Tài liệu ôn tập hè lớp 4 lên lớp 5 môn tiếng việt

PhÇn I: LuyÖn tõ vµ c©u A1: Më réng vèn tõ: Nh©n hËu - §oµn kÕt Bµi 1: T×m tõ ng÷ nãi vÒ: a. ThÓ hiÖn lßng nh©n hËu, t×nh c¶m yªu th¬ng ®ång lo¹i. b. ThÓ hiÖn tÝnh c¸ch hay viÖc lµm tr¸i víi lßng nh©n hËu, yªu th¬ng. c. ThÓ hiÖn tinh thÇn ®ïm bäc, gióp ®ì ®ång lo¹i. d. ThÓ hiÖn tÝnh c¸ch hay viÖc lµm tr¸i víi ®ïm bäc, gióp ®ì. Bµi 2: Cho c¸c tõ sau: "nh©n d©n, nh©n hËu, nh©n ¸i, nh©n tµi, c«ng nh©n, nh©n ®øc, nh©n tõ, nh©n lo¹i, nh©n nghÜa, nh©n quyÒn". H·y xÕp: a. Tõ cã tiÕng "nh©n" cã nghÜa lµ ngêi. b. Tõ cã tiÕng "nh©n" cã nghÜa lµ lßng th¬ng ngêi. Bµi 3: §Æt c©u víi 1 tõ ë nhãm a, 1 tõ ë nhãm b nãi trªn. Bµi 4: Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i tríc c©u cã dïng sai tõ cã tiÕng "nh©n": a. Thêi ®¹i nµo níc ta còng cã nhiÒu nh©n tµi. b. Nh©n d©n ta cã truyÒn thèng lao ®éng cÇn cï. c. Bµ t«i lµ ngêi nh©n hËu, thÊy ai gÆp khã kh¨n, bµ thêng hÕt lßng gióp ®ì. d. C« gi¸o líp t«i rÊt nh©n tµi. Bµi 5: ViÕt 2 thµnh ng÷ (hoÆc tôc ng÷) vµo chç trèng: a. Nãi vÒ t×nh ®oµn kÕt b. Nãi vÒ lßng nh©n hËu. c. Tr¸i víi lßng nh©n hËu. Bµi 6: C¸c c©u díi ®©y khuyªn ta ®iÒu g×, chª ®iÒu g×? a. ë hiÒn gÆp lµnh. b. Tr©u buéc ghÐt tr©u ¨n. c. Mét c©y lµm ch¼ng nªn non. Ba c©y chôm l¹i nªn hßn nói cao. Bµi 7: T×m 5 thµnh ng÷, tôc ng÷ nãi vÒ ®¹o ®øc vµ lèi sèng lµnh m¹nh, tèt ®Ñp cña con ngêi ViÖt Nam. §Æt c©u víi 1 thµnh ng÷ võa t×m. Bµi 8: Em hiÓu nghÜa cña c¸c thµnh ng÷ díi ®©y nh thÕ nµo? a. M«i hë r¨ng l¹nh. b. M¸u ch¶y ruét mÒm. c. Nhêng c¬m sÎ ¸o. d. L¸ lµnh ®ïm l¸ r¸ch. Gi¶i nghÜa c©u tôc ng÷: "Mét con ngùa ®au c¶ tµu kh«ng ¨n cá". B1: Tõ ®¬n vµ tõ phøc Bµi 1: T×m 1 tõ ®¬n vµ 1 tõ phøc nãi vÒ lßng nh©n hËu. §Æt c©u víi mçi tõ võa t×m. Bµi 2: T×m tõ ®¬n, tõ phøc trong c©u v¨n: a. Mét ngêi ¨n xin giµ läm khäm ®øng ngay tríc mÆt t«i. b. §«i m¾t «ng l·o ®á ®äc vµ giµn giôa níc m¾t. Bµi 3: a. T×m tõ ®¬n, tõ phøc trong c¸c c©u th¬ sau: "§êi cha «ng víi ®êi t«i Nh con s«ng víi ch©n trêi ®· xa ChØ cßn truyÖn cæ thiÕt tha Cho t«i nhËn mÆt «ng cha cña m×nh". b. Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ néi dung 2 dßng th¬ cuèi. Bµi 4: T×m 5 tõ phøc cã tiÕng "anh", 5 tõ phøc cã tiÕng "hïng" theo nghÜa cña tõng tiÕng trong tõ "anh hïng". B2: Tõ ghÐp vµ tõ l¸y 1 Bµi 1: H·y xÕp c¸c tõ phøc sau thµnh hai lo¹i: Tõ ghÐp vµ tõ l¸y: sõng s÷ng, chung quanh, lñng cñng, hung d÷, méc m¹c, nhòn nhÆn, cøng c¸p, dÎo dai, v÷ng ch¾c, thanh cao, gi¶n dÞ, chÝ khÝ. Bµi 2: a. Nh÷ng tõ nµo lµ tõ l¸y Ngay ng¾n Ngay th¼ng Ngay ®¬ Th¼ng th¾n Th¼ng tuét Th¼ng t¾p b. Nh÷ng tõ nµo kh«ng ph¶i tõ ghÐp? Ch©n thµnh Ch©n thËt Ch©n t×nh ThËt thµ ThËt sù ThËt t×nh Bµi 3: Tõ l¸y "xanh xao" dïng ®Ó t¶ mµu s¾c cña ®èi tîng: a. da ngêi c. l¸ c©y ®· giµ b. l¸ c©y cßn non d. trêi. Bµi 4: XÕp c¸c tõ: ch©m chäc, chËm ch¹p, mª mÈn, mong ngãng, nhá nhÑ, mong mái, ph¬ng híng, v¬ng vÊn, t¬i t¾n vµo 2 cét: tõ ghÐp vµ tõ l¸y. Bµi 5: a. T¹o 2 tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i, 2 tõ ghÐp cã nghÜa tæng hîp, 1 tõ l¸y tõ mçi tiÕng sau: nhá, s¸ng, l¹nh. b. T¹o 1 tõ ghÐp, 1 tõ l¸y chØ mµu s¾c tõ mçi tiÕng sau: xanh, ®á, tr¾ng, vµng, ®en. Bµi 6: Cho c¸c tõ: m¶i miÕt, xa x«i, xa l¹, ph¼ng lÆng, ph¼ng phiu, mong ngãng, mong mái, m¬ méng. a. XÕp nh÷ng tõ trªn thµnh 2 nhãm: tõ ghÐp, tõ l¸y. b. Cho biÕt tªn gäi cña kiÓu tõ ghÐp vµ tõ l¸y ë mçi nhãm trªn. Bµi 7: Cho ®o¹n v¨n sau: "§ªm vÒ khuya lÆng giã. S¬ng phñ tr¾ng mÆt s«ng. Nh÷ng bÇy c¸ nhao lªn ®íp s¬ng "tom tãp", lóc ®Çu cßn lo¸ng tho¸ng dÇn dÇn tiÕng tòng to½ng x«n xao quanh m¹n thuyÒn". a. T×m nh÷ng tõ l¸y cã trong ®o¹n v¨n. b. Ph©n lo¹i c¸c tõ l¸y t×m ®îc theo c¸c kiÓu tõ l¸y ®· häc. Bµi 8: X¸c ®Þnh râ 2 kiÓu tõ ghÐp ®· häc (tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i, tõ ghÐp cã nghÜa tæng hîp) trong c¸c tõ ghÐp sau: nãng báng, nãng ran, nãng nùc, nãng gi·y, l¹nh buèt, l¹nh ng¾t, l¹nh gÝa. Bµi 9: T×m c¸c tõ l¸y cã 2, 3, 4 tiÕng Bµi 10: Em h·y ghÐp 5 tiÕng sau thµnh 9 tõ ghÐp thÝch hîp: thÝch, quý, yªu, th¬ng, mÕn. Bµi 11: X¸c ®Þnh tõ l¸y trong c¸c dßng th¬ sau vµ cho biÕt chóng thuéc vµo lo¹i tõ l¸y nµo: Giã n©ng tiÕng h¸t chãi chang Long lanh lìi h¸i liÕm ngang ch©n trêi Tay nhÌ nhẹ chót, ngêi ¬i Tr«ng ®«i h¹t rông h¹t r¬i xãt lßng. M¶nh s©n tr¨ng lóa chÊt ®Çy Vµng tu«n trong tiÕng m¸y quay xËp x×nh N¾ng giµ h¹t g¹o th¬m ngon Bng lng c¬m tr¾ng n¾ng cßn th¬m tho. Bµi 12: T×m tõ ®¬n, tõ l¸y, tõ ghÐp trong c¸c c©u: a. Ma mïa xu©n x«n xao, ph¬i phíi... Nh÷ng h¹t ma bÐ nhá, mÒm m¹i, r¬i mµ nh nh¶y nhãt. b. Chó chuån chuån níc tung c¸nh bay vät lªn. C¸i bãng chó nhá xÝu lít nhanh trªn mÆt hå. MÆt hå tr¶i réng mªnh m«ng vµ lÆng sãng. 2 c. Ngoµi ®êng, tiÕng ma r¬i lép ®ép, tiÕng ch©n ngêi ch¹y lÐp nhÐp. d. H»ng n¨m, vµo mïa xu©n, tiÕt trêi Êm ¸p, ®ång bµo £ ®ª, M¬-n«ng l¹i tng bõng më héi ®ua voi. e. Suèi ch¶y rãc r¸ch. Bµi 13: T×m tõ l¸y trong ®o¹n v¨n sau: B¶n lµng ®· thøc giÊc. §ã ®©y, ¸nh löa hång bËp bïng trªn c¸c bÕp. Ngoµi bê ruéng ®· cã bíc ch©n ngêi ®i, tiÕng nãi chuyÖn r× rÇm, tiÕng gäi nhau Ý íi. T¶ng s¸ng, vßm trêi cao xanh mªnh m«ng. Giã tõ trªn ®Ønh nói trµn xuèng thung lòng m¸t rîi. Bµi 14: T×m nh÷ng tiÕng cã thÓ kÕt hîp víi "lÔ" ®Ó t¹o thµnh tõ ghÐp. T×m tõ cïng nghÜa vµ tõ tr¸i nghÜa víi tõ "lÔ phÐp". Bµi 15: Cho 1 sè tõ sau: thËt thµ, b¹n bÌ, h háng, san sÎ, b¹n häc, ch¨m chØ, g¾n bã, b¹n ®êng, ngoan ngo·n, gióp ®ì, b¹n ®äc, khã kh¨n. H·y xÕp c¸c tõ trªn vµo 3 nhãm: a. Tõ ghÐp tæng hîp. b. Tõ ghÐp ph©n lo¹i. c. Tõ l¸y. Bµi 16: Trong bµi: "Tre ViÖt Nam" nhµ th¬ NguyÔn Duy cã viÕt: "B·o bïng th©n bäc lÊy th©n Tay «m, tay nÝu tre gÇn nhau thªm Th¬ng nhau tre ch¼ng ë riªng Luü thµnh tõ ®ã mµ nªn hìi ngêi". Trong ®o¹n th¬ trªn, t¸c gi¶ ca ngîi nh÷ng phÈm chÊt nµo cña tre? T¸c gi¶ ®· dïng c¸ch nãi g× ®Ó ca ngîi nh÷ng phÈm chÊt ®ã. Bµi 17: Ph©n c¸c tõ ghÐp sau thµnh 2 lo¹i: Häc tËp, häc ®ßi, häc hái, häc vÑt, häc g¹o, häc lám, häc hµnh, anh c¶, anh em, anh trai, anh rÓ, b¹n häc, b¹n ®äc, b¹n ®êng. A2: Më réng vèn tõ: Trung thùc - Tù träng Bµi 1: a. Nh÷ng tõ nµo cïng nghÜa víi "trung thùc" ngay th¼ng b×nh tÜnh thËt thµ ch©n thµnh thµnh thùc tù tin ch©n thùc nh©n ®øc b. Nh÷ng tõ nµo tr¸i nghÜa víi "trung thùc" ®éc ¸c gian dèi lõa ®¶o th« b¹o tß mß nãng n¶y dèi tr¸ x¶o quyÖt Bµi 2: Nh÷ng c©u nµo dïng ®óng tõ cïng nghÜa hoÆc tr¸i nghÜa víi tõ "trung thùc": a. K× kiÓm tra cuèi n¨m, Nam ®· gian dèi trong khi lµm bµi. b. TÝnh t×nh cña b¹n t«i rÊt ngay th¼ng. c. Hoa ®· ch©n thµnh nhËn khuyÕt ®iÓm tríc líp. d. Bän giÆc rÊt x¶o quyÖt, chóng vê nh ta ë phÝa tríc, võa chuÈn bÞ ®¸nh óp qu©n ta sau lng. e. Chóng t«i xin thËt thµ c¶m ¬n quý kh¸n gi¶. Bµi 3: T×m c¸c tõ ghÐp vµ tõ l¸y vÒ tÝnh trung thùc cña con ngêi cã chøa c¸c tiÕng sau ®©y: a. Ngay b. Th¼ng c. ThËt §Æt c©u víi mçi tõ võa t×m ®îc. Bµi 4: Trong sè c¸c thµnh ng÷ díi ®©y, thµnh ng÷ nµo nãi vÒ tÝnh "trung thùc" thµnh ng÷ nµo nãi vÒ tÝnh "tù träng" a. Th¼ng nh ruét ngùa g. ¡n ngay ë th¼ng b. ThËt thµ lµ cha quû qu¸i h. Khom lng uèn gèi 3 c. C©y ngay kh«ng sî chÕt ®øng d. GiÊy r¸ch ph¶i gi÷ lÊy lÒ i. Vµo luån ra cói h. Thuèc ®¾ng d· tËt e. §ãi cho s¹ch r¸ch cho th¬m. Bµi 5: a. T×m 2 thµnh ng÷ (hoÆc tôc ng÷) nãi vÒ tÝnh trung thùc T×m 2 thµnh ng÷ (hoÆc tôc ng÷) nãi vÒ lßng tù träng. b. §Æt 1 c©u trong ®ã cã thµnh ng÷ hoÆc tôc ng÷ võa t×m ®îc. Bµi 6: Trong bµi: "ViÖt Nam th©n yªu" nhµ th¬ NguyÔn §×nh Thi cã viÕt: "ViÖt Nam ®Êt níc ta ¬i Mªnh m«ng biÓn lóa ®©u trêi ®Ñp h¬n C¸nh cß bay l¶ rËp rên M©y mê che ®Ønh Trêng S¬n sím chiÒu". §äc ®o¹n th¬ trªn, em c¶m nhËn ®îc nh÷ng ®iÒu g× vÒ ®Êt níc ViÖt Nam. B3: Danh tõ Bµi 1: X¸c ®Þnh danh tõ trong ®o¹n v¨n sau: Chó chuån chuån níc míi ®Ñp lµm sao! Mµu vµng trªn lng chó lÊp l¸nh. Bèn c¸i c¸nh máng nh giÊy bãng. C¸i ®Çu trßn vµ hai con m¾t long lanh nh thuû tinh. Bµi 2: T×m c¸c danh tõ cã trong ®o¹n th¬ sau: a. Quª h¬ng lµ c¸nh diÒu biÕc Tuæi th¬ con th¶ trªn ®ång Quª h¬ng lµ con ®ß nhá £m ®Òm khua níc ven s«ng. b. Bµ ®¾p thµnh lËp tr¹i Chèng ¸p bøc cêng quyÒn Nghe lêi bµ kªu gäi C¶ níc ta vïng lªn. Bµi 3: X¸c ®Þnh c¸c danh tõ trong ®o¹n v¨n sau: "B¶n lïng ®· thøc giÊc. §ã ®©y ¸nh löa hång bËp bïng trªn c¸c bÕp. Ngoµi bê ruéng ®· cã bíc ch©n ngêi ®i, tiÕng nãi chuyÖn r× rÇm tiÕng gäi nhau Ý íi". Bµi 4: T×m danh tõ cã trong c©u v¨n sau: Ngay thÒm l¨ng, mêi t¸m c©y v¹n tuÕ tîng trng cho mét ®oµn qu©n danh dù ®øng trang nghiªm. Bµi 5: X¸c ®Þnh tõ lo¹i cña c¸c tõ: "niÒm vui, nçi buån, c¸i ®Ñp, sù ®au khæ" vµ t×m thªm c¸c tõ t¬ng tù. Bµi 6: T×m tõ chØ sù vËt, chØ ho¹t ®éng vµ chØ ®Æc ®iÓm cã trong ®o¹n th¬ sau: Rõng xanh hoa chuèi ®á t¬i §Ìo cao n¾ng ¸nh dao gµi th¾t lng Ngµy xu©n m¬ në tr¾ng rõng Nhí ngêi ®an nãn chuèt tõng sîi dang. A3: Më réng vèn tõ: ¦íc m¬ Bµi 1: Nh÷ng tõ nµo cïng nghÜa víi tõ "¦íc m¬" a. mong íc d. m¬ h. íc ao b. m¬ íc e. íc nguyÖni. m¬ mµng c. m¬ tëng g. m¬ méng Bµi 2: Nh÷ng íc m¬ nµo gióp Ých cho con ngêi a. M¬ íc cao ®Ñp e. M¬ íc cao c¶ b. M¬ íc h·o huyÒn g. M¬ íc bÖnh ho¹n c. M¬ íc viÓn v«ng h. M¬ íc qu¸i ®¶n d. M¬ íc chÝnh ®¸ng i. M¬ íc lµnh m¹nh Bµi 3: Gi¶i nghÜa c¸c thµnh ng÷: 4 a. §îc voi ®ßi tiªn d. ¦íc cña tr¸i mïa b. CÇu ®îc íc thÊy e. §øng nói nµy tr«ng nói nä c. ¦íc sao ®îc vËy h. N»m m¬ gi÷a ban ngµy. §Æt c©u víi mçi thµnh ng÷ trªn. Bµi 4: "Quª h¬ng lµ c¸nh diÒu biÕc Tuæi th¬ con th¶ trªn ®ång Quª h¬ng lµ con ®ß nhá £m ®Òm khua níc ven s«ng". §äc ®o¹n th¬ trªn em thÊy ®îc nh÷ng ý nghÜa vµ t×nh c¶m cña nhµ th¬ ®èi víi quª h¬ng nh thÕ nµo? B4: §éng tõ Bµi 1: G¹ch díi ®éng tõ trong mçi côm tõ sau: a. tr«ng em d. quÐt nhµ h. xem truyÖn b. tíi rau e. häc bµi i. gÊp quÇn ¸o c. nÊu c¬m g. lµm bµi tËp Bµi 2: T×m danh tõ, ®éng tõ trong c¸c c©u v¨n: a. VÇng tr¨ng trßn qu¸, ¸nh tr¨ng trong xanh to¶ kh¾p khu rõng. b. Giã b¾t ®Çu thæi m¹nh, l¸ c©y r¬i nhiÒu, tõng ®µn cß bay nhanh theo m©y. c. Sau tiÕng chu«ng chïa, mÆt tr¨ng ®· nhá l¹i, s¸ng v»ng v¹c. Bµi 3: X¸c ®Þnh tõ lo¹i trong c¸c tõ cña c¸c c©u: a. Níc ch¶y ®¸ mßn. b. D©n giµu, níc m¹nh. Bµi 4: X¸c ®Þnh tõ lo¹i: Nh×n xa tr«ng réng Níc ch¶y bÌo tr«i PhËn hÈm duyªn «i Vông chÌo khÐo chèng G¹n ®ôc kh¬i trong ¡n vãc häc hay. Bµi 5: X¸c ®Þnh tõ lo¹i: a. Em m¬ lµm m©y tr¾ng Bay kh¾p nÎo trêi cao Nh×n non s«ng gÊm vãc Quª m×nh ®Ñp biÕt bao. b. C©y dõa xanh to¶ nhiÒu tµu Dang tay ®ãn giã gËt ®Çu gäi tr¨ng. Bµi 6: T×m danh tõ, ®éng tõ trong c¸c c©u sau: Trªn n¬ng, mçi ngêi mét viÖc, ngêi lín th× ®¸nh tr©u ra cµy. C¸c cô giµ nhÆt cá, ®èt l¸. MÊy chó bÐ ®i t×m chç ven suèi ®Ó b¾c bÕp thæi c¬m. C¸c bµ mÑ cói lom khom tra ng«. Bµi 7: ViÕt ®o¹n v¨n (5 - 7 c©u) kÓ vÒ nh÷ng viÖc em lµm vµo mét buæi trong ngµy. G¹ch díi c¸c ®éng tõ em ®· dïng. A4: Më réng vèn tõ: ý chÝ - NghÞ lùc Bµi 1: T×m c¸c tõ: a. Nãi lªn ý chÝ, nghÞ lùc cña con ngêi. b. Nªu nh÷ng hiÖn tîng tr¸i víi ý chÝ, nghÞ lùc. c. Nªu lªn nh÷ng thö th¸ch ®èi víi ý chÝ, nghÞ lùc cña con ngêi. Bµi 