Tài liệu Phương pháp và giải pháp hoàn thiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o Môc lôc Trang Lêi c¶m ¬n ............................................................................................................. 1 Lêi më ®Çu ............................................................................................................. 2 Ch−¬ng I. tæng quan vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ....................................................... 5 1.1. Tæng quan vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ...................................................... 5 1.1.1. Kh¸i niÖm thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp............................................................. 5 1.1.2. B¶n chÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp................................................................ 5 1.1.3. Ph¹m vi ¸p dông thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp................................................... 9 1.1.4. Ph−¬ng ph¸p ghi nhËn doanh thu, thu nhËp vμ chi phÝ theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp............................................................................. 10 1.2. Tæng quan vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. ..................................... 19 1.2.1. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh .............................................. 19 1.2.2. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¶i tr¶ vμ tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i trªn b¸o c¸o tμi chÝnh riªng cña doanh nghieäp.................................. 21 Ch−¬ng iI. Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp .................................................................................................................... 32 2.1. Thùc tr¹ng vμ ®¸nh gi¸ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam hiÖn nay ..................................................................................................................... 32 2.1.1. T×nh h×nh chung................................................................................................ 32 2.1.2. Thùc tr¹ng kÕ to¸n thuÕ doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam hieän nay......................... 34 2.2. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ............. 40 2.2.1. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i Ph¸p .................................................. 40 2.2.2. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i Mü..................................................... 42 2.2.3. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp theo quèc teá ........................................... 43 KÕt luËn ch−¬ng II ........................................................................................ 45 Ch−¬ng iiI. Ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn nay t¹i viÖt nam. .. 46 3.1. Ph−¬ng h−íng hoμn thiÖn. ................................................................................ 46 3.1.1. CÇn phï hîp víi th«ng lÖ cña thÕ giíi cã chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm riªng cña ViÖt Nam 3.1.2. CÇn ph¶i theo h−íng n©ng cao chÊt l−îng th«ng tin cung cÊp. ........................ 46 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n 3.1.3. Nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vμ ®¶m nguån thu thuÕ cho ng©n s¸ch quèc gia.................... 47 3.1.4. Caùc quy ñònh cuûa luaät thueá phaûi taïo ra moâi tröôøng an toaøn cho caùc doanh nghieäp ............................................................................................................. 48 3.1.5. N©ng cao ý thøc cña chñ doanh nghiÖp, tr×nh ®é cña ng−êi hμnh nghÒ c«ng t¸c kÕ to¸n vμ thuÕ.................................................................................................. 48 3.2. Gi¶i ph¸p hoμn thiÖn. ........................................................................................ 50 3.2.1. C¸c gi¶i ph¸p hoμn thiÖn lieân quan ñeán quy trình haïch toaùn thueá thu nhaäp doanh nghieäp . ................................................................................................ 50 3.2.2. Gi¶i ph¸p hoμn thiÖn c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp............................................................................................................... 65 KÕt luËn ch−¬ng III....................................................................................... 70 KÕt luËn .............................................................................................................. 