Tài liệu Một số giải pháp chống thất thoát nước để nâng cao hiệu quả kinh doanh cấp nước tại tp. hồ chí minh tới năm 2010

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM VŨ ANH TUẤN LUẬNVĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2001 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM VŨ ANH TUẤN LUẬNVĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2001 MUÏC LUÏC LÔØI MÔÛ ÑAÀU ................................................................................................ 1 CHÖÔNG I : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHOÁNG THAÁT THOAÙT NÖÔÙC TRONG KINH DOANH CAÁP NÖÔÙC . .................... 3 1. TOÅNG QUAN VEÀ CAÁP NÖÔÙC ÑOÂ THÒ . ............................................ 3 2. PHAÂN LOAÏI THAÁT THOAÙT NÖÔÙC VAØ NGUYEÂN NHAÂN THAÁT THOAÙT NÖÔÙC . ........................................................................ 4 2.1. Khaùi nieäm veà thaát thoaùt nöôùc. ....................................................... 4 2.2. Thaát thoaùt nöôùc treân maïng ............................................................ 5 2.3. Thaát thoaùt nöôùc do ñoàng hoà nöôùc . ................................................ 7 2.4. Thaát thoaùt nöôùc trong coâng taùc quaûn lyù. ....................................... 8 2.5. Phöông phaùp xaùc ñònh tyû leä töøng loaïi thaát thoaùt nöôùc .............. 10 2.5.1. Phöông phaùp xaùc ñònh tyû leä thaát thoaùt nöôùc treân maïng. ......... 10 2.5.2. Phöông phaùp xaùc ñònh tyû leä thaát thoaùt nöôùc do ñoàng hoà nöôùc. .................................................................... 10 2.5.3. Phöông phaùp xaùc ñònh tyû leä thaát thoaùt nöôùc trong coâng taùc quaûn lyù. .............................................................. 10 3. AÛNH HÖÔÛNG THAÁT THOAÙT NÖÔÙC ÑEÁN KINH DOANH CAÁP NÖÔÙC ............................................................... 11 3.1. Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán kinh doanh caáp nöôùc. .................... 11 3.2. AÛnh höôûng thaát thoaùt nöôùc tôùi hieäu quaû kinh doanh caáp nöôùc ......... 12 3.2.1. Noäi dung.................................................................................. 12 3.2.2. Hieäu quaû cuûa giaûm thaát thoaùt nöôùc tôùi kinh doanh caáp nöôùc. ........................................................ 14 CHÖÔNG II : PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG THAÁT THOAÙT NÖÔÙC VAØ HIEÄU QUAÛ KINH DOANH CAÁP NÖÔÙC THÔØI GIAN QUA TAÏI TP. HOÀ CHÍ MINH .............................................. 15 1. GIÔÙI THIEÄU COÂNG TY CAÁP NÖÔÙC TP. HOÀ CHÍ MINH ............ 15 1 1.1. Chöùc naêng cuûa Coâng ty Caáp nöôùc. .............................................. 16 1.2. Cô caáu toå chöùc cuûa Coâng ty caáp nöôùc. ........................................ 17 1.3. Nguoàn nöôùc. ................................................................................... 20 1.4. Heä thoáng oáng maïng ...................................................................... 20 1.4.1. Tuyeán oáng truyeàn taûi............................................................... 20 1.4.2. Maïng caáp 1. ............................................................................ 20 1.4.3. Maïng caáp 2. ............................................................................ 22 1.4.4. Maïng caáp 3. ............................................................................ 24 1.5. Ñoàng hoà nöôùc................................................................................. 25 2. THÖÏC TRAÏNG THAÁT THOAÙT NÖÔÙC TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH . ................................................. 26 2.1. So saùnh tæ leä thaát thoaùt nöôùc giöõa moät soá thaønh phoá trong khu vöïc Chaâu AÙ vaø Vieät Nam. ........................................... 26 2.2. Thöïc traïng thaát thoaùt nöôùc taïi TP. Hoà Chí Minh. ..................... 27 2.2.1. Tæ leä thaát thoaùt nöôùc taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh töø naêm 1992 – 2000................................................................ 27 2.2.2. Tæ leä töøng loaïi thaát thoaùt nöôùc taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh naêm 2000 ................................................................................ 29 3. AÛNH HÖÔÛNG THAÁT THOAÙT NÖÔÙC TÔÙI KINH DOANH CAÁP NÖÔÙC THÔØI GIAN QUA TAÏI TP.HOÀ CHÍ MINH ................ 31 3.1. Caùc nhaân toá aûnh höôûng tôùi kinh doanh caáp nöôùc thôøi gian qua taïi TP.Hoà Chí Minh................................................ 31 3.2. AÛnh höôûng thaát thoaùt nöôùc tôùi hieäu quaû kinh doanh caáp nöôùc naêm 2000 taïi TP.Hoà Chí Minh . ................................... 