Tài liệu Nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư tại ngân hàng tmcp xăng dầu petrolimex.

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- NGUYỄN THỊ MINH CHÂU NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XĂNG DẦU PETROLIMEX LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Hà Nội - Năm 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------NGUYỄN THỊ MINH CHÂU NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XĂNG DẦU PETROLIMEX Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN MẠNH HÙNG XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƯỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN TS. NGUYỄN MẠNH HÙNG PGS.TS.TRẦN THỊ THANH TÚ Hà Nội - Năm 2015 Cam kết Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các đoạn trích dẫn, số liệu sử dụng, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, nguồn gốc trích dẫn rõ ràng, có độ chính xác cao nhất trong phạm vi hiểu biết của tôi và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Hà Nội, ngày … tháng … năm 2015 Học viên Nguyễn Thị Minh Châu Lời cảm ơn Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Chương trình giảng dạy sau đại học Tài chính – Ngân hàng, các Quý Thầy Cô giáo trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc Gia Hà Nội đã giúp tôi trang bị kiến thức, tạo môi trường điều kiện thuận lợi nhất trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn này. Với lòng kính trọng và biết ơn, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn tới TS. Nguyễn Mạnh Hùng đã khuyến khích, chỉ dẫn tận tình cho tôi trong suốt thời gian thực hiện công trình nghiên cứu này. Xin chân thành cảm ơn các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đã hợp tác chia sẻ thông tin, cung cấp cho tôi nhiều nguồn tài liệu, tư liệu, hữu ích phục vụ cho đề tài nghiên cứu. Tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc đến gia đình và những người bạn đã động viên, hỗ trợ tôi rất nhiều trong suốt quá trình học tập, làm việc và hoàn thành luận văn. Chân thành cảm ơn! Học viên Nguyễn Thị Minh Châu TÓM TẮT Tác giả chọn đề tài: “GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN ĐẦU TƯ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XĂNG DẦU PETROLIMEX” làm đề tài luận văn của mình với mong muốn đóng góp một phần công sức vào sự phát triển chung cũng như nâng cao được chất lượng công tác thẩm định tài chính, góp phần giảm thiểu rủi ro “nợ xấu” tại Ngân hàng TMCP Xăng dầu Petrolimex nói riêng và nền kinh tế nói chung đồng thời đem lại hiệu quả về mặt kinh tế không chỉ cho Ngân hàng mà còn đối với các dự án của các doanh nghiệp vay vốn. Đề tài luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư tại các ngân hàng thương mại.Đồng thời đánh giá thực trạng chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Xăng dầu Petrolimex và đưa ra đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Xăng dầu Petrolimex. MỤC LỤC CAM KẾT LỜI CẢM ƠN TÓM TẮT DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT………………………………………i DANH SÁCH BẢNG……………………………………………………………..ii DANH SÁCH HÌNH………………………………………………………………iii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LUẬN VÀ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ CỦA CÁC NHTM .......... 4 1.1. Tình hình nghiên cứu ........................................................................................ 4 1.2. Thẩm định dự án đầu tƣ tại các NHTM ......................................................... 