71 Tμi liÖu tham kh¶o........................................................................................ 73 2 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n Lêi më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tμi Ngμy 15/02/2005 Bé Tμi chÝnh ®· ban hμnh 6 chuÈn mùc kÕ to¸n ®ît 4, trong ®ã cã chuÈn mùc sè 17 “KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp”. §©y lμ lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö kÕ to¸n ViÖt Nam cã mét chuÈn mùc kÕ to¸n quy ®Þnh vμ h−íng dÉn mét c¸ch ®Çy ®ñ, cô thÓ, phï hîp víi th«ng lÖ kÕ to¸n quèc tÕ, vÒ c¸c nguyªn t¾c vμ ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. ThÕ nh−ng, nhiÒu nh©n viªn kÕ to¸n t¹i c¸c doanh nghiÖp còng nh− c¬ quan thuÕ vμ c¸c ®èi t−îng quan t©m kh¸c gÆp nhiÒu khã kh¨n khi nghiªn cøu, vËn dông quy ®Þnh h¹ch to¸n míi vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp nμy. §iÒu nμy lμ do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n nh−: tr×nh ®é cña ng−êi nghiªn cøu, vËn dông, do cßn chÞu sù ¶nh h−ëng nÆng nÒ cña chÕ ®é kÕ to¸n cò, thªm vμo ®ã kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp bÞ chi phèi bëi c¸c luËt thuÕ nh− thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vμ ®Æc biÖt lμ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. V× vËy, nghiªn cøu vμ ®¸nh gi¸ viÖc vËn dông kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, ®Ó tõ ®ã ®−a ra ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn lμ hÕt søc cÇn thiÕt, v× nh− thÕ sÏ n©ng cao ®−îc vai trß cña th«ng tin kÕ to¸n, b¸o c¸o tμi chÝnh cña doanh nghiÖp sÏ trung thùc vμ hîp lý tõ ®ã gióp c¸c ®èi t−îng bªn trong vμ bªn ngoμi doanh nghiÖp cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, kÞp thêi. §©y lμ lý do t«i chän ®Ò tμi: “Ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p hoμn thiÖn kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp” lμm ®Ò tμi nghiªn cøu cña m×nh. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tμi §Ò tμi ®−îc nghiªn cøu h−íng ®Õn c¸c môc ®Ých chñ yÕu sau ®©y: ¾ HÖ thèng ho¸ vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp theo quy ®Þnh hiÖn hμnh cña ViÖt Nam. ¾ Ph©n tÝch thùc tr¹ng vËn dông kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cña ViÖt Nam tr−íc vμ sau khi khi chuÈn mùc kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc ban hμnh vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi tõ ®ã ®¸nh gi¸ vÒ quy ®Þnh h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cña ViÖt Nam hiÖn nay. 3 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n ¾ §Ò ra ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam. 3. §èi t−îng nghiªn cøu Víi môc ®Ých nghiªn cøu nh− trªn, ®Ò tμi tËp trung nghiªn cøu lý luËn chung vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, t×m hiÓu thùc tr¹ng vÒ vËn dông kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam ®Ó tõ ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng thμnh tùu ®¹t ®−îc; nh÷ng mÆt cßn tån t¹i vμ t×m ra nguyªn nh©n; trªn c¬ së ®ã ®−a ra quan ®iÓm vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam. 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu ®−îc sö dông lμ ph−¬ng ph¸p biÖn chøng duy vËt, ph©n tÝch hÖ thèng, ph−¬ng ph¸p so s¸nh vμ ®èi chiÕu 5. Nh÷ng ®ãng gãp cña luËn v¨n Hệ thống hóa các vấn đề cơ bản về thuế thu nhập doanh nghiệp và kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp, góp phần làm rõ lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế. Tìm hiểu về thực trạng vận dụng kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp của hệ thống kế toán Việt Nam qua từng giai đoạn, chỉ ra những nguyên nhân tồn tại trong lĩnh vực kế toán này của Việt Nam. Tìm hiểu tình hình thực hiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp tại một số doanh nghiệp, nêu ra những vướng mắc khó khăn mà các doanh nghiệp gặp phải trong quá trình thực hiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp. Nghiên cứu kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp một số quốc gia trên thế giới và thực tế kế toán thuế TNDN ở Việt Nam, từ đó đưa ra phương hướng và giải pháp cụ thể để hoàn thiện luật thuế thu nhập doanh nghiệp và kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp áp dụng cho các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay theo Chuẩn mực kế toán số 17. 6. Bè côc cña luËn v¨n LuËn v¨n cã kÕt cÊu nh− sau: - Môc lôc - Lêi nãi ®Çu - Ch−¬ng I. Tæng quan vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. - Ch−¬ng II. Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn nay t¹i ViÖt Nam. 4 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n - Ch−¬ng III. Quan ®iÓm vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn nay t¹i ViÖt Nam. - KÕt luËn - Tμi liÖu tham kh¶o Ch−¬ng I. tæng quan vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 1.1. Tæng quan vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 1.1.1. Kh¸i niÖm thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lμ lo¹i thuÕ trùc thu ®¸nh vμo thu nhËp cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô cã thu nhËp chÞu thuÕ. ë mçi quèc gia lo¹i thuÕ nμy mang nh÷ng tªn kh¸c nhau: thuÕ thu nhËp c«ng ty (Thôy §iÓn), thuÕ lîi nhuËn c«ng ty (Mü) ë ViÖt Nam LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc Quèc héi kho¸ IX, kú häp thø 11 th«ng qua ngμy 10/05/1997 vμ cã hiÖu lùc thi hμnh ngμy 01/01/1999 nh»m thay cho thuÕ lîi tøc tr−íc ®©y. 1.1.2. B¶n chÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Tr−íc khi chuÈn mùc kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc ban hμnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc coi lμ mét kho¶n ph©n phèi l¹i tõ lîi nhuËn. Nh−ng tõ khi khi ban hμnh chuÈn mùc kÕ to¸n nμy, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc coi lμ mét kho¶n chi phÝ, quan niÖm nμy sÏ cμng