32 CHÖÔNG III : MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP CHOÁNG THAÁT THOAÙT NÖÔÙC ÑEÅ NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ KINH DOANH CAÁP NÖÔÙC TAÏI TP HOÀ CHÍ MINH TÔÙI NAÊM 2010 ............... 36 1. QUAN ÑIEÅM CHOÁNG THAÁT THOAÙT NÖÔÙC VAØ NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ KINH DOANH CAÁP NÖÔÙC . .................. 36 1.1. Thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu tö môùi .................................................. 36 1.2. Ñaåy maïnh caûi taïo maïng löôùi caáp nöôùc cuõ . ................................. 36 2 1.3. Trieät ñeå choáng thaát thoaùt nöôùc.................................................... 36 2. MUÏC TIEÂU CHOÁNG THAÁT THOAÙT NÖÔÙC ÑEÅ NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ KINH DOANH CAÁP NÖÔÙC GIAI ÑOAÏN 2001 – 2010 .............................................. 37 2.1 Muïc tieâu toång quaùt ........................................................................ 37 2.2. Muïc tieâu cuï theå ............................................................................. 37 2.2.1. Trong giai ñoaïn 2001 – 2005. ................................................. 37 2.2.2. Trong giai ñoaïn 2006 – 2010. ................................................. 37 2.2.3 Thöïc hieän choáng thaát thoaùt nöôùc hôïp lyù ñoái vôùi caùc döï aùn ñaàu tö môùi . ................................................ 38 3. MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP CHOÁNG THAÁT THOAÙT NÖÔÙC ÑEÅ NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ KINH DOANH CAÁP NÖÔÙC . ........... 40 3.1. Giaûi phaùp choáng thaát thoaùt nöôùc treân maïng ñeå naâng cao hieäu quaû kinh doanh cuûa Coâng ty Caáp nöôùc TP.Hoà Chí Minh tôùi naêm 2010..................................................... 40 3.1.1. Bieän phaùp 1 : Thay môùi ñònh kyø oáng cuõ theo keá hoaïch.......... 40 3.1.2. Bieän phaùp 2 : Taêng cöôøng kieåm tra phaùt hieän roø ræ vaø söûa chöõa kòp thôøi................................................................ 41 3.1.3. Bieän phaùp 3 : Laép ñaët ñoàng hoà toång . ..................................... 42 3.1.4. Bieän phaùp 4 : Xaây döïng quy trình kyõ thuaät vaø tieâu chuaån vaät tö laép ñaët oáng nhaùnh ................................. 44 3.1.5. Bieän phaùp 5 : Ban haønh quy cheá taùc nghieäp giöõa caùc ñôn vò coù thi coâng coâng trình ngaàm ......................... 45 3.1.6. Hieäu quaû cuûa caùc bieän phaùp choáng thaát thoaùt nöôùc treân maïng ñeán kinh doanh caáp nöôùc TP.Hoà Chí Minh tôùi naêm 2010........................................................................... 46 3.1.7. Ñieàu kieän thöïc hieän . .............................................................. 46 3.2. Giaûi phaùp choáng thaát thoaùt nöôùc do khaâu ñoàng hoà nöôùc ñeå naâng cao hieäu quaû kinh doanh caáp nöôùc TP.Hoà Chí Minh tôùi naêm 2010................................................................................... 47 3.2.1. Noäi dung.................................................................................. 47 3 3.2.2. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp choáng thaát thoaùt nöôùc cho khaâu ñoàng hoà nöôùc ñeán kinh doanh caáp nöôùc TP.Hoà Chí Minh tôùi naêm 2010. ............................................. 47 3.2.3. Ñieàu kieän thöïc hieän. ............................................................... 48 3.3. Giaûi phaùp choáng thaát thoaùt nöôùc trong coâng taùc toå chöùc – quaûn lyù ñeå naâng cao hieäu quaû kinh doanh caáp nöôùc TP.Hoà Chí Minh tôùi naêm 2010. ......................................... 48 3.3.1. Bieän phaùp 1 : Toå chöùc Ban choáng thaát thoaùt nöôùc :................ 48 3.3.2. Bieän phaùp 2 : Ñaøo taïo coâng nhaân caáp nöôùc .......................... 50 3.3.3. Bieän phaùp 3 : Vi tính hoaù coâng taùc quaûn lyù ñoàng hoà nöôùc ôû töøng chi nhaùnh. ............................................. 50 3.3.4. Bieän phaùp 4 : Taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra......................... 50 3.3.5. Hieäu quaû cuûa caùc bieän phaùp choáng thaát thoaùt nöôùc trong coâng taùc quaûn lyù kinh doanh caáp nöôùc ......................... 50 3.3.6. Ñieàu kieän thöïc hieän. ............................................................... 51 4. KIEÁN NGHÒ.......................................................................................... 51 4.1. Ñoái vôùi Nhaø nöôùc .......................................................................... 51 4.4.1. Naâng cao hieäu quaû quaûn lyù caùc nhaø maùy caáp nöôùc theo hình thöùc ñaàu tö BOT . ......................................................... 52 4.1.2. Thöïc hieän lieân keát quy hoaïch giöõ caùc ngaønh ñieän, nöôùc, böu chính vieãn thoâng, giao thoâng trong thaønh phoá. ................ 