Tài liệu Một số giải pháp nhằm mở rộng thị trường xuất khẩu của công ty que hàn điện việt đức

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp Lêi më ®Çu Doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ mét tÕ bµo cña nÒn kinh tÕ, lµ n¬i trùc tiÕp s¶n xuÊt ra cu¶ vËt chÊt cho x· héi. TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp trong mäi thêi kú ®Òu ph¶i c¹nh tranh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, nhÊt lµ trong c¬ chÕ thÞ tr-êng hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp lu«n ph¶i c¹nh tranh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn kh«ng chØ dùa vµo néi lùc còng nh- dùa vµo thÞ tr-êng hiÖn cã mµ lu«n ph¶i v-¬n tíi thÞ tr-êng n-íc ngoµi ®Ó cã ®-îc nh÷ng c¬ héi míi vµ tiÒm lùc míi. V× vËy mµ c«ng t¸c më réng thÞ tr-êng lµ vÊn ®Ò quan träng hiÖn nay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vµ ®Æc biÖt ®èi víi doanh nghiÖp cã ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t lîi nhuËn bÞ chia sÎ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i v-¬n tíi thÞ tr-êng míi nh»m khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh míi Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hµng ho¸ ®-îc s¶n xuÊt ra víi khèi l-îng lín cung v-ît qu¸ cÇu v× thÕ kh©u tiªu thô hµng ho¸ cã ý nghÜa quan träng h¬n c¶. Víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ó xuÊt khÈu kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc duy tr× mµ ph¶i tÝnh ®Õn viÖc më réng thÞ tr-êng xuÊt khÈu nh»m ®¸p øng yªu cÇu tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Më réng thÞ tr-êng ®ång nghÜa víi viÖc t×m ®Çu ra cho s¶n phÈm gióp hµng ho¸ ®-îc l-u th«ng b×nh th-êng, t¨ng thu nhËp cho ng-êi lao ®éng kÝch cÇu cho nÒn kinh tÕ C«ng Ty Que Hµn §iÖn ViÖt -§øc lµ c«ng ty s¶n xuÊt kinh doanh s¶n phÈm s¶n xuÊt chñ yÕu lµ c¸c que hµn 1 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp ®iÖn ,d©y hµn phôc vô cho phÇn lín nhu cÇu tiªu dïng trong n-íc. Cïng víi xu thÕ toµn cÇu ho¸ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c«ng ty ®· më réng thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm ra ngoµi thÕ giíi. §øng tr-íc xu thÕ quèc tÕ ho¸ cña ho¹t ®éng kinh doanh, vµ nhËn thøc ®-îc vai trß cña viÖc më réng thÞ tr-êng quèc tÕ ®èi víi C«ng Ty Que Hµn §iÖn ViÖt -§øc, em ®· ®i s©u vµo t×m hiÓu vµ chän ®Ò tµi h-íng c«ng ty tíi ho¹t ®éng më réng thÞ tr-êng quèc tÕ §-îc sù gióp ®ì cña thÇy gi¸o Th.S : §µm Quang Vinh vµ sù h-íng dÉn cña c¸c anh chÞ, chó b¸c trong C«ng Ty Que Hµn §iÖn ViÖt -§øc em ®· ®· hoµn thµnh chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp víi ®Ò tµi "Mét sè gi¶i ph¸p nh»m më réng thÞ tr-êng xuÊt khÈu cña C«ng Ty Que Hµn §iÖn ViÖt -§øc " Chuyªn ®Ò nµy gåm cã ba ch-¬ng sau: Ch-¬ngI : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ thÞ tr-êng, xuÊt khÈu vµ ho¹t ®éng më réng thÞ tr-êng xuÊt khÈu Ch-¬ngII : Thùc tr¹ng ho¹t ®éng më réng thÞ tr-êng xuÊt khÈu cña C«ng Ty Que Hµn §iÖn ViÖt -§øc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y Ch-¬ngIII : Mét sè gi¶i ph¸p nh»m më réng thÞ tr-êng xuÊt khÈu cña C«ng Ty Que Hµn §iÖn ViÖt -§øc 2 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp Ch-¬ngI : nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ thÞ tr-êng- xuÊt khÈu vµ ho¹t ®éng më réng thÞ tr-êng xuÊt khÈu I. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ thÞ tr-êng Trong thêi kú ®Êt n-íc më cöa vµ xu h-íng khu vùc hãa, toµn cÇu ho¸ ®ang t¹o ra c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp tù do kinh doanh trªn thÞ tr-êng néi ®Þa vµ thÞ tr-êng quèc tÕ. Tuy nhiªn ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®-îc lµ mét ®iÒu rÊt khã kh¨n v× c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cßn nhiÒu bì ngì tr-íc thÒm cña xu h-íng toµn cÇu ho¸ ho¹t ®éng kinh doanh. Toµn cÇu ho¸ më ra nhiÒu c¬ héi vµ tiÒm n¨ng míi song còng dÉn ®Õn ®iÒu kiÖn kinh doanh víi møc ®é c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t, thÞ tr-êng th-êng xuyªn biÕn ®éng. V× vËy, mçi doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn tèt h¬n trªn thÞ tr-êng trong n-íc vµ thÞ tr-êng quèc tÕ ®ßi hái mçi doanh nghiÖp mçi nhµ kinh tÕ ph¶i n¾m b¾t ®-îc, hiÓu biªt ®-îc b¶n chÊt cña thÞ tr-êng 1. ThÕ nµo lµ thÞ tr-êng ThÞ tr-êng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ kh¸ch quan, g¾n bã chÆt chÏ víi kh¸i niÖm ph©n c«ng lao ®éng x· héi. ë ®©u cã ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ s¶n xuÊt hµng ho¸ th× ë ®ã cã thÞ tr-êng. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng ®· cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm, c¸ch nh×n nhËn, hiÓu biÕt kh¸c nhau vÒ thÞ tr-êng. Víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸ kh¸i niÖm thÞ tr-êng ngµy cµng ®-îc nghiªn cøu t×m hiÓu s©u vµ ®iÒu ®ã gióp nã ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n Theo c¸ch hiÓu cæ ®iÓn ‘ThÞ tr-êng ®-îc xem nh- lµ n¬i diÔn ra c¸c quan hÖ trao ®æi mua b¸n hµng ho¸, nã ®-îc g¾n víi kh«ng gian, thêi gian ®Þa ®iÓm cô thÓ ". Nh- vËy tr-íc ®©y nãi tíi thÞ tr-êng th× ng-êi ta th-êng h×nh dung ra thÞ tr-êng nh- lµ mét c¸i chî hay nhá h¬n lµ mét cña hµng hoÆc mét ®Þa ®iÓm cô thÓ ®Ó ng-êi mua vµ ng-êi b¸n gÆp nhau tiÕn hµnh trao ®æi mua b¸n Ngµy nay khi mµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi diÔn ra m¹nh mÏ s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn, c¸c quan hÖ trao ®æi mua b¸n ngµy cµng ®a d¹ng vµ phøc t¹p th× kh¸i niÖm thÞ tr-êng còng ®-îc c¸c nhµ kinh tÕ häc nh×n nhËn mét c¸ch ph¸t triÓn h¬n " thÞ tr-êng lµ mét qu¸ tr×nh mµ ng-êi mua 3 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp vµ ng-êi b¸n t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶ vµ l-îng hµng ho¸ mua b¸n". Nh- vËy ë ®©y thÞ tr-êng kh«ng cßn lµ mét ®Þa ®iÓm hay mét n¬i cô thÓ mµ nã lµ mét ho¹t ®éng t-¬ng t¸c gi÷a cung vµ cÇu ®Ó t¹o nªn gi¸ c¶ Theo quan ®iÓm cña M¸c th× : ‘thÞ tr-êng lµ tæng thÓ cña nhu cÇu hoÆc tËp hîp nhu cÇu vÒ mét hµng ho¸ nµo ®ã, lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng mua b¸n hµng ho¸ b»ng tiÒn tÖ ‘ Theo tõ ®iÓn kinh tÕ ViÖt Nam : ‘ ThÞ tr-êng lµ n¬i l-u th«ng tiÒn tÖ lµ toµn bé c¸c giao dÞch mua b¸n hµng ho¸" Theo ®Þnh nghÜa cña hiÖp héi qu¶n trÞ Hoa Kú : ‘ThÞ tr-êng lµ tæng hîp c¸c lùc l-îng vµ c¸c ®iÒu kiÖn trong ®ã ng-êi mua vµ ng-êi b¸n thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh chuyÓn hµng ho¸ dÞch vô tõ ng-êi b¸n sang ng-êi mua’ Nh÷ng kh¸i niÖm trªn cïng diÔn t¶ cho thÞ tr-êng chung, nã ®-îc xem xÐt d-íi gãc ®é cña nh÷ng nhµ ph©n tÝch kinh tÕ theo gi¸c ®é quan lý vÜ m« nÒn kinh tÕ Theo quan ®iÓm cña Marketing, d-íi gi¸c ®é qu¶n trÞ doanh nghiÖp xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu x¸c ®Þnh thÞ tr-êng ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh trong kinh doanh th× kh¸i niÖm thÞ tr-êng ®-îc ph¸t biÓu nh- sau :’ thÞ tr-êng bao gåm tÊt c¶ c¸c kh¸ch hµng tiÒm n¨ng cïng cã mét nhu cÇu hay mong muèn cô thÓ, s½n sµng vµ cã kh¶ n¨ng tham gia trao ®æi ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu vµ mong muèn ®ã ‘ Tãm l¹i dï xÐt ë nhµ ho¹ch ®Þnh kinh tÕ vÜ m« hay nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp th× thÞ tr-êng ph¶i héi tô ®ñ ba yÕu tè sau : - Ph¶i cã kh¸ch hµng - kh¸ch hµng ph¶i cã nhu cÇu ch-a ®-îc tho¶ m·n - kh¸ch hµng ph¶i cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cho viÖc mua hµng 2. Ph©n lo¹i thÞ tr-êng 2.1 Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt Theo tÝnh chÊt ng-êi ta thµnh thÞ tr-êng c¸c khu vùc I vµ thÞ tr-êng c¸c khu vùc II. C¸ch ph©n lo¹i nµy dùa trªn sù tån t¹i cña hai hÖ thèng x· héi tån t¹i song song tr-íc ®©y 4 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp ThÞ tr-êng khu vùc I lµ thÞ tr-êng mµ hµng ho¸ ®-îc bu«n b¸n trong ph¹m vi c¸c n-íc x· héi chñ nghÜa ThÞ tr-êng khu vùc II lµ thÞ tr-êng mµ hµng ho¸ ®-îc bu«n b¸n ngoµi ph¹m vi c¸c n-íc x· héi chñ nghÜa 2.2 Ph©n lo¹i thÞ tr-êng theo ®èi t-îng mua b¸n ThÞ tr-êng hµng ho¸ : ®©y lµ thÞ tr-êng cã quy m« lín nhÊt, rÊt phøc t¹p vµ tinh vi. Trong thÞ tr-êng nµy diÔn ra c¸c ho¹t ®éng mua b¸n hµng ho¸ víi môc tiªu tho¶ m·n nhu cÇu vÒ vËt chÊt ThÞ tr-êng tiÒn tÖ, tÝn dông lµ n¬i diÔn ra c¸c lo¹i ho¹t ®éng trao ®æi tiÒn tÖ tr¸i phiÕu ....Víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®©y lµ mét thÞ tr-êng quan träng quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña x· héi ThÞ tr-êng lao ®éng : ë ®©y xuÊt hiÖn mèi quan hÖ vÒ mua b¸n søc lao ®éng. ThÞ tr-êng nµy g¾n víi nh©n tè con ng-êi, nh©n c¸ch, t©m lý, thÞ hiÕu....ThÞ tr-êng nµy chÞu ¶nh h-ëng cña mét sè quy luËt ®Æc thï. ThÞ tr-êng chÊt s¸m diÔn ra sù trao ®æi tri thøc, mua b¸n b¶n quyÒn kü thuËt, b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ ....D-íi sù ph¸t triÓn nh- vò b·o cña c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ, kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn ®¹i th× thÞ tr-êng nµy trë thµnh träng ®iÓm, quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn tri thøc cña toµn nh©n lo¹i 2.3 Ph©n lo¹i theo ph¹m vi ThÞ tr-êng quèc tÕ : lµ n¬i c¸c c«ng ty ®a quèc gia vµ xuyªn quèc gia tham gia kinh doanh, lµ n¬i giao l-u kinh tÕ quèc tÕ lµ n¬i x¸c ®Þnh gi¸ c¶ quèc tÕ cña hµng ho¸. Ngoµi nh÷ng quy luËt cña thÞ tr-êng, thÞ tr-êng quèc tÕ cßn chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c th«ng lÖ quèc tÕ vµ tËp qu¸n quèc tÕ ThÞ tr-êng quèc gia lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng mua b¸n trong ph¹m vi quèc gia thÞ tr-êng nµy lµ thÞ phÇn cña thÞ tr-êng quèc tÕ chÞu sù biÕn ®éng còng nh- chi phèi cña tõng quèc gia. Ngµy nay hÇu nh- kh«ng cã thÞ tr-êng quèc gia tån t¹i ®éc lËp, víi xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi c¸c quèc gia tÊt yÕu ph¶i héi nhËp 2.4 Ph©n lo¹i theo gãc ®é sö dông hµng ho¸ 5 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp ThÞ tr-êng t- liÖu tiªu dïng : nh÷ng mÆt hµng phôc vô ®êi sèng tiªu dïng cña x· héi ®Òu ®-îc mua b¸n trao ®æi qua thÞ tr-êng nµy. §©y lµ ho¹t ®éng cuèi cïng nh»m tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng, víi møc sèng