Tài liệu Một số biện pháp chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn trong trường tiểu họ

MỤC LỤC NỘI DUNG PHẦN I: MỞ ĐẦU I. Lí do chọn đề tài II. Mục đích nghiên cứu III. Đối tượng nghiên cứu IV. Phương pháp nghiên cứu PHẦN II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM I. Cơ sơ lí luận II. Thực trạng của vấn đề III. Các biện pháp đã sử dụng nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ TRANG Trang 1 Trang 1 Trang 2 Trang 2 Trang 2 Trang 3 Trang 3 Trang 4 Trang 6 chuyên môn. 1. Chọn và bồi dưỡng năng lực tổ chức điều hành cho đội ngũ tổ trưởng Trang 6 chuyên môn. 2. Bồi dưỡng tổ trưởng thông qua việc xây dựng kế hoạch năm học của Trang 8 tổ chuyên môn. 3. Chỉ đạo việc sắp xếp, bố trí thời gian và nội dung sinh hoạt chuyên Trang 9 môn hợp lí nhằm nâng cao chất lượng họp tổ chuyên môn. 4. Chỉ đạo tổ trưởng chuyên môn tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo Trang 10 chuyên đề. 5. Chỉ đạo tổt việc sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học. 6. Chỉ đạo hoạt động của tổ chuyên môn trong công tác dự giờ, thăm Trang 12 Trang 15 lớp. IV. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Trang 18 Trang 19 PHẦN I. MỞ ĐẦU I. Lý do chọn đề tài Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến sự nghiệp giáo dục và đào tạo con người cho xã hội mới, cho dân tộc Việt Nam. Suốt cuộc đời mình, Người đã dành biết bao tâm trí, luôn quan tâm việc mở mang dân trí, chăm lo cho sự nghiệp giáo dục. Người đánh giá rất cao vai trò của giáo dục đối với sự hưng thịnh của đất nước, với nhiệm vụ cực kì trọng đại là nâng cao dân đức, mở mang dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài, là động lực của sự phát triển, đưa nước nhà tiến tới giàu mạnh, dân chủ, văn minh, sánh vai với các cường quốc năm châu. Trước lúc đi xa, Người còn ân cần dặn lại: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và cần thiết.” Thực hiện Di chúc của Bác Hồ, thực hiện đường lối của Đảng, nền giáo dục Việt Nam đã có những bước phát triển mới, vượt bậc, góp phần phát triển mạnh mẽ và vững chắc hơn cho sự nghiệp giáo dục nước nhà. Một trong những đổi mới cơ bản và toàn diện của nền giáo dục đó chính là đổi mới trong công tác quản lí. Bên cạnh đó, để góp phần nâng cao chất lượng dạy - học thì hoạt động chuyên môn trong trường Tiểu học là một hoạt động vô cùng quan trọng, chủ yếu, quyết định sự tồn tại và phát triển của nhà trường. Trong giới hạn bài viết này, tôi muốn đề cập đến công tác sinh hoạt chuyên môn. Đây là một hoạt động hết sức quan trọng trong tất cả các hoạt động của trường học nói chung và trường tiểu học nói riêng. Sinh hoạt chuyên môn không chỉ giúp mỗi giáo viên nâng cao năng lực chuyên môn cho bản thân mà còn là hoạt động tạo điều kiện cho tất cả các giáo viên trao đổi, hỗ trợ lẫn nhau trong công tác. Qua các buổi sinh hoạt, giáo viên được bổ sung và nâng cao những kiến thức chuyên môn trong thực tiễn, những kỹ năng mềm dẻo trong công tác giảng dạy và quản lý học sinh. Do đó vấn đề sinh hoạt chuyên môn hiện nay đang được các cấp quản lý giáo dục quan tâm và tìm giải pháp phù hợp để nâng cao chất lượng của buổi sinh hoạt chuyên môn thông qua đó nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Trong những năm qua, công tác sinh hoạt chuyên môn ở các trường học trên địa bàn huyện Thọ Xuân nói chung và trường Tiểu học Xuân Lai - nơi tôi đang công tác nói riêng đã được tổ chức thực hiện thường xuyên. Song các buổi sinh hoạt chuyên môn ở hầu hết các nhà trường hiện nay còn bộc lộ nhiều vấn đề bất cập cần phải thay đổi. Vẫn còn tình trạng đơn điệu trong sinh hoạt cả về nội dung lẫn hình thức, chất lượng các buổi sinh hoạt còn nghèo nàn, chưa có hiệu quả, một số giáo viên chưa chú trọng tự học, tự bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, gây khó khăn cho việc duy trì và phát triển chất lượng giáo dục trong nhà trường. Là một Phó Hiệu trưởng phụ trách chuyên môn, bản thân tôi luôn luôn trăn trở để tìm biện pháp hữu hiệu nhất nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy của nhà trường thông qua việc nâng cao năng lực chuyên môn và rèn luyện tay nghề vững vàng cho đội ngũ 1 giáo viên. Tôi thiết nghĩ việc tổ chức tốt và có quy mô buổi sinh hoạt chuyên môn định kì sẽ vô cùng quan trọng góp phần lớn vào sự phát triển bền vững chất lượng giảng dạy của nhà trường. Chính vì vậy, tôi đã nghiên cứu và viết sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn trong trường Tiểu học.” II. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu đề tài nhằm mục đích đổi mới, nâng cao chất lượng sinh hoạt chuyên môn của tổ khối, tạo động lực giúp giáo viên hứng thú với hoạt động sinh hoạt chuyên môn. Từ đó, giáo viên sẽ phát huy hết khả năng sáng tạo của bản thân, nâng cao chất lượng dạy học. Đồng thời giúp cho tổ khối trưởng chuyên môn có kĩ năng tổ chức các buổi sinh hoạt linh hoạt, khoa học và sáng tạo. III. Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu và tổng kết về một số biện pháp chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn ở trường Tiểu học. VI. Phương pháp nghiên cứu a. Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết - Nghiên cứu các văn kiện, Nghị quyết Ban chấp hành Trung ương Đảng các cấp. Nghiên cứu các chỉ thị, quy định của Chính phủ và Bộ Giáo dục và Đào tạo, Uỷ ban nhân dân tỉnh và Sở Giáo dục - Đào tạo tỉnh Thanh Hoá, các văn bản hướng dẫn, các công văn chỉ đạo của Phòng Giáo dục - Đào tạo Thọ Xuân về đổi mới giáo dục và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo đáp ứng sự phát triển của xã hội ngày càng cao. - Nghiên cứu các tài liệu bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chu kì bồi dưỡng thường xuyên, tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lí trường tiểu học; tạp chí Giáo dục và nhà trường; tập san Giáo dục; Báo Giáo dục và thời đại;... b. Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin. Khi triển khai nghiên cứu đề tài tại đơn vị nơi tôi đang công tác, tôi đã sử dụng kết hợp nhiều phương pháp như: Quan sát - Đàm thoại - Điều tra thông tin - Nghiên cứu kết quả hoạt động - Phương pháp luận đa chiều - Tổng kết kinh nghiệm ... c. Phương pháp thống kê, xử lí số liệu. - Nghiên cứu tình hình thực tế, thống kê số liệu thực và xử lí số liệu trong quá trình thực hiện đề tài. 2 PHẦN 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM I. CƠ SỞ LÝ LUẬN Như chúng ta đã biết, trong hoạt động sinh hoạt chuyên môn của nhà trường thì tổ khối chuyên môn là một tổ chức quan trọng nhất đảm nhận chức năng nhiệm vụ chuyên môn. Hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn là một hoạt động nhằm bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng sư phạm cho giáo viên, góp phần tháo gỡ những khó khăn trong quá trình giảng dạy và thực hiện nhiệm vụ. Nội dung sinh hoạt chuyên môn là những vấn đề về thực hiện giảng dạy và giáo dục học sinh, thực hiện các văn bản chỉ đạo, thực thi nhiệm vụ năm học và các yêu cầu mang tính thực tiễn được mang ra thảo luận, phân tích dưới nhiều góc độ và rút ra những kết luận sư phạm, những biện pháp khả thi có thể vận dụng vào thực tiễn, từ đó góp phần nâng cao trình độ chuyên môn của đội ngũ giáo viên. Sinh hoạt chuyên môn nhằm góp phần bồi dưỡng giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học. Tổ chuyên môn bao gồm giáo viên, viên chức làm công tác thư viện, thiết bị giáo dục. Mỗi tổ có ít nhất 3 thành viên. Tổ chuyên môn có tổ trưởng, nếu có từ 7 thành viên trở lên thì có 1 tổ phó (Điều 18, Khoản 1 - Điều lệ trường Tiểu học); Tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành trường tiểu học; Là nơi trực tiếp triển khai các hoạt động giáo dục và dạy học; là nơi tập hợp, đoàn kết các giáo viên trong tổ, kịp thời động viên, giúp đỡ giáo viên trong tổ hoàn thành tốt nhiệm vụ; Tổ chuyên môn là đầu mối mà hiệu trưởng dựa vào đó để quản lí nhà trường trên nhiều phương diện, nhưng cơ bản nhất là hoạt động giáo dục, dạy học và các hoạt động sư phạm của giáo viên. Nhiệm vụ của tổ chuyên môn là: xây dựng kế hoạch hoạt động chung của tổ theo tuần, tháng, năm nhằm thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học và hoạt động giáo dục; thực hiện bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, kiểm tra, đánh giá chất lượng, hiệu quả giảng dạy, giáo dục và quản lí sách, thiết bị của các thành viên trong tổ theo kế hoạch của nhà trường; Tham gia đánh giá, xếp loại giáo viên theo quy định Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học và giới thiệu tổ trưởng, tổ phó (Điều 18, khoản 2 Điều lệ trường Tiểu học). Để một buổi sinh hoạt chuyên môn có hiệu quả, các chuyên đề phải thỏa mãn tối thiểu các điều kiện sau: Phải được bắt nguồn từ việc giải quyết các vấn đề khó, hoặc các vấn đề mới phát sinh trong thực tế giảng dạy. Bám sát định hướng đổi mới phương pháp giáo dục và kiểm tra đánh giá hiện nay. Mang tính phổ biến và khả thi. Đảm bảo nguồn lực và các điều kiện cơ sở vật chất. Sinh hoạt chuyên môn không chỉ giúp mỗi giáo viên nâng cao năng lực chuyên môn cho bản thân mà còn là môi trường để tình đồng nghiệp nảy nở và phát triển giữa tất cả giáo viên, giúp họ hỗ trợ lẫn nhau trong công tác; hình thành môi trường học tập tốt đẹp cũng như truyền thống, bản sắc văn hóa riêng của nhà trường. 3 Trên cơ sở lí luận và thực tiễn, qua nghiên cứu các văn bản chỉ đạo của cấp trên, các Điều khoản trong Điều lệ trường Tiểu học, những nhiệm vụ trọng tâm trong năm học của Phòng Giáo dục - Đào tạo Thọ Xuân và nhà trường Tiểu học Xuân Lai cùng với việc đúc kết kinh nghiệm qua những năm bản thân được giữ chức vụ Phó Hiệu trưởng phụ trách chuyên môn, tôi đưa ra những việc làm cụ thể, một số biện pháp khả thi góp phần nâng cao hiệu quả trong việc sinh hoạt chuyên môn tổ khối tại đơn vị nơi tôi đang công tác. Từ hiệu quả của công tác sinh hoạt chuyên môn mà góp phần tích cực nhất trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy của nhà trường một cách bền vững. II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ Trường Tiểu học Xuân Lai - nơi tôi đang công tác - là một nhà trường được cấp trên đánh giá là có chất lượng giáo dục bền vững. Tập thể nhà trường nhiều năm liên tục được UBND huyện Thọ Xuân tặng giấy khen và một số năm được UBND tỉnh Thanh Hoá tặng bằng khen. Năm học 2014 - 2015 nhà trường được nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Đội ngũ cán bộ quản lí có tinh thần trách nhiệm cao, có năng lực quản lí tốt và nhiều giáo viên đã đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua. 1. Thuận lợi Được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của cấp trên, đặc biệt là UBND huyện, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thọ Xuân, UBND xã Xuân Lai, nhất là việc ban hành các chủ trương, chính sách đầu tư cho Giáo dục và Đào tạo; công tác tham mưu, quản lý, chỉ đạo của ngành tiếp tục có nhiều đổi mới mang lại hiệu quả tích cực, tạo niềm tin và động lực cho toàn trường giữ vững kỷ cương, trách nhiệm và uy tín. Đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục và giáo viên ổn định, đảm bảo về số lượng và chất lượng, có tinh thần học tập, bồi dưỡng nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm tạo được sự đồng thuận trong việc quyết tâm chấn chỉnh kỷ cương trong dạy học có ý thức đổi mới phương pháp và nâng cao hiệu quả giáo dục. Chất