Tài liệu Quá trình xây dựng và phát triển của công ty công ty chế tạo

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu ph¶i tu©n theo mét guång quay ®ã lµ quy luËt kinh tÕ thÞ trêng, quy luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh,... VËy ®Ó mét ngµnh kinh tÕ hay mét doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®îc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ t¹o ®îc thÕ vµ lùc c¹nh tranh cho riªng m×nh th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m ra cho m×nh nh÷ng "liÒu thuèc" h÷u hiÖu ®Ó lµm vò khÝ c¹nh tranh, mµ liÒu thuèc h÷u hiÖu ®ã chÝnh s¸ch gi¸ lµ mét yÕu tè quan träng, c¸c doanh nghiÖp lµm thÕ nµo ®Ó võa cã søc c¹nh tranh vÒ gi¸ võa ®em l¹i ®îc lîi nhuËn tèi ®a trªn mét ®ång vèn tèi thiÓu th× viÖc vËn dông hîp lý chÝnh s¸ch gi¸ lµ mét yÕu tè quan träng ®Ó ®em l¹i thµnh c«ng cho doanh nghiÖp. Kh¸c víi trong nÒn kinh tÕ bao cÊp, kÕ ho¹ch. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng chÝnh s¸ch gi¸ ®îc ®Þnh trªn quy luËt cña thÞ trêng. §èi víi ViÖt Nam chóng ta ®©y lµ mét ®iÒu kh¸ míi mÎ, c¸c doanh nghiÖp cha thùc sù ý thøc ®îc sù quan träng cña chÝnh s¸ch gi¸ cho nªn cha ®em l¹i thµnh c«ng trong c¹nh tranh. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ sù thiÕu hiÓu biÕt cña quy luËt thÞ trêng, nhiÒu lý do kh¸c nh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, quan hÖ cung cÇu,... §Ó hiÓu biÕt râ tÇm quan träng cña viÖc ®Þnh gi¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ sù cÇn thiÕt cña nã trong viÖc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Chóng ta ph¶i nghiªn cøu vµ t×m tßi kinh nghiÖm cña c¸c níc trªn thÕ giíi. §èi víi b¶n th©n em lµ mét sinh viªn n¨m thø hai cña trêng §¹i häc Tµi chÝnh - KÕ to¸n ®· nhËn thÊy ®iÒu nµy lµ rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt cho m×nh trong c«ng viÖc sau nµy vµ cho viÖc häc c¸c m«n chuyªn ngµnh. V× vËy em chän ®Ò tµi: "ChÝnh s¸ch gi¸ trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng". Víi nh÷ng g× em ®· ®îc häc hái vµ sù h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc thùc tÕ em chØ tr×nh bÇy tãm t¾t nhÊt, ng¾n gän nhÊt vÒ vÊn ®Ò gi¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Néi dung cña ®Ò tµi bao gåm: Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ chÝnh s¸ch gi¸ trong ®iÒu kiÖn cã søc m¹nh thÞ trêng. Ch¬ng II: ChÝnh s¸ch gi¸ trong ®iÒu kiÖn cã søc m¹nh thÞ trêng ë níc ta. Ch¬ng III: Ph¬ng híng hoµn thiÖn vµ nh÷ng kiÕn nghÞ. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong bé m«n Kinh tÕ vi m« ®· gióp ®ì em hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy. 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Ch¬ng i Lý luËn chung vÒ chÝnh s¸ch gi¸ trong ®iÒu kiÖn cã søc m¹nh thÞ trêng i. Søc m¹nh thÞ trêng 1. Søc m¹nh thÞ trêng lµ g×: Søc m¹nh thÞ trêng cã trong 2 h×nh thøc lµ ®éc quyÒn b¸n vµ ®éc quyÒn mua 1.1. Søc m¹nh thÞ trêng. Søc m¹nh cña ®éc quyÒn b¸n vµ ®éc quyÒn mua lµ 2 d¹ng cña søc m¹nh thÞ trêng. Søc m¹nh thÞ trêng lµ kh¶ n¨ng cña ngêi b¸n hoÆc ngêi mua t¸c ®éng vµo gi¸ cña hµng ho¸. Bëi v× mäi ngêi mua vµ ngêi b¸n Ýt nhiÒu cã søc m¹nh thÞ trêng (trong c¸c thÞ trêng thùc tÕ). 1.2. §éc quyÒn b¸n §éc quyÒn b¸n lµ thÞ trêng chØ cã ngêi b¸n nhng nhiÒu ngêi mua. Khi ngêi b¸n ®Þnh gi¸ cao h¬n chi phÝ biªn chóng ta nãi hä cã søc m¹nh ®éc quyÒn b¸n. V× lµ ngêi s¶n xuÊt s¶n phÈm duy nhÊt nhµ ®éc quyÒn b¸n cã vÞ trÝ ®Æc biÖt. NÕu nhµ ®éc quyÒn b¸n quyÕt ®Þnh n©ng gi¸ b¸n s¶n phÈm, anh ta kh«ng ph¶i lo vÒ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh sÏ ®Æt gi¸ thÊp h¬n ®Ó chiÕm thÞ trêng lín h¬n lµm thiÖt cho nhµ ®éc quyÒn. Nhµ ®éc quyÒn lµ thÞ trêng vµ cã toµn quyÒn kiÓm so¸t khèi lîng ®éc quyÒn sÏ ®a ra b¸n. Tuy nhiªn ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ nhµ ®éc quyÒn cã thÓ ®Æt gi¸ cao tuú ý, Ýt nhÊt khi tèi ®a ho¸ lîi nhuËn lµ môc tiªu cña nhµ ®éc quyÒn. 