Tài liệu Quan điểm và giải pháp thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào việt nam trong tiến trình tự do hóa thương mại trong asean

Môc lôc Lêi më ®Çu Ch-¬ng I :T×nh h×nh thu hót FDI,vai trß cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam 1. Sù cÇn thiÕt ph¶o thu hót FDI. 2. T×nh h×nh thu hót ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam . 3. Vai trß t¸c ®éng cña ®Çu t- trùc tiÕp . Ch-¬ng II : §Æc ®iÓm FDI hiÖn nay vµ c¸c t¸c ®éng cña tù do ho¸ th-¬ng m¹i ASEAN ®Õn qu¸ tr×nh thu hót FDI t¹i ViÖt Nam 1. Qu¸ tr×nh tù do ho¸ th-¬ng m¹i quèc tÕ va ASEAN 2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm míi cña FDI trong sù t¸c ®éng cña t- do ho¸ th-¬ng m¹i t¹i ViÖt Nam 3. Sù t¸c ®éng cña tù do ho¸ th-¬ng m¹i ASEAN ®Õn dßng l-u chuyÓn FDI t¹i ViÖt Nam Ch-¬ng III : §Þnh h-íng vµ c¸c gi¶i ph¸p t¨ng c-êng thu hót FDI vµo ViÖt Nam trong ®iªï kiÖn thùc hiÖn AFTA 1. §Þnh h-íng thu hót FDI vµo ViÖt Nam 2. Gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c-êng thu hót FDI vµo ViÖt Nam trong ®iªï kiªn thùc hiªn AFTA Lêi kÕt Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1 lêi më ®Çu Ngµy nay, thÕ giíi ®· biÕt ®Õn ViÖt Nam vµ ViÖt Nam còng b¾t ®Çu ®i ra thÕ giíi. §©y lµ xu h-íng hoµn toµn phï hîp víi quy luËt ph¸t triÓn, lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ViÖt Nam héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. B¾t nhÞp ®-îc xu thÕ nµy 12/1987 Nhµ n-íc ta chÝnh thøc ban hµnh luËt ®Çu tn-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. §Çu t- trùc tiÕp ngoµi ®· ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng trong sù t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay trong sù t¸c ®éng cña tù do hãa th-¬ng m¹i ASEAN cã ®¹t ®-îc nhiÒu thµnh tùu to lín nh-ng do nh÷ng biÕn ®éng thÊt th-êng cña nÒn kinh tÕ khu vùc còng nh- thÕ giíi ViÖt Nam gÆp ph¶i nh÷ng biÕn ®éng th¨ng trÇm, phøc t¹p t¸c ®éng kh«ng tèt tíi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. XuÊt ph¸t tõ ®ã t«i ®· chän nghiªn cøu ®Ò tµi “Quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p thu hót ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh tù do hãa th-¬ng m¹i trong ASEAN”. 2 Ch-¬ng 1 T×nh h×nh thu hót fdi ,vai trß cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ viÖt nam 1. Sù cÇn thiÕt ph¶i thu hót FDI Ho¹t ®éng ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµI ngµy cµng ®-îc nhiªu f n-íc thõa nhËn lµ mét nh©n tè quan träng ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn cña mçi quèc gia ,®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn kinh tÕ. N-íc ta ,kÓ tõ khi luËt ®Çu t- n-íc ngoµI ®-îc ban hµnh vµ thùc hiÖn, ho¹t ®éng ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµI ®-îc §¶ng vµ Nhµ n-íc ta kh¼ng ®Þnh lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng x¨ héi chñ nghÜa, gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c nguån lùc trong n-íc. Sù xuÊt hiÖn cña FDI t¹i ViÖt Nam thêi gian qua ®· ®em l¹i cho chung ta nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vÒ kinh tÕ x· héi thÓ hiÖn qua c¸c khÝa c¹nh sau : • FDI ®ãng gãp ®èi víi tæng vèn ®Çu t- toµn x· héi . • FDI lµm t¨ng kh¶ n¨ng huy ®éng c¸c nguån vèn kh¸c • FDI gãp phÇn lµm chuyÓn dich c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸ ,hiÖn ®¹i ho¸ . • T¨ng thu ng©n s¸ch nhµ n-íc . • T¨ng viÖc lµm vµ thu nhËp cho ng-êi lao ®éng. • T¨ng c-êng xuÊt khÈu. • FDI gãp phÇn chuyÓn giao c«ng nghÖ mét c¸ch thuËn lîi vµ nhanh chãng. 