BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
DƯƠNG NGUYỄN UYÊN MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2000
MUÏC LUÏC
PHAÀN MÔÛ ÑAÀU
Chon 1
CAÙC TRUNG GIAN TAØI CHÍNH
1.1 Toång quan veà thò tröôøng taøi chính
3
1.1.1 Khaùi nieäm, caùc thaønh phaàn cuûa TTTC
3
1.1.2 Coâng cuï taøi chính
5
1.1.2.1 Coâng cuï taøi chính treân thò tröôøng tieàn teä
5
1.1.2.2 Coâng cuï taøi chính treân thò tröôøng voán
6
1.2 Söï caàn thieát cuûa vieäc phaùt trieån thò tröôøng taøi chính ôû Vieät Nam
7
1.2.1 Thò tröôøng taøi chính laø cô cheá phaân boá voán hieäu quaû nhaát phuïc vuï phaùt
8
trieån kinh teá
1.2.2 Thò tröôøng taøi chính aûnh höôûng ñeán tieát kieäm vaø giaûm ruûi ro
8
1.2.3 Thò tröôøng taøi chính laø yeâu caàu khaùch quan ñoái vôùi ñoåi môùi kinh teá
9
1.2.4 Thò tröôøng taøi chính laø yeâu caàu cô baûn cho quaù trình coå phaàn hoùa
11
1.3 Vai troø cuûa heä thoáng ngaân haøng ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá vaø TTTC
12
1.3.1 Heä thoáng thanh toaùn
12
1.3.2 Huy ñoäng voán
13
1.3.3 Naâng cao hieäu quaû vieäc phaân boå voán
16
Chöông 2
HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG
VÔÙI VAI TROØ TRUNG GIAN TAØI CHÍNH ÔÛ VIEÄT NAM
2.1 Khaùi quaùt veà quaù trình thay ñoåi cô caáu vaø phaùt trieån heä thoáng ngaân
20
haøng Vieät Nam
2.2 Ngaân haøng vôùi vai troø trung gian taøi chính
23
2.2.1 Hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng tröôùc cuoäc ñoåi môùi
23
2.2.1.1 Heä thoáng thanh toaùn
25
2.2.1.2 Huy ñoäng tieát kieäm
25
2.2.1.3 Phaân boå ñaàu tö
26
3
2.2.2 Vai troø cuûa heä thoáng ngaân haøng giai ñoaïn töø ñoåi môùi ñeán nay
28
2.2.2.1 Huy ñoäng tieát kieäm
31
2.2.2.2 Phaân boå voán
36
2.2.3 Nhöõng thaùch thöùc toàn ñoïng trong heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam
43
2.2.3.1 Söï thieáu huït voán ñaàu tö daøi haïn
43
2.2.3.2 Vaán ñeà cho vay khoâng hieäu quaû
46
2.2.3.3 Söï dö thöøa moät löôïng lôùn tieàn maët vaø sôï ruûi ro cuûa caùc ngaân haøng
48
2.2.3.4 Heä thoáng thanh toaùn yeáu keùm
48
2.3 Keát luaän
Chöông 3
49
MOÄT SOÁ BIEÄN PHAÙP HOAØN THIEÄN
CHÖÙC NAÊNG TRUNG GIAN TAØI CHÍNH
CUÛA HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM
3.1 Duy trì söï oån ñònh kinh teá vó moâ
51
3.2 Vai troø cuûa chính phuû trong ñoåi môùi heä thoáng ngaân haøng
52
3.3 Ngaân haøng Nhaø nöôùc
53
3.4 Ngaân haøng thöông maïi
56
3.4.1 Huy ñoäng voán
56
3.4.1.1 Naâng cao vò theá vaø uy tín ngaân haøng
56
3.4.1.2 Xöû lyù laõi suaát tieàn göûi trong moái quan heä vôùi tyû giaù vaø thò tröôøng
58
voán ôû ñaàu ra
3.4.1.3 Ña daïng hoùa caùc coâng cuï taøi chính ñeå huy ñoäng tieàn göûi vaøo ngaân
60
haøng, ñaëc bieät laø tieàn göûi trung vaø daøi haïn
3.4.1.4 Naâng cao trình ñoä caùn boä, nhaân vieân laøm coâng taùc huy ñoäng voán
63
3.4.1.5 Aùp duïng caùc hình thöùc khuyeán maõi ñoái vôùi ngöôøi göûi tieàn
63
3.4.2 Tín duïng taøi trôï
63
3.4.2.1 Taêng cöôøng tieáp thò, ñaàu tö vaøo caùc döï aùn lôùn coù hieäu quaû
63
3.4.2.2 Naâng cao chaát löôïng tín duïng
64
4
3.4.2.3 Naâng cao hieäu quaû coâng taùc kieåm soaùt noäi boä
65
3.4.2.4 Ñaøo taïo boài döôõng caùn boä laøm coâng taùc cho vay
65
3.4.3 Dòch vuï ngaân haøng
66
3.4.3.1 Phaùt trieån caùc nghieäp vuï ngaân haøng hieän ñaïi
66
3.4.3.2 Xaây döïng kyõ ngheä hieän ñaïi
68
KEÁT LUAÄN
69
PHUÏ LUÏC
i
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
x
5
PHAÀN MÔÛ ÑAÀU
1 Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi
Cho ñeán nay caùc nhaø kinh teá ñeàu ñoàng yù raèng heä thoáng taøi chính coù moät
vai troø raát quan troïng trong neàn kinh teá cuûa baát kyø moät quoác gia naøo. Lyù thuyeát
vaø kinh nghieäm veà söï phaùt trieån taøi chính vaø söï taêng tröôûng kinh teá cho thaáy, ôû
caùc nöôùc coù heä thoáng taøi chính phaùt trieån, thò tröôøng tieàn teä vaø thò tröôøng voán
phaùt trieån maïnh coù theå seõ thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa caùc khu vöïc kinh teá khaùc.
Ngöôïc laïi, moät neàn kinh teá vôùi heä thoáng taøi chính tuït haäu seõ gaây ra khoâng ít khoù
khaên cho söï phaùt trieån caùc khu vöïc kinh teá khaùc do thò tröôøng taøi chính khoâng oån
ñònh vaø chaáp vaù. Lyù thuyeát söï phaùt trieån taøi chính laø neàn taûng cho haøng loaït cuoäc
caûi caùch taøi chính treân theá giôùi noùi chung vaø ôû Vieät Nam noùi rieâng.
Töø naêm 1986 Vieät Nam ñaõ theo ñuoåi moät chính saùch kinh teá toaøn dieän vaø
ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu kinh teá vó moâ, theå hieän ôû toác ñoä taêng tröôûng kinh teá
cao trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Töø naêm 1988 caûi caùch kinh teá ôû Vieät Nam ñaõ
ñöôïc taêng toác bôûi haøng loaït nhöõng thay ñoåi vaø ñoåi môùi heä thoáng taøi chính bao
goàm söï chuyeån ñoåi töø heä thoáng ngaân haøng moät caáp sang ngaân haøng hai caáp, thay
ñoåi trong cô cheá hoaït ñoäng ngaân haøng vaø caûi caùch chính saùch tieàn teä. Nhöõng caûi
caùch taøi chính noùi treân laø ñieàu kieän quan troïng vaø laø tieàn ñeà cho vieäc thieát laäp vaø
phaùt trieån thò tröôøng taøi chính ôû Vieät Nam.
Trong giai ñoaïn hieän nay, voán laø moät trong nhöõng vaán ñeà quan taâm haøng
ñaàu phuïc vuï phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc. Thò tröôøng taøi chính phaùt trieån vôùi
nhöõng coâng cuï taøi chính haáp daãn seõ huy ñoäng vaø phaân boå voán moät caùch hieäu quaû
nhaát. Tuy nhieân vieäc thieát laäp vaø phaùt trieån thò tröôøng taøi chính caàn ñeán nhöõng
ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi nhaát ñònh. Trong thôøi gian tôùi khi thò tröôøng taøi chính
chöa phaùt trieån thì vieäc caûi tieán vai troø cuûa heä thoáng ngaân haøng vôùi chöùc naêng
trung gian taøi chính laø muïc tieâu haøng ñaàu.
2 Muïc ñích nghieân cöùu cuûa luaän aùn
Söï thay ñoåi cuûa heä thoáng ngaân haøng trong thôøi gian qua ñoùng vai troø quan
troïng trong vieäc thieát laäp vaø phaùt trieån thò tröôøng taøi chính ôû Vieät Nam. Trong
giai ñoaïn ñaàu cuûa söï phaùt trieån, ngaân haøng vôùi vai troø trung gian taøi chính ñöôïc
xem nhö laø ñieàu kieän cô baûn cho vieäc phaùt trieån thò tröôøng taøi chính. Luaän aùn
nghieân cöùu caùc vaán ñeà sau :
- Nhöõng ñieàu kieän cô baûn ñeå thieát laäp vaø phaùt trieån thò tröôøng taøi chính.
- Ñoåi môùi heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam coù goùp phaàn vaøo söï phaùt trieån thò
tröôøng taøi chính hay khoâng ?
6
- Heä thoáng ngaân haøng coù moät vai troø thieát yeáu trong quaù trình phaùt trieån
thò tröôøng taøi chính. Vaäy heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam neân ñöôïc ñoåi môùi nhö
theá naøo ñeå hoaøn thaønh toát hôn chöùc naêng trung gian taøi chính.