2: XÕp c¸c tõ t×m ®îc thµnh 3 lo¹i: danh tõ, ®éng tõ, tÝnh tõ. Bµi 3: ViÕt 3 - 5 tõ phøc më ®Çu b»ng tiÕng "quyÕt" nãi vÒ ý chÝ cña con ngêi Bµi 4: ViÕt (5 - 6) tõ cã nghÜa tr¸i ngîc víi ý chÝ vµ nghÞ lùc. 5 Bµi 5: Nh÷ng c©u tôc ng÷ nµo nãi vÒ ý chÝ, nghÞ lùc? a. Mét c©u nhÞn, chÝn c©u lµnh b. Löa thö vµng, gian nan thö søc. c. Cña rÒ rÒ kh«ng b»ng nghÒ trong tay d. Níc l· mµ v· nªn hå Tay kh«ng mµ næi c¬ ®å míi ngan e. Cã vÊt v¶ míi thanh nhµn. Kh«ng dng ai dÔ cÇm tµn che cho. g. Chí thÊy sãng c¶ mµ lo Sãng c¶ mÆc sãng chÌo cho cã chõng. Bµi 6: H·y viÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n (5 - 7 c©u) nãi vÒ ngêi cã ý chÝ, nghÞ lùc nªn ®· vît qua thö th¸ch ®¹t ®îc thµnh c«ng (cã sö dông tõ ®· häc). B5: TÝnh tõ Bµi 1: ViÕt c¸c tÝnh tõ sau vµo tõng cét cho phï hîp: xanh biÕc, ch¾c ch¾n, trßn xoe, láng lÎo, mÒm nhòn, x¸m xÞt, vµng hoe, ®en kÞt, cao lín, mªnh m«ng, trong suèt, chãt vãt, tÝ xÝu, kiªn cêng, thËt thµ. A B C TÝnh tõ chØ mµu s¾c TÝnh tõ chØ h×nh d¸ng TÝnh tõ chØ tÝnh chÊt phÈm chÊt Bµi 2: ViÕt tÝnh tõ miªu t¶ sù vËt ghi ë cét tr¸i vµo mçi cét ph¶i: TÝnh tõ chØ mµu s¾c cña TÝnh tõ chØ h×nh d¸ng cña Tõ chØ sù vËt sù vËt sù vËt C¸i bót C¸i mò Bµi 3: G¹ch díi nh÷ng tÝnh tõ dïng ®Ó chØ tÝnh chÊt cña sù vËt trong ®o¹n v¨n: "Tõ trªn trêi nh×n xuèng, phè x¸ Hµ Néi nhá xinh nh m« h×nh triÓn l·m. Nh÷ng « ruéng, nh÷ng gß ®èng, b·i bê víi nh÷ng m¶ng mµu xanh, n©u, vµng, tr¾ng vµ nhiÒu h×nh d¹ng kh¸c nhau gîi nh÷ng bøc tranh giµu mµu s¾c". Bµi 4: §¸nh dÊu x vµo chç trèng nªu c¸ch thÓ hiÖn møc ®é tÝnh chÊt ®Æc ®iÓm cña mçi tÝnh tõ ë cét tr¸i Thªm c¸c tõ chØ Thªm tiÕng ®Ó t¹o Dïng c¸ch so TÝnh tõ møc ®é (rÊt, l¾m ra c¸c TG hoÆc TL s¸nh vµo tríc hoÆc sau) h¬i nhanh x véi qu¸ ®á cê tÝm biÕc mÒm vÆt xanh l¸ c©y chÇm chËm kh¸ xinh th¼ng t¾p Chän 1 tõ ë cét tr¸i ®Ó ®Æt c©u: Bµi 5: T×m tÝnh tõ trong khæ th¬ sau: "ViÖt Nam ®Ñp kh¾p tr¨m miÒn Bèn mïa mét s¾c trêi riªng ®Êt nµy Xãm lµng, ®ång ruéng, rõng c©y 6 Non cao giã dùng, s«ng ®Çy n¾ng chang. Sum sª xoµi biÕc, cam vµng Dõa nghiªng, cau th¼ng, hµng hµng n¾ng soi" Bµi 6: H·y t×m 5 tõ ghÐp, 5 tõ l¸y nãi vÒ t×nh c¶m, phÈm chÊt cña con ngêi. §Æt 1 c©u víi mét trong sè nh÷ng tõ võa t×m ®îc. Bµi 7: a. H·y chØ ra tÝnh tõ (nÕu cã) trong c©u sau: Ngay thÒm l¨ng, mêi t¸m c©y v¹n tuÕ tîng trng cho mét ®oµn qu©n danh dù ®øng trang nghiªm. b. §Æt 1 c©u trong ®ã cã chñ ng÷ lµ mét tÝnh tõ. Bµi 8: H·y t×m 2 tõ ghÐp vµ 2 tõ l¸y nãi vÒ nh÷ng ®øc tÝnh cña ngêi häc sinh giái. Bµi 9: a. T×m 2 tõ cïng nghÜa, gÇn nghÜa vµ 2 tõ tr¸i nghÜa víi tõ "ch¨m chØ". §Æt c©u víi tõ võa t×m. b. T×m 2 tõ cïng nghÜa, gÇn nghÜa vµ 2 tõ tr¸i nghÜa víi tõ "dòng c¶m". Bµi 10: X¸c ®Þnh danh tõ, ®éng tõ, tÝnh tõ trong 2 c©u th¬ cña B¸c Hå: "C¶nh rõng ViÖt B¾c thËt lµ hay Vîn hãt, chim kªu suèt c¶ ngµy". Bµi 11: "Lêi ru cã giã mïa thu Bµn tay mÑ qu¹t mÑ ®a giã vÒ Nh÷ng ng«i sao thøc ngoµi kia Ch¼ng b»ng mÑ ®· thøc v× chóng con §ªm nay con ngñ giÊc trßn MÑ lµ ngän giã cña con suèt ®êi" Theo em, h×nh ¶nh nµo gãp phÇn nhiÒu nhÊt lµm nªn c¸i hay cña ®o¹n th¬. V× sao? ¤n tËp Bµi 1: a. §iÒn thªm tiÕng (vµo chç trèng) sau mçi tiÕng díi ®©y ®Ó t¹o ra 2 tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i vµ 2 tõ ghÐp cã nghÜa tæng hîp. lµng...........; ¨n..............; vui b. Gi¶i nghÜa c©u tôc ng÷: "§ãi cho s¹ch, r¸ch cho th¬m". Bµi 2: a. H·y t×m 5 tõ ghÐp, 5 tõ l¸y nãi vÒ t×nh c¶m, phÈm chÊt cña con ngêi. §Æt 1 c©u víi mét trong sè nh÷ng tõ võa t×m ®îc ë trªn. b. T×m 3 cÆp tõ tr¸i nghÜa nãi vÒ viÖc häc hµnh. H·y ®Æt 1 c©u víi 1 trong 3 cÆp tõ tr¸i nghÜa Êy. Bµi 3: T×m nh÷ng tiÕng cã thÓ kÕt hîp víi lÔ ®Ó t¹o thµnh tõ ghÐp. T×m tõ ®ång nghÜa vµ tõ tr¸i nghÜa víi tõ "lÔ phÐp". Bµi 4: Cho c¸c kÕt hîp hai tiÕng sau: xe ®¹p, xe m¸y, xe cé, m¸y bay, ®¹p xe, xe kÐo, kÐo xe, khoai níng, khoai luéc, luéc khoai, móa h¸t, tËp h¸t, tËp móa, b¸nh r¸n, r¸n b¸nh, b¸nh kÑo. H·y: a. X¸c ®Þnh nh÷ng kÕt hîp nµo trong c¸c kÕt hîp trªn lµ tõ ghÐp. b. Ph©n lo¹i c¸c tõ ghÐp ®ã. Bµi 5: "SÇu riªng th¬m mïi th¬m cña mÝt chÝn quyÖn víi h¬ng bëi, bÐo c¸i bÐo cña trøng gµ, ngät c¸i vÞ cña mËt ong giµ h¹n". a. T×m c¸c tÝnh tõ cã trong c©u v¨n. b. NhËn xÐt vÒ tõ lo¹i cña c¸c tõ "c¸i bÐo, mïi th¬m". Bµi 6: H·y t¸ch thµnh c¸c tõ lo¹i (DT, §T, TT) trong ®o¹n th¬ sau: Bót ch× xanh ®á Em gät hai ®Çu Em thö hai mµu Xanh t¬i, ®á th¾m 7 Em vÏ lµng xãm Tre xanh, lóa xanh S«ng m¸ng lîn quanh Mét dßng xanh m¸t. Bµi 7: T×m DT, §T, TT cã trong khæ th¬ sau: Em m¬ lµm giã m¸t Xua bao nçi nhäc nh»n B¸c n«ng d©n cµy ruéng Chó c«ng nh©n chuyªn cÇn. Bµi 8: H·y t×m hai thµnh ng÷, tôc ng÷ nãi vÒ quª h¬ng ®Êt níc. Gi¶i thÝch vµ ®Æt c©u víi thµnh ng÷, tôc ng÷ võa t×m ®îc. Bµi 9: X¸c ®Þnh tõ ®¬n, tõ ghÐp trong ®o¹n th¬ sau: "H¹t g¹o lµng ta Cã vÞ phï sa Cña s«ng Kinh ThÇy Cã h¬ng sen th¬m Trong hå níc ®Çy Cã lêi mÑ h¸t Ngät bïi h«m nay" Bµi 10: X¸c ®Þnh tõ lo¹i cña c¸c tõ sau: niÒm vui, vui t¬i, vui ch¬i, yªu th¬ng, ®¸ng yªu, t×nh yªu, th¬ng yªu, dÔ th¬ng. Bµi 11: Bãng m©y H«m nay trêi n¾ng chang chang MÑ em ®i cÊy ph¬i lng c¶ ngµy ¦íc g× em ho¸ ®¸m m©y Em che cho mÑ suèt ngµy bãng r©m §äc bµi th¬ trªn, em thÊy ®îc nh÷ng nÐt g× ®Ñp vÒ t×nh c¶m cña ngêi con ®èi víi mÑ. A5: Më réng vèn tõ: §å ch¬i - trß ch¬i Bµi 1: ViÕt tªn c¸c trß ch¬i cho trong ngoÆc ®¬n vµo tõng cét cho phï hîp: (chuyÒn thÎ, « ¨n quan, nh¶y d©y, kÐo co, cíp cê, nh¶y lß cß, trèn t×m, cê vua, tam cóc, chim bay cß bay, mÌo ®uæi chuét). A C B Trß ch¬i rÌn luyÖn søc Trß ch¬i rÌn luyÖn sù Trß ch¬i luyÖn trÝ tuÖ khoÎ khÐo lÐo Bµi 2: §iÒn tiÕp vµo chç trèng c¸c tõ chØ tªn trß ch¬i a. Tªn 3 trß ch¬i b¾t ®Çu b»ng danh tõ VD: cê vua b. Tªn 3 trß ch¬i b¾t ®Çu b»ng ®éng tõ VD: nh¶y d©y. Bµi 3: Chän thµnh ng÷, tôc ng÷ thÝch hîp ®Ó khuyªn b¹n: a. NÕu b¹n em ch¬i víi mét sè b¹n h nªn häc kÐm h¼n ®i. b. NÕu b¹n em thÝch trÌo lªn mét chç cao chªnh vªnh, rÊt nguy hiÓm ®Ó tá ra lµ m×nh gan d¹. A6: Më réng vèn tõ: Tµi n¨ng Bµi 1: ViÕt tiÕp 3 tõ ng÷ nãi vÒ tµi n¨ng cña con ngêi. Tµi n¨ng, nghÖ thuËt.... Bµi 2: Mçi tõ ng÷, tôc ng÷ sau nãi vÒ tµi n¨ng g× cña con ngêi. 8 a. Thay trêi lµm ma b. Nghiªng ®ång ®æ níc ra s«ng c. Níc l· mµ v· nªn hå d. Tay kh«ng mµ næi c¬ ®å míi ngoan. Bµi 3: ViÕt ®o¹n v¨n kho¶ng 3 - 4 c©u nãi vÒ 1 ngêi cã tµi n¨ng mµ em biÕt. A7: Më réng vèn tõ: Søc khoÎ Bµi 1: T×m c¸c tõ ng÷: - ChØ nh÷ng ho¹t ®éng cã lîi cho søc khoÎ. - ChØ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña mét c¬ thÓ khoÎ m¹nh. Bµi 2: KÓ tªn c¸c m«n thÓ thao mµ em biÕt. Bµi 3: C¸c tõ ng÷ nµo nãi vÒ vÎ bªn ngoµi cña mét ngêi khoÎ m¹nh: a. r¾n rái d. x¬ng x¬ng h. lªu ®ªu b. r¾n ch¾c e. lùc lìng i. cêng tr¸ng c. m¶nh kh¶nh g. v¹m vì Bµi 4: §iÒn tõ ng÷ thÝch hîp vµo chç trèng ®Ó hoµn chØnh c¸c thµnh ng÷ sau: a. KhoÎ nh..... b. Nhanh nh..... Bµi 5: C©u tôc ng÷ sau nãi lªn ®iÒu g×? ¡n ®îc ngñ ®îc lµ tiªn Kh«ng ¨n kh«ng ngñ mÊt tiÒn mµ lo. Bµi 6: C¸c thµnh ng÷ nµo nãi vÒ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña con ngêi: a. KhoÎ nh tr©u d. Kh«n nhµ d¹i chî b. ChËm nh sªn e. Xanh nh tµu l¸ c. Mét tay x¸ch nhÑ g. LiÖt giêng liÖt chiÕu. Bµi 7: Trong bµi "H¹t g¹o lµng ta' nhµ th¬ TrÇn §¨ng Khoa viÕt: H¹t g¹o lµng ta Cã b·o th¸ng b¶y Cã ma th¸ng ba Giät må h«i sa Nh÷ng tra th¸ng s¸u Níc nh ai nÊu ChÕt c¶ c¸ cê Cua ngoi lªn bê MÑ em xuèng cÊy. §o¹n th¬ gióp em hiÓu ®îc ý nghÜa g× cña h¹t g¹o? H·y nãi râ t¸c dông cña ®iÖp ng÷ vµ h×nh ¶nh ®èi lËp ®îc sö dông trong ®o¹n th¬ trªn. B6: S¾p xÕp tõ theo nhãm Bµi 1: Cho c¸c tõ sau: nói ®åi, rùc rì, chen chóc, vên, dÞu dµng, ngät, thµnh phè, ¨n, ®¸nh ®Ëp. H·y s¾p xÕp nh÷ng tõ trªn thµnh c¸c nhãm theo 2 c¸ch: a. Dùa vµo cÊu t¹o (tõ ®¬n, tõ l¸y, tõ ghÐp). b. Dùa vµo tõ lo¹i (DT, §T, TT). Bµi 2: Cho c¸c tõ: gÇm, vå, tha, rît, c¾n, chép, qu¾p, ®uæi, ngo¹m, rèng a. H·y xÕp c¸c tõ trªn thµnh nh÷ng nhãm tõ cïng nghÜa hoÆc gÇn nghÜa víi nhau. b. Nªu nghÜa chung cña tõng nhãm tõ ®· ph©n lo¹i nãi trªn. Bµi 3: XÕp c¸c tõ sau thµnh nh÷ng cÆp tõ tr¸i nghÜa: cêi, gän gµng, míi, hoang phÝ, ån µo, khÐo, ®oµn kÕt, cò, nhanh nhÑn, bõa b·i, khãc, lÆng lÏ, chia rÏ, chËm ch¹p, vông, tiÕt kiÖm. 9 Bµi 4: Dùa vµo nghÜa cña tiÕng "c¶nh" h·y xÕp c¸c tõ: th¾ng c¶nh, c¶nh c¸o, phong c¶nh, c¶nh vËt, c¶nh gi¸c, c¶nh tØnh thµnh 2 nhãm vµ cho biÕt nghÜa cña tiÕng "c¶nh" trong mçi nhãm. Bµi 5: XÕp c¸c tõ sau thµnh 2 nhãm vµ ®Æt tªn cho mçi nhãm (xÕp theo ý nghÜa): Ngoan, cao lín, hiÒn lµnh, m¶nh mai, lùc lìng, ®iÒm ®¹m, chÊt ph¸c, ng©y th¬, hiÕu th¶o, gÇy gß, r¾n rái, x¬ng x¬ng. Bµi 6: C¨n cø vµo nghÜa cña tõ h·y ph©n c¸c tõ díi ®©y thµnh 4 nhãm tõ cïng nghÜa, gÇn nghÜa: Tæ Quèc, th¬ng yªu, kÝnh yªu, non s«ng, ®Êt níc, thanh b¹ch, anh hïng, gan d¹, yªu th¬ng, giang s¬n, anh dòng, thanh ®¹m, xø së, yªu mÕn, dòng c¶m, non níc, quý mÕn, thanh cao, can ®¶m, quª h¬ng. Bµi 7: H·y xÕp c¸c tõ sau thµnh 2 nhãm vµ ®Æt tªn cho mçi nhãm: ngo»n ngoÌn, khóc khÝch, ®ñng ®Ønh, lªu nghªu, vi vu, lÝu lo, thiÕt tha, sõng s÷ng, r× rÇm, cheo leo. Bµi 8: Cho 1 sè tõ sau: v¹m vì, trung thùc, ®«n hËu, tÇm thíc, m¶nh mai, bÐo thÊp, trung thµnh, gÇy, ph¶n béi, khoÎ, cao, yÕu, hiÒn, cøng r¾n, gi¶ dèi. H·y: a. Dùa vµo nghÜa xÕp c¸c tõ trªn vµo 2 nhãm vµ ®Æt tªn cho tõng nhãm. b. T×m c¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa trong mçi nhãm. Bµi 9: C¨n cø vµo néi dung cña thµnh ng÷, h·y ph©n tÝch thµnh 3 nhãm, ®Æt tªn cho mçi nhãm: Quª cha ®Êt tæ, tãc b¹c da måi, giang s¬m gÊm vãc, cµy s©u cuèc bÉm, trªn kÝnh díi nhêng, ch«n rau c¾t rèn, non xanh níc biÕc, ch©n lÊm tay bïn, ®¾p ®Ëp be bê, mang nÆng ®Î ®au, th¬ng con quý ch¸u, hai s¬ng mét n¾ng, th¼ng c¸nh cß bay. B7: X¸c ®Þnh chñ ng÷, vÞ ng÷ Bµi 1: X¸c ®Þnh CN, VN trong mçi c©u sau: a. TiÕng c¸ quÈy tòng to½ng x«n xao quanh m¹n thuyÒn. b. Nh÷ng chó gµ nhá nh nh÷ng hßn t¬ l¨n trßn trªn b·i cá. c. Häc qu¶ lµ khã kh¨n, vÊt v¶. Bµi 2: Ch÷a l¹i mçi c©u sai ng÷ ph¸p díi ®©y b»ng 2 c¸ch: Thªm tõ ng÷, bít tõ ng÷: a. Trªn khu«n mÆt bÇu bÜnh, hång hµo, s¸ng sña. b. §Ó chi ®éi 5A trë nªn v÷ng m¹nh, dÉn ®Çu toµn liªn ®éi. c. Qua bµi th¬ béc lé t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc s©u nÆng. d. Khi nh÷ng h¹t ma ®Çu xu©n nhÌ nhÑ r¬i trªn l¸ non. e. Mçi ®å vËt trong c¨n nhµ nhá bÐ, ®¬n s¬ mµ Êm cóng. Bµi 3: T×m CN, VN: a. TiÕng suèi ch¶y rãc r¸ch. b. Líp thanh niªn ca h¸t, nh¶y móa. TiÕng chu«ng, tiÕng cång, tiÕng ®µn t¬ rng vang lªn. c. Ngµy th¸ng ®i thËt chËm mµ còng thËt nhanh. d. Hoa l¸, qu¶ chÝn, nh÷ng v¹t nÊm Èm ít vµ con suèi ch¶y thÇm díi ch©n ®ua nhau to¶ mïi th¬m. e. Mïa xu©n lµ TÕt trång c©y. g. Con h¬n cha lµ nhµ cã phóc. h. Díi ¸nh tr¨ng, dßng s«ng s¸ng rùc lªn, nh÷ng con sãng nhá vç nhÑ vµo hai bªn bê c¸t. Bµi 4: "C¶ thung lòng gièng nh mét bøc tranh thuû mÆc. Nh÷ng sinh ho¹t cña ngµy míi b¾t ®Çu. Trong rõng, thanh niªn gì bÉy gµ, bÉy chim. Phô n÷ giÆt giò bªn nh÷ng giÕng níc. Em nhá ®ïa vui tríc nhµ sµn. C¸c cô giµ chôm ®Çu bªn nh÷ng chÐ rîu cÇn. C¸c bµ, c¸c chÞ söa so¹n khung cöi". 