lượng tổ khối trưởng chuyên môn phần nào đáp ứng được yêu cầu thực tế của nhà trường và đòi hỏi sự đổi mới trong quản lí chuyên môn theo chương trình giáo dục hiện hành. 2. Khó khăn Tư tưởng đổi mới phương pháp dạy học trong một bộ phận nhỏ giáo viên còn chậm tiến, nhất là số giáo viên còn hạn chế về trình độ và năng lực chuyên môn. Vẫn còn tình trạng một số giáo viên dự sinh hoạt chuyên môn còn mang tính hình thức, không chú trọng học hỏi, trao đổi. Cơ sở vật chất của nhà trường còn thiếu thốn. Năm 2016 - 2017 nhà trường đang xây dựng một khu nhà tầng thay thế cho khu nhà cấp 4. Tất cả các phòng hiệu bộ đều dành cho học sinh học tập nên việc tổ chức các hoạt động chuyên môn gặp nhiều khó khăn. 4 3. Xếp loại chuyên môn - nghiệp vụ của đội ngũ giáo viên trong nhà trường từ năm học 2014 - 2015 đến năm 2015 - 2016. Xếp loại chuyên môn - nghiệp vụ Giáo viên TT Năm học Tổng số Tốt Khá Đạt yêu cầu Chưa đạt yêu cầu 1 2014 -2015 18 10 8 0 0 2 2015 - 2016 17 11 6 0 0 Bảng số liệu trên cho thấy chất lượng chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ giáo viên trực tiếp đứng lớp trong nhà trường tương đối đồng đều. Tuy nhiên số giáo viên chỉ đạt Khá về chuyên môn, nghiệp vụ vẫn còn nhiều chưa tương xứng với tiềm năng của nhà trường. Điều đó đặt ra cho BGH chúng tôi một niềm trăn trở lớn: Làm thế nào để nâng cao chất lượng chuyên môn - nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên góp phần nâng cao chất lượng dạy học? Để làm được điều đó tôi thiết nghĩ vấn đề cần thiết phải giải quyết đó là tìm biện pháp nâng cao chất lượng các buổi sinh hoạt chuyên môn để mỗi giáo viên trong từng tổ, khối ý thức được nhiệm vụ của mình, mỗi thành viên trong tổ chuyên môn được học hỏi kinh nghiệm và hoàn thiện mình từ những lời nhận xét, góp ý của đồng nghiệp. 4. Nguyên nhân của thực trạng trên. Hoạt động chuyên môn của trường Tiểu học Xuân Lai chúng tôi trong nhiều năm qua đã có nền nếp, chất lượng dạy và học được nâng lên và phát triển một cách bền vững qua từng năm học. Tuy vậy, cũng như một số trường bạn, vấn đề chỉ đạo sinh hoạt và sinh hoạt tổ chuyên môn còn bộc lộ một số nhược điểm sau: - Có tổ khối chưa thực hiện đầy đủ, cắt xén thời gian, không đảm bảo thời lượng dẫn đến nội dung sinh hoạt chưa đảm bảo; giáo viên trong tổ khi gặp khó khăn về chuyên môn không được giúp đỡ kịp thời dẫn đến lúng túng khi tiếp cận với những mảng kiến thức khó. - Tổ trưởng chuyên môn chưa thực sự phát huy hết vai trò của mình, thường có tâm lí chỉ coi mình giống như một giáo viên, ngại thể hiện mình khi tổ chức sinh hoạt chuyên môn tổ khối; chưa biết phân công nhiệm vụ cho các thành viên trong tổ theo đúng yêu cầu và năng lực của từng người; đặc biệt chưa chủ động xây dựng tốt kế hoạch hoặc chưa mạnh dạn trong việc đề xuất các ý kiến để nâng cao chất lượng chuyên môn. - Nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn chưa phong phú, hình thức còn đơn điệu, gò bó, chưa biết đi sâu vào những nội dung quan trọng và những vấn đề trọng tâm đổi mới phương pháp dạy học và tháo gỡ những khó khăn cho giáo viên trong tổ. Thực hiện nhiệm vụ năm học 2016 - 2017, tiếp tục đổi mới công tác quản lí và nâng cao chất lượng giáo dục, để thực hiện tốt nhiệm vụ của một cán bộ quản lí phụ 5 trách chuyên môn, tôi nhận thấy cần tăng cường công tác quản lí, chỉ đạo tốt việc sinh hoạt chuyên môn trong nhà trường để nâng cao chất lượng giảng dạy. Đây là một nhiệm vụ trọng tâm và quan trọng tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững của nhà trường. III. CÁC BIỆN PHÁP ĐÃ SỬ DỤNG NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN Thực chất, hoạt động sinh hoạt chuyên môn tổ khối là một hoạt động quan trọng và đã được các nhà trường đặt lên hàng đầu trong những nhiệm vụ trọng yếu của năm học. Để nâng cao chất lượng sinh hoạt chuyên môn tổ khối nhằm nâng cao chất lượng dạy - học, trong những năm qua, với cương vị là Phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn, tôi luôn luôn trăn trở, tìm tòi và vận dụng nhiều biện pháp để công tác này đạt kết quả tốt nhất. Trong giới hạn bài viết này, tôi sẽ trình bày một số biện pháp hữu hiệu nhất được rút ra từ kinh nghiệm của bản thân mà tôi đã áp dụng để chia sẻ với mọi người nhằm giải quyết những khó khăn, vướng mắc mà các nhà trường tiểu học thường mắc phải trong sinh hoạt chuyên môn tổ khối. 1. Chọn và bồi dưỡng năng lực tổ chức điều hành cho đội ngũ tổ trưởng chuyên môn (những người chủ trì các buổi sinh hoạt tổ chuyên môn). Hoạt động chuyên môn trong trường tiểu học chiếm một vị trí vô cùng quan trọng, trong đó tổ chuyên môn là một tổ chức đảm nhận chức năng thực thi nhiệm vụ chuyên môn. Vì vậy vai trò của tổ trưởng chuyên môn là người trực tiếp quản lí nhiều mặt hoạt động của giáo viên và cả khối lớp, là người chịu trách nhiệm trước hiệu trưởng và chất lượng giảng dạy của giáo viên và kết quả học tập của học sinh trong tổ của mình. Chính vì tầm quan trọng của người giữ vai trò là tổ trưởng chuyên môn, ngay từ đầu năm học, sau khi đã cân nhắc kĩ càng, tôi đã tham mưu với Hiệu trưởng để chọn ra được những khối trưởng, tổ trưởng thật sự có năng lực, đáp ứng được các yêu cầu công việc. Như phần trên tôi đã trình bày, trường chúng tôi gồm 5 khối lớp (từ khối 1 đến khối 5), được chia thành 2 tổ chuyên môn: Tổ 1 (Khối 1, 2, 3); Tổ 2 (Khối 4, 5 và giáo viên chuyên (Ngoại ngữ, Âm nhạc, Thể dục). Mỗi khối lớp có một khối trưởng và người điều hành chung các hoạt động chuyên môn trong tổ là tổ trưởng chuyên môn. Muốn chỉ đạo tốt các hoạt động của tổ, giáo viên có năng lực quản lí được chọn làm tổ trưởng phải đảm bảo một số yêu cầu sau: - Phải là người có tâm với nghề, nhiệt