môc lôc
Môc lôc .................................................................................................... 1
Lêi nãi ®Çu................................................................... 2
Ch-¬ng I - C¬ cÊu nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong giai ®o¹n hiÖn nay .... 3
I.1. Chñ thÓ nÒn kinh tÕ thÕ giíi................................................................................... 3
I.2. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi .............................................. 7
Ch-¬ng II - Nh÷ng xu h-íng vËn ®éng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÕ
giíi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ................................................... 9
II.1.Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt ph¸t triÓn nhanh nh- vò b·o t¸c ®éng vµo
mäi mÆt nÒn kinh tÕ thÕ giíi - Thóc ®Èy sù thèng nhÊt cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu. .. 9
II.2. Qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ (quy m«, tèc ®é, mäi lÜnh vùc ®êi sèng kinh tÕ, xu
h-íng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸). ........................................................................... 10
II.3. NÒn kinh tÕ thÕ giíi chuyÓn tõ ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i, tõ biÖt lËp sang hîp t¸c. ........ 13
II.4. Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng sù ra ®êi cña mét trËt tù thÕ giíi míi .............................. 14
Ch-¬ng III - Nh÷ng Xu h-íng vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi ¶nh
h-ëng tíi viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i vµ
®Çu t- quèc tÕ cña viÖt nam .................................................... 17
III.1/ T¸c ®éng tíi chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i quèc tÕ. .................................................. 17
III.2/ T¸c ®éng tíi chÝnh s¸ch ®Çu t- quèc tÕ cña ViÖt Nam ................................... 22
III.3/ Mét sè gîi ý trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i vµ . ®Çu t- quèc tÕ
trong t×nh h×nh míi hiÖn nay...................................................................................... 24
KÕt luËn ......................................................................................... 30
Tµi LiÖu Tham Kh¶o ............................. 31
1
Lêi Nãi §Çu
Tr¸i ®Êt mµ loµi ng-êi chóng ta ®ang sinh sèng ngµy cµng trë nªn nhá hÑp. Ho¹t
®éng kinh tÕ ngµy cµng v-ît ra khái biªn giíi quèc gia, h×nh thµnh côc diÖn s¶n xuÊt,
kinh doanh quèc tÕ. Sù ph¸t triÓn cña kü thuËt tin häc vµ giao th«ng hiÖn ®¹i ®· t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tæ chøc, phèi hîp c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trªn ph¹m vi toµn cÇu.
Xu thÕ toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ diÔn ra ngµy cµng réng lín vµ ph¸t triÓn mét c¸ch
nhanh chãngvµ s©u s¾c.§Ó thÝch øng víi xu thÕ toµn cÇu, c¸c chÝnh phñ ®ang tÝch cùc v¹ch
ra chiÕn l-îc toµn cÇu cña m×nh ®Ó tËn dông c¸c ®iÒu kiÖn cã lîi nh- vèn, tµi nguyªn cña
kinh tÕ toµn cÇu vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ n-íc m×nh.
Toµn cÇu ho¸ ®ßi hái ph¶i më cöa víi bªn ngoµi. Tuy nhiªn, chØ më cöa th× ch-a
®ñ bëi kinh tÕ toµn cÇu ®ßi hái mét thÓ chÕ ®-îc nhÊt thÓ ho¸. Nã võa cÇn cã mét c¬
chÕ, qui t¾c, tr×nh tù, tËp qu¸n gÇn gòi víi nhau vµ th«ng suèt ®Ó thùc hiÖn l-u th«ng
vµ trao ®æi thuËn lîi c¶ vÒ n¨ng l-îng, tµi nguyªn, s¶n phÈm vµ dÞch vô. Kinh tÕ thÞ
tr-êng hiÖn ®¹i ®ang ®-îc thõa nhËn lµ c¬ chÕ t-¬ng ®èi cã lîi cho viÖc ph©n phèi tµi
nguyªn, t¨ng thªm søc sèng cho nÒn kinh tÕ vµ ®· phæ biÕn trªn toµn thÕ giíi. Bëi vËy,
viÖc nèi tiÕp quÜ ®¹o hoÆc nhËp quÜ ®¹o thÓ chÕ kinh tÕ diÔn ra song song víi sù ph¸t
triÓn kinh tÕ toµn cÇu ho¸ ®· trë thµnh mét xu thÕ quan träng trªn thÕ giíi ngµy nay.
ViÖt Nam ®ang trªn con ®-êng më cöa nÒn kinh tÕ víi thÕ giíi bªn ngoµi, mét
nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng X· héi chñ nghÜa,
chÝnh v× vËy c¬ héi ®Õn víi chóng ta cã nhiÒu song th¸ch thøc còng l¾m vµ cÇn ®-îc
gi¶i quyÕt. T¸c ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi tíi ViÖt Nam ngµy cµng lín vµ vai trß cu¶
ViÖt Nam trªn tr-êng quèc tÕ ngµy mét cao. §iÒu nµy ®ßi hái chÝnh phñ ViÖt Nam ph¶i
cã chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i vµ ®Çu t- n-íc quèc tÕ hîp lý ®Ó ®-a ®Êt n-íc héi nhËp vµo
nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
§Ò ¸n nµy ®i s©u ®Ò cËp tíi hai xu thÕ: quèc tÕ ho¸ cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi
vµ sù ph¸t triÓn cña vßng cung Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng víi nh÷ng t¸c ®éng cña chóng tíi
viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i vµ ®Çu t- quèc tÕ cña ViÖt Nam hiÖn nay.
§Ò ¸n ngoµi lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn cßn gåm ba ch-¬ng:
- Ch-¬ng I: C¬ cÊu nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong giai ®o¹n hiÖn nay.
- Ch-¬ng II: Nh÷ng xu h-íng vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong nh÷ng n¨m
gÇn ®©y.
- Ch-¬ng III: Nh÷ng xu h-íng vËn ®éng cña nÒn KTTG ¶nh h-ëng tíi viÖc ho¹ch
®Þnh chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i vµ ®Çu t- quèc tÕ cña ViÖt Nam
2
Ch-¬ng I
C¬ cÊu nÒn kinh tÕ thÕ giíi
trong giai ®o¹n hiÖn nay
NÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ mét tæng thÓ c¸c nÒn kinh tÕ quèc gia trªn tr¸i
®Êt cã mèi liªn hÖ h÷u c¬ vµ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau, kh«ng ngõng ho¹t
®éng th«ng qua sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ cïng víi c¸c quan hÖ kinh tÕ
quèc tÕ cña chóng. NÒn kinh tÕ thÕ giíi ®-îc chia lµm hai bé phËn ®ã lµ chñ
thÓ nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ.
I.1. Chñ thÓ nÒn kinh tÕ thÕ giíi :
NÒn kinh tÕ thÕ giíi vµo cuèi thÕ kû 20 lµ sù ph©n chia thµnh 4 khu vùc:
B¾c Mü, Ch©u ¢u, Ch©u ¸- Th¸i B×nh D-¬ng vµ phÇn cßn l¹i cña thÕ
giíi. LÞch sö cËn ®¹i ®· chøng minh chÝnh c¸c chu kú vËn ®éng vµ ph¸t triÓn
cña thÕ giíi ®· sinh ra sù chuyÓn dÞch c¸c trung t©m ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ vµ
chÝnh trÞ, vÒ th¬ng m¹i vµ v¨n ho¸. Cã lÏ v× thÕ mµ cã ý kiÕn cho r»ng “NÕu
thÕ kû 19 lµ thÕ kû cña §Þa Trung H¶i, thÕ kû 20 lµ cña §¹i T©y D-¬ng
th× thÕ kû 21 sÏ lµ thÕ kû cña Ch©u ¸ - Th¸i B×n1h D-¬ng”. (1)
Néi dung trong phÇn nµy ®Ò cËp ®Õn c¸c quèc gia, c¸c c-êng quèc vÒ
kinh tÕ h«m nay vµ triÓn väng trong t-¬ng lai kh«ng xa cã t¸c ®éng lín tíi
nÒn kinh tÕ, thÕ giíi nh- : Mü, NhËt B¶n vµ Trung Quèc ngoµi ra cßn ®Ò cËp
tíi c¸c tæ chøc vµ c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ ®ã lµ: EU, APEC, ASEAN,
WTO.
C¸c c-êng quèc kinh tÕ: Mü, NhËt B¶n vµ Trung Quèc.