52 4.2. Ñoái vôùi ngaønh................................................................................. 52 4.2.1. Xoaù boû tö töôûng bao caáp trong kinh doanh caáp nöôùc.............. 52 4.2.2. Ñôn giaûn hoaù khung giaù nöôùc. ................................................ 53 KEÁT LUAÄN ............................................................................................... 54 4 CAÙC BAÛNG Baûng 1 : Tieâu chuaån nöôùc saïch Baûng 2 : Saûn löôïng nöôùc cung caáp naêm 2000 taïi TP.Hoà Chí Minh Baûng 3 : Chieàu daøi oáng maïng caáp 1 Baûng 4 : Chieàu daøi oáng maïng caáp 2 Baûng 5 : Tuoåi cuûa oáng maïng caáp 2 Baûng 6 : Soá lieäu thay oáng môùi muïc ræ Baûng 7 : Soá lieäu phaùt trieån oáng maïng caáo 2 Baûng 8 : Tuoåi thoï oáng maïng caáp 3 Baûng 9 : Hieän traïng ñoàng hoà nöôùc ñeán thaùng 12/2000 Baûng 10 : Hieän traïng ñoàng hoà nöôùc Baûng 11 : Tæ leä thaát thoaùt nöôùc taïi TP.Hoà Chí Minh (1992 – 2000) Baûng 12 : Tæ leä töøng loaïi thaát thoaùt nöôùc naêm 2000 taïi TP.HCM Baûng 13 : Tæ leä töøng loaïi thaát thoaùt nöôùc naêm 1999 taïi Bankok – Thaùi Lan Baûng 14 : Tæ leä sinh hoaït saûn xuaát kinh doanh dòch vuï naêm 2000 Baûng 15 : Taêng (giaûm) löôïng nöôùc höõu ích do giaûm (taêng) tæ leä thaát thoaùt nöôùc 1992 - 2000 Baûng 16 : Daân soá thaønh phoá ñöôïc cung caáp nöôùc saïch taêng (giaûm) do tæ leä thaát thoaùt nöôùc giaûm (taêng) naêm 1992 - 2000 Baûng 17 : Taêng (giaûm) lôïi nhuaän cuûa Coâng ty caáp nöôùc TP.Hoà Chí Minh do giaûm (taêng) tæ leä thaát thoaùt nöôùc naêm 1992 – 2000 Baûng 18 : Muïc tieâu haï tæ leä töøng loaïi thaát thoaùt nöôùc tôùi naêm 2010 taïi TP.HCM 5 CAÙC HÌNH VEÕ Hình 1 : Tuoåi cuûa oáng vaø söï roø ræ Hình 2 : Sô ñoà toå chöùc Coâng ty Caáp nöôùc TP.Hoà Chí Minh Hình 3 : Tæ leä thaát thoaùt nöôùc cuûa moät soá nöôùc Chaâu AÙ 1998 Hình 4 : Bieåu ñoà tæ leä thaát thoaùt nöôùc taïi TP.HCM (1992 – 2000) Hình 5 : Sô ñoà Ban choáng thaát thoaùt nöôùc PHUÏ LUÏC Phuï luïc 1 : Sô ñoà quy hoaïch tuyeán oáng daãn nöôùc caáp I vaø II Phuï luïc 2 : Sô ñoà vuøng thí ñieåm gaén ñoàng hoà toång Phuï luïc 3 : Döï baùo veà daân soá TP.HCM tôùi naêm 2010 Phuï luïc 4 : Giaù nöôùc töø thaùng 5/1993 ñeán thaùng 2/2000 Phuï luïc 5 : Giaù nöôùc töø thaùng 3 naêm 2000 Phuï luïc 6 : Nöôùc thaát thoaùt treân ñöôøng oáng theo côõ cuûa loã roø ræ vaø TP.HCM aùp löïc Phuï luïc 7 : Löu löôïng ñaëc tröng vaø löu löôïng cho pheùp moät soá loaïi, côõ ñoàng hoà nöôùc Phuï luïc 8 : Taêng (giaûm) löôïng nöôùc höõu ích do giaûm (taêng) tæ leä thaát thoaùt nöôùc 1992 - 2000 Phuï luïc 9 : Daân soá thaønh phoá ñöôïc cung caáp nöôùc saïch taêng (giaûm) do tæ leä thaát thoaùt nöôùc giaûm (taêng) naêm 1992 - 2000 Phuï luïc 10 : Taêng (giaûm) lôïi nhuaän cuûa Coâng ty Caáp nöôùc TP.HCM do giaûm (taêng) tæ leä thaát thoaùt nöôùc naêm 1992 - 2000 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 6 LÔØI MÔÛ ÑAÀU Coâng ty Caáp nöôùc Thaønh phoá Hoà Chí Minh sau 25 naêm tieáp nhaän, vaän haønh vaø quaûn lyù heä thoáng caáp nöôùc töø cheá ñoä cuõ ñeå laïi, maëc duø ñaõ coá gaéng giöõ vöõng vaø naâng coâng suaát leân toái ña, nhöng vaãn khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu nöôùc saïch cho nhaân daân thaønh phoá. Ñaëc bieät, trong khoaûng 5 naêm trôû laïi ñaây, toác ñoä phaùt trieån ñoâ thò nhanh, thaønh phoá hình thaønh theâm caùc quaän môùi, cuøng vôùi nhòp ñoä taêng tröôûng daân soá vôùi möùc soáng ngaøy caøng cao … ñoøi hoûi ñaùp öùng nhieàu nhu caàu thieát yeáu, trong ñoù coù nhu caàu caáp baùch nhö : ñieän, nöôùc , giao thoâng lieân laïc. Hieän nay, Coâng ty Caáp nöôùc Thaønh phoá chæ ñaùp öùng ñöôïc 65% nhö caàu nöôùc saïch cho nhaân daân thaønh phoá. Coâng ty Caáp nöôùc TP.Hoà Chí Minh, gioáng nhö baát kyø moät heä thoáng cung caáp nöôùc naøo cuõng phaûi ñoái phoù vôùi tình traïng thaát thoaùt nöôùc. Ñoù laø vì heä thoáng cung caáp nöôùc sau moät thôøi gian daøi khai thaùc, söû duïng bò xuoáng caáp. Tyû leä thaát thoaùt nöôùc laø moät chæ tieâu toång hôïp noùi leân hieän traïng heä thoáng oáng maïng, ñoàng hoà nöôùc cuõng nhö trình ñoä quaûn lyù cuûa Coâng ty Caáp nöôùc trong quaù trình khai thaùc vaø söû duïng heä thoáng cung caáp nöôùc. Beân caïnh ñoù, kinh doanh caáp nöôùc laø moät maët heát söùc quan troïng trong hoaït ñoäng cuûa Coâng ty Caáp nöôùc Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Choáng thaát thoaùt nöôùc toát, ñeå töø ñoù naâng cao hieäu quaû kinh doanh caáp nöôùc, nhaèm thöïc hieän muïc tieâu quan troïng cuûa Coâng ty Caáp nöôùc laø khoâng ngöøng naâng cao khaû naêng phuïc vuï cho nhu caàu nöôùc saïch cuûa nhaân daân thaønh phoá . * Lyù do choïn ñeà taøi : Ñöùng tröôùc tình hình thöïc teá hieän nay taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh, khi maø löôïng nöôùc cung caáp khoâng ñuû ñaùp öùng cho nhu caàu xaõ hoäi, thì