Lêi më ®Çu
Nãi ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh d-íi bÊt kú h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nµo kh«ng ai
cã thÓ quªn vÊn ®Ò hiÖu qu¶. N¨ng suÊt - chÊt l-îng- hiÖu qu¶ lµ môc tiªu phÊn ®Êu
cña mäi nÒn s¶n xuÊt, lµ th-íc ®o tr×nh ®é ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt cña toµn bé nÒn kinh
tÕ quèc d©n còng nh- tõng ®¬n vÞ c¬ së.
Doanh nghiÖp lµ tÕ bµo cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ n¬i trùc tiÕp t¹o ra cña c¶i
vËt chÊt ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi, t¹o tiÒn ®Ò phÊn ®Êu ®¹t môc tiªu lîi
nhuËn cña doanh nghiÖp còng nh- tÝch luü cho x· héi.
Tr-íc ®©y, trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, c¸c doanh nghiÖp kh«ng chñ
®éng khai th¸c hÕt kh¶ n¨ng s½n cã cña m×nh ®Ó ®Èy m¹nh s¶n xuÊt kinh doanh cã
hiÖu qu¶ cao mµ cã th¸i ®é û l¹i tr«ng chê vµo nhµ n-íc. Tõ khi b-íc sang c¬ chÕ thÞ
tr-êng víi sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n-íc ®· cã kh«ng Ýt c¸c doanh nghiÖp do kh«ng
thÝch nghi ®-îc víi c¬ chÕ míi nªn ®· bÞ ®µo th¶i (gi¶i thÓ hoÆc ph¸ s¶n). NÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng ®· më ra mét c¬ héi lín cho c¸c doanh nghiÖp héi nhËp vµ ph¸t triÓn nh-ng
®Ó thùc hiÖn ®-îc ®iÒu ®ã th× mçi doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®Õn chÊt l-îng s¶n
phÈm s¶n xuÊt ra, ph¶i ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ mµ biÓu hiÖn cô thÓ lµ ph¶i
t¹o ra lîi nhuËn vµ lîi nhuËn ngµy cµng t¨ng.
Lîi nhuËn lµ ®ßn bÈy kinh tÕ cã hiÖu qu¶ nhÊt, lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tr×nh ®é
qu¶n lý sö dông vËt t-, lao ®éng, tiÒn vèn, tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm. Lîi
nhuËn t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ c¸c mÆt ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, quyÕt ®Þnh sù tån t¹i
hay ph¸ s¶n cña doanh nghiÖp. ViÖc thùc hiÖn ®-îc chØ tiªu lîi nhuËn lµ ®iÒu kiÖn
quan träng ®¶m b¶o cho t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®-îc v÷ng ch¾c.
X¨ng dÇu lµ mÆt hµng kh«ng thÓ thiÕu ®-îc cña nÒn kinh tÕ, nã ¶nh h-ëng trùc
tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Õn c¸c ngµnh nghÒ kh¸c. Sù biÕn ®éng nhá trªn thÞ tr-êng x¨ng dÇu
sÏ g©y t¸c ®éng lín ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ quèc gia. MÆc dï sù tiÕn bé cña khoa häc
kü thuËt ®· t×m ra nhiÒu nguån n¨ng l-îng míi nh- n¨ng l-îng h¹t nh©n, n¨ng l-îng
mÆt trêi…nh-ng x¨ng dÇu vÉn lµ nguån n¨ng l-îng chñ yÕu trong vµi thËp kû tíi. H¬n
n÷a, trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ®Êt n-íc th× tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh
tÕ chñ lùc nh- giao th«ng, ®iÖn lùc, x©y dùng…®Òu cÇn ®Õn x¨ng dÇu.
Môc ®Ých nghiªn cøu: Trªn c¬ së nhËn thøc tæng hîp vµ chuyªn ngµnh tµi
1
chÝnh kÕ to¸n, chuyªn ®Ò ®· ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn lîi nhuËn vµ
ph©n phèi lîi nhuËn cña c«ng ty, tõ ®ã ®-a ra mét sè ®Ò xuÊt nh»m n©ng cao lîi
nhuËn cña c«ng ty.
Giíi h¹n ph¹m vi nghiªn cøu: Víi tr×nh ®é cßn non kÐm vÒ thùc tiÔn trong c«ng
t¸c lµm kÕ to¸n, em ch-a cã ®ñ kh¶ n¨ng ®i s©u nghiªn cøu ra toµn bé lÜnh vùc kÕ
to¸n. Trªn c¬ së kiÕn thøc ®-îc trang bÞ, em chØ tËp trung x©y dùng ph©n tÝch vµ ®¸nh
gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn lîi nhuËn cña c«ng ty cßn c¸c néi dung kh¸c chØ nªu vµ ph©n
tÝch mét c¸ch kh¸i qu¸t nh»m hç trî cho néi dung nghiªn cøu chÝnh.
Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu: sö dông ph-¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ ph-¬ng
ph¸p hÖ thèng logic lÞch sö. Nghiªn cøu bèi c¶nh kinh tÕ, x· héi, ®iÒu kiÖn vµ n¨ng lùc
kinh doanh hiÖn t¹i cña c«ng ty, xem xÐt c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty trong
mèi quan hÖ biÖn chøng nh©n qu¶ víi c¸c ho¹t ®éng kh¸c. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu cô
thÓ lµ kÕt hîp ph©n tÝch kinh tÕ víi ph©n tÝch t¸c nghiÖp nh»m ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty.
NhËn thøc ®-îc tÇm quan träng cña lîi nhuËn ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn
cña mçi doanh nghiÖp, trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty X¨ng dÇu Hµng kh«ng ViÖt
Nam (XDHKVN), em ®· nghiªn cøu vµ hoµn thµnh chuyªn ®Ò tèt nghiÖp víi ®Ò tµi:
“Ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch lîi nhuËn vµ ph©n phèi lîi nhuËn t¹i C«ng ty X¨ng dÇu
Hµng kh«ng ViÖt Nam ”
Néi dung chÝnh cña chuyªn ®Ò gåm 3 ch-¬ng:
Ch-¬ng I: Lý luËn chung vÒ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
Ch-¬ng II: T×nh h×nh thùc hiÖn lîi nhuËn vµ ph©n phèi lîi nhuËn t¹i C«ng ty X¨ng dÇu
Hµng kh«ng ViÖt Nam.
Ch-¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao lîi nhuËn t¹i C«ng ty X¨ng dÇu Hµng
kh«ng ViÖt Nam.
2
Ch-¬ng I: lÝ luËn chung vÒ lîi nhuËn cña doanh
nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
I. Lîi nhuËn vµ vai trß cña lîi nhuËn trong ho¹t ®éng kinh
doanh cña doanh nghiÖp
1. Kh¸i niÖm
Lîi nhuËn vµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, lîi nhuËn ®-îc coi lµ mét tiªu chÝ quan träng, lµ
môc tiªu cuèi cïng mµ mçi doanh nghiÖp ®Òu h-íng tíi. Khi tiÕn hµnh bÊt kú ho¹t
®éng kinh doanh nµo ng-êi ta ®Òu tÝnh to¸n ®Õn lîi nhuËn mµ m×nh cã thÓ thu ®-îc tõ
ho¹t ®éng ®ã. Thùc tÕ, cã nhiÒu ®èi t-îng quan t©m ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh - lîi nhuËn
cña doanh nghiÖp, do ®ã tån t¹i nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ lîi nhuËn, xÐt trªn gãc
®é kh¸c nhau cã thÓ cã c¸c kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ lîi nhuËn nh- sau:
C¸c nhµ kinh tÕ häc cæ ®iÓn tr-íc Mark cho r»ng: "C¸i phÇn tréi lªn n»m trong
gi¸ b¸n so víi chi phÝ s¶n xuÊt gäi lµ lîi nhuËn".
Theo Mark: ''Gi¸ trÞ thÆng d- hay phÇn tréi lªn n»m trong toµn bé gi¸ trÞ cña
hµng ho¸, trong ®ã lao ®éng thÆng d- hay lao ®éng kh«ng ®-îc tr¶ c«ng cña c«ng nh©n
®· ®-îc vËt ho¸ th× t«i gäi lµ lîi nhuËn".
C¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i mµ ®¹i diÖn lµ David - Beggs, Samuelson cho r»ng
"Sù chªnh lÖch gi÷a tæng thu nhËp vµ tæng chi phÝ cña doanh nghiÖp trong mét thêi kú
nhÊt ®Þnh lµ lîi nhuËn''.
