Çu thÕ giíi . G¾n liÒn víi c¸c yÕu tè trªn métlÜnh vùc quan träng kh¸c mµ bÊt kú mét quèc gia nµo muèn ph¸t TriÓn kh«ng thÓ báqua ®-îc ®ã lµ lÜnh vùc c«ng nghiÖp. ChiÕn l-îc c«ng nghiÖp cña nhËt B¶n bao gåm hai giai ®o¹n : mét ,chÝnh s¸ch thay thÕ nhËp khÈu h¹n chÕ ®Ó b¶o vÖ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cßn non trÎ (ch¶ng h¹n ,« t« vµ ®iÖn tö )th«ng qua nh÷ng h¶ngµo nhËp khÈu ,sau ®ã ph¸t triÓnthµnh mét chiÕn l-îc tËp trung vµo viªc x©u dông nh÷ng thÞ tr-êng xuÊt khÈu hay chiÕn l-îc t¨ng tr-ëng kinh tÕ do xuÊt khÈu dÉn d¾t .§ã chÝnh lµ thùc tÕ sau chiÕn tranh ë NhËt B¶n .Nã lµm cho nÒn kinh tÕ NhËt B¶n ph¸t TriÓn kh«ng ngõng vµ ®¹t ®-îc nh÷ng th¯nh tùu to lín “trong kho°ng h¬n 20 n¨m sau chiÕn tranh (1952-1973) ,nÒn kinh tÕ nhËt B¶n ph¸t TriÓn víi nhÞp ®é rÊt nhanh chãng .NhiÒu nhµ 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 kinh tÕ thÕ giíi coi ®©y l¯ giai ®o³i ph²t TriÓn”thÇn k× “cða nÒn kinh tÕ NhËp B°n .”Tõ mét n­íc bÞ chiÕn tranh bÞ t¯n ph² nghiªm träng ,NhËt B¶n ®· trë thµnh c-êng quèc kinh tÕ thø hai trong thÕ giíi t- b¶n (sau MÜ).Tõ n¨m 1950 ®Õn 1960,tèc ®é t¨ng tæng s¶n phÈm trong n-íc trung b×nh hµng n¨m cña NhËt B¶n lµ 8.5%,trong khi tèc ®é t¨ng cña Anh lµ 2.4% ,MÜ:2.9%,Ph¸p:4.6% ;tõ 1960-1969,NhËt B¶n :10.8%,Anh:2.7%,MÜ:4.8%,CHLB §øc :5.2So víi n¨m 1950®Õn 1973 gi¸ trÞtæng s¶n phaarm trong n-íc t¨ng h¬n 20 lÇn ,tõ 20tØ ®« la lªn 402tØ ®o la , v-ît Anh,Ph¸p ,CHLB§øc. Tèc ®é ph¸t TriÓn c«ng nghiÖp trung b×nh hµng n¨m thêi k× 19501960:15.9%;1960-1969:13.5%/Gi¸ trÞ tæng s¶n l-îng c«ng nghiÖp t¨ng tõ 4.1tØ ®« la n¨m 1960lªn 56.4tØ ®« la n¨m 1960.§óng 100n¨m sau c¶I c¸ch Minh TrÞ (1868-1968),NhËt B¶n ®· dÉn ®µu c¸c n-íc t- b¶n vÒ tµu biÓn ,xe m¸y ,m¸y khau ,m¸y ¶nh ,v« tuyÕn truyÒn h×nh ;®øng thø hai vÒ s¶n l-îng thÐp, « t« ,xi m¨ng ,s¶n phÈm ho¸ ch¸t ,hµng dÖt …”(13) (13) B¯I “nÒn kinh tÕ NHËt B°n “tr71 s²ch LÞch sö kinh tÕ quèc d©n NXBgi¸o dôc-1999 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 CH¦¥NG II: THùC TR¹NG VIÖC ¸P DôNG QUY LUËT GI¸ TRÞ VµO NÒN KINH TÕ ë VIÖT NAM M¸c tõng kh¶ng ®Þnh ë ®©u cã kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸ th× ë ®ã cã quy luËt gi¸ tÞ hiÖn nay nÒn kinh tÕ n-íc ta ®ang trong giai ®o¹n h×nh thµnh vµ ph¸t Trion cë chÕ thÞ tr-êng cho nªn viÖc vËn dông quy luËt gi¸ trÞ lµ mét quan ®IÓm tÊt yÕu kh«ng tr¸nh khëi .NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· trai qua nhiÒu giai ®o¹n kh¸c nhau ,quy luËt gi¸ trÞ lai ®-îc ph¸t hiÖn vµ ¸p dông