vieäc haï thaáp tyû leä thaát thoaùt nöôùc coù moät yù nghóa voâ cuøng quan troïng nhaèm haïn cheá thaáp nhaát löôïng nöôùc laõng phí ñeå taêng theâm löôïng nöôùc höõu ích cho nhu caàu xaõ hoäi, naâng cao hieäu quaû kinh teá caáp nöôùc. * Giôùi haïn ñeà taøi : Trong baûn luaän vaên naøy, toâi xin choïn ñeà taøi : “Moät soá giaûi phaùp choáng thaát thoaùt nöôùc ñeå naâng cao hieäu quaû kinh doanh caáp nöôùc, taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh tôùi naêm 2010” 7 * Phöông phaùp nghieân cöùu : Cô sôû lyù luaän ñöôïc vaän duïng trong luaän vaên naøy laø heä thoáng lyù luaän cuûa hoïc thuyeát Maùc – Leânin, caùc lyù thuyeát veà khoa hoïc quaûn trò vaø caùc moân khoa hoïc khaùc; vaän duïng caùc quan ñieåm, chuû tröông chính saùch cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa ngaønh caáp thoaùt nöôùc. Phöông phaùp nghieân cöùu söû duïng trong luaän vaên laø phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, duy vaät lòch söû, keát hôïp vôùi caùc coâng cuï nghieân cöùu khoa hoïc nhö phaân tích heä thoáng, toång hôïp so saùnh, phöông phaùp thoáng keâ, döï baùo. * Keát caáu luaän vaên : Keát caáu luaän vaên goàm caùc chöông sau : – Chöông I : Cô sôû lyù luaän veà choáng thaát thoaùt nöôùc trong kinh doanh caáp nöôùc. – Chöông II : Phaân tích thöïc traïng thaát thoaùt nöôùc vaø hieäu quaû kinh doanh caáp nöôùc thôøi gian qua taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. – Chöông III : Moät soá giaûi phaùp choáng thaát thoaùt nöôùc ñeå naâng cao hieäu quaû kinh doanh caáp nöôùc, taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh tôùi naêm 2010. 8 Chöông I : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHOÁNG THAÁT THOAÙT NÖÔÙC TRONG KINH DOANH CAÁP NÖÔÙC . 1. TOÅNG QUAN VEÀ CAÁP NÖÔÙC ÑOÂ THÒ . Nöôùc trong thieân nhieân ñöôïc duøng laøm nguoàn nöôùc cung caáp cho aên uoáng, sinh hoaït vaø coâng nghieäp coù chaát löôïng raát khaùc nhau. Ñoái vôùi caùc nguoàn nöôùc maët, thöôøng coù ñoä ñuïc, ñoä maøu vaø haøm löôïng vi truøng cao. Ñoái vôùi caùc nguoàn nöôùc ngaàm löôïng saét vaø mangan thöôøng vöôït quaù giôùi haïn cho pheùp. Coù theå noùi, haàu heát caùc nguoàn nöôùc thieân nhieân ñeàu khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu veà maët chaát löôïng cho caùc ñoái töôïng duøng nöôùc. Chính vì vaäy, tröôùc khi ñöa nöôùc vaøo söû duïng, caàn thieát phaûi tieán haønh xöû lyù chuùng. Vieäc xöû lyù nöôùc trong thieân nhieân ñöôïc thöïc hieän baèng caùc coâng trình xöû lyù nöôùc caáp, thöôøng laø caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc. Nöôùc trong thieân nhieân sau quaù trình xöû lyù trôû thaønh nöôùc saïch. Baûng 1 : TIEÂU CHUAÅN NÖÔÙC SAÏCH STT Danh muïc Ñôn vò tính Tieâu chuaån 1 Ñoä ñuïc bình quaân NTU 1,00 – 1,50 2 Ñoä Clor dö bình quaân mg/l 0,90 – 1,10 3 Ñoä pH bình quaân ñôn vò 7,00 – 8,50 4 Ñoä Fluor bình quaân mg/l 0,70 (Theo TCVN 5502 – 1991) Nöôùc saïch laø moät saûn phaåm thieát yeáu haøng ngaøy, phuïc vuï cho ñôøi soáng con ngöôøi, saûn xuaát, kinh doanh vaø dòch vuï. Nhu caàu veà nöôùc saïch cuûa xaõ hoäi luoân luoân ngaøy caøng taêng, ñaëc bieät laø söï gia taêng daân soá cuõng nhö söï phaùt trieån cuûa ñoâ thò, phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp môùi, caùc nhaø maùy, xí nghieäp, khaùch saïn v.v. ñeå ñaùp öùng nhu caàu nöôùc saïch ngaøy caøng taêng Chính phuû, UÛy ban Nhaân daân caùc thaønh phoá coá gaéng khaéc phuïc baèng caùch caûi taïo vaø xaây döïng nhöõng coâng trình caáp nöôùc môùi vaø toå chöùc nhöõng loaïi hình ñaøo taïo cho nhaân vieân caùc nhaø maùy caáp nöôùc . Caùc coâng ty caáp nöôùc cho ñeán nay laø toå chöùc duy nhaát coù thaåm quyeàn cung caáp nöôùc saïch cho coäng ñoàng . 9 Nöôùc saïch töø nhaø maùy ñöôïc cung caáp ñeán ngöôøi tieâu duøng thoâng qua heä thoáng oáng maïng truyeàn daãn caáp 1, caáp 2 vaø caáp 3 daøi haøng nghìn km. Trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh, thöôøng laø haøng thaùng Coâng ty Caáp nöôùc ra hoaù ñôn vaø khaùch haøng phaûi coù traùch nhieäm thanh toaùn hoaù ñôn ñoù. Löôïng nöôùc ñöôïc tính toaùn ra hoaù ñôn thoâng qua vieäc ño ñeám cuûa heä thoáng ñoàng hoà nöôùc ñöôïc gaén ñaët taïi töøng hoä gia ñình. Giaù nöôùc ñeå ra hoaù ñôn ñöôïc UÛy ban Nhaân daân, Coâng ty Caáp nöôùc ban haønh vaø coâng boá roäng raõi. 2. PHAÂN LOAÏI THAÁT THOAÙT NÖÔÙC VAØ NGUYEÂN NHAÂN THAÁT THOAÙT NÖÔÙC . Nöôùc saïch ñöôïc cung caáp tôùi töøng hoä gia ñình thoâng qua heä thoáng oáng truyeàn taûi daøi haøng nghìn Km, coäng theâm nhöõng lyù do khaùc. Vì vaäy baát kyø moät heä thoáng cung caáp nöôùc naøo cuõng phaûi ñoái phoù vôùi tình traïng thaát thoaùt nöôùc . Moät soá khu vöïc, thaønh phoá löôïng nöôùc thaát thoaùt leân ñeán 50% löôïng nöôùc saûn xuaát hoaëc hôn nöõa. Neáu thaát thoaùt nöôùc lôùn hôn hoaëc baèng 25% thì ñoù laø vaán ñeà khoâng theå khoâng ñeå yù tôùi. Nhöõng tyû leä nhoû hôn nhieàu 15% ñaõ ñöôïc nhaän bieát ôû caùc coâng ty caáp nöôùc quaûn lyù toát, nhöng nhìn chung ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån khoù coù theå ñaït ñöôïc trong töông lai gaàn. Caàn phaûi coù nhöõng bieän phaùp noå löïc laøm giaûm thaát thoaùt nöôùc theo töøng böôùc vaø caàn phaûi löu yù caùc quyeát ñònh caàn phaûi döïa treân nhöõng caân nhaéc veà kinh teá. 2.1. Khaùi nieäm veà thaát thoaùt nöôùc. 