C¸c quan ®iÓm trªn tuy ®-îc ph¸t biÓu kh¸c nhau nh-ng hä ®Òu cho r»ng lîi
nhuËn lµ phÇn d«i ra so víi chi phÝ ®· bá ra. §ã chÝnh lµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn trong
nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
Cã thÓ nãi kinh tÕ thÞ tr-êng lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn x· héi mµ ë ®ã
c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc, c¸c c¸ nh©n tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c, c¹nh tranh víi nhau nh»m chiÕm lÜnh thÞ tr-êng ®Ó ®¹t
®-îc môc tiªu cuèi cïng lµ lîi nhuËn. §iÒu ®ã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i ph¸t huy
tèi ®a kh¶ n¨ng vµ tinh thÇn tù chñ cña m×nh ®Ó t¹o ra thu nhËp vµ lîi nhuËn v× sù ph¸t
triÓn cña chÝnh b¶n th©n.
3
Nh- vËy, lîi nhuËn lµ mét chØ tiªu tæng hîp, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, nã lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a c¸c
kho¶n thu nhËp thu ®-îc vµ c¸c kho¶n chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®-îc thu nhËp ®ã trong mét
thêi kú nhÊt ®Þnh. Trong ®ã c¸c kho¶n thu nhËp cña doanh nghiÖp lµ toµn bé kho¶n
tiÒn mµ doanh nghiÖp thu ®-îc tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¬ b¶n vµ ho¹t
®éng kh¸c cña doanh nghiÖp nh- ho¹t ®éng tµi chÝnh, ho¹t ®éng bÊt th-êng trong mét
thêi kú nhÊt ®Þnh.
Ta cã c«ng thøc x¸c ®Þnh: Lîi nhuËn = Tæng thu nhËp - Tæng chi phÝ
2. Néi dung lîi nhuËn.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng víi c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh doanh, ph¹m vi kinh
doanh cña doanh nghiÖp ®-îc më réng, ®ång thêi ®Ó cã thÓ tèi ®a ho¸ ®-îc lîi nhuËn,
c¸c doanh nghiÖp ®· ®Çu t- vµo nhiÒu ho¹t ®éng thuéc nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau. Do
vËy lîi nhuËn thu ®-îc còng ®a d¹ng theo ph-¬ng thøc ®Çu t- cña doanh nghiÖp. Néi
dung lîi nhuËn cña doanh nghiÖp th-êng bao gåm:
- Lîi nhuËn ho¹t ®éng kinh doanh : Lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a doanh thu ho¹t
®éng kinh doanh trõ ®i chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh bao gåm gi¸ thµnh toµn bé s¶n
phÈm hµng ho¸, dÞch vô ®· tiªu thô vµ thuÕ ph¶i nép theo quy ®Þnh (trõ thuÕ thu nhËp
doanh nghiÖp). Bé phËn lîi nhuËn nµy chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng lîi nhuËn cña
doanh nghiÖp .
- Lîi nhuËn ho¹t ®éng tµi chÝnh: Ngoµi lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh c¸c doanh
nghiÖp cßn cã thÓ tham gia vµo ho¹t ®éng tµi chÝnh. Ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ nh÷ng ho¹t
®éng liªn quan ®Õn viÖc ®Çu t- vèn ra bªn ngoµi doanh nghiÖp nh-: gãp vèn liªn doanh
liªn kÕt, gãp vèn cæ phÇn, ho¹t ®éng mua b¸n tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu, cæ phiÕu, cho thuª
tµi s¶n, l·i tiÒn göi, l·i cho vay kh¸c ngoµi nguån vèn kinh doanh vµ quü…. C¸c kho¶n
lîi nhuËn thu ®-îc tõ ho¹t ®éng nµy còng gãp phÇn lín vµo viÖc lµm t¨ng lîi nhuËn
cña doanh nghiÖp .
- Lîi nhuËn ho¹t ®éng bÊt th-êng: §ã lµ kho¶n l·i thu ®-îc tõ c¸c ho¹t ®éng
(nghiÖp vô) riªng biÖt kh¸c ngoµi nh÷ng nghiÖp vô nªu trªn. Nh÷ng kho¶n nµy ph¸t
sinh kh«ng th-êng xuyªn, doanh nghiÖp kh«ng thÓ dù kiÕn tr-íc ®-îc. Lîi nhuËn tõ
ho¹t ®éng nµy bao gåm: lîi nhuËn c¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh«ng cã chñ nî, thu håi c¸c
kho¶n nî khã ®ßi ®· ®-îc duyÖt bá, c¸c kho¶n thu tõ b¸n vËt t- tµi s¶n thõa sau khi ®·
4
bï trõ hao hôt - mÊt m¸t, l·i thu tõ nh-îng b¸n, thanh lý tµi s¶n, tiÒn ®-îc ph¹t, ®-îc
båi th-êng.
VËy nãi chung, tæng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ®-îc t¹o thµnh tõ 3 bé phËn
nãi trªn. Tuy nhiªn tû träng cña mçi bé phËn lîi nhuËn trong tæng lîi nhuËn cã sù kh¸c
biÖt nhau trong c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c lÜnh vùc kinh doanh kh¸c nhau vµ m«i
tr-êng kinh tÕ kh¸c nhau. Nh-ng nh×n chung lîi nhuËn ho¹t ®éng kinh doanh lu«n
chiÕm tû träng cao vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tíi tæng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp .
ViÖc xem xÐt néi dung lîi nhuËn doanh nghiÖp cã ý nghÜa v« cïng quan träng,
nã gióp ta thÊy ®-îc kho¶n môc nµo t¹o nªn lîi nhuËn vµ tû träng cña tõng kho¶n môc
trong tæng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, tõ ®ã cã thÓ xem xÐt ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ tõng
ho¹t ®éng ®Ó t×m ra vµ ph¸t huy c¸c mÆt tÝch cùc còng nh- kh¾c phôc vµ h¹n chÕ c¸c
mÆt tiªu cùc gãp phÇn gióp doanh nghiÖp ®Ò ra quyÕt ®Þnh thÝch hîp nh»m n©ng cao
h¬n n÷a lîi nhuËn cña doanh nghiÖp .
3. Vai trß cña lîi nhuËn
Lîi nhuËn kh«ng nh÷ng cã vai trß quan träng ®èi víi b¶n th©n doanh nghiÖp mµ
cßn cã ý nghÜa ®èi víi toµn x· héi.
*§èi víi doanh nghiÖp:
Lîi nhuËn gi÷ vÞ trÝ quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña mét
doanh nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn h¹ch to¸n kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, doanh
nghiÖp cã tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®-îc hay kh«ng th× ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt lµ doanh nghiÖp
cã t¹o ra lîi nhuËn hay kh«ng. Lîi nhuËn ®-îc coi lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng ®ång
thêi nã lµ mét chØ tiªu c¬ b¶n ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp, lµ ®éng lùc thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng sö dông hîp lý, tiÕt kiÖm
c¸c nguån lùc n©ng cao n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ vµ chÊt l-îng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh.
Lîi nhuËn lµ chØ tiªu tæng qu¸t ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp, quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp ®-îc thÓ hiÖn trªn 4 ph¹m vi chÝnh: møc nép ng©n s¸ch víi
Nhµ n-íc, ®¶m b¶o ®êi sèng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn, më réng quy m« kinh doanh
vµ kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr-êng .
Lîi nhuËn gióp cho doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng më réng quy m« s¶n xuÊt: C¬
chÕ qu¶n lý míi ®· xo¸ bá sù bao cÊp cña Nhµ n-íc, ®iÒu ®ã ®ßi hái c¸c doanh
5
nghiÖp ph¶i tù chñ vÒ tµi chÝnh, ph¶i chñ ®éng t×m nguån tµi nguyªn cho mäi nhu cÇu
s¶n xuÊt. Lîi nhuËn kh«ng nh÷ng trë thµnh môc ®Ých thiÕt thùc mµ cßn lµ ®éng lùc më
réng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. NÕu kh«ng cã lîi nhuËn, doanh nghiÖp sÏ
kh«ng më réng ®-îc quy m« s¶n xuÊt, kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó thay ®æi c«ng nghÖ, ¸p
dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, c¶i thiÖn ®êi sèng cho c¸n bé c«ng viªn… tõ ®ã s¶n
phÈm b¸n ra kh«ng ®¸p øng yªu cÇu vÒ chÊt l-îng, gi¸ thµnh cao dÉn ®Õn thÊt b¹i
trong c¹nh tranh, vÒ l©u dµi cã thÓ dÉn tíi ph¸ s¶n.
Ngµy nay víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt chÊt l-îng s¶n phÈm
chñ yÕu ®-îc quyÕt ®Þnh bëi tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Nhê cã vèn bæ
sung tõ lîi nhuËn, doanh nghiÖp míi cã ®iÒu kiÖn ®Çu t- vèn ph¸t triÓn kinh doanh c¶
chiÒu réng lÉn chiÒu s©u, ®Çu t- mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ míi, øng dông c«ng nghÖ
vµo s¶n xuÊt kinh doanh, tõ ®ã gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng khèi l-îng s¶n
xuÊt, n©ng cao chÊt l-îng vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm phôc vô tèi ®a nhu cÇu ng-êi tiªu
dïng, n©ng cao kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr-êng cho doanh nghiÖp. §èi víi doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i nhê cã thªm vèn, doanh nghiÖp sÏ më réng ®-îc m¹ng l-íi tiªu
thô, t¨ng khèi l-îng hµng ho¸ vËn chuyÓn, ®a d¹ng ho¸ chñng lo¹i mÆt hµng kinh
doanh. Nhê vËy mµ quy m« kinh doanh t¨ng lªn.
Lîi nhuËn lµ ®ßn bÈy kinh tÕ kÝch thÝch ng-êi lao ®éng s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt
l-îng s¶n phÈm.
Môc ®Ých cña nhµ s¶n xuÊt kinh doanh lµ lîi nhuËn, môc ®Ých cña ng-êi cung
cÊp søc lao ®éng lµ tiÒn l-¬ng. TiÒn l-¬ng cã hai chøc n¨ng: ®èi víi nhµ s¶n xuÊt, nã lµ
mét yÕu tè chi phÝ cßn ®èi víi ng-êi lao ®éng nã lµ thu nhËp, lµ lîi Ých kinh tÕ cña hä.
§èi víi doanh nghiÖp chi phÝ thuª søc lao ®éng lµ thùc hiÖn ®Çu t- vµo s¶n xuÊt kinh
doanh nh»m t×m kiÕm lîi nhuËn, v× vËy ®ã lµ chi phÝ ®-îc bï ®¾p ë kÕt qu¶ lao ®éng,
n¨ng suÊt lao ®éng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn t¨ng lªn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp
t¨ng lîi nhuËn. Ng-êi lao ®éng nhËn ®-îc tiÒn c«ng võa ®¶m b¶o nhu cÇu vËt chÊt cÇn
thiÕt cho cuéc sèng võa thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt lao ®éng. Doanh nghiÖp cã lîi nhuËn
th× thu nhËp cña ng-êi lao ®éng ®-îc ®¶m b¶o, tõ ®ã sÏ kÝch thÝch hä h¨ng say lao
®éng, cã tr¸ch nhiÖm víi chÊt l-îng s¶n phÈm, ph¸t huy tèi ®a søc s¸ng t¹o cña hä
trong s¶n suÊt. Ngoµi ra, khi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp t¨ng lªn ®ång nghÜa víi
viÖc t¨ng thªm c¸c quü trong ®ã cã quü khen th-ëng, phóc lîi vµ lîi Ých cña ng-êi
lao ®éng còng t¨ng lªn.
6
Lîi nhuËn còng gãp phÇn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña doanh nghiÖp trªn th-¬ng
tr-êng. Doanh nghiÖp cã lîi nhuËn chøng tá doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, sö
dông vèn kinh doanh hîp lý, bé phËn qu¶n lý cã tµi n¨ng l·nh ®¹o, lùc l-îng c¸n bé
c«ng nh©n viªn cã tr×nh ®é cã thùc lùc. Nhê vËy mµ uy tÝn, thÕ lùc cña doanh nghiÖp
ngµy cµng t¨ng, ®-îc kh¸ch hµng - nhµ cung cÊp - c¸c tæ chøc tÝn dông vµ nhµ n-íc tÝn
nhiÖm, tõ ®ã ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng thuËn lîi, hµng ho¸ ®-îc tiªu
thô nhanh h¬n, doanh nghiÖp dÔ dµng huy ®éng vèn b»ng c¸ch sö dông tÝn dông hµng
ho¸, ph¸t hµnh cæ phiÕu, liªn doanh liªn kÕt…
* §èi víi x· héi:
Lîi nhuËn kh«ng nh÷ng cã vai trß quan träng ®èi víi b¶n th©n doanh nghiÖp mµ
cßn cã ý nghÜa ®èi víi toµn x· héi. Lîi nhuËn lµ nguån tÝch luü c¬ b¶n ®Ó t¸i s¶n xuÊt
më réng nÒn kinh tÕ x· héi. Ho¹t ®éng kinh doanh cã lîi nhuËn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó doanh
nghiÖp cã thÓ tÝch luü vèn thùc hiÖn qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng ®èi víi doanh
nghiÖp m×nh . Khi mçi doanh nghiÖp víi t- c¸ch lµ mét tÕ bµo trong nÒn kinh tÕ thùc
hiÖn t¸i s¶n xuÊt x· héi còng tÊt yÕu lµ qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng. MÆt kh¸c, khi
doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh cã lîi th× nguån thu cña ng©n s¸ch Nhµ n-íc còng
t¨ng lªn (th«ng qua s¾c thuÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt) ®¸p øng nhu cÇu tÝch luü vèn
®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®Çu t- ph¸t triÓn kinh tÕ theo c¸c chøc n¨ng cña Nhµ n-íc nh-:
ph¸t triÓn kinh tÕ, cñng cè tiÒm lùc quèc phßng, duy tr× bé m¸y qu¶n lý hµnh chÝnh, c¶i
thiÖn ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ tinh thÇn cho nh©n d©n.
Qua viÖc ph©n tÝch trªn, ta thÊy lîi nhuËn kh«ng chØ cã vai trß quan träng tíi sù
t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp mµ cßn cã ý nghÜa to lín ®èi víi toµn bé
nÒn kinh tÕ nÒn quèc d©n, bëi lîi Ých cña mçi doanh nghiÖp bao giê còng g¾n liÒn víi
lîi Ých cña Nhµ n-íc, cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Lîi nhuËn lµm cho Nhµ n-íc
doanh nghiÖp, ng-êi lao ®éng cã quan hÖ g¾n bã vµ cïng ph¸t triÓn .
7
II. ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh lîi nhuËn vµ ph©n phèi lîi nhuËn
trong doanh nghiÖp
1. Ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh lîi nhuËn
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, ®Ó t¨ng c-êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®ßi hái c¸c
doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®«ng kinh doanh cña m×nh trªn nhiÒu
lÜnh vùc kh¸c nhau, do ®ã lîi nhuËn doanh nghiÖp thu ®-îc tõ c¸c ho¹t ®éng kh¸c
nhau nh- : ho¹t ®éng kinh doanh , ho¹t ®éng tµi chÝnh , ho¹t ®éng bÊt th-êng. Tæng lîi
nhuËn sÏ lµ tæng hîp lîi nhuËn tõ c¸c ho¹t ®éng ®ã.
Lîi nhuËn
=
doanh nghiÖp
Lîi nhuËn ho¹t
®éng kinh doanh
+
Lîi nhuËn ho¹t
®éng tµi chÝnh
+
Lîi nhuËn ho¹t
®éng bÊt th-êng
Xem xÐt tõng nh©n tè ta cã:
*Lîi nhuËn ho¹t ®éng kinh doanh: Lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a tæng doanh thu vµ gi¸
thµnh toµn bé cña s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô ®· tiªu thô trong n¨m tµi chÝnh cña
doanh nghiÖp vµ ®-îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
Lîi
nhuËn
=
H§KD
Doanh thu
thuÇn
-
TrÞ gi¸ vèn
hµng b¸n
-
Chi phÝ
b¸n hµng
-
Chi phÝ
qu¶n lý DN
Trong ®ã:
- Doanh thu thuÇn lµ sè chªnh lÖch gi÷a tæng doanh thu víi c¸c kho¶n gi¶m trõ,
thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt nhËp khÈu. Doanh thu thuÇn ®-îc x¸c ®Þnh nh- sau:
Doanh thu
thuÇn
=
Tæng doanh thu
b¸n hµng
-
Kho¶n gi¶m
gi¸ hµng b¸n
-
TrÞ gi¸ hµng
b¸n bÞ tr¶ l¹i
-
ThuÕ
gi¸n thu
+ Tæng doanh thu (thu nhËp tõ ho¹t ®éng kinh doanh) cã ý nghÜa rÊt quan träng
®èi víi toµn bé ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, nã ®¶m b¶o trang tr¶i c¸c kho¶n chi phÝ,
thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt vµ c¸c nghÜa vô víi Nhµ n-íc. Doanh thu b¸n hµng lµ nguån thu
quan träng chñ yÕu trong tæng nguån thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh. §ã lµ toµn bé tiÒn
thu vÒ tiªu thô s¶n phÈm vµ cung øng dÞch vô cho kh¸ch hµng, s¶n phÈm ®-îc x¸c ®Þnh
lµ tiªu thô khi ®-îc ®¬n vÞ mua tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn.