Cã thÓ nãi, nÒn kinh tÕ cña c¸c n-íc Mü, NhËt B¶n ®· ph¸t triÓn nhvò b·o sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø II do ¸p dông thµnh c«ng nh÷ng thµnh
tùu khoa häc cña c¸c cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - kü thuËt vµo ®êi sèng vµ
céng thªm vµo ®ã lµ ph-¬ng thøc vµ tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ tiªn tiÕn. Cßn
Trung Quèc víi chÝnh s¸ch kinh tÕ thÞ tr-êng cña m×nh ®· më cöa víi thÕ
giíi bªn ngoµi, chØ trong vßng hai thËp kû, nÒn kinh tÕ ®· ph¸t triÓn v-ît bËc
vµ t¸c ®éng m¹nh ®Õn nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
Sau chiÕn tranh l¹nh, nÇn kinh tÕ Mü vÉn lµ siªu c-êng sè mét trªn thÕ
giíi vµ nÒn kinh tÕ Mü ®· cã ¶nh h-ëng ®Õn mäi mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ
toµn cÇu. Søc m¹nh tæng hîp cña Mü mÊy n¨m gÇn ®©y t¨ng lªn nhanh chãng,
3
ngoµi yÕu tè tù ®iÒu chØnh c¬ cÊu cßn cã phÇn lín lµ ®-îc h-ëng nhiÒu lîi Ých
tõ sù t¨ng tr-ëng nhanh cña c¸c nÒn kinh tÕ §«ng ¸. Tuy thùc lùc kinh tÕ tæng
thÓ cña Mü ®øng ®Çu thÕ giíi nh-ng tû träng GNP so víi thÕ giíi ®· gi¶m ®i
rÊt nhiÒu: N¨m 1965 Mü cã GNP chiÕm 34,4% nh-ng ®Õn n¨m 1990 tøc lµ
n¨m tr-íc khi chÊm døt chiÕn tranh l¹nh, tû träng nµy ®· gi¶m xuèng cßn
24,1%. Ng-îc l¹i tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt quèc d©n cña c¸c n-íc EU ®· h¬n h¼n
Mü, cßn NhËt B¶n còng h¬n h¼n Mü vÒ gi¸ trÞ s¶n phÈm quèc d©n tÝnh theo
®Çu ng-êi. Trong nhiÒu vÊn ®Ò toµn cÇu, Mü ®· lùc bÊt tßng t©m vµ buéc ph¶i
cã sù gióp ®ì hoÆc ñng hé cña c¸c n-íc ®ång minh. Râ nhÊt lµ trong cuéc
chiÕn tranh vïng VÞnh Pecxic (Persian Gulf war), c¸c n-íc ®ång minh bá tiÒn
vµ b¶n th©n Mü th× bá c«ng søc.
Sù ph¸t triÓn kinh tÕ NhËt B¶n sau chiÕn tranh thÕ giíi thø II ®-îc thÕ
giíi biÕt ®Õn nh- mét sù thÇn k× cña thÕ kû 20. Nhê vµo nh÷ng tiÕn bé khoa
häc kü thuËt tiªn tiÕn nhÊt, NhËt B¶n ®· vËn dông vµo thùc tÕ ®-a n-íc m×nh
trë thµnh mét c-êng quèc kinh tÕ ®øng thø hai sau Mü trªn thÕ giíi. Tû träng
kinh tÕ NhËt B¶n còng chiÕm mét phÇn lín cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. M« h×nh
kinh tÕ NhËt B¶n ®-îc nhiÒu n-íc noi theo vµ ®· ®-îc ¸p dông thµnh c«ng.
Vµo ®Çu thËp kû 90 tõ sau khi qu¶ bãng ®Çu c¬ vì tung (Cuéc khñng
ho¶ng B×nh Thµnh) sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ NhËt B¶n ®· hÇu nh- ngõng
trÖ, t×nh tr¹ng thiÓu ph¸t ®ang c¶n trë bÊt cø kh¶ n¨ng thùc tÕ vµo sù phôc håi
nÒn kinh tÕ: §ång yªn gi¶m gi¸ so víi ®ång ®« la... ChØ vµi n¨m tr-íc ®©y
NhËt B¶n ®-îc coi lµ mét siªu c-êng cã søc m¹nh phi th-êng nh-ng sau 4
n¨m kinh tÕ ngõng trÖ, nÒn kinh tÕ NhËt B¶n r¬i xuèng nh- diÒu ®øt d©y, cã
dÊu hiÖu bÞ tan vì. M« h×nh kinh tÕ Ch©u ¸ víi h×nh d¹ng ®µn nh¹n bay mµ
NhËt B¶n lµm chim ®Çu ®µn b©y giê ®ang l©m vµo khñng ho¶ng. Khñng ho¶ng
suy tho¸i kinh tÕ ë NhËt B¶n ®· cã t¸c ®éng mét c¸ch tiªu cùc tíi nÒn kinh tÕ
EU ( liªn hiÖp Ch©u ¢u). §Çu n¨m 1990, sau mét thêi kú t¨ng tr-ëng ng¾n
ngñi, nÒn kinh tÕ EU bÞ mÊt ®µ, tèc ®é ph¸t triÓn chËm l¹i. Còng thªm vµo ®ã
lµ hiÖp -íc Mastricht ®Ó ®-a EU ®Õn ®ång tiÒn chung vµo n¨m 1999 ®ang gÆp
khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn .
Tuy vËy, c¶ Mü lÉn NhËt B¶n vÉn lµ nh÷ng trô cét chÝnh cña nÒn kinh tÕ
thÕ giíi (Economic Powers)bëi vèn ®Çu t- cña hä lín, céng thªm vµo ®ã tr×nh
®é khoa häc vµ qu¶n lý cao. Cho nªn, sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi víi
1
Quan hÖ quèc tÕ - sè 45 th¸ng 7/1993 - ThÕ giíi n¨m 2000 - Mét vµi ph¸c th¶o trang 10
4
xu h-íng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ ®Òu chÞu ¶nh h-ëng lín cña
c¸c nÒn kinh tÕ hïng m¹nh nµy.
VÒ phÇn m×nh, Trung Quèc, mét thùc thÓ kinh tÕ hïng m¹nh cã t¸c
®éng lín tíi qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®Æc biÖt trong khu vùc
Ch©u ¸-Th¸i B×nh D-¬ng.Víi chÝnh s¸ch xuyªn thÕ kû cña m×nh- ®Þnh
h-íng ph¸t triÓn theo h-íng nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng - tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ
cña Trung Quèc t¨ng nh- vò b·o, nhiÒu n¨m lªn tíi hai con sè. Trung Quèc
®ang trë thµnh mét cùc thø 4 cña thÕ giíi. Mét n-íc §¹i Trung Hoa bao gåm
c¶ Hoa Lôc, Hång K«ng vµ t-¬ng lai Ma Cao, næi lªn thµnh mét ®èi thñ ®¸ng
gêm ®èi víi c¸c cùc kh¸c. Nã còng tham gia chi phèi c¸c ho¹t ®éng cña thÕ
giíi. Sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ ë Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng
còng mét phÇn nhê vµo sù ph¸t triÓn cña Trung Quèc.
C¸c tæ chøc vµ c¸c liªn kÕt KTQT; EU, APEC, WTO vµ ASEAN.
Ngoµi ba quèc gia, c¸c c-êng quèc vÒ kinh tÕ lµ Mü, NhËt B¶n vµ
Trung Quèc cã t¸c ®éng lín tíi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, th× chóng ta cßn ph¶i ®Ò
cËp tíi c¸c chñ thÓ kinh tÕ quèc tÕ ë cÊp ®é v-ît ra ngoµi ph¹m vi quèc gia ®ã
lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ c¸c liªn kÕt KTQT: EU, APEC, WTO vµ
ASEAN.
Liªn minh Ch©u ¢u (EU), diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh
D-¬ng (APEC), tæ chøc th-¬ng m¹i quèc tÕ (WTO), hiÖp héi c¸c quèc gia
§«ng - Nam ¸ (ASEAN).