2.1.1 Thaát thoaùt nöôùc. Nöôùc thaát thoaùt laø hieäu soá giöõa löôïng nöôùc cung caáp ñöôïc xem laø ñaàu vaøo vaø löôïng nöôùc tieâu thuï ñöôïc tính tieàn xem laø ñaàu ra. Nöôùc thaát thoaùt = Nöôùc cung caáp – nöôùc tieâu thuï ñöôïc tính tieàn 2.1.2 Tyû leä thaát thoaùt nöôùc. Tyû leä thaát thoaùt nöôùc laø tyû soá giöõa nöôùc thaát thoaùt vaø nöôùc cung caáp ñöôïc tính baèng %. Tyû leä thaát thoaùt nöôùc = Error! x 100% Muoán so saùnh hai heä thoáng cung caáp nöôùc, ngöôøi ta söû duïng ñaïi löôïng thaát thoaùt nöôùc treân moät ñôn vò chieàu daøi oáng hoaëc thaát thoaùt nöôùc treân ñôn vò ñoàng hoà nöôùc. Error! m3/km Hoaëc : 10 Error! m3/ñoàng hoà nöôùc 2.1.3 Hieäu suaát maïng löôùi. Hieäu suaát maïng löôùi caáp nöôùc laø tyû soá giöõa nöôùc tieâu thuï ñöôïc tính tieàn vôùi nöôùc cung caáp ñöôïc tính theo phaàn traêm (%). Noù theå hieän möùc ñoä höõu ích trong vieäc phaân phoái vaø tieâu thuï thoâng qua maïng löôùi caáp nöôùc. Noùi khaùc ñi, hieäu suaát maïng löôùi caáp nöôùc laø moät chæ tieâu chaát löôïng kyõ thuaät trong vieäc caáp nöôùc ñeán tay ngöôøi tieâu duøng laø moät maët khaùc cuûa nöôùc thaát thoaùt. Hieäu suaát maïng löôùi caáp nöôùc = Error! x 100% Hay: Hieäu suaát maïng löôùi caáp nöôùc = 100% – thaát thoaùt nöôùc (%). Sau ñaây ta seõ nghieân cöùu : Phaân loaïi thaát thoaùt nöôùc vaø nguyeân nhaân thaát thoaùt nöôùc. 2.2. Thaát thoaùt nöôùc treân maïng. Maïng löôùi caáp nöôùc laø moät boä phaän quan troïng cuûa heä thoáng caáp nöôùc, laøm nhieäm vuï vaän chuyeån vaø phaân phoái nöôùc ñeán caùc nôi tieâu thuï. Maïng löôùi caáp nöôùc bao goàm caùc ñöôøng oáng chính laøm nhieäm vuï vaän chuyeån nöôùc, caùc ñöôøng oáng ngaùnh laøm nhieäm vuï phaân phoái nöôùc vaøo töøng hoä gia ñình hoaëc tieåu khu. Sau moät thôøi gian daøi khai thaùc, söû duïng bò xuoáng caáp thì khoâng traùnh khoûi vieäc roø ræ, gaây thaát thoaùt nöôùc. Nguyeân nhaân cuûa thaát thoaùt nöôùc treân maïng laø : 1/ Tuoåi thoï cuûa oáng. Roø ræ treân caùc oáng caáp nöôùc vaø caùc ñöôøng oáng daãn seõ gia taêng theo ñoä tuoåi cuûa chuùng. Söï baøo moøn – beân trong hoaëc beân ngoaøi, caùc joint bò laõo hoùa laø moät trong nhöõng lyù do laøm gia taêng roø ræ. Vaät lieäu saûn xuaát oáng coù chaát löôïng keùm, söû duïng loaïi oáng khoâng ñuùng muïc ñích (nhö oáng daãn daàu laïi söû duïng cho caáp nöôùc) cuõng laø nhöõng nguyeân nhaân laøm cho ñöôøng oáng mau xuoáng caáp. Veà kyõ thuaät vaø theo kinh nghieäm cuûa nhieàu nöôùc trong khu vöïc thì tuoåi thoï cuûa oáng laø 25 naêm. 11 SÖÏ ROØ RÆ 0 5 10 15 20 25 30 TUOÅI (naêm) Hình 1 : TUOÅI CUÛA OÁNG VAØ SÖÏ ROØ RÆ Vieäc löïa choïn moái noái phuø hôïp cuõng laø ñieàu heát söùc quan troïng ñeå ñaùp öùng ñöôïc caùc taùc ñoäng do giaõn nôû, do löïc keùo hoaëc söï dòch chuyeån ñöôøng oáng do tröôït ñaát, do taûi troïng giao thoâng. Vieäc kieåm tra khuyeát taät cuûa ñöôøng oáng tröôùc khi ñöa vaøo laép ñaët thöôøng laøm khoâng ñuùng caùch, thieáu phöông tieän kieåm tra tin caäy neân khoâng loaïi boû ñöôïc caùc ñoaïn oáng coù chaát löôïng xaáu, neân sau moät thôøi gian ngaén vaän haønh oáng coù theå bò roø ræ. 2/ Laép ñaët oáng maïng khoâng ñaït kyõ thuaät. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân quan troïng gaây thaát thoaùt nöôùc treân maïng laø do nhöõng sai soùt trong quaù trình khaûo saùt, thieát keá, xaây laép, choïn vaät tö, giaùm saùt thi coâng vaø quaûn lyù. Thôøi gian laøm cho nhöõng sai soùt ñoù boäc loä gaây thaát thoaùt nöôùc lôùn. 3/ AÙp löïc nöôùc. Löu löôïng nöôùc tyû leä vôùi aùp löïc trong oáng, aùp löïc cao seõ taïo ra söï gia taêng löu löôïng daãn ñeán gia taêng nöôùc laõng phí xuyeân qua caùc choã roø ræ. Gia taêng aùp löïc töø 1,8 ÷ 3,3 kg/cm2 seõ taïo ra söï taêng löu löôïng vaø roø ræ khoaûng 30%. Söùc va cuûa nöôùc gaây ra do söï môû hoaëc ñoùng baát thaàn caùc van, söï hoaït ñoäng trôû laïi cuûa traïm bôm raát nguy hieåm vì taïo neân moät aùp löïc lôùn hôn aùp löïc coâng taùc thoâng thöôøng gaây vôõ oáng, bung nhöõng moái noái. 12 Tham khaûo phuï luïc 6 : Bieåu thò moái lieân quan giöõa löôïng nöôùc thaát thoaùt vôùi aùp löïc nöôùc, kích côõ ñieåm roø ræ. 4/ Ñaëc tính cuûa moâi tröôøng. Caùc oáng kim loaïi raát deã bò aên moøn trong moâi tröôøng xaâm thöïc. Ñoä thaám