1.3. §éc quyÒn mua §éc quyÒn mua lµ mét thÞ trêng cã rÊt nhiÒu ngêi b¸n song chØ cã mét ngêi. Khi ngêi mua cã thÓ mua ®îc víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ biªn cña hµng ho¸ chóng ta nãi hä cã søc m¹nh cña ®éc quyÒn mua vµ chóng ta x¸c ®Þnh søc m¹nh ®ã b»ng møc mµ gi¸ trÞ biªn vît qu¸ gi¸. VÒ phÝa ngêi mua chóng ta sÏ thÊy nÕu kh«ng cã qu¸ nhiÒu ngêi mua hä còng cã søc m¹nh thÞ trêng vµ sö dông nã mét c¸ch cã lîi ®Ó t¸c ®éng tíi gi¸ mµ hä ph¶i tr¶ cho s¶n phÈm. Víi mét hoÆc chØ vµi ngêi mua mét sè ngêi tiªu dïng cã thÓ cã søc m¹nh ®éc quyÒn mua-kh¶ n¨ng cña ngêi mua t¸c ®éng tíi gi¸ hµng ho¸. Søc m¹nh ®éc quyÒn mua t¹o cho ngêi mua hµng ho¸ víi gi¸ thÊp h¬n víi gi¸ ®¸ng lÏ xuÊt hiÖn trªn thÞ trêng c¹nh tranh. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 2. C¸ch x¸c ®Þnh hay ®o lêng søc m¹nh thÞ trêng 2.1. §o thÕ lùc ®éc quyÒn b¸n §iÓm kh¸c biÖt quan träng gi÷a c¸c h·ng c¹nh tranh hoµn h¶o vµ h·ng cã søc m¹nh ®éc quyÒn. §èi víi h·ng c¹nh tranh gi¸ b»ng chi phÝ biªn, víi h·ng ®éc quyÒn gi¸ lín h¬n chi phÝ biªn. Do vËy c¸ch hiÓn nhiªn ®Ó ®o søc m¹nh ®éc quyÒn lµ xem xÐt møc ®é chªnh lÖch gi÷a gi¸ vµ chi phÝ biªn so víi gi¸ nh ta ®· tr×nh bµy khi ®a ra quy t¾c ®¬n gi¶n ®Ó ®Þnh gi¸. Thíc ®o søc m¹nh ®éc quyÒn ®îc nhµ kinh tÕ Abba Lerner ®a ra vµo n¨m 1934 vµ ®îc gäi lµ ®é Lerner cña søc m¹nh ®éc quyÒn. L= ChØ sè Lerner nµy lu«n cã gi¸ trÞ gi÷a 0 vµ 1. §èi víi h·ng c¹nh tranh hoµn h¶o P=MC nªn L=0 L cµng lín søc m¹nh ®éc quyÒn cµng lín ChØ sè søc m¹nh ®éc quyÒn nµy cã thÓ ®îc thÓ hiÖn díi d¹ng ®é co d·n cña cÇu víi h·ng sö dông c«ng thøc: = Chóng ta biÕt r»ng: L = BiÕt r»ng Ed b©y giê lµ ®é co gi·n cña ®êng cÇu ®èi víi h·ng mµ kh«ng ph¶i cña ®êng cÇu thÞ trêng. Lu ý r»ng søc m¹nh ®éc quyÒn cao kh«ng nhÊt thiÕt kÐo theo lîi nhuËn cao. Lîi nhuËn phô thuéc vµo chi phÝ b×nh qu©n so víi gi¸ h·ng A cã thÓ cã søc m¹nh ®éc quyÒn h¬n so víi h·ng B nhng cã thÓ kiÕm ®îc lîi nhuËn Ýt h¬n v× nã cã chi phÝ b×nh qu©n cao h¬n 3. Nguån gèc cña søc m¹nh thÞ trêng 3.1. Nguån gèc søc m¹nh ®éc quyÒn b¸n 3.1.1. §é co gi·n cña cÇu thÞ trêng NÕu chØ cã mét h·ng-nhµ ®éc quyÒn thuÇn tuý-®êng cÇu cña nã lµ ®êng cÇu thÞ trêng. Do vËy møc ®é søc m¹nh ®éc quyÒn hoµn toµn phô thuéc vµo ®é co d·n cña cÇu thÞ trêng. Th«ng thêng cã vµi h·ng c¹nh tranh víi nhau;do ®ã ®é co d·n cña cÇu thÞ trêng lµ giíi h¹n díi cña ®é co d·n cña cÇu ®èi víi tõng h·ng. CÇu vÒ dÇu má lµ t¬ng ®èi kh«ng co d·n (Ýt nhÊt lµ trong giai ®o¹n ng¾n) lµ ®iÒu mµ t¹i sao OPEC cã thÓ t¨ng gi¸ dÇu lªn nhiÒu h¬n chi phÝ s¶n xuÊt biªn suèt nh÷ng n¨m 70 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 80. CÇu vÒ c¸c hµng ho¸ tiªu dïng nh cµ phª, co ca, thuèc l¸ lµ rÊt co d·n. ChÝnh v× vËy c¸c cè g¾ng cña c¸c nhµ s¶n xuÊt trong viÖc liªn kÕt c¸c thÞ trêng ®ã vµ n©ng gi¸ ®Òu bÞ thÊt b¹i. Trong mçi trêng hîp ®ã co d·n cña cÇu thÞ trêng giíi h¹n søc m¹nh ®éc quyÒn tiÒm tµng cña tõng nha s¶n xuÊt. 3.1.2. Sè lîng c¸c h·ng YÕu tè thø hai x¸c ®Þnh ®êng cÇu cña h·ng còng chÝnh lµ x¸c ®Þnh søc m¹nh ®éc quyÒn cña h·ng lµ sè lîng h·ng trªn thÞ trêng. C¸c ®iÒu kiÖn kh¸c 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 kh«ng ®æi. Søc m¹nh ®éc quyÒn cña mçi h·ng sÏ gi¶m ®i khi khèi lîng c¸c h·ng t¨ng lªn. V× cµng ngµy cµng cã nhiÒu h·ng c¹nh tranh mçi h·ng sÏ cµng khã kh¨n h¬n khi n©ng gi¸ mµ kh«ng bÞ gi¶m thÞ phÇn. TÊt nhiªn kh«ng thuÇn tuý chØ lµ tæng sè lîng c¸c h·ng mµ lµ sè c¸c h·ng chÝnh (tøc lµ c¸c h·ng chiÕm thÞ phÇn lín trªn thÞ trêng) . VÝ dô nÕu chØ cã hai h·ng lín chiÕm 90% lîng b¸n ra trªn thÞ trêng vµ 20 h·ng kh¸c chiÕm kho¶ng 10%thÞ phÇn cßn l¹i th× hai h·ng lín cã thÓ cã søc m¹nh ®éc quyÒn ®¸ng kÓ. Khi chØ cã mét sè Ýt c¸c h·ng chiÕm phÇn lín h¬n thÞ phÇn thÞ trêng lµ tËp trung cao. Sù gia t¨ng sè lîng c¸c h·ng chØ cã thÓ gi¶m søc m¹nh ®éc quyÒn cña mçi h·ng ®ang tån t¹i. Mét khÝa c¹nh quan träng cña c¹nh tranh lµ t×m ®îc c¸ch t¹o hµng rµo th©m nhËp thÞ trêng-c¸c ®iÒu kiÖn c¶n trë th©m nhËp thÞ trêng cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh míi. §«i khi cã c¸c c¶n trë tù nhiªn ®èi víi viÖc th©m nhËp. VÝ dô mét h·ng cã b¶n quyÒn ph¸t minh vÒ c«ng nghÖ cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm nµo ®ã. §iÒu ®ã lµm cho c¸c hµng kh¸c kh«ng thÓ th©m nhËp ®îc