+ C¸c kho¶n gi¶m trõ bao gåm: gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i.
+ ThuÕ gi¸n thu: nh- thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt nhËp khÈu…lµ c¸c lo¹i
thuÕ theo luËt ®Þnh ¸p dông cho c¸c lo¹i hµng ho¸ thuéc ph¹m vi chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc
biÖt vµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng ho¸ .
8
- Sau khi x¸c ®Þnh ®-îc chØ tiªu doanh thu thuÇn vµ gi¸ vèn hµng b¸n (hay gi¸
thµnh hµng b¸n) ta cã chØ tiªu tµi chÝnh trung gian lµ "l·i gép "
L·i gép = Doanh thu thuÇn - Gi¸ vèn hµng b¸n
- Chi phÝ b¸n hµng: gåm c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸,
dÞch vô nh-: tiÒn l-¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp tr¶ cho nh©n viªn b¸n hµng, tiÕp thÞ ®ãng
gãi b¶o qu¶n, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ vËt liÖu bao b×, dông cô ®å dïng, chi
phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ b¶o hµnh, qu¶ng c¸o….
- Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: bao gåm c¸c chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, qu¶n
lý hµnh chÝnh vµ c¸c chi phÝ chung kh¸c cã liªn quan tíi toµn bé ho¹t ®éng kinh doanh
cña doanh nghiÖp nh- tiÒn l-¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp tr¶ cho ban gi¸m ®èc vµ nh©n
viªn qu¶n lý ë c¸c phßng ban, chi phÝ vËt liÖu tiªu dïng cho v¨n phßng, khÊu hao tµi
s¶n cè ®Þnh dïng chung toµn doanh nghiÖp ….
Qua viÖc x¸c ®Þnh trªn ta cã thÓ tæng kÕt c¸ch x¸c ®Þnh lîi nhuËn ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp theo s¬ ®å sau:
L·i gép
Doanh thu tiªu thô
Doanh thu thuÇn
s¶n phÈm hµng ho¸
dÞch vô
Lîi nhuËn tõ H§KD
Gi¸ vèn hµng b¸n
Chi phÝ b¸n hµng &
Chi phÝ QLDN
C¸c kho¶n gi¶m trõ
* Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh: Lµ sè chªnh lÖch gi÷a thu nhËp ho¹t ®éng tµi
chÝnh vµ chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh
Lîi nhuËn ho¹t ®éng tµi chÝnh ®-îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
Lîi nhuËn ho¹t
®éng tµi chÝnh
=
Doanh thu ho¹t
®éng tµi chÝnh
-
Chi
phÝ
ho¹t
®éng tµi chÝnh
-
ThuÕ gi¸n thu
(nÕu cã)
C¸c kho¶n nµy bao gåm:
- Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng gãp vèn liªn doanh.
- Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng ®Çu t-, mua b¸n chøng kho¸n ng¾n vµ dµi h¹n.
- Lîi nhuËn vÒ cho thuª tµi s¶n.
- Lîi nhuËn do kinh doanh ngo¹i tÖ.
- Hoµn nhËp sè d- kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t- chøng kho¸n ng¾n vµ dµi
h¹n.
9
- L·i tiÒn göi ng©n hµng hoÆc l·i cho vay c¸c ®èi t-îng kh¸c.
- Lîi nhuËn vÒ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t- kh¸c.
*Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng bÊt th-êng :
Lµ nh÷ng kho¶n lîi nhuËn kh«ng dù tÝnh tr-íc hoÆc cã dù kiÕn nh-ng Ýt cã kh¶
n¨ng thùc hiÖn hoÆc nh÷ng kho¶n thu mang tÝnh chÊt kh«ng th-êng xuyªn. Nh÷ng
kho¶n lîi nhuËn bÊt th-êng cã thÓ do chñ quan hoÆc do kh¸ch quan mang l¹i.
Lîi nhuËn ho¹t ®éng bÊt th-êng ®-îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
Lîi
nhuËn
®éng bÊt th-êng
ho¹t
=
Doanh thu
bÊt th-êng
-
Chi phÝ
bÊt th-êng
-
ThuÕ gi¸n thu
(nÕu cã)
- Thu nhËp bÊt th-êng gåm:
+ C¸c kho¶n nî khã ®ßi ®· duyÖt bá (theo dâi ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n) nay
®ßi ®-îc.
+ C¸c kho¶n ph¶i tr¶ nh-ng kh«ng cã chñ nî.
+ Chªnh lÖch nh-îng b¸n thanh lý tµi s¶n.
+ Thu tõ viÖc b¸n vËt t- , phÕ liÖu tµi s¶n thõa.
+ C¸c kho¶n lîi tøc n¨m tr-íc bá sãt ch-a ghi sæ.
+ Sè d- hoµn nhËp quü c¸c kho¶n dù phßng, gi¶m gi¸, ph¶i thu khã ®ßi.
+ C¸c kho¶n thu nhËp bÊt th-êng kh¸c: tiÒn ®-îc ph¹t, tiÒn ®-îc båi th-êng,
ng©n s¸ch tho¸i thu thuÕ, c¸c kho¶n trÝch thµnh s¶n phÈm thõa khi hÕt h¹n…
- Chi phÝ bÊt th-êng: lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn c¸c nghiÖp vô riªng biÖt víi
ho¹t ®éng bÊt th-êng, còng cã thÓ lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ bÞ bá sãt tõ nh÷ng n¨m tr-íc
khi lªn b¸o c¸o. Nh÷ng kho¶n chi phÝ bÊt th-êng cã thÓ do chñ quan hay kh¸ch quan
doanh nghiÖp mang l¹i bao gåm.:
+ Chi phÝ thanh lý, nh-îng b¸n tµi s¶n cè ®Þnh.
+ Hao hôt vËt t- hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn trong kho.
+ C¸c kho¶n lç hoÆc chi phÝ do kÕ to¸n bÞ nhÇm lÉn hay bá sãt khi vµo sæ.
+ Chi phÝ cho viÖc thu håi c¸c kho¶n nî ®· xo¸.
+ C¸c chi phÝ bÊt th-êng kh¸c nh-: tiÒn ph¹t, tiÒn båi th-êng do vi ph¹m hîp
®ång, tiÒn ph¹t thuÕ, truy nép thuÕ…
Sau khi thu ®-îc lîi nhuËn, doanh nghiÖp ph¶i nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp,
phÇn cßn l¹i lµ l·i thùc cña doanh nghiÖp.
Lîi nhuËn sau thuÕ = Tæng lîi nhuËn - thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp
10
ý nghÜa: X¸c ®Þnh chÝnh x¸c lîi nhuËn cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi doanh nghiÖp.
Nã ®¶m b¶o ph¶n ¸nh ®óng kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp trong mét
thêi kú nhÊt ®Þnh (th-êng lµ mét n¨m), lµ c¬ së cho viÖc ®¸nh gi¸ n¨ng lùc ho¹t ®éng
cña doanh nghiÖp trªn th-¬ng tr-êng, ®ång thêi lµ c¬ së cho viÖc ph©n phèi ®óng ®¾n
lîi nhuËn ®Æt ra ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp
®-îc tiÕn hµnh mét c¸ch th-êng xuyªn, liªn tôc.
2. Ph©n phèi lîi nhuËn trong doanh nghiÖp
Ph©n phèi lîi nhuËn kh«ng ph¶i lµ viÖc ph©n chia sè tiÒn l·i mét c¸ch ®¬n thuÇn
mµ lµ viÖc gi¶i quyÕt tæng hîp c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ diÔn ra ®èi víi doanh nghiÖp.
ViÖc ph©n phèi ®óng ®¾n sÏ trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t
triÓn, t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp tiÕp tôc c«ng viÖc kinh doanh
cña m×nh vµ ng-îc l¹i.
2.1 Yªu cÇu cña viÖc ph©n phèi lîi nhuËn doanh nghiÖp
Qu¸ tr×nh ph©n phèi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ph¶i ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu c¬
b¶n sau ®©y:
- Doanh nghiÖp cÇn gi¶i quyÕt hµi hoµ mèi quan hÖ vÒ lîi Ých gi÷a Nhµ n-íc,
doanh nghiÖp vµ ng-êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. Mèi quan hÖ nµy thÓ hiÖn ë tû lÖ
thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ tû lÖ trÝch lËp c¸c quü khen th-ëng phóc lîi
cña doanh nghiÖp .