ngµy cµng cao, thÞ tr-êng ngµy cµng më réng ThÞ tr-êng t- liÖu s¶n xuÊt : §©y lµ thÞ tr-êng cung øng c¸c t- liÖu s¶n xuÊt lµm nÒn t¶ng cho cho sù ph¸t triÓn cña x· héi, lµ tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng tiªu dïng hµng ho¸ , thÞ tr-êng nµy t¹o ra lîi nhuËn gi¸n tiÕp thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ®i lªn 3. Vai trß cña thÞ tr-êng ®èi víi doanh nghiÖp Tr-íc ®©y trong nÒn kinh tÕ c¸c doanh nghiÖp kh«ng cÇn quan träng vÒ thÞ tr-êng v× hµng ho¸ khi ®ã khan hiÕm, kh«ng ®ñ cung øng cho nhu cÇu tiªu dïng, h¬n n÷a mäi s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®-îc s¶n xuÊt theo chØ tiªu ph¸p lÖnh s¶n phÈm b¸n ®-îc hay kh«ng doanh nghiÖp kh«ng cÇn quan t©m. ngµy nay trong qu¸ tr×nh c¶i tæ nÒn kinh tÕ mçi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i tù h¹ch to¸n lç l·i, ph©n tÝch nhu cÇu cña ng-êi tiªu dïng ®Ó ®¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt víi lîi nhuËn cao nhÊt. ThÞ tr-êng g¾n liÒn víi sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña doanh nghiÖp, hµng ho¸ s¶n xuÊt ra kh«ng l-u th«ng ®-îc trªn thÞ tr-êng tøc lµ ®ång tiÒn cña doanh nghiÖp bá ra bÞ ø ®äng trong gi¸ trÞ hµng ho¸, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ ®ång tiÒn cña doanh nghiÖp ®· bÞ chÕt, kh«ng quay vßng ®-îc, doanh nghiÖp sÏ bÞ ngõng ho¹t ®éng trong khi vÉn ph¶i trang tr¶i nh÷ng chi phÝ vÒ khÊu hao, nh©n c«ng…V× vËy thÞ tr-êng bªn c¹nh viÖc gióp cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng mét c¸ch nhÞp nhµng, nã cßn yÕu tè mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp ngµy nay rÊt ®a d¹ng vÒ quy m«, víi tõng quy m« kh¸c nhau c¸c doanh nghiÖp ph¶i lùa chän nh÷ng m¶ng thÞ tr-êng riªng cho m×nh. Trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n c¹nh tranh nhau ®Ó giµnh giËt vµ gi÷ lÊy mét m¶ng thÞ tr-êng thÝch hîp cho m×nh. §Ó cã ®-îc mét m¶ng thÞ tr-êng thÝch hîp cho doanh nghiÖp m×nh doanh nghiÖp cã thÓ sö dông c¸c c¸ch sau: 6 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp - Doanh nghiÖp cã thÓ c¹nh tranh ®¸nh bËt ®èi thñ ®Ó chiÕm lÊy thÞ tr-êng. §©y th-êng lµ nh÷ng doanh nghiÖp lín cã lîi thÕ c¹nh tranh cao, giµ giÆn kinh nghiÖm trong viÖc c¹nh tranh trªn th-¬ng tr-êng. ë n-íc ta hiÖn nay ®ã th-êng lµ c¸c doanh nghiÖp 100% vèn n-íc ngoµi hoÆc doanh nghiÖp liªn doanh - Doanh nghiÖp cã thÓ tù t¹o ra thÞ tr-êng cho m×nh: + Doanh nghiÖp cã thÓ nghiªn cøu t×m ra nh÷ng ®o¹n thÞ tr-êng cßn ®Ó trèng ®Ó tõ ®ã cã kÕ ho¹ch tËp trung s¶n xuÊt vµo phôc vô cho ®o¹n thÞ tr-êng ®ã + Doanh nghiÖp cã thÓ t¹o ra nhu cÇu cho kh¸ch hµng vÒ mét lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ míi tõ ®ã t¹o ra m¶ng thÞ tr-êng cho m×nh , doanh nghiÖp cã thÓ s¶n xuÊt s¶n phÈm thay thÕ, hoÆc mét lo¹i s¶n phÈm bæ sung ®Ó cung cÊp cho ng-êi tiªu dïng + Doanh nghiÖp cã thÓ më réng thÞ tr-êng cña m×nh sang c¸c khu vùc ®Þa lý kh¸c nhau nh»m khai th¸c nh÷ng lîi thÕ míi vµ nh÷ng c¬ héi míi tõ ®ã cã ®-îc m¶ng thÞ tr-êng thÝch hîp cho m×nh II. Nh÷ng lý luËn vÒ xuÊt khÈu 1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña xuÊt khÈu 1.1 Kh¸i niÖm Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ lµ viÖc b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô cho mét quèc gia kh¸c trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm ph-¬ng tiªn thanh to¸n, víi môc tiªu lµ lîi nhuËn. TiÒn tÖ ë ®©y cã thÓ lµ ngo¹i tÖ ®èi víi mét quèc gia hoÆc víi c¶ hai quèc gia. Môc ®Ých cña ho¹t ®éng nµy lµ thu ®-îc mét kho¶n ngo¹i tÖ dùa trªn c¬ së khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña tõng quèc gia trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Khi viÖc trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia ®Òu cã lîi th× c¸c quèc gia ®Òu tÝch cùc tham gia më réng ho¹t ®éng nµy. 1.2 §Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu 7 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét mÆt cña ho¹t ®éng th-¬ng m¹i quèc tÕ nªn nã còng cã nh÷ng ®Æc tr-ng cña ho¹t ®éng th-¬ng maÞ quèc tÕ vµ nã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng th-¬ng m¹i quèc tÕ kh¸c nh- b¶o hiÓm quèc tÕ, thanh to¸n quèc tÕ, vËn t¶i quèc tÕ...Ho¹t ®éng xuÊt khÈu kh«ng gièng nh- ho¹t ®éng bu«n b¸n trong n-íc ë ®Æc ®iÓm lµ nã cã sù tham gia bu«n b¸n cña ®èi t¸c n-íc ngoµi, hµng ho¸ phôc vô cho nhu cÇu tiªu dïng ë ph¹m vi n-íc ngoµi Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra trªn mäi lÜnh vùc, trong mäi ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ, tõ xuÊt khÈu hµng tiªu dïng cho ®Õn t- liÖu s¶n xuÊt, m¸y mãc hµng ho¸ thiÕt bÞ c«ng nghÖ cao. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng nµy ®Òu nh»m môc tiªu ®em l¹i lîi Ých cho quèc gia nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp tham gia nãi riªng. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra rÊt réng vÒ kh«ng gian vµ thêi gian. Nã cã thÓ diÔn ra trong thêi gian rÊt ng¾n song còng cã thÓ kÐo dµi hµng n¨m, cã thÓ ®-íc diÔn ra trªn phËm vi mét quèc gia hay nhiÒu quèc gia kh¸c nhau. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho quèc gia. Nã kh«ng chØ ®em l¹i lîi Ých cho c¸c doanh nghiÖp mµ cßn gãp phÇn thóc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt trong n-íc nhê tÝch luü tõ kho¶n thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n-íc, ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ th«ng qua c¹nh tranh quèc tÕ. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cßn lµ ph-¬ng tiÖn ®Ó khai th¸c c¸c lîi thÕ vÒ tù nhiªn, vÞ trÝ ®Þa lý, nh©n lùc vµ c¸c nguån lùc kh¸c. Ngoµi ra ho¹t ®éng xuÊt khÈu cßn thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ gi÷a c¸c n-íc vµ ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh héi nhËp nªn kinh tÕ toµn cÇu 2. Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu XuÊt khÈu lµ viÖc b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô cho mét quèc gia kh¸c trªn c¬ dïng tiÒn tÖ lµm ph-¬ng tiÖn thanh to¸n. XuÊt khÈu lµ h×nh thøc c¬ b¶n cña ho¹t ®éng th-¬ng m¹i quèc tÕ nã xuÊt hiÖn rÊt sím vµ ph¸t triÓn c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u,nã diÔn ra trªn mäi lÜnh vùc trong mäi ®iÒu kiÖn kinh tÕ tõ xuÊt khÈu hµng ho¸ ®Õn tiªu dïng cho ®Õn t- liÖu s¶n xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ kü thuËt cao. Ngoµi ra ho¹t ®éng nµy cßn diÔn ra ®èi víi hµng ho¸ 8 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp v« h×nh vµ mÆt hµng nµy ngµy cµng cã xu h-íng chiÕm tû träng cao trong mËu dÞch quèc tÕ Tõ xa x-a con ng-êi ®· ý thøc ®-îc lîi Ých lîi Ých cña ho¹t ®éng trao ®æi mua b¸n gi÷a c¸c quèc gia vµ ®ã lµ khëi nguån cho c¸c lý thuyÕt vÒ xuÊt khÈu 2.1 C¸c lý thuyÕt vÒ xuÊt khÈu * Lý thuyÕt cña Adam Smith vÒ lîi thÕ tuyÖt ®èi. Lý thuyÕt nµy ra ®êi vµo thÕ kû thø 18. Theo quan ®iÓm vÒ lîi thÕ tuyÖt ®èi cña nhµ kinh tÕ häc Adam Smith, mét quèc gia chØ s¶n xuÊt c¸c lo¹i hµng ho¸, mµ viÖc s¶n xuÊt nµy sö dông tèt nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt c¸c tµi nguyªn s½n cã cña quèc gia ®ã. §©y lµ mét trong nh÷ng gi¶i thÝch ®¬n gi¶n vÒ lîi Ých cña th-¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung vµ xuÊt khÈu nãi riªng. Nh-ng trªn thùc tÕ viÖc tiÕn hµnh trao ®æi ph¶i d-a trªn nguyªn t¾c ®«i bªn cïng cã lîi. NÕu trong tr-êng hîp mét quèc gia cã lîi vµ mét quèc gia kh¸c bÞ thiÕt th× hä sÏ tõ chèi tham gia vµo hîp ®ång trao ®æi nµy. Tuy nhiªn, lîi thÕ tuyÕt ®èi cña Adam Smith còng gi¶i thÝch ®-îc mét phÇn nµo ®ã cña viÖc ®em l¹i lîi Ých cña xuÊt khÈu gi÷a c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn. Víi sù ph¸t triÓn m¹mh mÏ cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu mÇy thËp kû võa qua cho thÊy ho¹t ®éng xuÊt khÈu chñ yÕu diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn víi nhau, ®iÒu nµy kh«ng thÓ gi¶i thÝch b»ng lý thuyÕt lîi thÕ tuyÖt ®èi. Trong nh÷ng cè g¾ng ®Ó gi¶i thÝch c¸c c¬ së cña th-¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung vµ xuÊt khÈu nãi riªng, lîi thÕ tuyÖt ®èi chØ cßn lµ mét trong nh÷ng tr-êng hîp cña lîi thÕ so s¸nh. * Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh. Theo nh- quan ®iÓm cña lîi thÕ so s¸nh cña nhµ kinh tÕ häc ng-êi Anh David Ricardo. «ng cho r»ng nÕu mét quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp h¬n so víi hiÖu qu¶ cña quèc gia kh¸c trong viÖc s¶n xuÊt tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm 9 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp th× quèc gia ®ã vÉn cã thÓ tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®Ó t¹o ra lîi Ých. Khi tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu quèc gia ®ã sÏ tham gia vµo viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra chóng Ýt bÊt lîi nhÊt (®ã lµ nh÷ng hµng ho¸ cã lîi thÕ t-¬ng ®èi) vµ nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra chóng cã nh÷ng bÊt lîi h¬n ( ®ã lµ nh÷ng hµng ho¸ kh«ng cã lîi thÕ t-¬ng ®èi). ¤ng b¾t ®Çu víi viÖc chØ ra nh÷ng lîi Ých cña th-¬ng m¹i quèc tÕ do sù chªnh lÖch gi÷a c¸c quèc gia vÒ chi phÝ c¬ héi. "Chi phÝ c¬ héi cña mét hµng ho¸ lµ mét sè l-îng c¸c hµng ho¸ kh¸c ng-êi ta ph¶i bá ®Ó s¶n xuÊt hoÆc kinh doanh thªm vµo mét ®¬n vÞ hµng ho¸ nµo ®ã" * Häc thuyÕt Hecksher- Ohlin Nh- chóng ta ®· biÕt lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cña David Ricardo chØ ®Ò cËp ®Õn m« h×nh ®¬n gi¶n chØ cã hai n-íc vµ viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ chØ víi mét nguån ®Çu vµo lµ lao ®éng. V× thÕ mµ lý thuyÕt cña David Ricardo ch-a gi¶i thÝch mét c¸ch râ rµng vÒ nguån gèc còng nh- lµ l¬Þ Ých cña c¸c ho¹t ®éng xuÊt kh©utrong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i. §Ó ®i tiÕp con ®-êng cña c¸c nhµ khoa häc ®i tr-íc hai nhµ kinh tÕ häc ng-êi Thuþ §iÓn ®· bæ sung m« h×nh míi trong ®ã «ng ®· ®Ò cËp tíi hai yÕu tè ®Çu vµo lµ vèn vµ lao ®éng. Häc thuyÕt Hecksher- Ohlin ph¸t biÓu: Mét n-íc sÏ xuÊt khÈu lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra chóng sö dông nhiÒu yÕu tè rÎ vµ t-¬ng ®èi s½n cña n-íc ®ã vµ nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra chóng cÇn nhiÒu yÕu d¾t vµ t-¬ng ®èi khan hiÕm ë quèc gia ®ã. Hay nãi mét c¸ch kh¸c mét quèc gia t-¬ng ®èi giµu lao ®éng sÏ s¶n xuÊt 10 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp hµng ho¸ sö dông nhiÒu lao ®éng vµ nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ sö dông nhiÒu vèn. VÒ b¶n chÊt häc thuyÕt Hecksher- Ohlin c¨n cø vÒ sù kh¸c biÖt vÒ t×nh phong phó vµ gi¸ c¶ t-¬ng ®èi cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù kh¸c biÖt vÒ gi¸ c¶ t-¬ng ®èi cña hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia tr-íc khi cã c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®Ó chØ râ lîi Ých cña c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu. sù kh¸c biÖt vÒ gi¸ c¶ t-¬ng ®èi cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµ gi¸ c¶ t-¬ng ®èi cña c¸c hµng ho¸ sau ®ã sÏ ®-îc chuyÓn thµnh sù kh¸c biÖt vÒ gi¸ c¶ tuyÖt ®èi cña hµng ho¸. Sù kh¸c biÖt vÒ gݸ c¶ tuyÖt ®èi cña hµng ho¸ lµ nguån lîi cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Nãi mét c¸ch kh¸c, mét quèc gia dï ë trong t×nh huèng bÊt lîi vÉn cã thÓ t×m ra ®iÓm cã lîi ®Ó khai th¸c. B»ng viÖc khai th¸c c¸c lîi thÕ nµy c¸c quèc gia tËp trung vµo viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng cã lîi thÕ t-¬ng ®èi vµ nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng kh«ng cã lîi thÕ t-¬ng ®èi. Sù chuyªn m«n ho¸ trong s¶n xuÊt nµy lµm cho mçi quèc gia khai th¸c ®-îc lîi thÕ cña m×nh mét c¸ch tèt nhÊt, gióp tiÕt kiÖm ®-îc nh÷ng nguån lùc nh- vèn, lao ®éng, tµi nguyªn thiªn nhiªn…trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸. ChÝnh v× vËy trªn quy m« toµn thÕ giíi th× tæng s¶n phÈm còng sÏ t¨ng. Tõ nh÷ng lý thuyÕt vÒ xuÊt khÈu trªn ta thÊy r»ng vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®· ®-îc t×m hiÓu vµ nhËn biÕt rÊt sím bëi c¸c nhµ kinh tÕ häc. Qua qu¸ trÝnh ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nh÷ng quan ®iÓm vÒ vai trß xuÊt khÈu ngµy cµng hoµn thiÖn. Ngµy nay ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ 2.2. Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®èi víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu Nh- chóng ta ®· biÕt xuÊt khÈu hµng ho¸ xuÊt hiÖn tõ rÊt sím. Nã lµ ho¹t ®éng bu«n b¸n trªn ph¹m vi gi÷a c¸c quèc gia víi nhau(quèc tÕ). Nã kh«ng ph¶i lµ hµnh vi bu«n b¸n riªng lÎ, ®¬n ph-¬ng mµ ta cã c¶ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ bu«n b¸n trong tæ chøc th-¬ng m¹i toµn cÇu. Víi môc tiªu lµ tiªu thô s¶n phÈm cña mét doanh nghiÖp nãi riªng c¶ quèc gia nãi chung. 11 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét néi dung chÝnh cña ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng vµ lµ ho¹t ®éng ®Çu tiªn cña th-¬ng m¹i quèc tÕ. XuÊt khÈu cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña tõng quèc gia còng nh- trªn toµn thÕ giíi. XuÊt khÈu hµng ho¸ n»m trong lÜnh vùc l-u th«ng hµng ho¸ lµ mét trong bèn kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt më réng. §©y lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña n-íc nµy víi n-íc kh¸c. Cã thÓ nãi sù ph¸t triÓn cña cña xuÊt khÈu sÏ lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc chÝnh ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt. Tr-íc hÕt, xuÊt khÈu b¾t nguån tõ sù ®a d¹ng vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiÖn cña s¶n xuÊt gi÷a c¸c n-íc, nªn chuyªn m«n ho¸ mét sè mÆt hµng cã lîi thÕ vµ nhËp khÈu c¸c mÆt hµng kh¸c tõ n-íc ngoµi mµ s¶n xuÊt trong n-íc kÐm lîi thÕ h¬n th× ch¾c ch¾n sÏ ®em l¹i lîi nhuÇn lín h¬n. §iÒu nµy ®-îc thÓ hiÖn b»ng lý thuyÕt sau. 2.3. Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®èi víi nÒn kinh tÕ mçi quèc gia XuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng tè t¹o ®µ, thóc ®Èy sù t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia. Theo nh- hÇu hÕt c¸c lý thuyÕt vÒ t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Òu kh¼ng ®Þnh vµ chØ râ ®Ó t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ mçi quèc gia cÇn cã bèn ®iÒu kiÖn lµ nguån nh©n lùc, tµi nguyªn, vèn, kü thuËt c«ng nghÖ. Nh-ng hÇu hÕt c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn (nh- ViÖt Nam ) ®Òu thiÕu vèn, kü thuËt c«ng nghÖ. Do vËy c©u hái ®Æt ra lµm thÕ nµo ®Ó cã vèn vµ c«ng nghÖ - XuÊt khÈu t¹o nguån vèn cho nhËp khÈu, phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. §èi víi mäi quèc gia ®ang ph¸t triÓn th× b-íc ®i thÝch hîp nhÊt lµ ph¶i c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nghÌo lµn l¹c hËu chËn ph¸t triÓn. Tuy nhiªn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i cã mét l-îng vèn lín ®Ó nhËp khÈu c«ng nghÖ thiÕt bÞ tiªn tiÕn. 12 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp Thùc tÕ cho thÊy, ®Ó cã nguån vèn nhËp khÈu mét n-íc cã thÓ sö dông nguån vèn huy ®éng chÝnh nh- sau: + §Çu t- n-íc ngoµi, vay nî c¸c nguån viÖn trî + Thu tõ c¸c ho¹t ®éng du lÞch dÞch vô thu ngo¹i tÖ trong n-íc + Thu tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu TÇm quan träng cña vèn ®Çu t- n-íc ngoµi th× kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn ®-îc, song viÖc huy ®éng chóng kh«ng ph¶i rÔ dµng. Sö dông nguån vèn nµy, c¸c n-íc ®i vay ph¶i chÞu thiÖt thßi, ph¶i chÞu mét sè ®iÒu kiÖn bÊt lîi vµ sÏ ph¶i tr¶ sau nµy. Bëi v× vËy xuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng t¹o mét nguån vèn rÊt quan träng nhÊt. XuÊt khÈu t¹o tiÒn ®Ò cho nhËp khÈu, nã quyÕt ®Þnh ®Õn qui m« tèc ®é t¨ng tr-ëng cña ho¹t ®éng nhËp khÈu. ë mét sè n-íc mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu cña t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn lµ do thiÕu tiÒm n¨ng vÒ vèn do ®ã hä cho nguån vèn ë bªn ngoµi lµ chñ yÕu, song mäi c¬ héi ®Çu t- vay nî vµ viÖn trî cña n-íc ngoµi chØ thuËn lîi khi chñ ®Çu t- vµ ng-êi cho vay thÊy ®-îc kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu – nguån vèn duy nhÊt ®Ó tr¶ nî thµnh hiÖn thùc . - XuÊt khÈu thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn D-íi t¸c ®éng cña xuÊt khÈu, c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña thÕ giíi ®· vµ ®ang thay ®æi m¹nh mÏ. XuÊt khÈu lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c quèc gia tõ n«ng nghiÖp chuyÓn sang c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Cã hai c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Thø nhÊt, chØ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm thõa so víi nhu cÇu tiªu dïng néi ®Þa. Trong tr-êng hîp nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu vµ chËm ph¸t triÓn s¶n xuÊt vÒ c¬ b¶n ch-a ®ñ tiªu dïng, nÕu chØ thô ®éng chê ë sù d- thõa ra cña s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu chØ bã hÑp trong ph¹m vi nhá vµ t¨ng tr-ëng chËm, do ®ã c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã c¬ héi ph¸t triÓn. 13 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp Thø hai, coi thÞ tr-êng thÕ giíi ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. Quan ®iÓm nµy t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ thóc ®Èy xuÊt khÈu. Nã thÓ hiÖn: + XuÊt khÈu t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c ngµnh cïng cã c¬ héi ph¸t triÓn. §iÒu nµy cã thÓ th«ng qua vÝ dô nh- khi ph¸t triÓn ngµnh dÖt may xuÊt khÈu, c¸c ngµnh kh¸c nh- b«ng, kÐo sîi, nhuém, tÈy…sÏ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. + xuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ tr-êng s¶n phÈm, gãp phÇn æn ®Þnh s¶n xuÊt, t¹o lîi thÕ nhê quy m«. + XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, më réng thÞ tr-êng tiªu dïng cña mét quèc gia. Nã cho phÐp mét quèc gia cã rthÓ tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè l-¬ng lín h¬n nhiÒu lÇn giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña quèc gia ®ã thËm chÝ c¶ nh÷ng mÆt hµng mµ hä kh«ng cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®-îc. + XuÊt khÈu gãp phÇn thóc ®Èy chuyªn m«n ho¸, t¨ng c-êng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña tõng quèc gia. Nã cho phÐp chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. Trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i mang tÝnh toµn cÇu ho¸ nh- ngµy nay, mçi lo¹i s¶n phÈm ng-êi ta nghiªn cøu thö nghiÖm ë n-íc thø nhÊt, chÕ t¹o ë n-íc thø hai, l¾p r¸p ë n-íc thø ba, tiªu thô ë n-íc thø t- vµ thanh to¸n thùc hiÖn ë n-íc thø 5. Nh- vËy, hµng ho¸ s¶n xuÊt ra ë mçi quèc gia vµ tiªu thô ë mét quèc gia cho thÊy sù t¸c ®éng ng-îc trë l¹i cña chuyªn m«n ho¸ tíi xuÊt khÈu. Víi ®Æc ®iªm quan träng lµ tiÒn tÖ s¶n xuÊt sö dông lµm ph-¬ng tiÖn thanh to¸n, xuÊt khÈu gãp phÇn lµm t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ mét quèc gia. §Æc biÖt víi c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ®ång tiÒn kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi th× ngo¹i tÖ cã ®-îc nhê xuÊt khÈu ®ãng vai trß quan träng trong viÖc ®iÒu hoµ vÒ cung cÊp ngo¹i tÖ, æn ®Þnh s¶n xuÊt, qua ®ã gãp phÇn vµo t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. 14 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp - XuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. §èi víi c«ng ¨n viÖc lµm, xuÊt khÈu thu hót hµng triÖu lao ®éng th«ng qua viÖc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. MÆt kh¸c, xuÊt khÈu t¹o ra ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng tiªu dïng ®¸p øng yªu cÇu ngay cµng ®a d¹ng vµ phong phó cña nh©n d©n. - XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. XuÊt khÈu vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ngo¹i giao cã t¸c ®éng qua l¹i, phô thuéc lÉn nhau. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ c¬ së tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c ®Ó x©y dùng c¸c mèi quan hÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i sau nµy, tõ ®ã kÐo theo c¸c mèi quan hÖ kh¸c ph¸t triÓn nh- du lÞch quèc tÕ, b¶o hiÓm quèc tÕ, tÝn dông quèc tÕ… ng-îc l¹i sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nµy l¹i t¸c ®éng trë l¹i ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµm c¬ së h¹ tÇng cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t triÓn. Cã thÓ nãi xuÊt khÈu nãi riªng vµ ho¹t ®éng th-¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung sÏ dÉn tíi nh÷ng sù thay ®æi trong sinh ho¹t tiªu dïng hµng ho¸ cña nÒn kinh tÕ b»ng hai c¸ch: + Cho phÐp khèi l-îng hµng tiªu dïng nhiÒu h¬n víi sè hµng ho¸ ®-îc s¶n xuÊt ra. + KÐo theo sù thay ®æi cã lîi cho phï hîp víi c¸c ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt Tuy nhiªn, tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng quèc gia mµ c¸c t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi c¸c quèc gia kh¸c nhau lµ kh¸c nhau. 2.4. Vai trß cña xuÊt khÈu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Cïng víi sù bïng næi cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu th× xu h-íng v-¬n ra thÞ tr-êng quèc tÕ lµ mét xu h-íng chung cña tÊt c¶ c¸c quèc gia vµ c¸c doanh nghiÖp. XuÊt khÈu 15 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp lµ mét trong nh÷ng con ®-êng quen thuéc ®Ó c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn kÕ ho¹ch bµnh tr-íng, ph¸t triÓn, më réng thÞ tr-êng cña m×nh. XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp më réng thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra. Nhê cã xuÊt khÈu mµ tªn tuæi cña doanh nghiÖp kh«ng chØ ®-îc c¸c kh¸ch hµng trong n-íc biÕt ®Õn mµ cßn cã mÆt ë thÞ tr-êng n-íc ngoµi. XuÊt khÈu t¹o nguån ngo¹i tÖ cho c¸c doanh nghiÖp, t¨ng dù tr÷ qua ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng nhËp khÈu, thay thÕ, bæ sung, n©ng cÊp m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu… phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. XuÊt khÈu ph¸t huy cao ®é tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña c¸n bé XNK còng nh- c¸c ®¬n vÞ tham gia nh-: tÝch cùc t×m tßi vµ ph¸t triÓn c¸c mÆt trong kh¶ n¨ng xuÊt khÈu c¸c thÞ tr-êng mµ doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng th©m nhËp. XuÊt khÈu buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n trÞ kinh doanh. §ång thêi gióp c¸c doanh nghiÖp kÐo dµi tuæi thä cña chu kú sèng cña mét s¶n phÈm. XuÊt khÈu tÊt yÕu dÉn ®Õn c¹nh tranh, theo dâi lÇn nhau gi÷a c¸c ®¬n vÞ tham gia xuÊt khÈu trong vµ ngoµi n-íc. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n buéc c¸c doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu ph¶i n©ng cao chÊt l-îng hµng ho¸ xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp ph¶i chó ý h¬n n÷a trong viÖc h¹ gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, tõ ®ã tiÕt kiÖm c¸c yÕu tè ®Çu vµo, hay nãi c¸ch kh¸c tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc. S¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu gióp doanh nghiÖp thu hót ®-îc thu hót ®-îc nhiÒu lao ®éng b¸n ra thu nhËp æn 16 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp ®Þnh cho ®êi sèng c¸n bé cña c«ng nh©n viªn vµ t¨ng thªm thu nhËp æn ®Þnh cho ®êi sèng c¸n bé cña c«ng nh©n viªn vµ t¨ng thªm lîi nhuËn. Doanh nghiÖp tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã c¬ héi më réng quan hÖ bu«n b¸n kinh doanh víi nhiÒu ®èi t¸c n-íc ngoµi dùa trªn c¬ së ®«i bªn cïng cã lîi. 3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu Trªn thÞ tr-êng thÕ giíi, c¸c nhµ bu«n giao dÞch víi nhau theo nh÷ng c¸ch thøc nhÊt ®Þnh. øng víi mçi ph-¬ng thøc xuÊt khÈu cã ®Æc ®iÓm riªng. Kü thuËt tiÕn hµnh riªng Tuy nhiªn trong thùc tÕ xuÊt khÈu th-êng sö dông mét trong nh÷ng ph-¬ng thøc chñ yÕu sau: 3.1. XuÊt khÈu trùc tiÕp Kh¸i niÖm trùc tiÕp lµ viÖc xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô do chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra hoÆc thu mua tõ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong n-íc tíi kh¸ch hµng n-íc ngoµi th«ng qua c¸c tæ chøc cu¶ m×nh. Trong tr-êng hîp doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu lµ doanh nghiÖp th-¬ng m¹i kh«ng tù s¶n xuÊt ra s¶n phÈm th× viÖc xuÊt khÈu bao gåm hai c«ng ®o¹n: + Thu mua t¹o nguån hµng xuÊt khÈu víi c¸c ®¬n vÞ, ®Þa ph-¬ng trong n-íc. + §µm ph¸n ký kÕt víi doanh nghiÖp n-íc ngoµi, giao hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng víi ®¬n vÞ b¹n. Ph-¬ng thøc nµy cã mét sè -u ®iÓm lµ: th«ng qua ®µm ph¸n th¶o luËn trùc tiÕp dÔ dµng ®i ®Õn thèng nhÊt vµ Ýt x¶y ra nh÷ng hiÓu lÇm ®¸ng tiÕc do ®ã: + Gi¶m ®-îc chi phÝ trung gian do ®ã lµm t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. + Cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ph¸t huy tÝnh ®éc lËp cña doanh nghiÖp. + Chñ ®éng trong viÖc tiªu thô hµng ho¸ s¶n phÈm cña m×nh. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc th× ph-¬ng thøc nµy cßn béc lé mét sè nh÷ng nh-îc ®iÓm nh-: 17 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp + DÔ x¶y ra rñi ro + NÕu nh- kh«ng cã c¸n bé XNK cã ®ñ tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm khi tham gia ký kÕt hîp ®ång ë mét thÞ tr-êng míi hay m¾c ph¶i sai lÇm g©y bÊt lîi cho m×nh. + Khèi l-îng hµng ho¸ khi tham giao giao dÞch th-êng ph¶i lín th× míi cã thÓ bï ®¾p ®-îc chi phÝ trong viÖc giao dÞch. Nh- khi tham gia xuÊt khÈu trùc tiÕp ph¶i chuÈn bÞ tèt mét sè c«ng viÖc. Nghiªn cøu hiÓu kü vÒ b¹n hµng, lo¹i hµng ho¸ ®Þnh mua b¸n, c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch ®-a ra trao ®æi, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ môc tiªu vµ yªu cÇu cña c«ng viÖc. Lùa chän ng-êi cã ®ñ n¨ng lùc tham gia giao dÞch, cÇn nh¾c khèi l-îng hµng ho¸, dÞch vô cÇn thiÕt ®Ó c«ng viÖc giao dÞch cã hiÖu qu¶. 