3 NgoµI c¸c ho¹t ®éng trªn ,FDI cßn gãp phÇn tÝch cùc vµo ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt. FDI tËp chung chñ yÕu vµo ngµnh c«ng nghiÖp vµ hiÖn chiÕm 35% gi¸ trÞ s¶n l-îng c«ng nghiÖp , tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ ®¹t trªn 20% ,gãp phÇn ®-a tèc ®é t¨ng tr-ëng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp c¶ n-íc b×nh qu©n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®¹t trªn 10%. §Çu t- n-íc ngßai trong lÜnh vùc x©y dùng h¹ tÇng ,khu c«ng nghiÖp , b-u chÝnh viÔn th«ng , y tÕ , ®µo t¹o nguån nh©n lùc t¨ng nhanh , §Çu t- n-íc ngoµI ®· ®em l¹i nh-ng m« h×nh qu¶n lý tiªn tiÕn nh-ng ph-¬ng thøc kinh doanh hiÖn ®¹i cho nÒn kinh tÕ ,thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp trong n-íc ®æi míi c«ng nghÖ , n©ng cao chÊt l-¬ng s¶n phÈm vµ søc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm trªn thÞ tr-êng trong vµ ngoµI n-íc .§Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµI ®· t¨ng c-êng thÕ vµ lùc cña n-íc ta trong tiÕn tr×nh héi nhËp víi kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. 2. T×nh h×nh thu hót ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam Sau n¨m 1975, n-íc ta ®· ban hµnh nh÷ng ®iÒu lÖ quy ®Þnh vÒ ®Çu t- n-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®Ó ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ®Çu t- chñ yÕu tõ c¸c n-íc XHCN nh- Liªn X«, Trung Quèc. C¸c dù ¸n ®Çu tlóc bÊy giê dùa trªn nÒn t¶ng hîp t¸c gióp ®ì ViÖt Nam kh«i phôc nÒn kinh tÕ bÞ tµn ph¸ sau chiÕn tranh. Cïng víi chÝnh s¸ch ®æi míi ®Êt n-íc, th¸ng 12/1987, LuËt §Çu t- n-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®· ®-îc 4 ban hµnh. TÝnh ®Õn ngµy 31/12/2003, c¶ n-íc thu hót kho¶ng 5236 dù ¸n ®Çu t-, trong ®ã cßn kho¶ng 4324 dù ¸n ®ang ho¹t ®éng víi vèn ®¨ng ký 40,8 tû USD, vèn thùc hiÖn kho¶ng 24,6 tû USD (b»ng 60,3% vèn ®¨ng ký), ®-a ViÖt Nam trë thµnh n-íc ®øng vÞ trÝ thø 5 ë khu vùc §«ng Nam ¸, 11 ë Ch©u ¸ vµ 34 trªn thÕ giíi vÒ thu hót ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi. B¶ng 1: §Çu t- n-íc ngoµi ®-îc cÊp giÊy phÐp giai ®o¹n 1988-2003 Vèn ®¨ng Vèn thùc Vèn b×nh qu©n ký (triÖu hiÖn (triÖu 1 dù ¸n USD) USD) (triªu USD) 1611 18477 8254 11,5 1996 325 8497,3 2914 26,1 1997 345 4649,1 3215 13,5 1998 275 3897,0 2369 14,2 1999 311 1568,0 2535 5,0 2000 371 2012,4 2450 5,4 2001 523 2535,5 2591 4,8 2002 754 1557,7 1250 2,1 2003 721 1915,8 2650 2,7 Sè dù N¨m ¸n 19881998 Nguån: Tæng côc Thèng kª * VÒ c¬ cÊu ngµnh: C¸c dù ¸n ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi nghiÖp vµ chñ yÕu x©ydùng tËp víi trung 2885 dù vµo ¸n, lÜnh vèn vùc c«ng ®¨ng ký 23213,71 triÖu USD (chiÕm 66,7% sè dù ¸n, 56,9% tæng sè vèn ®¨ng ký); n«ng nghiÖp 596 dù ¸n víi vèn ®¨ng ký 2893,34 triÖu USD (chiÕm 13,8% dù ¸n; 7,1% vèn 5 ®¨ng ký); dÞch vô 843 dù ¸n víi vèn ®¨ng ký 14682,7 triÖu USD (chiÕm 20,41% sè dù ¸n; 36% vèn ®¨ng ký. B¶ng 2: §Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi ph©n theo ngµnh ®èi víi nh÷ng dù ¸n cßn hiÖu lùc giai ®o¹n 1988- 2003 Tæng vèn Vèn ph¸p Vèn thùc ®Çu