Tài liệu Phân tích tác động của phát triển công nghệ tới chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp theo hướng công nghiệp hóa,hiện đại hóa.

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 môc lôc Trang Më ®Çu NéI DUNG PHÇN I Thùc chÊt vµ quan hÖ cña ph¸t triÓn c«ng nghÖ víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh 1. Thùc chÊt cña chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp 1. 1C¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp 1. 2 ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp 2. T¸c ®éng cña ph¸t triÓn c«ng nghÖ tíi chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp 2.1 Ph¸t triÓn c«ng nghÖ thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng x· héi 2.2 Ph¸t triÓn c«ng nghÖ thóc ®Èy c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ph¸t triÓn 2.3 Ph¸t triÓn c«ng nghÖ h¹n chÕ ¶nh hëng tù nhiªn 2.4 ChÝnh s¸ch khoa häc c«ng nghÖ víi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp PHÇn II. T×NH H×NH CHUYÓN DÞCH C¥ CÊU NGµNH C¤NG NGHIÖP Vµ NH÷NG TH¸CH THøC LíN VíI C¤NG NGHIÖP TRONG GIAI §O¹N HIÖN NAY. 1. T×nh h×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu nghµnh c«ng nghiÖp. 2. C¸c biÖn ph¸p. 2.1 Dù b¸o xu thÕ ph¸t triÓn vµ nhu cÇu thÞ trêng. 2.2 T¹o nguån vèn vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶. 2.3 Lùa chän c«ng nghÖ vµ cÊc yÕu tè ®Çu vµo. 2.4 X©y ®ùng kÕt cÊu h¹ tÇng. 2.5 §µo t¹o nh©n lùc. 2.6 T¨ng cêng qu¶n lÝ vÜ m« c«ng nghiÖp. KÕT LUËN. TµI LIÖU THAM KH¶O. 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Më §ÇU Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh÷ng n¨m tíi,nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¶i ®¬ng ®Çu víi nh÷ng khã kh¨n,thö th¸ch to lín mµ ngµy h«m nay cha lêng tríc hÕt ®îc. Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña ViÖt Nam ®îc tiÕn hµnh trong bèi c¶nh tiÕn bé khoa häc-c«ng nghÖ,xu thÕ quèc tÕ hãa, toµn cÇu hãa vµ tù do hãa th¬ng m¹i t¸c ®éng m¹nh s©u s¾c ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ,cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ta× chÝnh khu vùc ¶nh hëng kh«ng tèt ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ViÖt Nam. §iÒu ®ã ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i ®iÒu chØnh tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ vµ c¬ cÊu kinh tÕ theo híng t¹o ra mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng b»ng néi lùc lµ chÝnh. Trªn c¬ së ®ã,song song víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ lµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu nghµnh mµ ®Æc biÖt lµ c¬ cÊu nghµnh c«ng nghiÖp. C«ng nghiÖp ®ãng mét vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa,hiÖn ®¹i hãa(CNH,H§H)cña ®Êt níc, chuyÓn dÞch c¬ cÊu c«ng nghiÖp lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh chiÕn lîc cña qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Sù ph¸t triÓn nhanh cña khoa häc-c«ng nghÖ lµ mét trong nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo híng CNH,H§H. §Ó gãp phÇn t¨ng thªm phÇn hiÓu biÕt cña em s©u h¬n vÒ m«n kinh tÕ vµ qu¶n lý c«ng nghiÖp, qua nghiªn cøu tµI liÖu,qua sù híng dÉn cña c« gi¸o,®IÒu ®ã ®îc thÎ hiÖn qua ®Ò tµI cña ®Ò ¸n m«n häc: PH¢N TÝCH T¸C §éng cña ph¸t triÓn c«ng nghÖ tíi chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp theo híng c«ng nghiÖp hãa,hiÖn ®¹I hãa. Gåm c¸c phÇn c¬ b¶n sau: PhÇn1:Thùc chÊt vµ quan hÖ cña ph¸t triÓn c«ng nghÖ víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu nghµnh. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 PhÇn2:T×nh h×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh c«ng nghiÖp trong thêi gian qua. PhÇn3:Ph©n tÝch t¸c ®éng cña ph¸t triÓn c«ng nghÖ tíi chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp. PhÇn4:Mét sè kiÕn nghÞ vµ biÖn ph¸p chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp díi t¸c ®éng cña ph¸t triÓn c«ng nghÖ lµ mét vÊn ®Ò lín ,ph¶i t×m hiÓu s©u vµ kiÕn thøc réng. Víi sù hiÓu biÕt cña em cßn thiÕu,bµi viÕt cßn nhiÒu sai sãt. . . Mong thÇy c« vµ c¸c b¹n xem xÐt,gãp ý cho bµi viÕt nµy tèt h¬n. Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n c« gi¸o ®· híng dÉn em viÕt bµi viÕt nµy. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NéI dung. PhÇn 1:thùc chÊt vµ quan hÖ cña ph¸t triÓn c«ng nghÖ tíi chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh. 1. thùc chÊt cña chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp. 1. 1 C¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp. C¬ cÊu kinh tÕ ngµnh c«ng nghiÖp lµ tæng hîp c¸c ngµnh c«ng nghiÖp hîp thµnh hÖ thèng c«ng nghiÖp vµ mèi quan hÖ tû lÖ,biÓu hiÖn mèi liªn hÖ s¶n xuÊt gi÷a c¸c ngµnh ®ã. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp hîp thµnh hÖ thèng c«ng nghiÖp ®îc ph©n lo¹i theo nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau. Cã thÓ ph©n lo¹i thµnh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt (c«ng nghiÖp nhãm A-CNA)vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt vËt phÈm tiªu dïng (c«ng nghiÖp nhãm B-CNB). HoÆc ph©n lo¹i thµnh nhãm c¸c ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn. HoÆc ph©n lo¹i thµnh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chuyªn m«n hãa. C¬ cÊu kinh tÕ ngµnh c«ng nghiÖp bao gåm c¸c lo¹i h×nh t¬ng øng víi c¸c ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i nãi trªn. Trong c¸c lo¹i h×nh c¬ cÊu nãi trªn,c¬ cÊu nghµnh c«ng nghiÖp chuyªn m«n hãa cã ý nghÜa quan träng h¬n c¶. Mèi quan hÖ tû lÖ gi÷a c¸c ngµnh trong tæng thÓ c«ng nghiÖp ®îc lîng hãa b»ng tû träng cña mçi ngµnh trong tæng s¶n phÈm c«ng nghiÖp hay tæng sè lao ®éng,tæng thu nhËp quèc d©n do c«ng nghiÖp t¹o ra. C¬ cÊu kinh tÕ nghµnh c«ng nghiÖp kh«ng ph¶i lµ cè ®Þnh mµ nã thay ®æi theo tõng thêi kú. Sù biÕn ®æi nµy phô thuéc vµo c¸c nh©n tè chñ yÕu sau ®©y:nhu cÇu cña thÞ trêng x· héi,tµi nguyªn thiªn nhiªn,tiÕn bé khoa häc- kü 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thuËt, sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i,®iÒu kiÖn lÞch sö cña sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. . . Sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ nghµnh c«ng nghiÖp kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn lµ sù thay ®æi vÞ trÝ,mµ lµ sù biÕn ®æi vÒ lîng vµ chÊt. ViÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ nghµnh c«ng nghiÖp ph¶i dùa trªn c¬ së hiÖn cã. Bëi vËy,néi dung cña viÖc chuyÓn dÞch lµ c¶i t¹o c¸i cò,l¹c hËu, x©y dùng c¸i míi tiªn tiÕn , hoµn thiÖn vµ bæ sung c¸i míi ®ang ph¸t triÓn vµ hiÖn ®¹i. 1. 2 ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp. C¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp lµ sè lîng c¸c bé phËn hîp thµnh c«ng nghiÖp vµ mèi quan hÖ t¬ng t¸c gi÷a c¸c bé phËn Êy ViÖc x¸c ®Þnh sè lîng c¸c bé phËn hîp thµnh hÖ thèng c«ng nghiÖp hoµn toµn tuú thuéc vµo c¸c c¸ch ph©n lo¹i c«ng nghiÖp. Cã bao nhiªu c¸ch ph©n lo¹i c«ng nghiÖp th× cã bÊy nhiªu c¸ch x¸c ®Þnh c¸c bé phËn hîp thµnh hÖ thèng c«ng nghiÖp. Sè lîng c¸c bé phËn hîp thµnh c«ng nghiÖp , mét mÆt ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn ph©n c«ng lao ®éng x· héi , tr×nh ®é ph¸t triÓn chung cña c«ng nghiÖp, mÆt kh¸c phô thuéc vµo c«ng t¸c qu¶n lý c«ng nghiÖp. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ viÖc x¸c ®Þnh c¸c bé phËn hîp thµnh c«ng nghiÖp võa phô thuéc vµo nh©n tè kh¸ch quan võa phô thuéc vµo nh©n tè chñ quan Mèi quan hÖ t¬ng t¸c gi÷a c¸c bé phËn hîp thµnh c«ng nghiÖp ph¶n ¸nh sù phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ vµ kü thuËt gi÷a c¸c bé phËn trong mét hÖ thèng thèng nhÊt. VÒ mÆt lîng nã ®îc x¸c ®Þnh b»ng tû träng gi¸ trÞ s¶n lîng (hoÆc GDP) cña tõng bé phËn chiÕm trong tæng gi¸ trÞ s¶n lîng cña toµn bé c«ng nghiÖp. Tû träng nµy phôthuéc vµo vÞ trÝ cña mçi bé phËn trong hÖ thèng , nh÷ng ngµnh then chèt , mòi nhän thêng chiÕm tû träng lín v× chóng lu«n ®îc u tiªn vÒ ®Çu t ph¸t triÓn , nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp míi lóc ®Çu thêng chiÕm tû träng nhá , tû träng nµy dÇn dÇn t¨ng lªn cïng víi sù trëng thµnh cña chóng. 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §Ó kiÓm nghiÖm vµ ho¹ch ®Þnh c¬ cÊu c«ng nghiÖp cã ®¶m b¶o yªu cÇu dµnh sù u tiªn tho¶ ®¸ng cho c¸c ngµnh träng ®iÓm hay kh«ng , ngêi ta cã thÓ x¸c ®Þnh hÖ sè vît Kvi =Vi/ Vcn Trong ®ã Vki : hÖ sè vît cña bé phËn i Vi : Tèc ®é ph¸t triÓn cña bé phËn i Vcn: Tèc ®é ph¸t triÓn chung cña c«ng nghiÖp C¸c ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän thêng cã Kvi > 1 nghÜa lµ tèc ®é ph¸t triÓn cña chóng ph¶i lín h¬n tèc ®é ph¸t triÓn b×nh qu©n cña c«ng nghiÖp ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh lµ sù thay ®æi tr¹ng th¸i,cÊu tróc vÒ ngµnh cña c«ng nghiÖp theo tr¹ng th¸i thêi gian. Sù thay ®æi tr¹ng th¸i cña c«ng nghiÖp ®îc biÓu hiÖn trªn hai mÆt c¬ b¶n. Mét lµ thay ®æi sè lîng c¸c bé phËn hîp thµnh c«ng nghiÖp. Sù thay ®æi nµy tÊt yÕu kÐo theo sù thay ®æi tû träng tõng bé phËn trong toµn bé c«ng nghiÖp. Hai lµ sè lîng c¸c bé phËn hîp thµnh kh«ng ®æi , nhng tû träng cña c¸c bé phËn thay ®æi do hÖ sè vît cña chóng kh¸c nhau. Nhu cÇu vÒ s¶n phÈm cuèi cïng ngµy cµng t¨ng,tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ ,nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn c¹n kiÖt mét c¸ch t¬ng ®èi ,do ®ã mµ ngµnh khai th¸c ngµy cµng gi¶m so víi ngµnh chÕ biÕn. Ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ chÕ t¹o ®ãng vai trß quan träng trong c«ng nghiÖp , lµ nh÷ng ngµnh taä c¬ së cho viÖc ®æi míi vµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ cña nÒn kinh tÕ , ®¸p øng nhu cÇu trong níc vµ híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu ,®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu s¶n phÈm mµ trong níc cã tiÒm n¨ng. 2. T¸c ®éng cña c«ng nghÖ tíi chuyÓn dÞch ngµnh c«ng nghiÖp 2. 1Ph¸t trÓn c«ng nghÖ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn ph©n c«ng lao ®éng x· héi: Ph¸t trÓn c«ng nghÖ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn ph©n c«ng lao ®éng x· héi. ë mçi tr×nh ®é c«ng nghÖ cã nh÷ng h×nh thøc vµ møc ®é ph©n c«ng lao ®éng thÝch øng. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §ång thêi ,sù ph©n c«ng lao ®«ng x· héi hîp lý l¹i lµ m«i trêng thuËn lîi thóc ®Èy tiÕn ®é khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn. Ph©n c«ng l¹i lao ®éng lµ t¸c nh©n trùc tiÕp cña sù h×nh thµnh c«ng nghiªp vµ sù ph©n hãa néi bé c«ng nghiÖp thµnh nh÷ng ph©n hÖ kh¸c nhau. Bëi vËy ,tr×nh ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cµng cao , ph©n c«ng lao ®éng x· héi cµng s©u s¾c ,sù ph©n hãa c«ng nghiÖp diÔn ra cµng m¹nh vµ c¬ cÊu c«ng nghiÖp diÔn ra cµng phøc t¹p. Trong giai ®o¹n ®Çu cña sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ,c«ng nghÖ ë tr×ng ®é cha qu¸ phøc t¹p,nguån vèn t¬ng ®èi eo hÑp ,nguån lao ®éng dåi dµo th× viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng lµ chñ yÕu. Ngµnh c«ng nghiÖp trong giai ®o¹n nµy lµ giai ®o¹n tÝch lòy tri thøc vµ kinh nghiÖm cÇn thiÕt ®Ó tiÕn tíi nÊc thang c«ng nghÖ kÜ thuËt cao h¬n trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa. Giai ®o¹n tiÕp theo lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn vÒ tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ. c«ng nghÖ ®îc ¸p dông vµo trong giai ®o¹n s¶n xuÊt gi¶m bít lao ®éng thñ c«ng, t¨ng lao ®éng chÊt x¸m lªn ,dÉn tíi sù ph©n hãa lao ®éng trong c¸c ngµnh vµ trong néi bé ngµnh. tiÕp theo, ph©n c«ng lao ®éng lµm h×nh thµnh c«ng nghiÖp vµ ph©n hãa néi bé ngµnh, khi t¸ch c¸c phÇn cña qu¸ tr×nh c«ng nghÖ, kÜ thuËt nhiÒu lªn,®ßi hái sù chuyªn s©u ngµy cµng cao ,xuÊt hiÖn c¸c ngµnh riªng t¸ch ra tõ ngµnh ban ®Çu t¹o thµnh hÖ ®éc lËp so vèi ngµnh cò. 2. 2 Ph¸t triÓn c«ng nghÖ ph¸t triÓn thóc ®Èy c¸c ngµnh : ViÖc thùc hiÖn néi dung cña tiÕn bé khoa häc-c«ng nghÖ trong tÊt c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ,x· héi ®ßi hái ph¶i ph¸t triÓn m¹nh mét sè ngµnh c«ng ngiÖp. nãi c¸ch kh¸c ,sù ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp then chèt träng ®iÓm lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt thiÕt yÕu ®Ó thùc hiÖn manh mÏ vµ cã hiÖu qu¶ c¸c néi dung cña tiÕn bé khoa häc-c«ng nghÖ. Ch¼ng h¹n viÖc thùc hiÖn ®iÖn khÝ hãa phô thuéc trùc tiÕp vao sù ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn vµ mµng líi ®iÖn vµ m¹ng líi truyÒn t¶i ®iÖn. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ph¸t triÓn ngµnh träng ®iÓm v× ngµnh cã vai trß ,vÞ trÝ quan träng víi nÒn kinh tÕ quèc d©n ,cã kh¶ n¨ng vµ lîi thÕ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ x· héi cao,®¸p øng nhu cÇu cña ngµnh ,trong níc, xuÊt khÈu cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn hiÖn t¹i vµ l©u dµi. §ã lµ ngµnh t¹o ra nhiÒu kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c«ng nghÖ ,®a c«ng nghÖ vµo thùc tiÔn ,t¹o c¬ së ®Ó x©y dùng c¸c ngµnh kh¸c. Bªn c¹nh c¸c ngµnh träng ®iÓm lµ c¸c ngµnh mòi nhän ,®ã lµ c¸c ngµnh ®¹i diÖn cho tiÕn bé khoa hoc-c«ng nghÖ. Ngµy nay trong sù ph¸t triÓn ,c¸c ngµnh lu«n cã mèi quan hÖ víi nhau ,viÖc ph¸t triÓn ngµnh trong ®iÓm lµm cho c¸c ngµnh cã liªn quan tíi còng ph¸t triÓn kÐo theo, t¹o ra mèi quan hÖ cµng ngµy cµng chÆt chÏ do sù chuyªn m«n hãa ngµy cµng cao. TiÕn bé khoa hoc-c«ng nghÖ kh«ng nh÷ng chØ t¹o ra nh÷ng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt míi ,®Èy nhanh nhÞp dé ph¸t triÓn mét sè ngµnh ,lµm t¨ng tØ träng cuÈ chóng trong c¬ cÊu c«ng nghiÖp mµ cßn t¹o ra nhu cÇu míi. ChÝnh nh÷ng nhu cÇu míi nµy ®ßi hái sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn m¹nh mét sè ngµnh. Nh÷ng ngµnh nµy ®îc coi lµ ®¹i diÖn cña c«ng nghÖ tiªn tiÕn, tuy lµ ngµnh non trÎ nhng lµ sù khëi ®Çu cña kû nguyªn (hoÆc thÕ hÖ) c«ng nghÖ míi ,nªn cã triÓn väng ph¸t triÓn c«ng nghÖ trong t¬ng lai. TiÕn bé khoa häc –c«ng nghÖ ,®æi míi c«ng nghÖ sÏ cho phÐp n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ,t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm míi,®a d¹ng hãa s¶n phÈm t¨ng s¶n lîng ,t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ,sö dông hîp lÝ ,tiÕt kiÖm nguyªn liÖu. . . Nhê vËy sÏ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh,më réng thÞ trêng ,thóc ®Èy t¨ng trëng nhanh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng quy m« doanh nghiÖp ,ph¸t triÓn mét sè ngµnh míi , quy m« ngµnh t¨ng lªn vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ ,do ®ã còng lµm t¨ng tû träng mét sè ngµnh trong c¬ cÊu c«ng nghiÖp. NhiÒu ngµnh cã c«ng nghÖ míi xuÊt hiÖn , lµm cho c¸c ngµnh cã liªn quan ®Õn c«ng nghÖ 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Còng xuÊt hiÖn theo vµ nh÷ng ngµnh nµy lµ ®¹i diÖn míi cã triÓn väng. Sù t¸c ®éng nµy cã tÝnh hai chiÒu vµ víi qui m« ,chÊt lîng ngµy cµng cao ,sè läng v× thÕ còng t¨ng lªn. VÝ dô, nhê cã kiÕn thøc cña khoa häc vÒ chÊt b¸n dÉn x©y dùng nªn c«ng nghiÖp ®iÖn tö. Ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö, ngîc trë l¹i cung cÊp m¸y tÝnh ®iÖn tö lµ mét c«ng cô hÕt søc quan träng ®Ó khoa häc tiÕp tôc nghiªn cøu vµ ph¸t hiÖn ra c¸c quy luËt míi vÒ cÊu tróc cña vËt chÊt. Trong ®iÒu kiÖn cña tiÕn bé khoa häc – c«ng nghÖ ngµy nay , khoa häc , kü thuËt , c«ng nghÖ , s¶n xuÊt cã mèi liªn hÖ h÷u c¬ kh«ng t¸ch rêi vµ c¸c nhu cÇu míi kh«ng ngõng xuÊt hiÖn t¹o nªn mét vßng trßn ngµy cµng lín ra thÓ hiÖn c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp cµng t¨ng lªn. §iÒu nµy ®· ®· ®îc C. M¸c kh¼ng ®Þnh “C«ng nghiÖp hiÖn ®¹i kh«ng bao giê coi h×nh thøc hiÖn cã cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ h×nh thøc cuèi cïng. V× vËy ,c¬ së kü thuËt cña nã cã tÝnh chÊt c¸ch m¹ng. . ”. (1) Vµ tÊt nhiªn cung ,cÇu chÞu t¸c ®éng cña yÕu tè khoa häc – c«ng nghÖ ,®iªu nµy t¸c ®éng ®Õn më réng qui m« hay thu hÑp ngµnh cho phï hîp víi thÞ trêng. 2. 3 Ph¸t triÓn c«ng nghÖ h¹n chÕ ¶nh hëng cña tù nhiªn ,cho phÐp c«ng nghiÖp ph¸p triÓn ngay c¶ khi ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh«ng thuËn lîi ,c¸c vËt liÖu míi ®· xuÊt hiÖn v¬i chñng lo¹i ,tÝnh chÊt v« cïng phong phó ,nh»m bæ sung thay thÕ cho vËt liÖu truyÒn thèng ,®¸p øng nhu cÇu cao cña kü thuËt hiÖn ®¹i mµ vËt liÖu tù nhiªn kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc. §ã lµ c¸c vËt liÖu cã thÓ lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn cùc ®oan vÒ nhiÖt ®é , ¸p suÊt ;lµ c¸c chÊt b¸n dÉn mµ thiÕu chóng kh«ng thÓ nãi ®Õn m¸y tÝnh ®IÖn tö nh hiÖn nay ; lµ vËt liÖu siªu dÉn sÏ ®îc sö réng r·i ,lµm biÕn ®æi tËn gèc lÜnh vùc ph¸t ®iÖn , cÊp ®iÖn, tin häc, lµ vËt liÖu hçn hîp( sîi c¸c bon vµ sîi thñy tinh); lµ vËt liÖu gèm cã thÓ thay thÕ cho kim lo¹i. §éng c¬ lµm vËt liÖu gèm võa tiÕt kiÖm n¨ng lîng, võa bÒn, cã thÓ ho¹t ®éng trong nhiÒu n¨m kh«ng cÇn söa ch÷a. 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Do t¸c ®éng cña tiÕn bé khoa häc- c«ng nghÖ, do yªu cÇu khai th¸c , sö dông hîp lÝ nguyªn liÖu vµ do sù h¹n chÕ cña nguån n¨ng lîng truyÒn th«ng mµ cÇn ®a nguån n¨ng lîng míi- n¨ng lîng s¹ch vµo môc ®Ých c«ng nghÖ. V× vËy mµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chuyªn m«n hãa xuÊt hiÖn chñ yÕu dùa vµo nguyªn liÖu míi. ®©y lµ khèi nghµnh mµ s¶n phÈm cña chóng cã hµm lîng kÜ thuËt- c«ng nghÖ cao nhng sö dông Ýt c¸c d¹ng tµi nguyªn kh¸c. Sù thÞnh vîng cña ®Êt níc , kh¶ n¨ng ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña nã g¾n chÆt víi vµ bÞ quyÕt ®Þnh chñ yÕu bëi sù ph¸t triÓn cña lo¹i ngµnh híng tíi sù ph¸t triÓn chñ yÕu u thÕ vÒ c«ng nghÖ cao. 2. 4- ChÝnh s¸ch khoa häc c«ng nghÖ ¶nh hëng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghÖp, ®©y lµ cÝnh s¸c t¸c ®éng tùc tiÕp ®Õn khoa häc, c«ng nghÖ. G¾n khoa häc c«ng nghÖ víi s¶n xuÊt t¨ng ®¸ng kÓ vèn ®Çu t cho khoa häc tõ nhiÌu nguån. ChÝnh s¸ch x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu vµ c¸c biÖn ph¸p nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi trªn c¬ së ph¸t huy vai trß ®éng lùc vµ c«ng cô cña tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ , th«ng qua hÖ thèng van b¶n , luËt lÖ, thÓ chÕ. ChÝnh x¸c lµ c¬ chÕ ph¸p lÝ , t¹o m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn, lµ kh©u nèi gi÷a môc tiªu ph¬ng híng vµ kÕt qu¶ ®¹t ®îc. ChÝnh s¸ch khoa häc- c«ng nghÖ quy ®Þnh lªn viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ cña quèc gia vµ cña doanh nghiÖp; mua hay tù lµm c«ng nghÖ, lo¹i c«ng nghÖ mµ quèc gia hay doanh nghiÖp mua,nghiªn cøu phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn hiÖn cã , trong t¬ng lai. TiÕp theo h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc c«ng nghÖ lµ nh©n lùc c¬ chÕ qu¶n lÝ, nghiªn cøu thö nghiÖm, triÓn khai c«ng nghÖ míi. . . C¬ cÊu ngµnh thay ®æi vµ phï hîp víi chÝnh s¸ch. ChÝnh s¸ch c«ng nghÖ , x¸c ®Þnh ®îc tèc ®é , bíc ®i , ph¬ng híng tiÕn hµnh vµ kÕt hîp c¸c híng ph¸t triÓn, c¸c yÕu tè vµ c¸c nguån lùc, biÖn ph¸p nh»m ®¹t ®îc môc tiªu c¸c nhiÖm vô ph¸t triÓn ®Æt ra víi nhiÖm vô kinh tÕ cao nhÊt. ViÖc 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thùc hiÖn chÝnh s¸ch nµy chÝnh lµ ®IÒu kiÖn vËn dông nh©n tè tiÕn bé khoa häc – c«ng nghÖ vµo viÖc thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu c«ng nghiÖp. 