tình trong công tác, chấp hành tốt các quy định của ngành, của nhà trường, có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. - Người tích cực đi đầu, xung phong gương mẫu trong mọi hoạt động, có kiến thức vững vàng, có nhiều kinh nghiệm trong công tác giảng dạy, đạt được nhiều thành tích trong quá trình công tác, có khả năng quản lí, làm việc luôn có kế hoạch. - Là một người bạn đồng hành, đồng chí chân thành, sẵn sàng giúp đỡ đồng nghiệp về tinh thần lẫn vật chất và điều cốt lõi là phải biết động viên, khích lệ sự cố gắng phấn đấu của các thành viên trong tổ. Từ một số yêu cầu cơ bản trên, BGH trường chúng tôi đã chọn cử được 2 đồng chí đủ tài và đức để cùng chúng tôi gánh vác nhiệm vụ trọng yếu của nhà trường. Hai 6 đồng chí được chọn đảm nhận chức vụ Tổ trưởng chuyên môn là những người có tâm với nghề nghiệp, đạt được nhiều thành tích cao trong quá trình công tác như: nhiều năm đạt giáo viên giỏi cấp huyện, cấp tỉnh, được Hội đồng khoa học cập huyện, cấp tỉnh công nhận sáng kiến kinh nghiệm nhiều năm... Và 5 đồng chí khối trưởng từ khối 1 đến khối 5 là những trợ thủ đắc lực giúp 2 Tổ trưởng chuyên môn hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Như vậy, Tổ trưởng chuyên môn phải là người có uy tín, được tập thể tín nhiệm, biết điều hành các hoạt động của tổ khối một cách khoa học, hiệu quả. Vì vậy tôi đặc biệt quan tâm đến việc bồi dưỡng năng lực tổ chức, chỉ đạo chuyên môn trong tổ. Đó là các kiến thức, kĩ năng xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch tổ theo năm học, tháng, tuần; bồi dưỡng về nghiệp vụ kiểm tra chuyên đề, kiểm tra nội bộ... bồi dưỡng những kĩ năng tổ chức, sắp xếp nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn cho cả năm học, cho từng buổi cụ thể. Bồi dưỡng năng lực tổ chức và điều hành một buổi sinh hoạt chuyên môn, tổ chức một chuyên đề, một cuộc thi trong tổ; một số kĩ năng ra đề kiểm tra cho học sinh trong các đợt kiểm tra định kì, phân công nhiệm vụ cho các thành viên trong tổ đúng người, đúng việc; kiểm tra đôn đốc để điều chỉnh và giúp đỡ giáo viên một cách kịp thời; Bồi dưỡng kĩ năng đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học. Biện pháp mà tôi đã thực hiện để bồi dưỡng tổ trưởng chuyên môn đó là: Yêu cầu tổ trưởng chuyên môn nắm vững các văn bản chỉ đạo (cần phải lưu giữ những Nghị quyết, văn bản, công văn của cấp trên để làm kim chỉ nam cho mọi hành động), nắm vững chương trình, Chuẩn kiến thức kĩ năng cơ bản các môn học, nắm chắc phương pháp dạy học của từng môn của các lớp thuộc khối lớp trong tổ phụ trách... Có vấn đề gì khó khăn, vướng mắc cần tháo gỡ thì tôi giải thích bổ sung và giúp đỡ tận tình nhưng vẫn trên nguyên tắc tự học, tự bồi dưỡng là chủ yếu. 2. Bồi dưỡng tổ trưởng thông qua việc xây dựng kế hoạch năm học của tổ chuyên môn. Ngay từ đầu năm học, sau khi đã ổn định chức danh, chức vụ công tác trong nhà trường, tôi đã cùng với hai tổ trưởng bắt tay ngay vào việc xây dựng kế hoạch năm học của tổ chuyên môn. Tôi đã chỉ đạo cho các tổ trưởng khi xây dựng kế hoạch phải làm rõ được các mục tiêu sau: - Kế hoạch năm học của tổ chuyên môn (thường gọi tắt là "Kế hoạch tổ chuyên môn") là một bản dự kiến kế hoạch triển khai tất cả các hoạt động của tổ chuyên môn trong một năm học, nhằm thực hiện những mục tiêu phát triển của tổ và của nhà trường. - Xác định một cách có căn cứ khoa học những mục tiêu, nhiệm vụ, chỉ tiêu của tổ chuyên môn và định ra những phương tiện cơ bản để thực hiện có kết quả những nhiệm vụ, chỉ tiêu đó. Khi xác định các chỉ tiêu nhiệm vụ, cần đưa ra được những chỉ tiêu, xác định được các mức độ, các chỉ tiêu phải được định lượng và biểu thị cụ thể bằng những con số, tỷ lệ%,... - Bản chất của việc xây dựng kế hoạch tổ chuyên môn là xác định xem trong năm học, tổ chuyên môn hướng đến những mục tiêu phát triển nào; muốn thực hiện để 7 đạt được các mục tiêu đề ra đó cần phải làm gì, làm như thế nào, làm trong thời điểm nào và ai sẽ là người thực hiện. Như vậy, tôi định hướng cách xây dựng kế hoạch cho hai tổ trưởng và giúp họ hiểu được kế hoạch tổ chuyên môn được xây dựng trên cơ sở cụ thể hóa kế hoạch năm học của nhà trường, kế hoạch chuyên môn của Phó Hiệu trưởng và kế hoạch bồi dưỡng của nhà trường. Khi hướng dẫn tổ trưởng xây dựng kế hoạch hoạt động tôi đã lưu ý cho hai đồng chí phải xây dựng dựa trên điều kiện thực tiễn của nhà trường, tình hình đội ngũ giáo viên, điều kiện về cơ sở vật chất và thực tiễn học sinh trong tổ. Trong kế hoạch tổ chuyên môn thì nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn là một phần quan trọng. Nội dung này phải thể hiện được những việc cần làm cho cả năm học và có phần dành để bổ sung cho những vấn đề phát sinh do cấp trên chỉ đạo hoặc nảy sinh như tăng cường biện pháp bồi dưỡng học sinh năng khiếu, phụ đạo học sinh chưa đạt chuẩn kiến thức kĩ năng ở một số môn sau mỗi lần kiểm tra định kì; dạy học theo nhóm đối tượng học sinh, theo nhóm sở thích; cách thức hoạt động các câu lạc bộ trường học đạt hiệu quả; những vấn đề giáo viên chưa nắm vững hoặc khó khăn trong quá trình giảng dạy đặc biệt quan tâm đến những giáo viên có năng lực chuyên môn còn hạn chế. Để xây dựng được một bản kế hoạch tổ chuyên môn có quy mô và kĩ càng, tôi đã giúp hai đồng chí tổ trưởng nắm được quy trình xây dựng kế hoạch như sau: - Bước 1: Tổ trưởng chuyên môn lập dự thảo kế hoạch năm học (Việc 1: Thu thập xử lí thông tin. Việc 2: Xác định các mục tiêu, nhiệm vụ của năm học. Việc 3: Xây dựng yêu cầu, các chỉ tiêu, đăng kí thi đua của tổ. Việc 4: Xác định các biện pháp. Việc 5: Dự kiến công việc, thời gian.) - Bước 2: Thông qua, lấy ý kiến đóng góp của tập thể. - Bước 3: Điều chỉnh, hoàn thiện chỉnh lí dự thảo kế hoạch. - Bước 4: Gửi bản dự thảo kế hoạch cho Hiệu trưởng hoặc Phó Hiệu trưởng phê duyệt. - Bước 5: Công bố và thực hiện. Từ những việc làm trên, tôi đã từng bước bồi dưỡng cho hai đồng chí tổ trưởng chuyên môn một số vấn đề cần thiết để bắt nhịp được với công việc một cách khoa học, hợp lí, trang bị cho bản thân những vốn kiến thức cần và đủ để có thể điều hành tốt các hoạt động của tổ mình phụ trách. 