t- ®Þnh hiÖn (tr.USD) (tr.USD) (tr.USD) 2885 23213,7 40583,2 16725,3 27 1891,6 1389,6 4420,9 C«ng nghiÖp nhÑ 1174 6105,8 2808,8 273,9 C«ng nghiÖp nÆng 1207 9499,0 3952,1 5890,4 C«ng nghiÖp thùc phÈm 212 2585,0 1228,0 1779,4 X©y dùng 265 3132,1 1204,6 1860,6 N«ng, l©m nghiÖp 596 2898,35 1282,4 1562,2 N«ng-l©m nghiÖp 500 2635,0 1159,7 1435,1 96 263,3 112,7 127,1 DÞch vô 843 14682,8 6687,5 6313,7 GTVT – B-u ®iÖn 118 2594,5 2034,5 1039,3 Kh¸ch s¹n – Du lÞch 143 3302,7 1120,8 2036,0 Tµi chÝnh – Ng©n hµng 46 596,0 577,0 598,1 V¨n hãa – Y tÕ – Gi¸o 147 628,0 278,9 230,2 3 2466,7 675,2 6294,6 99 3460,5 1205,8 1598,5 19 895,6 403,4 524,2 268 738,7 391,8 280,9 4324 40794,8 16553,1 24601,1 Sè dù Ngµnh ¸n C«ng nghiÖp DÇu khÝ Thuû s¶n dôc X©y dùng khu ®« thÞ míi X©y dùng v¨n phßng, c¨n hé X©y dùng KCN, KCX DÞch vô kh¸c Tæng Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t- 6 * VÒ ph©n bæ dù ¸n: hÇu hÕt c¸c tØnh, thµnh trong c¶ n-íc ®Òu cã dù ¸n ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi, nh-ng tËp trung chñ yÕu vµo mét sè ®Þa ph-¬ng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh- Hµ Néi, H¶i Phßng, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, B×nh D-¬ng, §ång Nai, Bµ RÞa – Vòng Tµu. Nh÷ng ®Þa ph-¬ng nµy chiÕm tíi 74,8% tæng sè døan vµ 74,7% tæng sè vèn ®Çu t- cña c¶ n-íc. B¶ng 3: Mét sè ®Þa ph-¬ng dÉn ®Çu vÒ thu hót FDI (tÝnh ®Õn ngµy31/12/2003) Vèn Vèn Sè dù ®¨ng ký §Þa Sè dù ®¨ng ký ¸n (tr.USD ph-¬ng ¸n (tr.USD §Þa ph-¬ng ) TP.Hå ChÝ 1581 ) 11208,4 Bµ RÞa- Minh 140 3569,8 Vòng Tµu B×nh D-¬ng 748 3028,4 Hµ Néi 634 8223,7 §ång Nai 579 4617,9 H¶i 170 1659,2 Phßng Nguån: - Niªn gi¸m thèng kª 2002 - Kinh tÕ ViÖt Nam vµ thÕ giíi 2003-2004, Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam * VÒ ®èi t¸c ®Çu t-: §Õn nay ®· cã h¬n 75 n-íc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t- vµo ViÖt Nam, nh-ng c¸c nhµ ®Çu t- lín chñ yÕu ®Õn tõ c¸c n-íc Ch©u ¸ nh-: §µi Loan, Hµn Quèc, Hång C«ng, NhËt B¶n, Singapo. Nh÷ng n-íc nµy chiÕm tíi 60,12% sè dù ¸n vµ 58,41% sè vèn ®Çu t-. * VÒ h×nh thøc ®Çu t-: h×nh thøc liªn doanh chiÕm 51% vèn ®¨ng ký vµ 30% sè dù ¸n, h×nh thøc ®Çu t- 100% vèn n-íc ngoµi chiÕm36% vèn ®¨ng ký vµ 66% 7 sè dù ¸n, h×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh vµ BOT chiÕm 13% vèn ®¨ng ký vµ 4% sè dù ¸n. 2. Vai trß t¸c ®éng cña ®Çu t- trùc tiÕp 2.1 . T¸c ®éng tÝch cùc 8 B¶ng 4. Sè dù ¸n FDI vµo ViÖt Nam (1991-2002) N¨m Sè dù ¸n Vèn ®¨ng Quy m«(triÖu ký(triÖu USD/dù ¸n) USD) 1991 151 132,0 80,79 1992 197 2165,0 10,0 1993 269 2900,0 10,78 1994 343 3765,6 10,98 1995 370 6530,8 17,65 1996 325 8497,3 26,15 1997 345 4649,1 13,48 1998 275 3897,0 14,17 1999 311 1568,0 5,04 2000 371 2012,4 5,42 2001 461 2436,0 5,28 2002 4447 43194 678,9 Tæng 7765 81747,2 878,64 Nguån : niªn gi¸m thèng kª 2000, NXB thèng kª,HN 2001 thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam,kinh tÕ 2001_ 2002 ViÖt Nam ,thÕ giíi. a. §èi víi n-íc nhËn giao vèn • ChuyÓn giao vèn Vèn cho ®Çu t- ph¸t triÓn kinh tÕ bao gåm nguån vèn trong vµ ngoµI n-íc.