vµo thÞ trêng Ýt nhÊt cho tíi khi b¶n quyÒn ph¸t minh hÕt h¹n. C¸c quyÒn kh¸c do ph¸p luËt t¹o ra còng cã t¸c dông t¬ng tù-luËt b¶n quyÒn cã thÓ h¹n chÕ viÖc b¸n s¸ch ©m nh¹c hay c¸c ch¬ng tr×nh m¸y tÝnh cho mçi c«ng ty riªng lÎ, vµ sù cÇn thiÕt ph¶i cã giÊy phÐp kinh doanh sÏ lµm c¶n trë c¸c h·ng míi th©m nhËp vµo thÞ trêng dÞch vô ®iÖn tho¹i, truyÒn h×nh hay xe vËn t¶i liªn c¸c bang. Cuèi cïng, tÝnh kinh tÕ theo quy m« cã thÓ t¹o ra chi phÝ cao h¬n nÕu nhiÒu h·ng cung øng cho thÞ trêng. Trong mét vµi trêng hîp, tÝnh kinh tÕ theo quy m« cã thÓ lín tíi møc lµ hiÖu qu¶ nhÊt chØ nªu cã mét h·ng-®éc quyÒn tù nhiªn-cung øng cho toµn bé thÞ trêng. 3.1.3. Sù t¬ng t¸c gi÷a c¸c h·ng C¸c h·ng c¹nh tranh t¬ng t¸c víi nhau nh thÕ nµo lµ mét ®iÒu quan träng vµ ®«i khi lµ quan träng nhÊt trong viÖc x¸c ®Þnh søc m¹nh ®éc quyÒn. Gi¶ sö chØ cã 4 h·ng trªn thÞ trêng. Chóng cã thÓ c¹nh tranh quyÕt liÖt, thay nhau c¾t gi¶m gi¸ ®Ó chiÕm ®îc nhiÒu thÞ phÇn thÞ trêng. §iÒu nµy cã kh¶ n¨ng lµm gi¸ gi¶m xuèng tíi møc gi¸ c¹nh tranh. Mçi h·ng sÏ rÊt ng¹i t¨ng gi¸ cña m×nh v× sî bÞ c¾t gi¶m vµ mÊt thÞ phÇn cña m×nh vµ do vËy cã Ýt hoÆc kh«ng cã søc m¹nh ®éc quyÒn. MÆt kh¸c c¸c h·ng cã thÓ c¹nh tranh kh«ng m¹nh. Hä cã thÓ liªn kÕt (vi ph¹m luËt chèng ®éc quyÒn) nhÊt chÝ gi¶m s¶n lîng vµ t¨ng gi¸. Cïng nhau t¨ng gi¸, sÏ cã lîi nÕu tõng h·ng t¨ng riªng rÏ vµ do vËy sù cÊu kÕt cã thÓ t¹o ra søc m¹nh ®éc quyÒn cao. Víi c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nh nhau, søc m¹nh ®éc quyÒn sÏ nhá h¬n khi c¸c h·ng c¹nh tranh quyÕt liÖt vµ lín h¬n khi c¸c h·ng hîp t¸c. Søc m¹nh ®éc quyÒn cña h·ng thêng thay ®æi theo thêi gian v× c¸c ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña h·ng (nhu cÇu thÞ trêng vµ chi phÝ) hµnh vi cña h·ng vµ hµnh vi cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh thay ®æi. Søc m¹nh ®éc quyÒn cÇn ph¶i ®îc xem xÐt trong bèi c¶nh ®éng. VÝ dô: ®êng cÇu thÞ trêng cã thÓ Ýt co d·n trong 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ng¾n h¹n nh÷ng cã d·n h¬n trongdµi h¹n. (®ã lµ trêng hîp dÇu má, ®iÒu mµ t¹i sao OPEC cã mét søc m¹nh ®éc quyÒn ®¸ng kÓ trong ng¾n h¹n nh÷ng kÐm h¬n trong dµi h¹n) . H¬n n÷a søc m¹nh ®éc quyÒn trong thùc tÕ hay tiÒm tµng trong ng¾n h¹n cã thÓ lµm cho ngµnh c¹nh tranh nhiÒu h¬n trong dµi h¹n. Lîi nhuËn cao trong ng¾n h¹n cã thÓ hÊp dÉn c¸c h·ng míi th©m nhËp ngµnh nh thÕ sÏ gi¶m søc m¹nh ®éc quyÒn trong dµi h¹n. 3.2. Nguån gèc cña søc m¹nh ®éc quyÒn mua §iÒu g× sÏ quyÕt ®Þnh søc m¹nh ®éc quyÒn mua trªn thÞ trêng? Mét lÇn n÷a chóng ta cã thÓ ®a ra sù gièng nhau víi ®éc quyÒn b¸n vµ søc m¹nh ®éc quyÒn. Chóng ta thÊy r»ng søc m¹nh ®éc quyÒn b¸n tuú thuéc vµo ba yÕu tè: ®é co gi·n cÇu cña thÞ trêng, sè lîng ngêi b¸n trªn thÞ trêng vµ c¸ch t¸c ®éng lÉn nhau cña nh÷ng ngêi b¸n hµng Êy. Søc m¹nh ®éc quyÒn mua còn tuú thuéc vµo ba yÕu tè t¬ng tù ®é co gi·n cung trªn thÞ trêng, sè lîng ngêi mua trªn thÞ trêng vµ c¸ch t¸c ®éng lÉn nhau cña nh÷ng ngêi mua Êy. 3.2.1. §é co d·n cung cña thÞ trêng Mét ngêi ®éc quyÒn mua ®îc lîi bëi v× ngêi ®ã ®øng tríc mét ®êng cÇu ®ang nghiªng lªn phÝa trªn khiÕn cho sè chi tiªu lÒ cao h¬n sè chi tiªu trung b×nh. §êng cung cµng co d·n Ýt h¬n th× sè chªnh lÖch gi÷a sè chi tiªu lÒ vµ sè chi tiªu trung b×nh cµng lín h¬n vµ søc m¹nh ®éc quyÒn mua mµ ngêi mua cã ®îc cµng nhiÒu h¬n nÕu chi cã mét ngêi mua trªn thÞ trêng -mét ngêi mua ®éc quyÒn mua thuÇn tuý-søc m¹nh ®éc quyÒn mua cña ngêi ®ã ®îc hoµn toµn quy ®Þnh bëi ®é co d·n cung cña thÞ trêng nÕu cung co d·n cao søc m¹nh ®éc quyÒn mua sÏ nhá vµ Ýt cã lîi khi chØ lµ mét ngêi mua duy nhÊt. 3.2.2. Sè lîng ngêi mua §©y lµ yÕu tè quan träng quy ®Þnh søc m¹nh ®éc quyÒn mua khi sè lîng ngêi mua lµ rÊt lín, kh«ng mét ngêi mua ®¬n lÎ nµo cã thÓ nhiÒu ¶nh hëng ®èi víi gi¸ c¶. V× vËy mçi ngêi mua ®Òu dõng tríc mät ®êng cÇu cùc k× co d·nvµ thÞ trêng hÇu nh hoµn toµn cã søc c¹nh tranh tiÒm n¨ng cña thÕ lùc ®éc quyÒn mua t¨ng khi sè lîng ngêi mua bÞ h¹n chÕ. 3.2.3. T¸c ®éng qua l¹i gi÷a nh÷ng ngêi mua víi nhau Gi¶ sö cã 3 hay 4 ngêi mua trªn thÞ trêng. NÕu nh÷ng