3. Chỉ đạo việc sắp xếp, bố trí thời gian và nội dung sinh hoạt chuyên môn hợp lí nhằm nâng cao chất lượng họp tổ chuyên môn. Nhằm khắc phục những hạn chế của những buổi sinh hoạt chuyên môn sơ sài, hình thức và nghèo nàn về nội dung của những năm học trước, ngay từ đầu năm học 2016 - 2017, tôi đã lập kế hoạch cụ thể và vạch rõ những bước cơ bản của một buổi sinh hoạt yêu cầu tổ trưởng phải thực hiện một cách nghiêm túc, không cắt xén thời gian và sau sinh hoạt có báo cáo Ban Giám hiệu về diễn biến và những vấn đề quan trọng của buổi sinh hoạt, xin ý kiến chỉ đạo nếu cần. Trường chúng tôi đã thực hiện sinh hoạt chuyên môn thường kỳ theo quy định một cách rất nghiêm túc. Mỗi tháng tổ chuyên môn họp 2 lần vào tuần thứ 2 và tuần 8 thứ 4 của tháng và sinh hoạt vào chiều thứ 2. Trước sinh hoạt tổ chuyên môn, tất cả các giáo viên đã được tiếp thu các nội dung kế hoạch tháng của nhà trường, công đoàn, của chuyên môn, các đoàn thể,... báo cáo tổng kết kế hoạch tháng trước thông qua buổi họp Hội đồng sư phạm. Như vậy giáo viên cũng đã hình dung được nội dung công việc và kế hoạch trong tháng của từng cá nhân, từng tổ khối. Tôi đã chỉ đạo cho hai đồng chí tổ trưởng chuyên môn chuẩn bị kĩ càng nội dung sinh hoạt tổ. Tôi là người trực tiếp theo sát công tác chuyên môn của các tổ, điều hành chung mọi công việc và phải có kết quả cụ thể qua từng buổi sinh hoạt. Khi duyệt kế hoạch tuần, kế hoạch tháng của tổ, bao giờ tôi cũng duyệt rất kĩ và sau đó thống nhất nội dung công việc trong tuần, trong tháng với tổ trưởng, tôi đặc biệt quan tâm tới nội dung sinh hoạt chuyên môn. Nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn phải thực sự phong phú, bám sát vào chương trình hành động của từng tuần, từng tháng và những mục tiêu đã đề ra: Nội dung mang tính chất hành chính như thi đua, kỷ luật, nề nếp,... chỉ được chiếm không quá 1/3 thời gian họp tổ. 2/3 thời gian họp tổ là đi sâu bàn về các nội dung liên quan trực tiếp đến dạy học, như rút kinh nghiệm dự giờ, học tập chuyên đề, cách giảng dạy bài khó, bàn về các biện pháp nâng cao chất lượng dạy học; Điều chỉnh nội dung dạy học sao cho phù hợp với đối tượng học sinh trên cơ sở đảm bảo chuẩn kiến thức kĩ năng cơ bản theo quy định; thống nhất ra đề kiểm tra định kì theo yêu cầu của nhà trường (nếu có). Xem xét việc thực hiện chương trình, thống nhất từng tiết dạy của tuần tiếp theo về nội dung, phương pháp, đồ dùng dạy học; rút kinh nghiệm qua các bài khó dạy để từ đó có phương pháp dạy học phù hợp nhằm nâng cao chất lượng. Thống nhất kiến thức trọng tâm của từng phần ở một số môn học. Bàn bạc thực hiện bồi dưỡng học sinh năng khiếu, học sinh có năng lực học tập tốt qua việc sinh hoạt các câu lạc bộ Toán, Tiếng Việt, Tiếng Anh,... mà nhà trường đã thành lập; hay bàn về biện pháp phụ đạo học sinh chưa đạt chuẩn kiến thức, kĩ năng ở một số môn học... Sổ ghi biên bản họp tổ chuyên môn cũng được Ban Giám hiệu và tổ trưởng họp bàn, thống nhất, quy định, in sẵn phát cho mỗi tổ một quyển “Sổ sinh hoạt chuyên môn” và coi đây là minh chứng quan trọng đánh giá chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn. Từ việc quản lí chặt chẽ này, cả hai tổ chuyên môn trường chúng tôi đã đi vào hoạt động có nền nếp và hiệu quả ngày từ đầu. Không còn tình trạng họp sơ sài, qua loa, chiếu lệ nữa. Tổ trưởng chuyên môn đã phát huy hết vai trò của mình và quản lí tổ mình rất tốt đảm bảo về nề nếp, giờ giấc và nội dung sinh hoạt. Ban Giám hiệu chúng tôi đã quản lí rất sát sao việc sinh hoạt tổ chuyên môn vì đây là một hoạt động vô cùng quan trọng, giúp cho mỗi giáo viên trong tổ khối có thói quen học hỏi. Những người có năng lực tốt thì phát huy tối đa sở trường của mình còn những giáo viên năng lực chuyên môn còn non thì được đồng nghiệp giúp đỡ, được tháo gỡ những vướng mắc mà đôi khi bản thân không dám đối diện. 4. Chỉ đạo tổ trưởng chuyên môn tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo chuyên đề. 9 Đây là một hoạt động rất quan trọng của tổ chuyên môn, điều này càng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong giai đoạn hiện nay: thực hiện đổi mới nội dung chương trình và phương pháp dạy - học theo hướng lấy học sinh làm trung tâm. Trước mỗi buổi sinh hoạt chuyên môn theo chuyên đề, tổ trưởng phải lên kế hoạch cụ thể nội dung cần sinh hoạt, tôi là người trực tiếp duyệt kế hoạch và sẽ bổ sung những vấn đề cần thiết cho buổi sinh hoạt chuyên đề đạt hiệu quả cao hơn. Tôi đã định hướng và giúp 2 đồng chí tổ trưởng chuyên môn hiểu và xác định rõ được mục đích, ý nghĩa của việc sinh hoạt chuyên môn theo chuyên đề là: - Xây dựng tổ chuyên môn thành tổ chức học tập, chia sẻ, trao đổi thông tin giữa các giáo viên để mọi người có cơ hội lựa chọn những thông tin cần thiết cho công việc của mình; tạo động lực làm việc cho giáo viên, phát huy vai trò tự chủ của giáo viên trong chuyên môn. - Phát huy tốt vai trò của tổ trưởng chuyên môn, phân công nhiệm vụ hợp lí, phát huy tối đa năng lực tiềm năng và vai trò của mỗi giáo viên trong tổ; tăng cường khả năng làm việc nhóm và sự hợp tác của các giáo viên trong tổ. - Tăng cường quá trình tự học, tự bồi dưỡng; động viên, khuyến khích giáo viên nghiên cứu khoa học, viết sáng kiến kinh