cuûa ñaát, pH cuûa ñaát coù taùc ñoäng raát nhieàu ñeán tuoåi thoï cuûa oáng. Ñoái vôùi caùc loaïi ñaát thaám nöôùc, roø ræ ñöôøng oáng khoù phaùt hieän vì nöôùc roø ræ thöôøng ngaám saâu xuoáng ñaát roài chaûy vaøo maïng löôùi thoaùt nöôùc, hoaëc loä ra taïi nhöõng ñieåm xa vò trí roø ræ. Vieäc roø ræ naøy raát khoù phaùt hieän, gaây thaát thoaùt nöôùc lôùn, chi phí khaéc phuïc roø ræ cao. 5/ AÛnh höôûng cuûa taûi troïng giao thoâng. Ngöôøi ta ghi nhaän raèng aùp löïc cuûa baùnh xe haïng naëng laø 6,0 kg/cm2 treân beà maët ñöôøng, giaûm xuoáng coøn 0,3 kg/cm2 ôû ñoä saâu 1 m beân döôùi caùc loaïi ñöôøng thieát keá toát. Caùc ñöôøng oáng ñaët caïn, hoaëc maët ñöôøng taùi laäp laïi sau khi ñaët oáng khoâng ñaûm baûo laø nhöõng nguyeân nhaân gaây roø ræ döôùi taùc ñoäng cuûa taûi troïng giao thoâng. 6/ Thieät haïi do vieäc thi coâng caùc coâng trình khaùc. Trong quaù trình phaùt trieån ñoâ thò vieäc thi coâng caùc coâng trình khaùc nhö caûi taïo maïng löôùi ñieän, ñieän thoaïi, thoaùt nöôùc .v.v. do thieáu söï phoái hôïp vôùi Coâng ty Caáp nöôùc neân moät soá ñôn vò khi thi coâng ñaõ laøm hö hoûng nhieàu tuyeán oáng caáp nöôùc, gaây thaát thoaùt nöôùc. 2.3. Thaát thoaùt nöôùc do ñoàng hoà nöôùc . 2.3.1. Noäi dung. Thaát thoaùt nöôùc do ñoàng hoà nöôùc laø do ñoàng hoà nöôùc khoâng hoaït ñoäng chính xaùc daãn ñeán löôïng nöôùc ghi ñöôïc thaáp hôn löôïng nöôùc ñaõ chaûy qua gaây thaát thoaùt nöôùc. Theo kinh nghieäm UÛy ban caáp nöôùc cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc thì tuy löôïng nöôùc tieâu thuï ghi ñöôïc ôû moãi ñoàng hoà nöôùc nhoû, nhöng neáu khoâng kieåm soaùt ñoä chính xaùc ôû caùc ñoàng hoà nöôùc naøy seõ aûnh höôûng tôùi soá ghi cuûa toång löôïng nöôùc tieâu thuï. Caùc keát quaû traéc nghieäm cho thaáy raèng caùc ñoàng hoà nöôùc daân duïng giöõ möùc ñoä chính xaùc ôû möùc ± 3% trong voøng 7 naêm. Khaû naêng vaän chuyeån nöôùc cuûa moãi loaïi ñoàng hoà nöôùc khaùc nhau vaø thöôøng bieåu thò baèng löu löôïng ñaëc tröng cuûa moãi loaïi ñoàng hoà, töùc laø löu löôïng nöôùc chaûy qua ñoàng hoà tính baèng m3/h. Löu löôïng nöôùc tính toaùn phaûi naèm giöõa giôùi haïn max vaø min cuûa moãi loaïi ñoàng hoà . Qmin ≤ Qtt ≤ Qmax. 13 Giôùi haïn nhoû nhaát hay ñoä nhaïy cuûa ñoàng hoà, giôùi haïn lôùn nhaát laø löu löôïng cho pheùp qua ñoàng hoà maø khoâng laøm noù hö hoûng. Do ñoù, caàn caên cöù vaøo aùp löïc nöôùc cuûa maïng löôùi vaø nhu caàu duøng nöôùc ñeå choïn loaïi ñoàng hoà cho phuø hôïp traùnh löu löôïng tieâu thuï quaù cao gaây hö hoûng ñoàng hoà hoaëc löu löôïng tieâu thuï quaù thaáp laøm ñoàng hoà khoâng hoaït ñoäng hoaëc coù hoaït ñoäng nhöng ghi nhaän chæ soá tieâu thuï thaáp hôn thöïc teá laøm taêng thaát thoaùt nöôùc. Ñoàng hoà duøng cho nhu caàu caáp nöôùc sinh hoaït thöôøng coù ñöôøng kính 15 mm, nhöng cuõng coù moät soá tröôøng hôïp (nhö ôû caùc hoä taäp theå, cô sôû saûn xuaát…) coù ñöôøng kính lôùn hôn 25, 50, 100 mm… Tham khaûo phuï luïc 7 : Veà löu löôïng giôùi haïn max vaø min cuûa moãi loaïi ñoàng hoà . 2.3.2. Nguyeân nhaân. Nguyeân nhaân gaây thaát thoaùt nöôùc do ñoàng hoà nöôùc laø : 1/ Do tuoåi thoï cuûa ñoàng hoà nöôùc. Nghóa laø khi ñoàng hoà nöôùc ñaõ hoaït ñoäng trong moät thôøi gian daøi, heát tuoåi thoï thì khoâng coøn hoaït ñoäng chính xaùc daãn tôùi thaát thoaùt nöôùc. 2/ Do vieäc cung caáp nöôùc khoâng lieân tuïc vôùi aùp löïc vaø löu löôïng khoâng phuø hôïp daãn tôùi ñoàng hoà nöôùc khoâng hoaït ñoäng chính xaùc, gaây thaát thoaùt nöôùc, hoaëc hö hoûng ñoàng hoà nöôùc . 2.4. Thaát thoaùt nöôùc trong coâng taùc quaûn lyù. Thaát thoaùt nöôùc trong coâng taùc quaûn lyù goàm : 1/ Ñoïc soá khoâng chính xaùc. Nhaân vieân ghi ñoàng hoà nöôùc ñoïc phoùng, ñoïc sai chæ soá hoaëc caáu keát vôùi khaùch haøng eùm chæ soá gaây thaát thoaùt nöôùc. Nguyeân nhaân laø do nhaân vieân ghi chæ soá thieáu tinh thaàn traùch nhieäm, gian laän, khoâng ñöôïc ñaøo taïo moät caùch baøi baûn. Vieäc ñaøo taïo toát nhaân vieân ñoïc soá seõ giuùp hoï ñoïc soá moät caùch khoa hoïc, coù moái quan heä toát vôùi khaùch haøng, ghi nhaän nhöõng thay ñoåi baát thöôøng veà tieâu thuï nöôùc, ñoàng hoà nöôùc, phaûn aûnh kòp thôøi veà coâng ty ñeå kòp thôøi xöû lyù, giaûm thaát thoaùt nöôùc . Ñaây laø vaán ñeà ñaët ra trong coâng taùc quaûn lyù, thöôøng xuyeân giaùo duïc anh em, aùp duïng caùc bieän phaùp quaûn lyù nhaân söï cuõng nhö vieäc ñaøo taïo con ngöôøi moät caùch coù baøi baûn ñeå laøm giaûm loaïi thaát thoaùt nöôùc naøy. 14 2/ Hoaù ñôn tính trung bình. Trong tröôøng hôïp ñoàng hoà nöôùc bò ngöng, hoaëc khaùch haøng söû duïng oáng ngang khoâng qua ñoàng hoà nöôùc vì lyù do khaùch quan nhö maát ñoàng hoà, lyù do chuû quan nhö töï yù thaùo ñoàng hoà nöôùc xaøi oáng ngang. Trong nhöõng tröôøng hôïp ñoù thì tieâu thuï ñöôïc tính trung bình döïa treân löôïng nöôùc tieâu thuï trung bình 3 thaùng lieân tieáp tröôùc ñoù . Vieäc tính toaùn naøy neáu keùo daøi seõ gaây thaát thoaùt nöôùc. Vì khaùch haøng coù taâm lyù khi ñaõ ñoùng tieàn theo moät möùc coá ñònh haøng thaùng thì seõ söû duïng nöôùc moät caùch laõng phí. Ñaây cuõng laø vaán ñeà ñaët ra trong coâng taùc quaûn lyù nhöõng hoaù ñôn tính trung bình nhieàu kyø cuûa Coâng ty Caáp nöôùc. Nhaèm coù theå kieåm soaùt ñöôïc vaø mau choùng gaén ñöôïc ñoàng hoà nöôùc chaïy, ra hoaù ñôn theo chæ soá giaûm löôïng thaát thoaùt nöôùc. 