ngêi mua Êy c¹nh tranh quyÕt liÖt víi nhau hä sÏ ®Èy gi¸ gÇn tíi gi¸ trÞ biªn cña s¶n phÈm hä mua vµ nh vËy hä cã søc m¹nh ®éc quyÒn mua. MÆt kh¸c nÕu nh÷ng ngêi mua nµy c¹nh tranh Ýt quyÕt liÖt h¬n hoÆc lµ liªn minh víi nhau th× gi¸ sÏ kh«ng t¨ng lªn nhiÒu vµ møc ®é ®éc quyÒn mua cña ngêi mua cã thÓ cao nh khi chØ cã mét ngêi mua trªn thÞ trêng. Do vËy khi cã søc m¹nh thÞ trêng khã cã thÓ dù ®o¸n møc ®é søc m¹nh ®éc quyÒn mua mµ ngêi mua cã trªn thÞ trêng chóng ta cã thÓ ®Õm ®îc sã lîng ngêi mïa mµ ngêi tiªu dïng va chóng thêng íc tÝnh ®é co d·n cña cung nhng ®iÒu ®ã lµ cha ®ñ. Søc m¹nh ®éc quyÒn mua cßn phô thuéc vµo sù t¬ng t¸c gi÷a nh÷ng ngêi mua mµ ®iÒu nµy rÊt khã dù ®o¸n. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ii. ChÝnh s¸ch gi¸ cña doanh nghiÖp khi cã søc m¹nh thÞ trêng 1. Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh gi¸ khi cã søc m¹nh thÞ trêng 1.1. Quy t¾c ®Þnh gi¸ ®¬n gi¸ §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy tríc hÕt chóng ta ph¶i viÕt l¹i biÓu thøc cña doanh thu biªn. §Ó tèi ®a ho¸ lîi nhuËn th× nhµ ®éc quyÒn ph¶i ®Æt chi phÝ lÒ b»ng doanh thu lÒ do ®ã ®Ó vËn dông dÔ dµng trong thùc tiÔn ta chuyÓn ®iÒu kiÖn MR = MC thµnh quy t¾c vÒ dÊu hiÖu: MR = = Do h·ng ®øng tríc ®êng cÇu nghiªng xuèng díi cho nªn viÖc s¶n xuÊt vµ b¸n mét ®¬n vÞ thªm cã thÓ lµm cho gi¸ c¶ sôt xuèng . Do ®ã lµm gi¶m thu nhËp tõ tÊt c¶ nh÷ng ®¬n vÞ ®· b¸n ®i cho nªn: MR = P + Q . = P + P . . MR = P + P . V× môc tiªu trªn cña h·ng la tèi ®a ho¸ lîi nhuËn nªn chóng ta ®Æt thu nhËp lÒ b»ng chi phÝ lÒ: P + P . = MC  = C«ng thøc trªn cho thÊy lµ dÊu hiÖu vît qu¸ chi phÝ lÒ trªn t c¸ch lµ tØ lÖ phÇn tr¨m cña gi¸ c¶. Quan hÖ nµy nãi r»ng dÊu hiÖu Êy b»ng sè nghÞch ®¶o ©m cña ®é co d·n cña cÇu. Chóng ta cã thÓ s¾p xÕp l¹i ph¬ng tr×nh nµy ®Ó biÓu thÞ gi¸ c¶ mét c¸ch trùc tiÕp nh thÕ nµo lµ dÊu hiÖu vît qu¸ chi phÝ lÒ. P= P MC P* P P* - MC MC P* D P* - MC MR D Q MR H×nh 1: Co gi·n cña cÇu vµ phÇn céng thªm vµo gi¸ Q7 H×nh 2: Co gi·n cña cÇu vµ phÇn céng thªm vµo gi¸ NÕu ®é co gi·n cña cÇu ®èi víi h·ng lµ lín th× møc céng thªm sÏ nhá vµ cã thÓ nãi r»ng h·ng cã søc m¹nh ®éc NÕu ®énhá, co gi·n ®èiÝtvíi lµ quyÒn dÉn cña ®ÕncÇu cµng cã h·ng lîi cho nhá th× møc céng thªm sÏ lín vµ cã nhµ ®éc quyÒn. thÓ nãi r»ng h·ng cã søc m¹nh ®éc quyÒn ®¸ng kÓ, nhµ ®éc quyÒn cµng cã lîi. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 1.2. QuyÕt gi¸ trong lý thuyÕt Ta xÐt trong ®éc quyÒn b¸n: §èi víi nhµ ®éc quyÒn b¸n ®Ó tèi ®a ho¸ lîi nhuËn mét h·ng ph¶i ®Æt cho doanh thu biªn b»ng chi phÝ biªn. Doanh thu biªn vµ chi phÝ biªn b»ng nhau t¹i ®iÓm Q. Tõ ®ã chóng ta ra møc gi¸ P* øng víi s¶n lîngPQ*. NÕu s¶n xuÊt møc s¶n lîng Q1tæng lîi nhuËn nhµ ®éc quyÒn b¸n sÏ nhá h¬n møc cùc ®¹i 1 kho¶ng b»ng phÇn g¹ch chÐo díi MC ®êng MR vµ trªn ®êng MC P1 gi÷a Q1 vµ Q2. T¬ng tù s¶n lîng lín h¬n Q2 ch¼ng h¹n còng kh«ng ph¶i lµ s¶n P* lîng tèi ®a ho¸ lîi nhuËn ëAC s¶n lîng Q2 nµy chi P2 phÝ cËn biªn MC cao h¬n doanh thu cËn biªn MR do ®ã nÕu nhµ ®éc quyÒn D s¶n xuÊt Ýt ®i mét Ýt th× lîi nhuËn thu ®îc sÏ t¨ng thªm (MC-MR). Nhµ ®éc quyÒn cã thÓ lµm cho lîi nhuËn t¨ng thªm b»ng viÖc gi¶m bít phÇn s¶n lîng phÝa sau Q* phÇn lîi nhuËn t¨ng thªm do s¶n xuÊt Q * chø kh«ng ph¶i Q2 lµ phÇn diÖn tÝch g¹ch chÐo n»mMRdíi ®êng MC vµ trªn ®êng Q Q1 Q* Q2 MR gi÷a Q* vµ Q2. 2. H×nh 3: QuyÕt ®Þnh s¶n xuÊt cña nhµ ®éc quyÒn ChÝnh s¸ch ph©n biÖt gi¸ 2.1. Ph©n biÖt gi¸ cÊp mét Trong trêng hîp lý tëng mét h·ng cã thÓ ®Þnh c¸c gi¸ kh¸c nhau cho mçi ThÆng d tiªu dïng quy ®Þnh P thÓ h·ng sÏ ®Þnh cho mçi kh¸ch hµng mét møc kh¸ch hµng cña minh. NÕu cã mét gi¸ duy nhÊt gi¸ cao nhÊt mµ kh¸ch hµng ®ã s½n sµng tr¶ ®Ó mua mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm. Lîi nhuËn quy ®Þnh Chóng ta gäi møc gi¸ tèi ®a nµy lµ gi¸ s½n sµng tr¶ MC cña kh¸ch hµng. ViÖc ®Þnh mét gi¸ duy nhÊt P* cho mçi kh¸ch hµng mét P0møc gi¸ b»ng gi¸ s½n sµng tr¶ ®îc gäi lµ ph©n biÖt gi¸ hoµn h¶o cÊp 1. H·y P*xem xÐt ®iÒu nµy ¶nh hëng tíi møc lîi nhuËn cña h·ng nh thÕ nµo. D Lîi nhuËn t¨ng thªm khi ph©n biÖt gi¸ hoµn h¶o MR 8 Q0 Q