trë nªn quan träng khi nÒn kinh tÕ vμ thÞ tr−êng tμi chÝnh ph¸t triÓn m¹nh, thuÕ lμ mét yÕu tè chi phÝ quan träng vμ tÊt yÕu khi xem xÐt vμ ra c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t− cña c¸c nhμ ®Çu t−. Sù kh¸c biÖt gi÷a chÝnh s¸ch thuÕ vμ chÕ ®é kÕ to¸n t¹o ra c¸c kho¶n chªnh lÖch trong viÖc ghi nhËn doanh thu vμ chi phÝ cho mét kú kÕ to¸n nhÊt ®Þnh, dÉn tíi chªnh lÖch gi÷a sè thuÕ thu nhËp ph¶i nép trong kú víi chi phÝ thuÕ thu nhËp cña doanh nghiÖp theo chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông. C¸c kho¶n chªnh lÖch nμy ®−îc ph©n thμnh hai lo¹i: Chªnh lÖch vÜnh viÔn vμ Chªnh lÖch t¹m thêi. * Chªnh lÖch vÜnh viÔn lμ c¸c kho¶n chªnh lÖch ph¸t sinh khi thùc hiÖn quyÕt to¸n thuÕ, c¬ quan thuÕ lo¹i hoμn toμn ra khái doanh thu/chi phÝ khi x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ trong kú c¨n cø theo luËt vμ c¸c chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hμnh. VÝ dô Chªnh lÖch 5 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n vÜnh viÔn do: Kho¶n chi phÝ kh«ng cã chøng tõ hay chøng tõ kh«ng hîp lÖ, chi phÝ l·i vay v−ît møc quy ®Þnh cña luËt thuÕ . * Chªnh lÖch t¹m thêi lμ c¸c kho¶n chªnh lÖch ph¸t sinh do c¬ quan thuÕ ch−a chÊp nhËn ngay trong kú/n¨m c¸c kho¶n doanh thu/chi phÝ ®· ghi nhËn theo chuÈn mùc vμ chÝnh s¸ch kÕ to¸n doanh nghiÖp ¸p dông. C¸c kho¶n chªnh lÖch nμy sÏ ®−îc khÊu trõ hoÆc tÝnh thuÕ thu nhËp trong c¸c kú/n¨m tiÕp theo. C¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi th−êng bao gåm c¸c kho¶n chªnh lÖch mang tÝnh thêi ®iÓm hay cßn gäi lμ chªnh lÖch theo thêi gian; vμ c¸c kho¶n −u ®·i thuÕ cã thÓ thùc hiÖn. C¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi nμy sÏ t¹o ra c¸c kho¶n chªnh lÖch vÒ thuÕ thu nhËp ph¶i nép/ph¶i thu trong c¸c kú t−¬ng lai. Tõ ®ã ph¸t sinh kho¶n nh− sau: * Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i Mét sè kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ph¸t sinh sÏ khiÕn cho doanh nghiÖp ph¶i nép thªm mét kho¶n thuÕ thu nhËp trong n¨m hiÖn hμnh so víi sè liÖu kÕ to¸n ghi nhËn theo c¸c chuÈn mùc vμ chÕ ®é kÕ to¸n. Tuy nhiªn, nh÷ng chªnh lÖch t¹m thêi d¹ng nμy sÏ khiÕn cho doanh nghiÖp ph¶i nép Ýt thuÕ thu nhËp h¬n trong nh÷ng kú t−¬ng lai so víi sè liÖu kÕ to¸n. §iÒu ®ã cã nghÜa lμ doanh nghiÖp sÏ thu ®−îc mét lîi Ých trong t−¬ng lai tõ viÖc nép mét kho¶n thuÕ nhiÒu h¬n trong n¨m hiÖn hμnh do c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi t¹o ra. Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n = l¹i Tæng chªnh Gi¸ trÞ ®−îc khÊu trõ lÖch t¹m thêi chuyÓn sang n¨m sau ®−îc khÊu trõ cña c¸c kho¶n lç tÝnh ph¸t sinh trong + n¨m thuÕ vμ −u ®·i thuÕ ch−a sö dông ThuÕ suÊt thuÕ thu nhËp x doanh nghiÖp hiÖn hμnh * ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ Mét sè kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ph¸t sinh sÏ khiÕn cho doanh nghiÖp ph¶i nép mét kho¶n thuÕ thu nhËp Ýt h¬n so víi sè liÖu kÕ to¸n trong n¨m hiÖn hμnh. Kho¶n thuÕ thu nhËp ch−a ph¶i nép nμy sÏ ph¶i tr¶ trong c¸c kú t−¬ng lai. ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ ph¸t sinh trong n¨m vμ thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh theo c«ng thøc sau: 6 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ GVHD: TS. TrÇn V¨n Tæng chªnh lÖch t¹m thêi = chÞu thuÕ ph¸t sinh trong ThuÕ suÊt thuÕ thu nhËp X doanh nghiÖp hiÖn hμnh n¨m * Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh lμ sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép (hoÆc thu håi ®−îc) tÝnh trªn thu nhËp chÞu thuÕ vμ thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cña n¨m hiÖn hμnh. * Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i Chi phÝ ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i: Lμ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp sÏ ph¶i nép/thu trong t−¬ng lai tÝnh trªn c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong n¨m hiÖn hμnh. Chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®−îc tÝnh b»ng Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i bï trõ víi C«ng nî thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶. * Chi phÝ/thu nhËp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (hoÆc thu nhËp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp): Lμ tæng chi phÝ thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh vμ chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i (hoÆc thu nhËp thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh vμ thu nhËp thuÕ thu nhËp ho·n l¹i) khi x¸c ®Þnh lîi nhuËn hoÆc lç cña mét kú VÝ dô: T¹i c«ng ty A n¨m 2006 tæng doanh thu 4.000, tæng chi phÝ 3.400 trong ®ã chi phÝ trÝch tr−íc 200 kh«ng ®−îc thuÕ chÊp nhËn (do thùc tÕ ch−a ph¸t sinh). N¨m 2007 tæng doanh thu 4.500, tæng chi phÝ 3.800 (ch−a bao gåm chi phÝ trÝch tr−íc 200 n¨m 2006 nay ®· ph¸t sinh). ThuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 28%. Kh«ng theo quan ®iÓm thuÕ ho·n l¹i ChØ tiªu N¨m 2006 BCTC N¨m 2007 QT thuÕ BCTC QT thuÕ Doanh thu 4.000 4.000 4.500 4.500 Chi phÝ 3.400 3.200 3.800 4.000 Lîi nhuËn 600 800 700 500 ThuÕ TNDN (TS 28%) 224 224 140 140 7 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n Lîi nhuËn sau thuÕ 376 560 Theo quan ®iÓm thuÕ ho·n l¹i ChØ tiªu N¨m 2006 BCTC N¨m 2007 QT thuÕ BCTC QT thuÕ Doanh thu 4.000 4.000 4.500 4.500 Chi phÝ 3.400 3.200 3.800 4.000 Lîi nhuËn 600 800 700 500 Chi phÝ thuÕ TNDN 168 Chi phÝ thuÕ hiÖn hμnh 224 Chi phÝ thuÕ ho·n l¹i (56) 56 Lîi nhuËn sau thuÕ 432 504 196 224 140 140 NhËn xÐt: - N¨m 2006 c«ng ty A nép thuÕ tr−íc lμ 200 x 28% = 56 do chi phÝ trÝch tr−íc thùc tÕ ch−a ph¸t sinh nªn kh«ng ®−îc thuÕ chÊp nhËn. - N¨m 2007 kho¶n thuÕ 56 nμy ®−îc hoμn l¹i v× ®· thùc tÕ chi tr¶. VËy b¶n chÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c chªnh lÖch t¹m thêi gi÷a kÕ to¸n vμ thuÕ vμ ph¶n ¶nh trung thùc h¬n vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng vμ t×nh h×nh tμi chÝnh cña doanh nghiÖp. 