3/ Ñoàng hoà nöôùc söû duïng baát hôïp phaùp . Coù moät soá ñoàng hoà nöôùc khoâng coù trong soå ñoïc soá, ñeå ra hoaù ñôn thu tieàn, söû duïng nöôùc baát hôïp phaùp. Vì lyù do quaûn lyù yeáu keùm cuûa Coâng ty Caáp nöôùc, cuõng nhö söï coá tình gian laän cuûa khaùch haøng cuõng laøm gia taêng thaát thoaùt nöôùc. Ñoàng hoà nöôùc soùt soå vaø baát hôïp phaùp thöôøng phaùt sinh taïi nhöõng nôi maïng löôùi phaân phoái ñaõ ñöôïc laép ñaët, nhöng do nhöõng chuû tröông baát hôïp lyù hoaëc do chi phí laép ñaët oáng nhaùnh vaø ñoàng hoà nöôùc quaù cao, neân ngöôøi tieâu thuï môùi caâu nöôùc baát hôïp phaùp. Thöôøng thì khi caâu nöôùc baát hôïp phaùp, khaùch haøng söû duïng vaät tö keùm chaát löôïng vaø thi coâng khoâng ñaït yeâu caàu kyõ thuaät neân deã bò roø ræ vaø laøm taêng löôïng nöôùc thaát thoaùt. Ñaây laø vaán ñeå ñaët ra trong coâng taùc quaûn lyù hoà sô gaén môùi ñoàng hoà nöôùc phaûi chaët cheõ, khoâng ñöôïc ñeå soùt nhöõng hoà sô ñaõ gaén ñoàng hoà nöôùc cho khaùch haøng maø khoâng coù soå ñoïc soá ñeå ra hoaù ñôn. Cuõng nhö coâng taùc kieåm tra chaët cheõ ñoái vôùi nhöõng khaùch haøng ñaõ huyû danh boä, khoâng coøn xaøi nöôùc. 4/ Thaát thoaùt nöôùc do duøng nöôùc cho caùc nhu caàu coâng coäng khoâng coù ñoàng hoà nöôùc. Trong sinh hoaït cuûa coäng ñoàng ñoøi hoûi coù moät löôïng nöôùc duøng cho nhu caàu coâng coäng vì lôïi ích an sinh cuûa xaõ hoäi maø khoâng coù ñoàng hoà nöôùc ño ñeám, khoâng ñöôïc ra hoaù ñôn tính tieàn. Ñaây laø löôïng nöôùc höõu ích duøng cho coäng ñoàng nhöng do khoâng ñöôïc ño ñeám neân gaây thaát thoaùt nöôùc. Nhö : Nöôùc duøng cho cöùu hoaû, nöôùc suùc xaû ñöôøng oáng cho caùc coâng trình caûi taïo, thay môùi oáng caáp nöôùc, nöôùc duøng cho caùc nhaø veä sinh coâng coäng .v.v. 15 Vaán ñeà naøy ñaët ra trong coâng taùc quaûn lyù laø caàn phaûi löôïng hoaù ñöôïc löôïng nöôùc naøy. Vì laø löôïng nöôùc höõu ích ñeå taùch ra khoûi noäi dung thaát thoaùt nöôùc. 2.5. Phöông phaùp xaùc ñònh tyû leä töøng loaïi thaát thoaùt nöôùc . Ñeå ñöa ra ñöôïc nhöõng giaûi phaùp choáng thaát thoaùt nöôùc coù troïng taâm, ñaït hieäu quaû cao thì vaán ñeà phaân tích tyû leä töøng loaïi thaát thoaùt nöôùc laø heát söùc caàn thieát. 2.5.1. Phöông phaùp xaùc ñònh tyû leä thaát thoaùt nöôùc treân maïng. Vieäc xaùc ñònh tyû leä thaát thoaùt nöôùc treân maïng, thöïc teá khoâng theå xaùc ñònh tröïc tieáp ñöôïc. Vì vaäy, tyû leä naøy seõ ñöôïc xaùc ñònh sau khi ta xaùc ñònh ñöôïc tyû leä thaát thoaùt nöôùc do ñoàng hoà nöôùc vaø tyû leä thaát thoaùt nöôùc trong coâng taùc quaûn lyù. 2.5.2. Phöông phaùp xaùc ñònh tyû leä thaát thoaùt nöôùc do ñoàng hoà nöôùc. Thaát thoaùt nöôùc do ñoàng hoà nöôùc coù hai nguyeân nhaân. Caùch xaùc ñònh tyû leä thaát thoaùt nöôùc do ñoàng hoà nöôùc laø: 1/ Nguyeân nhaân ñoàng hoà nöôùc heát tuoåi thoï. Laáy soá lieäu ñoàng hoà nöôùc heát tuoåi thoï(%), nhaân vôùi keát quaû kieåm nghieäm ñònh kyø veà ñoä chính xaùc cuûa ñoàng hoà nöôùc heát tuoåi thoï. Ta seõ ñöôïc tyû leä thaát thoaùt nöôùc ñoái vôùi nguyeân nhaân ñoàng hoà nöôùc heát tuoåi thoï. 2/ Nguyeân nhaân aùp löïc cung caáp nöôùc yeáu. Laáy soá lieäu ñoàng hoà nöôùc ôû vuøng nöôùc yeáu (%), nhaân vôùi keát quaû kieåm nghieäm ñònh kyø veà ñoä chính xaùc cuûa ñoàng hoà nöôùc ñöôïc gaén ñaët ôû nhöõng vuøng nöôùc yeáu. Ta seõ ñöôïc tyû leä thaát thoaùt nöôùc do nguyeân nhaân aùp löïc cung caáp nöôùc yeáu. 2.5.3. Phöông phaùp xaùc ñònh tyû leä thaát thoaùt nöôùc trong coâng taùc quaûn lyù. Thaát thoaùt nöôùc coâng taùc quaûn lyù coù 4 nguyeân nhaân. Caùch xaùc ñònh tyû leä thaát thoaùt nöôùc trong coâng taùc quaûn lyù laø: 1/ Nguyeân nhaân ñoïc soá khoâng chính xaùc. Thöôøng laáy theo keát quaû toång keát haøng naêm, cuûa thanh tra Coâng ty caáp nöôùc veà coâng taùc ñoïc soá. 2/ Nguyeân nhaân hoùa ñôn tính trung bình. Laáy soá lieäu ñoàng hoà nöôùc tính trung bình (%), nhaân vôùi tyû leä thaát thoaùt nöôùc cuûa nguyeân nhaân naøy (thöôøng laø theo soá lieäu thoáng keâ kinh nghieäm). Ta seõ ñöôïc tyû leä thaát thoaùt nöôùc cho nguyeân nhaân hoùa ñôn tính trung bình. 3/ Nguyeân nhaân ñoàng hoà nöôùc söû duïng baát hôïp phaùp. 16 Laáy theo keát quaû toång keát haøng naêm cuûa thanh tra Coâng ty caáp nöôùc veà coâng taùc kieåm tra söû duïng nöôùc baát hôïp phaùp. 