§èi víi n-íc l¹c hËu,s¶n xuÊt ë tr×nh ®é thËp , nguån vèn tÝch luü cßn h¹n hÑp th× vèn §TNN ®Æc biÖt quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ , ë c¸c n-íc nµy cã nhiÒu tiÒm n¨ng lao ®éng vµ tµI nguyªn thiªn nhiªn nh-ng tr×nh ®é s¶n xuÊt cßn thËp kÐm ,c¬ së 9 vËt chÊt kü thuËt cßn l¹c hËu nªn ch-a co ®iªï kiÖn ®Ó khai th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng ®ã . C¸c n-íc nµy muèn tho¸t khái vßng luÈn quÈn cña sù ®ãi nghÌo nªn ®· t¨ng c-êng ®Çu t- ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¹o ra møc t¨ng tr-ëng kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh . §Ó thùc viÖc nµy c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn cÇn ph¶i cã nhiÒu vèn ®Çu t-. Trong ®iªï kiÖn nµy ,khi mµ mét sè n-íc cÇn n¾m gi÷ mét khèi l-îng lín vèn vµ cã nhu cÇu ®Çu tra nuãc ngoµi, th× ®ã lµ c¬ héi tèt nhÊt cho c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ tranht hñ nguån vèn §TNN vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ . T¹i nhiÒu n-íc ®ang ph¸t triÓn ,vèn FDI chiÕm tû lÖ ®¸ng kÓ trong tæng vèn ®Çu t-cña toµn bé nÒn kinh tÕ, trong ®ã cã mét sè n-íc hoµn toµn dùa vµo vèn §TNN ,®Æc biÖt lµ giai ®o¹n ®©u t- ph¸t triÓn kinh tÕ . Mét sè n-íc ®· thùc hiÖn kh¸ thµnh c«ng chiÕn l-îc thu hót FDI vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn t¨ng tr-ëng kinh tÕ c¸c n-íc nµy nh- Indonexia (FDI/GDP-2001 =10,9%); Malaysia (FDI/GDP –2001 =26,6%) ; Singapore (FDI/GDP –2001 =65,3%). T¹i ViÖt Nam , nh-ng con sè ë b¶ng 4 cho thÊy chóng ta kh¸ thµnh c«ng trong viÖc thu hót FDI ,tuy nhiªn so víi c¸c n-íc trong khu vùc vÉn cßn thËp (FDI/GDP-2001 =13,1%). §èi víi c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn FDI vÉn lµ nguån vèn bæ sung quan träng cã ý nghÜa lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. B»ng chøng lµ c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· thu hót trªn 80% FDI toµn thÕ giíi vµo n-íc hä . Kh¸c v¬Ý c¸c 10 n-íc ®ang ph¸t triÓn ,kh«ng ph¶I lµ hä thiÕu vèn ®Çu t-, còng kh«ng ph¶I tr×nh ®é thËp kÐm mµ c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cÇn thu hót ®Çu ttrùc tiÕp n-íc ngoµi. Thùc tÕ th× c¸c n-íc ph¸t triÓn ®Çu t- ra n-íc ngoµI nhiÒu nhÊt ,nh-ng còng thu hót phÇn lín §TTTNN . Theo b¸o c¸o ®Çu t- cña LIªn Hîp Quèc 1994 c¸c n-¬cs ph¸t triÓn ®Çu t- ra n-íc ngoµI kho¶ng 189 ty USD , chiÕm 85% tæng vèn FDI trªn toµn cÇu , nh-ng ng-îc l¹i hä ®· thu hót vµo 135 tû USD chiÕm 60% tæng vèn FDI toµn thÕ giíi. FDI cã vai trß quan träng trong viÖc khuÕn khÝch tiÕt kiÖm trong n-íc ,®Iòu nµy cã thÓ gi¶I thÝch nh- sau ; khi cã §TTTNN cã thÓ t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm ,t¨ng thu nh¹p quèc d©n do ®ã cã thÓ t¨ng phÇn tiÕt kiÖm o n-íc nhËn vèn ®Çu t-. Khi FDI nh¶y vµo mét n-íc ,nã cã thÓ lµm gi¶m c¸n c©n v·ng lai, nã còng cã thÓ lµm triÖt tiªu kho¶n th©m hôt ®ã qua thêi gian ,khi c¸c c«ng ty n-íc ngoµI thu ®-îc nh-ng kho¶n xuÊt khÊu rßng, Thªm n÷a , khi nh÷ng lîi thÕ cña nÒn s¶n xuÊt n-íc ngoµI ®-îc ®-a vµo n-íc chñ nhµ nh- c«ng nghÖ ,kü n¨ng s¶n xuÊt … chóng lµm n©ng cao søc c¹nh tranh quèc tÕ cña c¸c h·ng trong n-íc ,cã thÓ lµm t¨ng xuÊt khÈu ,gãp phÇn t¹o ra ngo¹i tÖ c¶I thiÖn c¸n c©n th-¬ng m¹i . • ChuyÓn giao c«ng nghÖ Khi ®Çu t- vµo mét n-íc nµo ®ã ,chñ ®Çu tkh«ng chØ mang vµo n-íc ®ã vèn b¨ng tiÒn ,ma cßn 11 chuyÓn vèn b¨ng hiÖn vËt nh- m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu ,c«ng nghÖ ,n¨ng lùc thÞ tr-êng. Th«ng qua ho¹t ®éng FDI; qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ ®-îc thùc