1.1.3. Ph¹m vi ¸p dông thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 1.1.3.1 §èi t−îng nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô (gäi chung lμ c¬ së kinh doanh) d−íi ®©y cã thu nhËp chÞu thuÕ ph¶i nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp: - C¸c tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô. 8 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n - C¸ nh©n trong n−íc s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô. - C¸ nh©n n−íc ngoμi kinh doanh t¹i ViÖt Nam hoÆc cã thu nhËp ph¸t sinh t¹i ViÖt Nam, kh«ng ph©n biÖt ho¹t ®éng kinh doanh ®−îc thùc hiÖn t¹i ViÖt Nam hay t¹i n−íc ngoμi nh−: cho thuª tμi s¶n, cho vay vèn, chuyÓn giao c«ng nghÖ, ho¹t ®éng t− vÊn, tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o... - C«ng ty ë n−íc ngoμi ho¹t ®éng kinh doanh th«ng qua c¬ së th−êng tró t¹i ViÖt Nam. C¬ së th−êng tró lμ c¬ së kinh doanh mμ th«ng qua c¬ së nμy c«ng ty ë n−íc ngoμi thùc hiÖn mét phÇn hay toμn bé ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh t¹i ViÖt Nam mang l¹i thu nhËp. Trong tr−êng hîp HiÖp ®Þnh tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn mμ Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ký kÕt cã quy ®Þnh kh¸c vÒ c¬ së th−êng tró th× thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh ®ã. 1.1.3.2. §èi t−îng kh«ng thuéc diÖn nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. C¸c tr−êng hîp sau ®©y kh«ng thuéc diÖn nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp: - Hîp t¸c x·, tæ hîp t¸c s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã thu nhËp tõ s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n. - Hé gia ®×nh, c¸ nh©n n«ng d©n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã thu nhËp tõ s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n, trõ hé gia ®×nh vμ c¸ nh©n n«ng d©n s¶n xuÊt hμng ho¸ lín, cã thu nhËp cao tõ s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n. T ¹ m t h ê i c h − a t h u t h u Õ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi hé gia ®×nh vμ c¸ nh©n n«ng d©n s¶n xuÊt hμng ho¸ lín, cã thu nhËp cao tõ c¸c s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n cho ®Õn khi cã quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. 1.1.4. Ph−¬ng ph¸p ghi nhËn doanh thu, thu nhËp vμ chi phÝ theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 1.1.4.1. VÒ ph−¬ng ph¸p tÝnh. Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 7 LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: Thu nhËp Doanh thu ®Ó Chi 9 phÝ Thu nhËp LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n chÞu thuÕ = trong kú tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ trong hîp lý + trong kú chÞu thuÕ kh¸c trong tÝnh thuÕ kú tÝnh thuÕ tÝnh thuÕ kú tÝnh thuÕ Thu nhËp chÞu thuÕ ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 1.1.4.2. = x trong kú tÝnh thuÕ ThuÕ suÊt thuÕ Thu nhËp doanh nghiÖp VÒ ph−¬ng ph¸p ghi nhËn. ¾ Ph−¬ng ph¸p ghi nhËn doanh thu * Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lμ toμn bé tiÒn b¸n hμng, tiÒn cung cÊp dÞch vô bao gåm c¶ trî gi¸, phô thu, phô tréi mμ c¬ së kinh doanh ®−îc h−ëng kh«ng ph©n biÖt ®· thu ®−îc tiÒn hay ch−a thu ®−îc tiÒn. Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh cô thÓ ®èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau nh− sau: - §èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ lμ doanh thu ch−a bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. - §èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng lμ doanh thu bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. * Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: - §èi víi hμng ho¸ lμ thêi ®iÓm chuyÓn giao quyÒn së h÷u hμng ho¸ hoÆc xuÊt ho¸ ®¬n b¸n hμng. - §èi víi dÞch vô lμ thêi ®iÓm dÞch vô hoμn thμnh hoÆc xuÊt ho¸ ®¬n b¸n hμng. * Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ trong mét sè tr−êng hîp ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: - §èi víi hμng ho¸ b¸n theo ph−¬ng thøc tr¶ gãp ®−îc x¸c ®Þnh theo gi¸ b¸n hμng ho¸ tr¶ tiÒn mét lÇn, kh«ng bao gåm tiÒn l·i tr¶ chËm. 10 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n Tr−êng hîp viÖc thanh to¸n theo hîp ®ång mua b¸n tr¶ gãp kÐo dμi nhiÒu kú tÝnh thuÕ th× doanh thu lμ sè tiÒn ph¶i thu cña ng−êi mua trong kú tÝnh thuÕ kh«ng bao gåm l·i tr¶ chËm theo thêi h¹n quy ®Þnh trong hîp ®ång. ViÖc x¸c ®Þnh chi phÝ ®èi víi hμng ho¸ mua b¸n tr¶ gãp thùc hiÖn theo nguyªn t¾c phï hîp víi doanh thu. - §èi víi hμng ho¸, dÞch vô do c¬ së kinh doanh lμm ra dïng ®Ó trao ®æi; biÕu, tÆng; trang bÞ, th−ëng cho ng−êi lao ®éng ®−îc x¸c ®Þnh theo gi¸ b¸n cña hμng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t−¬ng ®−¬ng trªn thÞ tr−êng t¹i thêi ®iÓm trao ®æi; biÕu, tÆng; trang bÞ, th−ëng cho ng−êi lao ®éng. - §èi víi hμng ho¸, dÞch vô do c¬ së kinh doanh lμm ra tù dïng ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh−: ®iÖn tù dïng, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra dïng lμm tμi s¶n cè ®Þnh, s¶n phÈm x©y dùng c¬ b¶n tù lμm lμ chi phÝ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®ã. - §èi víi ho¹t ®éng gia c«ng hμng ho¸ lμ tiÒn thu vÒ gia c«ng bao gåm c¶ tiÒn c«ng, nhiªn liÖu, ®éng lùc, vËt liÖu phô vμ chi phÝ kh¸c phôc vô cho viÖc gia c«ng hμng ho¸. - §èi víi c¬ së kinh doanh nhËn lμm ®¹i lý, ký göi b¸n hμng ®óng gi¸ quy ®Þnh cña c¬ së kinh doanh giao ®¹i lý, ký göi lμ tiÒn hoa hång ®−îc h−ëng. - §èi víi ho¹t ®éng cho thuª tμi s¶n lμ sè tiÒn thu tõng kú theo hîp ®ång. Tr−êng hîp bªn thuª tr¶ tiÒn tr−íc cho nhiÒu n¨m th× doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh phï hîp víi viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ cña c¬ së kinh doanh. Tuú theo ®iÒu kiÖn vÒ viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ hîp lý, c¬ së kinh doanh cã thÓ lùa chän mét trong hai ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ nh− : - Sè tiÒn thuª x¸c ®Þnh theo tõng n¨m b»ng (=) doanh thu tr¶ tiÒn tr−íc chia (:) cho sè n¨m tr¶ tiÒn tr−íc. - Sè tiÒn thuª tr¶ tr−íc cho nhiÒu n¨m. Riªng c¬ së kinh doanh vμ c¸ nh©n ch−a thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n, ho¸ ®¬n chøng tõ theo chÕ ®é quy ®Þnh, cã ho¹t ®éng cho thuª tμi s¶n mμ bªn thuª tr¶ tiÒn thuª tr−íc cho nhiÒu n¨m th× doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lμ toμn bé sè tiÒn thuª thu ®−îc. 11 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n Tr−êng hîp c¬ së kinh doanh trong thêi gian −u ®·i thuÕ lùa chän ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lμ toμn bé sè tiÒn thuª bªn thuª tr¶ tr−íc cho nhiÒu n¨m th× thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ b»ng (=) tæng thu nhËp chÞu thuÕ chia (:) cho sè n¨m bªn thuª tr¶ tiÒn tr−íc nh©n (x) víi sè n¨m ®−îc miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ. - §èi víi ho¹t ®éng cho vay, thu l·i tiÒn göi, thu nghiÖp vô cho thuª tμi chÝnh lμ sè l·i ph¶i thu trong kú ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: + Sè l·i ph¶i thu cña c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n kh«ng ®−a vμo doanh thu. Tæ chøc tÝn dông ph¶i theo dâi sè l·i nμy ngoμi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, khi thu ®−îc th× h¹ch to¸n vμo thu nghiÖp vô. + Sè l·i ph¶i thu cña c¸c kho¶n cho vay trong h¹n ®· ®−a vμo doanh thu nh−ng sau 90 ngμy mμ kh¸ch hμng ch−a tr¶ hoÆc ch−a ®Õn 90 ngμy nh−ng ®· x¸c ®Þnh lμ kh«ng thu ®−îc sè l·i th× ®−îc lo¹i trõ khái doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ. Kho¶n doanh thu ®−îc gi¶m nμy tæ chøc tÝn dông theo dâi ngoμi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, khi thu ®−îc th× h¹ch to¸n vμo thu nghiÖp vô. - §èi víi vËn t¶i hμng kh«ng lμ toμn bé sè tiÒn ®−îc h−ëng tõ viÖc vËn chuyÓn hμnh kh¸ch, hμnh lý, hμng ho¸, kh«ng ph©n biÖt ®· thu ®−îc tiÒn hay ch−a thu ®−îc tiÒn. Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lμ thêi ®iÓm hoμn thμnh dÞch vô vËn chuyÓn. - §èi víi ho¹t ®éng b¸n ®iÖn lμ sè tiÒn ghi trªn ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng. Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lμ ngμy cuèi cïng ghi chØ sè c«ng t¬ ®iÖn thÓ hiÖn trªn ho¸ ®¬n tÝnh tiÒn ®iÖn. §èi víi ho¹t ®éng kh¸c nh− c−íc ®iÖn tho¹i, kinh doanh n−íc s¹ch...doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh t−¬ng tù nh− ho¹t ®éng b¸n ®iÖn. - §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm vμ t¸i b¶o hiÓm lμ sè tiÒn ph¶i thu vÒ phÝ b¶o hiÓm gèc, phÝ ®¹i lý gi¸m ®Þnh, phÝ nhËn t¸i b¶o hiÓm, thu hoa hång t¸i b¶o hiÓm vμ c¸c kho¶n thu kh¸c. - §èi víi hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh theo h×nh thøc chia s¶n phÈm, doanh thu ®Ó tÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: 12 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n - Gi¸ b¸n hμng ho¸ ghi trong ho¸ ®¬n b¸n hμng ®èi víi hμng ho¸ b¸n t¹i thÞ tr−êng ViÖt Nam. - Gi¸ F0B t¹i c¸c cöa khÈu xuÊt khÈu hμng ho¸ ®èi víi hμng ho¸ xuÊt khÈu. *C¸c kho¶n thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c: C¸c kho¶n thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c trong kú tÝnh thuÕ bao gåm: - Chªnh lÖch vÒ mua, b¸n chøng kho¸n. - Thu nhËp tõ ho¹t ®éng liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, quyÒn t¸c gi¶. - Thu nhËp kh¸c vÒ quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông tμi s¶n. - Thu nhËp tõ chuyÓn nh−îng tμi s¶n, thanh lý tμi s¶n. Kho¶n thu nhËp nμy ®−îc x¸c ®Þnh b»ng (=) doanh thu thu ®−îc do chuyÓn nh−îng tμi s¶n, thanh lý tμi s¶n trõ (-) ®i gi¸ trÞ cßn l¹i cña tμi s¶n chuyÓn nh−îng, thanh lý vμ c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn chuyÓn nh−îng, thanh lý tμi s¶n. - Thu nhËp tõ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, chuyÓn quyÒn thuª ®Êt. ¾ Ph−¬ng ph¸p ghi nhËn c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý ®−îc trõ ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ C¸c kho¶n chi phÝ hîp lý liªn quan ®Õn thu nhËp chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: - Chi phÝ khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô. Møc trÝch khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh ®−îc tÝnh vμo chi phÝ hîp lý theo quyÕt ®Þnh cña Bé tr−ëng Bé Tμi chÝnh vÒ chÕ ®é qu¶n lý, sö dông vμ trÝch khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh. C¬ së kinh doanh ¸p dông ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo ®−êng th¼ng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®−îc khÊu hao nhanh nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 02 lÇn møc khÊu hao theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng ®Ó nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ. Tμi s¶n cè ®Þnh tham gia vμo ho¹t ®éng kinh doanh ®−îc trÝch khÊu hao nhanh lμ m¸y mãc, thiÕt bÞ; dông cô ®o l−êng, thÝ nghiÖm; thiÕt bÞ vμ ph−¬ng tiÖn vËn t¶i; dông cô qu¶n lý; sóc vËt, v−ên c©y l©u n¨m. Khi thùc hiÖn khÊu hao nhanh c¬ së kinh doanh ph¶i ®¶m b¶o cã l·i. 13 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n Tμi s¶n cè ®Þnh ®· khÊu hao hÕt gi¸ trÞ nh−ng vÉn tiÕp tôc ®−îc s¶n xuÊt kinh doanh th× kh«ng ®−îc trÝch khÊu hao. - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu, nhiªn liÖu, n¨ng l−îng, hμng ho¸ sö dông vμo s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô liªn quan ®Õn doanh thu vμ thu nhËp chÞu thuÕ trong kú ®−îc tÝnh theo ®Þnh møc tiªu hao vËt t− hîp lý vμ gi¸ thùc tÕ xuÊt kho. + Møc tiªu hao vËt t− hîp lý do gi¸m ®èc hoÆc chñ c¬ së kinh doanh x©y dùng vμ quyÕt ®Þnh. §èi víi c¬ së kinh doanh cã Héi ®ång qu¶n trÞ th× Tæng gi¸m ®èc x©y dùng ®Þnh møc tiªu hao vËt t− ®Ó tr×nh Héi ®ång qu¶n trÞ phª duyÖt. KÕt thóc n¨m, c¬ së kinh doanh ph¶i thùc hiÖn quyÕt to¸n vËt t−, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc tiªu hao vËt t− vμ ph¶i b¸o c¸o khi cã yªu cÇu cña c¬ quan thuÕ. Mäi tr−êng hîp tæn thÊt vËt t−, hμng ho¸ ®Òu kh«ng ®−îc tÝnh gi¸ trÞ vËt t−, hμng ho¸ tæn thÊt vμo chi phÝ hîp lý. - Gi¸ vËt t−, hμng ho¸ thùc tÕ xuÊt kho. Gi¸ vËt t−, hμng ho¸ thùc tÕ xuÊt kho ®èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ lμ gi¸ kh«ng cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cña vËt t−, hμng ho¸ mua ngoμi vμ c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn vËt t−, hμng ho¸ mua ngoμi; cßn ®èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô kh«ng thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, gi¸ vËt t−, hμng ho¸ thùc tÕ xuÊt kho bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cña vËt t−, hμng ho¸ mua ngoμi vμ c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn vËt t−, hμng ho¸ mua ngoμi. - Chi phÝ tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng vμ c¸c kho¶n phô cÊp; tiÒn ¨n gi÷a ca theo quy ®Þnh cña Bé LuËt lao ®éng. + Chi phÝ tiÒn l−¬ng cña c¬ së kinh doanh bao gåm c¸c kho¶n tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp ph¶i tr¶ cho ng−êi lao ®éng theo quy ®Þnh cña Bé LuËt lao ®éng. Hμng n¨m, c¬ së kinh doanh ph¶i ®¨ng ký víi c¬ quan thuÕ vÒ tæng quü l−¬ng ph¶i tr¶ trong n¨m, c¨n cø vμ ph−¬ng ph¸p x©y dùng tæng quü l−¬ng cïng víi viÖc nép tê khai thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (mÉu sè 02A/TNDN) 14 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n + Chi phÝ tiÒn ¨n gi÷a ca do gi¸m ®èc hoÆc chñ c¬ së kinh doanh quyÕt ®Þnh phï hîp víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh, nh−ng ph¶i ®¶m b¶o møc chi hμng th¸ng cho mçi ng−êi lao ®éng kh«ng v−ît qu¸ møc l−¬ng tèi thiÓu do Nhμ n−íc quy ®Þnh ®èi víi c«ng chøc nhμ n−íc. Riªng chi phÝ ¨n ®Þnh l−îng cho ng−êi lao ®éng ®èi víi mét sè ngμnh nghÒ ®Æc biÖt theo v¨n b¶n h−íng dÉn thi hμnh Bé LuËt lao ®éng. - Chi phÝ nghiªn cøu khoa häc, c«ng nghÖ (trõ phÇn kinh phÝ do Nhμ n−íc hoÆc c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn hç trî); chi th−ëng s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn mμ s¸ng kiÕn nμy mang l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh; chi phÝ cho ®μo t¹o lao ®éng theo chÕ ®é quy ®Þnh; chi cho y tÕ trong néi bé c¬ së kinh doanh; chi hç trî cho c¸c tr−êng häc ®−îc Nhμ n−íc cho phÐp thμnh lËp vμ khi chi ph¶i cã ho¸ ®¬n, chøng tõ theo chÕ ®é quy ®Þnh. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoμi: + §iÖn; n−íc; ®iÖn tho¹i; v¨n phßng phÈm; tiÒn thuª kiÓm to¸n; tiÒn thuª dÞch vô ph¸p lý; tiÒn mua b¶o hiÓm tμi s¶n, b¶o hiÓm tai n¹n con ng−êi; tiÒn thuª thiÕt kÕ, x¸c lËp vμ b¶o vÖ nh·n hiÖu hμng ho¸. + Chi phÝ thuª söa ch÷a tμi s¶n cè ®Þnh. §èi víi nh÷ng tμi s¶n cè ®Þnh ®Æc thï, viÖc söa ch÷a cã tÝnh chu kú th× c¬ së kinh doanh ®−îc trÝch tr−íc chi phÝ söa ch÷a theo dù to¸n vμo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh. NÕu sè thùc chi söa ch÷a lín h¬n sè trÝch theo dù to¸n th× c¬ së kinh doanh ®−îc h¹ch to¸n thªm sè chªnh lÖch vμo chi phÝ, nÕu sè thùc chi nhá h¬n sè trÝch theo dù to¸n th× h¹ch to¸n gi¶m chi phÝ trong n¨m. + C¸c kho¶n chi phÝ ®Ó cã c¸c tμi s¶n kh«ng thuéc tμi s¶n cè ®Þnh nh− chi vÒ mua vμ sö dông c¸c tμi liÖu kü thuËt, b»ng s¸ng chÕ, giÊy phÐp chuyÓn giao c«ng nghÖ, nh·n hiÖu th−¬ng m¹i... ®−îc ph©n bæ dÇn vμo chi phÝ kinh doanh. + TiÒn thuª tμi s¶n cè ®Þnh ho¹t ®éng theo hîp ®ång thuª. Tr−êng hîp tr¶ tiÒn thuª tμi s¶n cè ®Þnh mét lÇn cho nhiÒu n¨m th× tiÒn thuª ®−îc ph©n bæ dÇn vμo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh theo sè n¨m sö dông tμi s¶n cè ®Þnh. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoμi cña nhμ thÇu chÝnh, bao gåm c¶ chi phÝ tr¶ cho nhμ thÇu phô (nÕu cã). + C«ng t¸c phÝ bao gåm: chi phÝ ®i l¹i, tiÒn thuª chç ë, tiÒn l−u tró. 15 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n + Phô cÊp tμu xe ®i nghØ phÐp theo quy ®Þnh cña Bé LuËt lao ®éng. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoμi, thuª ngoμi kh¸c phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô cã chøng tõ, ho¸ ®¬n theo chÕ ®é quy ®Þnh - C¸c kho¶n chi: + C¸c kho¶n chi cho lao ®éng n÷ + Chi b¶o hé lao ®éng hoÆc chi trang phôc. Chi b¶o hé lao ®éng theo sè thùc chi. Chi mua s¾m trang phôc thay cho quÇn ¸o b¶o hé lao ®éng theo sè thùc chi nh−ng kh«ng qu¸ 500.000 ®ång/ng−êi/ n¨m. + Chi b¶o vÖ c¬ së kinh doanh. + TrÝch nép quÜ b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oμn; chi phÝ hç trî kinh phÝ cho ho¹t ®éng cña §¶ng, ®oμn thÓ t¹i c¬ së kinh doanh; chi ®ãng gãp h×nh thμnh nguån chi phÝ qu¶n lý cho cÊp trªn vμ ®ãng gãp vμo c¸c quü cña hiÖp héi theo chÕ ®é quy ®Þnh. - Chi tr¶ l·i tiÒn vay vèn s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô cña ng©n hμng, c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c tæ chøc kinh tÕ theo l·i suÊt thùc tÕ c¨n cø vμo hîp ®ång vay. Chi tr¶ l·i tiÒn vay cña c¸c ®èi t−îng kh¸c theo l·i suÊt thùc tÕ khi ký hîp ®ång vay, nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 1,2 lÇn møc l·i suÊt cho vay cïng thêi ®iÓm cña ng©n hμng th−¬ng m¹i cã quan hÖ giao dÞch víi c¬ së kinh doanh. C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ l·i tiÒn vay ®Ó gãp vèn ph¸p ®Þnh, vèn ®iÒu lÖ, c¬ së kinh doanh kh«ng ®−îc tÝnh vμo chi phÝ hîp lý ®Ó x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. - TrÝch c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hμng tån kho, dù phßng c«ng nî khã ®ßi, dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n, trÝch lËp quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lμm theo h−íng dÉn cña Bé Tμi chÝnh. - Trî cÊp th«i viÖc cho ng−êi lao ®éng theo chÕ ®é hiÖn hμnh. - Chi vÒ tiªu thô hμng ho¸, dÞch vô bao gåm: chi phÝ b¶o qu¶n, ®ãng gãi, vËn chuyÓn, bèc xÕp, thuª kho b·i, b¶o hμnh s¶n phÈm, hμng ho¸. - Chi phÝ qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, khuyÕn m¹i, tiÕp t©n, kh¸nh tiÕt, chi phÝ giao dÞch, ®èi ngo¹i, chi hoa hång m«i giíi, chi phÝ héi nghÞ vμ c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c theo sè thùc 16 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n chi nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 10% tæng sè c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý tõ kho¶n 1 ®Õn kho¶n 10 môc III, phÇn B th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC ngμy 22/12/2003.§èi víi ho¹t ®éng kinh doanh th−¬ng nghiÖp chi phÝ hîp lý ®Ó x¸c ®Þnh møc khèng chÕ kh«ng bao gåm gi¸ vèn cña hμng ho¸ b¸n ra. - C¸c kho¶n thuÕ, phÝ, tiÒn thuª ®Êt ph¶i nép cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô (trõ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp) bao gåm: + ThuÕ xuÊt khÈu. + ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vμo cña hμng ho¸, dÞch vô xuÊt khÈu kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®−îc khÊu trõ vμ hoμn thuÕ theo quy ®Þnh. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vμo qu¸ thêi h¹n ®−îc kª khai, khÊu trõ thuÕ theo quy ®Þnh. + ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®èi víi hμng ho¸, dÞch vô trong n−íc thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. + ThuÕ m«n bμi. + ThuÕ tμi nguyªn. + ThuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp; thuÕ nhμ, ®Êt. +TiÒn thuª ®Êt. + C¸c kho¶n phÝ, lÖ phÝ mμ c¬ së kinh doanh thùc nép vμo ng©n s¸ch Nhμ n−íc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ phÝ, lÖ phÝ. - Chi phÝ qu¶n lý kinh doanh do c«ng ty ë n−íc ngoμi ph©n bæ cho c¬ së th−êng tró t¹i ViÖt Nam theo tû lÖ gi÷a doanh thu cña c¬ së th−êng tró t¹i ViÖt Nam vμ tæng doanh thu chung cña c«ng ty ë n−íc ngoμi bao gåm c¶ doanh thu cña c¬ së th−êng tró ë c¸c n−íc kh¸c. C«ng thøc ph©n bæ nh− sau: Tæng doanh thu cña c¬ së Chi phÝ qu¶n lý kinh th−êng tró t¹i ViÖt Nam trong doanh do c«ng ty ë kú tÝnh thuÕ n−íc ngoμi ph©n bæ -------------------------------- cho c¬ së th−êng tró Tæng doanh thu cña c«ng ty ë t¹i ViÖt Nam trong = Tæng sè chi phÝ n−íc ngoμi, bao gåm c¶ doanh 17 qu¶n lý kinh doanh cña c«ng ty x ë n−íc ngoμi LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o kú tÝnh thuÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n thu cña c¸c c¬ së th−êng tró ë trong c¸c n−íc kh¸c trong kú tÝnh thuÕ. kú tÝnh thuÕ C¬ së th−êng tró cña c«ng ty ë n−íc ngoμi t¹i ViÖt Nam ch−a thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ, nép thuÕ theo ph−¬ng ph¸p kª khai th× kh«ng ®−îc tÝnh vμo chi phÝ hîp lý kho¶n chi phÝ qu¶n lý kinh doanh do c«ng ty ë n−íc ngoμi ph©n bæ. - Chi phÝ hîp lý cña ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm, kinh doanh xæ sè kiÕn thiÕt, kinh