Tài liệu Một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện hạch toán kế toán và quản lý nguyên liệu, vật liệu tại điện lực ba đình - hà nội

§Ò tµi : mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn h¹ch to¸n kÕ to¸n vµ qu¶n lý nguyªn liÖu, vËt liÖu t¹i ®iÖn lùc ba ®×nh - hµ néi. PhÇn mét C¬ së lý luËn h¹ch to¸n nguyªn liÖu, vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp. I)Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ nguyªn liÖu, vËt liÖu: 1) Kh¸i niÖm nguyªn liÖu, vËt liÖu: Mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i cã ®ñ ba yÕu tè: - Lao ®éng. - T liÖu lao ®éng. - §èi tîng lao ®éng. Ba yÕu tè nµy cã sù t¸c ®éng qua l¹i víi nhau ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi. §èi tîng lao ®éng lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu trong bÊt cø qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nµo. BiÓu hiÖn cô thÓ cña ®èi tîng lao ®éng ë ®©y chÝnh lµ c¸c lo¹i vËt liÖu. Theo M¸c, bÊt kú mét lo¹i vËt liÖu nµo còng lµ ®èi tîng lao ®éng song kh«ng ph¶i bÊt cø ®èi tîng lao ®éng nµo còng lµ vËt liÖu mµ chØ khi ®èi tîng lao ®éng thay ®æi do t¸c ®éng cña yÕu tè con ngêi th× khi ®ã nã míi trë thµnh vËt liÖu. VÝ dô nh c¸c lo¹i quÆng n»m trong lßng ®Êt th× kh«ng ph¶i lµ vËt liÖu nhng than ®¸, s¾t, ®ång, thiÕc... khai th¸c ®îc trong c¸c quÆng Êy l¹i lµ vËt liÖu cho c¸c nghµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o, c¬ khÝ... Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ë doanh nghiÖp, ba yÕu tè h×nh thµnh chi phÝ t¬ng øng: chi phÝ tiªu hao vËt liÖu, chi phÝ tiÒn l¬ng, chi phÝ khÊu hao t liÖu lao ®éng. Theo quan ®iÓm cña M¸c Lªnin th× ®ã chÝnh lµ chi phÝ lao ®éng vËt hãa vµ lao ®éng sèng. VËy vËt liÖu lµ ®èi tîng lao ®éng ®· ®îc thay ®æi do lao ®éng cã Ých cña con ngêi t¸c ®éng. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vËt chÊt, vËt liÖu lµ tµi s¶n dù tr÷ quan träng nhÊt cña s¶n xuÊt, thuéc tµi s¶n lu ®éng. Theo kÕ to¸n Ph¸p, vËt liÖu lµ ®èi tîng lao ®éng trong t×nh tr¹ng sö dông tèt mµ xÝ nghiÖp mua vµo lµm chÊt liÖu ban ®Çu ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp míi. Trong chuÈn mùc kÕ to¸n Quèc tÕ (IAS) sè 2, vËt liÖu ®îc xÕp vµo hµng tån kho dïng ®Ó sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hoÆc cung cÊp c¸c dÞch vô. 2) §Æc ®iÓm vµ vai trß cña nguyªn liÖu, vËt liÖu trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh: VËt liÖu lµ thµnh phÇn chñ yÕu cÊu t¹o nªn thµnh phÈm, dÞch vô, lµ ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. XÐt trªn c¸c ph¬ng diÖn kh¸c nhau, ta thÊy râ ®Æc ®iÓm, vÞ trÝ quan träng cña vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh: - VËt liÖu lµ ®èi tîng lao ®éng biÓu hiÖn díi d¹ng vËt hãa, lµ mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµ c¬ së vËt chÊt t¹o thµnh s¶n phÈm míi. KÕ ho¹ch s¶n xuÊt phô thuéc rÊt nhiÒu vµo viÖc cung cÊp vËt liÖu cã ®Çy ®ñ, kÞp thêi, ®óng chÊt lîng hay kh«ng. NÕu vËt liÖu cã chÊt lîng tèt, ®óng quy ®Þnh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt tiÕn hµnh thuËn lîi, chÊt lîng s¶n phÈm t¹o kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng. - VËt liÖu chØ tham gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh, khi tham gia vµo s¶n xuÊt th× vËt liÖu chÞu sù t¸c ®éng cña lao ®éng, chóng sÏ bÞ tiªu hao hoµn toµn hoÆc bÞ thay ®æi h×nh d¸ng vËt chÊt ban ®Çu t¹o ra h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n phÈm. - VÒ mÆt gi¸ trÞ, khi tham gia vµo s¶n xuÊt, vËt liÖu chuyÓn dÞch mét lÇn toµn bé gi¸ trÞ cña chóng vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë chç chi phÝ vËt liÖu lµ kho¶n chi phÝ ph©n bæ mét lÇn. - VËt liÖu thuéc tµi s¶n lu ®éng, gi¸ trÞ vËt liÖu thuéc vèn lu ®éng dù tr÷ cña doanh nghiÖp, vËt liÖu thêng chiÕm mét tû träng rÊt lín trong chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c¸c doanh nghiÖp, cho nªn viÖc qu¶n lý qu¸ tr×nh thu mua, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n dù tr÷ vµ sö dông vËt liÖu trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn nh÷ng chØ tiªu quan träng nhÊt cña doanh nghiÖp nh chØ tiªu s¶n lîng, chØ tiªu lîi nhuËn, chØ tiªu gi¸ thµnh, chÊt lîng s¶n phÈm... 3) Yªu cÇu qu¶n lý nguyªn liÖu, vËt liÖu: §Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt chuyÓn ho¸ gi¸ trÞ cña vËt liÖu vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm, ®ßi hái c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n kÕ to¸n vËt liÖu ph¶i ®îc tæ chøc khoa häc hîp lý. §iÒu ®ã cã ý nghÜa thiÕt thùc trong qu¶n lý kiÓm so¸t tµi s¶n lu ®éng cña doanh nghiÖp vµ kiÓm so¸t chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó tæ chøc tèt vËt liÖu th× c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn c¸c yªu cÇu sau: - C¸c doanh nghiÖp ph¶i cã ®Çy ®ñ kho tµng ®Ó b¶o qu¶n vËt liÖu, kho ph¶i ®îc trang bÞ c¸c ph¬ng tiÖn b¶o qu¶n vµ c©n, ®o, ®ong, ®Õm cÇn thiÕt, ph¶i bè trÝ thñ kho vµ nh©n viªn b¶o qu¶n cã nghiÖp vô thÝch hîp vµ cã kh¶ n¨ng n¾m v÷ng vµ thùc hiÖn viÖc ghi chÐp ban ®Çu còng nh sæ s¸ch h¹ch to¸n kho. ViÖc bè trÝ s¾p xÕp vËt liÖu trong kho ph¶i theo ®óng yªu cÇu vµ kü thuËt b¶o qu¶n, thuËn tiÖn cho viÖc nhËp, xuÊt vµ theo dâi kiÓm tra. - §èi víi mçi thø vËt liÖu ph¶i x©y dùng ®Þnh møc dù tr÷, x¸c ®Þnh râ giíi h¹n dù tr÷ tèi thiÓu, tèi ®a ®Ó cã c¨n cø phßng ngõa c¸c trêng hîp thiÕu vËt t phôc vô s¶n xuÊt hoÆc dù tr÷ vËt t qu¸ nhiÒu g©y ø ®äng vèn. Cïng víi viÖc x©y dùng ®Þnh møc dù tr÷, viÖc x©y dùng ®Þnh møc tiªu hao vËt liÖu lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n vËt liÖu. HÖ thèng c¸c ®Þnh møc tiªu hao vËt t kh«ng nh÷ng ph¶i cã ®Çy ®ñ cho tõng chi tiÕt, tõng bé s¶n phÈm mµ cßn ph¶i kh«ng ngõng ®îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn ®Ó ®¹t tíi c¸c ®Þnh møc tiªn tiÕn. - X©y dùng sæ danh ®iÓm cho tõng lo¹i vËt liÖu, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, tr¸nh nhÇm lÉn trong c«ng t¸c qu¶n lý, h¹ch to¸n. ViÖc lËp sæ danh ®iÓm cã t¸c dông lín ®Õn qu¶n lý, h¹ch