Luaän aùn giaû thieát raèng söï hoaøn thieän heä thoáng ngaân haøng vôùi chöùc naêng
trung gian taøi chính ngaân haøng thaät söï trong neàn kinh teá thò tröôøng laø ñieàu kieän
cô baûn ñeå thieát laäp vaø phaùt trieån thò tröôøng taøi chính ôû Vieät Nam. Heä thoáng ngaân
haøng caøng ñöôïc hoaøn thieän theo höôùng cung caáp ngaøy caøng nhieàu dòch vuï trung
gian taøi chính thì voán huy ñoäng phuïc vuï phaùt trieån neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc
caøng lôùn.
3 Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu
- Luaän aùn nghieân cöùu söï thay ñoåi trong cô cheá vaø theå cheá hoaït ñoäng cuûa
heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam ñaõ aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån heä thoáng taøi chính
nhö theá naøo cuõng nhö nhöõng toàn taïi, yeáu keùm trong chöùc naêng trung gian taøi
chính ngaân haøng.
- Luaän aùn nghieân cöùu hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng töø 1986 ñeán nay.
4 Phöông phaùp nghieân cöùu
Luaän aùn söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng vaø duy vaät lòch söû ñeå
nghieân cöùu. Ngoaøi ra, luaän aùn coøn söû duïng phöông phaùp thoáng keâ, so saùnh, phaân
tích, qui naïp ñeå luaän chöùng.
5 Nguoàn soá lieäu
- Thoáng keâ taøi chính quoác teá (IMF).
- Ngaân haøng theá giôùi (WB).
- Thoáng keâ Vieät Nam .
- Soá lieäu töø caùc toå chöùc chính phuû.
- Soá lieäu töø caùc saùch tham khaûo, taïp chí.
6 Keát caáu cuûa luaän aùn:
Phaàn môû ñaàu
Chöông 1
Caùc trung gian taøi chính
Chöông 2
Heä thoáng ngaân haøng vôùi vai troø trung gian taøi chính ôû Vieät Nam
Chöông 3
Moät soá bieän phaùp hoaøn thieän chöùc naêng trung gian taøi chính cuûa heä
thoáng ngaân haøng Vieät Nam
Keát luaän
7
Chöông 1
CAÙC TRUNG GIAN TAØI CHÍNH
1.1
Toång quan veà thò tröôøng taøi chính
Trong neàn kinh teá thò tröôøng, caùc trung gian taøi chính ñoùng moät vai troø heát
söùc quan troïng. Caùc trung gian taøi chính naøy ñöôïc ñònh hình cuøng vôùi TTTC. Tuy
nhieân, vôùi moät neàn kinh teá coù heä thoáng taøi chính tuït haäu nhö Vieät Nam hieän nay
thì heä thoáng ngaân haøng chieám giöõ moät vò trí thieát yeáu, quan troïng trong TTTC. Vì
vaäy, trong chöông naøy seõ chæ nghieân cöùu vai troø cuûa ngaân haøng ñoái vôùi söï phaùt
trieån TTTC.
1.1.1
Khaùi nieäm, caùc thaønh phaàn cuûa TTTC
Coù nhieàu khaùi nieäm veà TTTC. TTTC coù theå ñöôïc hieåu moät caùch ñôn giaûn
laø nôi dieãn ra caùc hoaït ñoäng mua baùn caùc loaïi giaáy tôø coù giaù, laø nôi gaëp gôû cuûa
caùc nguoàn cung vaø caàu veà voán. Thoâng qua TTTC giaù caû caùc loaïi coå phieáu, traùi
phieáu, kyø phieáu, tín phieáu ñöôïc hình thaønh, vaø giaù caû caùc loaïi voán ñaàu tö (laõi
suaát vay, laõi suaát cho vay, laõi suaát ngaén haïn, trung vaø daøi haïn) ñöôïc quyeát ñònh.
Söï luaân chuyeån voán töø nhöõng ñôn vò thaëng dö (nguoàn cung caáp voán) ñeán
nhöõng ñôn vò thieáu huït (coù nhu caàu veà nguoàn voán) döôùi hai hình thöùc. Hình thöùc
thöù nhaát laø quan heä vay möôïn tröïc tieáp giöõa ngöôøi cho vay vaø ngöôøi vay döôùi
hình thöùc mua vaø baùn coå phieáu, traùi phieáu. Hình thöùc thöù hai , voán ñöôïc luaân
chuyeån töø ngöôøi cho vay ñeán ngöôøi caàn vay voán thoâng qua caùc trung gian taøi
chính nhö caùc NHTM, vaø caùc ñònh cheá tín duïng khoâng phaûi laø ngaân haøng. Vì
vaäy, TTTC giöõ moät vai troø thieát yeáu trong neàn kinh teá vaø coù moái quan heä chaët
cheõ vôùi caùc trung gian taøi chính.
Coù nhieàu caùch phaân loaïi TTTC theo thôøi gian söû duïng nguoàn voán vay cuûa
ngöôøi vay vaø thôøi gian cho vay voán cuûa ngöôøi sôû höõu voán, ñoái töôïng cho vay,
hình thöùc vaän ñoäng cuûa caùc nguoàn voán.
Phoå bieán nhaát laø caùch phaân loaïi TTTC theo thôøi gian vaän ñoäng cuûa voán
vaø ñoái töôïng giao dòch treân thò tröôøng. Theo caùch phaân loaïi naøy TTTC chia thaønh
: thò tröôøng tieàn teä (Money market) vaø thò tröôøng voán (Capital market). Thò
tröôøng tieàn teä laø thò tröôøng mua baùn caùc loaïi giaáy tôø coù giaù coù kyø haïn thanh toaùn
döôùi moät naêm, laø nôi ñaùp öùng nhu caàu voán ngaén haïn cho neàn kinh teá. Thò tröôøng
voán laø nôi dieãn ra caùc hoaït ñoäng mua baùn caùc chöùng khoaùn vaø giaáy tôø coù giaù
trung hoaëc daøi haïn, laø thò tröôøng cung öùng voán cho ñaàu tö daøi haïn.
8
Phaân loaïi theo phöông phaùp giao dòch chöùng khoaùn, TTTC bao goàm : thò
tröôøng chính thöùc taäp trung (Organized stock exchange) vaø thò tröôøng chính thöùc
phi taäp trung ( Over the counter). Thò tröôøng chính thöùc taäp trung laø thò tröôøng coù
toå chöùc, hoaït ñoäng theo ñuùng caùc qui luaät phaùp ñònh, laø nôi caùc chöùng khoaùn
ñöôïc mua baùn tuaân theo caùc qui taéc ñaõ ñöôïc aán ñònh. TTCK chính thöùc taäp trung
coù ñòa ñieåm vaø thôøi bieåu mua baùn roû reät, giaù caû ñöôïc xaùc ñònh theo theå thöùc ñaáu
giaù coâng khai, coù söï kieåm soaùt cuûa Hoäi ñoàng chöùng khoaùn quoác gia. TTCK chính
thöùc ñöôïc theå hieän baèng sôû giao dòch chöùng khoaùn. Thò tröôøng chính thöùc phi taäp
trung laø thò tröôøng mua baùn ngoaøi sôû giao dòch chöùng khoaùn, khoâng coù ñòa ñieåm
taäp trung nhöõng ngöôøi moâi giôùi, nhöõng ngöôøi kinh doanh chöùng khoaùn nhö ôû sôû
giao dòch chöùng khoaùn. ÔÛ ñaây khoâng coù ngaøy giôø hay thuû tuïc nhaát ñònh maø do söï
thoõa thuaän cuûa ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn.
Phaân loaïi theo phöông thöùc phaùt haønh chöùng khoaùn, TTTC bao goàm : thò
tröôøng sô caáp (Primary Market) vaø thò tröôøng thöù caáp (Secondary Market). Thò
tröôøng sô caáp laø thò tröôøng mua baùn nhöõng chöùng khoaùn môùi phaùt haønh cho laàn
giao dòch ñaàu tieân. Thò tröôøng thöù caáp laø thò tröôøng giao dòch nhöõng chöùng khoaùn
ñaõ phaùt haønh, ñöôïc mua baùn tieáp theo sau laàn baùn ñaàu tieân.
Caùc thaønh phaàn tham gia treân TTTC veà cô baûn goàm 4 nhoùm : khaùch haøng,
caùc NHTM vaø caùc ñònh cheá taøi chính khoâng phaûi laø ngaân haøng vaø Chính phuû.
Khaùch haøng. Khaùch haøng trong TTTC bao goàm caùc hoä gia ñình, laø nhöõng
ñôn vò thöøa voán haøng ñaàu döôùi hình thöùc tieát kieäm, keá ñoù laø caùc doanh nghieäp
thónh thoaûng dö voán taïm thôøi. Caùc ñôn vò thöøa voán coù xu höôùng tröôùc heát laø göûi
tieàn vaøo caùc trung gian taøi chính ñeå höôûng caùc dòch vuï taøi chính höôûng laõi döôùi
hình thöùc tieàn göûi tieát kieäm, tieàn göûiù kyø haïn, tieàn göûi thanh toaùn. Maëc khaùc caùc
ñôn vò thöøa voán coøn ñaàu tö ôû TTTC döôùi hình thöùc mua traùi phieáu, coå phieáu ñeå
höôûng lôïi töùc.