10 a. T×m c©u kÓ Ai - lµm g× trong ®o¹n v¨n. b. X¸c ®Þnh CN, VN cña c¸c c©u võa t×m. Bµi 5: a. T×m c©u kÓ Ai - lµm g× trong ®o¹n v¨n. b. X¸c ®Þnh CN, VN cña c¸c c©u võa t×m. "§ªm tr¨ng - BiÓn yªn tÜnh. Tµu chóng t«i bu«ng neo trong vïng biÓn Trêng Sa Mét sè chiÕn sÜ th¶ c©u. Mét sè kh¸c qu©y quÇn trªn boong sau ca h¸t, thæi s¸o. Bçng biÓn cã tiÕng ®éng m¹nh. C¸ heo gäi nhau qu©y ®Õn quanh tµu nh ®Ó chia vui". Bµi 6: §iÒn thªm vµo chç trèng ®Ó thµnh c©u hoµn chØnh theo kiÓu c©u "Ai lµm g×?" Anh Êy...... C¶ t«i vµ Hïng..... ....... söa l¹i bån hoa. ........... ®ang chuÈn bÞ b÷a c¬m chiÒu. Bµi 7: a. T×m c©u kÓ Ai - thÕ nµo trong ®o¹n v¨n sau b. X¸c ®Þnh CN, VN cña c¸c c©u võa ®ã. "Ngoµi giê häc, chóng t«i tha thÈn bªn bê s«ng b¾t bím. Nh÷ng con bím ®ñ h×nh d¸ng, ®ñ mµu s¾c. Con xanh biÕc pha ®en nh nhung. Con vµng sÉm, nhiÒu h×nh mÆt nguyÖt, ven c¸nh cã r¨ng ca. Con bím qu¹ to b»ng hai bµn tay ngêi lín, mµu n©u xØn. Bím tr¾ng bay theo ®µn lÝu rÝu nh hoa n¾ng". Bµi 8: "Ruéng r·y lµ chiÕn trêng Cuèc cµy lµ vò khÝ Nhµ n«ng lµ chiÕn sÜ HËu ph¬ng thi ®ua víi tiÒn ph¬ng". a. Trong c¸c c©u trªn, c©u nµo cã d¹ng "Ai - lµ g×". b. X¸c ®Þnh CN, VN c©u võa t×m. Bµi 9: T×m CN, VN ë nh÷ng c©u cã d¹ng Ai - lµ g× trong bµi th¬: N¾ng B«ng cóc lµ n¾ng lµm hoa' Bím vµng lµ n¾ng bay xa lîn vßng Lóa chÝn lµ n¾ng cña ®ång Tr¸i thÞ, tr¸i hång... lµ n¾ng cña c©y. Bµi 10: X¸c ®Þnh CN cña c¸c c©u kÓ Ai - lµ g×? a. TrÎ em lµ t¬ng lai cña ®Êt níc. b. M¹ng líi kªnh r¹ch ch»ng chÞt lµ m¹ch m¸u cung cÊp níc cho c¶ vïng vùa lóa Nam Bé. Bµi 11: ViÕt tiÕp vµo chç trèng c¸c tõ ng÷ thÝch hîp ®Ó t¹o thµnh c©u kÓ Ai lµ g×? a............ lµ ngêi ®îc toµn d©n kÝnh yªu vµ biÕt ¬n. b............. lµ nh÷ng ngêi ®· cèng hiÕn ®êi m×nh cho sù nghiÖp b¶o vÖ Tæ Quèc. c........... lµ ngêi tiÕp bíc cha anh x©y dùng Tæ Quèc ViÖt Nam ngµy cµng giµu ®Ñp. Bµi 12: X¸c ®Þnh c¸c bé phËn CN, VN, tr¹ng ng÷ trong mçi c©u sau: a. S¸ng sím, bµ con trong c¸c th«n ®· nêm nîp ®æ ra ®ång. b. §ªm Êy, bªn bÕp löa hång ba ngêi ngåi ¨n c¬m víi thÞt gµ rõng. c. Sau nh÷ng c¬n ma xu©n, mét mµu xanh non ngät ngµo th¬m m¸t tr¶i ra mªnh m«ng trªn kh¾p c¸c sên ®åi. 11 d. §øng trªn mui v÷ng ch¾c cña chiÕc xuång m¸y, ngêi nhanh tay cã thÓ víi lªn h¸i ®îc nh÷ng tr¸i c©y trÜu xuèng tõ hai phÝa cï lao. Bµi 13: X¸c ®Þnh c¸c bé phËn CN, VN, tr¹ng ng÷ trong mçi c©u sau: a. Håi cßn ®i häc, H¶i rÊt say mª ©m nh¹c. Tõ c¸i c¨n g¸c nhá cña m×nh, H¶i cã thÓ nghe tÊt c¶ c¸c ©m thanh n¸o nhiÖt, ån · cña thµnh phè thñ ®«. b. Nhê cã b¹n bÌ gióp ®ì, b¹n Hoµ ®· cã nhiÒu tiÕn bé trong häc tËp. c. §ªm Êy, bªn bÕp löa hång, c¶ nhµ ngåi luéc b¸nh chng, trß chuyÖn ®Õn s¸ng. d. Buæi sím, ngîc híng chóng bay ®i t×m ¨n vµ buæi chiÒu theo híng chóng bay vÒ æ, con thuyÒn sÏ tíi ®îc bê. e. Sèng trªn c¸i ®Êt mµ ngµy xa, díi s«ng c¸ sÊu c¶n tríc mòi thuyÒn, trªn c¹n hæ r×nh xem h¸t nµy, con ngêi ph¶i th«ng minh vµ giµu nghÞ lùc. Bµi 14: X¸c ®Þnh c¸c bé phËn CN, VN, tr¹ng ng÷ trong mçi c©u sau: a. Ngoµi ®êng, tiÕng ma r¬i lép ®ép, tiÕng ch©n ngêi ch¹y lÐp nhÐp. b. Trªn b·i cá réng c¸c em bÐ xinh x¾n n« ®ïa vui vÎ. c. Mïa xu©n, nh÷ng t¸n l¸ xanh um, che m¸t c¶ s©n trêng. d. Gi÷a ®ång b»ng xanh ng¾t lóa xu©n, con s«ng NËm Rèn tr¾ng s¸ng cã khóc ngo»n ngßeo, cã khóc trên dµi. e. R¶i r¸c kh¾p thung lòng, tiÕng gµ g¸y r©m ran. g. Nh÷ng khi ®i lµm n¬ng xa, chiÒu kh«ng vÒ kÞp, mäi ngêi ngñ l¹i trong lÒu. h. Ngay thÒm l¨ng, mêi t¸m c©y v¹n tuÕ tîng trng cho mét ®oµn qu©n danh dù ®øng trang nghiªm. i. Tra, níc biÓn xanh l¬ vµ khi chiÒu tµ, biÓn ®æi sang mµu xanh lôc. k. Trªn nÒn c¸t tr¾ng tinh, n¬i ngùc c« Mai t× xuèng ®ãn ®êng bay cña giÆc, mäc lªn nh÷ng b«ng hoa tÝm. l. Trong bãng níc l¸ng trªn c¸t nh g¬ng, nh÷ng con chim b«ng biÓn trong suèt nh thuû tinh l¨n trßn trªn nh÷ng con sãng. m. Sau tiÕng chu«ng chïa, mÆt tr¨ng ®· nhá l¹i, s¸ng v»ng vÆc. n. Hoa l¸, qu¶ chÝn, nh÷ng v¹t nÊm Èm ít vµ con suèi ch¶y thÇm díi ch©n ®ua nhau to¶ mïi th¬m. o. Díi ¸nh tr¨ng, dßng s«ng s¸ng rùc lªn, nh÷ng con sãng vç nhÑ vµo hai bªn bê c¸t. A8: Më réng vèn tõ: C¸i ®Ñp Bµi 1: §iÒn vµo mçi cét B tõ ng÷ t¶ vÎ ®Ñp bªn ngoµi cña con ngêi: A B C VÎ ®Ñp cña h×nh d¸ng VÎ ®Ñp cña khu«n mÆt VÎ ®Ñp cña ®«i m¾t Bµi 2: Nh÷ng tõ ng÷ nµo chØ vÎ ®Ñp vÒ t©m hån, tÝnh c¸ch cña con ngêi: a. thËt thµ b. tÕ nhÞ c. dÞu hiÒn d. cëi më e. thon th¶ g. cao r¸o h. s¸ng suèt i. ®é lîng Bµi 3: §Æt c©u víi 1 tõ võa t×m ®îc ë bµi 1, 2 Bµi 4: Nh÷ng tõ ng÷ nµo t¶ vÎ ®Ñp cña c¶nh vËt thiªn nhiªn hoÆc cña phong c¶nh: a. hïng vÜ b. xanh biÕc c. ®á rùc d. ®en ngßm e. tr¾ng suèt g. sõng s÷ng h. nªn th¬ i. yÓu ®iÖu Bµi 5: T×m thµnh ng÷ hoÆc tôc ng÷ nãi vÒ: a. VÎ ®Ñp bªn ngoµi cña con ngêi. b. VÎ ®Ñp cña s«ng nói. 12 Bµi 6: ViÕt tiÕp vµo chç trèng tõ ng÷ chØ vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña nh©n d©n ta. CÇn cï lao ®éng, dòng c¶m ®¸nh giÆc ngo¹i x©m.................. Bµi 7: Nh÷ng tõ ng÷ nµo chØ vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña phô n÷ ViÖt Nam: a. ChÞu th¬ng chÞu khã. b. HÕt lßng v× gia ®×nh, con c¸i. c. §¶m ®ang viÖc nhµ d. Tù tin e. Yªu níc g. DÞu hiÒn h. M¹nh d¹n trong c«ng viÖc i. §ßi b×nh ®¼ng víi nam giíi. Bµi 8: Nh÷ng tõ ng÷ nµo cã thÓ ghÐp víi tõ "®Ñp" ®Ó chØ møc ®é cao cña c¸i ®Ñp: a. NhÊt b. MÜ m·n c. TuyÖt trÇn d. Mª hån e. Mª li g. Kh«n t¶ h. TuyÖt t¸c i. Kinh hån Bµi 9: Nh÷ng thµnh ng÷, tôc ng÷ nµo