3.2. XuÊt khÈu uû th¸c §©y lµ h×nh thøc kinh doanh trong ®ã ®¬n vÞ XNK ®ãng vai trß lµ ng-êi trung gian thay cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu, tiÕn hµnh lµm c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu do ®ã nhµ s¶n xuÊt vµ qua ®ã ®-îc h-ëng mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh gäi lµ phÝ uû th¸c. H×nh thøc nµy bao gåm c¸c b-íc sau: + Ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu uû th¸c víi ®¬n vÞ trong n-íc. + Ký hîp ®ång xuÊt khÈu, giao hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng bªn n-íc ngoµi. + NhËn phÝ uy th¸c xuÊt khÈu tõ ®¬n vÞ trong n-íc. ¦u ®iÓm cña ph-¬ng thøc nµy: Nh÷ng ng-êi nhËn uû th¸c hiÓu râ t×nh h×nh thÞ tr-êng ph¸p luËt vµ tËp qu¸n ®Þa ph-¬ng, do ®ã hä cã kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh viÖc bu«n b¸n vµ thanh tr¸nh bít uû th¸c cho ng-êi uû th¸c. §èi víi ng-êi nhËn uû th¸c lµ kh«ng cÇn bá vèn vµo kinh doanh t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho nh©n viªn ®ång thêi còng thu ®-îc mét kho¶n tiÒn ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, viÖc sö dông trung gian bªn c¹nh mÆt tÝch cùc nh- ®· nãi ë trªn cßn cã nh÷ng han chÕ ®¸ng kÓ nh- : 18 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp - C«ng ty kinh doanh XNK mÊt ®i sù liªn kÕt trùc tiÕp víi thÞ tr-êng th-êng ph¶i ®¸p øng nh÷ng yªu s¸ch cña ng-êi trung gian. - Lîi nhuËn bÞ chia sÎ 3.3. Bu«n b¸n ®èi l-u (Counter – trade) a. Kh¸i niÖm: Bu«n b¸n ®èi l-u lµ mét trong nh÷ng ph-¬ng thøc giao dÞch xuÊt khÈu trong xuÊt khÈu kÕt hîp chÆc chÏ víi nhËp khÈu, ng-êi b¸n hµng ®ång thêi lµ ngêi mua, l-îng trao ®æi víi nhau cã gi¸ trÞ t-¬ng ®-¬ng. Trong ph-¬ng thøc xuÊt khÈu nµy môc tiªu lµ thu vÒ mét l-îng hµng ho¸ cã gi¸ trÞ t-¬ng ®-¬ng. V× ®Æc ®iÓm nµy mµ ph-¬ng thøc nµy cßn cã tªn gäi kh¸c nhxuÊt nhËp khÈu liªn kÕt, hay hµng ®æi hµng. b. Yªu cÇu: C¸c bªn tham gia bu«n b¸n ®èi l-u lu«n lu«n ph¶i quan t©m ®Õn sù c©n b»ng trong trao ®æi hµng ho¸. Sù cÇn b»ng nµy ®-îc thÓ hiÖn ë nh÷ng khÝa c¹nh sau: - C©n b»ng vÒ mÆt hµng: mÆt hµng quý ®æi lÊy mÆt hµng quý, mÆt hµng tån kho ®æi lÊy mÆt hµng tån kho khã b¸n. - C©n b»ng vÒ gi¸ c¶ so víi gi¸ thùc tÕ nÕu gi¸ hµng nhËp cao th× khi xuÊt ®èi ph-¬ng gi¸ hµng xuÊt khÈu còng ph¶i ®-îc tÝnh cao t-¬ng øng vµ ng-îc l¹i. - C©n b»ng vÒ tæng gi¸ trÞ hµng giao cho nhau: - C©n b»ng vÒ ®iÒu kiÖn giao hµng: nÕu xuÊt khÈu CIF ph¶i nhËp khÈu CIF. c. C¸c lo¹i h×nh bu«n b¸n ®èi l-u Bu«n b¸n ®èi l-u ra ®êi tõ l©u trong lÞch sö quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ, trong ®ã sím nhÊt lµ hµng ®æi dµng vµ trao ®æi bï trõ. NghiÖp vô hµng ®æi hµng (barter): ë hai bªn trao ®æi trùc tiÕp víi nhau nh-ng hµng ho¸ cã gi¸ trÞ t-¬ng ®-¬ng, viÖc giao hµng diÔn ra hÇu nh- ®ång thêi. 19 Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp Tuy nhiªn trong ho¹t ®éng ®æi hµng hiÖn ®¹i ng-êi ta cã thÓ sö dông tiÒn ®Ó thµnh to¸n mét phÇn tiªng hµng h¬n n÷a cã thÓ thu hót 3-4 bªn tham gia. NghiÖp vô bï trõ (Compensation) hai bªn trao ®æi hµng ho¸ víi nhau trªn c¬ së ghi trÞ gi¸ hµng giao, ®Õn cuèi kú h¹n h¹n, hai bªn míi ®èi chiÕu sæ s¸ch, ®èi chiÕu víi gi¸ trÞ giao vµ gi¸ trÞ nhËn. Sè d- th× sè tiÒn ®ã ®-îc gi÷ l¹i ®Ó chi tr¶ theo yªu cÇu cña bªn chñ nî. NghiÖp vô mua ®èi l-u (Counper – Purchase) mét bªn tiÕn hµnh cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn, b¸n thµnh phÈm nguyªn vËt liÖu. NghiÖp vô nµy th-êng ®-îc kÐo dµi tõ 1 ®Õn 5 n¨m cßn trÞ gi¸ hµng giao ®Ó thanh to¸n th-êng kh«ng ®¹t 100% trÞ gi¸ hµng mua vÒ. NghiÖp vô chuyÓn giao nghÜa vô (Swich) bªn nhËn hµng chuyÓn kho¶n nî vÒ tiÒn hµng cho mét bªn thø ba. Giao dÞch båi hoµn (offset) ng-êi ta ®æi hµng ho¸ hoÆc dÞch vô lÊy nh÷ng dÞch vô vµ -u huÖ (nh- -u huÖ ®Çu t- hoÆc gióp ®ì b¸n s¶n phÈm) giao dÞch nµy th-êng x¶y ra trong lÜnh vùc bu«n b¸n nh÷ng kü thuËt qu©n sù ®¾t tiÒn trong viÖc giao nh÷ng chi tiÕt vµ nh÷ng côm chi tiÕt trong khu«n khæ hîp t¸c c«ng nghiÖp. Trong viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ ng-êi ta th-êng tiÕn hµnh nghiÖp vô mya l¹i (buy back) trong ®ã mét bªn cung cÊp thiÕt bÞ toµn bé hoÆc s¸ng chÕ bÝ quyÕt kü thuËt (know-how) cho bªn kh¸c, ®ång thêi cam kÕt mua l¹i nh÷ng s¶n phÈm cho thiÕt bÞ hoÆc s¸ng chÕ bÝ quyÕt kü thuËt ®ã t¹o ra. d.BiÖn ph¸p thùc hiÖn Dïng th- tÝn dông th-¬ng m¹i ®èi øng (Reciprocal L/C): ®©y lµ lo¹i L/C mµ trong néi dung cña nã cã ®iÒu kho¶n quy ®Þnh (L/C nµy chØ cã hiÖu lùc khi ng-êi h-ëng më mét L/C kh¸c cã kim ng¹ch t-¬ng ®-¬ng). NhvËy hai bªn võa ph¶i më L/C võa ph¶i giao hµng. Dïng ng-êi thø 3 khèng chÕ chøng tõ së h÷u hµng ho¸, ng-êi thø 3 chØ giao chøng tõ ®ã cho ng-êi nhËn hµng khi ng-êi nµy ®æi l¹i mét chøng tõ së h÷u hµng ho¸ cã gi¸ trÞ t-¬ng ®-¬ng. 20