5 1.2.1. Khái niệm thẩm định dự án đầu tư ............................................................5 1.2.2. Nội dung của thẩm định dự án đầu tư .......................................................5 1.3. Thẩm định tài chính dự án đầu tƣ tại các NHTM ......................................... 8 1.3.1. Khái niệm về thẩm định tài chính .............................................................8 1.3.2. Vai trò của công tác thẩm định tài chính với các NHTM .........................8 1.3.3. Các nội dung thẩm định tài chính dự án .................................................10 1.4. Chất lƣợng thẩm định dự án đầu tƣ tại các NHTM .................................... 29 1.4.1. Quan điểm về chất lượng thẩm định dự án của NHTM ..........................29 1.4.2. Sự cần thiết nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án tại NHTM 30 1.4.3. Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng thẩm định tài chính dự án tại NHTM .31 1.4.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định dự án tại NHTM ......33 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THIẾT KẾ ........................... 38 2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu................................................................................ 38 2.1.1. Phương pháp thu thập thông tin ..............................................................38 2.1.2. Phương pháp tổng hợp ............................................................................42 2.2. Địa điểm, thời gian thực hiện nghiên cứu. .................................................... 42 2.3. Hạn chế trong quá trình nghiên cứu ............................................................. 43 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XĂNG DẦU PETROLIMEX .............. 44 3.1. Tổng quan về PGBank .................................................................................... 44 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của PGBank ........................................44 3.1.2. Cơ cấu tổ chức.........................................................................................45 3.1.3. Khái quát hoạt động kinh doanh của PGBank ........................................47 3.2. Thực trạng chất lƣợng thẩm định tài chính dự án tại PGBank ................. 52 3.2.1. Các văn bản pháp lý về hoạt động thẩm định tài chính dự án đầu tư .....52 3.2.2. Quy trình thẩm định dự án tại PGBank...................................................53 3.2.3. Chỉ tiêu định tính về chất lượng thẩm định hiệu quả tài chínhdự án đầu tư tại PGBank ....................................................................................................72 3.2.4. Chỉ tiêu định lượng về chất lượng thẩm định hiệu quả tài chính dự án đầu tư tại PGBank .............................................................................................73 3.3. Đánh giá về chất lƣợng thẩm định tài chính dự án đầu tƣ tại PGBank .... 74 3.3.1. Những kết quả đạt được ..........................................................................74 3.3.2. Những tồn tại...........................................................................................77 3.3.3. Nguyên nhân ...........................................................................................79 CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XĂNG DẦU PETROLIMEX .......................................................................................................... 