Tài liệu Một số giải pháp hoàn thiện chính sách phát triển công nghiệp việt nam giai đoạn 2001 2020

Lêi më ®Çu Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ , nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi ® cã ®−îc nh÷ng thµnh c«ng to lín nhê cã c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ − x héi ®óng ®¾n mµ mét trong nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n lµ cã ®−îc chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phï hîp. Tiªu biÓu cho sù thµnh c«ng nµy ph¶i kÓ ®Õn c¸c n−íc NIC. MÆc dï víi xuÊt ph¸t ®iÓm kh«ng cao nh−ng nhê cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®óng ®¾n, c¸c n−íc nµy ® nhanh chãng trë thµnh nh÷ng con rång ch©u ¸ vµ ®ang c¹nh tranh víi nh÷ng n−íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn kh¸c. Dù th¶o b¸o c¸o chÝnh trÞ cña Ban chÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng kho¸ VIII tr×nh §¹i héi ®¹i biÓu toanf quèc lÇn thø IX cã nªu: “ Môc tiªu tæng qu¸t cña chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ − x héi 10 n¨m 2001− 2010 lµ : §Èy m¹nh CNH− H§H ®−a ®Êt n−íc ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn , tËp trung søc x©y dùng cã chän läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng quan träng vµ c«ng nghÖ cao s¶n xuÊt t− liÖu s¶n xuÊt cÇn thiÕt ®Ó trang bÞ vµ trang bÞ l¹i kü thuËt; c«ng nghÖ chÕ biÕn tiªn tiÕn cho c¸c ngµnh kinh tÕ n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp , dÞch vô vµ ®¸p øng nhu cÇu quèc phµng, t¹o nÒn t¶ng ®Õn 2020 n−íc ta trë thµnh mét n−íc c«ng nghiÖp “. §Ó thùc hiÖn môc tiªu ®ã, ViÖt Nam cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng vf thùc hiÖn ®−îc mét chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ mét chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp h÷u hiÖu nãi riªng. Song ®èi víi ViÖt Nam quan niÖm vÒ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cßn ch−a ¸o sù nhÊt u¸n. v× vËyn viÖc nghiªn cøu chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ViÖt Nam lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn quan träng cho viÖc thùc hiÖn d−êng lèi ®Èy m¹nh CNH−H§H ®Êt n−íc, ®−a ViÖt Nam c¬ b¶n trë thµnh mét c−íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020. §ã còng lµ lý do khiÕn em chän ®Ò tµi: “Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ViÖt Nam giai ®o¹n 2001− − 2020”, víi mong muèn gopã mét phÇn c«ng søc nhá bÐ cña m×nh vµo c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n−íc . Víi sù gióp ®ì tËn t×nh cña Gi¸o viªn h−íng dÉn: NguyÔn TiÕn Dòng vµ C¸n bé h−íng dÉn: Lª Thuû Chung , Em xin m¹nh r¹n ®−a ra c¬ cÊu ®Ò tµi nh− sau : Ch−¬ng I. C¬ së lý lluËn cña chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp . Ch−¬ng II . Thùc tr¹ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ViÖt Nam . Ch−¬ng III. Mét sè gi¶i ph¸p cho chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ViÖt Nam giai ®o¹n 2001−2020. Do cã h¹n chÕ v×i thêi gian vµ tr×nh ®é, ®Ò tµi ch¾c ch¾n sÏ cßn nhiÒu thiÕu sãt, Em rÊt mong cã ®−îc sù phª b×nh, söa ch÷a cña thµy c« ®Ó chuyªn ®Ò thùc tËp ®−îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Ch−¬ng I C¬ së lý luËn cña chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp I.Bèi c¶nh ra ®êi cña chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp Hai thËp kû sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø II, cã thÓ coi lµ thêi kú t¨ng tr−ëng kinh tÕ nhanh nhÊt cña chñ nghÜa t− b¶n . TÊt c¶ c¸c n−íc c«ng nghiÖp chÝnh trong giai ®o¹n nµy ®Òu tr¶i qua mät giai ®o¹n t¨ng tr−ëng nhanh víi l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp thÊp. §©y còng lµ lý do ®−a häc thuyÕt cña J. KeynesNhµ kinh tÕ häc ng−êi Mü (1883-1946) trë thµnh mét t− t−ëng kinh tÕ phæ biÕn réng ri ë c¸c trung t©m quyÒn lùc cña thÕ giíi t− b¶n . ThÕ nh−ng, víi c¸c có sèc dÇu löa thËp kû 70s ® më ®Çu cho sù sôp ®æ cña mét giai ®o¹n t¨ng tr−ëng ®Çy Ên t−îng tr−íc ®©y.§ cã rÊt nhiÒu nh÷ng thay ®æi mang tÝnh chÊt c¬ cÊu trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Sù dÞch chuyÓn lao ®éng tõ khu vùc n«ng nghiÖp truyÒn thèng sang c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¹o ra mét thÞ tr−êng lao ®éng vãi gi¸ nh©n c«ng t¨ng vµ sù lín m¹nh cña c¸c tæ chøc nghiÖp ®oµn. Bªn c¹nh c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ph−¬ng T©y, NhËt B¶n xuÊt hiÖn víi t− cc¸ch lµ mét trung t©m kinh tÕ lín cña thÕ giíi. C¸c n−íc míi c«ng nghiÖp ho¸ ë §«ng ¸ vµ §«ng nam ¸ ciÕm vÞ trÝ hµng ®Çu trªn mét sè thÞ tr−êng thÕ giíi nh− : dÖt may, ®iÖn tö d©n dông, ®ãng tµu vµ s¾t thÐp. Nh÷ng thay ®æi nµy ® lµm phong phó h¬n cho bøc tranh c«ng nghiÖp thÕ giíi. T¨ng tr−ëng nhanh chãng trong giai ®o¹n 1970 ® che dÊu mét thùc tÕ lµ c¸c nÒn kinh tÕ t− b¶n cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau vÒ hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ . Tr−íc nh÷ng thay ®æi ë tren, ®i kÌm víi sù chÊm døt cña thêi kú t¨ng tr−ëng nhanh víi l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp thÊp, c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ® buéc ph¶i ®iÒu chØnh t− t−ëng kinh tÕ chñ ®¹o, xuÊt hiÖn rÊt nhiÒu c¸c cè g¾ng t×m kiÕm nh÷ng ph−¬ng thøc can thiÖp cña ChÝnh phñ . Mét trong nh÷ng cè g¾ng ®ã ®−îc thÓ hiÖn qua thuËt ng÷ “ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ”. MÆc dï chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cã ý nghÜa quan träng ®èi víi mét sè n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh− NhËt B¶n, Ph¸p vµ c¸c n−íc NIC Ch©u ¸ nh−: Hµn Quèc, §µi Loan, Singapo thêi kú sau ChiÕn tranh thÕ giíi II, song cho ®Õn cuèi nh÷ng n¨m 1970 kh¸i niÖm Ýt ®−îc nh¾c ®Õn trªn ph−¬ng diÖn lý thuyÕt. Nh÷ng ng−êi ñng hé chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp chñ yÕu tËp trung vµo xem xÐt chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp trªn khÝa c¹nh c¸c vÊn ®Ò chÝnh s¸ch thùc thÕ mµ kh«ng nghiªn cøu nhiÒu vÒ nÒn t¶ng lý thuyÕt cña chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp . Th−c tÕ nµy dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ngay c¶ nh÷ng ng−êi ñng hé rÊt m¹nh mÏ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp còng kh«ng thÓ m« t¶ thùc tÕ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp vËn hµnh nh− thÕ nµo. II. Tæng quan vÒ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp 1.Kh¸i niÖm vÒ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp 1.1. C¸c quan ®iÓm . ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp lµ mét kh¸i niÖm g©y nhiÒu tranh ci. ChØ xÐt riªng ë NhËt B¶n ® cã nh÷ng quan ®iÓm bÊt ®ång vÒ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp. a. Quan ®iÓm cña Trezise(1983). ¤ng lµ mét trong nh÷ng ng−êi ph¶n ®èi c«ng nghiÖp c«ng nghiÖp vµ cho r»ng trî cÊp cña ChÝnh phñ vµ c¸c kho¶n vay −u ®i cho khu vùc doanh nghiÖp NhËt B¶n lµ nhá h¬n t−¬ng ®èi so v¬Ý mét quyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña NhËt B¶n. b. Quan ®iÓm cña Reich(1982). Lµ mét trong nh÷ng häc gi¶ ñng hé rÊt m¹nh mÏ quan ®iÓm vÒ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ë Mü .Theo quan ®iÓm cña «ng, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp bao gåm nh÷ng néi dung sau: + C¸c chÝnh s¸ch ®èi víi nh÷ng khu vùc c«ng nghiÖp ®−îc −u tiªn . + ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc + ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng + ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn vïng c. Quan ®iÓm cña Pinder(1982) Néi dung cña chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp gåm: + C¸c chÝnh s¸ch trî gióp ph¸t triÓn c«ng nghiÖp + C¸c −u ®i vÒ tµi chÝnh cho ®Çu t− + Ch−¬ng tr×nh ®Çu t− c«ng céng + Dù tr÷ cña khu vùc c«ng céng + Trî cÊp tµi chÝnh cho R & D + Chèng ®éc quyÒn + LËp luËn ngµn c«ng nghiÖp non trÎ + C¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch −u ®i c¸c doanh nghiÖp quy m« võa vµ nhá + ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn vïng + C¸c biÖn ph¸p b¶o hé mËu dÞch 1.2. Kh¸i niÖm chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp Trªn ph−¬ng diÖn lý thuyÕt, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ®−îc xem xÐt d−íi nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau. Mét chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cã thÓ cã ph¹m vi tæng qu¸t hay môc tiªu cô thÓ, nhÊn m¹nh vµo sö dông c¸c c«ng cô theo chiÒu däc hay chiÒu ngang, vµ cã thÓ cã t¸c dông tiªu cùc hoÆc tÝch cùc ®èi víi t¨ng tr−ëng kinh tÕ . Mét chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cã ph¹m vi réng nh»m vµo khuyÕn khÝch tÊt c¶ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp , trong khi ®ã mét chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cã ph¹m vi hÑp th× chØ tËp trung vµo mét hay mét sè khu vùc c«ng nghiÖp ®−îc lùa chän theo nh÷ng tiªu thøc nhÊt ®Þnh . Nh− vËy, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®−îc hiÓu lµ sù can thiÖp trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp cña ChÝnh phñ h−íng vµo nh÷ng ngµnh nhÊt ®Þnh ®Ó ®¹t ®−îc nh÷ng ngµnh nhÊt ®Þnh ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu cô thÓ (Môc tiªu nµy cã thÓ lµ t¨ng tr−ëng, x©y dùng n¨ng lùc c¹nh tranh, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm). ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp th−êng ®−îc thÓ hiÖn d−íi d¹ng tæ chøc ngµnh, chän ngµnh −u tiªn, chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ tÝn dông (thuÕ, tî cÊp, ®Çu t− trùc tiÕp cña Nhµ n−íc, tÝn dông −u ®Ci) ®èi víi ngµnh, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n l−c cña ngµnh, chÝnh s¸ch t¨ng tû lÖ néi ®Þa ho¸ c¸c s¶n phÈm cña ngµnh, chÝnh s¸ch ®Çu t− n−íc ngoµi vµo c¸c ngµnh, chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi víi c¸c ngµnh , chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c khu vùc chÕ xuÊt vµ khu c«ng nghiÖp tËp trung. 2. Néi dung vµ môc tiªu cña chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp . 2.1 Néi dung Mét lµ, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp bao gåm toµn bé nh÷ng ho¹t ®éng ho¹ch ®Þnh cña mét n−íc ng»m ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, liªn quan tíi nh÷ng ho¹t ®éng ho¹ch dÞnh nµy lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ ®Çu t− , hiÖn ®¹i ho¸ vµ c¶i tæ c¬ cÊu c«ng nghiÖp, chÝnh s¸ch thÞ tr−êng vµ xuÊt nhËp khÈu , chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch R & D , chÝnh s¸ch ®èi víi s¶n xuÊt quy m« nhá vµ c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn nguån lùc vµ n¨ng l−îng. Hai lµ, trong chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cÇn ®Þnh râ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cô thÓ sÏ ®−îc khuyÕn khÝch vµ dµnh cho nhõng lÜnh vùc nµy nh÷ng −u tiªn kh¸c nhau trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh nh»m sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc cña ®Êt n−íc vµo viÖc ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn vµ t¨ng tr−ëng kinh tÕ . Ba lµ, x©y dùng ®ång bé hÖ thèng c¸c ph−¬ng tiÖn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ® d−îc lùa chän . Liªn quan ®Õn c¸c ph−¬ng tiÖn nµy lµ khuyÕn khÝch vÒ tµi chÝnh, x©y dùng hÖ thèng kiÓm so¸t thÝch hîp hç trî ho¹t ®éng R & D, ®Æc biÖt quan t©m tíi c¸c môc tiªu vµ kÕ ho¹ch dµi h¹n ,... 