Trong khi ñoù caùc ñôn vò caàn voán, chuû yeáu laø doanh nghieäp, chính phuû vay
hay nhaän ñaàu tö tröïc tieáp töø caùc trung gian taøi chính hoaëc phaùt haønh chöùng
khoaùn. Khi vay hay nhaän ñaàu tö, caùc ñôn vò caàn voán phaûi traû laõi hay chia lôøi cho
caùc trung gian taøi chính, cuõng nhö phaûi traû laõi, traû coå töùc cho ngöôøi mua chöùng
khoaùn.
NHTM vaø caùc ñònh cheá tín duïng khoâng phaûi laø ngaân haøng. Trong haàu heát
caùc quoác gia, NHTM vaø caùc ñònh cheá tín duïng khoâng phaûi laø ngaân haøng chieám
moät vò trí thoáng trò trong heä thoáng taøi chính. Nghieäp vuï cuûa NHTM laø cung caáp
caùc dòch vuï ngaân haøng trong nöôùc vaø quoác teá chuû yeáu laø nhaän tieàn göûi tieát kieäm,
cung caáp tín duïng cho khaùch haøng cuõng nhö ñaàu tö chöùng khoaùn, … treân TTTC.
Caùc ñònh cheá tín duïng khoâng phaûi laø ngaân haøng cuõng cung caáp caùc dòch vuï taøi
9
chính nhöng khoâng nhaän tieàn göûi vaø khoâng coù caùc nghieäp vuï thanh toaùn. Hoï huy
ñoäng voán baèng caùch vay caùc toå chöùc tín duïng khaùc hoaëc phaùt haønh traùi phieáu.
Thuoäc loaïi naøy laø caùc coâng ty taøi chính, coâng ty cho thueâ, coâng ty baûo hieåm, quyõ
hoïc boång hay quyõ döï phoøng, coâng ty ñaàu tö.
Chính phuû. Chính phuû tham gia treân TTTC vôùi vai troø laø nhaø ñaàu tö vöøa
thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi heä thoáng taøi chính. Ñeå duy trì söï
oån ñònh treân TTTC, buø ñaép caùc khoaûn thieáu huït do boäi chi ngaân saùch cuõng nhö
taøi trôï heä thoáng giaùo duïc, an ninh, quoác phoøng chính phuû mua vaø baùn chöùng
khoaùn nôï do chính phuû phaùt haønh. Chính phuû cuõng ban haønh caùc luaät leä cuõng nhö
ñònh höôùng cho TTTC hoaït ñoäng hieäu quaû thoâng qua vieäc taïo ra moâi tröôøng
caïnh tranh laønh maïnh thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa caùc theå cheá khaùc nhau, baûo veä
quyeàn lôïi cuûa caùc nhaø ñaàu tö vaø nhöõng ngöôøi coù tieát kieäm, giaûm chi phí trung
gian taøi chính.
1.1.2 Coâng cuï taøi chính
Coâng cuï taøi chính laø nhöõng coâng cuï mua baùn treân TTTC nhaèm luaân
chuyeån voán töø ñôn vò thaëng dö voán sang ñôn vò thieáu voán. Thoâng thöôøng caùc
coâng cuï taøi chính ñöôïc phaân thaønh hai loaïi : ngaén haïn vaø daøi haïn. Caùc coâng cuï
taøi chính ngaén haïn ñöôïc mua baùn treân thò tröôøng tieàn teä, caùc coâng cuï taøi chính
daøi haïn ñöôïc mua baùn treân thò tröôøng voán.
1.1.2.1
Coâng cuï taøi chính treân thò tröôøng tieàn teä
Nhöõng coâng cuï chính cuûa thò tröôøng tieàn teä goàm :
Traùi phieáu kho baïc (Treasury bills) : laø loaïi chöùng khoaùn ngaén haïn do
chính phuû phaùt haønh ñeå taøi trôï cho chi tieâu ngaân saùch. Traùi phieáu kho baïc ñöôïc
xem laø loaïi chöùng khoaùn khoâng coù ruûi ro do ñöôïc baûo ñaûm baèng uy tín cuûa chính
phuû, coù tính thanh khoaûn cao vì coù theå mua baùn treân thò tröôøng tieàn teä raát deå
daøng. Traùi phieáu kho baïc ñöôïc caùc NHTM öa thích vì noù ñöôïc tính vaøo phaàn döï
tröû baét buoäc, deå baùn, giaù töông ñoái oån ñònh vaø ít ruûi ro. Ngaân haøng trung öông söû
duïng traùi phieáu kho baïc nhö laø coâng cuï can thieäp treân thò tröôøng môû ñeå thi haønh
chính saùch tieàn teä. Caùc ñôn vò kinh teá coù dö tieàn taïm thôøi cuõng thích mua traùi
phieáu kho baïc vì söï an toaøn cuûa noù.
Thöông phieáu (Commercial paper) : laø nhöõng leänh phieáu thöôøng khoâng coù
baûo ñaûm do caùc coâng ty phaùt haønh, hay coâng ty phaùt haønh nhôø moät ngaân haøng
baûo ñaûm baèng moät khoaûn tín duïng, theo ñoù ngaân haøng cam keát thanh toaùn
thöông phieáu khi ñaùo haïn neáu coâng ty phaùt haønh thöông phieáu khoâng traû ñöôïc
voán vaø laõi. Thöông phieáu coù theå ñöôïc baùn tröïc tieáp cho nhaø ñaàu tö chöùng khoaùn,
ngöôøi naøy mua theo theå thöùc chieát khaáu vaø baùn laïi theo meänh giaù phaùt haønh.
10
Cuõng coù khi thöông phieáu ñöôïc baùn cho nhaø kinh doanh phaùt haønh vaø ngöôøi naøy
chæ höôûng hoa hoàng maø thoâi. Tieàn laõi cuûa nhaø ñaàu tö laø tieàn chieát khaáu (giaù phaùt
haønh thaáp hôn meänh giaù) nhö traùi phieáu kho baïc.
Chöùng chæ tieàn göûi ñònh kyø hay coøn goïi laø kyø phieáu (Certificate of deposits
hay CD) : laø nhöõng phieáu xaùc nhaän tieàn göûi ñònh kyø ôû moät ngaân haøng. Kyø phieáu
laø loaïi chöùng khoaùn coù mang laõi suaát. Kyø phieáu coù theå ñöôïc mua baùn treân thò
tröôøng vôùi ruûi ro thaáp nhöng tyû suaát lôïi nhuaän cao hôn tyû suaát lôïi nhuaän cuûa traùi
phieáu kho baïc.
1.1.2.2
Coâng cuï taøi chính treân thò tröôøng voán
Nhöõng coâng cuï phoå bieán treân thò tröôøng voán goàm :
Traùi phieáu kho baïc trung haïn (Treasury notes) vaø daøi haïn (Treasury
bonds): laø loaïi traùi phieáu do kho baïc phaùt haønh ñöùng ra vay tieàn cho quoác gia ñeå
thöïc hieän caùc coâng trình lôùn nhö ñöôøng xaù, phi tröôøng, haûi caûng. Nhaø nöôùc laáy
tieàn söû duïng caùc coâng trình ñoù ñeå traû laïi cho traùi chuû.
Traùi phieáu kho baïc trung haïn coù thôøi gian ñaùo haïn lôùn hôn moät naêm vaø
nhoû hôn 5 naêm, traùi phieáu kho baïc daøi haïn coù thôøi gian ñaùo haïn lôùn hôn 5 naêm.
Traùi phieáu daøi haïn coâng ty (Corporate bond) : do caùc coâng ty phaùt haønh
nhaèm muïc ñích taøi trôï daøi haïn cho caùc nhu caàu taêng voán cuûa coâng ty nhö mua
theâm thieát bò, thay ñoåi coâng ngheä.
Traùi phieáu ñoâ thò (Municipal bonds) : do chính quyeàn ñòa phöông phaùt
haønh nhaèm taøi trôï boå sung nhöõng khoaûn chi ngaân saùch thieáu huït taïi ñòa phöông
ñeå xaây döïng cô sôû haï taàng. Tænh, Thaønh phoá seõ thu tieàn caùc coâng trình ñoù ñeå traû
cho caùc traùi chuû. Traùi phieáu daøi haïn khi traû ñöôïc traû theo meänh giaù. Ngöôøi cho
vay ñöôïc höôûng laõi suaát coá ñònh vaø tyû suaát chieát khaáu khoâng cao.
Coå phieáu thöôøng (Common stock) : laø moät loaïi chöùng khoaùn ghi nhaän
quyeàn sôû höõu voán ñoùng goùp vaøo coâng ty coå phaàn. Coå ñoâng naém giöõ nhöõng coå
phieáu laø moät trong nhöõng ngöôøi chuû doanh nghieäp neân laø ngöôøi tröïc tieáp thuï
höôûng keát quaû kinh doanh cuõng nhö laõnh chòu moïi ruûi ro trong kinh doanh.
Coå phieáu öu ñaõi ( Preferred stock) : laø moät loaïi chöùng khoaùn vöøa coù nhöõng
ñaëc ñieåm cuûa coå phieáu thöôøng vöøa gioáng traùi phieáu. Coå töùc cuûa coå phieáu öu ñaõi
ñöôïc aán ñònh theo moät tyû leä coá ñònh treân meänh giaù, vaø ñöôïc öu tieân traû nôï tröôùc
coå ñoâng thöôøng khi thanh lyù taøi saûn trong tröôøng hôïp coâng ty bò giaûi theå.