hiÖn mét c¸ch nhanh chãng vµ thuËn tiÖn cho c¶ hai bªn . Mét trë ng¹i lín trªn ®-êng ph¸t triÓn kinh tÕ cña hÇu hÕt c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn lµ tr×nh ®é kü thuËt ,c«ng nghÖ l¹c hËu .Trong thêi ®¹i khoa hoc c«ng nghÖ ph¸t triÓn nh- hiÖn nay ,viÖc tù nghiªn cøu khoa häc kü thuËt , c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é s¶n xuÊt cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn lµ ph¶I biÕt tËn dông nh÷ng thanh tùu khoa häc tiªn tiÕn cña n-íc ngoµI th«ng qua chuyÓn giao c«ng nghÖ, TiÖp nhËn FDI lµ mét ph-¬ng thøc cho phÐp c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ tiªp thu ®-îc tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ hiªn ®¹i trªn thª giíi , tuy nhiªn møc ®é hiÖn ®¹i t¬I ®©u cßn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸c, nh-ng dï thÕ nµo ®©y còng lµ lîi Ých c¨n b¶n cña c¸c n-íc khi tiÖp nh©n FDI. Trong ®Iòu kiÖn nµy , trªn thÕ giíi cã nhiÒu c«ng ty cña nhiÒu quèc gia kh¸c nhau cã nhu cÇu ®Çu t- ra n-íc ngoµI va thùc hien chuyÓn giao c«ng nghÖ cho n-íc tiªp nhËn ®Çu t- . §©y lµ c¬ héi tèt cho c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ tiÖp nhËn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i mµ kh«ng ph¶i tr¶ mét kho¶n phÝ nµo . C¸c n-íc ph¸t triÓn mÆc dï cã tr×nh ®é s¶n xuÊt hiÖn ®¹i ,khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn nh-ng kh«ng thÓ nµo toµn diÖn ®-îc, ®Ó ®¹t ®-îc kÕt qu¶ cao, mçi n-íc chØ tËp chung vµo mét sè lÜnh vùc nµo ®ã mµ hä 12 cã lîi thÕ , ng-îc l¹i chÝnh sù tËp trung ®ã cµng cñng cè h¬n ®Þa vÞ vµ quyÒn lîi trªn thÕ giíi cña n-íc ®ã . Xu h-íng ph¸t triÓn ph©n c«ng lao ®éng x· héi còng la qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸ vµ liªn kÕt chÆt chÏ v¬I nhau, phô thuéc lÉn nhau .Ho¹t ®éng FDI lµ kÕt qu¶ cña qóa tr×nh trªn. ChuyÓn giao c«ng nghÖ còng lµ yªu cÇu tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn khoa häc . BÊt kú mét tæ chøc nµo muèn thay thÕ kü thuËt ,c«ng nghÖ míi cÇn t×m cho m×nh mét n¬I th¶I kü thuËt c«ng nghÖ cò . ViÖc th¶I c«ng nghÖ cò dÔ dµng ®uîc nhiÒu n¬I ch©p nhËn ,®Æc biÖt lad c¸c n-íc ®ang phat triÓn ,chÝnh sù lan to¶ nh-ng thµnh tùu khoa häc ,c«ng nghÖ , kü thuËt cña nh©n lo¹i th-êng xuyªn nh- thÕ nµy , ®· t¹o ra m«I tr-êng thuËn lîi cho sù tiÖp nhËn vµ ph¸t triÓn nhanh chãng cña khoa häc kü thuËt. • Thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ Tranh thñ vèn vµ kü thuËt cña n-íc ngoµI , c¸c n-íc ®ang phat triÓn muèn sö dông nã vµo môc tiªu quan träng hµng ®Çu lµ ®Èy m¹nh t¨ng tr-ëng kinh tÕ . §©y còng lµ ®Ióm nót ®Ó c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn tho¸t ra vßng luÈn quÈn ®ãi nghÌo . Thùc tiÔn vµ kinh nghiÖm cña nhiÒu n-íc cho thÊy quèc gia nµo thùc hiÖ chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ më víi bªn ngoµI, biÕt tranh thñ vµ ph¸t huy c¸c nh©n tè bªn ngoµI biÕn nã thµnh nh©n tè bªn trong , th× quçc gia ®ã cã tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ cao. Møc t¨ng tr-ëng kinh tÕ ë nh÷ng n-í ®ang ph¸t triÓn th-êng do nh©n tè ®Çu t- la chñ yÕu , nhê ®ã 13 c¸c nh©n tã kh¸c nh- lao ®éng ®-îc sö dông ,n¨ng suÊt lao ®éng ®-îc t¨ng lªn . V× vËy , th«ng qua ®Çu t- cã thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch t-¬ng ®èi møc t¨ng tr-ëng kinh tÕ cña mçi n-íc. • Thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ FDI lµ bé phËn quan träng cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ,th«ng qua ®ã c¸c quèc gia sÏ tham gia ngµy cµng nhiÒu vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®Ó h«Þ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi ,®ßi hái mçi quèc gia ph¶I thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ cho phï hîp víi sù ph©n c«ng lao ®éng cua quèc tÕ. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña mçi quèc gia phï hîp víi tr×nh ®ä ph¸t triÓn chung trªn thÕ giíi sÏ t¹o ®iªï kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng FDI .Ng-îc l¹i chÝnh FDI l¹i gãp phÇn vµo ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, bëi v× : + Th«ng qua §TTTNN ®· lµm xuÊt hiÖn nhiÒu lÜnh vùc ,ngµnh kinh tÕ míi ë n-íc nhËn ®Çu t-. + §TTTNN gióp cho sù ph¸t triÓn nhanh chãng vÒ trnhf ®é kü thuËt céng nghÖ ë nhiÒu ngµnh kinh tÕ, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt vµ lµm t¨ng tû phÇn ®ãng gãp cña nã cho nÒn kinh tÕ. +Mét sè ngµnh nghÒ ®-îc kÝch thÝch ph¸t triÓn bëi §TTTNN , bªn c¹nh ®ã còng cã mét sè ngµnh bÞ mai mét råi ®I ®Õn xo¸ sæ. NgoµI nh÷ng t¸c ®éng trªn , FDI cßn cã mét sè tac ®éng kh¸c nh- sau : 14 Gãp phÇn t¨ng thu ng©n s¸ch nhµ n-íc th«ng qua viÖc nép thuÕ cña c¸c ®¬n vÞ §TNN vµ phÇn thu tõ tiÒn cho thuª ®Êt … Cïng víi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt , nhËp khÈu hµng ho¸ , FDI cßn gióp më réng thÞ tr-êng c¶ trong n-íc vµ quèc tÕ. §a sè c¸c dù ¸n FDI ®Òu cã ph-¬ng ¸n bao tiªu s¶n phÈm. §©y lµ hiÖ t-îng hai chiÒu ®ang trë nªn kh¸ phæ biÕn ë nhiÒu n-íc ®ang ph¸t triÓ hiÖn nay. VÒ mÆt x· héi , FDI ®· t¹o ra nhiÒu chç lµm míi ,thu hót ®¬n vÞ cã vèn §TNN. §IÒu nµy gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc gi¶m bít n¹n thÊt nghiÖp ,vèn lµ t×nh tr¹ng nan gi¶I cña nhiÒu quèc gia, ®Æc biÖt ®èi víi nhiÒu quèc gia ®ang ph¸t triÓn. b. §èi víi n-íc ®i ®Çu tCã thÓ nãi ®Çu t- còng lµ h×nh thøc më réng thôi tr-êng cho mét quèc gia hay mét tËp ®oµn kinh tÕ. ViÖc më réng nµy cã ý nghÜa nhiÒu mÆt ®èi víi n-íc ®I ®Çu t-. §IÒu nµy ®-îc thÓ hiÖn qua nh÷ng mÆt sau : • §øng trªn gãc ®é vÜ m« : Th«ng qua ho¹t ®éng FDI , c¸c n-íc cã thÓ má réng vµ n©ng cao mèi quan hÖ víi nhau, ®«I bªn cïng cã lîi .Ho¹t ®éng FDI còng lµm cho l-u th«ng kinh tÕ gi÷a c¸c n-íc dÔ dµng h¬n , uy tÝn cña c¸c n-íc ®ã còng ®-îc n©ng cao trªn thÞ tr-êng quèc tÕ . Gi÷a c¸c quèc gia tån t¹i mét vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ : cã nh÷ng n-íc thõa nhËn mÆt hµng nµy, nh-ng còng mÆt hµng ®ã l¹i thiÕu ë 15 n-íc kh¸c. C¸c nhµ ®Çu t- chñ ®éng ®IÒu nµy vµ hä cã thÓ tiªu thô nh÷ng mÆt hµng cò,l¹c hËu hoÆc nhu cÇu ®· gi¶m ë n-íc hä . NgoµI ra , ho¹t ®éng FDI cßn mang vÒ cho n-íc ®I ®Çu t- nh÷ng kho¶n lîi nhuËn ,nh÷ng nguyªn liÖu mµ trong n-íc hä kh«ng cã hoÆc ®· c¹n kiÖt … c¸c n-íc ®I ®Çu t- dÔ dµng kiÕm lîi nhuËn do ®-îc h-ëng nh÷ng -u ®·I vÒ thuÕ , khai th¸c ®-îc nguån tµI nguyªn thiªn nhiªn vµ lao ®éng rÎ ,lîi dông ®-îc nh÷ng kÏ hë cña ph¸p luËt vµ tr×nh ®é qu¶n lý kÐm .. • §øng trªn gãc ®é vi m« : §èi víi bÊt kú doanh nghiªp nµo ,môc ®Ých cuèi cïng lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, khi thÞ tr-êng trong n-íc trë nªn nhá bÐ ,th× b¾t buéc hä ph¶I ®Çu t- ra