2.2. Môc tiªu. VÊn ®Ò cã ý nghÜa quan träng lµ x¸c ®Þnh môc tiªu cña chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. PhÇn lín ë c¸c n−íc khi x©y dùng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp th−êng ®−a ra nhiÒu môc tiªu. Tuy nhiªn, cã thÓ nªu lªn 2 môc tiªu chÝnh lµ : ph¸t triÓn c«ng nghiÖp c©n ®èi vµ c«ng b»ng. - Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp c©n ®èi ®ßi hái ph¶i ®¶m b¶o ®−îc sù c©n ®èi gi÷a ngµnh c«ng nghiÖp, gi÷a c¸c ®Þa ph−¬ng vµ vïng lnh thæ. HÇu hÕt c¸c n−íc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®Òu kh«ng tËp trung ®Çu t− qu¸ møc vµo mét ngµnh c«ng nghiÖp nµo vµ t×m c¸ch ®Ó duy tr× ®−îc c¸c thÞ tr−êng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh lín. Ngoµi ra, môc tiªu ph¸t triÓn c©n ®èi cßn ®−îc thÓ hiÖn ë chç : Bªn c¹nh c¸c trung t©m c«ng nghiÖp cña c¸c thµnh phè lín, nhiÒu n−íc ddax khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c vïng n«ng th«n vµ coi viÖc ®Þnh vÞ l¹i c«ng nghiÖp nh− lµ ph−¬ng tiÖn quan träng cho môc tiªu nµy. §Ó thiÕt lÇp ®−îc mét c¬ cÊu c«ng nghiÖp c©n ®èi, c¸c c−íc chó ý vµo hai vÊn ®Ò lµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp quy m« nhá vµ lùa chän, ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp mòi mhän. - Môc tiªu c«ng b»ng lµ mét trong hai môc tiªu chÝnh cña chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp. Nã bao gåm c¸c mÆt nh− c«ng b»ng x héi vµ c«ng b»ng gi÷a c¸c nhµ ®Çu t− trong vµ ngoµi n−íc. ViÖc thùc hiÖn môc tiªu nµy cã ý ngi ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c«ng nghiÖp nãi riªng vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung. Ngoµi hai môc tiªu trªn cßn cã nh÷ng môc tiªu kh¸c nh−: ®¶m b¶o “chÊt l−îng cuéc sèng” th«ng qua viÖc thiÕt lËp c¸c quy t¾c x héi ®Ó kiÓm so¸t « nhiÔm vµ chÊt th¶i, ban h¹nh luËt vÒ l−¬ng thùc, thùc phÈm, hoÆc còng cã n−íc ®Æt môc tiªu cña chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lµ nh»m t¨ng thu nhËp vÒ ngo¹i hèi nh»m c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, gíi xu thÕ gia t¨ng vÒ héi mhaapj kinh tÕ, c¸c n−íc cßn coi môc tiªu t¨ng c−êng hîp t¸c kinh tÕ víi thÕ giíi vµ khu vùc lµ môc tiªu cña chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp… 3. Träng t©m cña chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ®Æt träng t©m vµo ph¸t triÓn khu vùc chÕ t¹o cña nÒn kinh tÕ. Nh÷ng ng−êi ñng hé chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cho r»ng hiÖn t−îng phi c«ng nghiÖp ho¸ ë Anh vµ Mü trong kho¶ng 3 thËp kû qua xuÊt ph¸t tõ viÖc coi nhÑ vai trß cña khu vùc chÕ t¹o, lam gi¶m ®ãng gãp cña khu vùc nµy vµo GDP vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng. Theo Cohen vµ Zysman (1987): víi tÇm quan träng cña khu vùc chÕ t¹o th× ®©y lµ mét sù sai lÇm vÒ ®Þnh h−íng chÝnh s¸ch. Thªm vµo ®ã, c¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh kinh tÕ vÜ m« cã thÓ lÇ ch−a ®ñ ®Ó cã thÓ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña khu vùc chÕ t¹o v× ®èi víi t¨ng tr−ëng n¨ng suÊt cña khu vùc nµy, sù ph©n bæ vèn cßn cã ý nghÜa quan träng h¬n lµ tæng gi¸ trÞ vèn ®Çu t−. ChÝnh v× vËy, ChÝnh phñ cÇn can thiÖp trùc tiÕp ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, ®ã còng lµ trong t©m g©y nhiÒu tranh ci. Nh÷ng ng−êi ph¶n ®èi quan ®iÓn chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cho r»ng t¨ng tr−ëng kinh tÕ trong thêi kú hËu c«ng nghiÖp ë c¸c n−íc t− b¶n ph¸t triÓn ®Æt träng t©m vµo khu vùc dÞch vô, dÞch vô trë thµnh trung t©m cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. V× vËy, c¸c biÖn ph¸p can thiÖp cña ChÝnh phñ theo h−íng −u tiªn khu vùc c«ng nghiÖp mµ kh«ng tËp trung cho ph¸t triÓn khu vùc dÞch vô kh«ng nh−ngx lµ kh«ng cÇn thiÕt mµ cßn cã ¶nh h−ëng tiªu cùc ®èi víi nÒn kinh tÕ. ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp sÏ c¶n trë c¬ chÕ chän läc tù nhiªn cña thÞ tr−êng vµ ng¨n c¶n viÖc t¸i ph©n bæ c¸c nguån lùc khan hiÕm cña nÒn kinh tÕ cho khu vùc dÞch vô, v× vËy ¶nh h−ëng tiªu cùc ®Õn triÓn väng t¨ng tr−ëng l©u dµi cña nªn kinh tÕ (quan ®iÓm cña Burt¬n-1983). Song sù thay ®æi vÒ c¬ cÊu theo h−íng ph¸t triÓn dÞch vô kh«ng ph¶i chØ ®¬n thuÇn lµ v× con ng−êi mong muèn tiªu dïng nhiÒu dÞch vô khi ®íi sèng ®−îc c¶i thiÖn. Lý do chñ yÕu nhÊt cña sù dÞch chuyÓn vÒ c¬ cÊu nµy lµ do chi phÝ l¹m ph¸t t−¬ng ®èi cña khu vùc dÞch vô t¨ng tr−ëng chËm trong n¨ng suÊt cña khu vùc nµy, chø kh«ng ph¶i lµ do sù dÞch chuyÓn thËt sù cña nhu cÈu thÞ tr−êng vÒ phÝa khu vùc dÞch vô khi thu nhËp gia t¨ng. Bªn c¹nh ®ã, xu h−íng phi c«ng nghiÖp ho¸ quan s¸t ®−îc ë mét sè n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn lµ mét kÕt qu¶ tÊt yÕu trong dµi h¹n cña sù chªnh lÖch n¨ng suÊt lao ®éng gi÷a hai khu vùc nµy chø kh«ng nhÊt thiÕt lµ do khu vùc c«ng nghiÖp suy gi¶m søc c¹nh tranh. Ngay c¶ c¸c nÒn kinh tÕ h−íng m¹nh vµo xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp nh− NhËt B¶n, §øc còng chÞu nh÷ng ¶nh h−ëng nhÊt ®Þnh cña phi c«ng nghiÖp ho¸. Nãi c¸ch kh¸c, phi c«ng nghiÖp ho¸ vµ sù suy gi¶m cña khu vùc c«ng nghiÖp lµ hai kh¸i niÖm kh¸c nhau, mÆc dï sù gi¶m sót cña khu vùc c«ng nghiÖp cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn møc ®é phi c«ng nghiÖp ho¸. V× vËy, kh«ng thÓ kÕt luËn r»ng khu vùc c«ng nghiÖp cña mét nÒn kinh tÕ nµo ®ã ®ang xuèng dèc nÕu chØ c¨n cø vµo nh÷ng biÓu hiÖn cña phi c«ng nghiÖp ho¸ mµ nã ®ang ph¶i tr¶i qua theo ®Þnh nghÜa ë trªn. 4. TÝnh tÊt yÕu cña chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp. ChÝnh s¸ch bao hµm ý nghÜa cã sù can thiÖp cña ChÝnh phñ d−íi bÊt cø h×nh thøc nµo. CÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch lµ v× thÞ tr−êng cã nh÷ng khiÕm khuyÕt nhÊt ®Þnh: 4.1.Do nh÷ng thÊt b¹i cña thÞ tr−êng vµ vai trß can thiÖp cña ChÝnh phñ . Lý thuyÕt phæ biÕn nhÊt lý gi¶i cho sù can thiÖp cña ChÝnh