11
Keát luaän :
Coù nhieàu khaùi nieäm veà TTTC. Hieåu theo nghóa roäng, TTTC laø nôi cung vaø
caàu veà voán gaëp nhau vaø ñöôïc ñieàu chænh. Hieåu theo nghóa heïp, TTTC toàn taïi vôùi
nhöõng hình thöùc xaùc ñònh nhö laø thò tröôøng tieàn teä vaø thò tröôøng voán, thò tröôøng sô
caáp vaø thò tröôøng thöù caáp,… Caùc thaønh phaàn tham gia vaøo TTTC goàm caùc caù
nhaân, doanh nghieäp, caùc NHTM, caùc ñònh cheá tín duïng khoâng phaûi laø ngaân haøng
vaø chính phuû. Trong soá ñoù, NHTM laø caùc trung gian taøi chính chi phoái trong haàu
heát caùc quoác gia. Nhôø vaøo caùc coâng cuï taøi chính, voán ñöôïc luaân chuyeån töø cung
sang caàu. TTTC vôùi nhöõng chöùc naêng treân vaø caùc coâng cuï taøi chính ñaõ ñoùng moät
vai troø quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá.
1.2
Söï caàn thieát cuûa vieäc phaùt trieån thò tröôøng taøi chính ôû Vieät Nam
* Huy ñoäng voán phuïc vuï coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc.
Ngaøy nay phaùt trieån kinh teá laø moät thaùch thöùc ñoái vôùi moïi quoác gia, moïi
daân toäc. Phaùt trieån kinh teá nhanh hay chaäm khoâng chæ ñem laïi söï giaøu coù thònh
vöôïng hay ngheøo naøn laïc haäu cho ñaát nöôùc, möùc soáng cao hay thaáp cho nhaân daân
maø coøn cuûng coá, naâng cao hay haï thaáp vò trí, vai troø cuûa moät ñaát nöôùc trong coäng
ñoàng quoác teá. Phaùt trieån chæ coù theå thaønh coâng khi coù ñuû caùc ñieàu kieän veà nguoàn
nhaân löïc, taøi nguyeân, voán ñaàu tö, heä thoáng phaùp lyù hoaøn chænh vaø cheá ñoä chính
trò oån ñònh. Ngoaøi ñieàu kieän veà nhaân löïc doài daøo thì ñieàu kieän veà voán ñaàu tö laø
quan troïng.
Neáu coù voán ñaàu tö nhöng chính saùch, chieán löôïc phaùt trieån khoâng ñuùng,
khoâng phuø hôïp thì cuõng khoâng phaùt huy ñöôïc hieäu quaû cuûa voán ñaàu tö, neàn kinh
teá seõ phaùt trieån chaäm. Trong moät nöôùc coù voán ñaàu tö coøn caàn phaûi coù caùc chính
saùch, giaûi phaùp huy ñoäng taäp trung chuyeån giao voán coù hieäu quaû cho caùc nhaø ñaàu
tö, phaân boå vaø söû duïng voán vaøo caùc muïc tieâu, döï aùn, coâng trình coù taùc duïng laøm
thay ñoåi cô caáu kinh teá, hieän ñaïi hoùa coâng ngheä, taêng toác ñoä phaùt trieån.
Toùm laïi, quy luaät cuûa phaùt trieån laø caùc nguoàn tieát kieäm, tích luõy trong xaõ
hoäi ñöôïc huy ñoäng vaø söû duïng coù hieäu quaû nguoàn tieát kieäm ñoù (voán ñaàu tö) thì
neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc seõ taêng tröôûng vôùi toác ñoä cao.
Heä thoáng taøi chính coù vai troø quan troïng trong caùc hoaït ñoäng cuûa neàn kinh
teá, thöïc hieän chöùc naêng thanh toaùn trong caùc trao ñoåi haøng hoùa vaø dòch vuï cuõng
nhö huy ñoäng vaø phaân phoái caùc nguoàn löïc taøi chính. Veà cô baûn coù hai hình thöùc
huy ñoäng voán. Hình thöùc thöù nhaát laø taøi chính giaùn tieáp thoâng qua söï phaùt trieån
cuûa caùc trung gian taøi chính. Caùc trung gian taøi chính huy ñoäng tieát kieäm ñeå cung
caáp tín duïng bôûi moät loaït caùc dòch vuï vaø coâng cuï huy ñoäng voán. Tuy nhieân, voán
ñöôïc huy ñoäng thoâng qua caùc trung gian taøi chính coù haïn cheá vì phaàn lôùn laø voán
12
ngaén haïn. Vai troø cuûa caùc trung gian taøi chính trong quaù trình tieát kieäm – ñaàu tö
seõ ñöôïc phaân tích chi tieát trong phaàn sau. Hình thöùc thöù hai laø thò tröôøng taøi chính
tröïc tieáp. Nhöõng ngöôøi vay voán taøi chính seõ phaùt haønh coå phieáu hay traùi phieáu ñeå
huy ñoäng nguoàn löïc taøi chính. TTTC laø hình thöùc huy ñoäng voán hieäu quaû nhaát vì
nhöõng lyù do sau.
1.2.1 Thò tröôøng taøi chính laø cô cheá phaân boå voán hieäu quaû nhaát phuïc vuï phaùt
trieån kinh teá
Treân TTTC, giaù caû cuûa caùc coâng cuï taøi chính ñöôïc quyeát ñònh bôûi caùc aùp
löïc thò tröôøng seõ höôùng tröïc tieáp nguoàn voán vaøo caùc khu vöïc vaø caùc doanh
nghieäp khaùc nhau cuûa neàn kinh teá. Giaù caû phaûn aùnh khaû naêng sinh lôøi cuûa caùc
doanh nghieäp khaùc nhau. Nhö vaäy, giaù caû coù vai troø giaùn tieáp thoâng qua ñoù
TTTC coù theå phaân boå nguoàn voán. Ví duï, neáu lôïi nhuaän cuûa caùc doanh nghieäp
trong töông lai coù theå taêng thì nhu caàu veà coâng cuï nôï ñöôïc phaùt haønh bôûi caùc
doanh nghieäp naøy seõ cao, daãn ñeán giaù cuûa caùc coâng cuï nôï naøy cao töông ñoái so
vôùi lôïi nhuaän hieän taïi cuûa noù, laøm cho chi phí veà voán cuûa doanh nghieäp thaáp.
Chi phí veà voán thaáp seõ khuyeán khích ñaàu tö. Keát quaû laø TTTC ñaûm baûo nguoàn
voán khan hieám ñöôïc phaân boå ñeán doanh nghieäp saûn xuaát haøng hoùa vaø dòch vuï
coù lôïi nhuaän.
Tuy nhieân nhöõng lôïi theá cuûa TTTC noùi treân chæ coù theå ñaït ñöôïc neáu vaø chæ
neáu coù heä thoáng thoâng tin roû raøng vaø laõi suaát (giaù caû cuûa voán) ñöôïc töï do hoùa
thoâng qua söï quyeát ñònh cuûa thò tröôøng.
1.2.2
Thò tröôøng taøi chính aûnh höôûng ñeán tieát kieäm vaø giaûm ruûi ro
TTTC thieát laäp nhöõng coâng cuï taøi chính khaùc nhau taïo nhieàu cô hoäi ñaàu
tö cho nhöõng ngöôøi coù tieát kieäm vaø nhöõng nhaø ñaàu tö. Ngöôøi coù tieát kieäm khi
mua caùc coâng cuï taøi chính , ví duï nhö coå phieáu hay coå phaàn, seõ khoâng chæ ñöôïc
lôïi töø laõi suaát maø coøn töø söï taêng giaù cuûa coå phieáu. Hôn theá nöõa, nhöõng coå ñoâng
coøn coù quyeàn ñieàu haønh hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Ñaây laø moät
trong nhöõng ñoäng cô khuyeán khích ngöôøi daân tieát kieäm. Ngoaøi ra TTTC coøn giuùp
voán luaân chuyeån deå daøng döôùi hình thöùc mua baùn caùc coâng cuï taøi chính. TTTC
taïo thuaän lôïi cho nhöõng ngöôøi ñaõ mua chöùng khoaùn ñöôïc baùn laïi moät caùch deå
daøng, thuaän tieän ñeå coù theå thu hoài voán baát cöù luùc naøo (ôû thò tröôøng caáp hai). Ñaàu
tö chöùng khoaùn seõ coù lôïi, do ñoù caùc nguoàn tieát kieäm khoâng keå qui moâ lôùn hay
nhoû cuõng seõ ñöôïc huy ñoäng thoâng qua TTTC.
Ngoaøi ra TTTC laø coâng cuï thuùc ñaåy caùc doanh nghieäp phaûi kinh doanh coù
hieäu quaû. Theo nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa TTTC, caùc doanh nghieäp phaûi chöùng
minh ñöôïc hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh, tình traïng taøi chính vaø trieån voïng
13
phaùt trieån. Ví duï, muoán trôû thaønh thaønh vieân chính thöùc cuûa TTCK, muoán coå
phieáu cuûa mình ñöôïc coù teân trong danh saùch nhöõng coå phieáu giao dòch treân
TTCK doanh nghieäp phaûi coù ñuû nhöõng ñieàu kieän cuûa doanh nghieäp lôùn laøm aên
nghieâm chænh, khoâng vi phaïm luaät phaùp, möùc lôïi nhuaän cao,… Thoâng thöôøng nhu
caàu veà chöùng khoaùn cuûa caùc doanh nghieäp kinh doanh coù hieäu quaû laø cao, vì vaäy
giaù seõ cao vaø ngöôïc laïi. Ngöôøi coù tieát kieäm vaø caùc nhaø ñaàu tö coù theå nhaän bieát vò
trí cuûa moät doanh nghieäp treân thöông tröôøng thoâng qua söï bieán ñoäng veà giaù caû
caùc chöùng khoaùn cuûa doanh nghieäp ñoù. Vì vaäy söï phaùt trieån cuûa TTCK khoâng chæ
giuùp cho caùc hoä gia ñình giaûm thieåu caùc ruûi ro thoâng qua ña daïng hoùa ñaàu tö cuûa
mình maø coøn haïn cheá nhöõng baát lôïi do vieäc thieáu thoâng tin gaây ra.