doanh chøng kho¸n vμ mét sè ho¹t ®éng kinh doanh ®Æc thï kh¸c theo v¨n b¶n h−íng dÉn riªng cña Bé Tμi chÝnh. * C¸c kho¶n kh«ng ®−îc tÝnh vμo chi phÝ hîp lý: - TiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng do c¬ së kinh doanh kh«ng thùc hiÖn ®óng chÕ ®é hîp ®ång lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng, trõ tr−êng hîp thuª m−ín lao ®éng theo vô viÖc. - TiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng cña chñ doanh nghiÖp t− nh©n, thμnh viªn hîp danh cña c«ng ty hîp danh, chñ hé c¸ thÓ, c¸ nh©n kinh doanh. Thï lao tr¶ cho c¸c s¸ng lËp viªn, thμnh viªn cña héi ®ång qu¶n trÞ cña c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn kh«ng trùc tiÕp tham gia ®iÒu hμnh s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô. - C¸c kho¶n trÝch tr−íc vμo chi phÝ mμ thùc tÕ kh«ng chi hÕt nh−: chi phÝ söa ch÷a tμi s¶n cè ®Þnh; phÝ b¶o hμnh s¶n phÈm hμng ho¸, c«ng tr×nh x©y dùng vμ c¸c kho¶n trÝch tr−íc kh¸c. - C¸c kho¶n chi kh«ng cã ho¸ ®¬n, chøng tõ theo chÕ ®é quy ®Þnh hoÆc chøng tõ kh«ng hîp ph¸p. - C¸c kho¶n tiÒn ph¹t vi ph¹m luËt giao th«ng, ph¹t vi ph¹m chÕ ®é ®¨ng ký kinh doanh, ph¹t vay nî qu¸ h¹n, ph¹t vi ph¹m chÕ ®é kÕ to¸n thèng kª, ph¹t vi ph¹m hμnh chÝnh vÒ thuÕ vμ c¸c kho¶n ph¹t kh¸c. - C¸c kho¶n chi kh«ng liªn quan ®Õn doanh thu vμ thu nhËp chÞu thuÕ nh−: chi vÒ ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n; chi ñng hé c¸c ®oμn thÓ, tæ chøc x· héi vμ ñng hé ®Þa ph−¬ng; chi tõ thiÖn vμ c¸c kho¶n chi kh¸c kh«ng liªn quan ®Õn doanh thu, thu nhËp chÞu thuÕ. 18 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n - C¸c kho¶n chi do nguån kinh phÝ kh¸c ®μi thä: + Chi sù nghiÖp. + Chi èm ®au, thai s¶n. + Chi trî cÊp khã kh¨n th−êng xuyªn, khã kh¨n ®ét xuÊt. + C¸c kho¶n chi kh¸c do nguån kinh phÝ kh¸c ®μi thä. - Chi phÝ kh«ng hîp lý kh¸c. 1.2. Tæng quan vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 1.2.1. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh * Tμi kho¶n sö dông: - TK 8211 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh - TK 3334 – ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép * Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n 1) Hμng quý, khi x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹m ph¶i nép theo quy ®Þnh cña LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, kÕ to¸n ph¶n ¸nh sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹m ph¶i nép Nhμ n−íc vμo chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh, ghi: Nî TK 8211– Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh Cã TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Khi nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμo NSNN, ghi: Nî TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Cã c¸c TK 111, 112, 2) Cuèi n¨m tμi chÝnh, c¨n cø vμo sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp thùc tÕ ph¶i nép, kÕ to¸n ghi: + NÕu sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp thùc tÕ ph¶i nép trong n¨m lín h¬n sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹m ph¶i nép, kÕ to¸n ph¶n ¸nh bæ sung sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cßn ph¶i nép, ghi: Nî TK 8211– Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh 19 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ Th¶o GVHD: TS. TrÇn V¨n Cã TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Khi nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμo NSNN, ghi: Nî TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Cã c¸c TK 111, 112, + NÕu sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp thùc tÕ ph¶i nép trong n¨m nhá h¬n sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹m ph¶i nép, th× sè chªnh lÖch kÕ to¸n ghi gi¶m chi phÝ sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh, ghi: Nî TK 3334 – ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Cã TK 8211– Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh. 3) Tr−êng hîp ph¸t hiÖn sai sãt kh«ng träng yÕu cña c¸c n¨m tr−íc liªn quan ®Õn kho¶n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép cña c¸c n¨m tr−íc, doanh nghiÖp ®−îc h¹ch to¸n t¨ng (hoÆc gi¶m) sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép cña c¸c n¨m tr−íc vμo chi phÝ thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh cña n¨m ph¸t hiÖn sai sãt. + Tr−êng hîp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh cña c¸c n¨m tr−íc ph¶i nép bæ sung do ph¸t hiÖn sai sãt kh«ng träng yÕu cña c¸c n¨m tr−íc ®−îc ghi t¨ng chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh cña n¨m hiÖn t¹i, ghi: Nî TK 8211 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh Cã TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Khi nép tiÒn, ghi: Nî TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Cã c¸c TK 111, 112 + Tr−êng hîp sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép ®−îc ghi gi¶m do ph¸t hiÖn sai sãt kh«ng träng yÕu cña c¸c n¨m tr−íc ®−îc ghi gi¶m chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh trong n¨m hiÖn t¹i, ghi: Nî TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Cã TK 8211 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh 4) Cuèi n¨m tμi chÝnh, kÕ to¸n kÕt chuyÓn chi phÝ thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh, ghi: 20