to¸n nh ®¬n gi¶n, tiÕt kiÖm thêi gian trong ®èi chiÕu kho víi kÕ to¸n trong c«ng t¸c t×m kiÕm th«ng tin vÒ tõng lo¹i vËt liÖu. Tõ ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý, tæ chøc tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong qu¶n lý vËt liÖu. §iÒu nµy thÓ hiÖn kÕ to¸n ph¶i ph¶n ¸nh kÞp thêi ®Çy ®ñ sè lîng, gi¸ trÞ thùc tÕ vËt liÖu nhËp, xuÊt, tån kho; kiÓm tra t×nh h×nh chÊp hµnh ®Þnh møc tiªu hao, sö dông vËt liÖu; kiÓm kª ph¸t hiÖn kÞp thêi vËt liÖu thõa, thiÕu; ph©n tÝch t×nh h×nh, hiÖu qu¶ sö dông vËt liÖu. 4) Sù cÇn thiÕt tæ chøc kÕ to¸n vËt liÖu trong doanh nghiÖp vµ nhiÖm vô cña kÕ to¸n: VËt liÖu lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cÊu thµnh nªn s¶n phÈm, sau qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh gi¸ trÞ cña nã chuyÓn dÞch hÕt vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm. VËt liÖu chiÕm tØ träng lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®ã vËt liÖu cã vai trß rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu cao nhÊt cña doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn th× môc tiªu tríc m¾t lµ gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. Qu¶n lý vËt liÖu chÆt chÏ lµ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vËt liÖu, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng lîi nhuËn. KÕ to¸n lµ mét c«ng cô cña qu¶n lý, tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n vËt liÖu sÏ gãp phÇn kiÓm so¸t, tr¸nh thÊt tho¸t, l·ng phÝ vËt liÖu ë tÊt c¶ c¸c kh©u dù tr÷, sö dông, thu håi... , ngoµi ra cßn ®¶m b¶o viÖc cung cÊp ®Çy ®ñ kÞp thêi, ®ång bé nh÷ng vËt liÖu cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt. V× vËy cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp vµ cã lµm tèt ®iÒu nµy míi t¹o ®îc tiÒn ®Ò cho viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu lîi nhuËn. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu nh trªn, kÕ to¸n cÇn lµm tèt c¸c nhiÖm vô sau:   X©y dùng hÖ thèng chøng tõ ban ®Çu phï hîp víi yªu cÇu h¹ch to¸n t¹i ®¬n vÞ. Theo dâi chi tiÕt t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho tõng vËt liÖu b»ng c¸c thíc ®o hiÖn vËt vµ tiÒn tÖ.  Chän ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu phï hîp víi ®¬n vÞ.  TiÕn hµnh tËp hîp vµ ph©n bæ vËt liÖu phï hîp víi tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ.    §Þnh kú ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª tõng thø vËt liÖu ®Ó ph¸t hiÖn c¸c nguyªn nh©n thõa thiÕu, cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt kÞp thêi. TiÕn hµnh x©y dùng tõng danh ®iÓm vËt liÖu mét c¸ch khoa häc tiÖn cho viÖc theo dâi. KÕt hîp víi c¸c phßng ban kh¸c tæ chøc c«ng t¸c b¶o qu¶n, s¾p xÕp mét c¸ch khoa häc ®Ó h¹n chÕ thÊp nhÊt sù thiÖt h¹i vÒ vËt liÖu. 5) Ph©n lo¹i vµ tÝnh gi¸ vËt liÖu: Ph©n lo¹i vËt liÖu: VËt liÖu cÇn ®îc h¹ch to¸n chi tiÕt theo tõng thø, tõng lo¹i, tõng nhãm theo c¶ hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ. Trªn c¬ së ®ã, x©y dùng "danh ®iÓm vËt liÖu" nh»m thèng nhÊt tªn gäi, ký - m· hiÖu, quy c¸ch, ®¬n vÞ tÝnh vµ gi¸ h¹ch to¸n cña tõng thø vËt liÖu. Do vËy cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i vËt liÖu nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc h¹ch to¸n vµ qu¶n lý vËt liÖu. Cã nhiÒu tiªu thøc ®Ó ph©n lo¹i vËt liÖu, mçi tiªu thøc cã ý nghÜa kh¸c nhau ®èi víi qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ kÕ to¸n.  C¨n cø vµo vai trß vµ t¸c dông cña vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, vËt liÖu chia thµnh: - Nguyªn, vËt liÖu chÝnh: Lµ nh÷ng thø mµ sau qu¸ tr×nh gia c«ng, chÕ biÕn sÏ thµnh thùc thÓ vËt chÊt chñ yÕu cña s¶n phÈm (kÓ c¶ b¸n thµnh phÈm mua vµo). - VËt liÖu phô: Lµ nh÷ng vËt liÖu chØ cã t¸c dông phô trî trong s¶n xuÊt, ®îc sö dông kÕt hîp víi vËt liÖu chÝnh ®Ó lµm thay ®æi mµu s¾c, h×nh d¸ng, mïi vÞ hoÆc dïng ®Ó b¶o qu¶n, phôc vô ho¹t ®éng cña c¸c t liÖu lao ®éng hay phôc vô cho lao ®éng cña c«ng nh©n viªn chøc (dÇu nhên, hå keo, thuèc nhuém, thuèc tÈy, thuèc chèng rØ, h¬ng liÖu, xµ phßng, giÎ lau...). - Nhiªn liÖu: Lµ nh÷ng thø dïng ®Ó cung cÊp nhiÖt lîng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh nh than, cñi, x¨ng, dÇu, h¬i ®èt, khÝ ®èt... - Phô tïng thay thÕ: Lµ c¸c chi tiÕt, phô tïng dïng ®Ó söa ch÷a vµ thay thÕ cho m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i... - VËt liÖu vµ thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n: Bao gåm c¸c vËt liÖu vµ thiÕt bÞ (cÇn l¾p, kh«ng cÇn l¾p, vËt kÕt cÊu, c«ng cô, khÝ cô...) mµ doanh nghiÖp mua vµo nh»m môc ®Ých ®Çu t cho x©y dùng c¬ b¶n. - PhÕ liÖu: Lµ c¸c lo¹i vËt liÖu thu ®îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hay thanh lý tµi s¶n, cã thÓ sö dông hay b¸n ra ngoµi (ph«i bµo, v¶i vôn, g¹ch, s¾t...) - VËt liÖu kh¸c: Bao gåm c¸c lo¹i vËt liÖu cßn l¹i ngoµi c¸c thø cha kÓ trªn nh bao b×, vËt ®ãng gãi, c¸c lo¹i vËt t ®Æc chñng... H¹ch to¸n theo c¸ch ph©n lo¹i nãi trªn ®¸p øng ®îc yªu cÇu ph¶n ¸nh tæng qu¸t vÒ mÆt gi¸ trÞ ®èi víi mçi lo¹i vËt liÖu. §Ó ®¶m b¶o thuËn tiÖn, tr¸nh nhÇm lÉn cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ ®èi víi tõng thø vËt liÖu, trªn c¬ së ph©n lo¹i vËt liÖu doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng " Sæ danh ®iÓm vËt liÖu", x¸c ®Þnh thèng nhÊt tªn gäi cña tõng thø vËt liÖu, ký m· hiÖu, quy c¸ch cña vËt liÖu, sè hiÖu cña mçi thø vËt liÖu, ®¬n vÞ tÝnh vµ gi¸ h¹ch to¸n cña vËt liÖu. Sæ danh ®iÓm vËt liÖu cã t¸c dông trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn c¬ giíi ho¸ c«ng t¸c h¹ch to¸n ë doanh nghiÖp.  Ngoµi c¸ch ph©n lo¹i trªn, doanh nghiÖp cßn cã thÓ sö dông c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nh:  Ph©n lo¹i theo nguån h×nh thµnh (sö dông tiªu thøc mua hay tù s¶n xuÊt).  Ph©n lo¹i theo quyÒn së h÷u.  Ph©n lo¹i theo nguån tµi trî.  Ph©n lo¹i theo tÝnh n¨ng lý häc, ho¸ häc, theo quy c¸ch, phÈm chÊt. Trong kÕ to¸n qu¶n trÞ, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho cung cÊp th«ng tin kÞp thêi vÒ chi phÝ, vËt liÖu thêng ®îc chia ra: nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, nguyªn vËt liÖu gi¸n tiÕp. Trªn c¬ së hai lo¹i vËt liÖu nµy ®Ó h×nh thµnh hai lo¹i chi phÝ: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nguyªn vËt liÖu gi¸n tiÕp. ViÖc ph©n lo¹i nµy cho phÐp nhµ qu¶n trÞ ®a ra quyÕt ®Þnh mét c¸ch nhanh nhÊt. TÝnh gi¸ vËt liÖu: Gi¸ trÞ vËt liÖu chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, vËt liÖu ®îc ®a vµo tµi s¶n lu ®éng vµ thêng cã tû lÖ cao trong tµi s¶n lu ®éng. Do ®é lín t¬ng ®èi vËt liÖu nªn sai sãt trong viÖc ®¸nh gi¸ vËt liÖu cã thÓ ¶nh hëng ®Õn gi¸ thµnh cña kú nµy vµ c¸c kú tiÕp theo. Gi¸ trÞ vËt liÖu lu«n cã sù giao ®éng, nhËp xuÊt diÔn ra thêng xuyªn. Khi cã nghiÖp vô nhËp xuÊt x¶y ra, kÕ to¸n tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ vÒ mÆt gi¸ trÞ cho tõng lo¹i vËt liÖu. TÝnh gi¸ vËt liÖu vÒ thùc chÊt lµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña vËt liÖu. Theo quy ®Þnh, vËt liÖu ®îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc). Nguyªn t¾c nµy ®îc kÕ to¸n ViÖt Nam thõa nhËn chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ hµng tån kho (IAS) sè 2. Tuú theo doanh nghiÖp tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hay ph¬ng ph¸p khÊu trõ mµ trong gi¸ thùc tÕ cã thÓ cã thuÕ VAT (nÕu tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp) hay kh«ng cã thuÕ VAT (nÕu tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ). Gi¸ thùc tÕ nhËp kho:     Víi vËt liÖu mua ngoµi: Gi¸ thùc tÕ gåm gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n cña ngêi b¸n céng (+) thuÕ nhËp khÈu (nÕu cã) vµ c¸c chi phÝ thu mua thùc tÕ (chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, chi phÝ nh©n viªn thu mua, chi phÝ cña bé phËn thu mua ®éc lËp, chi phÝ thuª kho, thuª b·i, tiÒn ph¹t lu kho, lu hµng, lu b·i...) trõ c¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng mua ®îc hëng. Víi vËt liÖu tù s¶n xuÊt: TÝnh theo gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ. Víi vËt liÖu thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn: Gi¸ thùc tÕ gåm gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt chÕ biÕn cïng c¸c chi phÝ liªn quan (tiÒn thuª gia c«ng, chÕ biÕn, chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, hao hôt trong ®Þnh møc...). Víi vËt liÖu nhËn ®ãng gãp tõ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc, c¸ nh©n tham gia liªn doanh: Gi¸ thùc tÕ lµ gi¸ tho¶ thuËn do c¸c bªn x¸c ®Þnh céng (+) víi c¸c chi phÝ tiÕp nhËn (nÕu cã).   Víi phÕ liÖu: Gi¸ thùc tÕ lµ gi¸ íc tÝnh cã thÓ sö dông ®îc hay gi¸ trÞ thu håi tèi thiÓu. Víi vËt liÖu ®îc tÆng, thëng: Gi¸ thùc tÕ tÝnh theo gi¸ thÞ trêng t¬ng ®¬ng céng (+) chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc tiÕp nhËn. Gi¸ thùc tÕ xuÊt kho: §èi víi vËt liÖu xuÊt dïng trong kú, tuú theo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña tõng doanh nghiÖp, vµo yªu cÇu qu¶n lý vµ tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸n bé kÕ to¸n, cã thÓ sö dông mét trong c¸c ph¬ng ph¸p sau theo nguyªn t¾c nhÊt qu¸n trong h¹ch to¸n, nÕu cã thay ®æi ph¶i gi¶i thÝch râ rµng: Ph¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n: Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt dïng trong kú ®îc tÝnh theo c«ng thøc: Gi¸ thùc tÕ Sè lîng vËt liÖu Gi¸ ®¬n vÞ = x vËt liÖu xuÊt dïng xuÊt dïng b×nh qu©n Trong ®ã, gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cã thÓ tÝnh theo mét trong ba c¸ch sau:   C¸ch 1: Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷ (Weight Average Cost) : Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷ = Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú Lîng thùc tÕ vËt liÖu tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú - ¦u ®iÓm: + ViÖc tÝnh gi¸ vËt liÖu xuÊt kho kh«ng phô thuéc vµo tÇn suÊt nhËp - xuÊt trong kú. + §¬n gi¶n, dÔ lµm, phï hîp víi doanh nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm vËt liÖu, sè lÇn nhËp xuÊt nhiÒu, gi¸ c¶ biÕn ®éng ®ét ngét. - Nhîc ®iÓm: C«ng viÖc tÝnh to¸n dån vµo cuèi th¸ng, g©y ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c quyÕt to¸n nãi chung.  C¸ch 2: Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cuèi kú tríc: Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cuèi kú tríc = Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån kho ®Çu kú (hoÆc cuèi kú tríc) Lîng thùc tÕ vËt liÖu tån kho ®Çu kú (hoÆc cuèi kú tríc) - ¦u ®iÓm: §¬n gi¶n, ph¶n ¸nh kÞp thêi t×nh h×nh biÕn ®éng vËt liÖu trong kú. - Nhîc ®iÓm: §é chÝnh x¸c kh«ng cao v× kh«ng tÝnh ®Õn sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ vËt liÖu kú nµy.  C¸ch 3: Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp: Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp = Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån kho sau mçi lÇn nhËp Lîng thùc tÕ vËt liÖu tån sau mçi lÇn nhËp - ¦u ®iÓm: ViÖc tÝnh gi¸ chÝnh x¸c, ph¶n ¸nh kÞp thêi sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶. - Nhîc ®iÓm: ViÖc tÝnh to¸n rÊt phøc t¹p, tèn nhiÒu c«ng søc, chØ nªn ¸p dông víi nh÷ng doanh nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm vËt liÖu, sè lÇn nhËp xuÊt kh«ng nhiÒu vµ thùc hiÖn kÕ to¸n b»ng m¸y vi tÝnh.  Ph¬ng ph¸p nhËp tríc, xuÊt tríc (First in, First out): Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¶ thiÕt r»ng sè vËt liÖu nµo nhËp tríc th× xuÊt tríc, xuÊt hÕt sè nhËp tríc míi ®Õn sè nhËp sau theo gi¸ thùc tÕ cña tõng sè hµng xuÊt. Nãi c¸ch kh¸c c¬ së cña ph¬ng ph¸p nµy lµ gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu mua tríc sÏ ®îc dïng lµm gi¸ ®Ó tÝnh gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt tríc vµ do vËy gi¸ trÞ vËt liÖu tån kho cuèi kú sÏ lµ gi¸ thùc tÕ cña sè vËt liÖu mua vµo sau cïng. Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp trong trêng hîp gi¸ c¶ æn ®Þnh hoÆc cã xu híng gi¶m. - ¦u ®iÓm: + GÇn ®óng víi luång nhËp - xuÊt vËt liÖu trong thùc tÕ. + Ph¶n ¸nh ®îc sù biÕn ®éng cña gi¸ vËt liÖu t¬ng ®èi chÝnh x¸c. - Nhîc ®iÓm: + Lµm cho doanh thu hiÖn t¹i kh«ng phï hîp víi nh÷ng kho¶n chi phÝ hiÖn t¹i. Theo ph¬ng ph¸p nhËp tríc - xuÊt tríc, doanh thu hiÖn t¹i ®îc t¹o ra bëi gi¸ trÞ vËt liÖu ®· ®îc mua vµo tõ c¸ch ®ã rÊt l©u. + Khèi lîng c«ng viÖc h¹ch to¸n nhiÒu. Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông ë nh÷ng doanh nghiÖp cã Ýt vËt liÖu, sè lÇn nhËp kho cña mçi danh ®iÓm kh«ng nhiÒu.  Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc ( Last in, First out): Ph¬ng ph¸p nµy gi¶ ®Þnh nh÷ng vËt liÖu mua sau cïng sÏ ®îc xuÊt tríc tiªn, ngîc l¹i víi ph¬ng ph¸p nhËp tríc - xuÊt tríc ë trªn. Ph¬ng ph¸p nhËp sau - xuÊt tríc thÝch hîp trong trêng hîp l¹m ph¸t. - ¦u ®iÓm: Doanh thu hiÖn t¹i ®îc phï hîp víi nh÷ng kho¶n chi phÝ hiÖn t¹i. - Nhîc ®iÓm: + Ph¬ng ph¸p nµy bá qua viÖc nhËp xuÊt vËt liÖu trong thùc tÕ. + Chi phÝ qu¶n lý vËt liÖu cña doanh nghiÖp cã thÓ cao v× ph¶i mua thªm vËt liÖu nh»m tÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n nh÷ng chi phÝ míi nhÊt víi gi¸ cao. + Gi¸ trÞ vËt liÖu tån kho vµ vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp ®îc ph¶n ¸nh thÊp h¬n so víi thùc tÕ. §iÒu nµy lµm cho kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp bÞ nh×n nhËn lµ kÐm h¬n so víi kh¶ n¨ng thùc tÕ.  Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ( Specific unit cost): Theo ph¬ng ph¸p nµy, vËt liÖu ®îc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ theo ®¬n chiÕc hay tõng l« vµ gi÷ nguyªn tõ lóc nhËp vµo cho ®Õn lóc xuÊt dïng (trõ trêng hîp ®iÒu chØnh). Khi xuÊt vËt liÖu nµo sÏ tÝnh theo gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu ®ã. Do vËy, ph¬ng ph¸p nµy cßn cã tªn gäi lµ ph¬ng ph¸p ®Æc ®iÓm riªng hay ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh vµ thêng sö dông víi c¸c lo¹i vËt liÖu cã gi¸ trÞ cao vµ cã tÝnh c¸ch biÖt. Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n riªng tõng l« vËt liÖu nhËp kho. - ¦u ®iÓm: + TÝnh gi¸ vËt liÖu xuÊt kho chÝnh x¸c. + ¸p dông cã hiÖu qu¶ trong c¸c doanh nghiÖp cã sè lîng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu Ýt nhng cã gi¸ trÞ lín vµ mang tÝnh ®Æc thï. - Nhîc ®iÓm: §ßi hái c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o hµnh vµ h¹ch to¸n chi tiÕt, tØ mØ.  Ph¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n: Theo ph¬ng ph¸p nµy, toµn bé vËt liÖu biÕn ®éng trong kú ®îc tÝnh theo gi¸ h¹ch to¸n (gi¸ kÕ ho¹ch hoÆc mét lo¹i gi¸ æn ®Þnh trong kú). Cuèi kú, kÕ to¸n sÏ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh tõ gi¸ h¹ch to¸n sang gi¸ thùc tÕ theo c«ng thøc: Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt dïng (hoÆc tån kho cuèi kú) = Gi¸ h¹ch to¸n vËt liÖu xuÊt dïng (hoÆc tån kho cuèi kú) x HÖ sè gi¸ vËt liÖu HÖ sè gi¸ cã thÓ tÝnh cho tõng lo¹i, tõng nhãm hoÆc tõng thø vËt liÖu chñ yÕu tuú thuéc vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý. HÖ sè gi¸ vËt liÖu = Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån ®Çu kú + Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu nhËp trong kú Gi¸ h¹ch to¸n vËt liÖu tån ®Çu kú + Gi¸ h¹ch to¸n vËt liÖu nhËp trong kú - ¦u ®iÓm: Ph¬ng ph¸p nµy kÕt hîp ®îc h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu vµ h¹ch to¸n tæng hîp ®Ó tÝnh gi¸ vËt liÖu, kh«ng phô thuéc vµo c¬ cÊu vËt liÖu sö dông nhiÒu hay Ýt. - Nhîc ®iÓm: + Ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n tØ mØ, khèi lîng c«ng viÖc dån vµo cuèi kú h¹ch to¸n, ph¶i x©y dùng ®îc gi¸ h¹ch to¸n khoa häc. Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu danh ®iÓm vËt liÖu vµ cã tr×nh ®é kÕ to¸n tu¬ng ®èi tèt. C¸c ph¬ng ph¸p nµy cã ¶nh hëng ®Õn chi phÝ vËt liÖu vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong mét thÞ trêng æn ®Þnh gi¸ kh«ng ®æi, viÖc lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ lµ kh«ng quan träng l¾m. Tuy nhiªn, trong mét thÞ trêng kh«ng æn ®Þnh, khi gi¸ lªn xuèng thÊt thêng, mçi ph¬ng ph¸p cã thÓ cho mét kÕt qu¶ kh¸c nhau. Thùc tÕ, nÕu gi¸ mua nhËp vËt liÖu t¨ng lªn qua c¸c kú th× ph¬ng ph¸p nhËp tríc - xuÊt tríc cho gi¸ thµnh s¶n phÈm thÊp nhÊt, ngîc l¹i ph¬ng ph¸p nhËp sau - xuÊt tríc cho gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ cao nhÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm cña ph¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷ n»m gi÷a hai ph¬ng ph¸p trªn. Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× phô thuéc vµo vËt liÖu nµo ®îc xuÊt dïng. Ph¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n sö dông gi¸ h¹ch to¸n æn ®Þnh trong c¸c kú kÕ to¸n. C¸c doanh nghiÖp cã quyÒn lùa chän ph¬ng ph¸p thÝch hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Theo c¸c nguyªn t¾c ®îc thõa nhËn (GAAP), nguyªn t¾c nhÊt qu¸n, liªn tôc ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i sö dông ph¬ng ph¸p gièng nhau tõ kú nµy sang kú kh¸c b¶o ®¶m tÝnh chÊt so s¸nh ®îc cña sè liÖu. Nguyªn t¾c nµy kh«ng cã nghÜa lµ doanh nghiÖp kh«ng bao giê cã thÓ thay ®æi ph¬ng ph¸p. Doanh nghiÖp cã thÓ thay ®æi ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ xuÊt nhng ph¶i cã sù th«ng b¸o c«ng khai; ghi ®óng, ®ñ, trung thùc sè liÖu cã thÓ thÊy râ ¶nh hëng cña sù thay ®æi. Trong chuÈn mùc kÕ to¸n Quèc tÕ (IAS) sè 2, c¸c ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc, ph¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷, ph¬ng ph¸p trùc tiÕp lµ nh÷ng ph¬ng ph¸p ®îc chÊp nhËn h¹ch to¸n chi phÝ. Ph¬ng ph¸p nhËp sau - xuÊt tríc lµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n thay thÕ cho c¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chuÈn: nhËp tríc - xuÊt tríc vµ ph¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷. Trong kÕ to¸n ViÖt Nam, c¸c ph¬ng ph¸p nµy ®Òu ®îc chÊp nhËn lµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ. Nh vËy, viÖc lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ xuÊt kho ë ViÖt Nam hoµn toµn tu©n thñ quy ®Þnh chuÈn mùc Quèc tÕ. II) H¹ch to¸n nguyªn