Ngaøy nay, caùc thaønh phaàn tham gia treân TTTC nhö ‘Quyõ ñaàu tö’ ñang
ñöôïc môû roäng. ‘Quyõ ñaàu tö’ laø loaïi hình ñaàu tö phoå bieán, ñaëc bieät ñaõ phaùt trieån ôû
Myõ, Nhaät, Anh, Ñöùc, Phaùp, Thaùi Lan, … Vôùi loaïi hình ñaàu tö naøy, moïi ngöôøi daân
coù theå söû duïng moät phaàn nhoû thu nhaäp cuûa mình ñaàu tö vaøo ‘Quyõ ñaàu tö’. Caùc
quyõ naøy, thoâng thöôøng laø moät nguoàn voán ñaàu tö lôùn do vieäc gom goùp töø caùc
nguoàn tieát kieäm nhoû, seõ ñöôïc duøng ñeå mua chöùng khoaùn treân TTTC cho caùc ñaàu
tö daøi haïn.
* Vai troø cuûa TTTC ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá ôû Vieät Nam.
Vieäc thieát laäp vaø phaùt trieån TTTC khoâng chæ coù vai troø raát quan troïng ñoái
vôùi söï phaùt trieån maø coøn laø yeâu caàu taát yeáu cuûa quaù trình caûi caùch kinh teá ôû Vieät
Nam.
1.2.3
Thò tröôøng taøi chính laø yeâu caàu khaùch quan ñoái vôùi ñoåi môùi kinh teá
Quaù trình ñoåi môùi kinh teá ôû Vieät Nam ñöôïc baét ñaàu thaät söï töø 1986 vôùi
Nghò quyeát Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VI. Ñaây laø quaù trình tieàn teä hoùa caùc hoaït ñoäng
kinh teá. Ñeå chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng, vieäc thuùc ñaåy söï thieát laäp vaø
phaùt trieån ba thò tröôøng cô baûn sau ñaây laø caàn thieát : thò tröôøng haøng hoùa vaø dòch
vuï, thò tröôøng lao ñoäng, vaø thò tröôøng taøi chính. Trong caùc thò tröôøng ñoù thì möùc
ñoä phaùt trieån cuûa TTTC coù vai troø quyeát ñònh bôûi vì tieàn teä ñöôïc xem nhö laø
huyeát maïch cuûa neàn kinh teá. Söï phaùt trieån cuûa hai thò tröôøng coøn laïi coù taùc ñoäng
hoå trôï ñoái vôùi TTTC.
Ñoåi môùi kinh teá ñaõ ñöa ñeán nhöõng thay ñoåi ñaùng keå trong neàn kinh teá Vieät
Nam bao goàm khuynh höôùng coâng nghieäp hoùa, chính saùch neàn kinh teá môû, thöøa
nhaän neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn, töï do hoùa giaù caû.
Coâng nghieäp hoaù seõ daãn ñeán vieäc thieát laäp caùc trung taâm thöông maïi.
GDP taêng, vì theá tieát kieäm vaø tieâu duøng cuõng taêng. Ñieàu naøy seõ taùc ñoäng laøm
cho thò tröôøng haøng hoùa vaø thò tröôøng lao ñoäng phaùt trieån. Neàn kinh teá thò tröôøng
14
buoäc caùc hoaït ñoäng kinh teá phaûi thöïc hieän theo nguyeân taéc haïch toaùn kinh
doanh. Nhö theá seõ naâng cao chaát löôïng caùc dòch vuï veà heä thoáng thoâng tin lieân laïc
vaø cô sôû haï taàng. Taát caû nhöõng vaán ñeà naøy laø neàn taûng toát cho TTTC phaùt trieån.
Chính saùch neàn kinh teá môû ñaõ khuyeán khích ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi
(FDI) khoâng chæ trong lónh vöïc saûn xuaát maø coøn trong heä thoáng ngaân haøng. Vieäc
taêng FDI ñaõ caûi thieän hoaït ñoäng thanh toaùn , tín duïng, tín duïng baûo laõnh, …, cuõng
nhö ñaõ taïo ñieàu kieän cho söï gia nhaäp vaøo thò tröôøng quoác teá.
Söï chuyeån ñoåi töø neàn kinh teá moät thaønh phaàn sang neàn kinh teá nhieàu thaønh
phaàn ñaõ huy ñoäng nguoàn löïc nhaøn roãi trong daân chuùng phuïc vuï cho söï phaùt trieån
kinh teá vaø taïo moâi tröôøng caïnh tranh cho neàn kinh teá thò tröôøng. Söï thöøa nhaän
neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn ñaõ cho pheùp caùc caù nhaân vaø caùc hoä gia ñình tham
gia vaøo vieäc kinh doanh nhaèm theo ñuoåi lôïi nhuaän caù nhaân, khuyeán khích söï môû
roäng caùc doanh nghieäp tö nhaân. Hôn theá nöõa, Hieán phaùp 1992 thöøa nhaän quyeàn
sôû höõu caù nhaân. Ñieàu naøy ñaûm baûo moâi tröôøng luaät phaùp an toaøn cho hoaït ñoäng
kinh teá tö nhaân phaùt trieån. Khu vöïc tö nhaân trong thôøi gian qua toàn taïi döôùi caùc
hình thöùc khaùc nhau nhö coâng ty coå phaàn, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn hay caùc
doanh nghieäp tö nhaân. Theo Nghò ñònh veà coâng ty traùch nhieän höõu haïn vaø coâng
ty coå phaàn 1990, coâng ty coå phaàn ñöôïc pheùp phaùt haønh chöùng khoaùn vaø coå phaàn.
Ñaây laø ñieàu kieän cô baûn cho söï phaùt trieån TTTC.
Töï do hoùa giaù caû laø moät thay ñoåi quan troïng daãn ñeán vieäc thaønh laäp moät
thò tröôøng thoáng nhaát. Töï do hoùa giaù caû ñöôïc phaûn aùnh thoâng qua laõi suaát vaø giaù
caû haøng hoùa. Trong neàn kinh teá keá hoaïch taäp trung, Nhaø nöôùc thöôøng söû duïng
coâng cuï giaù caû vaø laõi suaát thaáp ñeå hoå trôï cho caùc doanh nghieäp. Theo chính saùch
tröôùc ñoù cuûa chính phuû laø aùp duïng laõi suaát vaø giaù caû haøng hoùa khaùc nhau ñoái vôùi
caùc khu vöïc kinh teá khaùc nhau. Khu vöïc quoác doanh ñöôïc quyeàn öu tieân vay
ngaân haøng vaø ñöôïc mua nguyeân vaät lieäu vôùi giaù thaáp. Laõi suaát thaáp vaø aâm ñaõ
khoâng thu huùt tieàn göûi nhöng khuyeán khích caàu tín duïng. Vì vaäy, khoaûng caùch
giöõa caàu vaø cung tín duïng bò môû roäng. Trong neàn kinh teá thò tröôøng, laõi suaát phaûi
phaûn aùnh chính xaùc söï khan hieám cuûa nguoàn voán. Tín duïng phaûi ñöôïc phaân phoái
döïa treân khaû naêng vaø hieäu suaát saûn xuaát cuûa ngöôøi vay. Töø naêm 1989 laõi suaát
ñöôïc ñöa ra döïa vaøo moái quan heä vôùi tyû leä laïm phaùt ñeå ñaûm baûo laõi suaát thöïc
döông. Caûi caùch giaù caû cuõng ñöôïc thöïc hieän ñeå xoùa boû nhöõng meùo moù veà giaù caû
baèng caùch naâng giaù trong nöôùc leân gaàn baèng vôùi giaù thò tröôøng quoác teá. Khoaûng
giöõa 1987 ñaõ khoâng coøn hình thöùc hoå trôï caùc doanh nghieäp thoâng qua giaù caû
haøng hoùa thaáp. Noù ñaõ ñaët taát caû caùc doanh nghieäp tröôùc nguyeân taéc haïch toaùn laõi
- loã. Cuøng thôøi gian ñoù, caùc DNNN ñöôïc coù quyeàn chuû ñoäng hôn trong kinh
doanh. Luùc baáy giôø, Nhaø nöôùc chæ can thieäp giaùn tieáp thoâng qua keá hoaïch vaø
chính saùch kinh teá vó moâ.
15
Töï do hoùa giaù caû ñaõ giuùp thieát laäp moät thò tröôøng tín duïng laønh maïnh vaø
moâi tröôøng kinh teá vó moâ oån ñònh cho söï phaùt trieån kinh teá. Vaø taát caû söï thay ñoåi
treân laø neàn taûng cho TTTC phaùt trieån.