4/ Nguyeân nhaân duøng nöôùc cho caùc nhu caàu coâng coäng khoâng coù ñoàng hoà nöôùc. Laáy theo keát quaû toång hôïp haøng naêm cuûa Coâng ty caáp nöôùc veà soá löôïng nöôùc duøng ñeå: xuùc röûa ñöôøng oáng khi caûi taïo thay môùi, phoøng chaùy chöõa chaùy, töôùi caây… 3. AÛNH HÖÔÛNG THAÁT THOAÙT NÖÔÙC ÑEÁN KINH DOANH CAÁP NÖÔÙC 3.1. Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán kinh doanh caáp nöôùc. Kinh doanh caáp nöôùc laø moät ngaønh kinh doanh coù tính ñaëc thuø, theå hieän qua moät soá maët sau : Coâng ty Caáp nöôùc laø moät coâng ty ñoäc quyeàn töï nhieân, tính ñoäc quyeàn töï nhieân laø do treân moät ñòa baøn, vôùi baát kyø moät saûn löôïng naøo moät coâng ty caáp nöôùc luoân coù chi phí thaáp hôn so vôùi toàn taïi hai hay nhieàu coâng ty caáp nöôùc. Maëc khaùc xeùt veà maët quaûn lyù vaø kyõ thuaät, treân moät ñòa baøn khoâng theå toàn taïi hai coâng ty caáp nöôùc. Coâng ty caáp nöôùc laø moät ngaønh thuoäc keát caáu haï taàng kinh teá, xaõ hoäi. Voán ñaàu tö vaø xaây döïng cô baûn lôùn, thôøi gian xaây döïng coâng trình caáp nöôùc laâu, thu hoài voán chaäm, lôïi nhuaän thaáp. Coâng ty caáp nöôùc vöøa laø ngöôøi saûn xuaát ra nöôùc saïch, vöøa laø ngöôøi kinh doanh nöôùc saïch. Nöôùc saïch saûn xuaát töø caùc nhaø maùy ñöôïc ñöa vaøo heä thoáng oáng phaân phoái, truyeàn taûi tröïc tieáp ñeán khaùch haøng söû duïng. Vieäc tính toaùn tieàn nöôùc haøng thaùng cho töøng khaùch haøng döïa treân söï ño ñeám veà löôïng (soá m3 tieâu thuï) cuûa heä thoáng ñoàng hoà nöôùc ñöôïc ñaët ôû töøng hoä gia ñình. Vaø giaù caû thì ñöôïc aán ñinh bôûi caùc quyeát ñònh cuûa nhaø nöôùc. Caùc nhaân toá quan troïng aûnh höôûng ñeán kinh doanh caáp nöôùc laø : 1/ Giaù thaønh cuûa 1m3 nöôùc cung caáp . 2/ Giaù baùn. Giaù baùn trong kinh doanh caáp nöôùc khoâng phaûi laø giaù kinh doanh theo neàn kinh teá thò tröôøng thoâng thöôøng. Maø laø chính saùch giaù ñöôïc Nhaø nöôùc ban haønh trong töøng giai ñoaïn nhaèm muïc tieâu vöøa kinh doanh vöøa phuïc vuï. Kinh doanh laø ñeå ñaûm baûo cho caùc coâng ty caáp nöôùc trang traûi ñöôïc chi phí coù tích luyõ vaø phaùt trieån ñeå ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi. Phuïc vuï laø vieäc ñònh giaù nöôùc phaûi phuø hôïp vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa xaõ hoäi töøng giai ñoaïn, thu nhaäp bình quaân cuûa ñaïi ña soá coäng ñoàng trong töøng giai ñoaïn. 17 3/ Löôïng nöôùc cung caáp cho töøng ñoái töôïng sinh hoaït, saûn xuaát vaø dòch vuï - kinh doanh. Trong khung giaù nöôùc thì giaù nöôùc duøng cho sinh hoaït laø thaáp nhaát, taêng daàn cho saûn xuaát vaø cao nhaát laø dòch vuï - kinh doanh. Vì vaäy, löôïng nöôùc cung caáp cho töøng ñoái töôïng sinh hoaït, saûn xuaát vaø dòch vuï – kinh doanh coù aûnh höôûng tôùi giaù baùn bình quaân, cuõng aûnh höôûng tôùi lôïi nhuaän, hieäu quaû kinh doanh cuûa Coâng ty Caáp nöôùc. 4/ Thaát thoaùt nöôùc. Baát kyø moät heä thoáng cung caáp nöôùc naøo cuõng phaûi ñoái phoù vôùi tình traïng thaát thoaùt nöôùc. Ñoù laø vì heä thoáng cung caáp nöôùc bò xuoáng caáp sau moät thôøi gian khai thaùc, söû duïng vaø cuõng chính thôøi gian laøm cho nhöõng sai soùt trong quaù trình khaûo saùt, thieát keá, xaây laép, choïn vaät tö, giaùm saùt thi coâng, quaûn lyù coù ñieàu kieän boäc loä. Trong noäi dung baûn luaän vaên naøy, chuùng ta seõ nghieân cöùu saâu aûnh höôûng cuûa thaát thoaùt nöôùc tôùi kinh doanh caáp nöôùc. 3.2. AÛnh höôûng thaát thoaùt nöôùc tôùi hieäu quaû kinh doanh caáp nöôùc. 3.2.1. Noäi dung. 1/ Tieát kieäm vieäc ñaàu tö môùi. Ñình hoaõn moät döï aùn ñaàu tö trong moät thôøi gian, do giaûm ñöôïc löôïng nöôùc thaát thoaùt. Thì chi phí ñaàu tö ñöôïc hoaõn laïi seõ tieát kieäm ñöôïc ñoàng voán. Ñoù laø hieäu soá giöõa ñaàu tö hieän taïi vaø thôøi giaù ñaàu tö sau moät thôøi gian ñình hoaõn. Nguoàn lôïi tieát kieäm ñöôïc coù theå duøng vaøo nhöõng muïc tieâu sinh lôïi khaùc. 2/ Taêng lôïi nhuaän. Nöôùc thaát thoaùt qua maïng löôùi phaân phoái vaø tieâu thuï laø moät söï toån thaát taøi chính ñoái vôùi Coâng ty caáp nöôùc, vì chi phí boû ra saûn xuaát goàm khaáu hao thieát bò maùy moùc, hoùa chaát, naêng löôïng, lao ñoäng, nhöng doanh thu töông öùng thì khoâng thu ñöôïc töø khaùch haøng. Traùi laïi, nöôùc tieát kieäm ñöôïc töø hoaït ñoäng giaûm thaát thoaùt, thay vì maát ñi, ñöôïc coi laø nguoàn boå sung cho nhu caàu, laøm taêng aùp löïc trong ñöôøng oáng phaân phoái, vaø ñeå baùn cho khaùch haøng. Do ñoù, giaù trò cuûa moãi meùt khoái (m3) nöôùc tieát kieäm ñoái vôùi Coâng ty caáp nöôùc seõ taïo thaønh lôïi nhuaän. 3/ Lôïi ích ñoái vôùi Coâng ty Caáp nöôùc. Khi khoái löôïng nöôùc thaát thoaùt ñöôïc giaûm thieåu, thì Coâng ty caáp nöôùc coù nhöõng lôïi ích sau : 18