84 4.1. Chiến lƣợc phát triển và định hƣớng của công tác thẩm định tại Ngân hàng TMCP Xăng dầu Petrolimex ....................................................................... 84 4.1.1. Chiến lược phát triển chung của PGBank ...............................................84 4.1.2. Định hướng công tác thẩm định dự án đầu tư tại PGBank .....................85 4.2. Một số giải pháp nâng cao chất lƣợng thẩm định tài chính dự án đầu tƣ ..... 86 4.2.1. Tổ chức lại mô hình tổ chức thẩm định và mô hình bảng tính thẩm định ...........................................................................................................................86 4.2.2. Đổi mới phương pháp thẩm định ............................................................89 4.2.3. Giải pháp về nguồn nhân lực ..................................................................99 4.2.4. Giải pháp về xây dựng hệ thống thông tin ............................................101 4.3. Một số kiến nghị ............................................................................................ 104 4.3.1. Đối với Chính phủ và các bộ ngành liên quan ......................................104 4.3.2. Đối với NHNN ......................................................................................105 4.3.3. Đối với chủ đầu tư .................................................................................105 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 106 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 108 PHỤ LỤC .................................................................................................................. 109 DANH SÁCH CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT KÝ HIỆU STT NGUYÊN NGHĨA 1 CAPM Mô hình định giá tài sản vốn 2 CAR Tỷ lệ an toàn vốn 3 CBTĐ Cán bộ thẩm định 4 CIC Trung tâm thông tin tín dụng 5 CNTT Công nghệ thông tin 6 CSTK Chính sách tài khóa 7 CSTT Chính sách tiền tệ 8 DAĐT Dự án đầu tư 9 EPV Quan điểm chủ đầu tư 10 KHDN Khách hàng doanh nghiệp 11 M&M Mô hình Modigliani & Miller 12 NH Ngân hàng 13 NHNN Ngân hàng Nhà nước 14 NHTM Ngân hàng thương mại 15 QLRR Quản lý rủi ro 16 ROA Tỷ suất sinh lời tổng tài sản 17 ROE Tỷ suất sinh lời vốn chủ sở hữu 18 SXKD Sản xuất kinh doanh 19 TCTD Tổ chức tín dụng 20 TIPV Quan điểm tổng đầu tư 21 TMCP Thương mại cổ phần 22 TNDN Thu nhập doanh nghiệp 23 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 24 TSCĐ Tài sản cố định 25 TSĐB Tài sản đảm bảo 26 TSLĐ Tài sản lưu động 27 WACC Chi phí vốn bình quân gia quyền 28 WB World Bank i DANH SÁCH BẢNG STT 1 2 3 4 5 6 7 8 Bảng Bảng 1-1 Bảng 1-2 Bảng 1-3 Bảng 1-4 Bảng 1-5 Bảng 1-6 Bảng 3-1 Bảng 3-2 9 Bảng 3-3 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Bảng 3-4 Bảng 3-5 Bảng 3-6 Bảng 3-7 Bảng 3-8 Bảng 3-9 Bảng 3-10 Bảng 3-11 Bảng 3-12 Bảng 3-13 20 21 22 Bảng 3-14 Bảng 4-1 Bảng 4-2 Nội dung Nhận định về NPV Nhân định về IRR Nhân định về thời gian hoàn vốn Nhận xét về phương pháp B/C Nhận xét về điểm hòa vốn Nhận định về phương pháp độ nhạy Nguồn vốn huy động giai đoạn 2008-2013 Dư nợ phân theo các nhóm nợ và dự phòng rủi ro tín dụng giai đoạn 2008-2013 Các văn bản pháp lý về hoạt động thẩm định tài chính dự án đầu tư Quy định về thời gian giải quyết hồ cho vay của PGBank Tiến độ thi công của dự án Bảng giả định các chỉ tiêu tính toán doanh