1.2.4
Thò tröôøng taøi chính laø ñieàu kieän cô baûn cho quaù trình coå phaàn hoùa
Song song vôùi nhöõng thay ñoåi trong khu vöïc kinh teá tö nhaân, caûi caùch kinh
teá ñöôïc thöïc hieän cuøng vôùi söï ñoåi môùi caùc DNNN. Trong neàn kinh teá keá hoaïch
taäp trung, DNNN ñoäc quyeàn ñaõ phaù huûy moâi tröôøng caïnh tranh vaø daãn ñeán vieäc
söû duïng nguoàn löïc khoâng hieäu quaû. Vì theá trong nhöõng naêm qua, tö nhaân hoùa caùc
DNNN ñöôïc thöïc hieän töøng böôùc döôùi hình thöùc coå phaàn hoùa. Vaøo 6/1992, vaøi
doanh nghieäp ñaõ ñöôïc choïn coå phaàn hoùa thí ñieåm. Quaù trình coå phaàn hoùa ñöôïc
tieán haønh chaäm vaø gaëp khoâng ít khoù khaên. Keát quaû cuoái cuøng cuûa coå phaàn hoùa laø
chuyeån caùc doanh nghieäp thuoäc sôû höõu Nhaø nöôùc sang doanh nghieäp thuoäc sôû
höõu tö nhaân toaøn phaàn hay moät phaàn. Coå phaàn hoùa seõ khoâng coù yù nghóa gì veà söï
thay ñoåi quyeàn sôû höõu neáu taát caû chöùng khoaùn hay coå phaàn ñöôïc baùn cho caùc
DNNN khaùc. Hieän nay, vieäc mua coå phaàn cuûa caùc doanh nghieäp ñaõ ñöôïc coå
phaàn hoùa chöa laø quen thuoäc ñoái vôùi coâng chuùng. Thu nhaäp cuûa ngöôøi Vieät Nam
vaãn coøn thaáp, trong khi ñoù heä thoáng taøi chính vaø ngaân haøng keùm phaùt trieån ñaõ
khoâng cho pheùp ngöôøi daân vay möôïn hay mua coå phaàn. Ñaây laø moät trong nhöõng
ñieåm yeáu cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam seõ ñöôïc phaân tích trong chöông 2.
Hôn theá nöõa, ngöôøi daân seõ mua chöùng khoaùn neáu vaø chæ neáu hoï chaéc chaén laø
chöùng khoaùn deå daøng ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh tieàn. Ñieàu naøy chæ coù theå thöïc hieän
ñöôïc neáu TTTC phaùt trieån. Nhö vaäy, coå phaàn hoùa khoâng chæ laø ñieàu kieän maø coøn
laø nguyeân nhaân cho söï phaùt trieån cuûa TTTC.
Vì vaäy, TTTC coù vai troø raát quan troïng ñoái vôùi vieäc ñaàu tö hay ñoái vôùi caùc
döï aùn phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Nhu caàu voán ñaàu tö phuïc vuï phaùt trieån kinh teá
ñoøi hoûi phaûi coù moät TTTC phaùt trieån ôû Vieät Nam.
Keát luaän :
Phaùt trieån TTTC laø ñieàu kieän caàn thieát phuïc vuï söï phaùt trieån kinh teá ôû
Vieät Nam. Trong thôøi gian qua, nhöõng ñieàu kieän cô baûn cho vieäc thieát laäp vaø
phaùt trieån TTTC ôû Vieät Nam ñaõ ñöôïc caûi thieän daàn daàn, thöïc hieän töø thaáp ñeán
cao, töø giaûn ñôn ñeán phöùc taïp, töø thò tröôøng voán ngaén haïn ñeán thò tröôøng voán daøi
haïn. Tuy nhieân, ôû Vieät Nam heä thoáng ngaân haøng chieám moät vò trí chuû yeáu trong
heä thoáng taøi chính. Söï phaùt trieån cuûa heä thoáng ngaân haøng laø vaán ñeà haït nhaân cuûa
söï phaùt trieån heä thoáng taøi chính. Vì vaäy chöùc naêng, vai troø cuûa heä thoáng ngaân
haøng seõ ñöôïc trình baøy.
16
1.3
Vai troø cuûa heä thoáng ngaân haøng ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá vaø thò
tröôøng taøi chính
Nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn treân, heä thoáng ngaân haøng laø thaønh phaàn tích cöïc,
naêng ñoäng vaø chuû ñaïo nhaát trong quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån TTTC. Thieáu
vai troø cuûa heä thoáng ngaân haøng (chuû yeáu laø caùc NHTM) thì TTTC khoù hình
thaønh vaø phaùt trieån ñöôïc.
Söï phaùt trieån kinh teá cuûa moät nöôùc phuï thuoäc vaøo khaû naêng saûn xuaát cuûa
ñaát nöôùc ñoù döïa vaøo ba yeáu toá chuû yeáu laø lao ñoäng, voán vaø trình ñoä kyû thuaät.
Neáu moät trong ba yeáu toá naøy ñöôïc caûi thieän thì seõ goùp phaàn taêng toác ñoä taêng
tröôûng kinh teá. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån TTTC nhaèm huy ñoäng nguoàn voán caàn
thieát phuïc vuï cho quaù trình saûn xuaát. Baùo caùo cuûa Ngaân haøng theá giôùi (1989) cho
thaáy caùc nöôùc coù toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao thöôøng coù TTTC phaùt trieån vaø
ngöôïc laïi. Ñieàu naøy coù nghóa laø söï phaùt trieån taøi chính coù moái quan heä tyû leä
thuaän vôùi söï taêng tröôûng kinh teá.
Vaäy baèng caùch naøo heä thoáng ngaân haøng coù theå ñoùng goùp cho söï phaùt trieån
kinh teá cuûa moät ñaát nöôùc ? Heä thoáng ngaân haøng ñaûm nhaän hai chöùc naêng chuû
yeáu : (i) ñaûm baûo moät heä thoáng thanh toaùn hieäu quaû, (ii) huy ñoäng voán vaø naâng
cao hieäu quaû vieäc phaân boå voán ñaàu tö.
1.3.1
Heä thoáng thanh toaùn
Lòch söû kinh teá cho thaáy, heä thoáng ngaân haøng goùp phaàn to lôùn vaøo söï taêng
tröôûng kinh teá thoâng qua vieäc thieát laäp moät heä thoáng thanh toaùn ñaày ñuû vaø hieäu
quaû. Neáu khoâng coù heä thoáng ngaân haøng, neàn kinh teá seõ laø moät neàn kinh teá töï
cung töï caáp vaø hoaït ñoäng döôùi hình thöùc haøng ñoåi haøng vôùi hai yù muoán truøng hôïp
nhau. Ñieàu naøy laøm cho vieäc mua baùn coù chi phí vöøa cao vöøa maát thôøi gian hay
chi phí giao dòch cao laøm cho söï chuyeân moân hoùa vaø khaû naêng saûn xuaát bò haïn
cheá, aûnh höôûng ñeán söï taêng tröôûng kinh teá. Söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá ñoøi hoûi
phaûi coù vaät trung gian trao ñoåi, vì theá hình thaùi tieàn teä xuaát hieän. Tieàn teä khoâng
chæ thöïc hieän chöùc naêng laø phöông tieän löu thoâng maø coøn thöïc hieän chöùc naêng
thöôùc ño giaù trò, phöông tieän tích luõy vaø phöông tieän thanh toaùn hoaõn hieäu ñaõ phaù
vôõ nhöõng haïn cheá cuûa vieäc môû roäng thò tröôøng cuõng nhö söï phaân coâng lao ñoäng.
Tuy nhieân ñeå ñaït ñöôïc söï taêng tröôûng kinh teá khoâng chæ khaû naêng saûn xuaát caàn
phaûi ñöôïc duy trì maø coøn caàn phaûi môû ra caùc thò tröôøng môùi vaø tieáp tuïc ña daïng
hoùa saûn phaåm. Caùc hoaït ñoäng kinh teá ngaøy caøng môû roäng cuøng vôùi söï trao ñoåi
haøng hoùa ngaøy caøng phöùc taïp daãn ñeán tieàn teä hoùa neàn kinh teá. Theo Bertherlemy
vaø Varoudakis (1996), heä thoáng taøi chính laïc haäu seõ laøm cho voøng quay tieàn teä
chaäm laïi, maø ñaây laïi laø moät yeáu toá caàn thieát cho söï taêng tröôûng. Ñaây chính laø
kinh nghieäm cuûa phaàn lôùn caùc neàn kinh teá phaùt trieån.
17
Heä thoáng ngaân haøng coù vai troø quan troïng trong quaûn lyù heä thoáng thanh
toaùn theo caùc moái quan heä tín duïng, maø noù seõ laøm giaûm chi phí cô hoäi cuûa vieäc
giöõ tieàn. Vôùi nhöõng lôïi theá kyû thuaät trung gian taøi chính ngaân haøng, heä thoáng
thanh toaùn khoâng chæ laøm giaûm chi phí thuoäc veà thoâng tin trong söû duïng tín duïng
maø coøn deå daøng taïo ra nhöõng taøi saûn taøi chính thay theá cho taøi saûn tieàn teä truyeàn
thoáng. Aûnh höôûng cuûa hoaït ñoäng taøi chính trong GDP cuøng soá nhaân vieân trong
khu vöïc taøi chính taêng ñöôïc keát hôïp vôùi taêng tröôûng kinh teá. Trong thöïc tieãn, theá
kyû XX ñöôïc xem laø coù nhöõng tieán boä cuûa caùc coâng cuï thanh toaùn bao goàm theû
thanh toaùn vaø chuyeån tieàn ñieän töû. Caùc coâng cuï thanh toaùn naøy ñaõ cô baûn naâng
cao hieäu quaû hoaït ñoäng thanh toaùn.