Tuyªn bè Schuman, cßn gäi lµ kÕ ho¹ch Schuman ®· ®-îc coi lµ "giÊy
khai sinh" cña céng ®ång Ch©u ¢u. Sau gÇn mét n¨m ®µm ph¸n khÈn tr-¬ng
c¨ng th¼ng, ngµy 18 / 04/ 1951, s¸u n-íc: Ph¸p, BØ, Céng hoµ liªn bang §øc,
Italia, Hµ Lan, Luc X¨m Bua ®· ký hiÖp -íc thµnh lËp céng ®ång than, thÐp
Ch©u ¢u (CECA) vµ ngµy 13/7/1952, CECA chÝnh thøc ra ®êi. Vµ ®Õn
1/1/1958 hiÖp -íc thiÕt lËp EEC vµ céng ®ång n¨ng l-îng nguyªn tö Ch©u ¢u
(CEEA) ký t¹i Roma ®· cã hiÖu lùc. Nh-ng ®Õn n¨m 1967, CECA, CEEA vµ
EEC chÝnh thøc hîp nhÊt thµnh mét tæ chøc chung gäi lµ "céng ®ång Ch©u
¢u" (EC). §Õn 1/1/1993 HiÖp -íc Maastricht chÝnh thøc cã hiÖu lùc EC gåm
12 n-íc trë thµnh EU (liªn minh Ch©u ¢u) vµ ®Õn 1/1/1995 kÕt n¹p thªm
PhÇn Lan, ¸o, Thuþ §iÓn ®-a sè thµnh viªn lªn 15 n-íc. Tõ mét céng ®ång
chØ cã hai s¶n phÈm than thÐp ®Õn nay EU ®· trë thµnh céng ®ång chi phèi
5
nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ, chiÕm tíi gÇn 17% th-¬ng m¹i thÕ giíi (khi ®ã Mü
chiÕm 12%). HiÖn nay EU víi d©n sè kho¶ng 300 triÖu ng-êi lµ thÞ tr-êng lín
nhÊt thÕ giíi, céng víi tiÒm n¨ng vÒ kinh tÕ, khoa häc vµ c«ng nghÖ cña m×nh,
EU ®ãng vai trß hÕt søc to lín trong viÖc chi phèi c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ.
DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng ®-îc thµnh lËp
th¸ng 11 - 1989 ®Õn nay APEC gåm 19 n-íc thµnh viªn (ViÖt Nam gia nhËp
ngµy 14/11/1998) HiÖn nay APEC chiÕm 56%GDP Vµ 46% Th-¬ng m¹i thÕ
giíi víi môc tiªu thµnh lËp lµ:
+ Duy tr× sù t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn cña khu vùc v× lîi Ých chung cña
c¸c d©n téc trong khu vùc, gãp phÇn vµo sù t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn cña nÒn
kinh tÕ thÕ giíi.
- Ph¸t huy c¸c kÕt qu¶ tÝch cùc ®èi víi khu vùc vµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi
do sù phô thuéc lÉn nhau ngµy cµng t¨ng vÒ kinh tÕ t¹o ra, khuyÕn khÝch c¸c
hµng ho¸, dÞch vô, vèn vµ c«ng nghÖ.
- Ph¸t triÓn vµ t¨ng c-êng hÖ thèng th-¬ng m¹i ®a ph-¬ng v× lîi Ých c¸c
n-íc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng vµ c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c.
- C¾t gi¶m nh÷ng hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan c¶n trë viÖc trao
®æi hµng ho¸, dÞch vô vµ ®Çu t- gi÷a c¸c thµnh viªn phï hîp víi nguyªn t¾c
cña GATT/WTO, ë nh÷ng lÜnh vùc thÝch hîp vµ kh«ng lµm tæn h¹i tíi c¸c nÒn
kinh tÕ kh¸c.
Tæ chøc th-¬ng m¹i quèc tÕ (WTO): Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai
nh»m cøu nÒn th-¬ng m¹i thÕ giíi khái khñng ho¶ng, tr× trÖ nghiªm träng mµ
lÞch sö ®· chøng kiÕn ë ®Çu thËp kû 30. Ng-êi ta kÞp nhËn thÊy r»ng mét trong
nh÷ng nguyªn nh©n ®Èy ®Õn t×nh tr¹ng trªn chÝnh lµ chÝnh s¸ch b¶o hé th¸i
qu¸ mµ mçi quèc gia, v× nh÷ng lîi Ých riªng ®· cã thi hµnh bÊt chÊp ¶nh
h-ëng tiªu cùc ®Õn th-¬ng m¹i chung. Nh÷ng chÝnh s¸ch b¶o hé th¸i qu¸ nµy
®· lµm cho bu«n b¸n quèc tÕ ph¶i tiÕn hµnh trong m«i tr-êng kÐm an toµn vµ
viÖc dù ®o¸n xu h-íng ph¸t triÓn còng nh- dung l-îng trao ®æi hµng ho¸ vµ
dÞch vô rÊt khã kh¨n. §iÒu nµy t¸c ®éng xÊu tíi nÒn kinh tÕ toµn cÇu, lµm h·m
sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña tõng quèc gia. §©y chÝnh lµ bèi c¶nh cho ra ®êi
GATT (General Agreement on Tareffs and Trade) nh-ng míi ®Çu GATT chØ
lµ mét hiÖp ®Þnh ®a ph-¬ng gi÷a c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Ó c¸c
n-íc tham dùu t¹o mét quy chÕ mËu dÞch, lµ diÔn ®µn quèc tÕ ®Ó c¸c n-íc
thµnh viªn ®µm ph¸n më réng bu«n b¸n th-¬ng m¹i... sau cïng lµ diÔn ®µn
6
quèc tÕ ®Ó c¸c bªn tham gia gi¶i quyÕt nh÷ng bÊt ®ång hoÆc tranh chÊp trong
th-¬ng m¹i song ph-¬ng hoÆc ®a ph-¬ng. Sau mét thêi gian ph¸t triÓn vµ cuèi
cïng t¹i vßng ®µm ph¸n Urugoay kÐo dµi tõ 9/1986 ®Õn 1/1/1995 th× GATT
chuyÓn thµnh tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi (WTO).
Víi môc tiªu cao c¶ lµ: t¹o mét m«i tr-êng th-¬ng m¹i quèc tÕ an toµn
vµ réng kh¾p, nh»m ®¹t ®-îc sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x·
héi trªn ph¹m vi toµn cÇu. HiÖn nay WTO thu hót sù tham gia cña 132 thµnh
viªn chiÕm h¬n 90% tæng gi¸ trÞ th-¬ng m¹i thÕ giíi.
HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN - The Association of
Southeast ASEAN Nations) ®-îc thµnh lËp 8/8/1967 víi sù ra ®êi cña b¶n
tuyªn bè ASEAN do bé tr-ëng ngo¹i giao cña 6 thµnh viªn ®Çu tiªn ký kÕt
gåm Indonexia, Malaixia, Philippin, Singapor, Th¸i Lan, nay cã thªm bèn
thµnh viªn míi ®ã lµ Brunay, Lµo, Myanma vµ ViÖt Nam. ASEAN víi môc
tiªu lµ t¨ng c-êng vµ hîp t¸c kinh tÕ gi÷a c¸c n-íc trong khu vùc thóc ®Èy
nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸, tiÕn bé x· héi, duy tr× hoµ b×nh an
ninh khu vùc t¹o c¬ së cho mét céng ®ång c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ hoµ
b×nh vµ thÞnh v-îng. ASEAN lu«n ®-îc thÕ giíi biÕt tíi lµ khu vùc cã tiÒm lùc
vÒ kinh tÕ lµ n¬i cã m«i tr-êng ®Çu t- hÊp dÉn, vµ trong t-¬ng lai kh«ng xa sÏ
trë thµnh khu vùc cã nÒn kinh tÕ phÊt triÓn n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi.
I.2. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi:
N¨m 1995 lµ n¨m mµ xu thÕ toµn cÇu ho¸ - khu vùc ho¸ diÔn ra m¹nh
mÏ ë kh¾p c¸c lôc ®Þa vµ ë c¶ bèn tÇng nÊc: toµn cÇu, liªn khu vùc, cÊp vïng
vµ c¸c tiÓu vïng. Thªm nhiÒu tæ chøc liªn kÕt kinh tÕ ra ®êi. C¸c tæ chøc liªn
kÕt hiÖn cã ®-îc më réng hoÆc ®ang ®Èy nhanh tèc ®é hîp t¸c hay h×nh thµnh
khu vùc mËu dÞch tù do. Liªn hiÖp quèc (UN), QuÜ tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF),
Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB), Ng©n hµng thÕ giíi ( WB) vµ ®iÓn h×nh lµ
vµo th¸ng 1/1995: WTO (World Trade Organization) - Tæ chøc th-¬ng m¹i
thÕ giíi - ra ®êi thay thÕ cho hiÖp ®Þnh chung vÒ bu«n b¸n vµ thÕ quan GATT,
nh»m thùc hiÖn tù do ho¸ bu«n b¸n trªn thÕ giíi. Ho¹t ®éng cña nã ®· kÝch
thÝch c¸c nÒn kinh tÕ lµ thµnh viªn vµ ch-a ph¶i lµ thµnh viªn ph¸t triÓn nhanh,
thóc ®Èy bu«n b¸n trªn thÕ giíi t¨ng tr-ëng víi tèc ®é kh¸ cao vµ t¨ng c-êng hîp
t¸c ho¸ gi÷a c¸c khu vùc vµ trªn toµn cÇu.