nãi vÒ vÎ ®Ñp t©m hån vµ phÈm chÊt cña con ngêi. a. Th¬ng ngêi nh thÓ th¬ng th©n b. Nãi ngät lät ®Õn x¬ng. c. M¾t phîng mµy ngµi. d. Ngêi ®Ñp v× lôa, lóa tèt v× ph©n. A9: Më réng vèn tõ: Dòng c¶m Bµi 1: T×m nh÷ng tõ gÇn nghÜa víi tõ "dòng c¶m" trong c¸c tõ díi ®©y: "dòng c¶m, gan d¹, tha thiÕt, hoµ thuËn, hiÕu th¶o, anh hïng, anh dòng, ch¨m chØ, lÔ phÐp, chuyªn cÇn, can ®¶m, can trêng, th©n thiÕt, gan gãc, gan l×, tËn tuþ, th¸o v¸t, th«ng minh, b¹o gan, qu¶ c¶m" Bµi 2: Nh÷ng tõ nµo tr¸i nghÜa víi tõ "dòng c¶m" a. gan l× b. hÌn nh¸t c. yÕu ®uæi d. tù ti e. nh¸t gan g. run sî h. bi quan i. trèn tr¸nh Bµi 3: Nh÷ng hµnh ®éng nµo thÓ hiÖ con ngêi cã lßng dòng c¶m. a. Chèng l¹i c¸i ¸c, bªnh vùc lÏ ph¶i. b. Tr¶ l¹i cña r¬i cho ngêi ®¸nh mÊt. c. Kh«ng qu¶n nguy hiÓm cøu ngêi gÆp n¹n. d. D¸m nãi lªn sù thËt dï bÞ kÎ xÊu cè che giÊu. e. Kh«ng nhËn sù th¬ng h¹i cña ngêi kh¸c. ViÕt ®o¹n v¨n (5 - 7 c©u) nãi vÒ 1 tÊm g¬ng dòng c¶m chèng giÆc cña nh©n d©n ta trong ®ã cã dïng 2 - 3 tõ gÇn nghÜa víi tõ "dòng c¶m". Bµi 5: Thµnh ng÷ nµo nãi vÒ lßng dòng c¶m: a. Thøc khuya dËy sím b. Mét mÊt mét cßn. c. Vµo sinh ra tö d. Cµy s©u cuèc bÉm ®. §øng mòi chÞu sµo e. LÊp biÓn v¸ trêi. g. Gan vµng d¹ s¾t h. Nhêng c¬m sÎ ¸o i. Ba ch×m b¶y næi k. Ch©n lÊm tay bïn. Bµi 6: §Æt c©u víi 1 thµnh ng÷ võa t×m ®îc ë bµi 5. Bµi 7: 13 "Nßi tre ®©u chÞu mäc cong Cha lªn ®· nhän nh ch«ng l¹ thêng Lng trÇn ph¬i n¾ng ph¬i s¬ng Cã manh ¸o céc tre nhêng cho con" Em thÊy ®o¹n th¬ trªn cã nh÷ng h×nh ¶nh nµo ®Ñp? H·y nªu ý nghÜa ®Ñp ®Ï vµ sau s¾c cña nh÷ng h×nh ¶nh ®ã. PhÇn II: TËp lµm v¨n KÓ chuyÖn §Ò 1: KÓ l¹i mét c©u chuyÖn nãi vÒ sù gióp ®ì cña em ®èi víi ngêi kh¸c (hoÆc sù gióp ®ì cña ngêi kh¸c víi em) vµ béc lé c¶m nghÜ cña m×nh. Gîi ý - Nªu râ ®îc sù viÖc gióp ®ì ngêi kh¸c (hoÆc ngêi kh¸c gióp ®ì m×nh) th«ng qua nh÷ng chi tiÕt cô thÓ, sinh ®éng vµ diÔn biÕn hîp lÝ. - Béc lé ®îc c¶m nghÜ cña b¶n th©n qua sù viÖc ®· lµm (hoÆc ngêi kh¸c lµm cho m×nh). §Ò 2: Em h·y kÓ mét c©u chuyÖn tõng ®Ó l¹i Ên tîng ®Ñp ®Ï vÒ t×nh b¹n díi m¸i trêng tiÓu häc Gîi ý - C©u chuyÖn ®ã lµ chuyÖn g×, nãi vÒ ai, diÔn biÕn cô thÓ ra sao (chän läc nh÷ng chi tiÕt cô thÓ, sinh ®éng, dÉn d¾t m¹ch l¹c, hîp lÝ). - C©u chuyÖn ®· ®Ó l¹i nh÷ng Ên tîng g× ®Ñp ®Ï vÒ t×nh b¹n díi m¸i trêng tiÓu häc. §Ò 3: Em ®äc c©u chuyÖn díi ®©y: Hai ngêi b¹n Hai ngêi b¹n cïng ®i qua rõng, chît mét con gÊu ë ®©y xå ra. Mét ngêi bá ch¹y, leo tãt lªn c©y trèn kÜ, cßn ngêi kia ë l¹i trªn ®êng. Anh ta ch¼ng biÕt lµm thÕ nµo ®µnh ng· l¨n ra ®Êt vµ gi¶ vê chÕt. GÊu ®i ®Õn bªn anh, ®a mâm ®¸nh h¬n, anh ta qu¶ thùc ®· t¾t thë. GÊu ngöi mÆt anh ta, cho r»ng ®ã chØ lµ c¸i x¸c bÌn bá ®i. Khi gÊu ®· ®i khuÊt anh kia tõ trªn c©y tôt xuèng vµ cêi: - ThÕ nµo, gÊu rØ tai cËu ®iÒu g× thÕ: - µ, nã b¶o víi m×nh r»ng nh÷ng ngêi xÊu lµ nh÷ng kÎ ch¹y bá b¹n trong lóc hiÓm nghÌo. Em h·y kÓ l¹i c©u chuyÖn trªn b»ng 1 trong 3 c¸ch sau: 1. Theo lêi kÓ cña ngêi leo lªn c©y trèn. 2. Theo lêi kÓ cña ngêi l¨n ra ®Êt gi¶ vê chÕt. 3. Theo lêi kÓ cña gÊu. Gîi ý - Nªu ®îc diÔn biÕn cña c©u chuyÖn. C¸ch kÓ chuyÖn, c¸ch sö dông tõ ng÷ ®Ó kÓ l¹i, ph¶i theo ®óng vai kÓ vµ ph¶i nhÊt qu¸n. C¸ch xng h« ph¶i phï hîp víi vai kÓ. - C¸ch kÓ thÓ hiÖn trong v¨n b¶n ë ®Ò bµi lµ c¸ch kÓ cña t¸c gi¶ ®ång thêi lµ ngêi dÉn chuyÖn. Dùa vµo c¸ch kÓ nµy, em lùa chän 1 trong 3 c¸ch ®· gîi ý. §Ò 4: Em ®· ®äc truyÖn: "Dª con nghe lêi mÑ'. Mîn lêi mét trong hai nh©n vËt: chó Dª con hoÆc Dª mÑ, em h·y kÓ l¹i truyÖn "Dª con nghe lêi mÑ". Gîi ý - KÓ l¹i ®îc néi dung c¬ b¶n (theo s¸t c¸c t×nh tiÕt vµ diÔn biÕn) cña c©u chuyÖn. 14 - NhËp vai Dª con (hoÆc Dª mÑ) mét c¸ch tù nhiªn qua viÖc dïng tõ xng h«, qua c¸ch kÓ l¹i diÔn biÕn cña c©u chuyÖn. - Nh©n vËt béc lé ®îc c¶m nghÜ cña m×nh vÒ nh÷ng sù viÖc ®· diÔn ra trong c©u chuyÖn. §Ò 5: Em ®· ®äc truyÖn Rïa vµ Thá. Em h·y ®Æt m×nh trong vai Thá ®Ó kÓ l¹i cuéc ch¹y thi gi÷a Thá (em) vµ Rïa, ®ång thêi ghi l¹i c¶m nghÜ khi bÞ thua Rïa. Gîi ý - KÓ l¹i ®îc néi dung c¬ b¶n (theo s¸t c¸c t×nh tiÕt vµ diÔn biÕn cña c©u chuyÖn Rïa vµ Thá). - NhËp vai Thá mét c¸ch tù nhiªn sinh ®éng qua viÖc dïng tõ vµ xng h«: qua lêi kÓ, lêi ®èi ®¸p víi Rïa, qua lêi thuËt l¹i nh÷ng hµnh ®éng vµ cö chØ cña b¶n th©n (Thá). - Béc lé c¶m nghÜ hèi hËn ch©n thµnh tríc viÖc m×nh (Thá) bÞ thua cuéc vµ rót ra ®îc nh÷ng bµi häc cho b¶n th©n trong c«ng viÖc, trong quanhÖ víi ngêi kh¸c (kh«ng kiªu c¨ng, tù phô, coi thêng ngêi kh¸c). §Ò 6: KÓ mét c©u chuyÖn em ®· ®îc nghe hoÆc ®îc ®äc vÒ mét ngêi cã tÊm lßng nh©n hËu Gîi ý - KÓ ®îc néi dung c¬ b¶n (®ñ ba phÇn) cña c©u chuyÖn ®· ®îc ®äc hoÆc ®îc nghe theo c¸c t×nh tiÕt vµ diÔn biÕn. - Béc lé ®îc c¶m nghÜ cña b¶n th©n qua hµnh ®éng, viÖc lµm cña nh©n vËt võa kÓ. ViÕt th §Ò 1: ViÕt th göi mét b¹n ë trêng kh¸c ®Ó th¨m hái vµ kÓ cho b¹n nghe t×nh h×nh líp vµ trêng em hiÖn nay Gîi ý - Th viÕt cho 1 ngêi b¹n ë trêng kh¸c. Ngêi b¹n cã thÓ lµ ®· quen còng cã thÓ lµ cha quen (viÕt ®Ó kÕt b¹n). Trêng cña ngêi b¹n cã thÓ cïng 1 tØnh, thµnh phè hoÆc kh¸c tØnh, thµnh phè víi ngêi viÕt th. - Lêi xng h« cÇn th©n mËt, gÇn gòi (VD b¹n, tí...) - CÇn hái th¨m b¹n vÒ søc khoÎ, viÖc häc hµnh vµ së thÝch cña b¹n, t×nh h×nh gia ®×nh b¹n. - Em kÓ cho b¹n nghe vÒ t×nh h×nh häc tËp, sinh ho¹t, vui ch¬i cña b¶n th©n vµ cña b¹n bÌ cïng líp, trêng. - Em chóc b¹n khoÎ, häc giái, hÑn gÆp th sau. §Ò 2: Nh©n dÞp n¨m míi, h·y viÕt th cho mét ngêi th©n («ng, bµ, c« gi¸o cò, b¹n