nuíc ngoµi, ®Ó më réng thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm cña m×nh . Th«ng qua ®Çu t- c¸c h·ng kh«ng chØ kiÕm ®-îc lîi nhuËn ,mµ hä cã thÓ thÊy nh÷ng nguån hµng ,nguång tµI nguyªn …mµ n-íc m×nh khan hiÕm . PhÇn lín nh-ng n-íc tiÖp nhËn ®Çu t- lµ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ,nghÌo nµn vÒ mäi mÆt. V× thÕ khi ®I ®Çu t- kh¶ n¨ng sö dông vèn cña c¸c doanh nghiÖp sÏ linh ho¹t ,dÔ dµng h¬n. chi phÝ ®Çu t- nhá h¬n trong n-íc v× nh÷ng chÝnh s¸ch -u ®·I ,hä cã thÓ sö dông l¹i nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ ®· l¹c hËu kh«ng cßn sö ®-îc ë n-íc hä . 16 Còng nhê ho¹t ®éng ®©ï t- mµ mét c«ng ty cã chi nh¸nh ë nhiÒu n-íc ,v× thÕ uy tÝn vµ søc c¹nh tranh ®-îc n©ng cao trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. 2.2 . Mét ssè ¶nh h-ëng tiªu côc cña ho¹t ®éng FDI Cïng víi nh÷ng g× gÆt h¸i ®-îc, ho¹t ®éng FDI nãi riªng vµ chñ tr-¬ng më cöa nãi chung còng t¹o ra nh÷ng mÆt tr¸I cho x· héi . §TTTNN ®-îc thùc hiÖn chñ yÕu do c¸c c«ng ty ®a quèc gia ,®· lµm n¶y sinh nçi lo r»ng c¸c c«ng ty nµy sÏ lµm t¨ng sù phô thuéc cña nÒn kinh tÕ vµo vèn,kü thuËt vµ m¹ng l-íi tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c c«ng ty nµy . Vëy nÒn kinh tÕ cµng dùa vµo FDI th× nÒn kinh tÕ cµng phô thuéc vµo nÒn kinh tÕ lín, do v¹y sù ph¸t triÓn cña nã kh«ng bÒn v÷ng ,mçi sù biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ lín ,®Òu cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn nÒn kinh tÕ. Trong vÊn ®Ò chuyÓn giao c«ng nghÖ ho¹t ®éng cña FDI,do tr×nh ®é c«ng nghÖ h¹n chÕ mµ n-íc nhËn ®Çu t- cã thÓ tiÖp nhËn nh÷ng c«ng nghÖ kh«ng phï hîp . C¸c c«ng ty n-íc ngoµI th-êng chuyÓn vµo nh÷ng c«ng nghÖ l¹c hËu , nh-ng m¸y mãc ®· cò vµ ®¸nh gi¸ nã cao h¬n møc b×nh th-êng. Khi tiÕn hµnh dù ¸n liªn doanh ,c¸c ®èi t¸c n-íc ngoµI th-êng gãp vèn b»ng m¸y mãc ,thiÕt bÞ vËt t- , lîi dông sù non yÕu vÒ kh¶ n¨ng c«ng nghÖ cña ®èi t¸c, hä cã thÎ chuyÓn vµo nh÷ng thiÕt bÞ m¸y mãc ®· ®Õn thêi h¹n thanh lý . Hä chuyÓn vµo vµ tiÕp tôc khai 17 th¸c c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ nµy . Tuy r»ng nã cãthÓ hiÖn ®¹i h¬n nh-ng thiÕt bÞ ®ang sö dông ,nh-ng l¹i trë thµnh b·I th¶I lín cho c¸c c«ng ty ®a quèc gia , ®©y lµ mét thiÖt h¹i lín cho c¸c n-íc nhËn ®Çu t-. Mét trong nh-ng lo ng¹i l¬n khi tiÖp nhËn FDI lµ cã sù can thiÖp bÊt lîi cña phia n-íc ngoµI vµo nÒn chÝnh trÞ th«ng qua nhiÒu thñ ®o¹n kh¸c nhau . NhiÒu ý kiÕn kh¸c cßn cho r»ng khi tiÕp nhËn FDI cã xu h-íng ®Èy c¸c doanh nghiÖp trong n-íc ®i ®Õn ph¸ s¶n ,do c¸c c«ng ty ®a quèc gia co tiÒm lùc tµI chÝnh, kü thuËt, ®«I khi cßn ®-îc h-ëng nh÷ng -u ®·I h¬n c¶ doanh nghiÖp trong n-íc . Mét bé phËn trong x· héi bÞ tha ho¸ do bÞ kÝch thÝch vÒ vËt chÊt ,lèi sèng ch¹y theo ®ång tiÒn ,coi th-êng nh÷ng chu¶n mùc ®¹o ®øc trë nªn phá biÕn ,tÖ n¹n x· héi t¨ng nhanh . Lîi dông chÝnh s¸ch më cöa cña nhµ n-íc, c¸c thÕ lùc thï ®Þch t×m c¸ch chèng ph¸. NÕu mÊt c¶nh gi¸c nh÷ng luång giã ®éc cã thÓ trµ trén vµo kh«ng khÝ ®Çu t-. §ã lµ nh÷ng mÆt tr¸i kh«ng thÓ tr¸nh khái , g©y nhiÒu th¾c m¾c , nh÷ng d- luËn x· héi kh«ng tèt cho hîp t¸c ®Çu t-, nhÊt lµ khi cã nh÷ng vÊp v¸p x¶y ra . Do ®ã cÇn cã sù thèng nhÊt cña toµn §¶ng ,toµn d©n , gi÷a c¸c cÊp ,c¸c ngµnh gi÷ cho m«i tr-êng ®Çu t- trong s¹ch, c-¬ng quyÕt