7
Ngoµi tù do th-¬ng m¹i ho¸ ra, c¸c tæ chøc liªn kÕt kinh tÕ, liªn lôc ®Þa,
khu vùc në ré nh- EU, ASEAN , NAFTA, TAFTA ( thÞ tr-êng xuyªn §¹i T©y
D-¬ng )... C¸c thÞ tr-êng hµng hãa vµ dÞch vô ph¸t triÓn kh¾p n¬i vµ ®a d¹ng
t¹o nªn mét sù c¹nh tranh toµn cÇu. C¸c nguån vèn t- b¶n chuyÓn dÞch dÇn ra
ngoµi vµo c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ( Developing Countries ), hîp t¸c B¾c Nam cã quy m« ngµy cµng lín, ngoµi ra cßn cã hîp t¸c Nam- Nam. ThÞ
tr-êng tiÒn tÖ, trao ®æi th-¬ng m¹i, hµng ho¸ vµ dÞch vô còng ngµy mét s«i
®éng trªn thÕ giíi.
Ngoµi ra cßn cã c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ - NGO( Non Government
Organization), c¸c c«ng ty ®a quèc gia víi h×nh d¹ng mu«n mµu mu«n vÎ
ngµy cµng th©m nhËp mét c¸ch s©u s¾c vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
Cã thÓ nãi xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®ang ®-îc thóc ®Èy bëi
mét cuéc c¸ch m¹ng kinh tÕ - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ diÔn ra nh- vò b·o trªn
thÕ giíi. Khi sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ngµy cµng s©u s¾c, tÝnh phô thuéc
lÉn nhau vµ sù hîp t¸c ph¸t triÓn gi÷a c¸c quèc gia, c¸c tæ chøc quèc tÕ,... vµ
trªn toµn cÇu ngµy cµng t¨ng. Víi xu thÕ nµy, sù hîp t¸c c¹nh tranh vÒ kinh tÕ
gi÷a c¸c quèc gia ë tõng khu vùc vµ trªn thÕ giíi diÔn ra ngµy cµng s«i ®éng
trong nh÷ng n¨m cßn l¹i cña thËp kØ 90, gãp phÇn ®-a nÒn kinh tÕ thÕ giíi
ph¸t triÓn nhanh h¬n trong thiªn niªn kØ XXI.
8
Ch-¬ng II
Nh÷ng xu h-íng vËn ®éng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi
trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y
NÒn kinh tÕ thÕ giíi ngµy nay chÞu sù t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu yÕu tè
kh¸c nhau bëi vËy sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi còng diÔn ra víi nhiÒu
xu h-íng kh¸c nhau. ë ®©y xin ®Ò cËp ®Õn nh÷ng xu h-íng c¬ b¶n chi phèi
chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña mçi quèc gia nh-ng chØ ph©n tÝch s©u hai xu
h-íng cã t¸c ®éng m¹nh ®Õn viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i quèc tÕ
vµ chÝnh s¸ch ®Çu t- quèc tÕ, ®ã lµ: Xu h-íng quèc tÕ ho¸ cña nÒn kinh tÕ
thÕ giíi vµ sù ph¸t triÓn cña vßng cung Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng.
II.1.Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt ph¸t triÓn nhanh nh- vò
b·o t¸c ®éng vµo mäi mÆt nÒn kinh tÕ thÕ giíi - Thóc ®Èy sù thèng
nhÊt cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu.
Trong tiÕn tr×nh lÞch sö, nh©n lo¹i ®· tr¶i qua ba cuéc c¸ch m¹ng c«ng
nghiÖp. Néi dung c¬ b¶n cña c¸c cuéc c¸ch m¹ng ®ã lµ sù thay thÕ c¸c c«ng
cô s¶n xuÊt th« s¬, thñ c«ng còng nh- thay thÕ c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt l¹c hËu
®¬n ®iÖu b»ng viÖc ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc - kü thuËt vµo s¶n xuÊt,
tiÕn dÇn lªn c¬ khÝ ho¸ ®Õn tù ®éng ho¸, s¶n xuÊt theo kiÓu d©y truyÒn hiÖn
®¹i vµ víi nh÷ng nguån n¨ng l-îng míi. Sù thay thÕ trªn cho thÊy mét thùc tÕ
lµ ngµy nay, khoa häc - kü thuËt ®· trë thµnh mét yÕu tè t¸c ®éng trùc tiÕp cña
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, mét yÕu tè cã vai trß hÕt søc quan träng chø kh«ng nhtr-íc ®©y, gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cßn cã sù c¸ch biÖt.
VÒ tèc ®é ph¸t triÓn khoa häc - kü thuËt còng rÊt nhanh chãng: chu kú
thay thÕ s¶n phÈm ngµy nay chØ cÇn tõ 3 - 5 n¨m thay cho tõ 15 - 20 n¨m nhtr-íc ®©y.
Khoa häc - kü thuËt kh«ng chØ dõng ë ®ã mµ cßn ph¸t triÓn liªn tôc,
trong nh÷ng thËp kû gÇn ®©y, nã ®· cã sù chuyÓn biÕn vÒ chÊt. V× thÕ, c¸ch
m¹ng khoa häc - kü thuËt ®· trë thµnh c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ.
XÐt tõ gãc ®é ph-¬ng thøc s¶n xuÊt, nh÷ng thay ®æi vÒ c¬ cÊu s¶n xuÊt
nãi trªn do c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ ®· t¹o ra sù ph¸t triÓn míi: Sù
nh¶y vät vÒ chÊt cña lùc l-îng s¶n xuÊt dÉn ®Õn sù t¨ng tr-ëng hÕt søc m¹nh
mÏ. ChØ trong vßng 20 n¨m (1970 - 1990) s¶n xuÊt cña c¶i trªn thÕ giíi ®·
t¨ng 2 lÇn, tøc lµ v-ît khèi l-îng ®-îc s¶n xuÊt ra trong 230 n¨m tr-íc (1740
- 1970).
9
§Ó thÝch øng víi mét tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt cô thÓ, tÊt ph¶i cã
mét tr×nh ®é qu¶n lý t-¬ng øng nh-ng ®Ó ®¹t ®-îc tr×nh ®é qu¶n lý cao, tÊt
yÕu c¸c n-íc cïng ph¶i trao ®æi ph-¬ng tiÖn, kinh nghiÖm cho nhau, thËm chÝ
cßn ph¶i gióp ®ì lÉn nhau n©ng cao tr×nh ®é. ViÖc nèi m¹ng Internet, viÖc c¸c
n-íc ph¸t triÓn më nh÷ng líp båi d-ìng kiÕn thøc cho c¸c n-íc kh¸c lµ nh÷ng
vÝ dô cô thÓ cho vÊn ®Ò trªn.
C¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ ph¸t triÓn lµ cïng víi nã cã nhiÒu vÊn
®Ò kh¸c cÇn ®-îc gi¶i quyÕt nh- m«i tr-êng, d©n sè,... mµ xÐt trªn gãc ®é kinh
tÕ còng lµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn nhiÒu quèc gia, nhiÒu khu vùc trªn thÕ
giíi.
II.2. Qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ (quy m«, tèc ®é, mäi lÜnh vùc ®êi sèng
kinh tÕ, xu h-íng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸).
Cã thÓ nãi, b¶n th©n néi t¹i “ng«i lµng kinh tÕ” mµ chóng ta ®ang sèng
biÕn ®æi kh«ng ngõng víi quy m« tõ nhá ®Õn lín vµ t¸c ®éng ®Õn mäi mÆt ®êi
sèng Kinh tÕ - ChÝnh trÞ - V¨n ho¸,... cña c¸c c¸ thÓ sèng trong ®ã.
Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ ThÕ giíi ngµy nay
diÔn ra rÊt nhanh, m¹nh vµ trë thµnh phæ biÕn. T¸c ®éng cña nã ¶nh h-ëng
®Õn hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng quèc tÕ vµ ®· g©y ra nh÷ng ph¶n øng
thuËn, nghÞch kh¸c nhau ®èi víi tõng khu vùc, tõng quèc gia. Mét c©u hái cña
d- luËn quèc tÕ ®Æt ra lµ: T¹i sao l¹i xuÊt hiÖn xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu
vùc ho¸ nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi ? vµ ®iÒu ®Æc biÖt lµ ngoµi quan hÖ chÆt chÏ
vÒ kinh tÕ tr-íc ®©y gi÷a B¾c - B¾c (c¸c n-íc ph-¬ng T©y giµu cã) ngµy nay
cã quan hÖ gi÷a B¾c - Nam (c¸c n-íc giµu vµ c¸c n-íc nghÌo) l¹i trë nªn s«i
®éng m¹nh mÏ ®Õn nh- vËy. §Ó tr¶ lêi nh÷ng c©u hái nµy ta ph¶i xÐt ®Õn mét
phÇn cña mét xu thÕ míi - Xu thÕ dung hoµ lîi Ých. Ngµy nay, mçi n-íc ®Òu
ph¶i tù b¶o vÖ lîi Ých quèc gia vµ d©n téc m×nh. Muèn cã mét nÒn an ninh tèt
vµ v÷ng m¹nh ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh th× cÇn ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t
triÓn, mµ muèn cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn vµ g×n gi÷ mét nÒn kinh tÕ hïng
m¹nh th× tÊt yÕu cÇn cã mét nÒn an ninh æn ®Þnh c¶ trªn khu vùc lÉn trªn thÕ
giíi. Do vËy, mèi quan hÖ biÖn chøng nµy liªn quan chÆt chÏ, bæ xung lÉn
nhau. Vµo thÕ kû XX nµy, chiÕn tranh nãng vµ chiÕn tranh l¹nh ®· lµm hao
tæn lín ®Õn nÒn kinh tÕ toµn cÇu, nã ®· lµm chËm tiÕn tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh
tÕ thÕ giíi vµ tµn d- cña nã vÉn cßn lµ hiÓm häa cho nh©n lo¹i hiÖn nay vµ
trong t-¬ng lai. Ngµy nay, nh¾c ®Õn chiÕn tranh xung ®ét, ®æ m¸u th× kh«ng
10
mét quèc gia nµo lµ kh«ng ngao ng¸n mÆc dï vÉn cßn tiÒm Èn mét vµi ®iÓm
nãng côc bé t¹i mét sè khu vùc.
Xu thÕ míi cña thêi ®¹i ngµy nay lµ lo¹i trõ chiÕn tranh nãng nh-ng l¹i
næi lªn mét cuéc chiÕn tranh míi - ChiÕn tranh kinh tÕ - víi sù c¹nh tranh vµ
hîp t¸c m¹nh mÏ mang tÝnh liªn quèc gia, tÝnh liªn khu vùc vµ tÝnh toµn cÇu.
C¹nh tranh quèc tÕ cµng gay g¾t cµng ®ßi hái c¸c quèc gia ph¶i tù b¶o
vÖ m×nh. Nh-ng mÆt kh¸c, loµi ng-êi còng cã nhiÒu lîi Ých chung v-ît trªn
tÇm quèc gia nh- vÊn ®Ò m«i tr-êng,... vµ h¬n thÕ n÷a, lîi Ých cña mét n-íc
ph¶i th«ng qua sù phèi hîp vµ gióp ®ì lÉn nhau gi÷a nhiÒu n-íc míi cã thÓ
®¹t ®-îc. Bëi vËy, phèi hîp thÕ nµo gi÷a lîi Ých mét n-íc víi lîi Ých cña n-íc
kh¸c vµ lîi Ých toµn cÇu ®· trë thµnh mét vÊn ®Ò lín cña céng ®ång quèc tÕ.
Trong qu¸ tr×nh ®èi lËp - thèng nhÊt gi÷a va ch¹m vµ phèi hîp - ®iÒu chØnh lîi
Ých còng lµ mét xu thÕ lín cña thÕ giíi ngµy nay.
Xung ®ét tÊt cã giíi h¹n nhÊt ®Þnh. Th«ng qua dung hoµ lîi Ých, c¸c
cuéc xung ®ét sÏ dÞu dÇn. Tuy vËy, m©u thuÉn gi÷a c¸c n-íc §«ng - T©y sÏ tiÕp
tôc tån t¹i nh-ng ë trªn b×nh diÖn kh¸c - m©u thuÉn trong c¹nh tranh kinh tÕ.
Cïng víi viÖc kÕt thóc thêi kú chiÕn tranh l¹nh “Cold war“ m©u thuÉn
T©y - T©y l¹i t¨ng lªn. Nh÷ng cuéc tranh c·i gay g¾t ®· liªn tôc næ ra gi÷a EU
(Liªn hiÖp Ch©u ¢ u) - Mü - NhËt B¶n; gi÷a Mü - NhËt B¶n trªn c¸c vÊn ®Ò vÒ
phª chuÈn ra nhËp thÞ tr-êng bu«n b¸n n«ng s¶n phÈm, trî gi¸ xuÊt khÈu,...
song nh÷ng cuéc tranh c·i nµy cã giíi h¹n. NÒn kinh tÕ c¸c n-íc trªn ®· ë vµo
t×nh thÕ “trong t«i cã anh, trong anh cã t«i “, dùa vµo nhau, kh«ng bªn nµo
rêi ®îc bªn nµo. Th«ng qua phèi hîp “lîi Ých“ ®Ó cuèi cïng ®i ®Õn dung hoµ,
kh«ng ®Õn møc tan vì. ChÝnh v× vËy, trong thêi gian gÇn ®©y ®· xuÊt hiÖn
nhiÒu tÝn hiÖu cña mét mèi quan hÖ æn ®Þnh gi÷a c¸c c-êng quèc lµ: Mçi quèc
gia ®Òu cè g¾ng ®Æt mèi quan hÖ víi c¸c quèc gia kh¸c d-íi nhiÒu h×nh th¸i vµ
®iÒu kho¶n kh¸c nhau, th¸ng 7/1997 Thñ t-íng Hashimoto bµy tá mét kh¸i
niÖm "Quan hÖ ngo¹i giao ¢u - ¸“ vµ ®-a ra ba nguyªn t¾c cho mèi quan hÖ
Nga - NhËt lµ " Tin t-ëng lÉn nhau, lîi Ých t-¬ng hç vµ h-íng tíi t-¬ng
lai". Th¸ng 9/1997 t¹i Trung Quèc, Thñ t-íng Hashimoto ®· khëi x-íng bèn
nguyªn t¾c "HiÓu biÕt lÉn nhau, t¨ng c-êng ®èi tho¹i, më réng hîp t¸c vµ
t¹o dùng mét trËt tù chung" víi Trung Quèc. Trong mét cuéc viÕng th¨m
Mü th¸ng 10/1997, Chñ tÞch Giang Tr¹ch D©n ®· ®-a ra nguyªn t¾c "T¨ng
11
c-êng hiÓu biÕt, më réng c¸c lîi Ých chung, ph¸t triÓn hîp t¸c vµ lµm viÖc
v× mét t-¬ng lai chung"...
M©u thuÉn gi÷a Nam - B¾c ®· cã tõ l©u, sau chiÕn tranh l¹nh vÞ trÝ c¸c
n-íc ®ang ph¸t triÓn t-¬ng ®èi gi¶m, kho¶ng c¸ch kinh tÕ Nam - B¾c tiÕp tôc
t¨ng lªn. Nh÷ng cuéc ®Êu tranh kiÓm so¸t vµ chèng kiÓm so¸t, bãc lét vµ
chèng bãc lét gi÷a Nam - B¾c vÉn cßn tån t¹i l©u dµi.
Kinh tÕ toµn cÇu ho¸ mang l¹i lîi Ých vµ còng ®em l¹i rñi do cho mét
quèc gia. §Ó tr¸nh mäi rñi do trong khi më cöa nÒn kinh tÕ cña m×nh ra bªn
ngoµi, c¸c n-íc còng t¨ng c-êng c¸c biÖn ph¸p tù b¶o vÖ m×nh vµ cµng tÝch
cùc thiÕt lËp, ph¸t triÓn c¸c tËp ®oµn kinh tÕ khu vùc theo quan hÖ ®Þa lý. Vai
trß cña c¬ chÕ tËp ®oµn ho¸ kinh tÕ nµy lµ ®iÒu tiÕt quan hÖ néi bé tËp ®oµn, -u
®·i lÉn nhau vµ cïng cã lîi, hai lµ cïng ®èi phã víi cuéc c¹nh tranh bªn ngoµi
®Ó thùc hiÖn b¶o hé khu vùc. VÝ dô : EEC (céng ®ång kinh tÕ Ch©u ©u) ®· trë
thµnh mét tËp ®oµn khu vùc hïng m¹nh, réng 2,36 triÖu Km 2, víi tæng sè d©n
346 triÖu, gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm quèc d©n kho¶ng 7.000 tû USD. Khu vùc mËu
dÞch tù do B¾c Mü (NAFTA- Nouth American Free Trade Area) do Mü Canada - Mªhic« ®ãng vai trß chÝnh còng b¾t ®Çu vËn hµnh tõ n¨m 1994. Khu
vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng v-¬n lªn nhanh tuy khã thùc hiÖn nhÊt thÓ
ho¸ kinh tÕ toµn khu vùc nh-ng hîp t¸c khu vùc nhá ®· ph¸t triÓn nhanh nhviÖc thµnh lËp HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam¸ - ASEAN (Association of
Southeast Asian Nations), DiÔn ®µn kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ngAPEC (Asia Pacific Economic Conference) ®· thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn trao
®æi, hîp t¸c vµ c¹nh tranh trong toµn khu vùc.