nghiệm. Đặc biệt coi trọng và đề cao những năng lực riêng biệt của giáo viên trong giảng dạy, giáo dục. * Hướng dẫn xây dựng các chuyên đề sinh hoạt ở tổ chuyên môn. - Căn cứ vào hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ trọng tâm từng năm học của Sở Giáo dục & Đào tạo Thanh Hóa, Phòng Giáo dục & Đào tạo Thọ Xuân, căn cứ vào tình hình thực tế của trường và tổ chuyên môn, tổ trưởng chuyên môn lựa chọn nội dung sinh hoạt chuyên đề, nội dung sinh hoạt chuyên đề cần bám sát vào định hướng đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá và có tính khả thi. - Tổ trưởng chuyên môn phân công giáo viên nghiên cứu và báo cáo chuyên đề, quy trình nghiên cứu chuyên đề ở tổ chuyên môn cần trải qua ba giai đoạn: lập kế hoạch, triển khai kế hoạch, phân tích và chiêm nghiệm. Ở từng giai đoạn tổ trưởng chuyên môn yêu cầu giáo viên hoặc nhóm giáo viên nghiên cứu phải có những hoạt động và việc làm cụ thể. - Để các hoạt động sinh hoạt chuyên đề ở tổ chuyên môn được thuận lợi, khả thi và tranh thủ được các nguồn lực cần thiết từ nhà trường, tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch chuyên đề và trình lãnh đạo nhà trường phê duyệt ngay từ đầu năm học. Kế hoạch sinh hoạt chuyên đề phải được trình bày rõ ràng về thời gian (tháng, ngày, giờ), nội dung (mục tiêu, chủ đề, hình thức, tài liệu), nhân lực (người phụ trách, người thực hiện, người hỗ trợ), địa điểm, thành phần người tham dự,... - Để tổ chức một hoạt động sinh hoạt chuyên đề có hiệu quả, yêu cầu bắt buộc phải thiết kế được các hoạt động một cách khoa học theo các bước sau: Bước 1: Công tác chuẩn bị + Dự kiến nội dung công việc, tiến trình hoạt động. + Dự kiến những phương tiện, thiết bị cần cho hoạt dộng. 10 + Dự kiến nhiệm vụ của từng thành viên và thời gian hoàn thành công việc. Bước 2: Điều hành buổi sinh hoạt chuyên đề + Lựa chọn thời gian và tiến hành đúng theo thời gian đã chọn. + Tổ trưởng chuyên môn điều hành buổi sinh hoạt chuyên đề: Xác định rõ mục tiêu buổi sinh hoạt, công bố chương trình, cách triển khai, định hướng thảo luận rõ ràng; nêu rõ nguyên tắc làm việc; khêu gợi các ý kiến phát biểu của đồng nghiệp; biết chẻ nhỏ vấn đề thảo luận bằng những câu hỏi dẫn dắt hợp lí; lắng nghe, tôn trọng các ý kiến phát biểu. + Các thành viên được phân công viết các chuyên đề báo cáo nội dung. Bước 3: Kết thúc buổi sinh hoạt chuyên đề + Tổ trưởng chuyên môn đánh giá những ưu điểm và tồn tại của chuyên đề, phương hướng triển khai vận dụng kết quả của chuyên đề trong thực tế giảng dạy. Như vậy, đây là một bước đổi mới trong công tác sinh hoạt chuyên môn. Khi vận dụng triệt để biện pháp này, tôi thấy các tổ chuyên môn trong trường chúng tôi đã thực sự trở thành một tổ chức học tập, các thành viên trong tổ được chia sẻ, được trao đổi thông tin, tạo được động lực làm việc tốt và phát huy hết vai trò tự chủ của giáo viên. Từ đó nâng cao được năng lực chuyên môn của giáo viên đồng thời nâng cao chất lượng học của học sinh góp phần cho việc phát triển toàn diện của các em. Đó chính là mục tiêu chính mà nhà trường nào cũng cần hướng tới. Hình ảnh sinh hoạt tổ chuyên môn theo chuyên đề với nội dung: Vận dụng phương pháp "Bàn tay nặn bột" trong môn Khoa học lớp 4. (Tổ chuyên môn 2 thực hiện) 5. Chỉ đạo tốt việc sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học. Đây cũng là một nội dung vô cùng quan trọng và thiết yếu trong công tác chuyên môn của nhà trường. Chính vì vậy mà tôi đã chú trọng, lập kế hoạch cụ thể cho từng tổ khối chuyên môn thực hiện một cách có quy mô và yêu cầu thực hiện rất nghiêm túc. Tôi đã xác định rõ cho các tổ trưởng chuyên môn và các giáo viên trong toàn trường hiểu được mục đích, ý nghĩa của sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học là: - Đảm bảo cho tất cả học sinh có cơ hội tham gia thực sự vào quá trình học tập, giáo viên quan tâm đến khả năng học tập của từng học sinh, đặc biệt những học sinh có khó khăn về học tập. 11 - Tạo cơ hội cho tất cả giáo viên nâng cao năng lực chuyên môn, kĩ năng sư phạm và phát huy khả năng sáng tạo trong việc áp dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học thông qua việc dự giờ, trao đổi, thảo luận, chia sẻ sau khi dự giở. - Nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường. - Góp phần làm thay đổi văn hoá ứng xử trong nhà trường: cải thiện mối quan hệ giữa Ban giám hiệu với giáo viên, giáo viên với giáo viên, giáo viên với học sinh và học sinh với học sinh; tạo môi trường làm việc, dạy và học dân chủ, thân thiện cho tất cả mọi người. Sau khi giúp cho các tổ chuyên môn nắm rõ được mục đích, ý nghĩa và thấy được tầm quan trọng của việc sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học, tôi đã vạch ra các bước sinh hoạt tổ chuyên môn dựa trên nghiên cứu bài học cụ thể như sau: Bước 1: Xác định mục tiêu, xây dựng kế hoạch bài học nghiên cứu - Ở bước này, tôi cùng với các tổ trưởng chuyên môn giúp giáo viên xác định mục tiêu và kiến thức và kĩ năng mà học sinh cần đạt được khi tiến hành nghiên cứu (theo chuẩn kiến thức, kĩ năng ở từng môn học), phải đảm bảo phù hợp với trình độ của học sinh, năng lực của giáo viên. - Định hướng cho các giáo viên trong tổ thảo luận chi tiết về thể loại bài học, nội dung bài học, các phương pháp, phương tiện dạy học đạt hiệu quả cao, cách tổ chức dạy học phân hoá theo năng lực của học sinh, cách rèn kỹ năng, hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức đã học để giải quyết tình huống thực tiễn... Dự kiến những thuận lợi, khó khăn của học sinh khi tham gia các hoạt dộng học tập và các tình huống xảy ra và cách xử lí (nếu có)... - Tổ trưởng chuyên môn giao cho giáo viên trong tổ soạn giáo