- Qu¸ tr×nh ph©n phèi lîi nhuËn ph¶i ®¶m b¶o mèi quan hÖ c©n ®èi gi÷a tÝch luü
vµ tiªu dïng, gi÷a t¸i s¶n xuÊt kinh doanh gi¶n ®¬n vµ t¸i s¶n xuÊt kinh doanh më
réng. Mèi quan hÖ nµy ®-îc thÓ hiÖn ë tû lÖ trÝch lËp c¸c quü cña doanh nghiÖp, trong
®ã phÇn lîi nhuËn ®Ó t¸i ®Çu t- vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc chó träng mét
c¸ch tho¶ ®¸ng.
2.2 Tr×nh tù ph©n phèi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp
Néi dung c¬ b¶n cña viÖc ph©n phèi lîi nhuËn doanh nghiÖp sÏ tuú thuéc vµo
®Æc ®iÓm së h÷u cña tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c nhau
Dùa theo c¸c yªu cÇu vÒ ph©n phèi lîi nhuËn, quy tr×nh ph©n phèi lîi nhuËn cña
doanh nghiÖp th-¬ng m¹i ®-îc tiÕn hµnh theo tr×nh tù sau:
Doanh nghiÖp nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cho ng©n s¸ch theo luËt ®Þnh
(32%)
11
Doanh nghiÖp nép tiÒn thu sö dông vèn cña ng©n s¸ch Nhµ n-íc (nÕu lµ doanh
nghiÖp Nhµ n-íc) (3.6% - 6%)
Trõ c¸c kho¶n tiÒn ph¹t, vi ph¹m kû luËt thu nép ng©n s¸ch, vi ph¹m hµnh chÝnh
hîp ®ång, ph¹t nî qu¸ h¹n, c¸c kho¶n chi phÝ kh«ng hîp lÖ ch-a ®-îc trõ khi x¸c ®Þnh
thuÕ thu nhËp ph¶i nép, c¸c kho¶n lç ch-a ®-îc trõ vµo thu nhËp tr-íc thuÕ thu nhËp
doanh nghiÖp .
Ph©n chia kÕt qu¶ ho¹t ®éng cho c¸c bªn tham gia liªn doanh theo hîp ®ång ®·
ký kÕt hoÆc chia l·i cæ phÇn cho c¸c cæ ®«ng (nÕu cã).
TrÝch lËp c¸c quü cña doanh nghiÖp.
Quy tr×nh ph©n phèi lîi nhuËn cã thÓ tæng qu¸t theo s¬ ®å sau:
Lîi nhuËn tõ
Lîi nhuËn tõ
Lîi nhuËn tõ
Lîi nhuËn tõ
ho¹t ®éng
ho¹t ®éng
ho¹t ®éng tµi
ho¹t ®éng
kinh doanh
kinh doanh
chÝnh
bÊt th-êng
chÝnh
phô
Tæng lîi nhuËn
Nép thuÕ
thu nhËp
doanh
nghiÖp
ThuÕ
thu nhËp
doanh
nghiÖp
Nép tiÒn
thu sö dông
vèn ng©n
s¸ch (nÕu
lµ DNNN)
ThuÕ
thu nhËp
bæ sung
Bï ®¾p chi
phÝ bÊt hîp
lý ...
(nÕu cã)
Quü ®Çu
t- ph¸t
triÓn
Chia liªn
doanh hoÆc
l·i cæ phÇn
TrÝch lËp
c¸c quü
doanh
nghiÖp
Quü dù
phßng
tµi chÝnh
Quü dù
Quü khen
phßng
th-ëng vµ
trî cÊp
phóc lîi
mÊt viÖc
III. KÕ ho¹ch ho¸ lîi nhuËn vµ c¸c chØ tiªu ®¸nhlµm
gi¸ t×nh h×nh
thùc hiÖn lîi nhuËn doanh nghiÖp
1. KÕ ho¹ch ho¸ lîi nhuËn vµ sù cÇn thiÕt ph¶i lËp kÕ ho¹ch lîi nhuËn
* KÕ ho¹ch ho¸ lîi nhuËn:
KÕ ho¹ch lîi nhuËn hµng n¨m lµ mét kÕ ho¹ch tµi chÝnh tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt
12
qu¶ cuèi cïng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp vµ lµ mét bé
phËn cña hÖ thèng kÕ ho¹ch tµi chÝnh doanh nghiÖp .
* Sù cÇn thiÕt cña viÖc lËp kÕ ho¹ch lîi nhuËn
Trong s¶n xuÊt kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, c¸c doanh nghiÖp ®Òu rÊt chó
ý ®Õn hiÖu qu¶ cña c«ng viÖc, chi phÝ, lao ®éng, vËt t-, tiÒn vèn. ViÖc s¶n xuÊt ra mét
lo¹i s¶n phÈm nµo ®ã ®Òu khiÕn doanh nghiÖp ph¶i tÝnh to¸n x©y dùng mèi quan hÖ
gi÷a chi phÝ vµ thu nhËp, s¶n xuÊt ra bao nhiªu s¶n phÈm víi gi¸ b¸n lµ bao nhiªu th×
®¶m b¶o hoµ ®-îc vèn bá ra vµ bao nhiªu s¶n phÈm ®-îc s¶n xuÊt vµ tiªu thô th× mang
l¹i møc l·i theo dù kiÕn. Nh- ta ®· biÕt lîi nhuËn lµ kÕt qu¶ tµi chÝnh cuèi cïng, nã
chÞu ¶nh h-ëng cña nhiÒu nh©n tè, cã nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ chñ quan, cã nh÷ng
nh©n tè thuéc vÒ kh¸ch quan vµ nã cã sù bï trõ lÉn nhau. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
kinh doanh, doanh nghiÖp lu«n ph¶i ®øng tr-íc nh÷ng t×nh huèng ph¸t sinh ¶nh h-ëng
xÊu ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. C¸c t×nh huèng ®ã cã thÓ do bªn
ngoµi t¸c ®éng nh- khÝ hËu, thêi tiÕt… kÕt qu¶ lµ lµm cho mét phÇn lîi nhuËn cña
doanh nghiÖp bÞ gi¶m ®i. Nh- vËy, nhµ qu¶n lý cã thÓ ph¶i chÊp nhËn mét møc lç c¸
biÖt ®Ó thu ®-îc lîi nhuËn tæng thÓ cao. Tuy nhiªn ®Ó chÊp nhËn mét møc lç nh- vËy
®ßi hái ng-êi qu¶n lý ph¶i tÝnh to¸n kü, kiÓm so¸t chÆt chÏ nÕu kh«ng sÏ lµm cho toµn
bé ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp bÞ lç.
H¬n n÷a do ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh, ®iÒu kiÖn giao th«ng vËn t¶i, vËn
chuyÓn hµng ho¸, thÞ tr-êng tiªu thô, thêi ®iÓm tiªu thô kh¸c nhau th-êng lµm cho lîi
nhuËn thu ®-îc gi÷a c¸c doanh nghiÖp còng kh«ng gièng nhau. ViÖc bè trÝ s¾p xÕp
m¹ng l-íi kinh doanh cho thuËn tiÖn lµm gi¶m c¸c chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì, b¶o
qu¶n phôc vô ®-îc tèi ®a ng-êi tiªu dïng còng lµ mét yÕu tè lµm chi phÝ cña doanh
nghiÖp gi¶m xuèng, n©ng cao lîi nhuËn doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã viÖc gi÷ v÷ng vµ
më réng thÞ tr-êng tiªu thô, n©ng cao chÊt l-îng mÉu m·, hoµn thiÖn thªm chøc n¨ng
s¶n phÈm còng lµ mét yÕu tè quan träng gãp phÇn n©ng cao lîi nhuËn cña doanh
nghiÖp. TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè trªn lµm cho sè lîi nhuËn gi÷a c¸c ho¹t ®éng trong tõng
thêi kú cña doanh nghiÖp còng kh«ng gièng nhau. Do ®ã hµng n¨m tr-íc khi b-íc vµo
n¨m kÕ ho¹ch cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i lËp kÕ
ho¹ch lîi nhuËn.
KÕ ho¹ch lîi nhuËn gióp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp dù kiÕn ®-îc sè l·i
mµ doanh nghiÖp sÏ t¹o ra trong n¨m, tõ ®ã gióp cho doanh nghiÖp cã kÕ ho¹ch tæ chøc
13
kinh doanh, tiªu thô s¶n phÈm, ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng
môc tiªu. MÆt kh¸c biÕt tr-íc quy m« lîi nhuËn sÏ ®¹t ®-îc gióp cho doanh nghiÖp cã
thÓ chñ ®éng trong viÖc ph©n phèi vµ sö dông lîi nhuËn mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt.