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 PhÇn II: T×nh h×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh c«ng nghiÖp vµ nh÷ng th¸ch thøc lín víi c«ng nghiÖp ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay. T×nh h×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. 1- Kh¸c víi c¸c níc trong khu vùc, viÖc h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh c«ng nghiÖp ë níc ta ®îc b¾t ®Çu b»ng viÖc ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp cã sù viÖn trî cña c¸c níc XHCN. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp gÇn nh hoµn toµn phô thuéc vµo c¸c níc ®ã vÒ thiÕt bÞ c«ng nghÖ , nguyªn liÖu , nhiªn liÖu cho s¶n xuÊt, phô tïng thay thÕ( ch¼ng h¹n nh s¶n xuÊt c¬ khÝ, kÐo sîi, dÖt, in , nhuém. . . ) Do cã sù thay ®æi trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ nh÷ng nhu cÇu cÇn thiÕt trong sù ph¸t triÓn ®Êt níc, nªn thêi k× sau ®ã ®· cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp sang ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, tËn dông tµi nguªn cña ®Êt níc, sö dông nhiÒu lao ®éng vµ híng vÒ xuÊt khÈu, trong ®ã ®¸ng chó ý lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp l¬ng thùc , thùc phÈm , c«ng nghiÖp dÖt- da- may, c«ng nghiÖp hãa chÊt, tiªu dïng, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt ®å dïng gia ®×nh. . . Ngµnh chÕ biÕn l¬ng thùc ,thùc phÈm. Trong thêi k× tõ n¨m 1989- 1993, ngµnh nµy vÉn gi÷ ®îc tØ träng 25-30% trong gi¸ trÞ tæng s¶n lîng c«ng nghiÖp. Nhng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tõ 1994-1998 gi¸ trÞ s¶n lîng cña ngµnh thùc phÈm gi¶m tõ 30,7% xuèng cßn 26,24%( 1998) , cßn ngµnh l¬ng thùc chiÕm tØ träng thÊp h¬n, xu thÕ tØ träng cña ngµnh nµy trong toµn bé ngµnh c«ng nghiÖp gi¶m dÇn. Ngµnh c«ng nghiÖp dÖt- may, ngµnh nµy chiÕm kho¶ng 12-15% gi¸ trÞ tæng s¶n lîng c«ng nghiÖp. Trong thêi gian qua tuy cã gÆp khã kh¨n vÒ nguyªn liÖu , phô tïng vµ thÞ trêng tiªu thô t×nh h×nh s¶n xuÊt cã xu híng gi¶m, song hiÖn nay b¾t ®Çu håi phôc. Ngµnh may gi¶m dÇn víi tèc ®é ®Òu , tõ n¨m 1985- 1998 lµ 14% tíi 5,16%. Ngµnh dÖt n¨m 1985 lµ 2,13% gi¸ trÞ tæng s¶n l¬ng c«ng nghiÖp n¨m 1998 lµ 3,05% (theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1989). 12 MÆc dï cßn bÞ phô Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thuéc vµo nguyªn liÖu níc ngoµi song ngµnh nµy còng cã thÕ m¹nh cña nã. H¬n n÷a nã cßn lµ ngµnh cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn quan hÖ gia c«ng quèc tÕ,xuÊt khÈu trùc tiÕp vµ xuÊt khÈu t¹i chç. C¸c ngµnh c«ng nghiªp chñ yÕu ë níc ta qua c¸c thêi k× ph¸t triÓn Ýt cã sù thay ®æi. vÒ c¬ b¶n vÉn lµ c¸c ngµnh chÕ biÕn l¬ng thùc nhng ngµnh nµy cã xu híng ho¹t ®éng cÇm chõng vµ gi¶m dÇn. ngoµi ra cßn cã c¸c ngµnh dÖt ,c¬khÝ ,chÕ t¹o. bªn c¹nh ®ã c¸c ngµnh cã xu híng t¨ng lªn vÒ gi¸ trÞ s¶n lîng hay xu híng v¬n lªn thµnh ngµnh c«ng nghiÖp chñ yÕu trong tong lai. §¸ng chó ý lµ ngµnh ho¸ chÊt ,nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®ang cã xu híng ch÷ng l¹i vµ gi¶m dÇn do cã khã kh¨n cÒ thÞ trêng tiªu thô ,c«ng nghÖ vµ vèn ®Çu t. Ngµnh c«ng nghiÖp tríc ®©y lµ ngµnh cßn chiÕm tû träng kh«ng ®¸ng kÓ trong tæng gÝa trÞ s¶n l¬ng c«ng nghiÖp ,vµ nh÷ng n¨m gÇn ®©y nã lµ ngµnh quan träng. Ngµnh c«ng nghiÖp n¨ng lîng (theo gi¸ cè ®Þnh 1998) Ngµnh c«ng nghiÖp ®IÖn n¨ng nhiªn liÖu 1990 7,47 1991 7,12 1992 6,41 1993 6,28 1994 6,37 1995 6,95 1996 5,99 1997 6,22 1998 6,18 11,07 13,94 16,35 16,38 16,37 16,22 13,47 13,52 13,62 Ngµnh ®iÖn n¨ng chiÕm tû träng gi¶m dÇn ,nhng vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi th× nã t¨ng lªn. C¬ cÊu kinh tÕ ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt Nam qu¸ khø còng nh hiÖn t¹i lµ mét c¬ cÊu t¬ng ®èi hçn t¹p, bao gåm nhiÒu m« h×nh, nhiÒu tr×nh ®é ph¸t triÓn, nhiÒu ngµnh nghÒ tho¶ m·n nhiÒu yªu cÇu kh¸c nhau (nhu cÇu c¬ b¶n, xuÊt khÈu, khai th¸c tµi nguyªn, gi¶i quyÕt viÖc lµm…) ®ang híng tíi mét c¬ cÊu cã lùa chän ®Ó ph¸t triÓn. Sù lùa chän b¾t ®Çu tõ nhng n¨m 1980, ®¸ng chu ý lµ n¨m 1986 trë laÞ ®©y. BiÓu hiÖn râ nÐt nhÊt lµ vÞ trÝ, tÇm quan träng cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ kh«ng cßn lµ æn 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®Þnh l©u dµi, mµ biÕn ®æi theo tõng thêi k× ph¸t triÓn, lÊy ®Þnh híng theo thÞ trêng lµ chñ yÕu. Mét xu híng lµnh m¹nh ®¸ng quan t©m trong chuyÓn dich c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh c«ng nghiÖp lµ xu híng biÕn ®æi c¬ cÊuvµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp dùa trªn c¬ së u tiªn ph©n bæ vèn ®Çu t vµ u tiªn c¸c ®Iòu kiÖn kh¸c sang sö dông c¸c chÝnh s¸ch ®ßn bÈy, t¨ng cêng lªn doanh liªn kÕt, c¶i tiÕn néi dung ho¹t ®éng cña ngµnh vµ t¨ng cêng quyÒn tù chñ, tù qu¶n cña c¸c doanh nghiÖp, lÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ lµm tiªu chuÈn ®Çu cho sù ph¸t triÓn. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp dùa trªn c¬ së u tiªn ph©n bæ vèn ®Çu t th× khèi ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c vµ chÕ biÕn tµi nguyªn thiªn nhiªn thuéc loai ngµnh sö dông nhiÒu vèn. Song,cßn nh÷ng ngµnh khai th¸c sö dông nhiÒu vèn nhng sö dông t¬ng ®èi Ýt tµi nguyªn thiªn nhiªn h¬n, thuéc lo¹i ngµnh nµy lµ c¸c ngµnh c¬ khÝ, chÕ t¹o l¾p r¸p m¸y c«ng cô, ®ãng tµu, chÕ t¹o m¸y vµ l¾p r¸p « t«, xe m¸y, s¶n xuÊt hµng tiªu dïng cao cÊp. T×nh h×nh chuyÓn dich c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh c«ng nghiÖp phu thuéc vµo kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ søc mua ( biÓu hiÖn ë thu nhËp quèc d©n tÝnh theo ®Çu ngêi) sù chuyÓn dÞch Êy g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh thay ®æi lîi thÕ so s¸nh khi gi¸ lao ®éng cao vµ khai th¸c tµi nguyªn ph¸t triÓn m¹nh, khi c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é lao ®éng ®îc n©ng cao, c¸c ngµnh cã hµm lîng c«ng nghÖ vµ hµm lîng vèn cao sÏ ph¸t triÓn m¹nh. C¸c ngµnh thuéc nhãm thø nhÊt lµ c¸c ngµnh nhÑ, c¸c ngµnh thuéc nhãm thø hai lµ c¸c ngµnh nÆng. 2. Th¸ch thøc lín ®èi víi c«ng nghiÖp ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay.  Thø nhÊt, th¸ch thc bao trïm hiÖn nay lµ tØ lÖ t¨ng trëng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®ang trong chiÒu híng gi¶m sót, nhÊt lµ c«ng nghiÖp néi ®Þa, trong ®ã ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp ®Þa ph¬ng vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp.  Th¸ch thøc thø hai lµ søc c¹nh tranh cña c«ng nghiÖp ®ang rÊt kÐm ngay trªn thÞ trêng néi ®Þa vµ lîi thÕ so s¸nh còng ®ang mÊt dÇn, thÓ hiÖn râ nhÊt ë chÊt l- 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 îng s¶n phÈm kÐm gi¸ thµnh cao, thËm chÝ rÊt cao. §a sè c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sèng nhê vµo b¶o hé cña nhµ níc ®Ó c¹nh tranh víi hµng ngo¹i ngay trªn thÞ trêng néi ®Þa. Sai lÇm lín nhÊt lµ ë kh©u lùa chän c¬ cÊu ®Çu t. VÊn ®Ò cÊp b¸ch lµ ph¶i c¬ cÊu ®Çu t trong néi bé c«ng nghiÖp theo híng u tiªn lùa c¬ cÊu ®Çu t chiÒu s©u cho c¸c s¶n phÈm cßn cã lîi thÕ c¹nh tranh (c«ng nghiÖp chÕ biÕn ,c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng ,hµng xuÊt khÈu ,c«ng nghiÖp mµ s¶n phÈm cßn cã thÞ trêng cã lîi thÕ canh tranh ,c«ng nghiÖp nÆng chØ chän c¸c ngµnh cã vai trß cÊp bËc ,cã ®iÒu kiÖn tµi nguyªn ,t×m nguån vèn ®Çu t vµ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ ).  Th¸ch thøc thø ba lµ tr×nh ®é kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ cña nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp ,nhÊt lµ c«ng nghiÖp ®Þa ph¬ng cßn l¹c hËu trong khi vèn ®Çu t qu¸ thiÕu thèn. chØ cã Ýt doanh nghiÖp nhµ níc trung ¬ng huy ®éng ®îc vèn ®Ó ®Èu t theo chiÒu s©u con ®a phÇn kh«ng cã vèn nªn khã cã kh¶ n¨ng ®æi míi nhanh c«ng nhanh c«ng nghÖ vµ kÜ thuËt ®Ó ®¸p øng ®ái hái c¹nh tranh trong thêi gian tíi .  Th¸ch thøc thø t lµ m©u thuÉn gi÷a c«ng nghiÖp néi ®Þa vµ t¨ng cêng søc c¹nh tranh cña nã. nÕu kh«ng b¶o hé th× kh«ng nghiÖp néi ®Þa sÏ bÞ lôi b¹I v× canh tranh cña hang ngo¹i. Chóng ta ®· cã nh÷ng bµi hoc ®¾t gÝa liªn quan ngµnh chÕ t¹o xe m¸y ,qu¹t ®iÖn nh÷ng n¨m 1990-1994 khi toµn bé thÞ trêng néi ®Þa cña chóng bÞ r¬i vµo tay n¬c ngoµi  Th¸ch thøc thø n¨m lµ t×nh tr¹ng tiÒn l¬ng ®· trë nªn qu¸ cao trong nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp trong khi n¨ng xu¸t lao ®ong l¹i rÊt thÊp lµm cho c¸c ngµnh ngµy cµng mÊt dÇn l¬Þ thÕ so s¸nh nhê lao ®«ng rÎ tiÒn  Th¸ch thøc thø s¸u lµ cÇu s¶n phÈm hiÖn nay rÊt thÊp trong khi hiÖn nay c«ng nghiÖp cÇn më r«ng thÞ trêng ®Ó tiªu thô s¶n phÈm. ®Õn nay,nhu cÇu mua s¾m s¶n phÈm cña bé phËn dan c cã tiÒn ®· hÇu nh ®îc tho¶ m·n ,trong khi bé phËn d©n c kh¸c ,nhÊt lµ n«ng d©n ,l¹i cã thu nhËp cùc k× thÊp vµ søc mua cã xu híng ®i xuèng cïng víi sù suy gi¶m cña tØ lÖ suy gi¶m kinh tÕ 