Trong xu h-íng quèc tÕ ho¸ ngµy nay, kinh tÕ - th-¬ng m¹i trë thµnh
lÜnh vùc quan träng nhÊt, tiªu ®iÓm tËp chung vµo hiÖp ®Þnh chung thuÕ quan
vµ th-¬ng m¹i (GATT) vµ b©y giê ®-îc thay thÕ b»ng WTO (Tæ chøc th-¬ng
m¹i thÕ giíi). Ngoµi ra, cßn cã tæ chøc Quü tiÒn tÖ quèc tÕ - IMF
(International Moneytary Funds) vµ Ng©n hµng thÕ giíi - WB - (World Bank).
§©y lµ 3 trô cét lín ®iÒu hoµ quan hÖ kinh tÕ - th-¬ng m¹i quèc tÕ.
Cã thÓ nãi, xu h-íng quèc tÕ ho¸ toµn cÇu ®· trë thµnh phæ biÕn. Mäi
quèc gia, mäi tæ chøc quèc tÕ, mäi khu vùc kinh tÕ ®Òu cã xu h-íng më cöa
®Ó giao l-u, hîp t¸c trong c¹nh tranh ®Ó cïng nhau ph¸t triÓn. Nh- vËy, c¸c
quèc gia v× cã cïng môc ®Ých chung lµ ph¸t triÓn kinh tÕ cho nªn míi cã sù
song trïng lîi Ých lÉn nhau, tiÕn tíi xu thÕ toµn cÇu vµ khu vùc ho¸.
12
Víi mét quèc gia coi nÒn kinh tÕ lµ hµng ®Çu th× ®èi víi hä lîi Ých quèc
gia, lîi Ých d©n téc lµ trªn hÕt. Mäi hµnh ®éng cña mét quèc gia ®Òu xoay
quanh viÖc b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh. Nh- mét c©u nãi cña Bé tr-ëng ngo¹i giao
¸o - Mettenic “Kh«ng cã b¹n bÌ nµo lµ vÜnh viÔn, kh«ng cã ®ång minh
nµo lµ vÜnh viÔn, mµ chØ cã lîi Ých lµ vÜnh viÔn “(2).
II.3. NÒn kinh tÕ thÕ giíi chuyÓn tõ ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i, tõ biÖt
lËp sang hîp t¸c.
Tõ thÕ kû thø XVIII, t-¬ng lai kinh tÕ cña mét quèc gia liªn quan hÕt
søc chÆt chÏ tíi kh¶ n¨ng vò trang vµ sù lùa chän ®ång minh. Sù n¨ng ®éng
cña mét quèc gia lµ ch×a kho¸ ®Ó gi¶i quyÕt tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò trªn, sù ®-îc
thua vÒ kinh tÕ lµ sù ®-îc thua cña mét quèc gia: Bu«n b¸n tay ba, tÝnh h¸m
lîi, bao v©y kinh tÕ cña chiÕn tranh Napoleon. C¸c cuéc tranh chÊp kinh tÕ
th-êng ®-îc gi¶i quyÕt b»ng biÖn ph¸p qu©n sù. VÝ nh- n-íc Anh ®· trë thµnh
c-êng quèc th-¬ng m¹i ®Çu tiªn trªn thÕ giíi nhê søc m¹nh bÊt kh¶ x©m ph¹m
cña H¹m ®éi H¶i qu©n.
Sù t-¬ng quan gi÷a quyÒn lùc kinh tÕ vµ søc m¹nh qu©n sù ®· trë nªn bÞ
lu mê khi chñ nghÜa tù do kinh tÕ ra ®êi. Sù xuÊt hiÖn cña Chñ nghÜa t- b¶n
lµm mÊt ®i ý nghÜa cña cuéc tranh luËn vÒ t-¬ng quan lùc l-îng kinh tÕ gi÷a
c¸c quèc gia. Tõ nöa sau thÕ kû XX, c¸c n-íc ph¸t triÓn ®· hÇu nh- kh«ng
ph¶i dïng ®Õn gi¶i ph¸p qu©n sù ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi kinh tÕ cña m×nh.
Ngµy nay, phÇn lín c¸c quèc gia phô thuéc vµo n-íc ngoµi ®Ó bæ xung
nguån cung øng nguyªn liÖu vµ l-¬ng thùc, thùc phÈm sèng cßn kh¸c. Nh÷ng
tho¶ thuËn cña GATT: Xem xÐt l¹i c¸c hµng rµo thuÕ quan,... lµ nh÷ng danh
giíi kinh tÕ cña mét n-íc, nã k×m h·m vµ lµ trë ng¹i cho sù ph¸t triÓn th-¬ng
m¹i quèc tÕ. Nh÷ng th¸ch thøc chiÕn l-îc chñ yÕu l©u dµi ®· dÞch chuyÓn tõ
bµn cê ®Þa lý chÝnh trÞ sang bµn cê ®Þa lý kinh tÕ.
Ranh giíi vÒ kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia xÐt vÒ tæng thÓ mµ nãi ®· bÞ mê
nh¹t. NhiÒu quan hÖ míi vÒ kinh tÕ næi lªn gi÷a c¸c n-íc: B¾c - Nam, Nam Nam, B¾c - B¾c ®an xen chÆt chÏ víi nhau t¹o thµnh tæng thÓ cña nÒn kinh tÕ
thÕ giíi. Mäi tranh chÊp vÒ lîi Ých ®Òu ®îc ho¸ gi¶i b»ng “th-¬ng l-îng
kinh tÕ“.2
2
LÞch sö ngo¹i giao 1979 ®Õn nay - Häc viÖn QHQT - Liªn minh tø c-êng - S¸ch ®· dÉn
13
Liªn hîp quèc (UN) cïng víi c¸c tæ chøc kinh tÕ, tµi chÝnh kh¸c nhIMF, WB, G8 (C©u l¹c bé nh÷ng n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn), London club,
Paris club,... ®· ®øng ra lµm ngêi “gióp ®ì“ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp t¸c ®éng
®Õn mäi nÒn kinh tÕ cña c¸c n-íc ®Ó h-íng c¸c quèc gia nµy vÒ mét kiÓu kinh
tÕ thÞ tr-êng toµn cÇu nh»m phôc vô lîi Ých cho tÊt c¶ c¸c quèc gia, ®Æc biÖt lµ
c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn.
C¸c quan hÖ kinh tÕ næi cém lªn vÉn lµ quan hÖ gi÷a c¸c n-íc ph¸t triÓn
vµ ®ang ph¸t triÓn. C¸c n-íc ph¸t triÓn vèn cã c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n
lý cßn c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn cã nguån nh©n lùc dåi dµo, trÎ, cã kh¶ n¨ng
tiÕp thu nhanh,... Quan hÖ nµy bæ xung cho nhau t¹o nªn mét m«i tr-êng kinh
tÕ thÕ giíi míi.
II.4. Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng sù ra ®êi cña mét trËt tù thÕ giíi míi:
Vßng cung Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng vµo cuèi thÕ kû XX nµy ®-îc
nh¾c ®Õn rÊt nhiÒu kh«ng ph¶i v× c¸i tªn mang tÝnh ®Þa lý häc, mµ lµ do trong
b¶n th©n nã (khu vùc nµy ) bao bäc nhiÒu nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn víi tèc
®é cao, n¨ng ®éng. ChÝnh “vßng cung“ nµy ®· t¹o ra mét trËt tù kinh tÕ thÕ
giíi míi, ngoµi nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan trong néi t¹i ®ã lµ:
- Søc m¹nh kinh tÕ tiÒm Èn.
- Sù sôp ®æ Chñ NghÜa X· héi ë Liªn X« vµ §«ng ¢u.
- Cuéc c¸ch m¹ng trong lÜnh vùc truyÒn th«ng.
§©y chÝnh lµ ba ®iÓm quan träng t¹o nªn mét trËt tù thÕ giíi míi ®Æc
biÖt lµ vÒ kinh tÕ.
Vïng bê biÓn Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng ®-îc bao quanh bëi 4 trung
t©m kinh tÕ thÕ giíi: Tokyo - Th-îng H¶i - Hång K«ng - Singapore. C¸c
trung t©m nµy ®· v-ît qua ®-îc sù thèng trÞ cña Atlantic (§¹i T©y D-¬ng) víi
nÒn v¨n ho¸ c«ng nghiÖp cña New York - Paris - London. N¨m tr¨m n¨m
tr-íc, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· chuyÓn tõ §Þa Trung H¶i sang Atlantic vµ
ngµy nay, trung t©m nµy ®ang chuyÓn tõ Atlantic sang Th¸i B×nh D-¬ng.