thu Nguồn trả nợ của dự án Các chỉ số đánh giá khả năng sinh lời Các chỉ tiêu hiệu quả của dự án Phân tích độ nhạy doanh thu của dự án Phân tích độ nhạy chi phí của dự án Phân tích 2 chiều độ nhạy doanh thu và chi phí Tỷ lệ số dự án phải điều chỉnh lại các chỉ tiêu giai đoạn 20102013 Tỷ lệ nợ xấu và trích lập dự phòng giai đoạn 2008-2013 Các chỉ tiêu kế hoạch trong năm 2014 Xếp hạng độ nhạy của của các chỉ tiêu đến hiệu quả của dự án ii Trang 18 19 21 22 23 25 47 50 52 60 62 63 68 69 70 71 71 71 73 74 85 98 DANH SÁCH HÌNH STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Hình Hình 1.1 Hình 3.1 Hình 3.2 Hình 3.3 Hình 3.4 Hình 3.5 Hình 3.6 Hình 4.1 Hình 4.2 Hình 4.3 Hình 4.4 Hình 4.5 Hình 4.6 Hình 4.7 Hình 4.8 Hình 4.9 Hình 4.10 Hình 4.11 Hình 4.12 Hình 4.13 Nội dung Thành phần của tổng mức vốn đầu tư Cơ cấu tổ chức của PGBank Dư nợ tín dụng theo kỳ hạn giai đoạn 2008 – 2013 Tỷ trọng dư nợ tín dụng theo kỳ hạn giai đoạn 2008-2013 Các chỉ tiêu hiệu quả kinh doanh giai đoạn 2008-2013 Hệ số an toàn vốn giai đoạn 2008-2013 Quy trình ra quyết định Tài trợ dự án của PGBank Mô hình bảng tính chuẩn Các phân phối xác suất trong Crystal Ball Phân phối xác suất của NPV Chỉ số giá xây dựng mô phỏng Tỷ lệ lấp đầy chợ truyền thống giai đoạn 2013-2015 Tỷ lệ lấp đầy khu trưng bày giai đoạn 2013-2015 Tỷ lệ đạt được doanh thu nhà hàng hàng năm Chi phí nguyên vật liệu cho cửa hàng tiệc cưới, café, giải khát Phân phối xác suất của NPV và IRR Độ nhạy của các chỉ tiêu với NPV áp dụng Tornado Chart Mô hình tuyển chọn CBTĐ Nguồn thông tin phục vụ công tác thẩm định Mô hình hệ thống thông tin nội bộ iii Trang 10 46 48 49 50 51 55 88 93 94 95 96 96 97 97 98 99 100 102 103 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngân hàng luôn được coi là “huyết mạch” của một nền kinh tế và do vậy để nền kinh tế hoạt động trơn tru và ổn định, các mạch máu này cần phải được thông suốt, tránh được những “cục máu đông – nợ xấu” từ các doanh nghiệp vay vốn.Tuy nhiên, “nợ xấu” trong những năm gần đây đã gia tăng rất cao và tác động tiêu cực không chỉ đến sự an toàn của hệ thống Ngân hàng thương mại Việt Nam mà còn là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến những bất ổn trong kinh tế vĩ mô hiện nay. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến căn bệnh “nợ xấu” đã được chỉ ra,nguyên nhân khách quan có, nguyên nhân chủ quan từ bản thân ngân hàng có và một trong những căn cơ dẫn đến hiện tượng này chính là nằm ở công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư của các Ngân hàng thương mại.Do vậy việc hoàn thiện, nâng cao công tác thẩm định tài chính là một điều hết sức cần thiết trong việc nâng cao sự an toàn cho hệ thống Ngân hàng thương mại và sự bền vững, ổn định cho nền kinh tế vĩ mô. Những năm vừa qua, nhờ sự quan tâm, chú trọng vào công tác thẩm định mà Ngân hàng TMCP Xăng dầu Petrolimex đã đạt hiệu quả cao trong việc tài trợ các dự án đầu tư trung, dài hạn. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đáng khích lệ vẫn còn những hạn chế còn tồn tại gây tác động không nhỏ đến hiệu quả của bản thân Ngân hàng. Do vậy, với những kiến thức tích lũy được trong thời gian làm việc thực tế tại Phòng Quản lý rủi ro tại Ngân hàng TMCP Xăng dầu Petrolimex cùng với việc nghiên cứu, học tập tại trường, em đã chọn đề tài: “GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN ĐẦU TƯ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XĂNG DẦU PETROLIMEX” làm đề tài luận văn của mình với mong muốn đóng góp một phần công sức vào sự phát triển chung cũng như nâng cao được chất lượng công tác thẩm định tài chính, góp phần giảm thiểu rủi ro “nợ xấu” tại Ngân hàng TMCP Xăng dầu Petrolimex nói riêng và nền kinh tế nói chung đồng thời đem lại hiệu quả về mặt kinh tế không chỉ cho Ngân hàng mà còn đối với các dự án của các doanh nghiệp vay vốn. 1 2. Những điểm mới trong đề tài (i) Sử dụng Mô phỏng Monte Carlo để nâng cao hiệu quả thẩm định rủi ro thông qua việc: + Xây dựng các biến mô phỏng từ đó xây dựng bộ chỉ số biến động + Ứng dụng Monte Carlo xem xét phân phối xác suất của các chỉ tiêu hiệu quả dao động trong khoảng nào. + Ứng dụng Tornado chart để phân tích biến nào tác động mạnh đến các chỉ tiêu hiệu quả từ đó đề ra phương pháp quản lý rủi ro đảm bảo hiệu quả của dự án (ii) Các giải pháp về quy trình, mô hình bảng tính chuẩn, xây dựng hệ thống thông tin, cải thiện nguồn nhân lực trong hoạt động thẩm định tài chính. 3. Mục đích nghiên cứu Hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư tại các ngân hàng thương mại. Đánh giá thực trạng chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Xăng dầu Petrolimex. Đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Xăng dầu Petrolimex. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tƣợng nghiên cứu: Nghiên cứu chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Xăng dầu Petrolimex trong những năm gần đây. - Phạm vi nghiên cứu: Thực trạng thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Xăng dầu Petrolimex trong giai đoạn 2008-2013 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 2 Đề tài sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Triết học Mác – Lênin về sự vận động và phát triển của xã hội để nghiên cứu những vấn đề lý luận thực tiễn. Ngoài ra, bài nghiên cứu còn sử dụng thêm các phương pháp hệ thống, so sánh, tổng hợp, xây dựng bảng, biểu đồ, và lượng hóa bằng mô hình mô phỏng Monte Carlo… để luận điểm được phân tích và nhìn nhận một cách sâu sắc, trực quan từ đó đưa ra những kết luận quan trọng. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, phụ lục, danh sách các chữ viết tắt, danh sách tài liệu tham khảo, kết luận, đề tài được kết cấu thành 4 chương: CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LUẬN VÀ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ CỦA CÁC NHTM CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XĂNG DẦU PETROLIMEX CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ TẠI NGÂN HÀNG TMCP XĂNG DẦU PETROLIMEX 3 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LUẬN VÀ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ CỦA CÁC NHTM 1.1 . Tình hình nghiên cứu Một ngân hàng được đánh giá là tốt khi hoạt động tín dụng của ngân hàng tốt và hạn chế được đến mức tối đa rủi ro. Muốn vậy, công tác thẩm định dự án đầu tư phải được chú trọng hơn bao giờ hết. Vậy, làm sao để làm tốt công tác thẩm định dự án đầu tư? Giải pháp như thế nào? Trước khi bắt tay vào làm đề tài, tôi đã tham khảo một số tài liệu sau: a. Nguyễn Thị Hiền, 2013. Thẩm định dự án đầu tư trong giai đoạn mới. Tạp chí Hỗ trợ phát triển, số 5, tháng 3, trang 5 -6 -7. Tài liệu này đưa ra các nhận xét và gợi ý về thẩm định dự án đầu tư trong bối cảnh kinh tế hiện nay, giúp nhà đầu tư có cơ sở khi đưa ra quyết định nên đầu tư hay nên thoái vốn. b. Đặng Vinh Anh, 2014. Các nguyên tắc thẩm định tài chính dự án đầu tư. Tạp chí tài chính, số 10, tháng 11, trang 9 -10 . Trong tác phẩm này tác giả đã trình bày các nguyên tắc chính trong thẩm định tài chính dự án. c. Nguyễn Đức Trung, 2008. Áp dụng phần mềm Crystal Ball nhằm nâng cao hiệu quả thẩm định dự án đầu tư trong giai đoạn nền kinh tế lạm phát. Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng, số 74, tháng 7, trang 15-16-17. Đây là tác phẩm trình bày một cách chi tiết việc áp dụng phần mềm Crystal Ball trong thẩm định dự án đầu tư trong giai đoạn nền kinh tế lạm phát. Tuy nhiên các tác phẩm này chưa tập trung vào việc thẩm định tài chính trong hoạt động cho vay của ngân hàng. Qua tìm hiểu của tác giả, chưa có luận văn thạc sĩ nào nghiên cứu về thẩm định tài chính dự án trong cho vay trung và dài hạn tại ngân hàng PG Bank, chính vì vậy tác giả chọn đề tài này với mong muốn có thể góp phần nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án trong cho vay trung và dài hạn tại ngân hàng PG Bank. 4 1.2. Thẩm định dự án đầu tƣ tại các NHTM 1.2.1. Khái niệm thẩm định dự án đầu tƣ Một dự án đầu tư thường kéo dài trong nhiều năm, đòi hỏi một lượng vốn lớn và bị chi phối bởi nhiều yếu tố mà trong tương lai có thể sẽ biến động khó lường. Những con số tính toán cũng như những nhận định đưa ra trong khi lập dự án chỉ là những dự kiến, chứa đựng ít nhiều tính chủ quan của người lập dự án. Do vậy trên góc độ tài trợ, các Ngân hàng, tổ chức tài chính cần có biện pháp kỹ thuật phân tích dự án để đưa ra kết luận cho vay hợp lý, chủ yếu trên phương diện khả thi, hiệu quả tài chính và xem xét khả năng thu nợ của Ngân hàng. Đó là quá trình thẩm định dự án đầu tư Một cách tổng quát : Thẩm định dự án đầu tư là việc tổ chức xem xét – đánh giá một cách khách quan, có cơ sở khoa học và toàn diện trên các nội dung cơ bản liên quan trực tiếp đến thực hiện dự án, đến tính hiệu quả và tính khả thi của dự án. 1.2.2. Nội dung của thẩm định dự án đầu tƣ a) Thẩm định sự cần thiết phải đầu tư và mục tiêu của dự án Nội dung đầu tiên mà người thẩm định dự án cần đánh giá là sự cần thiết phải đầu tư và những mục tiêu mà dự án cần đạt được. - Mục tiêu của dự án có phù hợp và đáp ứng mục tiêu của ngành, của địa phương và của cả nước không. - Đánh giá về sự cần thiết phải phát triển doanh nghiệp trước những đòi hỏi ngày càng cao và đa dạng của thị trường? Dự án nếu được thực hiện sẽ mang lại lợi ích cho chủ đầu tư và cho nền kinh tế - xã hội như thế nào? - Đánh giá quan hệ cung cầu của sản phẩm hiện tại và dự đoán trong tương lai, từ đó xác định được khả năng tham gia thị trường cũng như tiềm năng phát triển của dự án 5 - Nếu dự án được thực hiện thì sẽ đem lại những lợi ích cụ thể gì cho địa phương, ngành và cho nền kinh tế quốc dân. b) Thẩm định phương diện thị trường của dự án Thị trường ở đây bao gồm cả thị trường đầu vào và thị trường đầu ra cho sản phẩm của dự án. Với thị trường đầu vào, cần kiểm tra phân tích khả năng cung cấp nguyên vật liệu cho dự án (chính, phụ trong và ngoài nước). Đối với những nguyên vật liệu mang tính thời vụ, cần tính toán dự trữ hợp lý để đảm bảo cung cấp thường xuyên. Cũng cần xem xét nguồn cung cấp, điện nước, lao động… Nói tóm lại theo yêu cầu của dự án, xác định các nhân tố ảnh hưởng trên cơ sở đó chỉ ra được sự đảm bảo và phù hợp hay không của các phương án, xử lý nhân tố đó. Bên cạnh đó, thẩm định thị trường tiêu thụ sản phẩm dịch vụ cũng phải được