theo nhiÒu c¸ch khau rÊt phong phó vµ ®a d¹ngphï häp ®Æc ®Ión cña tõng thêi kú .Víi c¬ chÕ kÕ ho¹ch tËp trung quan liªu bao cÊp mµ ®¹c tr-ng lµ nhµ n-íc tiÕp ®IÒu khiÓn nÒn kinh tÕ b»ng hÖ thèng c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh : chØ tiªu vÒ s¶n l-îng ,vÒ thu nhËp ,vÒ nép ng©n s¸ch vµ tiªu thô ,vÒ vèn vµ l·I suÊt tÝn dông ng©n hµng …gi¸ c¶ do nhµ n-íc quy ®Þnh thùc chÊt còng lµ mét chØ tiªu ph¸p lÖnh mµ gi¸ c¶ l¹i lµ biÓu hiÖn cña quy luËt gi¸ trÞ. ChÝnh v× vËy cã thÓ nãi trong thêi kú nµy quy luËt gi¸ trÞ ®-îc ¸p dông mét c¸ch cøng nh¾c ,¸p ®Æt nµy vµo nÒn kinh tÕ th«ng qua viÖc ®Þnh gi¸ theo nh÷ng chØ tiªu cã s½n mµ kh«ng ®Ó ý ®Õn thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam .Cho ®Õn nh÷ng n¨m 1964, ë miÒn B¾c ,hÖ thèng gi¸ chØ ®¹o cña Nhµ n-íc ®· ®-îc h×nhthµnh trÕco së lÊy gi¸ thãc s¶n xuÊt trong n-íc lµm c¨n cø x¸c ®Þnh gi¸ chuÈn vµ tûlÖ trao ®æi hiÖn vËt .Héi nghÞ Trung -¬ng §¶ng lÇn thø 10 (kho¸iii ) n¨m 1964 ,vÒ c«ng t¸c th-¬ng nghiÖp vµ gi¸ c¶ ®· ®¸nh gi¸ : Hai hÖ thèng gi¸ thu mua nèng¶n vµ gi¸ b¸n lÓ hµng tiªu dïng ®· ®-îc x©y dông t-¬ng ®èi hoµn chinhr vµ c¬ b¶n häplý ,tû gi¸ gi÷a hµng n«ng s¶n vµ hµng c«ng nghiÖp nãi chung thÓ hiÖn ®-îc mèi quan hÖ lín cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 HÖ thèng gi¸ nµy vÒ c¬ b¶n ®-îc thùc hiÖn cho ®Õn n¨m 1980 ,trong khi ®IÒu kiÖn s¶n xuÊt ,l-u th«ng ,thÞ tr-êng trong n-íc vµ quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®· cã nh÷ng thay ®æi lín .HÖ thãng gi¸ chØ ®¹o cña nhµ n-íc ngµy cµng thÊp xa so víi gi¸ thÞ tr-êng tù do .ViÖc duy tr× gi¸ mua n«ng s¶n thÊp ,gi¸ b¸n hµng c«ng nghiÖp còng thÊpnguyªn nh©n chñ yÕu do k×m h·m sù ph¸t Trion s¶n xuÊt n«ng nghiÑep ,s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ,lÇm rèi lo¹n ph©n phè l-u th«ng g©y khã kh¨n cho ng©n s¸ch Nhµ n-íc .ViÖc duy tr× hÖ thèng gi¸ nµy chñ yÕu lµ do chóng ta cã ®-îc sù viÖn trî to lín cña Liªn X«, Trung Quècvµ c¸c n-íc §«ng ¢u tr-íc ®©y. Cã thÓ kh¸i qu¸t qu¸ trinh diÔn biÕn gi¸ c¶ cho ®ªn ®Çu n¨m 1991 nhsau :HÇu hÕt hµng ho¸ vµ dÞch vô l-u th«ng trong x· héi ®Òu theo chØ ®¹o cña Nhµ n-íc ( vÝ dô gi¸ g¹o 0.4®/kg ,b¸n theo ®Þnh l-îng ). Suèt thêi kú Nhµ n-íc chØ ®¹o gi¸ cho ®Õn tr-íc c¶i c¸ch gi¸ n¨m1981 trªn thÞ tr-êng cã hai hÖ thèng gi¸ :gi¸ chØ ®¹o cña Nhµ n-íc ¸p dông trªn thÞ tr-êng cã tæ chøc vµ gi¸ thÞ tr-êng tù do biÕn ®éng theo quan hÖ cung cÇu .