Trªn thùc tÕ, vÊn ®Ò nµy ®· ®-îc gi¶i thÝch, nÒn kinh tÕ Atlantic: Mü vµ
EU ®ang tôt hËu vÒ tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ. Mét Ch©u ¢u giµ cçi ®ang tù l«i
cuèn m×nh víi thÞ tr-êng chung Ch©u ¢u vµ b¶n th©n n-íc Mü còng ®ang bËn
t©m tíi Ch©u ¢u - tranh giµnh ¶nh h-ëng víi Liªn X«, më réng NATO,...
14
Nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ thùc sù ®· chuyÓn sang vïng Ch©u ¸ - Th¸i
B×nh D-¬ng - mét khu vùc ph¸t triÓn nhanh - víi kh¶ n¨ng chi tiªu lín, sù lan
truyÒn c«ng nghÖ míi, sù lín m¹nh vÒ vèn tÝch tô vµ sù gia t¨ng bu«n b¸n néi
khu vùc ®· ®¹t ®Õn møc tíi h¹n cña sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ tù lùc vµ ¶nh h-ëng
ra bªn ngoµi.
Ch©u ¸ víi thÞ tr-êng s¶n xuÊt bïng næ nhanh trãng m¹nh mÏ ®· kÐo
theo khu vùc tiªu dïng cña nã mÆc dï míi chØ hÐ më so víi Mü vµ Ch©u ¢u.
VÝ dô: Nhu cÇu tiªu thô s¾t cña Ch©u ¸ (Trõ NhËt) ®· lín h¬n c¶ Mü vµ
EC. Nhu cÇu chÊt b¸n dÉn cña Ch©u ¸ lín h¬n EU, vËn t¶i container vµ ®-êng
hµng kh«ng cña Ch©u ¸ lín h¬n Mü lÉn EC.
Mét trong nh÷ng yÕu tè ®Ó ®¹t ®-îc møc tíi h¹n cho sù ph¸t triÓn trong
khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng lµ sù t¨ng tr-ëng cña khèi l-îng vèn
trong vïng. Mü vµ sau lµ Ch©u ¢u chÝnh lµ ®éng lùc cho sù t¨ng tr-ëng ®ã.
Bëi v× hä cung cÊp thÞ tr-êng cho xuÊt khÈu tõ Ch©u ¸ vµ hä còng lµ ng-êi
cung cÊp phÇn lín vèn vµ c«ng nghÖ cho c¸c n-íc ë khu vùc nµy trong giai
®o¹n ®Çu cña sù ph¸t triÓn.
Ngµy nay, c¸c n-íc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng ®ang n¾m lÊy vai trß
míi trong céng ®ång thÕ giíi, víi con sè -íc tÝnh kho¶ng 2 tØ d©n, chiÕm 40%
GNP toµn thÕ giíi, tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó vµ ®a d¹ng céng thªm
vµo ®ã lµ mét nÒn v¨n minh x-a rùc rì cña nh©n lo¹i, Ch©u ¸ - Th¸i B×nh
D-¬ng rÊt xøng ®¸ng lµ trung t©m kinh tÕ thÕ giíi trong giai ®o¹n tíi.
Theo tÝnh to¸n cña c¸c nhµ kinh tÕ häc John Naisbitt th×: Tæng s¶n
phÈm cña Ch©u ¸ céng víi NhËt B¶n v-ît B¾c Mü n¨m 1996 vµ nÕu kh«ng kÓ
NhËt B¶n th× Ch©u ¸ sÏ v-ît B¾c Mü vµo n¨m 2018 vµ EEC (Céng ®ång kinh
tÕ ¢u Ch©u) vµo n¨m 2022. Thªm vµo ®ã, Ch©u ¸ (trõ NhËt) sÏ chiÕm 57% nÒn
kinh tÕ thÕ giíi vµo n¨m 2050; 24 n-íc OECD (Tæ chøc kinh tÕ c¸c n-íc ph¸t
triÓn) gåm cã c¶ Mü, NhËt vµ hÇu hÕt c¸c n-íc Ch©u ¢u, sÏ chØ chiÕm 15%.
So s¸nh víi n¨m 1990 c¸c n-íc OECD chiÕm 75% kinh tÕ thÕ giíi trong khi
c¸c n-íc Ch©u ¸ chØ chiÕm 9%. 3
3
Nguån t¹p chÝ tµi chÝnh sè 10 (396) - 1997 Bµi nghÞch lý toµn cÇu “Ch©u ¢u cßn ph¶i ®i nh÷ng bíc dµi”
John Naisbitt.
15
LiÖu trong vßng 60 n¨m (Tõ 1990 ®Õn 2050) c¸c n-íc Ch©u ¸ cã
thÓ kh¼ng ®Þnh ®-îc vÞ trÝ vµ vai trß nÒn kinh tÕ cña m×nh nh- trªn ®Ò
cËp hay kh«ng ?
Trªn khÝa c¹nh kinh tÕ, Ch©u ¸ ®· nhËn biÕt ®-îc vai trß míi lín h¬n
vµ quan träng h¬n cña m×nh trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi. C¸c n-íc cßn l¹i còng
®· nhËn biÕt ®-îc vai trß tiÒm Èn cña Ch©u ¸. Nh-ng cã mét tiÒm n¨ng rÊt
lín, mét c¬ h«i rÊt lín cho Ch©u ¸ tham gia vµo trËt tù thÕ giíi míi, giµnh
quyÒn l·nh ®¹o kinh tÕ. Tõ Chilª ®Õn Trung Quèc, giíi quan s¸t ®Òu ch¨m chó
theo dâi sù ph¸t triÓn cña Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng vµ Ch©u Mü.
16
Ch-¬ng III
nh÷ng Xu h-íng vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi ¶nh
h-ëng tíi viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i vµ ®Çu tquèc tÕ cña viÖt nam
Côc diÖn thÕ giíi ®ang thay ®æi nhanh chãng vµ s©u s¾c trªn nhiÒu mÆt.
Mét trËt tù thÕ giíi míi ®ang tõng b-íc ®-îc h×nh thµnh theo h-íng t¹o nªn
sù c©n b»ng míi vÒ lùc gi÷a c¸c cuèc gia, tr-íc hÕt lµ c¸c trung t©m vµ c¸c
quèc gia lín. ChÝnh nh÷ng xu h-íng vËn ®éng biÕn ®æi nµy ®· t¸c ®éng tíi
nÒn kinh tÕ chung vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi riªng cña c¸c n-íc trªn
thÕ giíi trong ®ã cã ViÖt Nam.
III.1/ T¸c ®éng tíi chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i quèc tÕ.
Sau khi khai th«ng quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nh-: IMF,
WB, ADB, tõ ngµy 25/7/1995, ViÖt Nam ®· chÝnh thøc ra nhËp HiÖp héi c¸c
quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN), tõ ngµy 1/1/1995 ®· b¾t ®Çu thi hµnh nghÜa
vô thµnh viªn theo ch-¬ng tr×nh CEPT ®Ó thùc hiÖn AFTA,... Th¸ng 12/1994
ViÖt Nam göi ®¬n xin ra nhËp tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµ ®· göi tíi
“BÞ väng lôc “ giíi thiÖu chÝnh s¸ch th¬ng m¹i ViÖt Nam, 3/1996 ViÖt Nam
tham gia víi t- c¸ch lµ thµnh viªn s¸ng lËp diÔn ®µn hîp t¸c ¸ - ¢u (ASEM)
vµ ®Æc biÖt vµo ngµy 14/11/1998 ViÖt Nam ®· chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn
cña diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸- Th¸i B×nh D-¬ng (APEC). Ngoµi ra,
chóng ta ®ang trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ViÖt - Mü víi
nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ nguyªn t¾c c¬ së WTO .
Nh vËy, trong thêi gian qua ViÖt Nam ®· thùc sù tham gia vµo “Vßng
quay “ cña xu híng quèc tÕ hãa ®iÒu nµy ®· t¸c ®éng tíi chÝnh s¸ch th¬ng
m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam .
Mét lµ: §Ó ®¹t ®-îc môc tiªu më réng thÞ tr-êng n-íc ngoµi theo xu
thÕ tõng b-íc héi nhËp vµo thÞ tr-êng khu vùc vµ thÕ giíi ®ßi hái ViÖt Nam
cÇn c¶i thiÖn h¬n n÷a hÖ thèng thuÕ quan v× hiÖn t¹i hÖ thèng thuÕ quan cña ViÖt
Nam cßn kh¸ phøc t¹p vµ ch-a hoµn toµn phï hîp víi c¸c th«ng lÖ quèc tÕ.