thực hiện một cách chặt chẽ, khoa học bởi đây là khâu hết sức quan trọng có ảnh hưởng trực tiếp tới sự thành bại của dự án. Cần phân tích đánh giá quan hệ cung cầu về sản phẩm dịch vụ đầu ra của dự án tại thời điểm hiện tại và tương lai, xác định thị trường chủ yếu của sản phẩm, phân tích khả năng cạnh tranh của sản phẩm, so sánh giá thành sản phẩm, giá bán sản phẩm của dự án với giá cả thị trường hiện nay và tương lai, dự báo những biến động về giá cả thị trường trong nước, ngoài nước… Nghiên cứu khả năng tiêu thụ sản phẩm cùng loại trong thời gian qua. Xây dựng các biện pháp tiếp thị và mạng lưới tiêu thụ sản phẩm. c) Thẩm định phương diện kỹ thuật-công nghệ của dự án Việc nghiên cứu phương diện kỹ thuật –công nghệ của dự án nhằm trả lời câu hỏi liệu dự án có thể thực hiện về mặt kỹ thuật hay không? Phân tích quy mô dự án công nghệ, trang thiết bị nhằm thấy được sự phù hợp của dự án với sự tiêu thụ sản phẩm cũng như sử dụng trang thiết bị hợp lý để có thể có đầu ra như dự kiến. Đánh giá tính hữu hiệu của thiết kế dự án. Nội dung cơ bản của nghiên cứu về kỹ thuật-công nghệ của dự án bao gồm: Lựa chọn hình thức đầu tư; Lựa chọn công suất dự án; Xác định chương trình sản xuất và nhu cầu các yếu tố đầu vào cho sản xuất; nguyên vật liệu, lao động, năng 6 lượng, nước; Lựa chọn địa điểm xây dựng dự án; Nghiên cứu về công nghệ và trang thiết bị; Nghiên cứu kỹ thuật xây dựng công trình dự án; Nghiên cứu về lịch trình thực hiện dự án. d) Thẩm định phương diện tổ chức quản trị nhân sự của dự án Đây là công việc cần thiết bởi trong bất kỳ lĩnh vực hoạt động nào, con người và bộ máy tổ chức hoạt động của nó cũng là những nhân tố quan trọng quyết định thành công trong kinh doanh. Với DAĐT, nó tác động đến tiến độ thực hiện dự án và kiểm soát quy mô, phạm vi, chất lượng dự án… Điều nó đòi hỏi phải tiến hành nghiên cứu nội dung tổ chức quản trị và nhân sự một cách chặt chẽ bao gồm nghiên cứu sơ đồ tổ chức bộ máy, phân rõ cắc năng nhiệm vụ của các bộ phận, các cấp lãnh đạo điều hành, thực hiện bố trí lao động và đào tạo cán bộ công nhân. e) Thẩm định phương diện tài chính của dự án Thẩm định tài chính nhằm đánh giá khả năng sinh lời để nhằm đáp ứng các nghĩa vụ tài chính của dự án, thông qua việc tổng hợp các biến số tài chính kĩ thuật đã được tính toán trong phần thẩm định trước để đưa ra những số liệu đầu vào cho việc tính toán hiệu quả kinh tế xã hội. Nếu dự án có tính khả thi ở một số phương diện nhưng không khả thi ở phương diện tài chính sẽ khó có thể thực hiện trên thực tế. Điều đó khẳng định tầm quan trọng của việc thẩm định, đánh giá về phương diện tài chính của dự án Nghiên cứu và thẩm định phương diện tài chính của dự án cần đi sâu vào các nội dung: Xác định tổng mức vốn đầu tư và nguồn hình thành vốn; Nghiên cứu doanh thu, chi phí của dự án; Nghiên cứu các chỉ tiêu hiệu quả tài chính chủ yếu của dự án; Nghiên cứu rủi ro của dự án. f) Thẩm định phương diện kinh tế-xã hội của dự án Đây là một nội dung mà các cơ quan quản lý nhà nước rất quan tâm, xem xét lợi ích mà dự án mang lại cho nền kinh tế và tìm cách tối đa hóa lợi ích đó. Nguyên tắc thẩm định vẫn là so sánh giữa lợi ích và chi phí của dự án. Song quan niệm về 7 lợi ích và chi phí là trên góc độ xã hội: lợi ích là những đóng góp thực sự của dự án vào phúc lợi chung của quốc gia, chi phí là những khoản tiêu hao nguồn lực thực sự của nền kinh tế. Bên cạnh đó phải đánh giá một cách đầy