phñ vµo nÒn kinh tÕ lµ lý thuyÕt vÒ sù thÊt b¹i cña thÞ tr−êng. T− t−ëng trong t©m cña tr−êng ph¸i nµy tËp trung vµo thÊt b¹i cña c¬ chÕ thÞ tr−êng trong viÖc c©n b»ng gi÷a chi phÝ vµ lîi Ých gi÷a c¸ nh©n vµ x héi, ®ång thêi cho r»ng ChÝnh phñ cã thÓ can thiÖp ®Ó kh¾c phôc khuyÕt tËt cña thÞ tr−êng. Hµng ho¸ c«ng céng lµ mét thÊt b¹i hay ®−îc nh¾c ®Õn nhÊt cña c¬ chÕ thÞ tr−êng. V× tÝnh kh«ng ngo¹i trõ cña hµng ho¸ c«ng céng, c¸c c¸ nh©n lu«n cã ®«ng lùc thùc hiÖn hµnh vi cña nh÷ng ng−êi ¨n theo, ¶nh h−ëng cña vÊn ®Ò nh÷ng ng−êi ¨n theo lµ c¸c hµng ho¸ c«ng céng sÏ ®−îc cung cÊp Ýt h¬n møc x héi mong muèn. V× vËy ChÝnh phñ cÇn can thiÖp th«ng qua trùc tiÕp cung cÊp hµng ho¸ c«ng céng. TiÕp n÷a, sù tån t¹i cña tÝnh kinh tÕ nhê quy m« cã thÓ lµ mét yÕu tè dÉn ®Õn nh÷ng c¬ cÊu thÞ tr−êng c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o. Trong mét c¬ cÊu thÞ tr−êng nh− vËy, møc gi¸ cung cÊp sÏ cao h¬n møc gi¸ c¹nh tranh hoµn h¶o dÉn ®Õn tæn thÊt thÆng d− tiªu dïng. PhÇn tæn thÊt nµy ®−îc chuyÓn mét phÇn vµo thÆng d− s¶n xuÊt d−íi d¹ng lîi nhuËn ®éc quyÒn, phÇn cßn l¹i lµ lîi Ých mÊt kh«ng cña x héi. MÆc dï lý thuyÕt “§iÒu tèt thø nh×”vµ quan ®iÓm cho r»ng can thiÖp cña ChÝnh phñ cã thÓ lµ nguyªn nh©n cña thÞ tr−êng c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o, sù tån t¹i cña c¬ cÊu thÞ tr−êng nµy vÉn lµ mét lý do quan träng biÖn minh cho vai trß cña ChÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. 4.2. XuÊt ph¸t tõ lý thuyÕt vÒ sù thÊt b¹i cña ChÝnh phñ. Trong thùc tÕ, còng nh− kh¶ n¨ng thÞ tr−êng tù do cã nh÷ng khuyÕt tËt, sù can thiÖp cña ChÝnh phñ vµo nÒn kinh tÕ còng cã thÓ kh«ng thµnh c«ng v× b¶n th©n ChÝnh phñ còng cã nh÷ng th¸t baÞ cña nã. Cã hai yÕu tè chÝnh c¶n trë ChÝnh phñ cã thÓ ®¹t ®−îc môc tiªu can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ. Thø nhÊt, chi phÝ cÇn thiÕt ®Ó ChÝnh phñ cã thÓ thu thËp ®ñ vµ xö lý tèt c¸c th«ng tin vÒ thÊt b¹i thÞ tr−êng trong nhiÒu tr−êng hîp cã thÓ cßn lín h¬n c¶ lîi Ých mµ c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc khuyÕt tËt thÞ tr−êng mang l¹i. Thø hai, v× cã sù xuÊt hiÖn cña viÖc thu thËp , xö lý th«ng tin, sù can thiÖp cña ChÝnh phñ cã thÓ l¹i dÉn ®Õn nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh ®èi víi x héi, vµ chi phÝ nµy còng cã thÓ lín h¬n lîi Ých mµ nã mang l¹i. 4.3. Lý thuyÕt thÓ chÕ míi vÒ sù can thiÖp cña ChÝnh phñ vµo nÒn kinh tÕ. Nh− ® ph©n tÝch trong phÇn trªn, can thiÖp cña ChÝnh phñ ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt cñ© thÞ tr−êng sÏ dÉn ®Õn nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh mµ nh÷ng chi phÝ nµy cã thÓ lín h¬n c¶ lîi Ých thu ®−îc tõ sù can thiÖp cña ChÝnh phñ. Tuy nhiªn, ®iÒu ®ã kh«ng ®ñ ®Ó cã thÓ kÕt luËn r»ng ChÝnh phñ kh«ng thÓ can thiÖp cã hiÖu qu¶ vµo nÒn kinh tÕ. Lý thuyÕt thÓ chÕ míi cho r»ng chi phÝ vÒ th«ng tin cã thÓ gi¶m thong qua nh÷ng thay ®æi thichs hîp trong hÖ thèng tæ chøc cña bé n¸y hµnh chÝnh vµ trong quan niÖm vÒ gi¸ trÞ cña c¸c c¸ nh©n lµ thµnh viªn cña bé v¸y chÝnh quyÒn vµ x héi. Nh÷ng chi phÝ thu thËp vµ xö lý th«ng tin sÏ cã thÓ ®−îc lo¹i bá th«ng qua viÖc cho phÐp c¹nh tranh gi÷a c¸c §¶ng ph¸i vµ sö dông c¸c c«ng cô can thiÖp thÝch hîp. Ngoµi ra, lý thuyÕt nµy cßn cho r»ng thÞ tr−êng kh«ng ph¶i lµ mét c¬ chÕ ®iÒu phèi duy nhÊt ®èi víi sù can thiÖp cña ChÝnh phñ vµo nÒn kinh tÕ. ThÞ tr−êng,ChÝnh phñ, c¸c hng, vµ c¸c thÓ chÕ kinh tÕ kh¸c ®Òu cã vai trß trong mét c¬ chÕ phèi hîp ®Ó d−a ra c¸c quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch. Nh÷ng ng−êi ñng hé quan ®iÓm nµy cho r»ng ChÝnh phñ cã thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò phèi hîp gi÷a c¸c t¸c nh©n ë trªn víi chi phÝ thÊp h¬n møc chi phÝ phèi hîp cña thÞ tr−êng, th«ng qua viÖc x¸c lËp mét hÖ thèng quyÒn së h÷u phï hîp, ®¶m b¶o æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, t¸i cÊu tróc x héi theo c¸c nhãm, tÇng líp lín, ®iÒu phèi vµ ®Þnh h−íng ®Çu t−, x©y dùng tù hµo vµ b¶n s¾c d©n téc. 4.4. Quan ®iÓm kinh tÕ chÝnh trÞ. Lý thuyÕt thÊt b¹i thÞ tr−êng biÖn minh cho sù can thiÖp cña ChÝnh phñ dùa trªn gi¶ ®Þnh cho r»ng môc tiªu cña ChÝnh phñ lµ ph¶i can thiÖp vµo thÞ tr−êng, phôc vô lîi Ých cña x héi. Quan ®iÓm kinh tÕ chÝnh trÞ, ë mét th¸i cùc lµ c¸c nhµ kinh tÕ Marxist, ë th¸i cùc kh¸c lµ tr−êng ph¸i Chicago xuÊt ph¸t tõ nh÷ng quan ®iÓm kh¸c. ChÝnh phñ cã thÓ cã mét møc ®é ®éc lËp nhÊt ®Þnh ®èi víi ®ai chóng, nhÊt lµ khi kh«ng cã giai cÊp nµo cã ®ñ kh¶ n¨ng ¶nh h−ëng m¹nh ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch. Trong t×nh huèng nµy ChÝnh phñ cã thÓ hµnh ®éng theo môc tiªu tèi ®a ho¸ nguån thu vµo ng©n s¸ch. Theo Findlay (1990), ChÝnh phñ cã thÓ ®−îc coi nh− lµ mét lùc l−îng ®éc lËp ®−a ra c¸c quyÕt ®Þnh kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i xuÊt ph¸t tõ lîi Ých cña x héi. Quan ®iÓm vÒ nhãm lîi Ých coi ChÝnh phñ nh− lµ chiÕc hép ®en mµ c¸c nhãm lîi Ých trong x héi cã thÓ ®èi kh¸ng, hay liªn minh víi nhau ®Ó ®−a ra c¸c quyÕt ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch. Khi mét khu vùc c«ng nghiÖp nµo ®ã cã tÇm quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ, søc Ðp cña nhãm lîi Ých nµy cã thÓ dÉn ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch thuËn lîi ®èi víi nhãm lîi Ých ®ã mµ cã thÓ g©y ph−¬ng h¹i ®Õn nh÷ng nhãm lîi Ých kh¸c trong x héi. Mét sè nhµ kinh tÕ Marxist cho r»ng sù tån t¹i cña mét Nhµ n−íc phu thuéc chÆt chÏ vµo ph−¬ng thøc t¸i s¶n xuÊt cña x héi, vµ v× vËy, ChÝnh phñ ph¶i hµnh ®éng v× lîi Ých cña giai cÊp ®ãng vai trß chñ ®¹o vÒ kinh tÕ trong cÊu tróc x héi. Nãi tãm l¹i, kh¸c víi lý thuyÕt vÒ thÊt b¹i cña thÞ tr−êng, quan ®iÓm kinh tÕ chÝnh trÞ cho r»ngcp cã thÓ cã sù can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ nh−ng cã thÓ ®−¬c biÖn minh bëi nh÷ng nguyªn nh©n xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm, møc ®é ®éc lËpcña tõng hÖ thèng chÝnh quyÒn. Tõ nh÷ng lý do nãi trªn dÉn ®Õn nÒn kinh tÕ nãi chung vµ lÜnh vùc c«ng nghiÖp nãi riªng cÇn ph¶i cã mét chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn ®ã lµ ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. 