Q* H×nh 4: Lîi nhuËn t¨ng thªm khi cã ph©n biÖt gi¸ cÊp I Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 B©y giê ®iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu h·ng cã thÓ ph©n biÖt gi¸ mét c¸ch hoµn h¶o?V× mçi kh¸ch hµng ph¶i tr¶ chÝnh x¸c nh÷ng g× hä s½n sµng tr¶ ®êng doanh thu biªn kh«ng cßn cã Ých cho quyÕt ®Þnh s¶n lîng cña h·ng. Thay vµo ®ã doanh thu t¨ng lªn tõ mçi ®¬n vÞ hµng ho¸ b¸n thªm ®¬n gi¶n lµ gi¸ c¶ cho ®¬n vÞ ®ã vµ do ®ã ®îc cho bëi ®êng cÇu. V× ph©n biÖt gi¸ c¶ kh«ng ¶nh hëng ®Õn c¬ cÊu chi phÝ cña h·ng, chi phÝ cña mçi ®¬n vÞ t¨ng thªm mét lÇn n÷a ®îc cho tríc bëi ®êng chi phÝ biªn cña h·ng. Do ®ã lîi nhuËn tõ viÖc s¶n xuÊt vµ b¸n 1 ®¬n vÞ t¨ng thªm b©y giê lµ sù kh¸c nhau gi÷a cÇu vµ chi phÝ biªn. Khi cÇn vît qu¸ chi phÝ biªn h·ng cã thÓ t¨ng lîi nhuËn cña m×nh b»ng c¸ch më réng s¶n xuÊt vµ nã sÏ lµm nh vËy cho ®Õn khi ®¹t møc tæng s¶n lîng Q*. T¹i Q* cÇu b»ng chi phÝ biªn vµ s¶n xuÊt thªm sÏ lµm gi¶m lîi nhuËn. Tæng lîi nhuËn b©y giê lµ vïng gi÷a ®êng cÇu vµ ®êng chi phÝ biªn. H×nh 4 cho thÊy tæng lîi nhuËn t¨ng lªn rÊt nhiÒu (lîi nhuËn t¨ng thªm do ph©n biÖt gi¸ ®îc biÓu thÞ bëi diÖn tÝch cã g¹ch chÐo). Lu ý r»ng v× mçi kh¸ch hµng tr¶ mét møc gi¸ cao nhÊt mµ hä s½n sµng tr¶ toµn bé thÆng d tiªu dïng thuéc vÒ h·ng P P1 P0 P2 P3 2.2. Ph©n biÖt gia cÊp hai Trong mét sè thÞ trêng mçi ngêi tiªu dïng cã thÓ mua nhiÒu s¶n phÈm cïng lo¹i trong mét kho¶ng thêi gian nµo ®ã, vµ cÇu cña hä gi¶m xuèng khi sè lîng t¨ng. Ch¼ng h¹n nh níc, nhiªn liÖu sëi Êm vµ ®iÖn mçi ngêi cã thÓ mua vµi tr¨m kw giê ®iÖn mét th¸ng, nhng møc gi¸ s½n sµng tr¶ gi¶m khi møc tiªu dïng t¨ng (mét tr¨m kw giê ®Çu tiªn cã thÓ rÊt gi¸ trÞ ®èi víi ngêi tiªu dïngch¹y tñ l¹nh vµ ®¶m b¶o ¸nh s¸ng tèi thiÓu. C¸c ®¬n vÞ t¨ng thªm sau ®ã cã thÓ cã ý nghÜa h¬n vµ cã thÓ tiÕt kiÖm nÕu gi¸ cao. Trong t×nh huèng nµy h·ng D cã thÓ ph©n biÖt gi¸ theo sè lîng tiªu dïng. C¸ch nµy ®îc gäi lµ ph©n biÖt gi¸ cÊp hai, vµ ®îc thùc hiÖn b»ng c¸ch ®Þnh gi¸ kh¸c nhau cho nh÷ng khèi lîng tiªu dïng kh¸c nhau. AC MC MR Khèi 1 Khèi 2 Khèi 3 Q1 Q0 Q2 Q3 H×nh 5: Gi¸ c¶ ph©n biÖt cÊp II Q 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 H5 minh ho¹ sù ph©n biÖt gi¸ c¶ cÊp hai ®èi víi mét h·ng cã chi phÝ biªn vµ chi phÝ trung b×nh gi¶m dÇn. NÕu chØ cã 1 møc gi¸ ®îc Ên ®Þnh nã sÏ lµ Povµ s¶n lîng ®îc s¶n xuÊt lµ Qo. Thay vµo ®ã 3 møc gi¸ kh¸c nhau ®îc ®a ra dùa trªn khèi lîng mua. Khèi ban ®Çu ®îc b¸n víi gi¸ P1, khèi 2 víi gi¸P2 khèi 3 víi gi¸P3 2.3. Ph©n biÖt gÝa cÊp 3. H×nh thøc ph©n biÖt gi¸ cÊp 3 nµy chia kh¸ch hµng ra thµnh hai hoÆc nhiÒu nhãm víi c¸c ®êng cÇu riªng biÖt. §©y lµ h×nh thøc phæ biÕn nhÊt cña sù ph©n biÖt gi¸ víi c¸c vÝ dô ®iÓn h×nh nh ph©n biÖt gi¸ gi÷a gi¸ vÐ m¸y bay th«ng thêng víi gi¸ vÐ "®Æc biÖt" nh·n m¸c næi tiÕng víi nh·n m¸c kh«ng nái tiÕng cña rîu thùc phÈm ®ãng hép lµ rau íp l¹nh: Gi¸ h¹ cho sinh viªn vµ ngêi giµ. NÕu sù ph©n biÖt gi¸ cÊp ba lµ kh¶ thi, lµm thÕ nµo ®Ó c«ng ty cã quyÕt ®Þnh gi¸ b¸n cho mçi nhãm ngêi tiªu dïng? H·y xem xÐt chiÒu nµy theo hai bíc. Thø nhÊt chóng ta biÕt r»ng mÆc dï nhiÒu s¶n phÈm ®îc t¹o ra, tæng s¶n lîng cÇn ®îc ph©n chia gi÷a c¸c nhãm kh¸ch hµng sao cho doanh thu biªn ®èi víi mçi nhãm lµ nh nhau. NÕu kh«ng h·ng sÏ kh«ng thÓ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Thø hai chóng ta biÕt r»ng tæng s¶n lîng ph¶i ë møc sao cho doanh thu biªn ®èi víi mçi nhãm kh¸ch hµng b»ng chi phÝ s¶n xuÊt biªn. Mét lÇn n÷a nÕu ®iÒu ®ã kh«ng x¶y ra h·ng cã thÓ t¨ng lîi nhuËn cña m×nh b»ng c¸ch t¨ng hoÆc gi¶m s¶n lîng (vµ do ®ã gi¶m hoÆc t¨ng gi¸ víi c¶ 2 nhãm) H·y xem xÐt b»ng ph¬ng ph¸p ®¹i sè. Cho P1 lµ gi¸ b¸n cho nhãm kh¸ch hµng thø nhÊt P2 lµ gi¸ cho nhãm thø hai vµ C (Qt) lµ tæng chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt s¶n lîng Qt=Q1+Q2 khi ®ã tæng lîi nhuËn ®îc x¸c ®Þnh bëi:  = P1.Q1 + P2.Q2 - C (QT) H·ng cÇu ph¶i t¨ng doanh sè b¸n ra cho mçi nhãm kh¸ch hµng Q 1 vµ Q2 cho ®Õn khi lîi nhuËn gia t¨ng tõ ®¬n vÞ s¶n phÈm cuèi cïng ®îc b¸n b»ng kh«ng. Tríc hÕt chóng ta ®Æt lîi nhuËn gia t¨ng tõ viÖc b¸n hµng cho nhãm kh¸ch hµng thø nhÊt b»ng kh«ng: = - =0 ë ®©y lµ doanh thu gia t¨ng tõ mét ®¬n vÞ b¸n thªm cho nhãm kh¸ch hµng thø nhÊt (MR1) h¹ng tö tiÕp theo lµ sè chi phÝ gia t¨ng thªm ®Ó s¶n xuÊt ®¬n vÞ s¶n phÈm ®ã tøc lµ chi phÝ biªn MC. Do vËy chóng ta cã: MR1 = MC. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 T¬ng tù ®èi víi nhãm kh¸ch hµng thø hai chóng ta còng cã: MR2=MC. Tõ ®ã chóng ta suy ra gi¸ vµ s¶n lîng cÇn ph¶i Ên ®Þnh sao cho: MR1 = MR2 = MC Mét lÇn n÷a MR ph¶i b»ng nhau gi÷a c¸c nhãm kh¸ch hµng vµ b»ng chi phÝ biªn. C¸c nhµ qu¶n lý cã thÓ thÊy dÔ dµng h¬n khi xem xÐt díi d¹ng gi¸ t¬ng ®èi mµ mçi nhãm kh¸ch hµng ph¶i tr¶ vµ liªn kÕt gi¸ nµy víi ®é co d·n cña cÇu. H·y nhí r»ng chóng ta cã thÓ viÕt l¹i doanh thu biªn theo sù co d·n cña cÇu nh sau: MR = Khi ®ã MR1 = vµ MR2 = trong ®ã E1 vµ E2 lµ ®é co d·n cña cÇu ®èi víi lîng b¸n ra cña h·ng ë thÞ trêng vµ thÞ trêng hai. B©y giê cho MR1 b»ng MR2 ta ®îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c møc gi¸ nh sau: = (1 + ) (1 + ) Ta cã thÓ thÊy sÏ b¸n víi gi¸ cao h¬n cho kh¸ch hµng víi ®é co d·n cña cÇu thÊp h¬n: P P1 MC P2 PT D2 H6 minh ho¹ sù ph©n biÖt gi¸ cÊp ba biÕt r»ng ®êng cÇu D1 cho nhãm MRT kh¸ch hµng thø nhÊt lµ Ýt co d·n h¬n ®êng cÇu cho nhãm MR2 thø 2 vµ do ®ã møc gi¸ b¸n cho nhãm thø nhÊt ph¶i cao h¬n tæng s¶n lîng s¶n xuÊt QT=Q1+Q2 ®îc D1 MR1 x¸c ®Þnh b»ng c¸ch ®Çu tiªn lÊy tæng theo chiÒu ngangQ cña c¸c ®êng doanh Q1 Q2 QT H×nh 6: Ph©n 11 biÖt gi¸ cÊp III Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 thu biªn MRT vµ MR2 ®Ó cã ®îc ®êng doanh thu biªn MRT råi sau ®ã t×m giao ®iÓm cña nã víi ®êng chi phÝ biªn v× MC ph¶i b»ng MR1 vµ b»ng MR2 ta cã thÓ vÏ ®êng th¼ng n»m ngang xuÊt ph¸t tõ ®iÓm c¾t sang tr¸i ®Ó t×m s¶n lîng Q1vµ Q2 . 2.4. §Þnh gi¸ hai phÇn §Þnh gi¸ hai phÇn liªn quan ®Õn sù ph©n biÖt gi¸ ba cung cÊp mét c«ng cô ®Ó chiÕm thÆng d tiªu dïng. Nã yªu cÇu kh¸ch hµng ph¶i tr¶ mét kho¶n lÖ phÝ ®Ó cã quyÒn mua s¶n phÈm. Sau ®ã kh¸ch hµng ph¶i tr¶ thªm mét kho¶n lÖ phÝ bæ sung cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm mµ hä sö dông §Þnh gi¸ hai phÇn ®îc ¸p dông trong nhiÒu trêng hîp c¸c c©u l¹c bé tennis vµ ®¸nh golf (b¹n ph¶i tr¶ héi phÝ viªn céng víi sè tiÒn mçi lÇn ch¬i thuª mét m¸y tÝnh chñ lín b¹n ph¶i tr¶ tiÒn thuª bao hµng th¸ng vµ tiÒn cho mçi ®¬n vÞ trong thêi gian sö dông) dÞch vô ®iÖn tho¹i (b¹n ph¶i tr¶ tiÒn thuª bao hµng th¸ng céng víi tiÒn cho mçi lÇn ®µm tho¹i) 2.5. §Æt gi¸ cao ®iÓm: X¶y ra khi cÇu vÒ hµng ho¸ dÞch vô t¨ng nhanh trong nh÷ng kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh trong ngµy hoÆc trong n¨m. §Æt gi¸ P 2 ë thêi k× cao ®iÓm lµ cã lîi h¬n cho doanh nghiÖp so víi viÖc chØ ®Æt mét gi¸ trong suèt c¸c thêi kú. §©y lµ 1 viÖc lµm hiÖu qu¶ v× MR cao h¬n trong thêi kú cao ®iÓm. P MC MR1 P1 D2 3. ¦u vµ nhîc ®iÓm khi cã chÝnh s¸ch ph©n biÖt gi¸ MR2 D1 3.1. ¦u ®iÓm Q Q1 Q ChÝnh s¸ch ph©n biÖt gi¸ cña doanh nghiÖp ®· t¹o ra cho m×nh nh÷ng lîng kh¸ch hµng ®«ng h¬n H×nh bëi 7: vקÆt kh¸ch gi¸ caohµng ®iÓm cã thÓ mua ®îc hµng ho¸ mµ m×nh a thÝch phï hîp víi kh¶ n¨ng chi tr¶ cña m×nh T¹o ra cho c¸c doanh nghiÖp søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng c¶i tiÕn kÜ thuËt, gi¶m chi phÝ biªn tõ ®ã cã thÓ thu ®îc lîi nhuËn cao h¬n 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 3.2. Nhîc ®iÓm So víi kÕt qu¶ cña sù c¹nh tranh, ®éc quyÒn bao hµm mét sù chuyÓn giao tõ ngêi tiªu dïng sang ngêi cung cÊp. Còng cã mét sù mÊt hiÖu qu¶ ë chç mét phÇn thÆng d cña ngêi tiªu dïng vµ ngoµi ra ®éc quyÒn cßn g©y nªn mét sù mÊt hiÖu qu¶ do khèi lîng s¶n xuÊt vµ trao ®æi bÞ gi¶m ThÞ trêng ®éc quyÒn tao ra phóc lîi Ýt h¬n mét phÇn thÆng d tiªu dïng vµ thÆng d s¶n xuÊt do chØ s¶n xuÊt ë 1 møc s¶n lîng nhÊt ®Þnh. PhÇn phóc lîi bÞ mÊt gäi lµ mÊt kh«ng II. BiÖn ph¸p ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ cña ChÝnh phñ 1. Gi¸ trÇn Gi¸ trÇn lµm cho ngêi b¸n vÒ mÆt ph¸p lý kh«ng ®îc phÐp ®ßi cao h¬n mét gi¸ trÞ tèi ®a nhÊt ®Þnh vµ thêng ®îc ®a ra khi nhiÒu hµng ho¸ ®Ó h¹n chÕ kh«ng cho gi¸ t¨ng lªn mét møc ®¸ng kÓ. C¸c møc gi¸ cao lµ c«ng cô ®Ó thÞ trêng tù do h¹n chÕ mua b¸n hµng ho¸ khi cung ë tr¹ng th¸i khan hiÕm. MÆc dÇu c¸c møc gi¸ cao lµ mét ph¬ng ph¸p ®· gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph©n bè ®¶m b¶o mét lîng cÇu nhá vÒ hµng hiÕm nhng chóng cã thÓ ®a ®Õn gi¶i ph¸p mµ x· héi cho lµkh«ng c«ng b»ng lµ mét ý kiÕn chuÈn t¾c. VÝ dô gi¸ l¬ng thùc vµ thùc phÈm cao cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu l¬ng thùc trong c¶ níc chÝnh phñ cã thÓ ®Æt ra trÇn gi¸ ®èi víi l¬ng thùc ®Ó ngêi nghÌo vÉn cã thÓ mua ®îc ®ñ mét lîng l¬ng thùc. P S D E P0 B P1 A D S D1 Q Q1 Q0 H×nh 8: T¸c dông cña trÇn gi¸ H8 tr×nh bµy thÞ trêng l¬ng thùc cã thÓ chiÕn tranh ®· lµm gi¸n ®o¹n viÖc nhËp khÈu l¬ng thùc. §êng cung dÞch vÒ trÇn rÊt nhiÒu vµ gi¸ c©n b»ng b»ng Po cña thÞ trêng tù do rÊt cao. ChÝnh phñ ®Æt trÇn gi¸ P1 ®Ó thay cho gi¸ c©n b»ng ë ®iÓm E. L¬ng thùc b¸n ra lµ Q1 vµ lîng d cÇu ®îc biÓu diÔn b»ng ®o¹n AB. V× gi÷ gi¸ thÊp h¬n gi¸ c©n b»ng trÇn gi¸ ®· t¹o ra mét møc thiÕu hôt vÒ cung so víi cÇu trÇn gi¸ P1 t¹o ®iÒu kiÖn cho mét sè ngêi nghÌo cã thÓ mua ®îc l¬ng thùc nÕu kh«ng hä kh«ng thÓ mua ®îc 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 2. Gi¸ sµn Trong khi môc tiªu trªn ®Þnh trÇn gi¸ lµ gi¶m gi¸ cho ngêi tiªu dïng th× môc tiªu ®Æt gi¸ sµn lµ t¨ng gi¸ tiÒn c«ng tèi thiÓu tÝnh theo giê trong c¶ níc. Nã t¨ng tiÒn c«ng cho ngêi lao ®éng. H×nh 9 tr×nh bµy ®êng cung vµ ®êng cÇu ®èi víi lao ®éng. ë níc. ë c¸c møc tiÒn c«ng cao nh÷ng ngêi thuª lao ®éng (c¸c h·ng) cÇn Ýt lao ®éng nhng nh÷ng ngêi cung øng lao ®éng (c¸c hÖ gia ®×nh) l¹i muèn b¸n nhiÒu lao ®éng thÞ trêng tù do c©n b»ng t¹i ®iÓm E víi tiÒn W 0. Mét møc tiÒn c«ng tèi thiÓu thÊp h¬n W 0 sÏ kh«ng thÝch hîp v× vËy cã thÓ ®¹t ®îc ®iÒu ®ã cña thÞ trêng tù do. Gi¶ sö víi 1 nç lùc ®Ó gióp ®ì c«ng nh©n chÝnh phñ ¸p ®Æt 1 tiÒn c«ng tèi thiÓu W1. C¸c c«ng ty chØ cã mét møc cÇu Q 1vµ sÏ cã l¬ng d cung AB nh÷ng ngêi c«ng nh©n may m¾n ®îc lµm viÖc th× c¶m thÊy kh¸ gi¶ h¬n nhng mét sè c«ng nh©n cã thÓ r¬i vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n h¬n v× tæng sè giê lµm viÖc ®· gi¶m tõ Q0 ®Õn Q1 . W D S A W1 B W0 E S D Q Q1 Q0 H×nh 9: T¸c dông cña møc tiÒn c«ng tèi thiÓu 3. ChÝnh s¸ch thuÕ §ßn gi¸ng cña thuÕ do g¸nh nÆng cuèi cïng cña thuÕ ®Ì lªn nh÷ng ngêi kh¸c nhau sau khi chóng ta ®· tÝnh ®Õn c¸c t¸c ®éng trùc tiÕp còng nh gi¸n tiÕp cña thuÕ. T¸c ®éng cuèi cïng cña thuÕ cã thÓ rÊt kh¸c víi t¸c ®éng biÓu kiÕn cña nã. Do vËy ®Ó thùc sù hiÓu râ møc ®é mµ thuÕ kho¸ lµm thay ®æi møc chi tiªu vµ phóc lîi cña mäi ngêi, chóng ta cÇn xem xÐt vÊn ®Ò ®ßn gi¸ng cña thuÕ mét c¸ch chi tiÕt h¬n. Thu nhËp thuÕ W' W W'' W ThuÕ SS' SS E' B E L·ng phÝ DD D1 L' L H×nh 10: ChÝnh s¸ch thuÕ 14 L Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 H12 cho thÊy thÞ trêng søc lao ®éng D D lµ ®êng cÇu vÒ søc lao ®éng mµ chóng ta gi¶ thiÕt lµ dèc lªn. Do vËy møc l¬ng cao h¬n lµm t¨ng viÖc cung øng giê lµm viÖc. Khi cha cã thuÕ thu nhËp thÞ trêng lao ®éng sÏ ë møc c©n b»ng t¹i ®iÓm E. B©y giê h·y gi¶ sö chÝnh phñ ®Æt ra thuÕ thu nhËp. NÕu chóng ta ®o tæng møc l¬ng trªn trôc tung th× ®êng cÇu D D lµ bÊt biÕn bëi v× chÝnh sù so s¸nh tæng møc l¬ng víi s¶n phÈm gi¸ trÞ biªn cña søc lao ®éng quyÕt ®Þnh lîng cÇu vÒ lao ®éng cña c¸c h·ng. ý thøc hay th¸i ®é cña c«ng nh©n còng kh«ng thay ®æi nhng chÝnh møc l¬ng cha nép thuÕ lµ thø mµ c«ng nh©n so s¸nh víi gi¸ trÞ biªn cña sù gi¶i trÝ cña hä khi quyÕt ®Þnh cÇn cung øng bao nhiªu søc lao ®éng. Do vËy mÆc dï so s¸nh tiÕp tôc cho thÊy ®êng cung vÒ søc lao ®éng quy vÒ møc l¬ng sau khi nép thuÕ chóng ta ph¶i vÏ vµo ®ã ®êng so s¸nh cao h¬n ®Ó cho thÊy møc cung øng vÒ lao ®éng quy vÒ tæng l¬ng hay l¬ng tríc khi nép thuÕ. Kho¶ng c¸ch theo chiÒu däc. So s¸nh vµ so s¸nh do lîng thuÕ ph¶i nép vÒ kho¶n thu nhËp kiÕm ®îc tõ c«ng viÖc cña giê cuèi cïng. V× b©y giê D D vµ so s¸nh cho thÊy hµnh vi cña c¸c h·ng vµ c«ng nh©n ë tæng mét møc l¬ng bÊt k× nµo ®ã nªn ®iÓm ®ã c¸c h·ng yªu cÇu mét lîng giê lµ L'. So s¸nh víi møc l¬ng c©n b»ng ban ®Çu lµ W viÖc ®¸nh thuÕ vµo l¬ng sau khi nép thuÕ xuèng W". ViÖc nµy ®· lµm