* Ph-¬ng ph¸p lËp kÕ ho¹ch ho¸ lîi nhuËn:
ViÖc lËp kÕ ho¹ch ph¶i kÕt hîp víi viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh
doanh, ph©n tÝch tµi chÝnh, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn. Th«ng qua viÖc ph©n tÝch ®iÓm hoµ
vèn, doanh nghiÖp cã thÓ rót ra nh÷ng kÕt luËn cÇn thiÕt ®èi víi tõng mÆt hµng nh-:
khèi l-îng hµng ho¸ tiªu thô, gi¸ b¸n tèi -u ®Ó ®¹t ®-îc møc lîi nhuËn dù tÝnh.
C¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch lîi nhuËn bao gåm: tæng møc lîi nhuËn, tû suÊt lîi nhuËn
doanh thu, tû suÊt lîi nhuËn vèn, tû suÊt lîi nhuËn chi phÝ (c¸ch thøc x¸c ®Þnh ®· ®-îc
®Ò cËp ë phÇn trªn).
§Ó dù kiÕn møc lîi nhuËn trong kú ng-êi ta sö dông ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh lîi
nhuËn trùc tiÕp vµ ph-¬ng ph¸p s¶n l-îng hoµ vèn. Ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh lîi nhuËn
trùc tiÕp cã -u ®iÓm ®¬n gi¶n dÔ tÝnh nh-ng kh«ng phï hîp víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt
nhiÒu mÆt hµng. Ph-¬ng ph¸p s¶n l-îng hoµ vèn gióp doanh nghiÖp thÊy ®-îc mèi
quan hÖ gi÷a lîi nhuËn ®¹t ®-îc trong kú víi quy m« kinh doanh vµ chi phÝ kinh doanh
cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy cã ý nghÜa to lín cho viÖc lùa chän quy m« kinh doanh
hîp lý ®Ó tèi ®a ho¸ lîi nhuËn doanh nghiÖp. Dï x¸c ®Þnh lîi nhuËn theo ph-¬ng ph¸p
nµo th× chóng ta ®Òu thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i lËp kÕ ho¹ch ho¸ lîi nhuËn.
2. C¸c chØ tiªu tµi chÝnh ®¸nh gi¸ t×nh h×nh lîi nhuËn doanh nghiÖp
§Ó ®¸nh gi¸ chÊt l-îng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ng-êi
ta cã thÓ sö dông chØ tiªu lîi nhuËn tuyÖt ®èi. Tuy nhiªn ta kh«ng thÓ coi nã lµ chØ tiªu
duy nhÊt, còng kh«ng thÓ chØ dïng nã ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l-îng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau v× :
Lîi nhuËn lµ kÕt qu¶ tµi chÝnh cuèi cïng, nã chÞu ¶nh h-ëng bëi nhiÒu nh©n tè,
cã nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ chñ quan, cã nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ kh¸ch quan vµ cã sù
bï trõ lÉn nhau. Do ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh, ®iÒu kiÖn vËn chuyÓn, thÞ tr-êng
tiªu thô th-êng lµm cho lîi nhuËn doanh nghiÖp còng kh«ng gièng nhau.
C¸c doanh nghiÖp cïng lo¹i nÕu quy m« s¶n xuÊt kh¸c nhau th× lîi nhuËn thu
®-îc sÏ kh¸c nhau. ë c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín nÕu c«ng t¸c qu¶n lý kÐm
nh-ng sè lîi nhuËn thu ®-îc vÉn cã thÓ lín h¬n nhiÒu nh÷ng doanh nghiÖp quy m«
14
nhá nh-ng c«ng t¸c qu¶n lý tèt h¬n. Cho nªn ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n chÊt l-îng ho¹t
®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi chØ tiªu lîi nhuËn tuyÖt ®èi cßn ph¶i sö
dông chØ tiªu t-¬ng ®èi lµ tû su©t lîi nhuËn hay hÖ sè sinh lêi.
Cã nhiÒu c¸ch x¸c ®Þnh tû suÊt lîi nhuËn, mçi c¸ch cã mét néi dung kinh tÕ
kh¸c nhau cô thÓ:
2.1 Tû suÊt lîi nhuËn vèn: Lµ quan hÖ tû lÖ gi÷a sè lîi nhuËn tr-íc (hoÆc sau) thuÕ
®¹t ®-îc trong kú víi sè vèn sö dông b×nh qu©n (gåm c¶ vèn cè ®Þnh vµ vèn l-u ®éng)
hoÆc vèn chñ së h÷u.
ChØ tiªu nµy ®-îc tÝnh theo c«ng thøc: Tsv =
P
Vbq
Trong ®ã: Tsv : Tû suÊt lîi nhuËn vèn
P : Lîi nhuËn tr-íc (hoÆc sau) thuÕ ®¹t ®-îc trong kú
Vbq: Tæng sè vèn s¶n suÊt ®-îc sö dông b×nh qu©n trong kú (c¶ vèn cè ®Þnh
vµ vèn l-u ®éng) hoÆc vèn chñ së h÷u.
Vèn cè ®Þnh ®-îc x¸c ®Þnh b»ng nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh trõ ®i sè tiÒn khÊu
hao luü kÕ ®· thu håi .
Vèn l-u ®éng bao gåm vèn dù tr÷ s¶n xuÊt, vèn thµnh phÈm dë dang, b¸n thµnh
phÈm tù chÕ, vèn thµnh phÈm.
ý nghÜa: ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh cø bá ra 100 ®ång vèn th× doanh nghiÖp thu vÒ ®-îc
bao nhiªu ®ång lîi nhuËn .
Tû suÊt lîi nhuËn vèn cho phÐp ta ®¸nh gi¸ ®-îc hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý
vµ sö dông vèn cña doanh nghiÖp trong kú. Tõ ®ã gióp doanh nghiÖp t×m ra nh÷ng kh¶
n¨ng tiÒm tµng vµ nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp lµm cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông vèn
cao h¬n.
2.2 Tû suÊt lîi nhuËn gi¸ thµnh : Lµ quan hÖ tû lÖ gi÷a lîi nhuËn tr-íc (hoÆc sau)
thuÕ cña s¶n phÈm tiªu thô so víi gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm hµng ho¸ tiªu thô.
ChØ tiªu nµy ®-îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Tsg =
P
Zt
Trong ®ã: Tsg : Tû suÊt lîi nhuËn gi¸ thµnh
P : Lîi nhuËn tr-íc (hoÆc sau) thuÕ ®¹t ®-îc trong kú
Zt : Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm hµng ho¸ tiªu thô trong kú.
ý nghÜa: ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh trong 100 ®ång doanh thu th× doanh nghiÖp thu vÒ ®-îc
15
bao nhiªu ®ång lîi nhuËn, ®ång thêi nã còng ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ cña chi phÝ bá vµo s¶n
xuÊt vµ tiªu thô trong kú .
2.3 Tû suÊt lîi nhuËn doanh thu: Lµ quan hÖ tû lÖ gi÷a lîi nhuËn tr-íc thuÕ hoÆc sau
thuÕ s¶n phÈm tiªu thô víi doanh thu tiªu thô s¶n ®¹t ®-îc trong kú.
ChØ tiªu nµy ®-îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
P
Tst = T
Trong ®ã: Tst : Tû suÊt lîi nhuËn gi¸ thµnh
P: Lîi nhuËn tr-íc (hoÆc sau) thuÕ ®¹t ®-îc trong kú
T: Doanh thu tiªu thô s¶n phÈm trong kú
ý nghÜa: ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh doanh nghiÖp cø b¸n ®-îc 100 ®ång doanh thu th× sÏ
thu ®-îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. NÕu chØ tiªu nµy cña doanh nghiÖp thÊp h¬n chØ
tiªu chung cña toµn ngµnh th× chøng tá doanh nghiÖp ®· b¸n hµng víi gi¸ thÊp hoÆc
gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp cao h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c.
IV. C¸c biÖn ph¸p n©ng cao lîi nhuËn trong doanh nghiÖp
1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¶i n©ng cao lîi nhuËn
XuÊt ph¸t tõ vai trß cña lîi nhuËn còng nh- tõ môc tiªu vµ ®éng lùc ph¸t triÓn
cña doanh nghiÖp ta thÊy viÖc n©ng cao lîi nhuËn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp cã ý nghÜa v« cïng quan träng v×: Trong ®iÒu kiÖn h¹ch to¸n kinh
doanh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, doanh nghiÖp cã tån t¹i vµ ph¸t triÓn hay kh«ng ®iÒu ®ã
hoµn toµn phô thuéc vµo viÖc doanh nghiÖp cã t¹o ra ®-îc lîi nhuËn hay kh«ng. Hay
nãi c¸ch kh¸c, lîi nhuËn võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc võa lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ
ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
lµ nh»m ®¹t tíi môc tiªu lîi nhuËn trong khu«n khæ cña ph¸p luËt. XuÊt ph¸t tõ môc
tiªu ®ã trong kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp lu«n t×m cho m×nh mét con ®-êng riªng tèi
-u ®Ó cã thÓ tho¶ m·n cao nhÊt nhu cÇu cña thÞ tr-êng vµ ®¹t tíi møc lîi nhuËn tèi ®a.
Nh- vËy ®éng lùc lîi nhuËn ®· thóc ®Èy doanh nghiÖp ho¹t ®éng ngµy cµng më réng.
Vµ ng-îc l¹i khi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®· ®-îc më réng th×
tÊt yÕu sÏ ®-a lîi nhuËn doanh nghiÖp ngµy mét t¨ng lªn. MÆt kh¸c, muèn ®øng v÷ng
trong cuéc c¹nh tranh khèc liÖt cña thÞ tr-êng th× ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh
nghiÖp ph¶i cã hiÖu qu¶, tøc lµ cã lîi nhuËn. Cã lîi nhuËn c¸c doanh nghiÖp míi cã
tiÒn ®Ò vËt chÊt ®Ó b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn kinh doanh, më réng quy m« kinh
16
doanh hay nãi c¸ch kh¸c lµ ®Ó tån t¹i vÇ ph¸t triÓn, cßn ng-îc l¹i nÕu doanh nghiÖp
kinh doanh kh«ng cã lîi nhuËn, vèn cña doanh nghiÖp sÏ mÊt dÇn vµ ®Èy doanh nghiÖp
tíi bªn bê cña sù ph¸ s¶n.
H¬n n÷a, nÕu ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, tøc lµ cã lîi nhuËn th×
doanh nghiÖp sÏ nhanh chãng thu håi vèn ®Çu t- cho s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó tõng b-íc
thay ®æi quy tr×nh c«ng nghÖ tiªn tiÕn cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña x· héi. Lîi
nhuËn cao sÏ gióp cho tèc ®é tÝch luü cña doanh nghiÖp cµng nhanh, vèn kinh doanh
còng t¨ng nhanh t¹o uy tÝn vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ
tr-êng, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp dµnh th¾ng lîi víi hiÖu qu¶ kinh doanh cao
nhÊt trªn c¬ së ®¸p øng tèt nhÊt c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô cho nhu cÇu x· héi.
Vµ chÝnh lîi nhuËn n¨m tr-íc sÏ lµ c¬ së ®Ó t¨ng thªm lîi nhuËn cho doanh nghiÖp vµo
n¨m sau. Khi lîi nhuËn t¨ng, c¸n bé c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp sÏ cã møc thu
nhËp tho¶ ®¸ng, doanh nghiÖp cã tiÒn ®Ó chi c¸c kho¶n l-¬ng, phóc lîi khen th-ëng.
§©y chÝnh lµ ®ßn bÈy kinh tÕ kÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o, tù gi¸c, ph¸t huy hÕt
kh¶ n¨ng tiÒm tµng cña ng-êi lao ®éng, t¹o ra sù g¾n kÕt gi÷a ng-êi lao ®éng víi môc
tiªu vµ lîi Ých cña doanh nghiÖp, nhê vËy mµ n¨ng suÊt lao ®éng sÏ kh«ng ngõng t¨ng
lªn. Râ rµng ®©y lµ nh©n tè quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, n©ng cao lîi
nhuËn doanh nghiÖp.
Ngoµi ra, khi lîi nhuËn doanh nghiÖp t¨ng th× nguån thu cña ng©n s¸ch Nhµ
n-íc (trªn c¬ së nghÜa vô ®èi víi Nhµ n-íc cña doanh nghiÖp) còng t¨ng, ®iÒu nµy gãp
phÇn vµo viÖc thóc ®Èy sù tiÕn bé x· héi.
Nh- vËy, lîi nhuËn kh«ng chØ lµ niÒm m¬ -íc cña c¸c nhµ ®Çu t-, nhµ kinh
doanh mµ cßn cña c¶ nh÷ng ng-êi lao ®éng vµ ng©n s¸ch Nhµ n-íc. Lîi nhuËn lµ
ph-¬ng tiÖn ®Ó doanh nghiÖp chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh vµ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù
sèng cßn còng nh- sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Do ®ã, n©ng cao lîi nhuËn doanh
nghiÖp lµ ®iÒu tÊt yÕu kh¸ch quan ®èi víi mäi doanh nghiÖp, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn
nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng c¹nh tranh gay g¾t nh- hiÖn nay.
2. C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng tíi lîi nhuËn
§Ó cã thÓ t×m nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh»m ®¹t tíi møc lîi nhuËn mong
muèn, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i nghiªn cøu sù ¶nh h-ëng cña c¸c nh©n tè ®Õn kÕt
qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trong c¸c nh©n tè ®ã cã nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ
bªn trong (chñ quan cña doanh nghiÖp) nh-ng còng cã thÓ lµ nh÷ng nh©n tè kh¸ch
17
quan bªn ngoµi kh«ng thuéc tÇm kiÓm so¸t cña doanh nghiÖp. TÊt c¶ c¸c nh©n tè ®ã cã
thÓ t¸c ®éng cã lîi hoÆc bÊt lîi tíi ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cô thÓ:
2.1 C¸c nh©n tè kh¸ch quan
Thø nhÊt lµ thÞ tr-êng vµ sù c¹nh tranh: thÞ tr-êng ¶nh h-ëng trùc tiÕp ¶nh
h-ëng tíi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, bëi v× doanh nghiÖp cung cÊp hµng ho¸ ra thÞ
tr-êng lµ nh»m môc ®Ých phôc vô nhu cÇu cña ng-êi tiªu dïng ®Ó kiÕm lêi. Sù biÕn
®éng cña cung vµ cÇu trªn thÞ tr-êng sÏ ¶nh h-ëng tíi khèi l-îng hµng ho¸ b¸n ra cña
doanh nghiÖp. NÕu cung lín h¬n cÇu, chøng tá nhu cÇu vÒ mÆt hµng kinh doanh ®·
®-îc ®¸p øng ®Çy ®ñ, viÖc t¨ng khèi l-îng hµng ho¸ b¸n ra lµ hÕt søc khã kh¨n - ®iÒu
nµy ¶nh h-ëng bÊt lîi tíi yªu cÇu t¨ng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Ng-îc l¹i, nÕu
cung nhá h¬n cÇu chøng tá mÆt hµng kinh doanh cña doanh nghiÖp ®ang ®-îc ng-êi
tiªu dïng quan t©m vµ -a thÝch - nãi c¸ch kh¸c doanh nghiÖp ch-a ®¸p øng ®-îc hÕt
nhu cÇu thÞ tr-êng, lóc nµy doanh nghiÖp dÔ dµng ®Èy m¹nh ho¹t ®éng b¸n ra ®Ó t¨ng
doanh thu vµ t¨ng lîi nhuËn. Khi nh¾c tíi thÞ tr-êng ta kh«ng thÓ bá qua yÕu tè c¹nh
tranh bëi c¹nh tranh lµ mét quy luËt tÊt yÕu cña thÞ tr-êng. Ngµy nay mäi doanh
nghiÖp ®Òu ph¶i ®èi mÆt víi vÊn ®Ò nµy. C¹nh tranh trªn thÞ tr-êng lu«n ¶nh h-ëng tíi
ho¹t ®éng tiªu thô hµng ho¸ cña doanh nghiÖp, do ®ã nã t¸c ®éng lín ®Õn sù tån t¹i vµ
ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp ®ã. V× thÕ, doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu ®èi thñ c¹nh
tranh ®Ó cã thÓ x¸c ®Þnh vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ tr-êng, tõ ®ã x©y dùng mét chiÕn l-îc
c¹nh tranh ®óng ®¾n, ph-¬ng thøc c¹nh tranh cã lîi nhÊt ®Ó thu ®-îc hiÖu qu¶ kinh
doanh cao nhÊt t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp.
Thø hai lµ gi¸ c¶ hµng ho¸ tiªu thô: gi¸ b¸n t¸c ®éng ®Õn khèi l-îng hµng ho¸
vµ do ®ã t¸c ®éng ®Õn doanh thu, lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. VÒ nguyªn t¾c theo quy
luËt c¹nh tranh vµ quy luËt cung cÇu khi gi¸ gi¶m th× møc tiªu thô t¨ng vµ ng-îc l¹i.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng gi¸ c¶ hµng ho¸ nhÊt trÝ víi gi¸ trÞ vµ dao ®éng theo quy
luËt cung cÇu. Doanh nghiÖp kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®-îc møc gi¸ trªn thÞ tr-êng. Lîi
nhuËn cña doanh nghiÖp sÏ kh«ng bÞ gi¶m nÕu møc gi¶m gi¸ b¸n nhá h¬n møc t¨ng
khèi l-îng hµng b¸n vµ doanh thu v-ît qu¸ ®iÓm hoµ vèn hay møc t¨ng cña gi¸ b¸n
lín h¬n møc gi¶m cña khèi l-îng hµng b¸n.