5. Ph©n lo¹i chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp . B¶n th©n nÒn c«ng nghiÖp, ®èi t−îng cña chÝnh s¸ch, lµ thùc thÓ lu«n lu«n ®éng. H¬n n÷a, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp lµ c¸i lu«n biÕn ®æi tõng giê, tõng phót víi sù biÕn ®éng cña thêi ®¹i cña x héi vµ cã rÊt nhiÒu lo¹i ®èi t−îng. Kh«ng cã lý luËn chung cho chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp. Do vËy, ph¶i ph©n lo¹i chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp theo môc ®Ých, chñng lo¹i, vµ tÝnh chÊt. 5.1. Ph©n lo¹i theo vai trß cña Nhµ n−íc trong sù ph©n c«ng gi÷a Nhµ n−íc vµ c¸c doanh nghiÖp. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chøc n¨ng cña chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp h−íng vµo 3 môc ®Ých chÝnh: - Hç trî ph¸t triÓn ngµnh: chÝnh s¸ch t¹o kh¶ n¨ng ®èi kh¸ng víi doanh nghiÖp t− nh©n (chØ ®¹o hay quy chÕ cho pjhÐp c«ng nghiÖp hîp t¸c, bæ sung hoÆc hç trî ®èi víi doanh nghiÖp t− nh©n). C¸c chÝnh s¸ch nµy kh¸c nhau ë chç lµ dùa vµo ph¸p luËt (quyÒ lùc hay chØ ®¹o h−íng dÉn, …). - Khèng chÕ c¸c giao dÞch bÊt chÝnh: Bao gåm chÝnh s¸ch cã môc ®Ých duy tr× trËt tù (chØ ®¹o, ng¨n cÊm, cho phÐp) hay c¸c chÝnh s¸ch cã tÝnh ph¸n quyÕt h×nh thøc (®¨ng ký, th«ng b¸o,…). - Dù th¶o luËt: gåm chÝnh s¸ch t¹o lËp m«i tr−êng míi hay chÝnh s¸ch xuÊt ph¸t tõ th¸i ®é thô ®éng t¹o ra trËt tù ®Ó ®èi phã víi m«i tr−êng míi. 5.2. Ph©n lo¹i theo ®èi t−îng môc ®Ých cña chÝnh s¸ch. - C¸c vÊn ®Ò c¬ cÊu c«ng nghiÖp : gåm chÝnh s¸ch cã ®èi t−îng lµ toµn bé c¬ cÊu c«ng nghiÖp víi chÝnh s¸ch cã ®èi t−îng lµ tõng ngµnh (hay tõng doanh nghiÖp ). ChÝnh s¸ch ®iÒu chØnh ng−îc víi c¸c ngµnh suy tho¸i hay chÝnh s¸ch chÊn h−ng cho c¸c ngµnh míi (tû träng c«ng nghÖ cao trong c¬ cÊu c«ng nghiÖp ). - VÊn ®Ò thÞ tr−êng . + Ph©n biÖt chÝnh s¸ch bæ sung kh¾c phôc c¸c thÊt v¹i cña thÞ tr−êng víi chÝnh s¸ch bæ −ung hoµn thiÖn h¹n chÕ cña thÞ tr−êng. + Ph©n biÖt chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh trËt tù thÞ tr−êng bÞ lÖch l¹c (tæ chøc ngµnh s¶n xuÊt ) víi chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh yÕu tè bªn ngoµi bÞ lÖch l¹c(m«i tr−êng tù nhiªn, quyÒn lîi ng−êi tiªu dïng). + Ph©n biÖt chÝnh s¸ch ngay trong b¶n th©n trËt tù s½n cã víi chÝnh s¸ch ®Ó tiÕn hµnh trËt tù míi. - VÊn ®Ò ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cã tÝnh chiÕn l−îc . CÇn ph©n biÖt râ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ngµnh cã tÝnh chiÕn l−îc (ngµnh xuÊt khÈu, ®iÖn tö …) víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt c¬ së h¹ tÇng (s¶n xuÊt nguyªn vËt liÖu chñ yÕu, linh kiÖn, phô kiÖn, …). 5.3. Ph©n biÖt theo thñ ph¸p chÝnh s¸ch ( theo c¸ch thøc ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ) - VÊn ®Ò hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng. + Ph©n biÖt chÝnh s¸ch hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng phÇn cøng vµ chÝnh s¸ch hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng phÇn mÒm (m«i tr−owngf c«ng nghiÖp ). + Ph©n biÖt chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng (nh− tµi chÝnh, tiÒn tÖ, thuÕ…) víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kü thuËt cho phÇn c¬ së h¹ tÇng (nh− nghiªn cøu , quy c¸ch ho¸, chÕ ®é quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ) vµ c¶ chÝnh s¸ch c¬ cÊu c«ng nghiÖp c¬ së h¹ tÇng ( nh− c¬ cÊu s¶n xuÊt phô tïng cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh c¬ khÝ). - VÒ kÕ ho¹ch triÓn väng. + Ph©n biÖt kÕ ho¹ch mang tÝnh chÊt gi¸o dôc, nhËn thøc, hay môc tiªu chÝnh s¸ch, hay kÕ ho¹ch ®iÒu chØnh ®Þnh h−íng. + Ph©n biÖt kÕ ho¹ch ®−îc x©y dùng b»ng ý trÝ cña ChÝnh phñ hoÆc ®−îc x©y dùng trªn c¬ së cña sù tho¶ thuËn víi ng−êi cã lieen quan. - VÒ ph−¬ng ph¸p luËn. + Ph©n biÖt chÝnh s¸ch bÊt biÕn, chÝnh s¸ch t¹m thêi hay chÝnh s¸ch khÈn cÊp. + Ph©n biÖt chÝnh s¸ch cã tÝnh uy quyÒn (chØ huy, c¬ chÕ,…) víi c¸c chÝnh s¸ch hç trî (tµi trî, cho vay vèn , chÕ ®é thuÕ…) hoÆc chÝnh s¸ch cã tÝnh hoµn thiÖn m«i tr−êng (nh− cung cÊp th«ng tin, ®−a ra quy c¸ch, ph¸t triÓn kü thuËt,…) hay chÝnh s¸ch mang tÝnh h−íng ®¹o. Tèm l¹i, cã thÓ tæng kÕt chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nh− sau: ChÝnh s¸ch nh»m ¶nh h−ëng tíi c¬ cÊu cña mét n−íc. Tøc lµ mét chÝnh s¸ch can thiÖp vµo ho¹t ®éng giao dÞch víi n−íc ngoµi nh− : ngo¹i th−¬ng, ®Çu t− trùc tiÕp, chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn vµ b¶o hé (trî cÊp thuÕ) chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt vµ sö dông nguån lùc. C¸c chÝnh s¸ch söa ch÷a c¸c thÊt b¹i cña thÞ tr−êng do tÝnh kh«ng hoµn thiÖn cña ho¹t ®éng kü thuËt vµ th«ng tin. Tøc lµ mét chÝnh s¸ch kh¾c phôc c¸c d¹ng thÊt b¹i cña thÞ tr−êng b»ng c¸ch cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c, sö dông c¸c c«ng cô chÝnh qua trî cÊp, thuÕ vµ chØ ®¹o viÖc ph©n phèi nguån lùc theo h−íng m«ng muèn. ChÝnh s¸ch can thiÖp vÒ mÆt hµnh chÝnh vµo tæ chøc s¶n xuÊt theo tõng ngµnh nh»m n©ng cao phóc lîi kinh tÕ. Cô thÎ lµ chÝnh s¸ch nh»m trùc tiÕp can thiÖp vµo c¬ cÊu c¹nh tranh vµ ph©n bæ nguån lùc trong c¸c nhµnh s¶n xuÊt th«ng qua h×nh thøc liªn minh gi¶m gi¸, liªn minh ®Çu t− thiÕt bÞ,… ChÝnh s¸ch ®−îc ho¹ch ®Þnh theo yªu cÇu chÝnh trÞ lµ cñ yÕu chø kh«ng ph¶i mang tÝnh kinh tÕ. Tøc lµ chÝnh s¸ch bao gåm quy chÕ tù chñ xuÊt khÈu hay hiÖp ®Þnh ®a ph−¬ng nh»m xö lý m©u thuÉn ngo¹i th−¬ng. 6. Kh¸i qu¸t vÒ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam. Nh− ® ph©n tÐch trong c¸c phÇn ë trªn, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp lµ mét kh¸i niÖm réng, phøc t¹p vµ vßn t−¬ng ®èi míi mÎ ®èi víi c¸c nhµ nghiªn cøu trªn thÕ giíi, nhÊt lµ trªn ph−¬ng diÖn lý thuyÕt. Trong bèi c¶nh nh− vËy : a. Cã nªn tån t¹i hay kh«ng mét chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam. b. NÕu lµ cã tån t¹i th× chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ ®−îc m« t¶ nh− thÕ nµo? c. ¶nh h−ëng cña nã ®Õn t¨ng tr−ëng kinh tÕ ViÖt Nam (nhÊt lµ trong nh÷ng n¨m ®æi míi) nh− thÕ nµo. Trong phÇn nµy, em sÏ ®i s©u t×m hiÓu c©u hái (b) trªn ph−ong diÖn lý thuyÕt, c¸c vÊn ®Ò cßn l¹i lµ néi dung nghiªn cøu cña Ch−¬ng II vµ III- PhÇn thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p. ThuËt ng÷ “chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp” cho ®Õn nay vÉn rÊt Ýt xuÊt hiÖn trªn c¸c pg−¬ng tiªn th«ng tin ®¹i chóng cña ViÖt Nam, còng nh− trong c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ n−íc. Trong khi ®ã, mét thuËt ng÷ kh¸c hay ®−îc sö dông cã liªn quan ®Õn néi dung chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp lµ thuËt ng÷ “c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ”. XÐt vÒ b¶n chÊt, thuËt ng÷ “c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ “ ë ViÖt Nam bao hµm hÖ thèng c¸c môc tiªu, c¸c ®Þnh h−íng vµ hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch nh»m chuyÓn ViÖt Nam tõ mét n−íc n«ng nghiÖp thµnh mét n−íc c«ng nghiÖp. Trong hÖ thèng c¸c môc tiªu vµ ®Þnh h−íng cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam, vÊn ®Ò ph¸t triÓn c¸c ngµnh, c¸c khu vùc, c¸c lo¹i h×nh quy m« vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ chiÕm vÞ trÝ quan träng, ë ®©y, nh÷ng vÊn ®Ò chung ®−îc ®Ò cËp th−êng lµ: - C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ : c«ng nghiÖp – n«ng nghiÖp- dÞch vô , ë ®©y, c¸c c¬ cÊu ®−îc chó ý trong thiÕt kÕ chÝnh s¸ch lµ : c¬ cÊu c«ng nghiÖp khai th¸c- c«ng nghiÖp chÕ biÕn- c«ng nghiÖp ®iÖn n−íc; c¬ cÊu trång trät vµ ch¨n nu«i, c¬ cÊu c¸c lo¹i h×nh dÞch vô . - C¬ cÊu g÷a ®o thÞ vµ n«ng th«n - C¬ cÊu gi÷a quy m« doanh nghiÖp lín, doanh nghiÖp võa vµ doanh nghiÖp nhá. -C¬ cÊu gi÷a doanh nghiÖp Nhµ n−íc, doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi. Trªn c¬ së c¸c môc tiªu vµ ®Þnh h−íng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nh− vËy, ph¶i thiÕt lËp hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch ®−îc sö dông ®Ó hç trî cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn mét sè chÝnh s¸ch chÝnh nh− : chÝnh s¸ch vèn, chÝnh s¸ch nguån nh©n lùc, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn khoa häc vµ chÝnh s¸ch thuÕ quan. Nh− vËy, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam cã thÓ ®−îc hiÓ lµ tËp hîp cña c¸c ®Þnh h−íng, chÝnh s¸ch, c«ng cô ®iÒu chØnh ®èi víi mét sè ngµnh c«ng nghiÖp ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu ®−a ViÖt Nam tõ mét n−íc n«ng nghiÖp sang mét n−íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020. NhiÖm vô cña chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cã thÓ thay ®æi qua mçi th−ßi kú nh−ng ®Òu cã môc tiªu chung lµ ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng cu¶ c¸c khu vùc c«ng nghiÖp theo chiÒu h−íng cã lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x héi cña ®Êt n−íc. NhiÖm vô nµy ®−îc thÓ hiÖn trªn hai mÆt sau : Mét lµ, t¹o ®iÒu kiÖn thu©n lîi cho c¸c doanh nghiÖp trong n−íc më r«ng thÞ tr−êng ra n−íc ngoµi, tham gia m¹nh mÏ vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ mËu dÞch quèc tÕ, khai th¸c triÖt ®Ó lîi thÕ tuyÖt ®èi vµ lîi thÕ so s¸nh cña nÒn kinh tÕ trong n−íc. Hai lµ, b¶o vÖ thÞ tr−êng néi ®Þa, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp trong n−íc ®øng v÷ng vµ v−¬n lªn trong ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ, ®¸p øng cho yªu cÇu t¨ng c−êng lîi Ých quèc gia. Thªm vµo ®ã, còng cÇn ph¶i nhÊn m¹nh r»ng c¸ch hiÓu ë c¸c phÇn trªn vÒ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp lµ quan ®iÓm ¸p dông cho c¸c nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. RÊt nhiÒu m« t¶ vÒ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ®−¬c kh¸i qu¸t tõ thùc tÕ vËn hµnh chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ë nh÷ng n−íc nh− NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan, lµ nh÷ng n−íc cã hÖ thèng chÝnh trÞ kh¸c víi ViÖt Nam vµ hiÖn ®ang ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n ViÖt Nam. NhËn ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i ®−îc xÏmÐt trong bèi c¶nh ViÖt Nam lµ mét nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi sang mét nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng , ChÝnh phñ ®ang ph¶i ®èi mÆt víi vÊn ®Ò c¶i c¸ch khu vùc doanh nghiÖp Nhµ n−íc, lµ mét trong nh÷ng träng t©m cña c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ ë ViÖt Nam tõ n¨m 1986 ®Õn nay. Khu vùc doanh nghiÖp Nhµ n−íc ViÖt Nam chñ yÕu tËp trung trong lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. C¶i c¸ch khu vùc doanh nghiÖp Nhµ n−íc ViÖt Nam ®−îc thùc hiÖn th«ng qua nhiÒu ph−¬ng thøc, b¸n doanh nghiÖp, cæ phÇn ho¸, cho thuª, kho¸n kinh doanh, s¸p nhËp, gi¶i thÓ,… V× vËy,m« t¶ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam bªn c¹nh nh÷ng ®Æc diÓm chung cña mét chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp theo lý thuyÕt cÇn ph¶i ®Ò cËp ®Õn nh÷ng c«ng cô chÝnh s¸ch s¾p xÕp l¹i khu vùc doanh nghiÖp Nhµ n−íc. Ngoµi ra, sù tham gia cña ViÖt Nam vµo AFTA, APEC, vµ qu¸ tr×nh ®µm ph¸n vÒ kh¶ n¨ng gia nhËp WTO víi t− c¸ch thµnh viªn chÝnh thøc lµ nh÷ng minh chøng m¹nh mÏ ®èi víi xu h−íng tù do ho¸ th−¬ng m¹i ë ViÖt Nam. XÐt vÒ m«i tr−êng chÝnh s¸ch tù do ho¸ th−¬ng m¹i võa khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh−ng còng kh«ng t¹o ra c¸c rµo c¶n ®èi víi nhËp khÈu. Bèi c¶nh ®ã kh«ng cho phÐp ViÖt Nam cã thÓ sö dông c¸c rµo c¶n b¶o hé thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ®Ó trä gióp cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trong dµi h¹n. III. ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cña mét sè quèc gia §«ng ¸ vµ bµi häc kinh nghiªm cho ViÖt Nam. (NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi loan). Kinh nghiÖm ph¸t triÓn cña c¸c n−íc §«ng ¸ cho thÊy chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp lµ mét c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó c¸c n−íc §«ng ¸ x©y dùng kinh tÕ sau sù tµn ph¸ cña chiÕn tranh vµ ph¸t triÓn trë thµnh c¸c nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ho¸ míi nh− : Hµn Quèc, §µi Loan, hay nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh− NhËt B¶n. ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cña c¸c n−íc nµy cã hai ®Æc ®iÓm chÝnh : 1. TËp trung vµo x©y dùng c¬ së kinh tÕ trong n−íc. Víi xuÊt ph¸t ®iÓm lµ c¸c nÒn kinh tÕ bÞ tµn ph¸ vµ kiÖt quÖ sau chiÕn tranh, vÊn ®Ò ®Æt ra ®Çu tiªn trong chiÕn l−îc c«ng nghiÖp ho¸ ë NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan lµ t¸i thiÕt nÒn kinh tÕ. §µi Loan, b¾t tay vµo c«ng cuéc x©y dùng l¹i nÒn kinh tÕ sau 1949 víi viÖc quèc h÷u ho¸ c¸c c¬ së kinh tÕ tõ tay ng−êi NhËt thµnh c¸c doanh nghiÖp Nhµ n−íc trong c¸c lÜnh vùc nh−: tinh chÕ ®−êng, diÖn lùc, läc dÇu. C¸c c«ng ty thuéc lÜnh vùc xi m¨ng, giÊy vµ nh÷ng c«ng ty nhá h¬n ®−îc t− nh©n ho¸, nhê ®ã gióp chuyÓn vèn cña c¸c ®Þa chñ tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµo khu vùc c«ng nghiÖp. §ång thêi ChÝnh phñ ñng hé sù ph¸t triÓn cña c¸c khu vùc thay thÕ nhËp khÈu b»ng c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan, chó ý ph¸t triÓn c¸c c«ng ty t− nh©n th«ng qua viÖc nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ b»ng nguån viÖn trî cña Mü. NhËt B¶n, nÒn kinh tÕ sau chiÕn tranh ®ang trong t×nh tr¹ng ®æ n¸t vµ tôt hËu kh¸ xa vÒ c«ng nghÖ so víi c¸c quèc gia c«ng nghiÖp ho¸. nh÷ng n¨m ®Çu sau chiÕn tranh, chiÕn l−îc cña Mü ®èi víi NhËt B¶n lµ kiÒm chÕ t¨ng tr−ëng kinh tÕ. T¨ng tr−ëng nhanh cña Liªn X« cò vµ sù më réng nhanh chãng cña thÕ giíi céng s¶n buéc Mü thay ®«Ø chiÕn l−îc ®èi ngo¹i ®èi víi NhËt B¶n. KÕ ho¹ch Marshall do Mü ®−a ra nh»m môc tiªu hç trî qu¸ tr×nh t¸i thiÕt NhËt B¶n vµ Ch©u ¢u sau chiÕn tranh. C¸c nç lùc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ChÝnh phñ NhËt B¶n trong thêi kú ®Çu lµ tËp trung vµo x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nh− ®iªn, than, s¾t thÐo, vµ ®ong tµu. Còng trong giai ®o¹n nµy, métkhu«n khæ c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch ccn ® ®−îc x¸c lËp víi c¸c lÜnh vùc −u tiªn khuyÕn khÝch vÒ thuÕ, tµi chÝnh vµ ®Çu t− n−íc ngoµi. Ngoµi ra, ChÝnh phñ NhËt B¶n cßn qu¶n lý chÆt chÏ, ph©n bæ c¸c chØ tiªu nhËp khÈu m¸y mãc vµ nguyªn vËt liÖu, kiÓm so¸t vÒ gi¸ c¶ ¸p dông cho c¸c khu vùc −u tiªn. Sù kÕt thóc t¹m thêi cña c¨ng th¼ng Nam – B¾c cã ¶nh h−ëng ®Õn nÒn kinh tÕ Hµn Quèc trªn ba ph−¬ng diªn : c¶i c¸ch ruéng ®Êt, chñ nghÜa d©n téc, vµ viÖn trî cña Hoa Kú. ChÕ ®é ®Þa chñ b¾t ®Èu bi bá tõ 1953. N«ng d©n ®−îc chia ®Êt vµ trë thµnh nh÷ng ng−êi së h÷u ®Êt ®ai. TÇng líp ®Þa chñ bÞ b¾t buéc ph¶i chuyÓn sang c¸c khu vùc th−¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp. thªm vµo ®ã, sù tån t¹i cña c¬ chÕ qu¶n lý së h÷u ruéng ®Êt chÆt chÏ cho phÐp chÝnh quyÒn cã thÓ thùc thi nh÷ng chÝnh s¸ch nhÊt ®Þnh ®Ó ¸p ®Æt c¸c ®Þnh h−¬ng ph¸t triÓn ®èi víi khu vùc n«ng nghiÖp. B»ng viÖc kh«ng chó ý ®Çu t− ph¸t triÓn n«ng th«n trong khi t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho khu vùc c«ng nghiÖp, chÝnh quyÒn Hµn Quèc trong kho¶ng thêi gian tõ 1949-1962 ® cã khëng 5 triÖu ng−êi d©n tõ khu vùc n«ng th«n di d©n ®Õn c¸c vïng thµnh thÞ lµm viÖc trong khu vùc c«ng nghiÖp. N»m trong tæng thÓ chiÕn l−îc cñng cè søc m¹nh cña quèc gia ®Ó ®èi phã víi c¸c thÕ lùc céng sanr, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®−îc coi lµ mét néi dung −u tiªn hµng ®Çu. Trong thêi gian 1953-1958, c¸c tËp ®oµn kinh tÕ t− nh©n cã quy m« lín (gäi lµ Cheabols) ®−îc thµnh lËp víi sù hËu thuÉn cña chÝnh quyÒn TW . Trong nh÷ng n¨m 50s, c«ng nghiÖp Hµn Quèc chøng kiÕn sù t¨ng tr−ëng m¹nh mÏ trªn c¶ hai lÜnh vùc c«ng nghiÖp nÆng(ho¸ ch©t, luyÖn kim…) vµ c«ng nghiÖp nhÑ (nh− dÖt may, chÕ biÕn l−¬ng thùc thùc phÈm). §Ó ®¶m b¶o sù tËp trung ñng hé vÒ thÓ chÕ, chÝnh quyÒn còng sö dông nh÷ng biÖn ph¸p b¹o lùc vµ c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý x héi chÆt chÏ ®Ó ng¨n ngõa vµ dÑp bá méi sù chèng ®èi tõ c¸c phe ph¸i ®èi lËp. Sù ph¸t triÓn cña c¸c Cheabols trong khu vùc c«ng nghiÖp nÆng vµ ho¸ chÊt lµ sù thÓ hiÖn râ nÐt cña mét chiÕn l−îc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp h−íng néi, nh»m vµo môc tiªu ®éc lËp kinh tÕ. §Ó khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp thay thÕ nhËp khÈu, ChÝnh phñ Hµn Quèc duy tr× chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i kÐp, ®−a ra møc tû gi¸ cè ®Þnh quy ®Þnh riªng cho xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu. §ång thêi gi¶m thuÕ cho m¸y mãc , thiÕt bÞ nhËp khÈu. B¶ng 1 - Tãm t¾t c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c«ng nghiÖp ë NhËt B¶n, Hµn Quèc vµ §µi Loan. NhËt B¶n Hµn Quèc §µi Loan Hîp lý ho¸ c«ng nghiÖp Sau néi