án của bài học nghiên cứu, trao đổi với các thành viên trong tổ để chỉnh sửa lại giáo án. Các thành viên khác có nhiệm vụ xây dựng kế hoạch chi tiết cho việc quan sát và thảo luận sau khi tiến hành bài học nghiên cứu. Bước 2: Tiến hành bài giảng minh hoạ và dự giờ: - Sau khi hoàn thành giáo án của bài học nghiên cứu chi tiết, tổ chuyên môn sẽ giao cho một giáo viên có năng lực sư phạm tốt dạy minh hoạ bài học nghiên cứu ở một lớp học cụ thể, các giáo viên còn lại trong tổ sẽ tiến hành dự giờ và ghi chép thu thập dữ kiện về bài học. - Trong quá trình dự, tôi yêu cầu người dự giờ phải đảm bảo nguyên tắc: + Không làm ảnh hưởng đến việc học tập của học sinh; không gây khó khăn cho giáo viên dạy minh hoạ; khi dự giờ phải tập trung vào việc học của học sinh, cách phản ứng của học sinh trong giờ học, cách làm việc nhóm học sinh, những khó khăn vướng mắc, thái dộ tình cảm của học sinh... Quan sát tất cả đối tượng học sinh, không được “bỏ rơi” một học sinh nào. + Giáo viên cần từ bỏ thói quen đánh giá giờ qua hoạt động của giáo viên dạy, người dự cần học tập, hiểu và thông cảm với những khó khăn của người dạy. Đặt mình 12 vào vị trí của người dạy để phát hiện những khó khăn trong việc học của học sinh để tìm cách giải quyết. + Giáo viên phải luyện tập cho mình cách quan sát và suy nghĩ về việc học của học sinh trong giờ học, có khả năng phán đoán nhanh nhạy, chính xác để điều chỉnh việc dạy phù hợp, việc học của học sinh. + Thay đổi cách nhìn, cách nghĩ và cảm nhận của giáo viên về học sinh trong từng hoàn cảnh khác nhau. + Hình thành thói quen lắng nghe lẫn nhau; rèn luyện cách chia sẻ ý kiến, từ đó hoàn thành mối quan hệ đồng nghiệp thân thiện, cộng tác và học tập lẫn nhau. Bước 3: Suy ngẫm, thảo luận về bài học minh hoạ Bước này có ý nghĩa quan trọng trong sinh hoạt chuyên môn, là yếu tố quyết định chất lượng và hiệu quả của sinh hoạt chuyên môn, tổ trưởng chuyên môn cần phát huy được vai trò, năng lực của người chủ trì, động viên toàn bộ giáo viên trong tổ tham gia đóng góp ý kiến cho bài giảng minh hoạ, cần nhấn mạnh những điểm nổi bật và không xếp loại giờ dạy. - Trước tiên, giáo viên dạy minh hoạ chia sẻ về nội dung bài học, những ý tưởng mới, những thay đổi, điều chỉnh về nội dung, phương pháp dạy học, những cảm nhận của mình qua giờ học, những điều hài lòng và chưa hài lòng trong quá trình dạy minh hoạ. Ý tưởng đã thực hiện được, chưa thực hiện được so với giáo án đề ra, những tình huống nảy sinh ngoài ý muốn. - Người dự đưa ra các ý kiến nhận xét góp ý về giờ học theo tinh thần trao đổi, chia sẻ, lắng nghe mang tính xây dựng. Các ý kiến thảo luận, góp ý tập trung vào phân tích các hoạt động học của học sinh. - Tổ trưởng chuyên môn dẫn dắt buổi thảo luận tập trung vào nội dung trọng tâm, tạo không khí thân thiện, cởi mở và luôn linh hoạt xử lí các tình huống xảy ra trong quá trình thảo luận. Tôn trọng và lắng nghe tất cả ý kiến của giáo viên, không áp đặt ý kiến của mình hoặc của một nhóm người. - Cuối buổi thảo luận, tổ trưởng chuyên môn tóm tắt lại vấn đề thảo luận, đưa ra các biện pháp hỗ trợ việc học tập của học sinh. - Các thành viên trong tổ tự rút ra những kinh nghiệm và lựa chọn các biện pháp áp dụng cho các giờ dạy của mình, không đánh giá, xếp loại giáo viên. - Kết thúc buổi sinh hoạt chuyên đề phải đưa ra được các kết luận cần thiết, phương hướng triển khai vận dụng kết quả của chuyên đề trong thực tế giảng dạy. Bước 4: Áp dụng Trên cơ sở bài giảng minh hoạ giáo viên nghiên cứu vận dụng, kiểm nghiệm những vấn đề đã được dự giờ và thảo luận, suy ngẫm áp dụng vào bài học hàng ngày cho phù hợp, đạt hiệu quả tốt. 13 ( Hình ảnh tiết dạy minh họa sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học (Phân môn Luyện từ và câu - Lớp 5. Bài: Mở rộng vốn từ: Trật tự - An ninh)) Như vậy, từ việc giúp các tổ chuyên môn trường chúng tôi thực hiện một cách nghiêm túc, có hiệu quả việc sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học đã mang lại một kết quả khả quan trong việc nâng cao chất lượng buổi sinh hoạt góp phần lớn nâng cao hiệu quả giáo dục trong nhà trường. Kết quả học tập của học sinh được cải thiện, việc học của học sinh thực sự trở thành trung tâm của quá trình dạy học. Học sinh tự tin hơn, tham gia tích cực hơn vào các hoạt động học, vì tất cả học sinh được tạo điều kiện để phát triển năng lực học tập, không có học sinh bị “bỏ quên”. Đối với giáo viên thì tự tin, chủ động, sáng tạo, tìm ra các biện pháp để nâng cao chất lượng dạy học, dám tự chịu trách nhiệm về chất lượng học tập của lớp mình. Bên cạnh đó, giáo viên còn có cơ hội nhìn lại quá trình dạy, tự nhận ra những hạn chế của bản thân để điều chỉnh kịp thời, quan tâm nhiều hơn đến những khó khăn của học sinh, đặc biệt là học sinh chưa đạt chuẩn kiến thức kĩ năng của môn học. Điều mà tôi thấy đạt được nhiều nhất thông qua việc sinh hoạt chuyên môn qua nghiên cứu bài học đó là giáo viên có nhiều cơ hội để phát triển chuyên môn một cách bền vững. Đây chính là bước nhảy đà vững chắc cho sự phát triển chất lượng giáo dục của nhà trường. 