Heä thoáng taøi chính phaùt trieån seõ cung caáp nhieàu dòch vuï taøi chính cho caùc
doanh nghieäp nhö baûo hieåm (nhaèm khaéc phuïc caùc ruûi ro kinh doanh), hay söï baûo
ñaûm caùc thoõa thuaän (baèng caùch söû duïng caùc quyeàn löïa choïn hay caùc hôïp ñoàng
töông lai), tín duïng baûo laõnh, thaáu chi, chieát khaáu thöông phieáu, taøi trôï cho thueâ,
… tö vaán taøi chính, caùc vaán ñeà veà thueá vaø keá toaùn, …Caùc dòch vuï naøy laøm cho
vieäc kinh doanh trôû haáp daãn vaø hieäu quaû hôn, vaø vì theá taêng ñaàu tö trong neàn
kinh teá. Tieàn teä hoùa neàn kinh teá hay söï phaùt trieån taøi chính seõ cung caáp heä thoáng
taøi chính tieän lôïi, reû hôn vaø ít ruûi ro hôn. Noù giuùp cho neàn kinh teá hoaït ñoäng
thuaän lôïi, taêng khaû naêng saûn xuaát vaø thu nhaäp cuûa neàn kinh teá vaø vì theá taêng
tröôûng kinh teá.
1.3.2
Huy ñoäng voán
Trong moät neàn kinh teá vôùi heä thoáng taøi chính keùm phaùt trieån, coù raát ít
hay khoâng coù söï chuyeån giao tieát kieäm töø caùc caù nhaân ñeán caùc caù nhaân khaùc, vaø
khaû naêng ñaàu tö seõ laø toaøn boä tieát kieäm cuûa caùc caù nhaân. Ñaây chính laø maët haïn
cheá caû veà voán ñaàu tö saún coù cuõng nhö tính hieäu quaû cuûa vieäc ñaàu tö, bôûi vì nguoàn
voán coù theå söû duïng cho ñaàu tö ñaõ khoâng ñöôïc söû duïng moät caùch toái öu vaø vieäc töï
taøi trôï laøm haïn cheá tính hieäu quaû cuûa vieäc phaân boå voán ñaàu tö. Söï toàn taïi cuûa
TTTC vaø/hay heä thoáng ngaân haøng coù theå daãn ñeán vieäc huy ñoäng tieát kieäm saún coù
trong neàn kinh teá toát hôn. Söï phaùt trieån taøi chính coù aûnh höôûng tích cöïc ñeán vieäc
huy ñoäng voán. Caùc trung gian taøi chính taïo ra ñoäng löïc to lôùn ñoái vôùi ngöôøi daân
thoâng qua vieäc cung caáp nhöõng taøi saûn taøi chính vôùi laõi suaát töông ñoái cao vaø ít
ruûi ro. Ñieàu naøy goùp phaàn tröïc tieáp naâng cao hieäu suaát söû duïng voán vaø thuùc ñaåy
nhanh söï taêng tröôûng.
Quaû thaät, laõi suaát kyø voïng taêng vaø ña daïng hoùa ruûi ro ñaõ khuyeán khích tieát
kieäm taøi chính hôn laø ñaàu tö vaøo caùc döï aùn vôùi laõi suaát thaáp. Chính ñieàu naøy trôû
laïi thuùc ñaåy heä thoáng taøi chính phaùt trieån hôn nöõa, keát quaû laø moät maïng löôùi caùc
ñònh cheá taøi chính phaùt trieån vôùi moät löôïng lôùn caùc taøi saûn taøi chính seõ khuyeán
khích caùc hoä gia ñình tieát kieäm hôn trong phaàn thu nhaäp cuûa hoï maø khoâng tieáp
18
tuïc tieâu duøng hay ñaàu tö tröïc tieáp, bôûi vì tieát kieäm coù khaû naêng sinh lôøi vaø cuõng
tieän lôïi hôn tröôùc ñoù khi maø caùc coâng cuï taøi chính coøn haïn cheá. Söï khaùc nhau
cuûa caùc taøi saûn taøi chính ñaõ laøm thoõa maõn sôû thích ña daïng danh muïc ñaàu tö cuûa
nhöõng ngöôøi coù tieát kieäm khaùc nhau. Chính ñieàu ñoù ñaõ khuyeán khích tieát kieäm .
Roû raøng laø söï phaùt trieån caùc coâng cuï vaø thò tröôøng taøi chính coù aûnh höôûng ‘tieát
kieäm’.
Hôn nöõa, söï phaùt trieån vai troø trung gian taøi chính khuyeán khích göûi tieát
kieäm nhôø giaûm nhöõng giôùi haïn veà tính thanh khoaûn cuûa vieäc cho vay tröïc tieáp.
Caùc nhaø ñaàu tö thöôøng coù nhu caàu veà voán ñaàu tö daøi haïn bôûi vì hoï phaûi ñaàu tö
vaøo caùc taøi saûn vaät chaát maø caùc taøi saûn naøy laïi caàn coù thôøi gian laâu daøi ñeå hoaøn
thaønh, ñöa vaøo hoaït ñoäng vaø thu lôïi nhuaän. Vì vaäy hoï caàn nguoàn voán ñaàu tö oån
ñònh ñeå taøi trôï cho caùc chieán löôïc kinh doanh cuûa hoï. Do vaäy, vieäc cho vay tröïc
tieáp khoâng thoâng qua caùc trung gian taøi chính buoäc ngöôøi coù tieát kieäm phaûi ñaàu
tö trong thôøi gian daøi haïn, trong khi hoï thöôøng thích göûi tieát kieäm ngaén haïn bôûi
vì ít ruûi ro vaø tính thanh khoaûn cao hôn. Vieäc ngöôøi coù tieát kieäm giöõ moät phaàn taøi
saûn cuûa hoï döôùi hình thöùc coù tính thanh khoaûn cao laø caàn thieát, do bôûi hoï luoân
phaûi ñoái phoù vôùi thu nhaäp baát thöôøng hay khuynh höôùng söû duïng tieàn tieát kieäm
trong töông lai gaàn. Caùc trung gian taøi chính nhö NHTM seõ thoõa maõn yeâu caàu
cuûa ngöôøi coù tieát kieäm cuõng nhö ñaùp öùng nhu caàu cuûa caùc nhaø ñaàu tö baèng vieäc
vay voán ngaén haïn vaø cho vay daøi haïn. Caùc ngaân haøng seõ ñaùp öùng yeâu caàu veà
tính thanh khoaûn cho ngöôøi coù tieát kieäm nhö cho pheùp hoï ruùt tieàn göûi tieát kieäm
baát cöù luùc naøo hoï caàn, ñoàng thôøi ñaùp öùng nhu caàu cuûa caùc nhaø ñaàu tö nhu khoâng
caàn phaûi traû voán ngay töùc thôøi.
Moái quan heä tyû leä thuaän giöõa giôùi haïn veà tính thanh khoaûn vôùi tyû leä tieát
kieäm vaø/hay söï taêng tröôûng kinh teá ñaõ ñöôïc chöùng minh qua vieäc nghieân cöùu
maãu goàm caùc nöôùc thaønh vieân vaø khoâng thaønh vieân cuûa OECD vôùi giaû ñònh raèng
xaùc suaát ñaït ñöôïc chæ coù lieân heä veà maët löôïng vôùi söï tích luõy voán höõu hình
(Berthelemy vaø Varoudakis).
Tính thanh khoaûn vaø vieäc ruùt tieàn tieát kieäm deå daøng laøm cho caùc coâng cuï
taøi chính trôû neân haáp daãn hôn. ÔÛ giai ñoaïn phaùt trieån kinh teá cao hôn, laõi suaát
cao seõ laøm cho ngöôøi coù tieát kieäm öa chuoäng hình thöùc tieát kieäm taøi chính hôn
nhöõng hình thöùc tieát kieäm phi taøi chính. Keát quaû laø tyû leä tieát kieäm taøi chính treân
toång tieát kieäm seõ taêng leân. Trong moät nghieân cöùu gaàn ñaây, soá lieäu cuûa 81 nöôùc
ñang phaùt trieån cho thaáy tyû leä taøi saûn nôï coù tính thanh khoaûn treân GDP taêng
0,75% töông öùng vôùi taêng 1% trong tyû leä laõi suaát danh nghóa traû cho taøi khoaûn
tieàn göûi. Xeùt veà toång theå, laõi suaát thöïc cao hôn gaàn nhö daãn ñeán taêng tröôûng taøi
chính bôûi vì ngöôøi coù tieát kieäm seõ chuyeån tieát kieäm cuûa hoï töø taøi saûn vaät chaát
sang taøi saûn taøi chính vaø chuyeån töø taøi saûn nöôùc ngoaøi sang taøi saûn noäi ñòa.
19
Ngöôïc laïi, ôû nhieàu nöôùc coù laõi suaát thöïc aâm seõ khoâng khuyeán khích vieäc giöõ taøi
saûn taøi chính (WB 89).
Theo McKinnon (1973), ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån, coù söï boå trôï nhau
giöõa tieàn roäng (broad money), bao goàm tieàn göûi tieát kieäm, tieàn göûi coù kyø haïn vaø
voán. Bôûi vì ngöôøi coù tieát kieäm , chính hoï cuõng laø nhaø ñaàu tö , phaûi tích luõy tieát
kieäm cuûa hoï cho ñeán khi ñuû voán ñeå ñaàu tö vaøo caùc döï aùn. Vì vaäy laõi suaát tieàn göûi
cao hôn seõ khuyeán khích quaù trình tích luõy voán ñoái ngöôøi coù tieát kieäm hôn.