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 PhÇn III : ph©n tÝch t¸c ®éng cña ph¸t triÓn c«ng nghÖ tíi chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp . §æi míi c«ng nghÖ t¸c ®éng ®Õn nhiÒu mÆt cña ngµnh c«ng nghiÖp trong ®ã vÒ mÆt ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ t¸c nh©n trùc tiÕp cña sù h×nh thµnh c«ng nghiÖp vµ ph©n hãa néi bé c«ng nghiÖp thµnh nh÷ng ph©n hÖ kh¸c nhau hay nãi c¸ch kh¸c c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp thay ®æi .Ph©n c«ng lao ®éng x· héi cao lµm cho c¬ cÊu lao ®éng thay ®æi tû träng lao ®éng trÝ tuÖ lao ®éng phøc t¹p cao h¬n so víi tû träng cña lao ®éng gi¶n ®¬n .C¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu chÊt x¸m dÇn dÇn chiÕm tû träng lín h¬n , tèc ®é còng t¨ng Theo niªn gi¸m thèng kª n¨m 1996-1998 th× c¬ cÊu lao ®éng cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp theo ngµnh c«ng nghiÖp nh sau: Ngµnh c«ng nghiÖp C¬ cÊu lao ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp (%) 1995 C«ng nghiÖp khai th¸c C«ng nghiÖp chÕ biÕn C«ng nghiÖp ®iÖn ga, níc 1996 1997 8.5 8.2 8.2 88.5 89.4 89.6 2.9 2.4 2.2 Ta thÊy r»ng ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn chiÕm tû träng lao ®éng cao h¬n rÊt nhiÒu so víi c«ng nghiÖp khai th¸c ,c«ng nghiÖp ®iÖn ga níc lao ®éng trong ngµnh khai th¸c vµ c¸c ngµnh kh¸c dÇn dÇn chuyÓn vµo lao ®éng c«ng nghiÖp chÕ biÕn do ®©y lµ ngµnh t¹o c¬ së cho viÖc ®æi míi vµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nghÖ cña toµn bé nÒn kinh tÕ c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp thay ®æi ®îc biÓu hiÖn qua tèc ®é ph¸t triÓn cña tõng ngµnh vµ sè lîng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong tæng thÓ ngµnh c«ng nghiÖp .Tû lÖ t¨ng trëng cña ngµnh c«ng nghiÖp kh«ng ngõng t¨ng lªn. nÕu nh n¨m 1989 lµ -3.3% vµ chØ ®¹t 3.15% n¨m 1990 th× n¨m 1992 ®· lµ 10% vµ n¨m 1995 ®¹t 14.5% .Bªn c¹nh ®ã còng cÇn nhËn thÊy r»ng gi¸ trÞ s¶n lîng c«ng nghiÖp t¨ng trëng b×nh qu©n thêi kú 1991-1995 lµ thêi kú c«ng nghiÖp cã tû lÖ t¨ng trëng cao nhÊt kÓ tõ tríc tíi nay giai ®o¹n 1996-1999 b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 12.7% 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 6.2 10 14.3 -3.3 3.1 10.4 17.1 12.7 13.7 14.5 14.1 13.2 12.1 Tû lÖ t¨ng trëng qua c¸c n¨m toµn ngµnh c«ng nghiÖp Nguån : niªn gi¸m thèng kª 1994-1998 NÕu nh trong giai ®o¹n 1990-1995 s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cã híng t¨ng lªn râ rÖt th× tõ n¨m 1996 tû lÖ t¨ng trëng c«ng nghiÖp ®· ch÷ng l¹i vµ ®i vµo giai ®o¹n gi¶m sót Thùc hiÖn néi dung cña ph¸t triÓn c«ng nghÖ trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kü thuËt x· héi ®ßi hái ph¶i ph¸t triÓn m¹nh mét sè ngµnh c«ng nghiÖp .Nãi c¸ch kh¸c sù ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp then chèt träng ®iÓm lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt thiÕt yÕu ®ªt thùc hiÖn m¹nh mÏ vµ cã hiÖu qu¶ c¸c néi dung cña tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ ViÖc ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt lµm thay ®æi c¬ b¶n tèc ®é ph¸t triÓn c¸c ngµnh. Khoa häc vµ c«ng nghÖ lµm thay ®æi sè lîng s¶n phÈm 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 cung cÊp cho thÞ trêng s¶n phÈm s¶n lîng ngµy cµng nhiÒu lªn chÊt lîng s¶n phÈm ngµy cµng tèt lªn rót ng¾n chu kú sèng cña s¶n phÈm t¹o ra nh÷ng kh¶ n¨ng míi cho s¶n xuÊt ViÖc ¸p dông c¸c c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt còng kh¸c nhau ë mçi ngµnh, tuú theo quy m« tÝnh chÊt cña s¶n phÈm tÝnh chÊt nguyªn liÖu chiÕn lîc ph¸t triÓn...Mµ tõng ngµnh cã tr×nh ®é c«ng nghÖ kh¸c nhau .Nhng tríc hÕt quyÕt ®Þnh bëi nhu cÇu thÞ trêng vÒ s¶n phÈm mµ x¸c ®Þnh nhu cÇu ®æi míi c«ng nghÖ .Nhu cÇu chÕ biÕn, chÕ t¹o ngµy cµng cao do vËy mµ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn chÕ t¹o cã vÞ trÝ quan träng trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh c«ng nghiÖp Thùc tÕ, trong 4 n¨m gÇn ®©y 1996-1999 phÇn lín c¸c ngµnh ®Òu gi¶m nhanh vÒ tû lÖ t¨ng truëng chØ mét vµi ngµnh c«ng nghiÖp nh s¶n xuÊt dÇu th« , xi m¨ng , giÇy , khai th¸c than vµ mét sè s¶n phÈm thuéc c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng cßn duy tr× ®îc tèc ®é t¨ng trëng cao .Nh÷ng lóc ®ang khã kh¨n v× hµng tån kho l©u ®ang ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi hµng nhËp kh©ñ tõ c¸c níc Ch©u ¸ ®ang khñng ho¶ng. Nhng nh×n chung tû lÖ t¨ng trëng cña c«ng nghiÖp khai th¸c (13.33%)cao h¬n tû lÖ t¨ng trëng cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn (12.3%) dÉn tíi mét qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu c«ng nghiÖp kÐm hiÖu