bµI trõ tÖ n¹n x· héi, ®Ò cao c¶nh gi¸c víi c¸c thÕ lùc thï ®Þch . Ch-¬ng 2 18 ®Æc ®IÓm fdi hiÖn nay vµ t¸c ®éng cña tù do ho¸ th-¬ng m¹i asean ®Õn qu¸ tr×nh thu hót fdi t¹i viÖtnam 1. Qu¸ tr×nh tù do ho¸ th-¬ng m¹i quèc tÕ vµ ASEAN NÒn th-¬ng m¹i thÕ giíi trong nhiÒu thËp kû qua ®· cã sù t¨ng tr-ëng rÊt lín vÒ quy m« trao ®æi, ph¹m vi ho¹t ®éng, c¸c h×nh thøc tiÕn hµnh vµ sè quèc gia tham gia vµo th-¬ng m¹i quèc tÕ còng ngµy mét lín h¬n, theo chiÒu h-íng cëi më h¬n. TÝnh ®Õn n¨m 1990, ®· cã tíi 127 quèc gia tham gia vµo vßng ®µm ph¸ Uruguay so víi con sè 24 quèc gia håi sau ®¹i chiÕn thÕ giíi thø 2. “Møc thuÕ quan trung b×nh ®· gi¶m tõ 40% cßn 5% trong quan hÖ th-¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, vµ trong t-¬ng lai, møc thuÕ suÊt nµy cßn tiÕp tôc ®-îc gi¶m h¬n n÷a. Nhê nh÷ng thµnh c«ng cña GATT, vµ nhê vµo nh÷ng thµnh c«ng trong ho¹t ®éng ®Çu t- quèc tÕ mµ møc trao ®æi th-¬ng m¹i quèc tÕ ®· cã sù t¨ng tr-ëng nh¶y vät tíi13 lÇn kÓ tõ n¨m 1950 ®Õn 1990. Nh- vËy nÒn th-¬ng m¹i thÕ giíi ®ang ngµy cµng cã nh÷ng b-íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ , nã ®-¬c coi lµ xu thÕ kh«ng thÓ ®¶o ng-îc trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ . ThÕ kû 20 còng ch-ng kiÕn mét sù phôc håi nhanh chãng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi tõ sau sù tµn ph¸ khèc liÖt cña ®¹i chiÕn thÕ giíi thø 2, sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña khoa häc c«ng nghÖ vµ ®ång thêi ®ã lµ sù næi nªn cu¶ 3 trung t©m kinh tÕ thÕ giíi ®ã lµ tr×nh ®ã Mü , NhËt va T©y ¢u. Cïng víi qu¸ , thÕ giíi còng ®-îc ch-ng kiÕn sù h×nh 19 thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i h×nh liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ nh- mét xu thÕ tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia. Xu h-íng tù do hãa th-¬ng m¹i b¾t nguån tõ qóa tr×nh quèc tÕ hãa ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi víi nh÷ng cÊp ®é toµn cÇu hãa vµ khu vùc hãa, lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn v-ît ra ngoµi ph¹m vi biªn giíi cña mçi quèc gia, sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ph¸t triÓn c¶ vÒ bÒ réng vµ bÒ s©u, vai trß cña c¸c C«ng ty ®a quèc gia ®-îc t¨ng c-êng, hÇu hÕt c¸c quèc gia chuyÓn sang x©y dùng m« h×nh “kinh tÕ më” víi viÖc khai th¸c ngµy cµng triÖt ®Ó lîi thÕ so s¸nh cña mçi n-íc. ThÕ giíi ngµy nay lµ mét chØnh thÓ thèng nhÊt, trong ®ã c¸c quèc gia lµ nh÷ng ®¬n vÞ ®éc lËp, tù chñ nh-ng phô thuéc nhau vÒ kinh tÕ vµ khoa häc c«ng nghÖ. Sù phô thuéc gi÷a c¸c quèc gia b¾t nguång tõ nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan : do ®IÒu kiÖn ®Þa lý ,do sù ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu tµI nguyªn thiªn nhiªn, do sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ trªn thÕ giíi … LÞch sö thÕ giíi chøng minh r»ng kh«ng cã quèc gia nµo cã thÓ ph¸t triÓn nÕu thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù cÊp tù tóc. Ng-îc l¹i, nh÷ng n-íc cã tèc ®é t¨ng tr-ëng cao ®Òu lµ c¸c n-íc dùa vµo kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ trong n-íc ph¸t triÓn, biÕt sö dông nh÷ng thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ®Ó hiÖn ®¹i hãa nÒn s¶n xuÊt, biÕt khai th¸c nh÷ng nguån lùc n-íc ngoµi ®Ó ph¸t huy c¸c nguån lùc trong n-íc. 20