Ngoaøi ra coù nhieàu yeáu toá taùc ñoäng ñeán tyû leä tieát kieäm nhö toác ñoä gia taêng
thu nhaäp, phaûn öùng cuûa ngöôøi coù tieát kieäm ñoái vôùi laõi suaát cao hôn, nhöõng giôùi
haïn veà tính thanh khoaûn vaø tính thaän troïng cuûa ngöôøi coù tieát kieäm, cô caáu tuoåi
taùc cuûa daân soá.
Söï phaùt trieån taøi chính mang laïi laõi suaát cao hôn seõ laøm cho tieát kieäm taêng
leân neáu vaø chæ neáu ngöôøi coù tieát kieäm quyeát ñònh hoaõn tieâu duøng hieän taïi. Noùi
caùch khaùc, phaûn öùng cuûa ngöôøi coù tieát kieäm ñoái vôùi laõi suaát cao hôn laø ñaùng keå.
Phaûn öùng cuûa ngöôøi coù tieát kieäm ñoái vôùi laõi suaát seõ taêng cuøng vôùi toác ñoä taêng
thu nhaäp cuûa moät nöôùc. ÔÛ giai ñoaïn ñaàu cuûa söï phaùt trieån, tyû leä tieát kieäm seõ taêng
cuøng vôùi möùc taêng thu nhaäp thöïc teá. Tyû leä tieát kieäm taêng maïnh khi moät nöôùc
chuyeån töø möùc thu nhaäp thaáp sang nöôùc möùc thu nhaäp trung bình. Vaø tieát kieäm
seõ caøng nhaïy hôn vôùi söï thay ñoåi cuûa laõi suaát thöïc khi moät nöôùc trôû neân giaøu coù
hôn. Thöïc teá cho thaáy ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån ngheøo naøn coù möùc tieâu duøng
thaáp hay chæ moät soá ít laø treân möùc ñuû soáng thì söï phaùt trieån taøi chính khoâng theå
laøm cho tieát kieäm cao hôn, bôûi vì phaûn öùng cuûa ngöôøi coù tieát kieäm ñoái vôùi laõi
suaát thaáp. Ngaân haøng theá giôùi (1989) ñaõ nghieân cöùu nhöõng vaán ñeà naøy vaø cho
keát quaû laø : xeùt veà trung bình, caùc nöôùc ñang phaùt trieån vôùi toác ñoä taêng tröôûng
nhanh coù tyû leä tieát kieäm cao hôn caùc nöôùc ñang phaùt trieån coù toác ñoä taêng tröôûng
thaáp hôn (Baûng 1.1). Nhöõng nöôùc coù tyû leä taêng tröôûng cao (treân 7%/naêm), tyû soá
GNS/GDP laø 28%, trong khi ñoù caùc nöôùc coù tyû leä taêng tröôûng thaáp (thaáp hôn
3%/naêm) tyû soá naøy laø 19%. Tyû soá quan troïng duøng ñeå ñaùnh giaù söï phaùt trieån taøi
chính laø M2/GDP ñöôïc söû duïng cuøng vôùi GNS/GDP. Tyû soá M2/GDP laø 43% vaø
23,8% töông öùng ñoái vôùi caùc nöôùc coù toác ñoä taêng tröôûng cao vaø caùc nöôùc coù toác
ñoä taêng tröôûng thaáp.
Nhöõng giôùi haïn veà tính thanh khoaûn vaø thaùi ñoä thaän troïng cuûa ngöôøi coù
tieát kieäm coù theå aûnh höôûng ñeán tyû leä tieát kieäm theo khuynh höôùng ngöôïc laïi vôùi
toác ñoä gia taêng thu nhaäp vaø phaûn öùng cuûa ngöôøi coù tieát kieäm ñoái vôùi laõi suaát cao.
Vôùi nhöõng ngöôøi tieâu duøng ngheøo khoù, hoï luoân phaûi ñoái phoù vôùi vaán ñeà thu nhaäp
khoâng oån ñònh vaø khoù maø vay tieàn cuûa caùc ñònh cheá taøi chính. Vì vaäy nhu caàu
cuûa hoï veà tieát kieäm coù tính thanh khoaûn vaø tính thaän troïng seõ taêng. Tyû leä tieát
kieäm coù theå taêng bôûi nhöõng aûnh höôûng cuûa giôùi haïn veà tính thanh khoaûn vaø thaùi
20
ñoä thaän troïng cuûa ngöôøi coù tieát kieäm ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån, vì ôû ñoù vaãn toàn
taïi tình traïng thu nhaäp khoâng oån ñònh vaø töï taøi trôï.
1.3.3
Naâng cao hieäu quaû vieäc phaân boå voán
Huy ñoäng ñuû voán cho ñaàu tö laø ñieàu kieän caàn ñeå moät neàn kinh teá caát caùnh.
Tuy nhieân, chaát löôïng cuûa vieäc phaân boå voán vaøo caùc döï aùn ñaàu tö laø moät yeáu toá
quan troïng khoâng keùm. Nhö ñaõ phaân tích ôû phaàn treân, söï phaùt trieån taøi chính laøm
cho laõi suaát thöïc taêng leân coù theå khoâng laøm cho tyû leä tieát kieäm cao hôn, nhöng noù
coù theå naâng cao hieäu quaû cuûa vieäc phaân boå voán thoâng qua caùc trung gian taøi
chính . Caùc trung gian taøi chính phaân boå voán hieäu quaû hôn trong vieäc choïn löïa
caùc döï aùn ñaàu tö khaû thi vaø coù khaû naêng sinh lôøi cao, vaø vì vaäy taêng hieäu suaát
ñaàu tö bình quaân vaø söï taêng tröôûng saûn löôïng.
Vieäc thieát laäp cô caáu taøi chính trung gian nhaèm giaûi quyeát nhöõng khoù khaên
trong vieäc phaân boå voán ñaàu tö. Nhö theá seõ naâng cao hieäu suaát ñaàu tö.
Theá thì thoâng qua cô cheá gì maø caùc trung gian taøi chính taùc ñoäng tích cöïc
ñeán söï gia taêng voán vaø hieäu suaát söû duïng voán?
Thöù nhaát, caùc trung gian taøi chính coù thuaän lôïi trong vieäc giaûi quyeát khoù
khaên veà phaân boå voán chaúng haïn nhöõng ruûi ro veà hieäu suaát, söï thieáu thoâng tin veà
tyû suaát thu hoài voán cuûa döï aùn ñaàu tö vaø khaû naêng quaûn lyù cuûa doanh nghieäp.
Ruûi ro veà hieäu suaát (Productivity risks), do saùng cheá kyû thuaät khoâng hoaøn
haûo, vaø nhöõng ruûi ro lieân quan ñeán vieäc môû roäng nhu caàu saûn xuaát trong töông lai
coù aûnh höôûng ngöôïc lai ñoái vôùi vieäc phaân boå voán. Caùc nhaø ñaàu tö sôï ruûi ro seõ
khoâng daùm ñaàu tö . vì vaäy caùc nhaø ñaàu tö coù khaû naêng ñaàu tö (caùc nhaø ñaàu tö
tieàm taøng)coù khuynh höôùng giöõ moät phaàn ñaùng keå taøi saûn cuûa hoï döôùi hình thöùc
nhöõng taøi saûn coù tính thanh khoaûn, nhö vaäy seõ ít ruûi ro nhöng hieäu suaát thaáp. Vaø
caùc nhaø ñaàu tö coù khuynh höôùng löïa choïn coâng ngheä khoâng hieäu quaû, vì theá
nhöõng ruûi ro veà tyû suaát thu hoài voán coù theå ñuôïc khaéc phuïc baèng caùch ña daïng
hoùa coâng ngheä, söï chuyeân moân hoùa vaø caûi tieán khaû naêng saûn xuaát. Moät caùc giaùn
tieáp, caùc trung gian taøi chính ngaân haøng seõ ngaên chaën nhöõng ruûi ro bôûi vì hoï giuùp
caùc nhaø ñaàu tö ñaàu tö vaøo nhieàu toå chöùc kinh doanh khaùc nhau. Nhôø söï ña daïng
hoùa danh muïc ñaàu tö cuûa trung gian taøi chính ngaân haøng, ngaân haøng cung caáp
cho caùc chuû taøi khoaûn moät söï baûo ñaûm veà tyû suaát thu hoài voán ñaàu tö cuûa hoï.
Nhöõng ruûi ro vì vaäy ñöôïc phaân nhoû. Khaû naêng ña daïng hoùa nhöõng ruûi ro khuyeán
khích nhöõng ngöôøi coù tieát kieäm giöõ moät phaàn lôùn hôn trong taøi saûn cuûa hoï (tröïc
tieáp hoaëc giaùn tieáp thoâng qua ngaân haøng) döôùi hình thöùc voán saûn xuaát. Ñieàu naøy
trôû laïi ñoùng goùp tröïc tieáp ñeán söï tích luõy phuïc vuï taêng tröôûng. Theâm vaøo ñoù, vôùi
moät heä thoáng taøi chính phaùt trieån seõ taïo söï thuaän tieän cho vieäc tieáp caän vôùi thò
21
- Xem thêm -
.PDF 
89 
6 
54 