6. Chỉ đạo hoạt động của tổ chuyên môn trong công tác dự giờ thăm lớp. Trong những năm học qua, trường chúng tôi luôn đặt nhiệm vụ chuyên môn lên hàng đầu, là nhiệm vụ then chốt quyết định sự phát triển của chất lượng giáo dục. Trong đó, hoạt động dự giờ thăm lớp của các tổ chuyên môn là một hoạt động rất quan trọng góp phần đánh giá thực chất việc dạy của giáo viên và việc học của học sinh. Vì vậy, tôi đã chỉ đạo các tổ chuyên môn tích cực, chủ động trong công tác dự giờ thăm lớp nhằm thực hiện tốt kế hoạch “Dự giờ theo chỉ đạo của chuyên môn”. Kế hoạch dự giờ được xây dựng dưới nhiều hình thức: báo trước, không báo trước, dự giờ song song, dự giờ có mời đồng nghiệp cùng dự,... Căn cứ vào thời khoá biểu trên lớp của mỗi tổ khối, của mỗi giáo viên, tôi đã cùng với các tổ trưởng chuyên môn lên lịch dự giờ cụ thể cho giáo viên theo tổ, nhằm trao đổi rút kinh nghiệm trong giảng dạy, đặc biệt là phân công giáo viên dạy các bài khó, các dạng bài quan trọng của từng môn học. Theo kế koạch của chuyên môn, mỗi giáo viên phải thao giảng ít nhất 2 tiết/năm học, dự giờ 1 tiết/tuần. Để xây dựng kế hoạch dự giờ hiệu quả thiết thực, tôi đã cùng với tổ trưởng chuyên môn bám sát nội dung chương trình. Chẳng hạn: Dự giáo viên khối 1 vào thời gian nào? Nhằm tháo gỡ vấn 14 đề gì? Ví dụ như: Dự vào tiết nào chuyển từ dạy âm sang dạy vần? Hay khối 2 dự môn Toán bài nào chuyển từ dạng bài cộng trừ không nhớ sang dạng bài cộng trừ có nhớ... Để xây dựng kế hoạch dự giờ một cách có hiệu quả nhất tôi đã dựa trên việc phân loại tay nghề nghiệp vụ sư phạm của giáo viên. Đối với những giáo viên có chuyên môn vững vàng thì dự những tiết nào mà Ban giám hiệu cảm thấy khó dạy để cùng giáo viên tháo gỡ những vướng mắc và đồng thời giúp những giáo viên khác có cơ hội được học hỏi về phương pháp cũng như nắm bắt được tinh thần của tiết dạy. Còn đối với những giáo viên năng lực còn yếu thì cần dự những tiết chuyển từ dạng bài này sang dạng bài khác, dạng bài lí thuyết hoặc thực hành để giúp giáo viên nắm được phương pháp lên lớp, cách thức truyền tải kiến thức của từng dạng bài. Sau mỗi tiết dự giờ, hoạt động nhận xét, đánh giá của các tổ chuyên môn trường chúng tôi đã diễn ra rất sôi nổi. Giáo viên đã thể hiện được quyền tự chủ của mình, nhiều ý kiến đóng góp, xây dựng tiết dạy cho bạn cũng là để bản thân giáo viên học hỏi thêm được từ đồng nghiệp rất nhiều. (Hình ảnh các tổ khối chuyên môn dự giờ đồng nghiệp theo sự phân công của chuyên môn.) Ngoài hoạt động dự giờ thường xuyên, để góp phần nâng cao năng lực chuyên môn của giáo viên, nhà trường đã tổ chức tốt cuộc giao lưu giáo viên giỏi cấp trường. Đây là một hoạt động thường niên diễn ra hàng năm, nhằm khuấy động phong trào giảng dạy và cũng đánh giá năng lực của giáo viên. Kế hoạch của nhà trường xác định thời gian giao lưu giáo viên giỏi cấp trường thường là vào đầu tháng 11. Nhà trường lập kế hoạch giao lưu ngay từ đầu năm học, thành lập ban chỉ đạo, ban giám khảo, triển khai kế hoạch đến các tổ chuyên môn và giáo viên toàn trường từng bước thực hiện. Dựa theo kế hoạch chỉ đạo của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện, nhà trường cũng tổ chức giao lưu qua 3 vòng. Vòng 1 (Vòng chấm SKKN), vòng này tất cả 16 giáo viên tham gia giao lưu (trong đó 14 giáo viên văn hoá, 2 giáo viên chuyên trách (Âm nhạc, Thể dục)) đều báo cáo SKKN, đó là những biện pháp, những việc làm mà giáo viên đã áp dụng có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học tại lớp mình hoặc môn học mình đang phụ trách. Kết quả có 14/16 GV đủ điều kiện vào vòng 2. Vòng 2 (thi năng lực) - Hình thức thi: Làm bài thi kiến thức. Kết quả: Có 12/14 GV đủ điều kiện vào vòng 3. 15 Vòng 3 (thi thực hành) - Mỗi GV dạy 1 tiết do Ban giám khảo chọn. Kết quả có 12/12 GV đạt GV có giờ dạy giỏi. Kết thúc cuộc giao lưu, Ban giám khảo tổng kết kết quả thi qua 3 vòng, có 12/16 GV đạt giáo viên giỏi cấp trường. Việc tổ chức giao lưu giáo viên giỏi cấp trường nghiêm túc, giúp cho giáo viên và các tổ chuyên môn nhận ra chính mình và biết mình đang đứng ở đâu về lĩnh vực chuyên môn để từng người tự điều chỉnh, tự học hỏi, các tổ chuyên môn cũng có căn cứ để bồi dưỡng thành viên của tổ mình. Mặt khác việc chấm thi giáo viên giỏi nghiêm túc góp phần đánh giá đúng mức năng lực chuyên môn của giáo viên, đưa ra được những đúc rút kinh nghiệm, những góp ý thẳng thẳn, sát thực giúp đỡ đồng nghiệp tiến bộ hơn. Bên cạnh đó, giao lưu giáo viên giỏi cấp trường là tiền đề để nhà trường lựa chọn, bồi dưỡng những giáo viên có năng lực chuyên môn vững vàng để có thể tham gia vào các cuộc giao lưu do cấp trên tổ chức. Từ việc quản lí chặt chẽ công tác chuyên môn mà trường Tiểu học Xuân Lai chúng tôi luôn có giáo viên đạt giáo viên giỏi cấp huyện, cấp tỉnh. Cụ thể gần đây nhất, năm học 2015 - 2016, nhà trường có hai GV đạt giáo viên giỏi cấp huyện và đạt Chiến sĩ thi đua. Năm 2016 - 2017, có 1 GV tham gia giao lưu giáo viên giỏi cấp tỉnh và đã đạt giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh. Đây là một trong những thành quả từ sự nỗ lực phấn đấu hết mình của đội ngũ GV và hiệu quả của việc sinh hoạt tổ chuyên môn có chất lượng. (Hình ảnh các giáo viên đang làm bài giao lưu giáo viên giỏi cấp trường vòng 1 (vòng thi kiến thức) IV. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Năm học 2016 - 2017, từ những trăn trở của bản thân, từ những việc tôi từng thực hiện trong những năm học trước và kinh nghiệm đúc rút qua nhiều năm làm công tác quản lí, tôi đã quyết tâm nâng cao chất lượng các buổi sinh hoạt chuyên môn tổ khối nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà trường. Trong quá trình thực hiện, tôi đã phối hợp chặt chẽ với các tổ khối trưởng chuyên môn, triển khai và thực hiện các biện pháp một cách cụ thể, triệt để, đi vào nền nếp ngay từ đầu năm học, kết quả đạt được như sau: - Nâng cao nhận thức của cán bộ, giáo viên về thực hiện các buổi sinh hoạt chuyên môn trong nhà trường. 16 - Đội ngũ tổ khối trưởng cùng với nhà trường xây dựng được nội dung sinh hoạt chuyên môn phong phú, đa dạng, thiết thực. - Tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn đa dạng về nội dung, hình thức. - Cán bộ, giáo viên cập nhật đầy đủ nội dung sinh hoạt, áp dụng vào thực tế đạt hiệu quả. