Tài liệu Một số vấn đề vận dụng và hoàn thiện chuẩn mực kế toán báo cáo tài chính ở việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ĐÀO THỊ KIM YẾN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2004 1 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi nghieân cöùu: Baùo caùo taøi chính laø söï toång hôïp soá lieäu töø caùc soå saùch keá toaùn theo caùc chæ tieâu kinh teá taøi chính nhaát ñònh moät caùch coù heä thoáng nhaèm cung caáp thoâng tin caàn thieát, quan troïng veà tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp cho caùc ñoái töôïng söû duïng thoâng tin coù lieân quan khaùc nhau. Trong neàn kinh teá thò tröôøng, ñoái töôïng söû duïng thoâng tin keá toaùn khoâng chæ giôùi haïn laø nhöõng ngöôøi quaûn lyù ôû beân trong caùc doanh nghieäp hay phuïc vuï cho vieäc kieåm tra, kieåm soaùt cuûa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc maø coøn bao goàm caû caùc ñoái töôïng, caùc theå nhaân, phaùp nhaân beân ngoaøi doanh nghieäp nhö caùc nhaø ñaàu tö, caùc chuû nôï, ngaân haøng thöông maïi, coâng ty baûo hieåm, caùc ñoái taùc kinh doanh... moãi ñoái töôïng söû duïng thoâng tin keá toaùn vôùi muïc ñích raát khaùc nhau. Ñeå ñaùp öùng kòp thôøi vôùi tình hình thöïc teá veà yeâu caàu cung caáp thoâng tin phuø hôïp, ña daïng vaø taïo ñieàu kieän hoäi nhaäp vôùi heä thoáng thoâng tin trong khu vöïc, treân theá giôùi cuõng nhö theo thoâng leä vaø chuaån möïc quoác teá, Boä Taøi chính ñaõ ban haønh möôøi saùu (16) chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam. Caùc chuaån möïc naøy ñöôïc xaây döïng treân neàn taûng cuûa caùc chuaån möïc quoác teá veà keá toaùn coù tính ñeán nhöõng ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi ñaëc thuø kinh teá - xaõ hoäi cuûa Vieät Nam. Beân caïnh ñoù, Boä Taøi chính cuõng ñaõ ban haønh caùc thoâng tö höôùng daãn vieäc aùp duïng caùc chuaån möïc naøy vaøo coâng taùc keá toaùn. Ñoù laø caùc Thoâng tö soá 89/2002/TT - BTC ngaøy 09/10/2002 höôùng daãn keá toaùn boán (04) chuaån möïc keá toaùn vaø Thoâng tö soá 105/2003/TT -BTC ngaøy 04/11/2003 höôùng daãn keá toaùn saùu (06) chuaån möïc keá toaùn. Tuy nhieân, ñeå heä thoáng hoaù vaø giuùp cho vieäc vaän duïng caùc chuaån möïc keá toaùn ñaëc bieät laø chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi chính vaøo thöïc teá cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam ñöôïc deã daøng thuaän tieän vaø phuø hôïp hôn, chuùng toâi xin 2 ñöa ra moät soá yù kieán cuøng trao ñoåi theâm vôùi caùc baäc thaày vaø caùc baïn veà vaán ñeà naøy, vôùi giôùi haïn phaïm vi nghieân cöùu chæ rieâng veà heä thoáng baùo caùo taøi chính trong heä thoáng baùo caùo keá toaùn cuûa doanh nghieäp. 2. Muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: Treân cô sôû khaùi quaùt lyù luaän veà heä thoáng chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi chính, chuaån möïc keá toaùn quoác teá vaø tìm hieåu thöïc traïng vaän duïng chuaån möïc keá toaùn baùo caùo taøi chính aùp duïng taïi caùc doanh nghieäp Vieät Nam hieän nay nhaèm ñeà ra moät soá yù kieán giuùp vieäc vaän duïng chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi chính ñöôïc toát hôn vaø ñöa ra phöông höôùng hoaøn thieän heä thoáng baùo caùo taøi chính. 3. Ñoái töôïng nghieân cöùu: Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi, moät maët laø chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi chính ñöôïc ban haønh ôû Vieät Nam, maëc khaùc laø nghieân cöùu tính hình vaän duïng vaøo doanh nghieäp Vieät Nam hieän nay ñeå töø ñoù nghieân cöùu vaø ñeà xuaát moät soá yù kieán ñeå goùp phaàn thuùc ñaåy quaù trình vaän duïng chuaån möïc keá toaùn vaøo doanh nghieäp Vieät Nam, töøng böôùc hoaøn thieän heä thoáng baùo caùo taøi chính vaø veà maët lyù luaän vaø thöïc tieãn cho phuø hôïp vôùi tình hình thöïc teá cuûa nöôùc ta hôn. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: Phöông phaùp nghieân cöùu chuû ñaïo laø phöông phaùp duy vaät bieän chöùng vaø duy vaät lòch söû, nghieân cöùu caùc vaán ñeà trong moái quan heä phoå bieán vaø trong söï vaän ñoäng, phaùt trieån; keát hôïp söû duïng ñoàng boä phöông phaùp phaân tích, phöông phaùp ñoái chieáu, so saùnh vaø quaù trình nghieân cöùu ñöôïc chia thaønh 3 böôùc cô baûn: - Böôùc 1: Neâu leân moät caùi nhìn chung veà maët lyù luaän veà heä thoáng baùo caùo taøi chính cuõng nhö caùc chuaån möïc keá toaùn coù lieân quan ñeán baùo caùo taøi chính, caùc thuû tuïc, nguyeân taéc laäp baùo caùo taøi chính. 3 - Böôùc 2: Neâu leân thöïc traïng vaän duïng chuaån möïc keá toaùn vaøo baùo caùo taøi chính taïi caùc doanh nghieäp Vieät Nam vaø nhöõng vaán ñeà caàn boå sung, hoaøn thieän. - Böôùc 3: Treân cô sôû nghieân cöùu vaø phaân tích treân, ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm giuùp cho vieäc vaän duïng chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi chính vaøo doanh nghieäp Vieät Nam ñöôïc thuaän tieän hôn vaø ñöa ra moät soá yù kieán nhaèm hoaøn thieän hôn nöõa ñeå heä thoáng baùo caùo taøi chính gaàn vôùi tình hình thöïc tieãn cuûa nöôùc ta. 5. Boá cuïc: Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän (4 trang) ñeà taøi goàm 3 chöông: CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN “TRÌNH BAØY BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH”. (15 Trang) CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG VIEÄC VAÄN DUÏNG CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM. (25 Trang) CHÖÔNG 3: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ VAÄN DUÏNG VAØ HOAØN THIEÄN CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH ÔÛ VIEÄT NAM. (27 Trang) 4 CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN “TRÌNH BAØY BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH” 1.1 Vò trí cuûa thoâng tin kinh teá trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh: 1.1.1 Muïc ñích vaø yù nghóa cuûa thoâng tin keá toaùn: Trong baát kyø moät neàn kinh teá naøo, thoâng tin laø moät yeáu toá cöïc kyø quan troïng. Kinh teá xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån, trình ñoä khoa hoïc kyõ thuaät ngaøy caøng tieân tieán, trình ñoä phaùt trieån kinh teá ngaøy caøng cao, möùc ñoä caïnh tranh ñeå toàn taïi, ñeå phaùt trieån treân thò tröôøng caøng trôû neân gay gaét thì nhu caàu thoâng tin cuõng ngaøy caøng trôû neân böùc thieát.Taát caû caùc ñôn vò, khi tieán haønh hoaït ñoäng trong baát kyø lónh vöïc naøo ñeàu phaûi tieáp nhaän thoâng tin nhö laø moät yeáu toá caàn thieát ñeå coù theå ñöa ra nhöõng quyeát ñònh ñuùng ñaén trong quaù trình ñieàu haønh caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuõng nhö tieán haønh caùc hoaït ñoäng ñaàu tö, lieân doanh, hôïp taùc … Coù theå noùi, keá toaùn ra ñôøi, toàn taïi vaø phaùt trieån cuøng vôùi neàn vaên minh nhaân loaïi laø moät trong nhöõng phaùt minh to lôùn nhaát vaø laø heä thoáng thoâng tin kinh doanh ñöôïc söû duïng roäng raõi vaø laâu ñôøi nhaát. Noù theo doõi, phaûn aûnh vaø baùo caùo hoaït ñoäng kinh doanh vaø caùc söï kieän kinh teá khaùc trong töøng ñôn vò. Heä thoáng thoâng tin naøy döïa vaøo vieäc löu giöõ thoâng tin treân caùc loaïi soå saùch keá toaùn thoâng qua khaùi nieäm ghi soå keùp ñaõ coù töø raát laâu cuõng nhö caùc khaùi nieäm keá toaùn khaùc hieän ñaïi hôn nhö khaùi nieäm traùch nhieäm, khaùi nieäm lôïi töùc … Heä thoáng naøy coøn ghi cheùp vaø baùo caùo caùc doøng voán löu chuyeån qua doanh nghieäp döïa treân caùc soá lieäu phaùt sinh vaø ñöa ra caùc baûn baùo caùo taøi chính nhö baûng caân ñoái keá toaùn, baùo caùo keát quaû kinh doanh. Ngoaøi ra heä thoáng naøy coøn laäp neân caùc döï toaùn veà tình hình töông lai nhö caùc baùo caùo taøi chính döï tính vaø döï toaùn ngaân saùch taøi chính; 5 sau ñoù, tình hình thöïc hieän taøi chính thöïc teá ñöôïc ñem ñoái chieáu vôùi caùc döï tính treân cô sôû caùc baùo caùo keá toaùn phaân tích khaùc nhau. 1.1.2 Baûn chaát vaø vai troø cuûa Baùo caùo taøi chính: 1.1.2.1 Baûn chaát cuûa baùo caùo taøi chính: Qua nghieân cöùu veà thoâng tin cuûa baùo caùo keát toaùn, ta bieát raèng baùo caùo taøi chính laø moät heä thoáng baùo caùo toång hôïp ñöôïc xöû lyù bôûi “coâng ngheä keá toaùn”, cung caáp thoâng tin taøi chính cho caùc ñoái töôïng söû duïng ñeå ñöa ra caùc quyeát ñònh kinh teá. Theo Vieän keá toaùn vieân coâng chöùng Hoa kyø (AICPA) thì: “Heä thoáng baùo caùo taøi chính ñöôïc laäp nhaèm muïc ñích phuïc vuï cho vieäc xem xeùt ñònh kyø hoaëc baùo caùo veà quaù trình hoaït ñoäng cuûa nhaø quaûn lyù, veà tình hình ñaàu tö trong kinh doanh vaø nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc trong thôøi kyø baùo caùo. Heä thoáng baùo caùo taøi chính phaûn aùnh söï keát hôïp cuûa nhöõng söï kieän ñöôïc ghi nhaän, nhöõng nguyeân taéc keá toaùn vaø nhöõng ñaùnh giaù cuûa caù nhaân, maø trong ñoù nhöõng ñaùnh giaù vaø nguyeân taéc keá toaùn ñöôïc aùp duïng coù aûnh höôûng chuû yeáu ñeán vieäc ghi nhaän caùc söï kieän. Nhöõng ñaùnh giaù ñuùng ñaén tuyø thuoäc vaøo khaû naêng vaø söï trung thöïc cuûa ngöôøi laäp baùo caùo, ñoàng thôøi phuï thuoäc vaøo söï tuaân thuû ñoái vôùi nhöõng nguyeân taéc keá toaùn ñaõ ñöôïc chaáp nhaän roäng raõi”. Theo chuaån möïc keá toaùn quoác teá (IAS): Baùo caùo taøi chính ñöôïc laäp nhaèm ñaùp öùng nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng bao goàm: Caùc nhaø ñaàu tö, nhaø quaûn lyù vaø nhaân vieân, nhöõng ngöôøi cho thueâ, caùc nhaø cung caáp, caùc khaùch haøng, chính phuû, coâng chuùng. Nhö vaäy, coù theå noùi, baûn chaát cuûa baùo caùo taøi chính laø theå hieän söï keát hôïp cuûa nhöõng söï kieän xaûy ra trong quaù khöù vôùi nhöõng nguyeân taéc keá toaùn ñaõ ñöôïc thöøa nhaän vaø nhöõng ñaùnh giaù cuûa caù nhaân nhaèm chuû yeáu laø cung caáp thoâng tin taøi chính höõu ích cho caùc ñoái töôïng söû duïng ôû beân ngoaøi doanh nghieäp. Ñoàng 6 thôøi baùo caùo taøi chính yeâu caàu phaûi ñöôïc kieåm toaùn bôûi moät toå chöùc kieåm toaùn ñoäc laäp vì thoâng tin trình baøy treân baùo caùo taøi chính chuû yeáu chòu söï chi phoái bôûi nhöõng ñaùnh giaù cuûa ngöôøi laäp baùo caùo taøi chính cuõng nhö coù söï taùch bieät giöõa söï sôû höõu vaø khaû naêng kieåm soaùt cuûa nhöõng ngöôøi cung caáp voán cho hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. 1.1.2.2 Vai troø cuûa baùo caùo taøi chính: Vai troø cuûa baùo caùo taøi chính ñöôïc xem xeùt thoâng qua moät soá ñoái töôïng lieân quan chuû yeáu nhö sau: - Ñoái vôùi Nhaø nöôùc: Baùo caùo taøi chính cung caáp thoâng tin caàn thieát giuùp cho vieäc thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù vó moâ cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi neàn kinh teá; giuùp cho vieäc thöïc hieän kieåm tra, kieåm soaùt cuûa caùc cô quan taøi chính Nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp cuõng nhö laøm cô sôû cho vieäc tính thueá vaø caùc khoaûn noäp khaùc cuûa doanh nghieäp ñoái vôùi ngaân saùch nhaø nöôùc. - Ñoái vôùi caùc nhaø quaûn lyù doanh nghieäp: Caùc nhaø quaûn lyù caàn coâng boá coâng khai caùc thoâng tin treân baùo caùo taøi chính ñònh kyø veà hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp nhaèm thuyeát phuïc caùc nhaø ñaàu tö cuõng nhö caùc chuû nôï raèng doanh nghieäp ñang coù möùc lôïi nhuaän cao nhaát vôùi ñoä ruûi ro thaáp nhaát. Hôn nöõa, thoâng tin treân baùo caùo taøi chính cuõng phuïc vuï cho coâng taùc ñieàu haønh quaûn lyù hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa nhaø quaûn lyù. - Ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö: hoï caàn thoâng tin treân baùo caùo taøi chính ñeå giaùm saùt vaø baét buoäc caùc nhaø quaûn lyù phaûi thöïc hieän theo ñuùng hôïp ñoàng ñaõ kyù keát, thoâng tin veà caùc ruûi ro tieàm taøng trong caùc doanh nghieäp coù lieân quan ñeán khoaûn ñaàu tö cuûa hoï. Neáu laø coâng ty coå phaàn, nhöõng thoâng tin treân baùo caùo taøi chính giuùp hoï quyeát ñònh luùc naøo neân mua, neân giöõ hay neân baùn caùc chöùng khoaùn. Vaø 7 hoï caøng quan taâm hôn vì nhöõng thoâng tin naøy giuùp hoï ñaùnh giaù khaû naêng chi traû coå töùc cuûa coâng ty. - Ñoái vôùi caùc kieåm toaùn vieân ñoäc laäp: Baùo caùo taøi chính laø ñoái töôïng cuûa kieåm toaùn ñoäc laäp vì caùc nhaø ñaàu tö vaø cung caáp tín duïng yeâu caàu tính chính xaùc, trung thöïc cuûa caùc thoâng tin treân baùo caùo taøi chính ñaõ ñöôïc kieåm toaùn, ñeå hoï coù theå coù nhöõng quyeát ñònh ñuùng ñaén nhaát. - Ñoái vôùi nhaân vieân: hoï quan taâm ñeán thoâng tin veà tính oån ñònh vaø khaû naêng sinh lôøi cuûa doanh nghieäp vaø nhöõng thoâng tin giuùp hoï ñaùnh giaù khaû naêng chi traû löông caùc khoaûn trôï caáp vaø thôøi cô tuyeån duïng. - Khaùch haøng: quan taâm ñeán nhöõng thoâng tin veà khaû naêng tieáp tuïc hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp khi hoï coù moái lieân quan daøi haïn hoaëc phuï thuoäc vôùi doanh nghieäp. Vôùi nhöõng vai troø vaø nhu caàu neâu treân cuûa ngöôøi söû duïng, ñoøi hoûi baùo caùo taøi chính caàn ñöôïc trình baøy moät caùch roõ raøng, deã hieåu, trung thöïc, hôïp lyù vaø ñaày ñuû ñeå nhöõng ngöôøi söû duïng coù söï ñaùnh giaù chính xaùc veà tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp, töø ñoù hoï coù theå ñöa ra nhöõng quyeát ñònh lieân quan ñeán doanh nghieäp. 1.2 Chuaån möïc keá toaùn: 1.2.1 Ñònh nghóa chuaån möïc keá toaùn: Hieåu theo nghóa chung nhaát, chuaån möïc laø thuaät ngöõ dieãn taû nhöõng quy ñònh möïc thöôùc coù theå ñònh löôïng ñöôïc ñeå ño löôøng chaát löôïng moät coâng vieäc, noù laø nhöõng raøng buoäc nhaèm ñònh höôùng coâng vieäc chuyeân moân ñi vaøo nhöõng nguyeân taéc chung. Hoaït ñoäng keá toaùn cuõng töông töï nhö caùc hoaït ñoäng khaùc, chæ coù theå hoaït ñoäng moät caùch höõu hieäu khi coù nhöõng chuaån möïc rieâng cho mình. Thaät vaäy, chöùc naêng cuûa keá toaùn laø cung caáp caùc thoâng tin ñeå ngöôøi söû duïng coù theå ra quyeát ñònh. Muoán vaäy, thoâng tin keá toaùn phaûi phaûn aùnh trung thöïc tình hình vaø keát quaû 8 hoaït ñoäng kinh doanh. Noù phaûi laøm cho ngöôøi söû duïng hieåu ñöôïc, tin caäy vaø phaûi giuùp so saùnh caùc thoâng tin taøi chính. Ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc ñích ñoù, caàn coù nhöõng phöông phaùp vaø thöôùc ño ñeå giuùp nhaän dieän nhöõng vaán ñeà hôïp lyù vaø khoâng hôïp lyù lieân quan ñeán vieäc ghi nhaän, phaân tích, trình baøy vaø truyeàn ñaït thoâng tin taøi chính. Bôûi leõ, thöïc teá ñaõ chöùng minh raèng cuøng moät soá lieäu keá toaùn nhöng neáu aùp duïng phöông phaùp ñaùnh giaù, ghi nhaän khaùc nhau seõ ñöa ñeán keát quaû khaùc bieät ñaùng keå. Vì theá, caàn coù nhöõng quy ñònh laøm khuoân maãu giuùp ñaùnh giaù, ghi nhaän vaø trình baøy thoâng tin taøi chính, vaø ñoù chính laø nhöõng chuaån möïc keá toaùn. Do vaäy, coù theå ñònh nghóa moät caùch toång quaùt: Chuaån möïc keá toaùn laø nhöõng quy öôùc, nguyeân taéc, thuû tuïc ñöôïc coâng nhaän nhö nhöõng höôùng daãn cho ngheà nghieäp keá toaùn trong vieäc soaïn thaûo baùo caùo taøi chính vaø laø cô sôû ñaùnh giaù chaát löôïng coâng vieäc keá toaùn. 1.2.2 Noäi dung chuaån möïc “Trình baøy baùo caùo taøi chính” vaø moät soá chuaån möïc khaùc coù lieân quan: Veà vaán ñeà trình baøy baùo caùo taøi chính, chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam coù ñöa ra chuaån möïc daønh rieâng cho baùo caùo taøi chính, vaø ôû moãi chuaån möïc cho töøng phaàn haønh keá toaùn cuõng ñöa ra caùch thöùc trình baøy treân baùo caùo taøi chính. Ôû ñaây, chuùng toâi chæ xin trình baøy toùm taét noäi dung cuûa ba (03) chuaån möïc coù lieân quan tröïc tieáp ñeán baùo caùo taøi chính. • Chuaån möïc soá 01: Chuaån möïc chung. Muïc ñích cuûa chuaån möïc naøy laø quy ñònh vaø höôùng daãn caùc nguyeân taéc vaø yeâu caàu keá toaùn cô baûn, caùc yeáu toá vaø ghi nhaän caùc yeáu toá cuûa baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp, nhaèm: a) Laøm cô sôû xaây döïng vaø hoaøn thieän caùc chuaån möïc keá toaùn vaø cheá ñoä keá toaùn cuï theå theo khuoân maãu thoáng nhaát. 9 b) Giuùp cho doanh nghieäp ghi cheùp keá toaùn vaø laäp baùo caùo taøi chính theo caùc chuaån möïc keá toaùn vaø cheá ñoä keá toaùn ñaõ ban haønh moät caùch thoáng nhaát vaø xöû lyù caùc vaán ñeà chöa ñöôïc quy ñònh cuï theå nhaèm ñaûm baûo cho caùc thoâng tin treân baùo caùo taøi chính phaûn aùnh trung thöïc vaø hôïp lyù. c) Giuùp cho kieåm toaùn vieân vaø ngöôøi kieåm tra keá toaùn ñöa ra yù kieán veà söï phuø hôïp cuûa baùo caùo taøi chính vôùi chuaån möïc keá toaùn vaø cheá ñoä keá toaùn. d) Giuùp cho ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính hieåu vaø ñaùnh giaù thoâng tin taøi chính ñöôïc laäp phuø hôïp vôùi caùc chuaån möïc keá toaùn vaø cheá ñoä keá toaùn. Caùc nguyeân taéc, yeâu caàu keá toaùn cô baûn vaø caùc yeáu toá cuûa baùo caùo taøi chính quy ñònh trong chuaån möïc naøy ñöôïc quy ñònh cuï theå trong töøng chuaån möïc keá toaùn, phaûi ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi moïi doanh nghieäp thuoäc moïi thaønh phaàn kinh teá trong phaïm vi caû nöôùc. Chuaån möïc chung chæ roõ: chuaån möïc naøy khoâng thay theá caùc chuaån möïc keá toaùn cuï theå, maø khi thöïc hieän doanh nghieäp phaûi caên cöù vaøo chuaån möïc keá toaùn cuï theå. Tröôøng hôïp chuaån möïc keá toaùn cuï theå chöa quy ñònh thì thöïc hieän theo chuaån möïc chung. Chuaån möïc chung cuõng quy ñònh caùc yeáu toá cuûa baùo caùo taøi chính, theo ñoù, baùo caùo taøi chính phaûn aûnh tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp baèng caùch toång hôïp caùc nghieäp vuï kinh teá, taøi chính coù cuøng tính chaát kinh teá thaønh caùc yeáu toá cuûa baùo caùo taøi chính. Caùc yeáu toá coù lieân quan tröïc tieáp ñeán vieäc xaùc ñònh tình hình taøi chính trong baûng caân ñoái keá toaùn laø taøi saûn, nôï phaûi traû vaø voán chuû sôû höõu. Caùc yeáu toá lieân quan tröïc tieáp ñeán ñaùnh giaù tình hình vaø keát quaû kinh doanh trong baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh laø doanh thu, thu nhaäp khaùc, chi phí vaø keát quaû kinh doanh. Trong ñoù, taøi saûn laø nguoàn löïc do doanh nghieäp kieåm soaùt vaø coù theå thu ñöôïc lôïi ích kinh teá trong töông lai, nôï phaûi traû laø nghóa vuï hieän taïi cuûa doanh nghieäp phaùt sinh töø caùc giao dòch vaø söï kieän ñaõ qua maø doanh nghieäp phaûi thanh toaùn töø caùc nguoàn löïc cuûa mình, coøn 10 voán chuû sôû höõu laø giaù trò voán cuûa doanh nghieäp, ñöôïc tính baèng soá cheânh leäch giöõa giaù trò taøi saûn cuûa doanh nghieäp tröø (-) nôï phaûi traû. Khi xaùc ñònh caùc khoaûn muïc trong caùc yeáu toá cuûa baùo caùo taøi chính phaûi chuù yù ñeán hình thöùc sôû höõu vaø noäi dung kinh teá cuûa chuùng. Trong moät soá tröôøng hôïp, taøi saûn khoâng thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa doanh nghieäp nhöng caên cöù vaøo noäi dung kinh teá cuûa taøi saûn thì ñöôïc phaûn aûnh trong caùc yeáu toá cuûa baùo caùo taøi chính. Ví duï, tröôøng hôïp thueâ taøi chính, nghieäp vuï thueâ taøi chính laøm phaùt sinh khoaûn muïc “Taøi saûn” vaø khoaûn muïc “Nôï phaûi traû” trong Baûng caân ñoái keá toaùn cuûa doanh nghieäp ñi thueâ. Baùo caùo taøi chính phaûi ghi nhaän caùc yeáu toá veà tình hình taøi chính vaø tình hình kinh doanh cuûa doanh nghieäp; trong caùc yeáu toá ñoù phaûi ñöôïc ghi nhaän theo töøng khoaûn muïc. Moät khoaûn muïc ñöôïc ghi nhaän trong baùo caùo taøi chính khi thoaû maõn caû hai tieâu chuaån (chaéc chaén thu ñöôïc lôïi ích kinh teá hoaëc laøm giaûm lôïi ích kinh teá trong töông lai vaø khoaûn muïc ñoù coù giaù trò vaø xaùc ñònh ñöôïc giaù trò moät caùc ñaùng tin caäy). • Chuaån möïc soá 21: Trình baøy baùo caùo taøi chính Muïc ñích cuûa chuaån möïc naøy laø quy ñònh vaø höôùng daãn caùc yeâu caàu vaø nguyeân taéc chung veà vieäc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính goàm: Muïc ñích, yeâu caàu, nguyeân taéc laäp baùo caùo taøi chính; keát caáu vaø noäi dung chuû yeáu cuûa caùc baùo caùo taøi chính. Chuaån möïc naøy aùp duïng trong vieäc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính phuø hôïp vôùi chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam. Chuaån möïc neâu leân muïc ñích cuûa baùo caùo taøi chính laø cung caáp caùc thoâng tin veà tình hình taøi chính, tình hình kinh doanh vaø caùc luoàng tieàn cuûa doanh nghieäp, ñaùp öùng nhu caàu höõu ích cho soá ñoâng nhöõng ngöôøi söû duïng trong vieäc ñöa ra caùc quyeát ñònh kinh teá. 11 Traùch nhieäm laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính thuoäc veà giaùm ñoác hoaëc ngöôøi ñöùng ñaàu doanh nghieäp. Heä thoáng baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp goàm: Baûng caân ñoái keá toaùn; Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh; Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä; Baûng thuyeát minh baùo caùo taøi chính. Vieäc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính phaûi tuaân thuû caùc nguyeân taéc: Hoaït ñoäng lieân tuïc; Cô sôû doàn tích; Nhaát quaùn; Troïng yeáu vaø taäp hôïp; Buø tröø; Coù theå so saùnh. Trong chuaån möïc coøn ñöa ra keát caáu vaø noäi dung chuû yeáu cuûa baùo caùo taøi chính, cuï theå laø cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn, Baùo caùo keát quaû kinh doanh vaø thuyeát minh baùo caùo taøi chính. Coøn noäi dung cuûa baùo caùo löu chuyeån tieàn teä ñöôïc trình baøy trong chuaån möïc keá toaùn soá 24. • Chuaån möïc soá 24: Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä. Muïc ñích cuûa chuaån möïc naøy laø quy ñònh vaø höôùng daãn caùc nguyeân taéc, phöông phaùp laäp vaø trình baøy Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä. Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä laø moät boä phaän hôïp thaønh cuûa Baùo caùo taøi chính, noù cung caáp thoâng tin giuùp ngöôøi söû duïng ñaùnh giaù caùc thay ñoåi trong taøi saûn thuaàn, cô caáu taøi chính, khaû naêng chuyeån ñoåi cuûa taøi saûn thaønh tieàn, khaû naêng thanh toaùn vaø khaû naêng cuûa doanh nghieäp trong vieäc taïo ra caùc luoàng tieàn trong quaù trình hoaït ñoäng. Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä laøm taêng khaû naêng ñaùnh giaù khaùch quan tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp vaø khaû naêng so saùnh giöõa caùc doanh nghieäp vì noù loaïi tröø ñöôïc caùc aûnh höôûng cuûa vieäc söû duïng caùc phöông phaùp keá toaùn khaùc nhau cho cuøng giao dòch vaø hieän töôïng. Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä duøng ñeå xem xeùt vaø döï ñoaùn khaû naêng veà soá löôïng, thôøi gian vaø ñoä tin caäy cuûa caùc luoàng tieàn trong töông lai; duøng ñeå kieåm tra laïi caùc ñaùnh giaù, döï ñoaùn tröôùc ñaây veà caùc luoàng tieàn; kieåm tra moái quan heä 12 giöõa khaû naêng sinh lôøi vôùi löôïng löu chuyeån tieàn thuaàn vaø nhöõng taùc ñoäng cuûa thay ñoåi giaù caû. Chuaån möïc cuõng giaûi thích caùc thuaät ngöõ söû duïng trong chuaån möïc nhö tieàn (goàm tieàn taïi quyõ, tieàn ñang chuyeån vaø caùc khoaûn tieàn göûi khoâng kyø haïn), töông ñöôïng tieàn (laø caùc khoaûn ñaàu tö ngaén haïn khoâng quaù 3 thaùng, coù khaû naêng chuyeån ñoåi deã daøng thaønh moät löôïng tieàn xaùc ñònh vaø khoâng coù nhieàu ruûi ro trong chuyeån ñoåi thaønh tieàn), luoàng tieàn (laø luoàng vaøo vaø luoàng ra cuûa tieàn vaø töông ñöông tieàn trong doanh nghieäp), hoaït ñoäng kinh doanh (laø caùc hoaït ñoäng mua saém, xaây döïng, thanh lyù, nhöôïng baùn caùc taøi saûn daøi haïn vaø caùc khoaûn ñaàu tö khaùc khoâng thuoäc caùc khoaûn töông ñöông tieàn), hoaït ñoäng taøi chính (laø caùc hoaït ñoäng taïo ra caùc thay ñoåi veà quy moâ vaø keát caáu cuûa voán chuû sôû höõu vaø voán vay cuûa doanh nghieäp). Chuaån möïc naøy cuõng quy ñònh, doanh nghieäp phaûi trình baøy caùc luoàng tieàn trong kyø treân Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä theo 3 loaïi hoaït ñoäng: hoaït ñoäng kinh doanh, hoaït ñoäng ñaàu tö vaø hoaït ñoäng taøi chính. Chuaån möïc cuõng ñeà caäp ñeán 2 phöông phaùp laäp Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä, ñoù laø phöông phaùp tröïc tieáp (laø phöông phaùp phaûn aùnh caùc chæ tieâu lieân quan ñeán caùc luoàng tieàn vaøo caùc luoàng tieàn ra ñöôïc trình baøy treân baùo caùo vaø ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch phaân tích vaø toång hôïp tröïc tieáp caùc khoaûn tieàn thu vaø chi theo töøng noäi dung thu, chi töø caùc ghi cheùp keá toaùn cuûa doanh nghieäp hoaëc baèng caùch ñieàu chænh doanh thu, giaù voán haøng baùn vaø caùc khoaûn muïc khaùc trong baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cho caùc thay ñoåi trong kyø cuûa haøng toàn kho, caùc khoaûn phaûi thu vaø caùc khoaûn phaûi traû töø hoaït ñoäng kinh doanh; cho caùc khoaûn muïc khoâng phaûi baèng tieàn khaùc vaø cho caùc luoàng tieàn lieân quan ñeán hoaït ñoäng ñaàu tö vaø hoaït ñoäng taøi chính) vaø phöông phaùp giaùn tieáp (laø phöông phaùp phaûn aùnh caùc khoaûn chi tieâu veà luoàng tieàn ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû laáy toång lôïi nhuaän 13 tröôùc thueá vaø ñieàu chænh cho caùc khoaûn lieân quan ñeán doanh thu, chi phí khoâng phaûi baèng tieàn nhö khaáu hao TSCÑ, döï phoøng; laõi, loã cheânh leäch tyû giaù hoái ñoaùi chöa thöïc hieän;…) Beân caïnh caùc chuaån möïc neâu treân, heä thoáng chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam coøn giôùi thieäu moät soá chuaån möïc khaùc (Phuï luïc 1), treân moãi chuaån möïc ñeàu yeâu caàu noäi dung phaûi trình baøy treân baùo caùo taøi chính. 1.2.3 Chuaån möïc keá toaùn”Trình baøy baùo caùo taøi chính” ôû Vieät Nam vaø Quoác teá: Ngaøy 29/06/1973, Uyû ban Chuaån möïc quoác teá veà Keá toaùn (IASC) ñaõ ra ñôøi vôi söï tham gia cuûa caùc toå chöùc keá toaùn cuûa 10 quoác gia laø UÙc, Canada, Phaùp, Taây Ñöùc, Nhaät, Mexico, Haø Lan, Anh, AÙi Nhó Lan vaø Myõ. IASC coù nhieäm vuï thu heïp nhöõng khaùc bieät do hoaøn caûnh lòch söû, vaên hoaù, moâi tröôøng kinh doanh, hoaëc do yeâu caàu cuûa ngöôøi söû duïng thoâng tin treân baùo caùo taøi chính ôû moãi quoác gia, baèng caùch soaïn thaûo caùc quy ñònh, caùc thuû tuïc vaø chuaån möïc keá toaùn coù lieân quan ñeå cho ra ñôøi chuaån möïc quoác teá nhaèm muïc ñích: - Hình thaønh vaø coâng boá nhöõng chuaån möïc keá toaùn laøm cô sôû cho vieäc laäp baùo caùo taøi chính, nhaèm phuïc vuï cho quyeàn lôïi cuûa nhieàu ñoái töôïng söû duïng khaùc nhau vaø ñeå naâng cao söï chaáp nhaän vaø toân troïng treân toaøn theá giôùi. - Tieán tôùi vieäc caûi tieán vaø taïo neân söï hoaø hôïp caùc quy ñònh, caùc chuaån möïc vaø thuû tuïc keá toaùn lieân quan ñeán vieäc soaïn thaûo vaø trình baøy baùo caùo taøi chính. Cho ñeán nay, IASC ñaõ ban haønh vaø coâng boá ñöôïc ba möôi taùm (38) chuaån möïc keá toaùn lieân quan ñeán nhieàu khía caïnh khaùc nhau trong keá toaùn. Vôùi xu höôùng toaøn caàu hoaù hieän nay, xuaát hieän caùc nhu caàu ngaøy caøng cao veà tieâu chuaån hoaù vaø haøi hoaø caùc noäi dung, nguyeân taéc keá toaùn giöõa caùc quoác gia khaùc nhau, ñaëc bieät laø haøi hoaø thoáng nhaát trong vieäc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi 14 chính. Vì vaäy coù raát nhieàu caùc quoác gia quan taâm ñeán vieäc nghieân cöùu, xaây döïng vaø coâng boá chuaån möïc keá toaùn quoác gia treân cô sôû vaän duïng chuaån möïc keá toaùn quoác teá (IAS). Heä thoáng chuaån möïc keá toaùn môùi ban haønh cuûa nöôùc ta cuõng caên cöù vaøo chuaån möïc keá toaùn quoác teá, ñaëc bieät laø chuaån möïc “Trình baøy baùo caùo taøi chính”. (1) Chuaån möïc keá toaùn quoác teá soá 01 – “Trình baøy baùo caùo taøi chính” vaø söï phuø hôïp trong vieäc vaän duïng vaøo xaây döïng chuaån möïc keá toaùn ôû Vieät Nam: Baùo caùo taøi chính laø saûn phaåm cuoái cuøng cuûa coâng taùc keá toaùn, cung caáp caùc thoâng tin höõu ích cho ngöôøi söû duïng trong vieäc ñaùnh giaù tình hình taøi chính vaø keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp taïi moät thôøi ñieåm vaø trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. Vì vaäy, vieäc trình baøy baùo caùo taøi chính moät caùch trung thöïc, hôïp lyù, phuø hôïp vôùi khuoân maãu ñöôïc quoác teá thöøa nhaän laø voâ cuøng quan troïng, nhaèm ñaùp öùng nhu caàu höõu ích cho soá ñoâng nhöõng ngöôøi söû duïng thoâng tin taøi chính trong vieäc ñieàu haønh vaø ñöa ra caùc quyeát ñònh kinh teá. Chuaån möïc keá toaùn quoác teá soá 01 ñöa ra nhöõng quy ñònh veà yeâu caàu toái thieåu caàn thieát vaø caùc nguyeân taéc chung trong vieäc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính cho töøng naêm taøi chính cuûa moãi doanh nghieäp vaø baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cuûa taäp ñoaøn. Ngoaøi ra, lieân quan ñeán vieäc trình baøy baùo caùo taøi chính, IFAC coøn ñöa ra 04 chuaån möïc keá toaùn khaùc quy ñònh cho vieäc trình baøy baùo caùo taøi chính cho caùc tröôøng hôïp ñaëc thuø: IAS 14 – “Baùo caùo taøi chính boä phaän”; IAS 27 – “Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát vaø caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty con”; IAS 30 – “Baùo caùo taøi chính cho ngaân haøng vaø caùc toå chöùc taøi chính töông töï”; IAS 34 – “Baùo caùo taøi chính giöõa nieân ñoä”. Nhöng ôû Vieät Nam thì vieäc vaän duïng IAS 01 vaø 04 IAS lieân quan neâu treân ñeå xaây döïng caùc chuaån möïc keá toaùn töông öùng cho Vieät Nam laø hoaøn toaøn caàn thieát vaø phuø hôïp. 15 (2) Veà heä thoáng thoâng tin treân baùo caùo taøi chính vaø heä thoáng baùo caùo taøi chính: IAS 01 quy ñònh caùc baùo caùo taøi chính phaûi ñaûm baûo cung caáp ñaày ñuû nhöõng thoâng tin cuûa moät doanh nghieäp veà: Taøi saûn; Nôï phaûi traû; Voán chuû sôû höõu; Doanh thu, thu nhaäp vaø chi phí; Laõi vaø loã; Caùc luoàng tieàn. Caùc thoâng tin naøy cuøng vôùi caùc thoâng tin taøi chính seõ giuùp ngöôøi söû duïng döï ñoaùn ñöôïc caùc luoàng tieàn trong töông lai vaø ñaëc bieät laø thôøi ñieåm vaø möùc ñoä chaéc chaén cuûa vieäc taïo ra caùc luoàng tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn. Caùc thoâng tin naøy ñöôïc theå hieän treân baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp bao goàm: Baûng caân ñoái keá toaùn; Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh; Baùo caùo bieán ñoäng voán chuû sôû höõu; Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä; Thuyeát minh Baùo caùo taøi chính. Vieäc vaän duïng nhöõng quy ñònh cuûa IAS 01 veà heä thoáng thoâng tin treân baùo caùo taøi chính vaø heä thoáng baùo caùo taøi chính laø hoaøn toaøn caàn thieát vaø phuø hôïp. Tuy nhieân, chuùng ta ñaõ gheùp noäi dung cuûa “Baùo caùo bieán ñoäng voán chuû sôû höõu” vaøo “Thuyeát minh baùo caùo taøi chính” ñeå laøm goïn nheï hôn heä thoáng baùo caùo taøi chính. (3) Veà yeâu caàu laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính, chính saùch keá toaùn: IAS 01 ñaët ra yeâu caàu laø baùo caùo taøi chính phaûi phaûn aùnh moät caùch trung thöïc vaø hôïp lyù tính hình taøi chính, tình hình vaø keát quaû kinh doanh vaø caùc luoàng tieàn cuûa doanh nghieäp. Nhaèm ñaït ñöôïc ñieàu naøy, baùo caùo taøi chính phaûi ñöôïc laäp vaø trình baøy treân cô sôû tuaân thuû caùc chuaån möïc keá toaùn quoác teá keøm theo caùc thoâng tin boå sung caàn thieát. Ñoái vôùi chính saùch keá toaùn thì doanh nghieäp phaûi löïa choïn vaø aùp duïng caùc chính saùch keá toaùn cho vieäc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính phuø hôïp vôùi quy ñònh cuûa töøng chuaån möïc keá toaùn. Tröôøng hôïp chöa coù quy ñònh ôû chuaån möïc keá toaùn 16 hieän haønh. Ban giaùm ñoác doanh nghieäp phaûi thieát laäp caùc phöông phaùp keá toaùn hôïp lyù nhaèm ñaûm baûo baùo caùo taøi chính cung caáp ñöôïc caùc thoâng tin caàn thieát maø thích hôïp vôùi nhu caàu ra caùc quyeát ñònh kinh teá cuûa ngöôøi söû duïng vaø ñaùng tin caäy. Nhöõng yeâu caàu treân laø nhöõng yeâu caàu heát söùc khaùch quan, mang tính baûn chaát cuûa coâng cuï keá toaùn, vaø chuaån möïc keá toaùn veà baùo caùo taøi chính cuûa Vieät Nam cuõng ñaõ tieáp thu vaø theå hieän ñaày ñuû. (4) Veà nguyeân taéc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính: Theo IAS 01 thì caùc nguyeân taéc maø doanh nghieäp phaûi tuaân thuû khi laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính laø: Hoaït ñoäng lieân tuïc; Cô sôû doàn tích; Nhaát quaùn; Troïng yeáu vaø taäp hôïp; Buø tröø; So saùnh ñöôïc. Treân chuaån möïc soá 21 cuõng trình baøy vaø phaân tích raát ñaày ñuû caùc nguyeân taéc naøy. (5) Veà keát caáu vaø noäi dung chuû yeáu cuûa baùo caùo taøi chính: Trong cheá ñoä keá toaùn Vieät Nam quy ñònh nôï daøi haïn laø caùc khoaûn nôï maø thôøi gian traû nôï treân moät (01) naêm, coøn nôï ngaén haïn laø khoaûn tieàn maø doanh nghieäp coù traùch nhieäm traû trong voøng moät chu kyø hoaït ñoäng kinh doanh bình thöôøng hoaëc trong voøng moät naêm. Nhö vaäy, xeùt veà ñieàu kieän ñeå xaùc ñònh moät khoaûn nôï ngaén haïn hay daøi haïn, thì quy ñònh cuûa chuaån möïc quoác teá veà keá toaùn coù noäi dung roäng hôn vaø do ñoù toû ra phuø hôïp hôn so vôùi quy ñònh cuûa Vieät Nam. Theo quy ñònh cuûa chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam, nguoàn voán chuû sôû höõu goàm: Voán cuûa caùc nhaø ñaàu tö, thaëng dö voán coå phaàn, lôïi nhuaän giöõ laïi, caùc quyõ, lôïi nhuaän chöa phaân phoái, cheânh leäch tyû giaù vaø cheânh leäch ñaùnh giaù laïi taøi saûn. Rieâng ñoái vôùi coâng ty coå phaàn, chuaån möïc quoác teá veà keá toaùn ñöa ra moät soá vaán ñeà nhö: Voán coå phaàn laø phaàn giaù trò coøn laïi cuûa taøi saûn sau khi tröø ñi moïi khoaûn coâng nôï. Treân baûng caân ñoái keá toaùn, voán coå phaàn ñöôïc phaân thaønh töøng nhoùm nhö: voán cuûa doanh nghieäp do caùc coå ñoâng ñoùng goùp, lôïi nhuaän ñeå laïi, khoaûn döï tröõ veà phaân chia lôïi nhuaän vaø caùc khoaûn döï tröõ veà ñieàu chænh baûo toaøn 17 voán coù theå ñöôïc trình baøy rieâng. Caùch phaân nhoùm nhö vaäy coù theå phuø hôïp vôùi caùc yeâu caàu ra quyeát ñònh kinh teá cuûa ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính khi chuùng chæ ra caùc giôùi haïn veà phaùp lyù hoaëc caùc giôùi haïn khaùc veà naêng löïc cuûa doanh nghieäp trong vieäc phaân phoái hoaëc aùp duïng caùc hình thöùc goùp voán khaùc, chuùng coù theå phaûn aùnh moät thöïc teá laø caùc beân tham gia goùp voán cuûa doanh nghieäp coù quyeàn lôïi khaùc nhau khi nhaän coå töùc hoaëc nhaän laïi phaàn goùp voán. Giaù trò voán coå phaàn trong baûng caân ñoái keá toaùn phuï thuoäc vaøo caùch xaùc ñònh ñaùnh giaù taøi saûn