đủ, nghiêm túc tác động của môi trường – xem mức độ gây ô nhiễm môi trường có thể chấp nhận hay không và khả năng, giải pháp cải thiện nhằm hướng tới một sự phát triển bền vững. 1.3. Thẩm định tài chính dự án đầu tƣ tại các NHTM 1.3.1. Khái niệm về thẩm định tài chính Thẩm định tài chính dự án là một nội dung quan trọng hàng đầu trong thẩm định dự án đầu tư. Bởi vì xét cho cùng việc ngân hàng quan tâm nhất khi cấp một khoản tín dụng là Ngân hàng có thể thu được vốn và lãi đúng hạn và có đem lại lợi nhuận cho ngân hàng không. Do đó nội dung tài chính dự án được NHTM quan tâm đặc biệt. “Thẩm định tài chính dự án đầu tư là quá trình kiểm tra đánh giá tính khả thi về mặt tài chính của dự án, là cơ sở cho những quyết định đầu tư vốn của ngân hàng.” 1.3.2. Vai trò của công tác thẩm định tài chính với các NHTM Ngân hàng thu lợi chủ yếu nhờ hoạt động cho vay. Chính vì vậy mỗi khoản tín dụng được cấp ra nhất thiết phải mang lại hiệu quả, điều đó đồng nghĩa với việc đảm bảo cho hoạt động của ngân hàng được an toàn và hiệu quả. Do đó, việc ngân hàng phải tiến hành thẩm định dự án trên mọi phương diện kỹ thuật, thị trường, tổ chức quản lý, tài chính… là rất quan trọng, trong đó thẩm định tài chính là nội dung cần phải quan tâm nhất. Với NHTM, hình thức cho vay theo dự án đầu tư có lịch sử lâu đời và bên cạnh đó lại chiếm tỷ trọng tương đối, có khả năng sinh lời cao nhưng cũng chứa đựng nhiều rủi ro. Để giảm thiểu rủi ro thì việc nâng cao hiệu quả của công tác thẩm định tài chính là một nhân tố vô cùng quan trọng. Vai trò quan trọng của thẩm định tài chính dự án thể hiện ở chỗ nó là căn cứ chính yếu nhất để NHTM đưa ra quyết định tài trợ của mình. 8 Có thể nói thẩm định tài chính dự án là nội dung quan trọng nhất và phức tạp nhất trong quá trình thẩm định dự án. Bởi vì nó đòi hỏi sự tổng hợp của tất cả các biến số tài chính, kỹ thuật, thị trường… đã được lượng hóa trong các nội dung thẩm định trước nhằm phân tích, tạo ra những bảng dự trù tài chính, những chỉ tiêu tài chính phù hợp có ý nghĩa. Và những chỉ tiêu này, sẽ là những thước đo quan trọng hàng đầu giúp NHTM đưa ra quyết định cuối cùng: chấp thuận tài trợ hay không? Đối với các NHTM với phương châm hoạt động hiệu quả và an toàn, công tác thẩm định tài chính dự án đã giúp ngân hàng:  Có cơ sở tương đối vững chắc để xác định được hiệu quả đầu tư vốn cũng như khả năng hoàn vốn của dự án, quan trọng nhất là xác định khả năng hoàn trả nợ của chủ đầu tư theo hợp đồng đã kí kết.  Có thể nhận biết và dự đoán được những rủi ro có thể xảy ra, ảnh hưởng tới quá trình triển khai thực hiện dự án. Từ đó, bổ sung thêm các biện pháp khắc phục hoặc hạn chế rủi ro, đảm bảo tính khả thi của dự án đồng thời tham gia ý kiến với các cơ quan Quản lý nhà nước và chủ đầu tư để có được dự án mang lại hiệu quả cao nhất cho các bên  Có phương án hạn chế rủi ro tín dụng đến mức thấp nhất khi xác định giá trị các khoản vay, thời hạn, lãi suất, mức thu nợ và hình thức thu nơ hợp lý.  Tạo ra các căn cứ để kiểm tra việc sử dụng vốn đúng mục đích, đúng đối tương và tiết kiệm vốn đầu tư trong quá trình thực hiện đầu tư dự án  Rút ra kinh nghiệm trong cho vay để thực hiện và phát triển có chất lượng hơn. Xuất phát từ tính cần thiết, tính thực tế, tính hiệu quả của công tác thẩm định tài chính dự án bản thân nó đã và đang tiếp tục trở thành một bộ phận quan trọng mang tính quyết định trong hoạt động cho vay của mỗi ngân hàng. 9