Thø ba lµ chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ n-íc: vai trß chñ ®¹o cña Nhµ n-íc trong
nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua viÖc ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng kinh tÕ ë tÇm vÜ
m«. Nhµ n-íc ®Þnh h-íng, khuyÕn khÝch hay h¹n chÕ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc kinh
18
tÕ nãi chung vµ doanh nghiÖp nãi riªng b»ng chÝnh s¸ch, luËt lÖ vµ c¸c c«ng cô tµi
chÝnh. Cô thÓ Nhµ n-íc t¹o ra hµnh lang ph¸p lý ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng cña
mäi doanh nghiÖp, ®ång thêi th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch thuÕ Nhµ n-íc thùc hiªn tèt
c«ng viÖc ®iÒu tiÕt vÜ m« cña m×nh. Tãm l¹i, thuÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ kh¸c cña
Nhµ n-íc ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn vÊn ®Ò ®Çu t-, tiªu dïng x· héi, gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch
vô trªn thÞ tr-êng…vµ v× vËy nã t¸c ®éng tíi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra, sù
biÕn ®éng cña gi¸ c¶ tiÒn tÖ, nh©n tè chÊt l-îng hµng ho¸ (®èi víi doanh nghiÖp chØ
ho¹t ®éng kinh doanh thuÇn tuý) còng lµ nh©n tè kh¸ch quan ¶nh h-ëng tíi lîi nhuËn
cña doanh nghiÖp.
2.2 C¸c nh©n tè chñ quan:
Thø nhÊt lµ nh©n tè con ng-êi: cã thÓ nãi con ng-êi lu«n ®ãng vai trß trung t©m
vµ cã ¶nh h-ëng tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. §¨c biÖt trong
nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng nh- hiÖn nay khi c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¹nh tranh víi nhau mét
c¸ch gay g¾t th× con ng-êi l¹i cµng kh¼ng ®Þnh ®-îc m×nh lµ nh©n tè quan träng t¹o ra
lîi nhuËn. ChØ trªn tinh thÇn h¨ng say lao ®éng, ph¸t huy hÕt søc s¸ng t¹o vµ t©m huyÕt
cña m×nh th× n¨ng suÊt lao ®éng cña ng-êi lao ®éng míi ®-îc n©ng cao - tõ ®ã n©ng
cao lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Khoa häc ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®· t¹o ra nhiÒu m¸y
mãc gãp phÇn gi¶i phãng søc lao ®éng song kh«ng v× thÕ mµ vai trß cña con ng-êi
gi¶m ®i mµ cµng kh¼ng ®Þnh sù cÇn thiÕt cña ®éi ngò c¸n bé cã ý thøc tr¸ch nhiÖm,
tr×nh ®é chuyªn m«n vµ ®Æc biÖt lµ tr×nh ®é qu¶n lý.
Thø hai lµ nh©n tè chÊt l-îng vµ khèi l-îng hµng ho¸ tiªu thô: khèi l-îng hµng
ho¸ tiªu thô ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi doanh thu cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i bëi:
"Doanh thu = Sè l-îng hµng b¸n tiªu thô * gi¸ b¸n ". Do ®ã khi c¸c yÕu tè kh¸c kh«ng
®æi th× khèi l-îng hµng ho¸ tiªu thô t¨ng, doanh thu sÏ t¨ng kÐo theo lîi nhuËn sÏ t¨ng
vµ ng-îc l¹i. Nh- vËy, khèi l-îng hµng ho¸ tiªu thô th«ng qua doanh thu ¶nh h-ëng
gi¸n tiÕp tíi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× chÊt l-îng
s¶n phÈm s¶n xuÊt ra, cßn ®èi víi doanh nghiÖp chØ tiªn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh
thuÇn tuý th× chÊt l-îng dÞch vô mµ doanh nghiÖp t¹o ra trong b¸n hµng lµ nh©n tè chñ
quan t¸c ®éng rÊt lín ®Õn khèi l-îng hµng ho¸ tiªu thô - v× vËy ¶nh h-ëng tíi lîi
nhuËn cña doanh nghiÖp.
Thø ba lµ nh©n tè kÕt cÊu hµng ho¸ tiªu thô: trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Ó
n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ, gi¶m rñi ro trong kinh doanh c¸c doanh nghiÖp th-êng kinh
19
doanh nhiÒu lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau. Tuy nhiªn gi¸ c¶, tèc ®é tiªu thô, møc ®é phï
hîp víi thÞ hiÕu tiªu dïng cña c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau lµ kh¸c nhau. Tõ ®ã cho
thÊy c¬ cÊu mÆt hµng kinh doanh còng ¶nh h-ëng tíi lîi nhuËn. Do vËy, nÕu doanh
nghiÖp n¾m b¾t ®-îc nhu cÇu, thÞ hiÕu ng-êi tiªu dïng, nghiªn cøu chu kú sèng cña
s¶n phÈm, ®-a ra kÕt cÊu hµng ho¸ hîp lý sÏ tr¸nh ®-îc t×nh tr¹ng ø ®äng khi khèi
l-îng hµng ho¸ qu¸ lín so víi møc cÇu cña thÞ tr-êng hoÆc cã thÓ bá lì c¬ héi tèt
trong kinh doanh khi nhu cÇu cña thÞ tr-êng lín nh-ng doanh nghiÖp l¹i dù tr÷ qu¸ Ýt.
Thø t- lµ kh¶ n¨ng vÒ vèn: vèn lµ tiÒn ®Ò vËt chÊt cho ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp, do vËy nã lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu
qu¶ kinh doanh vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh trªn thÞ
tr-êng, doanh nghiÖp nµo cã lîi thÕ vÒ vèn th× sÏ cã lîi thÕ trong kinh doanh. Kh¶
n¨ng vÒ vèn dåi dµo sÏ gióp doanh nghiÖp chíp ®-îc thêi c¬, cã ®iÒu kiÖn më réng
quy m« s¶n xuÊt, c¶i tiÕn trang thiÕt bÞ m¸y mãc kü thuËt, më réng thÞ tr-êng tõ ®ã t¹o
®iÒu kiÖn cho viÖc t¨ng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.
3. C¸c biÖn ph¸p n©ng cao lîi nhuËn cña doanh nghiÖp
Kh«ng ngõng n©ng cao lîi nhuËn lµ môc tiªu mµ c¸c doanh nghiÖp lu«n h-íng
tíi trong s¶n xuÊt kinh doanh. XuÊt ph¸t tõ môc tiªu ®ã, c¸c doanh nghiÖp lu«n t×m
kiÕm nh÷ng gi¶i ph¸p tèi -u ®Ó ph¸t huy mét c¸ch tèt nhÊt lîi thÕ cña m×nh. C¸c doanh
nghiÖp kh¸c nhau cã lîi thÕ ®Æc ®iÓm kinh doanh kh¸c nhau nªn c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ
sÏ kh«ng gièng nhau. Tuy nhiªn d-íi gãc ®é lý luËn chóng ta cã thÓ ®Ò cËp ®Õn mét sè
gi¶i ph¸p mang tÝnh chÊt chung nh- sau:
3.1 X©y dùng ph-¬ng ¸n kinh doanh phï hîp
X©y dùng ph-¬ng ¸n kinh doanh phï hîp lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa sèng cßn ®èi víi
sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp X©y dùng ph-¬ng ¸n kinh doanh ®óng ®¾n sÏ
lµm doanh nghiÖp tèn Ýt c«ng søc mµ vÉn thu ®-îc nhiÒu kÕt qu¶, ng-îc l¹i x©y dùng
ph-¬ng ¸n sai, kh«ng hîp lý sÏ dÉn ®Õn thua lç, thËm chÝ ph¸ s¶n. Do vËy ph¶i x©y
dùng ph-¬ng ¸n kinh doanh mét c¸ch thËn träng, khoa häc vµ chÝnh x¸c.
VÊn ®Ò ®Æt ra trong viÖc x©y dùng ph-¬ng ¸n kinh doanh phï hîp lµ ph¶i kh¶
thi, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ, khai th¸c hÕt thÕ m¹nh tiÒm n¨ng cña doanh nghiÖp
m×nh ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn vµ thu vÒ lîi nhuËn tèi ®a cho doanh nghiÖp.
3.2 PhÊn ®Êu t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng
20
- Xem thêm -
.PDF 
56 
28487 
83 