liÖu, vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp: 1) H¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu: VËt liÖu trong doanh nghiÖp thêng cã nhiÒu chñng lo¹i kh¸c nhau, nÕu thiÕu mét lo¹i nµo ®ã cã thÓ g©y ra ngõng s¶n xuÊt, chÝnh v× vËy h¹ch to¸n vËt liÖu ph¶i ®¶m b¶o theo dâi ®îc t×nh h×nh biÕn ®éng cña tõng lo¹i vËt liÖu. VËt liÖu lµ mét trong nh÷ng ®èi tîng kÕ to¸n, lµ tµi s¶n cÇn ph¶i ®îc tæ chøc, h¹ch to¸n chi tiÕt kh«ng chØ vÒ mÆt gi¸ trÞ mµ c¶ vÒ hiÖn vËt, kh«ng chØ ë tõng kho mµ ph¶i chi tiÕt theo tõng lo¹i, nhãm, thø... vµ ph¶i ®îc tiÕn hµnh ®ång thêi ë c¶ kho vµ phßng kÕ to¸n trªn cïng c¬ së c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt kho. H¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu ®îc hiÓu lµ viÖc c¸c doanh nghiÖp tæ chøc hÖ thèng chøng tõ, më c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt vµ lùa chän, vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu cho phï hîp, nh»m t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý tµi s¶n nãi chung, qu¶n lý vËt liÖu nãi riªng. §Ó kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c¸c doanh nghiÖp sö dông mét sè chøng tõ ban ®Çu nh: - PhiÕu nhËp kho - (MÉu 01 - VT) - PhiÕu xuÊt kho - (MÉu 02 - VT) - PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé - (MÉu 03 - VT) - Biªn b¶n kiÓm kª vËt t, s¶n phÈm hµng ho¸ - (MÉu 08 - VT) - Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho - (MÉu sè 02 - BH) - Ho¸ ®¬n cíc phÝ vËn chuyÓn - (MÉu 03 - BH) Ngoµi c¸c chøng tõ b¾t buéc sö dông theo mÉu thèng nhÊt theo quy ®Þnh cña Nhµ níc, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông thªm c¸c chøng tõ kÕ to¸n híng dÉn kh¸c nh: - PhiÕu xuÊt vËt t theo h¹n møc - (MÉu sè 04 - VT) - Biªn b¶n kiÓm nghiÖm vËt t - (MÉu sè 05 - VT) - PhiÕu b¸o vËt t cßn l¹i cuèi kú - (MÉu sè 07 -VT) ... ViÖc tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu ®îc sö dông mét trong ba ph¬ng ph¸p: Ph¬ng ph¸p thÎ song song, Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn vµ Ph¬ng ph¸p sæ sè d. Mçi ph¬ng ph¸p cã u ®iÓm, nhîc ®iÓm vµ ph¹m vi ¸p dông riªng. ë mét sè níc nh Mü, viÖc h¹ch to¸n chi tiÕt rÊt ®¬n gi¶n nh mét d¹ng h¹ch to¸n phô. KÕ to¸n Mü chØ dïng mét sæ kho më chi tiÕt cho tõng vËt liÖu. Sæ kho theo dâi liªn tôc nhËp xuÊt tån vÒ sè lîng, ®¬n gi¸, thµnh tiÒn vµ dïng ®Ó ®èi chiÕu víi sæ c¸i t¹i mäi thêi ®iÓm. a) Ph¬ng ph¸p thÎ song song: Theo ph¬ng ph¸p thÎ song song, ®Ó h¹ch to¸n nghiÖp vô nhËp, xuÊt vµ tån kho vËt liÖu, ë kho ph¶i më thÎ kho ®Ó ghi chÐp vÒ mÆt sè lîng vµ ë phßng kÕ to¸n ph¶i më sæ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu ®Ó ghi chÐp vÒ mÆt sè lîng vµ gi¸ trÞ. ThÎ kho do kÕ to¸n lËp theo mÉu quy ®Þnh thèng nhÊt (mÉu 06 - VT) cho tõng danh ®iÓm vËt liÖu vµ ph¸t cho thñ kho sau khi ®· vµo sæ ®¨ng ký thÎ kho.  ë kho: Thñ kho dïng thÎ kho ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån vËt t vÒ mÆt sè lîng. Mçi chøng tõ ghi mét dßng vµo thÎ kho. ThÎ ®îc më cho tõng danh ®iÓm vËt t. Cuèi th¸ng, thñ kho ph¶i tiÕn hµnh tæng céng sè nhËp, xuÊt, tÝnh ra sè tån kho vÒ mÆt lîng theo tõng danh ®iÓm vËt t.  ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n vËt t më thÎ kÕ to¸n chi tiÕt vËt t cho tõng danh ®iÓm vËt t t¬ng øng víi thÎ kho më ë kho. ThÎ nµy cã néi dung t¬ng tù thÎ kho, chØ kh¸c lµ theo dâi c¶ vÒ mÆt gi¸ trÞ. Hµng ngµy, hoÆc ®Þnh kú, khi nhËn c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt kho do thñ kho chuyÓn tíi, nh©n viªn kÕ to¸n vËt t ph¶i kiÓm tra, ®èi chiÕu vµ ghi ®¬n gi¸ h¹ch to¸n vµo thÎ kÕ to¸n chi tiÕt vËt t vµ tÝnh ra sè tiÒn. Sau ®ã lÇn lît ghi c¸c nghiÖp vô nhËp, xuÊt vµo c¸c thÎ kÕ to¸n chi tiÕt vËt t cã liªn quan. Cuèi th¸ng tiÕn hµnh céng thÎ vµ ®èi chiÕu víi thÎ kho. §Ó thùc hiÖn ®èi chiÕu gi÷a kÕ to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt, kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo c¸c thÎ kÕ to¸n chi tiÕt ®Ó lËp B¶ng tæng hîp nhËp, xuÊt, tån kho vÒ mÆt gi¸ trÞ cña tõng lo¹i vËt t. Sè liÖu cña b¶ng nµy ®îc ®èi chiÕu víi sè liÖu cña phÇn kÕ to¸n tæng hîp. Ngoµi ra ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ thÎ kho, nh©n viªn kÕ to¸n vËt t cßn më sæ ®¨ng ký thÎ kho, khi giao thÎ kho cho thñ kho, kÕ to¸n ph¶i ghi vµo sæ. S¬ §å1: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt vËt t theo ph¬ng ph¸p thÎ song song PhiÕu nhËp kho ThÎ kho PhiÕu xuÊt kho ThÎ hoÆc sæ chi tiÕt vËt t B¶ng tæng hîp nhËp, xuÊt, tån kho vËt t Ghi chó: KÕ to¸n tæng hîp Ghi hµng ngµy Quan hÖ ®èi chiÕu Ghi cuèi th¸ng - ¦u ®iÓm: §¬n gi¶n, dÔ lµm, dÔ kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu, ®¶m b¶o sù chÝnh x¸c cña th«ng tin vµ cã kh¶ n¨ng cung cÊp th«ng tin nhanh cho qu¶n trÞ hµng tån kho. - Nhîc ®iÓm: ViÖc ghi chÐp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n cßn trïng lÆp vÒ chØ tiªu sè lîng. ViÖc kiÓm tra ®èi chiÕu chñ yÕu tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng, do vËy h¹n chÕ chøc n¨ng cña kÕ to¸n. - §iÒu kiÖn ¸p dông: ¸p dông thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã Ýt chñng lo¹i vËt liÖu, khèi lîng c¸c nghiÖp vô nhËp, xuÊt Ýt, ph¸t sinh kh«ng thêng xuyªn vµ tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n cña c¸c nh©n viªn kÕ to¸n cha cao. b) Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn: Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së c¶i tiÕn mét bíc ph¬ng ph¸p thÎ song song. Theo ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn, c«ng viÖc cô thÓ t¹i kho gièng nh ph¬ng ph¸p thÎ song song ë trªn. T¹i phßng kÕ to¸n, kÕ to¸n vËt t kh«ng më thÎ kÕ to¸n chi tiÕt vËt t mµ më sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó h¹ch to¸n sè lîng vµ sè tiÒn cña tõng thø (danh ®iÓm) vËt t theo tõng kho. Sæ nµy ghi mçi th¸ng mét lÇn vµo cuèi th¸ng trªn c¬ së tæng hîp c¸c chøng tõ nhËp xuÊt ph¸t sinh trong th¸ng cña tõng thø vËt t, mçi thø chØ ghi mét dßng trong sæ. Cuèi th¸ng ®èi chiÕu sè lîng vËt t trªn sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn víi thÎ kho, ®èi chiÕu sè tiÒn víi kÕ to¸n tæng hîp. S¬ ®å 2: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt vËt t theo ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn PhiÕu nhËp kho B¶ng kª nhËp ThÎ kho Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn PhiÕu xuÊt kho B¶ng kª xuÊt Ghi chó: KÕ to¸n tæng hîp Ghi hµng ngµy Ghi cuèi th¸ng Quan hÖ ®èi chiÕu - ¦u ®iÓm: Ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, dÔ lµm, khèi lîng ghi chÐp cã gi¶m bít so víi ph¬ng ph¸p thÎ song song. - Nhîc ®iÓm: + ViÖc ghi sæ vÉn trïng lÆp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n vÒ chØ tiªu sè lîng. + ViÖc kiÓm tra, ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n chØ ®îc tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng, v× vËy h¹n chÕ chøc n¨ng kiÓm tra cña kÕ to¸n. + NÕu kh«ng lËp b¶ng kª nhËp, xuÊt vËt liÖu th× viÖc s¾p xÕp chøng tõ nhËp, xuÊt trong c¶ th¸ng ®Ó ghi sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn dÔ ph¸t sinh nhÇm lÉn, sai sãt. NÕu cã lËp b¶ng kª nhËp, xuÊt th× khèi lîng ghi chÐp lín. + Theo yªu cÇu cung cÊp th«ng tin nhanh phôc vô qu¶n trÞ hµng tån kho th× doanh nghiÖp kh«ng nªn sö dông ph¬ng ph¸p nµy, v× muèn lËp b¸o c¸o nhanh hµng tån kho cÇn dùa vµo sè liÖu trªn thÎ kho. - §iÒu kiÖn ¸p dông: ¸p dông thÝch hîp cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã nhiÒu nghiÖp vô nhËp xuÊt, kh«ng bè trÝ riªng nh©n viªn kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu do vËy kh«ng cã ®iÒu kiÖn ghi chÐp, theo dâi t×nh h×nh nhËp xuÊt hµng ngµy. c) Ph¬ng ph¸p sæ sè d: Ph¬ng ph¸p sæ sè d lµ mét bíc c¶i tiÕn c¨n b¶n trong viÖc tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu. §Æc ®iÓm næi bËt cña ph¬ng ph¸p nµy lµ kÕt hîp chÆt chÏ viÖc h¹ch to¸n nghiÖp vô cña thñ kho víi viÖc ghi chÐp cña phßng kÕ to¸n. ë kho chØ h¹ch to¸n vÒ mÆt sè lîng vµ ë phßng kÕ to¸n chØ h¹ch to¸n vÒ gi¸ trÞ cña vËt liÖu, v× vËy ®· xo¸ bá ®îc sù ghi chÐp trïng l¾p gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n, t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn kiÓm tra thêng xuyªn vµ cã hÖ thèng cña kÕ to¸n ®èi víi thñ kho, ®¶m b¶o sè liÖu kÕ to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêi. Theo ph¬ng ph¸p sæ sè d, c«ng viÖc cô thÓ t¹i kho gièng nh c¸c ph¬ng ph¸p trªn. §Þnh kú, sau khi ghi thÎ kho, thñ kho ph¶i tËp hîp toµn bé chøng tõ nhËp kho, xuÊt kho ph¸t sinh theo tõng vËt t quy ®Þnh. Sau ®ã lËp phiÕu giao nhËn chøng tõ vµ nép cho kÕ to¸n kÌm theo c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt vËt t. Ngoµi ra, thñ kho cßn ph¶i ghi sè lîng vËt t tån kho cuèi th¸ng theo tõng danh ®iÓm vËt t vµo sæ sè d. Sæ sè d ®îc kÕ to¸n më cho tõng kho vµ dïng cho c¶ n¨m, tríc ngµy cuèi th¸ng, kÕ to¸n giao cho thñ kho ®Ó ghi vµo sæ. Ghi xong thñ kho ph¶i göi vÒ phßng kÕ to¸n ®Ó kiÓm tra vµ tÝnh thµnh tiÒn. T¹i phßng kÕ to¸n, ®Þnh kú, nh©n viªn kÕ to¸n ph¶i xuèng kho ®Ó híng dÉn vµ kiÓm tra viÖc ghi chÐp thÎ kho cña thñ kho vµ thu nhËn chøng tõ. Khi nhËn ®îc chøng tõ, kÕ to¸n kiÓm tra vµ tÝnh gi¸ theo tõng chøng tõ (gi¸ h¹ch to¸n), tæng céng sè tiÒn vµ ghi vµo cét sè tiÒn trªn phiÕu giao nhËn chøng tõ. §ång thêi ghi sè tiÒn võa tÝnh ®îc cña tõng nhãm vËt t (nhËp riªng, xuÊt riªng) vµ b¶ng luü kÕ nhËp, xuÊt, tån kho vËt t. B¶ng nµy ®uîc më cho tõng kho, mçi kho mét tê, ®îc ghi trªn c¬ së c¸c phiÕu giao nhËn chøng tõ nhËp, xuÊt vËt t. TiÕp ®ã, céng sè tiÒn nhËp, xuÊt trong th¸ng vµ dùa vµo sè d ®Çu th¸ng ®Ó tÝnh ra sè d cuèi th¸ng cña tõng nhãm vËt t. Sè d nµy ®îc dïng ®Ó ®èi chiÕu víi cét “sè tiÒn” trªn sæ sè d (sè liÖu trªn sæ sè d do kÕ to¸n vËt t tÝnh b»ng c¸ch lÊy sè lîng tån kho x gi¸ h¹ch to¸n). S¬ ®å 3: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt vËt t theo ph¬ng ph¸p sæ sè d PhiÕu giao nhËn chøng tõ nhËp PhiÕu nhËp kho Sæ sè d ThÎ kho KÕ to¸n tæng hîp PhiÕu xuÊt kho Ghi chó: B¶ng luü kÕ nhËp, xuÊt, tån kho vËt t PhiÕu giao nhËn chøng tõ xuÊt Ghi hµng ngµy Ghi cuèi th¸ng Quan hÖ ®èi chiÕu - ¦u ®iÓm: +Tr¸nh ®îc sù ghi chÐp trïng lÆp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n, gi¶m bít khèi luîng ghi chÐp kÕ to¸n, c«ng viÖc ®îc tiÕn hµnh ®Òu trong th¸ng. + KÕ to¸n thùc hiÖn kiÓm tra thêng xuyªn ®èi víi viÖc ghi chÐp cña thñ kho trªn thÎ kho còng nh b¶o qu¶n hµng trong kho cña thñ kho. - Nhîc ®iÓm: Khã kiÓm tra sai sãt v× phßng kÕ to¸n chØ theo dâi vÒ mÆt gi¸ trÞ cña tõng nhãm vËt liÖu. - §iÒu kiÖn ¸p dông: Phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu danh ®iÓm vËt liÖu, nghiÖp vô nhËp, xuÊt vËt liÖu nhiÒu, dïng gi¸ h¹ch to¸n ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån vËt liÖu vµ yªu cÇu tr×nh ®é kÕ to¸n cao. 2) H¹ch to¸n tæng hîp nguyªn liÖu, vËt liÖu: XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu qu¶n lý kinh doanh trong kinh tÕ thÞ trêng, ®Ó ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh chØ ®¹o tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh, ban l·nh ®¹o cÇn ph¶i cã nh÷ng th«ng tin ®a d¹ng, theo c¸c møc ®é kh¸c nhau vµ ë nhiÒu bé phËn kh¸c nhau vµ ®Æc biÖt lµ th«ng tin cña bé phËn tµi chÝnh. ë c¸c níc nh Anh, Mü..., ®Ó ®¸p øng nhu cÇu th«ng tin, hä ®· x©y dùng hÖ thèng kÕ to¸n tµi chÝnh vµ hÖ thèng kÕ to¸n qu¶n trÞ. Sù kÕt hîp cña hai hÖ thèng cho phÐp chñ doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh nªn mua vËt liÖu nµo víi gi¸ bao nhiªu, lùa chän nhµ cung cÊp nµo... §Ó h¹ch to¸n vËt liÖu nãi riªng vµ c¸c lo¹i hµng tån kho kh¸c nãi chung, kÕ to¸n cã thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn hoÆc ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. Nh vËy, kÕ to¸n ViÖt Nam ®· cã sù hoµ nhËp víi kÕ to¸n quèc tÕ trong viÖc lùa chän ph¬ng ph¸p theo dâi hµng tån kho. C¸c chøng tõ ®îc sö dông trong h¹ch to¸n vËt liÖu ë doanh nghiÖp thêng bao gåm: Ho¸ ®¬n b¸n hµng (nÕu tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp), Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng (nÕu tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ), PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé, PhiÕu nhËp kho, PhiÕu xuÊt vËt t theo h¹n møc, ... tuú theo néi dung nghiÖp vô cô thÓ. C¨n cø vµo giÊy b¸o nhËn hµng, khi hµng vÒ ®Õn n¬i, doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm lËp ban kiÓm nghiÖm ®Ó kiÓm nghiÖm vËt t thu mua c¶ vÒ sè lîng, chÊt lîng, qui c¸ch, mÉu m·. Ban kiÓm nghiÖm sÏ c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm nghiÖm thùc tÕ ®Ó ghi vµo "Biªn b¶n kiÓm nghiÖm vËt t", sau ®ã bé phËn cung øng sÏ lËp "PhiÕu nhËp kho vËt liÖu" trªn c¬ së ho¸ ®¬n, giÊy b¸o nhËn hµng vµ biªn b¶n kiÓm nghiÖm råi giao cho thñ kho. Thñ kho sÏ ghi sæ sè thùc tÕ nhËp kho vµo phiÕu råi chuyÓn lªn phßng kÕ to¸n lµm c¨n cø ghi sæ. Trong trêng hîp ph¸t hiÖn thõa, thiÕu, sai qui c¸ch th× thñ kho ph¶i b¸o ngay cho bé phËn cung øng biÕt vµ cïng ngêi giao hµng lËp biªn b¶n. Khi xuÊt kho vËt liÖu víi c¸c môc ®Ých kh¸c nhau, kÕ to¸n sö dông chøng tõ kh¸c nhau. Trong trêng hîp xuÊt kho vËt liÖu kh«ng thêng xuyªn víi sè lîng Ýt th× sö dông "PhiÕu xuÊt vËt t". PhiÕu nµy ®îc lËp thµnh ba liªn, 1 liªn giao cho bé phËn lÜnh vËt t, 1 liªn giao cho bé phËn cung øng vËt t vµ 1 liªn giao cho thñ kho ®Ó ghi vµo thÎ kho sau ®ã chuyÓn lªn phßng kÕ to¸n. Trong trêng hîp vËt t xuÊt thêng xuyªn trong th¸ng vµ doanh nghiÖp ®· lËp ®Þnh møc tiªu hao vËt t cho s¶n phÈm th× sö dông "PhiÕu xuÊt vËt t theo h¹n møc". PhiÕu nµy ®îc lËp thµnh hai liªn, 1 liªn giao cho thñ kho, 1 liªn giao cho ®¬n vÞ lÜnh, sau mçi lÇn xuÊt kho, thñ kho ghi sè thùc xuÊt vµo thÎ kho. Cuèi th¸ng hoÆc sau khi ®· xuÊt hÕt h¹n møc, thñ kho ph¶i thu l¹i phiÕu cña ®¬n vÞ lÜnh, kiÓm tra ®èi chiÕu víi thÎ kho, ký vµ chuyÓn mét liªn cho bé phËn cung øng, liªn cßn l¹i chuyÓn cho phßng kÕ to¸n. §èi víi trêng hîp xuÊt b¸n vËt liÖu, bé phËn cung øng sÏ lËp "Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho" lËp thµnh ba liªn: 1 liªn lu l¹i ë phßng cung øng, 1 liªn giao cho kh¸ch hµng vµ 1 liªn thñ kho ghi vµo thÎ kho vµ chuyÓn lªn cho phßng kÕ to¸n. Trêng hîp xuÊt kho vËt liÖu ®Ó gia c«ng chÕ biÕn, di chuyÓn néi bé, doanh nghiÖp sö dông "PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé". a) H¹ch to¸n tæng hîp nguyªn liÖu, vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn: Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (perpetual inventory method) lµ ph¬ng ph¸p theo dâi vµ ph¶n ¸nh t×nh h×nh hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng, gi¶m hµng tån kho mét c¸ch thêng xuyªn, liªn tôc trªn c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh tõng lo¹i hµng tån kho. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông phæ biÕn hiÖn nay ë níc ta v× nh÷ng tiÖn Ých cña nã. Tuy nhiªn víi nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i vËt t, hµng ho¸ cã gi¸ trÞ thÊp, thêng xuyªn xuÊt dïng, xuÊt b¸n mµ ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy sÏ tèn rÊt nhiÒu c«ng søc. DÇu vËy, ph¬ng ph¸p nµy cã ®é chÝnh x¸c cao vµ cung cÊp th«ng tin vÒ hµng tån kho mét c¸ch kÞp thêi, cËp nhËt. Theo ph¬ng ph¸p nµy, t¹i bÊt kú thêi ®iÓm nµo, kÕ to¸n còng cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc lîng nhËp, xuÊt, tån kho tõng lo¹i hµng tån kho nãi chung vµ nguyªn vËt liÖu nãi riªng. Theo chuÈn mùc kÕ to¸n Quèc tÕ sè 2, gi¸ trÞ vËt liÖu ®îc h¹ch to¸n vµo gi¸ phÝ hµng tån kho, nh÷ng kho¶n chi phÝ kh«ng n»m trong gi¸ phÝ hµng tån kho vµ ®îc tÝnh vµo chi phÝ ph¸t sinh trong kú: Nguyªn vËt liÖu phÕ th¶i, chi phÝ dù tr÷ tån kho trõ phi kho¶n chi phÝ nµy lµ cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tríc mét giai ®o¹n s¶n xuÊt tiÕp theo. ë ViÖt Nam, kÕ to¸n ®· vËn dông cã chän läc chuÈn mùc vµo h¹ch to¸n vËt liÖu. §Ó h¹ch to¸n nguyªn liÖu, vËt liÖu, kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau:  Tµi kho¶n 152: "Nguyªn liÖu, vËt liÖu": Tµi kho¶n nµy ®îc dïng ®Ó theo dâi gi¸ trÞ hiÖn cã, t×nh h×nh t¨ng, gi¶m cña c¸c nguyªn, vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ, cã thÓ më chi tiÕt theo tõng lo¹i, nhãm, thø... tuú theo yªu cÇu qu¶n lý vµ ph¬ng tiÖn tÝnh to¸n. - Bªn nî: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm t¨ng gi¸ thùc tÕ cña nguyªn, vËt liÖu trong kú (mua ngoµi, tù s¶n xuÊt, nhËn gãp vèn, ph¸t hiÖn thõa, ®¸nh gi¸ t¨ng...). - Bªn cã: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm gi¶m nguyªn, vËt liÖu trong kú theo gi¸ thùc tÕ ( xuÊt dïng, xuÊt b¸n, xuÊt gãp liªn doanh, thiÕu hôt, gi¶m gi¸ ®îc hëng...) - D nî: Gi¸ thùc tÕ cña nguyªn, vËt liÖu tån kho.  Tµi kho¶n 151 "Hµng mua ®i ®êng": Tµi kho¶n nµy dïng theo dâi c¸c lo¹i nguyªn, vËt liÖu mµ doanh nghiÖp ®· mua hay chÊp nhËn mua, ®· thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp nhng cuèi th¸ng, cha vÒ nhËp kho (kÓ c¶ sè ®ang göi kho ngêi b¸n) - Bªn nî: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ®i ®êng t¨ng. - Bªn cã: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ®i ®êng kú tríc ®· nhËp kho hay chuyÓn giao cho c¸c bé phËn sö dông hoÆc giao cho kh¸ch hµng . - D nî: Gi¸ trÞ hµng ®ang ®i ®êng (®Çu vµ cuèi kú).  Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n, kÕ to¸n cßn sö dông mét sè tµi kho¶n liªn quan kh¸c nh 133, 331, 111, 112... H¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng vËt liÖu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ VAT theo ph ¬ng ph¸p khÊu trõ: §èi víi c¸c c¬ së kinh doanh ®· cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ (thùc hiÖn viÖc mua, b¸n hµng ho¸ cã ho¸ ®¬n, chøng tõ, ghi chÐp ®Çy ®ñ), thuÕ VAT ®Çu vµo ®îc t¸ch riªng, kh«ng ghi vµo gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu. Nh vËy khi mua hµng, trong tæng gi¸ thanh to¸n ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n, phÇn gi¸ mua cha thuÕ ®îc ghi t¨ng gi¸ vËt liÖu, cßn phÇn thuÕ VAT ®Çu vµo ®îc ghi vµo sè ®îc khÊu trõ. §Æc ®iÓm h¹ch to¸n t¨ng vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ VAT theo ph ¬ng ph¸p trùc tiÕp: §èi víi c¸c ®¬n vÞ tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp (®¬n vÞ cha thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ sæ s¸ch kÕ to¸n, vÒ chøng tõ hoÆc víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh vµng b¹c), do phÇn thuÕ VAT ®îc tÝnh vµo gi¸ thùc tÕ vËt liÖu nªn khi mua vµo, kÕ to¸n ghi vµo tµi kho¶n 152 theo tæng gi¸ thanh to¸n. H¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng gi¶m vËt liÖu: VËt liÖu trong doanh nghiÖp gi¶m chñ yÕu do xuÊt sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh, phÇn cßn l¹i cã thÓ xuÊt b¸n, xuÊt gãp vèn liªn doanh... Mäi trêng hîp gi¶m vËt liÖu ®Òu ghi theo gi¸ thùc tÕ ë bªn Cã cña tµi kho¶n 152. S¬ ®å 4: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng qu¸t vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ) TK 111,112,331... TK 152 Mua v.l nhËp kho TK 621 XuÊt v.l chÕ biÕn S.P TK1331 TK 151 NhËp v.l ®i ®êng kú tríc TK 627,641,642,241 XuÊt v.l cho qu¶n lý, b¸n hµng, ph©n xëng, XDCB TK 411 V.l cÊp trªn cÊp hay nhËn gãp vèn LD... TK 154 TK 128,222,136 Mang v.l ®i gãp vèn, NhËp v.l ®¬n vÞ tù s¶n xuÊt cÊp cho cÊp díi TK 412,1381,642 TK 412,3381 §¸nh gi¸ t¨ng v.l, KiÓm kª thõa v.l TK 311,3388 §¸nh gi¸ gi¶m v.l ThiÕu khi k.kª TK 1388,154 Vay NH, ®¬n vÞ kh¸c ®Ó mua v.l TK 128,222 NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh XuÊt v.l cho vay mang ®i gia c«ng, chÕ biÕn S¬ ®å 5: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng qu¸t vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp) TK 111,112,331... TK 152 Mua v.l nhËp kho TK 621 XuÊt v.l chÕ biÕn S.P (Tæng gi¸ thanh to¸n) TK 151 TK 627,641,642 NhËp v.l ®i ®êng XuÊt v.l cho qu¶n lý, kú tríc b¸n hµng, ph©n xëng TK 411 V.l cÊp trªn cÊp hay nhËn gãp vèn LD TK 128,222,136 Mang v.l gãp vèn, TK 154 NhËp v.l ®¬n vÞ tù s¶n xuÊt CÊp cho cÊp díi TK 412,1381 TK 412,3381 §¸nh gi¸ gi¶m v.l §¸nh gi¸ t¨ng v.l, KiÓm kª thõa v.l ThiÕu khi k.kª TK 1388,154 TK 311,3388 Vay NH, ®¬n vÞ kh¸c mua v.l XuÊt v.l cho vay mang ®i gia c«ng, chÕ biÕn b) H¹ch to¸n nguyªn liÖu, vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú (periodic inventory method) lµ ph¬ng ph¸p kh«ng theo dâi mét c¸ch thêng xuyªn, liªn tôc vÒ t×nh h×nh biÕn ®éng cña c¸c lo¹i vËt t, hµng ho¸, s¶n phÈm trªn c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh tõng lo¹i hµng tån kho mµ chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho ®Çu kú vµ cuèi kú cña chóng trªn c¬ së kiÓm kª cuèi kú, x¸c ®Þnh lîng tån kho thùc tÕ. Tõ ®ã x¸c ®Þnh lîng xuÊt dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c môc ®Ých kh¸c trong kú theo c«ng thøc: Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt = dïng trong kú Gi¸ trÞ vËt liÖu tån kho ®Çu kú + Tæng gi¸ trÞ vËt liÖu t¨ng thªm trong kú - Gi¸ trÞ vËt liÖu tån kho cuèi kú §é chÝnh x¸c cña ph¬ng ph¸p nµy kh«ng cao mÆc dÇu tiÕt kiÖm ®îc c«ng søc ghi chÐp vµ nã chØ thÝch hîp víi c¸c ®¬n vÞ kinh doanh nh÷ng chñng lo¹i hµng ho¸, vËt t kh¸c nhau, gi¸ trÞ thÊp, thêng xuyªn xuÊt dïng, xuÊt b¸n. TK sö dông:  TK 611 “Mua hµng” (tiÓu kho¶n 6111 - Mua nguyªn, vËt liÖu): Dïng ®Ó theo dâi t×nh h×nh thu mua, t¨ng, gi¶m nguyªn vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ. - Bªn nî: Ph¶n ¸nh gi¸ thùc tÕ nguyªn, vËt liÖu tån ®Çu kú vµ t¨ng thªm trong kú. - Bªn cã: Ph¶n ¸nh gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt dïng, xuÊt b¸n, thiÕu hôt... trong kú vµ tån kho cuèi kú. TK 6111 cuèi kú kh«ng cã sè d vµ thêng ®îc më chi tiÕt theo tõng lo¹i vËt t.  TK 152 “Nguyªn liÖu, vËt liÖu”: - Bªn nî: Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån kho cuèi kú. - Bªn cã: KÕt chuyÓn gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån ®Çu kú. - D nî: Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån kho.  TK 151 “Hµng mua ®ang ®i trªn ®êng”: - Bªn nî: Gi¸ thùc tÕ hµng ®ang ®i ®êng cuèi kú. - Bªn cã: KÕt chuyÓn gi¸ thùc tÕ hµng ®ang ®i ®êng ®Çu kú. - D nî: Gi¸ thùc tÕ hµng ®ang ®i ®êng. Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n, kÕ to¸n cßn sö dông mét sè tµi kho¶n kh¸c cã liªn quan nh 133, 331, 111, 112... C¸c tµi kho¶n nµy cã néi dung vµ kÕt cÊu gièng nh ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. Ph ¬ng ph¸p h¹ch to¸n : §Çu kú: c¨n cø gi¸ thùc tÕ vËt liÖu ®ang ®i ®êng vµ tån kho ®Çu kú kÕt chuyÓn vµo tµi kho¶n 611. Trong kú: Khi mua vËt liÖu, c¨n cø vµo c¸c ho¸ ®¬n, chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ghi sæ ph¶n ¸nh trùc tiªp vµo tµi kho¶n 611. Cuèi kú: c¨n cø kÕt qu¶ kiÓm kª, kÕ to¸n kÕt chuyÓn gi¸ trÞ vËt liÖu cha sö dông vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ xuÊt dïng. §Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng cña tõng lo¹i cho s¶n xuÊt, kÕ to¸n ph¶i kÕt hîp víi kÕ to¸n chi tiÕt míi cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc do kÕ to¸n tæng hîp kh«ng theo dâi xuÊt liªn tôc. S¬ ®å 6: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú (tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ) KÕt chuyÓn trÞ gi¸ v.l tån kho vµ ®ang ®i ®êng cuèi kú TK 151,152 TK 611 TK 621 KÕt chuyÓn trÞ gi¸ v.l tån kho, ®i ®êng ®Çu kú TÝnh vËt liÖu xuÊt cho chÕ biÕn s¶n phÈm TK 111,112 P.¸ c¸c ng.vô mua, nhËp vËt liÖu trong kú TK 627,641,642 TÝnh vËt liÖu xuÊt cho c¸c môc ®Ých TK 111, 112 TK 133 Gi¶m gi¸ ®îc hëng vµ gi¸ trÞ hµng mua tr¶ l¹i TK 411... NhËp v.l tõ c¸c nguån kh¸c TK 138, 334, 821, 642 Gi¸ trÞ thiÕu hôt, mÊt m¸t TK 412 TK 412 §¸nh gi¸ t¨ng vl §¸nh gi¸ gi¶m vl S¬ ®å 7:S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú (tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp) KÕt chuyÓn trÞ gi¸ v.l tån kho vµ ®ang ®i ®êng cuèi kú TK 151,152 TK 611 KÕt chuyÕn trÞ gi¸ v.l tån kho, ®i ®êng ®Çu kú TK 621 TÝnh vËt liÖu xuÊt cho chÕ biÕn s¶n phÈm TK 627,641,642 TK 111,112 P.¸ c¸c ng.vô mua, nhËp vËt liÖu trong kú TÝnh vËt liÖu xuÊt cho c¸c môc ®Ých TK 111, 112 TK 411... NhËp v.l tõ c¸c nguån kh¸c Gi¶m gi¸ ®îc hëng vµ gi¸ trÞ hµng mua tr¶ l¹i TK 138, 334, 821, 642 Gi¸ trÞ thiÕu hôt, mÊt m¸t TK 412 TK 412 §¸nh gi¸ t¨ng vl §¸nh gi¸ gi¶m vl