chiÕn TriÒu Tiªn (nöa ®Çu thËp kû 50) (Nh÷ng n¨m 50) C«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ nhËp khÈu ¦u tiªn ®Çu t− nhËp khÈu thiÕt bÞ, ®Çu t− vµo m¸y mãc/ c¸c kho¶n cho vay cña ng©n hµng ph¸t triÓn NhËt B¶n / MiÔn gi¶m thuÕ. Ph¸t triÓn vµ khuyÕn khÝch c¸c ngµnh c«ng nghiÖp thay thÕ nhËp khÈu/ hÖ thèng trî cÊp b»ng h¹n ng¹ch/ tû gi¸ hèi ®o¸i kÐp/ miÔn gi¶m thuÕ cho m¸y mãc, nguyªn liÖu nhËp khÈu KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp H×nh thµnh nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp chñ ®¹o/ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp dÖt vµ chÕ biÕn n«ng s¶n. B¶o hé b»ng thuÕ quan víi c¸c s¶n phÈm sîi tæng hîp, dÖt may, ho¸ dÇu, m¸y mãc, ®iÖn tö d©n dông/ chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ thuÕ kho¸ cã chän läc/ khuyÕn khÝch ¸p dông c«ng nghÖ míi (nh÷ng n¨m 60) Ph¸t triÓn mét nªn kinh tÕ më/ hîp t¸c gi÷a Nhµ n−íc vµ t− nh©n/ ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t−/ phèi hîp c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt/ thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ §iÒu chØnh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp c«ng céng chñ chèt (®−êng, xi m¨ng, ph©n ho¸ häc…)/ khuyÕn khÝch c«ng nghiÖp dÖt b»ng h¹n chÕ sè l−îng Thêi kú qu¸ ®é sang CNH h−íng vÒ xuÊt khÈu (nöa sau 1950s) (nöa sau thËp kû 50) T¨ng tr−ëng cao (nöa ®Çu thËp kû 50) ChuyÓn sang c«ng nghiÖp C«ng nghiÖp ho¸ h−íng xuÊt khÈu h−íng xuÊt khÈu (nh÷ng n¨m 60) (nh÷ng n¨m 60) ¦u tiªn t¨ng tr−ëng kinh tÕ/ thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoµi/ khuyÕn khÝch c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu/ miÔn thuÕ/ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c ngµnh T¨ng c−êng sö dông vèn n−íc ngoµi (c¸c kho¶n vay vµ ®Çu t− trùc tiÕp)/ tËp trung vµo khu vùc kinh tÕ t− nh©n/ lËp c¸c KCX/ ngµnh(c¸c gi¶i ph¸p cho c«ng nghiÖp chñ ®¹o miÔn gi¶m thuÕ/ c«ng nghiÖp m¸y mãc vµ th«ng qua can thiÖp cña khuyÕn khÝch c¸c khu vùc ®iÖn tö) ChÝnh phñ vµ ®Çu t− cho c«ng ty th−¬ng m¹i . nghiªn cøu øng dông. T¨ng tr−ëng æn ®Þnh (tõ nh÷ng n¨m 70) LËp c¸c kÕ ho¹ch tÇm xa/ sö dông c¬ chÕ thÞ tr−êng / ph¸t triÓn c¸c ngµnh sö dông nhiÒu yÕu tè tri thøc, c«ng nghÖ cao CNH c¸c ngµnh c«ng CNH h−íng xuÊt khÈu nghiÖp nÆng, ho¸ chÊt (nh÷ng n¨m 70) h−íng xuÊt khÈu LËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn chÝnh thøc cho (nh÷ng n¨m 70) KÕ ho¹ch chiÕn l−îc ph¸t c¸c c«ng ty Nhµ n−íc triÓn c«ng nghiÖp nÆng, vÒ s¾t thÐp, ho¸ dÇu, ho¸ chÊt/ tµi trî cã kiÓm vµ ®ãng tµu/ h×nh so¸t cho c¸c ho¹t ®éng thµnh quü vèn ®Çu t− kinh doanh/ cho vay li x héi. suÊt ®èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, ho¸ chÊt vµ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu/ khuyÕn khÝch më réng trang thiÕt bÞ trong c¸c xÝ nghiÖp t− nh©n. Tù do ho¸ phèi hîp c¸c KhuyÕn khÝch ph¸t ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, triÓn c¸c ngµnh c«ng ho¸ chÊt. nghiÖp kü thuËt cao. (nh÷ng n¨m 80) (nh÷ng n¨m 80) Tù do ho¸ kinh tÕ/ t− nh©n ho¸ mét sè khu vùc c«ng céng/ tù do ho¸ qu¶n lý cèn ®Çu t− n−íc ngoµi/ tù do ho¸ tµi chÝnh/ tiÕp tôc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn doanh nghiÖp quy m« võa vµ nhá. X¸c ®Þnh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chiÕn l−îc/ miÔn thuÕ ®èi víi c¸c ngµnh ®iÖn tö vµ m¸y mãc/ li suÊt cho vay thÊp/ khuyÕn khÝch c«ng nghiÖp « t«. 2. C«ng nghiÖp ho¸ h−íng néi, thay thÕ nhËp khÈu ®−îc chuyÓn h−íng thµnh c«ng nghiÖp ho¸ h−íng ngo¹i, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµo thêi ®iÓm thÝch hîp §©y lµ ®iÓm ph©n biÖt quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña c¸c n−íc NIE so víi c¸c nÒn kinh tÕ Latin America. ChiÕn l−îc c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ nhËp khÈu ® xuÊt hiÖn ®Çu tiªn ë c¸c n−íc Mü Latin. Nh−ng do duy tr× qu¸ l©u chÝnh s¸ch nµy nªn ® biÓu hiÖn nh÷ng nh−îc ®iÓm râ rÖt. Kinh nghiÖm cña Brazil thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ nhËp khÈu cho thÊy viÖc duy tr× −u tiªn theo h−íng thay thÕ nhËp khÈu trong mét kho¶ng thêi gian dµi cã thÓ lµ mét nguyªn nh©n c¬ b¶n nhÊt dÉn ®Õn sù thÊt b¹i cña chiªns l−îc c«ng nghiÖp ho¸ h−íng néi. - Kh¸c víi Brazil, Ên §é, NIEs vµ NhËt B¶n ®Òu ® thùc hiÖn c¸c b−¬c chuyÓn h−íng ngo¹n môc tõ −u tiªn t¸i thiÕt kinh tÕ trong n−íc th«ng qua thay thÕ nhËp khÈu b»ng viÖc chuyÓn −u tiªn ph¸t triÓn sang c¸c khu vùc khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµo nöa cuèi thËp kû 50(®èi víi NhËt B¶n vµ §µi Loan ) vµ nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 60 (®èi víi Hµn Quèc). B¶ng 2- KhuyÕn khÝch c«ng nghiÖp xuÊt khÈu vµ c¸c chÝnh s¸ch kuyÕn khÝch xuÊt khÈu ë NhËt B¶n, Hµn Quèc vµ §µi Loan . NhËt B¶n Hîp lý ho¸ c«ng nghiÖp (nöa ®Çu thËp kû 50) Tµi trî −u ®i, trî cÊp −u tiªn cho xuÊt khÈu/ cho vay víi li suÊt thÊp cña Ng©n hµng ph¸t triÓn NhËt B¶n/ thµnh lËp Ng©n hµng xuÊt khÈu NhËt B¶n (1950)/ khuyÕn khÝch vÒ thuÕ, khÊu trõ thu nhËp cho xuÊt khÈu/ ph¸t triÓn b¶o hiÓm xuÊt khÈu/ thµnh lËp JETRO. KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp (cöa sau nh÷ng n¨m 50) XuÊt khÈu tµu biÓn/ cho Hµn Quèc Sau néi chiÕn TriÒu Tiªn (nh÷ng n¨m 1950) KhuyÕn khÝch xuÊt khÈu còng lµ 1 phÇn cña CNH thay thÕ nhËp khÈu ë Hµn Quèc/ thµnh lËp quü khuyÕn khÝch xuÊt khÈu/ trî cÊp tÝn dông cho xuÊt khÈu, trî cÊp kh¸c cho xuÊt khÈu. §µi Loan CNH thay thÕ nhËp khÈu (nöa ®Çu thËp kû 50) Thµnh lËp c¸c ngµnh c«ng nghiÖp c«ng céng chñ ®¹o/ l¸n sãng viÖn trî cña Mü/ h¹n ng¹ch nhËp khÈu ®Ó b¶o hé/ chÕ ®é tû gi¸ kÐp/ ¸p dông hÖ thèng hai gi¸ ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. ChuyÓn sang CNH h−íng xuÊt khÈu. (nöa sau nh÷ng n¨m 50) B¾t ®Èu xuÊt khÈu g¹o,