§Æc ®iÓm cña gi¸ chØ ®¹o lµ kh«ng chó ý ®Õn quan hÖ cung cÇu vµ gÇn nh- bÊt biÕn. C¶ gi¸ chØ ®¹o cña Nhµ n-íc vµ gi¸ thÞ tr-êngtù do ®Òu kh«ng cã quan hÖ víi gi¸ thÞ tr-êng thÕ giíi .Tû gi¸ ë khu vùc ¸p dông Tõ N¡M 1958-1980 vÉn lµ 5.644®/róp (tû gi¸ kÕt to¸n néi bé) .§©y chÝnh lµ c¬ së quan träng ®Ó an ®Þnh toµn bé gi¸ néi ®Þa mµ thùc chÊt lµ sù bao cÊp qua gi¸ t- liÖu s¶n xuÊt. C¸c quan ®iÓm c¬ b¶n ®Ó chØ ®¹o chÝnh s¸ch gi¸ c¶ trong thêi kú nµy: 1)HÖ th«ng gi¸ trong nÒn kinh tÕ ph¶i ®-îc chØ ®¹o tËp trung ,do Nhµ n-íc quy ®Þnh vµ ®-a vµo cuéc sèng nh- nh÷ng chØ tiªu ph¸p lÖnh cña kÕ ho¹ch Nhµ n-íc. 2)Gi¸ c¶ ph¶i ®-îc an ®Þnh vµ Nhµ n-íc chñ tr-¬ng phÊn ®Êu t¹o ®IÒu kiÖn ®Î h¹ gi¸ . 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 3)Quan hÖ cung cÇu chØ cã ¶nh h-ëng ®Õn gi¸ c¶ nh÷ng hµng ho¸ kh«ng thiÕt yÕu vµ kh«ng cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ . 4)Gi¸ c¶ ®-îc x©y dùng trªn c¬ së lÊ gi¸ thÞ tr-êng trong n-íc lµm c¨n cø ,t¸ch rêi hÖ thèng gi¸ quèc tÕ theo chö ch-¬ng x©y dông hÖ thèng gi¸ ®éc lËp ,tù chñ. Thùc tiÔn ph¸t Trion kinh tÕ qua mÊy thËp kû qua cho ta thÊy,khi ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch gi¸ c¶ cÇn ph¶i xem träng hai yÕu tè : Mét lµ m« h×nh c¬ chÕ kinh tÕ vµ qu¶n ký kinh tÕ kiÓu cò víi nh÷ng ®Æc tr-ng c¬ b¶n cña no liªn quan mËt thiÕt ®Õn c¸c chÝnh s¸ch, ®Õn sù h×nh thµnh gi¸ c¶ trong h¬n hai thËp kû . Hai lµ thùc tiÔn vËn hµnh chÝnh s¸ch gi¸ c¶ ,nhÊt lµ trong thêi kú 19641975. Yõu tè thø nhÊt ®· quyÕt ®Þnh tÝnh kÕ ho¹ch cao®é ,tÝnh tËp trung ,ph¸p lÖnh cña chÝnh s¸ch gi¸ c¶.YÕu tè thø hai cã t¸c ®éng næi bËt yªu cÇu æn ®Þnh l©u dµ i hÖ thènggi¸. Song ,®iÒu ®¸ng chó ý lµ tõ nh÷ng n¨m 1975 ,sau ngµy miÒn Nam ®-îc gi¶i phãng ,cïng víi qu¸ tr×nh thèng nhÊt ®Êt n-íc vÒ chÝnh trÞ vµ qu©n sù ,viÖc thèng nhÊt vÒ thÓ chÕ kinh tÕ còng ®-îc xóc tiÕn vµ ®-îc kh¶ng ®Þnh trong NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇnIV th¸ng 12n¨m 1976 .Qu¸ tr×nh thèng nhÊt vÒ thÓ chÕ kinh tÕ trong c¶ n-íc ,trªn thùc tÕ lµ sù dËp khu«n gÇn nh- toµn bé thÓ chÕ kinh tÕ ®· tån t¹i tr-íc ®ã ë miÒnB¾c .§Ó thùc hiÖn ®-îc thÓ chÕ kinh tÕ thèng nhÊt ®ã ,®ßi hëi ph¶I tiÕn hµnh ë miÒn Nam c¸c cuéc c¶I t¹o c«ng th-¬ng nghiÖp t- b¶n t- doanh víi quy m« réng kh¾p nh»m quèc h÷u ho¸ c¸c c¬ së c«ng th-¬ng nghiÖp t- nh©n ,xo¸ bá t- th-¬ng tæ chøc l¹i thÞ tr-êng theo h-íng quèc doanh ,hîp t¸c x· vµ tæ hîp ,tiÕn hµnh hîp t¸c x¸ n«ng nghiÖp víi møc ®é kh¸c nhau . Nh- vËy ,lÞch sö ph¸t TriÓn kinh tÕ n-íc ta mét lÇn n÷a l¹i lÆp l¹i thêi kú tr× trÖ ,b¶o thñ .Sù thèng nhÊt ®Êt n-íc ,®¸ng lÏ ph¶I më ra mét 20