cò...) ®Ó tham hái vµ chóc mõng n¨m míi. §Ò 3: Nghe tin quª b¹n bÞ thiÖt h¹i do b·o, h·y viÕt th th¨m hái vµ ®éng viªn b¹n em. Gîi ý - Th viÕt cho mét ngêi b¹n ë n¬i kh¸c. Ngêi b¹n cã thÓ lµ ®· quen hoÆc cha quen. - CÇn hái th¨m b¹n vÒ t×nh h×nh thiÖt h¹i do b·o g©y nen ®èi víi quª b¹n, trêng b¹n, gia ®×nh b¹n, hái th¨m vÒ t×nh h×nh søc khoÎ cña gia ®×nh b¹n. - Em kÓ cho b¹n nghe vÒ t×nh c¶m, sù ñng hé cña mäi ngêi, gia ®×nh em vµ b¶n th©n em ®èi víi ®ång bµo n¬i bÞ b·o lò. - §éng viªn b¹n vµ gia ®×nh b¹n sím æn ®Þnh cuéc sèng. 15 - Em chóc b¹n khoÎ vµ hÑn gÆp th sau. §Ò 4: §· l©u kh«ng viÕt th cho b¹n hoÆc ngêi th©n võa råi trong em võa xuÊt hiÖn mét íc m¬ mµ em cho lµ ®Ñp. H·y viÕt th cho b¹n hoÆc ngêi th©n nãi vÒ íc m¬ ®ã Gîi ý - Th nµy viÕt cho b¹n hoÆc ngêi th©n. Th viÕt cho b¹n lêi lÏ cÇn th©n mËt. NÕu em ®Þnh viÕt cho ngêi th©n th× ph¶i x¸c ®Þnh râ ngêi ®ã lµ ai (lµ «ng, bµ, c«, chó hay anh chÞ...) ViÕt cho ngêi nµo th× lêi lÏ ph¶i phï hîp víi mèi quan hÖ cña b¶n th©n em víi ngêi ®ã. - Néi dung th lµ nãi vÒ íc m¬ cña em. ¦íc m¬ lµ mong muèn thiÕt tha ®iÒu tèt ®Ñp trong t¬ng lai. Mçi ngêi ®Òu cã mét íc m¬ riªng. Em íc m¬ sau nµy m×nh sÏ lµm g×? Miªu t¶ A- §å vËt §Ò 1: §· nhiÒu n¨m nay, tiÕng trèng trêng ®· trë nªn quen thuéc víi em. H·y t¶ l¹i c¸i trèng trêng em vµ nªu c¶m nghÜ cña b¶n th©n Gîi ý Më bµi: Giíi thiÖu c¸i trèng sÏ t¶: - Cã tõ bao giê - N»m ë ®©u HoÆc nªu kû niÖm g¾n bã víi c¸i trèng. Th©n bµi: - T¶ bao qu¸t c¸i trèng - T¶ c¸c bé phËn cña trèng: m×nh trèng, ngang lng trèng, hai ®Çu trèng. - T¶ ©m thanh cña trèng + t¸c dông. KÕt bµi: - C¶m nghÜ cña em vÒ trèng trêng. §Ò 2: T¶ mét thø ®å ch¬i mµ em thÝch (cã thÓ chän c¸ch më bµi trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµ kÕt bµi cã thÓ chän kiÓu më réng hoÆc kh«ng më réng). Gîi ý - Cã thÓ chän ®å ch¬i b»ng nhùa, b»ng v¶i... mµ em thÝch. §å ch¬i ®ã cã thÓ lµ bóp bª, gÊu b«ng, thá b«ng, « t« ch¹y b»ng pin, siªu nh©n, bé xÕp h×nh.... Më bµi: - Giíi thiÖu ®å ch¬i mµ m×nh muèn t¶: Ai mua (cho) Mua, cho vµo dÞp nµo? Th©n bµi: - T¶ bao qu¸t ®å ch¬i: h×nh d¸ng, kÝch thíc, vËt liÖu, mµu s¾c. - T¶ cô thÓ c¸c bé phËn cña ®å ch¬i: bªn ngoµi, bªn trong. - T¶ ©m thanh ph¸t ra (nÕu cã) - T¶ ho¹t ®éng cña ®å ch¬i (nÕu cã). KÕt bµi: Nªu c¶m nghÜ cña m×nh vÒ thø ®å ch¬i Êy (cã thÓ nãi vÒ sù cÊt gi÷ b¶o qu¶n cÈn thËn sau khi ch¬i). §Ò 3: ChiÕc bót m¸y mét ®å dïng häc tËp kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®èi víi tÊt c¶ häc sinh. H·y t¶ l¹i c©y bót Êy cña em. Gîi ý Më bµi: - Giíi thiÖu chiÕc bót m¸y sÏ t¶ Th©n bµi: - T¶ bao qu¸t: KÝch thíc, mµu s¾c, h×nh d¹ng - T¶ bé phËn : + Bªn ngoµi: n¾p bót, th©n bót, nh·n hiÖu. + Bªn trong: ngßi bót, ruét gµ, èng dÉn mùc. - T¸c dông cña chiÕc bót m¸y. KÕt bµi: C¶m nghÜ cña em vÒ chiÕc bót m¸y. 16 §Ò 4: C©y bót ch× ®en mét ®å dïng häc tËp quan träng cña ngêi häc sinh. H·y t¶ l¹i c©y bót ch× mµ em ®ang dïng. Gîi ý Më bµi: - Giíi thiÖu c©y bót ch× sÏ t¶. Th©n bµi: - T¶ bao qu¸t: H×nh d¸ng, kÝch thíc. - T¶ cô thÓ: mµu s¬n, hµng ch÷, ký hiÖu bót. Th©n bót, hai ®Çu bót, ruét bót. - T¸c dông cña chiÕc bót. KÕt bµi: C¶m nghÜ cña b¶n th©n vÒ c©y bót ch× võa t¶. §Ò 5: Ngµy ngµy ®i häc em thêng sö dông chiÕc cÆp s¸ch cña m×nh ®Ó ®ùng s¸ch vë vµ ®å dïng häc tËp. H·y t¶ l¹i chiÕc cÆp s¸ch Êy. Gîi ý Më bµi: - Giíi thiÖu chiÕc cÆp sÏ t¶: + Cã vµo dÞp nµo + Ai mua, cho. Th©n bµi: * T¶ bao qu¸t: - H×nh d¹ng, kÝch thíc, chÊt liÖu, mµu s¾c. - Lo¹i cÆp. * T¶ tõng bé phËn: - C¸c bé phËn bªn ngoµi + M¾t cÆp + N¾p cÆp + Kho¸ - C¸c bé phËn bªn trong: + C¸c ng¨n + V¶i lãt + T¸c dông. KÕt bµi: T×nh c¶m cña em ®èi víi chiÕc cÆp. §Ò 6: H·y t¶ l¹i c¸i bµn häc ë nhµ hay ë líp vµ nªu c¶m nghÜ cña em. §Ò 7: Vµo ngµy vui, gia ®×nh em thêng c¾m mét lä hoa ®Ñp. H·y t¶ l¹i lä hoa ®ã vµ nªu c¶m nghÜ cña em. Gîi ý Th©n bµi: - Nªu vÎ ®Ñp vÒ mµu s¾c, h¬ng th¬m, ®Æc ®iÓm næi bËt kh¸c cña nh÷ng b«ng hoa trong lä, ®ång thêi chó ý ®Õn nÐt næi bËt cña lä hoa ®Ó lµm t«n thªm sù hµi hoµ cña ®å vËt. KÕt bµi: C¶m nghÜ ch©n thµnh cña em tríc vÎ ®Ñp cña mét ®å vËt ®em l¹i niÒm vui cho b¶n th©n vµ gia ®×nh trong ngµy vui. §Ò 8: H·y t¶ l¹i quyÓn s¸ch TiÕng ViÖt líp 4 tËp I cña em Gîi ý Më bµi: - Giíi thiÖu quyÓn s¸ch TiÕng ViÖt cã trong trêng hîp nµo. Th©n bµi: - T¶ ®Æc ®iÓm h×nh d¸ng bªn ngoµi: + B×a tríc + B×a sau - T¶ ®Æc ®iÓm h×nh d¸ng bªn trong: + Sè trang + C¸ch bè trÝ, s¾p xÕp trong quyÓn s¸ch. + Tranh ¶nh, h×nh vÏ. + Em thÝch bµi nµo nhÊt. - T¸c dông cña quyÓn s¸ch KÕt bµi: Nªu c¶m nghÜ vÒ quyÓn s¸ch §Ò 9: T¶ quyÓn lÞch treo têng nhµ em Gîi ý Më bµi: Giíi thiÖu quyÓn lÞch sÏ t¶: - Cã vµo dÞp nµo - Ai mua, hoÆc cho. Th©n bµi: * T¶ bao qu¸t: h×nh d¹ng, kÝch thíc, nhµ xuÊt b¶n, vÞ trÝ treo, 17 sè tê, lo¹i giÊy lµm lÞch. * T¶ cô thÓ: - C¸ch trang trÝ, néi dung cña tõng tê lÞch (tranh ¶nh, ch÷, sè, mµu s¾c, ý nghÜa c¸c h×nh ¶nh ®ã, c¸ch tr×nh bµy c¸c h×nh ¶nh) Chó ý gîi sù liªn tëng, tëng tîng cña em khi ng¾m tõng h×nh ¶nh. - T¶ c¸ch ghi ngµy, th¸ng.. cña tõng tê lÞch (chó ý mµu s¾c, ®Æc ®iÓm, cì ch÷). KÕt bµi: C¶m xóc cña em khi ng¾m nh×n tÊm lÞch. §Ò 10: NhiÒu n¨m nay, chiÕc ®ång hå (b¸o thøc, treo têng) lµ ngêi b¹n th©n thiÕt trong gia ®×nh em. H·y t¶ l¹i chiÕc ®ång hå ®ã Gîi ý Tríc khi lµm bµi cÇn x¸c ®Þnh râ: t¶ chiÕc ®ång hå nµo? Lo¹i g×? Më bµi: Giíi thiÖu chiÕc ®ång hå: (cã thÓ nªu lai lÞch, v× sao cã? cã tõ lóc nµo?) HoÆc: chiÕc ®ång hå b¸o thøc hoÆc b¸o giê nh