vaø coâng nôï. Thoâng thöôøng giaù trò voán coå phaàn chæ truøng hôïp töông öùng vôùi toång trò giaù coå phieáu hoaëc toång soá tieàn coù theå thu ñöôïc töø vieäc thanh lyù daàn caùc taøi saûn roøng treân cô sôû khaùi nieäm doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng. Theo IAS 1, caùc thoâng tin toái thieåu sau ñaây phaûi ñöôïc dieãn giaûi taïi baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh hoaëc phaàn ghi chuù: doanh thu, lôïi nhuaän, caùc chi phí taøi chính thuaàn, thu töø caùc khoaûn ñaàu tö, laõi hoaëc loã tröôùc thueá trong nieân ñoä, thueá lôïi töùc, coå phaàn thieåu soá, laõi hay loã thuaàn töø caùc hoaït ñoäng bình thöôøng, caùc khoaûn muïc baát thöôøng, laõi hay loã trong nieân ñoä. IAS cuõng quy ñònh phaûi trình baøy treân baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh hoaëc phaàn ghi chuù caùc khoaûn sau ñaây: - Vieäc phaân tích caùc khoaûn chi phí vaø thu nhaäp ñöôïc söû duïng trong quaù trình tính lôïi nhuaän töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh thoâng qua vieäc phaân loaïi döïa treân tính chaát hoaëc chöùc naêng caùc khoaûn chi phí trong noäi boä doanh nghieäp. - Moät baûng phaân tích chi tieát veà thu nhaäp töø caùc khoaûn ñaàu tö, phaûn aùnh caùc khoaûn laõi hoaëc loã cuûa coâng ty con (neáu baùo caùo chöa ñöôïc hôïp nhaát), laõi hoaëc loã töø caùc coâng ty thaønh vieân vaø lieân doanh theo phöông phaùp voán coå phaàn, thu nhaäp töø laõi tieàn cho vay töø caùc khoaûn ñaàu tö khaùc. - Laõi treân moãi coå phieáu ñaõ thanh toaùn hoaëc döï kieán, cho nieân ñoä keá toaùn cuûa baùo caùo taøi chính. 18 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1: Vò trí, vai troø cuûa thoâng tin kinh teá trong baát kyø neàn kinh teá naøo cuõng ñeàu cöïc kyø quan troïng, ñaëc bieät trong thôøi ñaïi ngaøy nay, khi khoa hoïc kyõ thuaät ngaøy caøng phaùt trieån, ñieàu naøy laïi caøng ñöôïc khaúng ñònh. Baùo caùo taøi chính laø moät boä phaän chuû yeáu cuûa baùo caùo keá toaùn ñöôïc hình thaønh töø vieäc ghi nhaän, phaûn aûnh, tính toaùn, ño löôøng, toång hôïp cuûa nghieäp vuï keá toaùn taøi chính nhaèm chuû yeáu cung caáp caùc thoâng tin taøi chính höõu ích cho caùc ñoái töôïng söû duïng beân ngoaøi doanh nghieäp. Keá toaùn ñöôïc phaùt sinh vaø phaùt trieån trong nhöõng moâi tröôøng keá toaùn cuï theå vôùi caùc yeáu toá laøm taùc ñoäng ñeán hoaït ñoäng cuûa keá toaùn. Tuy nhieân, nhöõng thoâng tin cuûa keá toaùn chæ thöïc söï höõu ích khi noù ñaùp öùng ñöôïc caùc tieâu chuaån nhö: Deã hieåu, thích hôïp, ñaùng tin caäy, deã söû duïng. Nhöõng thoâng tin naøy ñaõ ñöôïc quy ñònh thaønh noäi dung cuï theå trong chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam vöøa ñeå phuïc vuï vieäc cung caáp thoâng tin theo ñaëc thuø cuûa neàn kinh teá nöôùc ta, vöøa ñaûm baûo vaøo söï hoaø nhaäp chung vôùi keá toaùn quoác teá. 19 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG VIEÄC VAÄN DUÏNG CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM. 2.1 Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng baùo caùo taøi chính vaø caùc chuaån möïc keá toaùn taïi Vieät Nam: Cuøng vôùi quaù trình chuyeån ñoåi cô cheá quaûn lyù kinh teá nöôùc ta töø keá hoaïch hoaù taäp trung sang cô cheá thò tröôøng coù söï ñieàu tieát vó moâ cuûa Nhaø nöôùc, heä thoáng keá toaùn nöôùc ta vôùi tö caùch laø coâng cuï quaûn lyù cuõng töøng böôùc ñöôïc ñoåi môùi. Khôûi ñaàu töø Quyeát ñònh 233 CP ngaøy 1/12/1970 vaøo thôøi kyø keá haïch hoaù taäp trung ñeán khi thöïc söï ñi vaøo cô cheá thò tröôøng, ñöôïc ñaùnh daáu baèng Quyeát ñònh 1141/TC/QÑ/CÑKT ban haønh ngaøy 1/1/1995 cuûa Boä Taøi chính, heä thoáng keá toaùn nöôùc ta töøng böôùc ñöôïc ñoåi môùi, ñaëc bieät laø heä thoáng baùo caùo taøi chính. Ñöôïc xaây döïng treân cô sôû cuûa quan ñieåm vaø nhaän thöùc môùi veà ñoái töôïng söû duïng thoâng tin trong neàn kinh teá thò tröôøng, caùc chæ tieâu trong baùo caùo taøi chính ñöôïc xaây döïng vöøa nhaèm ñaùp öùng nhu caàu kieåm tra, kieåm soaùt cuûa Nhaø nöôùc, vöøa ñaùp öùng nhu caàu ñaùnh giaù thöïc traïng taøi chính cuûa doanh nghieäp, giuùp cho ñoái töôïng quan taâm ñeán hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp coù theå ñöa ra quyeát ñònh phuø hôïp. Tuy nhieân, nhöõng quy ñònh mang tính nguyeân taéc, chuaån möïc veà hình thöùc vaên baûn khoâng ñöôïc quy ñònh rieâng reõ neân hieäu löïc phaùp lyù chöa cao. Haïn cheá naøy neáu nhö khoâng ñöôïc khaéc phuïc kòp thôøi seõ laøm cho keá toaùn khoâng theå xöùng ñaùng vôùi vò theá coâng cuï quaûn lyù quan troïng, thuùc ñaåy quaù trình môû cöûa, hoäi nhaäp kinh teá vôùi quoác teá vaø khu vöïc, thu huùt caùc nguoàn taøi chính töø beân ngoaøi ñeå phaùt trieån, taêng tröôûng kinh teá. Nhaän thöùc roõ ñieàu naøy, töø hôn möôøi naêm qua, Chính phuû, Boä Taøi chính ñaõ chæ ñaïo, trieån khai tích cöïc coâng cuoäc ñoåi môùi caên baûn heä thoáng keá toaùn. Nhöõng