qu¶ hiªn nay chóng ta ®ang ph¸t triÓn dùa vµo qu¸ nhiÒu vµo khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn, trong khi nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn bao giê còng cã giíi h¹n vµ b¶n th©n viÖc b¸n c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn th« cã gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp .ViÖc thay ®æi c«ng nghÖ ph¸t triÓn c«ng nghÖ cha ®îc ¸p dông chÆt chÏ trong c¸c ngµnh chÕ biÕn. Bªn c¹nh ®ã mét sè ngµnh trang thiÕt bÞ m¸y mãc cò kü Ýt cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh .nÕu nh tríc n¨m 1992 c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn vµ ®iÖn tö chÕ biÕn l¬ng thùc thùc phÈm dÖt s¶n phÈm tõ da vµ gi¶ da luyÖn kim mµu vµ mét sè lo¹i hµng tiªu dïng hµng phôc vô c«ng nghiÖp ®· t¨ng lªn .Ngîc l¹i c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng nhÊt lµ luyÖn kim ®en, c¬ khÝ s¶n xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c¸c s¶n phÈm kh¸c b»ng kim lo¹i, vËt liÖu x©y dùng, giÊy, sµnh sø thuû tinh, 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 cã tû träng gi¶m nhanh ( tû träng c«ng nghiÖp nhiªn liÖu t¨ng vät lµ nhê vµo vai trß cña dÇu khÝ, tû träng c«ng nghiÖp ®iÖn t¨ng lµ nhê ®a vµo sö dông c¸c c«ng tr×nh ®Çu t trong qu¸ khø ). Nh÷ng ngµnh ph¸t triÓn trªn lµ nh÷ng ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng Giai ®o¹n sau n¨m 1992, do hËu qu¶ cña chÝnh s¸ch å ¹t nhËp khÈu vèn níc ngoµi vµ ®¸nh gi¸ cao tû gia thùc dïng vèn nhËp ngo¹i nµy ®Ó cho phÐp ViÖt Nam n©ng cao ®a tû lÖ t¨ng nhanh ®Çu t cho c«ng nghiÖp vµ toµn nÒn kinh tÕ lµm cho tû lÖ t¨ng trëng cña c«ng nghiÖp vµ toµn bé nÒn kinh tÕ t¨ng nªn rÊt nhanh trong nh÷ng n¨m 1992 –1995. Trªn thùc tÕ mét tû lÖ quan träng vèn níc ngoµi ®îc ®· ®îc sö dông ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ tiªn tiÕn c«ng nghÖ míi vµ c¸c vËt t cÇn thiÕt phôc vô cho chiÕn lîc ph¸t triÓn híng vÒ xuÊt khÈu vµ mét phÇn thay thÕ nhËp khÈu lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm c«ng nghiÖp néi ®Þa ®ång thêi khai th¸c vµ sö dông ®îc nhiÒu tiÒm n¨ng cña ®Êt níc vµ c¬ së vËt chÊt s½n cã trong c«ng nghiÖp .§©y chÝnh lµ nguyªn nh©n c¬ b¶n cho phÐp c«ng nghiÖp c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®¹t ®îc nh÷ng tû lÖ t¨ng trëng rÊt cao trong nh÷ng n¨m 1992-1995. Thay ®æi c¬ cÊu mét sè ngµnh c«ng nghiÖp (% gi¸ cè ®Þnh 1989 thêi kú 1990-1994 vµ thêi kú 1995-1997). Ngµnh c«ng nghiÖp LuyÖn kim ®en 1993 1.41 1994 1.27 1995 1.42 1996 3.54 1997 2.73 1998 2.9 S¶n xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ 3.75 3.77 3.68 1.3 1.32 1.36 VËt liÖu x©y dùng 7.84 8.43 8.1 Xenlul« vµ GiÊy 1.83 1.9 1.16 1.88 1.94 2.01 Thùc phÈm 30.76 27.19 27.7 26.7 26.15 26. 24 May 7.04 7.0 5.97 5.4 5.16 3.7 -- Nguån : Niªn gi¸m thèng kª 1995-1998 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 C¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng sö dông nhiÒu vèn Ýt lao ®éng nh luyÖn kim ®en s¶n xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ vËt liÖu x©y dùng , Xenlul« vµ giÊy ®· phôc håi vµ ph¸t triÓn rÊt nhanh trong khi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng (thùc phÈm , may , l¬ng thùc, dÖt, s¶n phÈm tõ da vµ gi¶ da) ®· lµm gi¶m ®i nhanh chãng Mét trong nh÷ng nguån vèn trªn ®¸ng chó ý lµ nguån vèn ®µu t trùc tiÕp tõ níc ngoµi trong khu vùc ®µu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI) c¸c dù ¸n liªn doanh chiÕm 70% dù ¸n 100% vèn níc ngoµi chiÕm trªn 20% vµ c¸c hîp ®ång kinh tÕ hîp t¸c liªn doanh chiÕm 10% tæng vèn ®µu t ®¨ng ký .Tæng sè vèn FDI ®¨ng ký ®Çu t vµo c«ng nghiÖp vµ x©y dùng cã su híng t¨ng lªn chiÕm 41.5% trong thêi kú 1998-1990,52,7% thêi kú 1991-1995 vµ kho¶ng 62.5% thêi kú 1996-1998 , vÒ vèn FDI thùc hiÖn c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chiÕm 61.4% thêi kú 1991-1995 vµ 66.4 % thêi kú 1996-1998 .Vèn ®Çu t trùc tiÕp chñ yÕu lµ m¸y mãc thiÕt bÞ quy tr×nh c«ng nghÖ d©y chuyÒn s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm -C¸c ngµnh cã sù hiÖn diÖn cña vèn FDI lµ ®iÖn , dÇu khÝ , ho¸ chÊt , ®iÖn tö , «t« xe m¸y ,dÖt may, da giÇy , chÊt tÈy röa. Khu vùc FDI ®ang chiÕm vÞ trÝ ¸p ®¶o trong c«ng nghiÖp khai th¸c trong ®ã 99.7% c«ng nghiÖp dÇu th« vµ khÝ tù nhiªn cã sù tham gia cña níc ngoµi .Nh÷ng ®iÒu nµy cho thÊy tû träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã xu híng gi¶m dÇn vµ tû träng ngµnh khai th¸c cã xu híng t¨ng lªn Thay ®æi c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp (% gi¸ so s¸nh 1994) Ngµnh c«ng nghiÖp C«ng nghiÖp khai th¸c 1995 4.65 1996 4.72 1997 4.97 1998 4.6 C«ng nghiÖp chÕ biÕn 83.48 82.7 82.00 81.73 20