thÕ nµo? Cã thÓ kÓ v¾n t¾t 1 sù viÖc, 1 kû niÖm g¾n víi chiÕc ®ång hå. Th©n bµi: a) T¶ bao qu¸t: H×nh d¹ng ®ång hå: h×nh g×? mµu s¾c vá ngoµi, mÆt ®ång hå. b) Chän t¶ 1 vµi bé phËn cña ®ång hå: - T¶ kü mÆt ®ång hå (mµu s¾c, h×nh d¸ng vµ ®Æc ®iÓm, c¸c con sè, kim ®ång hå...) hoÆc t¶ c¸ch ho¹t ®éng cña kim ®ång hå khi b¸o giê, b¸o phót, gi©y, khi b¸o thøc... c) T¶ sù g¾n bã cña chiÕc ®ång hå víi sinh ho¹t cña em hoÆc gia ®×nh em (VD: B¸c ®ång hå ®¸nh thøc em dËy ®óng giê ®Ó ®i häc....) KÕt bµi: Cã thÓ kÓ l¹i t×nh c¶m cña em vµ gia ®×nh ®èi víi ®ång hå (cã thÓ ghi l¹i lêi cña bè mÑ, anh chÞ... nãi vÒ chiÕc ®ång hå). §Ò 11: T¶ mét ®å dïng häc tËp hoÆc ®å ch¬i mµ em yªu thÝch. B- C©y cèi §Ò 1: T¶ mét c©y cã bãng m¸t ë s©n trêng (hoÆc n¬i em ë) mµ em c¶m thÊy gÇn gòi vµ g¾n bã. Gîi ý Më bµi: Giíi thiÖu c©y bãng m¸t sÏ t¶: C©y g×? trång tõ bao giê? ë ®©u? HoÆc kØ niÖm g¾n bã víi c©y. Th©n bµi: - T¶ bao qu¸t: h×nh d¸ng c©y, tÇm cao, t¸n c©y, ngän c©y. - T¶ cô thÓ: T¶ tõng bé phËn cña c©y (hoÆc tõng thêi kú ph¸t triÓn cña c©y). + NÕu t¶ tõng bé phËn cña c©y th× ph¶i t¶ theo tr×nh tù (rÔ, gèc, th©n, cµnh, l¸) cÇn t¶ kü t¸n l¸... ë thêi ®iÓm miªu t¶ cô thÓ). + NÕu t¶ tõng thêi kú ph¸t triÓn cña c©y th× theo tr×nh tù lóc c©y cßn nhá, trëng thµnh ph¸t triÓn, ra hoa, kÕt tr¸i. - Béc lä ®îc t×nh c¶m gÇn gòi, g¾n bã víi c©y ®ã. §Ò 2: Nhµ em (hoÆc gÇn n¬i em ë) cã nhiÒu c©y to. H·y t¶ mét c©y cã nhiÒu kû niÖm g¾n bã víi em. Gîi ý Më bµi: Giíi thiÖu c©y ®Þnh t¶ (cã thÓ giíi thiÖu lai lÞch c©y ®Þnh t¶, thuéc lo¹i c©y g×? Mäc ë ®©u? do ai trång) Cã thÓ t¶ trùc tiÕp kh¸i qu¸t c©y vµo lóc ®i häc (råi ë trêng vÒ nhµ hoÆc ch¬i ®ïa quanh c©y). Cã thÓ nªu v¾n t¾t 1 kû niÖm g¾n víi c©y. 18 Th©n bµi: a) T¶ bao qu¸t c©y: - Cã thÓ t¶ c©y nh×n tõ xa. Cao nh thÕ nµo? Cµnh l¸ ra sao? Mµu xanh cña c©y nh thÕ nµo? - Cã thÓ t¶ 1 vµi ®Æc ®iÓm chung cña c©y khi ë gÇn: th©n, c©y to nh thÕ nµo? Cã ®Æc ®iÓm g×. Vßm l¸ cña c©y ra sao? cã g× ®¸ng lu ý? b) T¶ kÜ mét vµi bé phËn cña c©y - T¶ l¸ c©y: ®Æc ®iÓm vÒ h×nh d¸ng, mµu s¾c cña l¸ c©y. - T¶ hoa hoÆc qu¶ cña c©y: Hoa (qu¶) cã vµo dÞp nµo? Mét vµi nÐt chung vÒ hoa (qu¶) cña c©y (mµu s¾c, h¬ng th¬m, c¶m xóc gîi cho ngêi ng¾m...) T¶ kü 1 b«ng hoa (hoÆc 1 qu¶, 1 tr¸i). c) T¶ c©y g¾n víi sinh ho¹t hoÆc kû niÖm cña em: - Cã nh÷ng trß ch¬i, ho¹t ®éng hoÆc kû niÖm g× g¾n víi bãng m¸t hoÆc l¸, hoa, qu¶ cña c©y => H·y kÓ l¹i. - Cã c¶m xóc, suy nghÜ g× vÒ c©y. KÕt bµi: Cã thÓ nªu sù g¾n bã cña b¶n th©n, b¹n bÌ, gia ®×nh. §Ò 3: Trong bµi th¬: "Tre ViÖt Nam" cã ®o¹n: "Tre xanh Xanh tù bao giê ChuyÖn ngµy xa... ®· cã bê tre xanh". Th©n gÇy guéc, l¸ mong manh Mµ sao nªn luü nªn thµnh tre ¬i Dùa vµo ®o¹n th¬ trªn h·y t¶ c©y tre ë lµng quª em. Gîi ý Tre lµ lo¹i c©y mäc th¼ng, v¬n cao, c©y nä n¬ng tùa vµo c©y kia t¹o thµnh bôi tre, luü tre. Tre lµ lo¹i c©y cã søc chÞu ®ùng dÎo dai bÊt chÊp thêi tiÕt kh¾c nghiÖt, ®Êt ®ai c»n cçi. Tre lµ loµi c©y cã Ých. C©y tre tîng trng cho sù cÇn cï, dÎo dai, bÊt khuÊt kiªn cêng cña con ngêi ViÖt Nam. §Ò 4: H·y t¶ c©y ®a cæ thô ë ®Çu lµng em. §Ò 5: Em h·y t¶ mét c©y ¨n qu¶ ®ang mïa qu¶ chÝn. Gîi ý Cã rÊt nhiÒu lo¹i c©y ¨n qu¶ ®Ò yªu cÇu chØ t¶ 1 c©y ¨n qu¶ nhng vµo lóc qu¶ chÝn. Do ®ã cÇn lùa chän mét c©y thÝch hîp vµo thêi ®iÓm qu¶ vµo giai ®o¹n chÝn. Tr×nh tù miªu t¶ nh c¸c ®Ò tríc song träng t©m cÇn t¶ kü qu¶, ®Æc biÖt t¶ kü mµu s¾c cña qu¶ khi chÝn, h¬ng th¬m, mïi vÞ qu¶ khi thëng thøc. §Ò 6: Xu©n vÒ mu«n hoa khoe s¾c, em h·y t¶ l¹i mét c©y hoa në vµo mïa xu©n vµ nªu c¶m nghÜ Gîi ý - Mïa xu©n cã nhiÒu hoa në, khoe h¬ng s¾c. Lo¹i c©y cã hoa në tîng trng cho mïa xu©n ë miÒn B¾c lµ hoa ®µo, ë miÒn Nam lµ hoa mai. - Khi miªu t¶, träng t©m cÇn t¶ kü vÒ hoa: ®Æc ®iÓm cña hoa khi míi në, khi në ré... Mµu s¾c cña b«ng hoa, cµnh hoa. - VÎ ®Ñp cña hoa gãp phÇn t« ®iÓm cho mïa xu©n, nhÊt lµ vµo dÞp TÕt. - C¶m nghÜ cña em vÒ c©y hoa ®ã. §Ò 7: Trong c¸c loµi hoa díi ®©y, em thÝch hoa nµo nhÊt. H·y t¶ l¹i C©y bÇu hoa tr¾ng 19 C©y míp hoa vµng Tim tÝm hoa xoan §á t¬i r©m bôt Mµo gµ ®á chãt Hång öng hoa ®µo Cao tÝt hoa cau Mµ th¬m ngan ng¸t Hoa sen trªn níc Hoa dõa trªn m©y §Êt níc em ®©y Bèn mïa hoa th¾m. §Ò 8: T¶ mét c©y bãng m¸t hoÆc c©y ¨n qu¶, c©y hoa mµ em yªu thÝch. Gîi ý ChØ chän t¶ 1 c©y mµ em thÝch. C©y ®ã cã thÓ lµ c©y bãng m¸t, hoÆc c©y ¨n qu¶ hoÆc c©y hoa. §Ò 9: H·y t¶ l¹i mét c©y cã nhiÒu kû niÖm g¾n bã víi em §Ò 10: T¶ mét luèng rau hoÆc vên rau. §Ò 11: Em h·y t¶ l¹i mét c©y bãng m¸t ®ang mïa thay l¸. §Ò 12: §Êt níc ta cã nhiÒu lo¹i c©y quý ®· g¾n bã víi d©n téc ta tõ bao ®êi nay trong chiÕn ®Êu vµ trong x©y dùng, trong ®ã cã c©y tre ViÖt Nam. B»ng nghÖ thuËt nh©n ho¸, em h·y kÓ l¹i lêi c©y tre tù kÓ vÒ m×nh. LuyÖn tËp giíi thiÖu ®Þa ph¬ng §Ò 1: H·y giíi thiÖu mét trß ch¬i hoÆc lÔ héi tæ chøc vµo mïa xu©n ë quª em. Gîi ý Më bµi: CÇn giíi thiÖu râ: Tªn ®Þa ph¬ng em, tªn trß ch¬i hay lÔ héi. Th©n bµi: - Giíi thiÖu néi dung, h×nh thøc trß ch¬i hay lÔ héi. - Thêi gian tæ chøc. - Sù tham gia cña mäi ngêi vµo trß ch¬i, lÔ héi. KÕt bµi: Trß ch¬i hoÆc lÔ héi ®ã ®Ó l¹i cho em nh÷ng Ên tîng g×. §Ò 2: ë nhiÒu vïng trªn ®Êt níc ta, h»ng n¨m nh©n d©n tæ chøc nhiÒu lÔ héi truyÒn thèng. Em h·y t¶ l¹i mét lÔ héi ë quª em. Gîi ý - T¶ râ ®îc vµi nÐt næi bËt vÒ quang c¶nh lÔ héi. C¸c h×nh ¶nh trang trÝ, c¶nh tîng mäi ngêi ®i dù héi ®«ng vui, tÊp nËp... - C¶nh diÔn ra trong lÔ héi. - Béc lé ®îc t×nh c¶m, c¶m xóc cña m×nh vÒ lÔ héi . 20