t¨ng møc l¬ng mµ c¸c h·ng ph¶i tr¶ nhng lµm gi¶m møc l¬ng cÇm vÒ nhµ cña c«ng nh©n. §ßn gi¸ng cña thuÕ ®· t¸c ®éng lªn c¶ c¸c h·ng lÉn c«ng nh©n. G¸nh nÆng cña mét lo¹i thuÕ kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc chØ b»ng c¸ch nh×n xem ai thùc tÕ trao tiÒn cho chÝnh phñ thuÕ kho¸ thêng lµm thay ®æi gi¸ c©n b»ng vµ l¬ng c©n b»ng vµ nh÷ng t¸c ®éng bÊt ®¾c dÜ nµy còng ph¶i ®îc tÝnh ®Õn. Tuy nhiªn chóng ta cã thÓ rót ra mét kÕt luËn rÊt tæng qu¸t. §êng cung cµng kÐm co d·n vµ ®êng cÇu cµng co d·n th× ®ßn gi¸ng cuèi cïng cña thuÕ còng sÏ r¬i lªn ®Çu ngêi b¸n søc lao ®éng. 4. Trî gi¸ §Ó nh÷ng nhµ s¶n xuÊt nhËn ®îc nh÷ng thu nhËp cao h¬n mét ph¬ng c¸ch ®Ó lµm viÖc ®ã lµ ®Ò cho chÝnh phñ Ên ®Þnh mét gi¸ trî cÊp lµ P s vµ råi mua bÊt kú mét ®Çu ra nµo lµ cÇn thiÕt ®Ó gi÷ gi¸ thÞ trêng ë møc Êy. ë gi¸ Ps nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng gi¶m cßn Q1 nhng sè cung t¨ng tíi Q2. §Ó gi÷ gi¸ Êy vµ tr¸nh cho nh÷ng ngêi s¶n xuÊt khái ph¶i tån kho qu¸ nhiÒu. ChÝnh phñ ph¶i mua mét sè lîng QG=Q2-Q1 thÕ lµ chÝnh phñ bæ sung nhu cÇu QG cña m×nh vµo nhu cÇu cña nh÷ng ngêi tiªu dïng vµ nh÷ng ngêi s¶n xuÊt cã thÓ b¸n toµnPbé sè hä muèn b¸n víi gi¸ P S. Nh÷ng nh÷ng ngêi nµo mua s¶n vËt Êy ph¶i tr¶ gi¸ Ps cao h¬n thay v× S gi¸ P0 vµ do ®ã hä ph¶i chÞu mét QS tiªu dïng sè mÊt nµy ®îc biÓu thÞ b»ng h×nh A. sè mÊt trong thÆng d cña ngêi Nh÷ng ngêi tiªu dïng PS kh¸c kh«ng mua s¶n vËt Êy n÷a hoÆc mua Ýt ®i vµ sè mÊt trong thÆng d cñaP0hä ®îc biÓu thÞ b»ng h×nh B. D' A B D Q1 15 Q0 Q2 H×nh 11: Trî gi¸ D+QS Q Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Tæng sè mÊt cña nh÷ng ngêi tiªu dïng trong trêng hîp nµy lµ: CS = - A - B MÆt kh¸c nh÷ng ngêi s¶n xuÊt ®îc, tæng thÆng d cña ngêi s¶n xuÊt t¨ng thªm: P.S = A + B + D Nhng ë ®©y còng cã c¸c gi¸ trÞ chÝnh phñ ph¶i tr¶ gi¸ c¸i gi¸ mµ chÝnh phñ ph¶i tr¶ lµ (Q2-Q1) PS tøc lµ sè tiÒn mµ chÝnh phñ ph¶i tr¶ cho sè ®Çu ra mµ chÝnh phñ mua. Trong h×nh trªn lµ h×nh ch÷ nhËt lín chÊm chÊm. Tæng gi¸ phóc lîi ph¶i tr¶ v× chÝnh s¸ch Êy lµ tæng sè thay ®æi trong thÆng d cña ngêi tiªu dïng víi sè thay ®æi trong thÆng d cña ngêi s¶n xuÊt råi trõ ®i c¸i gi¸ mµ chÝnh phñ ph¶i tr¶ c¸i gi¸ chÝnh phñ tr¶: C.S + P.S - C¸i gi¸ ChÝnh phñ ph¶i tr¶ = D' - (Q2-Q1)P.S Nhng phÇn ®¸ng tiÕc nhÊt cña chÝnh s¸ch nµy lµ viÖc cã nhiÒu ph¬ng c¸ch h÷u hiÖu h¬n (tøc kÐm tèn phÝ h¬n cho x· héi) ®Ó lµm cho c¸c nhµ s¶n xuÊt sung tóc h¬n. NÕu môc tiªu lµ lµm cho c¸c ®iÒn chñ cã thu nhËp thªm b»ng A+B+C th× ph¬ng c¸ch rÊt Ýt tèn kÐm cho x· héi lµ cho hä mét sè tiÒn Êy mét c¸ch trùc tiÕp th«ng qua trî gi¸. V× ®»ng nµo th× nh÷ng ngêi s¶n xuÊt còng mÊt A+B do trî gi¸ b»ng c¸ch trùc tiÕp cho c¸c ®iÒn chñ sè tiÒn Êy x· héi tiÕt kiÖm ®îc c¸c h×nh ch÷ nhËt lín chÊm trõ bít h×nh D. Cã lÏ bëi v× trî cÊp gi¸ lµ mét c¸ch cho kh«ng lé liÔu b»ng vµ do ®ã hÊp dÉn h¬n vÒ mÆt chÝnh trÞ. Qua ®©y ta thÊy søc m¹nh ®éc quyÒn b¸n vµ ®éc quyÒn mua lµ hai d¹ng cña søc m¹nh thÞ trêng. Søc m¹nh thÞ trêng lµ kh¶ n¨ng t¸c ®éng cña ngêi b¸n hoÆc ngêi mua vµo gi¸ cña hµng ho¸. Søc m¹nh ®éc quyÒn mua vµ ®éc quyÒn b¸n ®îc x¸c ®Þnh b»ng chØ sè Lerner ®îc nhµ kinh tÕ Abba Lerner ®a ra: L= Khi xÐt vÒ nguån gèc cña søc m¹nh thÞ trêng chóng ta xÐt sù ra ®êi cña ®éc quyÒn b¸n vµ ®éc quyÒn mua. §èi víi ®éc quyÒn b¸n thø nhÊt lµ ®é co 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 d·n cña cÇu søc m¹nh cña nhµ ®éc quyÒn phô thuéc vµo ®êng cÇu. Thø hai lµ sè lîng c¸c h·ng cµng nhiÒu h·ng cµng kh«ng cã søc m¹nh thÞ trêng vµ ngîc l¹i. Thø ba lµ sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c h·ng: cµng c¹nh tranh quyÕt liÖt th× cµng kh«ng cã søc m¹nh thÞ trêng vµ søc m¹nh thÞ trêng lín h¬n khi hä hîp t¸c. T¬ng tù nh vËy nguån gèc cña ®éc quyÒn mua còng bëi 3 yÕu tè lµ ®é co d·n cña chóng, sè lîng ngêi mua vµ sù t¸c ®éng qua l¹i cña nh÷ng ngêi mua víi quy luËt gièng cña ®éc quyÒn b¸n. Trong thÞ trêng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi doanh nghiÖp lµ chÝnh s¸ch gi¸. C¸c doanh nghiÖp sö dông c«ng thøc P = ®Ó x¸c ®Þnh gi¸. NÕu cÇu Ýt co d·n th× MC

- Xem thêm -