17
B¶ng 1. Møc thuÕ b×nh qu©n cña mét sè nhãm hµng nhËp khÈu
chÝnh vµo thÞ tr-êng ViÖt Nam
«t«, xe m¸y
55%
R-îu
60%
Bia
50%
X¨ng dÇu
55%
M¸y ®iÒu hoµ, tñ l¹nh
40%
Dông cô ®iÖn trong gia ®×nh
30%
Xi m¨ng
5%
Nhùa, giÊy, cao su
30%
S¾t thÐp
10%
Tuy hÖ thèng thuÕ ®· ®-îc ®¬n gi¶n ho¸ vµ møc thuÕ trÇn ®èi víi c¸c
mÆt hµng nhËp khÈu chÝnh ®· gi¶m tõ 200% xuèng cßn 60%. Sè mÆt hµng
chÞu thuÕ 0 - 5% chiÕm 53,1% tæng sè mÆt hµng nhËp khÈu. Vµ chØ cã 0,78%
sè mÆt hµng chÞu thuÕ xuÊt trªn 60%. Tuy nhiªn cÇn l-u ý lµ xÐt vÒ gi¸ trÞ
nhËp khÈu th× phÇn lín lµ c¸c hµng ho¸ chÞu thuÕ xuÊt cao. Møc thuÕ b×nh
qu©n gia quyÒn cña 9 mÆt hµng chñ yÕu nh- nªu ë trªn lµ 33,5%,... MÆc dï ®·
cã nh÷ng c¶i c¸ch ®¸ng kÓ trong thêi gian qua, hÖ thèng thuÕ quan ViÖt Nam
cßn kh¸ phøc t¹p vµ hoµn toµn ch-a phï hîp víi c¸c th«ng lÖ quèc tÕ. Thø
nhÊt lµ thuÕ xuÊt dµn tr¶i qu¸ réng vµ cã qu¸ nhiÒu møc thuÕ (150 møc),...V×
vËy, hÖ thèng thuÕ quan ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc söa ®æi theo h-íng ®¬n gi¶n
h¬n, râ rµng h¬n.
Hai lµ: Trong xu h-íng quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt diÔn ra ngµy mét nhanh
chãng nh- hiÖn nay ®· t¸c ®éng tíi chÝnh s¸ch s¶n phÈm ®ßi hái ph¶i cã
nh÷ng nh×n nhËn míi. Chóng ta ph¶i cã nh÷ng söa ®æi bæ sung ®Ó t¹o ra ®-îc
nh÷ng chÝnh s¸ch s¶n phÈm ph¶i võa tËn dông ®îc nh÷ng “kÏ hë“ cña thÞ
tr-êng khu vùc vµ thÞ tr-êng thÕ giíi võa ph¶i nh»m vµo lÜnh vùc cã kh¶ n¨ng
c¹nh tranh lín nhÊt. Kinh nghiÖm cña c¸c n-íc NICs vµ c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t
triÓn n¨ng ®éng nh- Hµn Quèc, §µi Loan, Malaysia, Thailand,... lµ vÝ dô sinh
®éng cho nhËn ®Þnh nµy.
18
Ba lµ: Trong nh÷ng n¨m cña thËp kû 80, Liªn X« cò vµ §«ng ¢u vÉn lµ
b¹n hµng chÝnh cña ViÖt Nam chiÕm phÇn lín trong tæng kim ngh¹ch xuÊt nhËp khÈu, nh-ng ®Õn 1991, thÞ tr-êng Ch©u ¸ chiÕm 80% tæng kim ngh¹ch
xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, th× n¨m 1994 cßn 75,8% vµ n¨m 1997 chØ cßn chiÕm
67,7%. Riªng thÞ tr-êng §«ng B¾c ¸ chiÕm 50% tæng kim ngh¹ch vµo n¨m
1995, vµ n¨m 1997 gi¶m xuèng cßn 44,0%.
ThÞ tr-êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ph¸t triÓn theo h-íng më réng sang
Ch©u ¢u, ®Æc biÖt T©y B¾c ¢u, thÞ tr-êng Liªn bang Nga vµ c¸c n-íc §«ng
¢u cã dÊu hiÖu phôc håi. NÕu n¨m 1991, thÞ tr-êng Ch©u ¢u míi chØ chiÕm tû
träng 9,79% trong tæng kim ngh¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th× ®Õn n¨m
1994 ®· t¨ng lªn gÊp 2 lÇn, ®¹t tû träng 17,16% vµ n¨m 1997 tiÕp tôc t¨ng lªn
21,5%.Ch©u Mü, mµ ®Æc biÖt lµ Hoa Kú, lµ mét h-íng míi trong ph¸t triÓn
më réng thÞ tr-êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. NÕu n¨m 1991, Ch©u Mü míi chØ
chiÕm tû träng 0,16% trong tæng kim ngh¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th× n¨m
1994 ®· t¨ng lªn 2,76% vµ n¨m 1997 chiÕm tíi 4,48%. ThÞ tr-êng xuÊt khÈu
cña ViÖt Nam còng ®ang ®-îc më réng ®¸ng kÓ sang Ch©u óc hay Ch©u §¹i
D-¬ng - mµ ®Æc biÖt lµ ¤xtr©ylia. N¨m1991, thÞ tr-êng nµy míi chiÕm tû
träng 0,96% trong tæng kim ngh¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, nh-ng ®Õn n¨m
1997 ®· t¨ng lªn 2,78% (xem b¶ng 2):
19
B¶ng 2 : C¬ cÊu khu vùc thÞ tr-êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam thêi kú
1991 - 1997 (tÝnh b»ng % cña tæng sè) (4)
C¸c khu vùc thÞ tr-êng / N¨m 1991
1994
1995
1996
1997
79,94
75,80
72,40
69,6
67,7
+ §«ng B¾c ¸
50,0
49,0
44,0
+ §«ng Nam ¸
21,0
19,0
22,0
+ Nam ¸ vµ Trung §«ng
1,40
1,60
1,70
17,80
16,80
21,50
+ T©y B¾c ¢u
15,0
13,0
19,0
+ SNG vµ §«ng ¢u
2,80
3,80
2,5
1,04
2,36
1,37
- Ch©u ¸
- Ch©u ¢u
+ Liªn Bang Nga
9,79
17,17
8,67
- Ch©u óc
0,96
1,07
1,04
0,82
2,78
- Ch©u Phi
0,68
0,56
0,70
0,70
0,80
- Ch©u Mü
0,16
2,76
4,33
4,22
4,48
0,16
2,59
3,40
4
3,80
0,17
0,93
0,52
0,68
3,10
3,43
3,21
+ B¾c Mü
+ Mü Latinh
+ Hoa Kú
Tæng céng
100.00 100.00
3,70
100.00 100.00 100.00
§Æc ®iÓm vµ xu h-íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu khu vùc thÞ tr-êng xuÊt khÈu
cña ViÖt Nam tõ n¨m 1991 ®Õn nay cho thÊy: mét mÆt quan hÖ bu«n b¸n vµ
ph¹m vi kh«ng gian thÞ tr-êng xuÊt khÈu kh«ng ngõng më réng;mÆt kh¸c ViÖt
Nam kh«ng chØ ph¸t triÓn thÞ tr-êng gÇn mµ ®· v-¬n nhanh ®Õn c¸c thÞ tr-êng
xa (T©y B¾c ¢u, B¾c Mü, Ch©u §¹i D-¬ng). ViÖt Nam ®· chuyÓn dÇn c¬ cÊu thÞ
tr-êng tõ c¸c n-íc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng lµ chñ yÕu sang c¸c khu vùc
thÞ tr-êng kh¸c phï hîp víi xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. NÕu n¨m 1991, ch©u
Mü míi chØ chiÕm tû träng 0,16% trong tæng sè kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt
Nam, th× n¨m 1994 t¨ng lªn 2,76% vµ n¨m 1997 chiÕm tíi 4,48%. ThÞ tr-êng
xuÊt khÈu cña ViÖt Nam còng ®ang ®-îc më réng ®¸ng kÓ sang ch©u óc hay
Ch©u §¹i D-¬ng - mµ ®Æc biÖt lµ ¤xtr©ylia. N¨m 1991, thÞ tr-êng nµy míi
4
Nguån do vô KÕ ho¹ch - Thèng kª Bé th-¬ng m¹i tæng hîp biªn so¹n Hµ Néi Th¸ng 12/1997.
20
- Xem thêm -
.PDF 
31 
612 
85 
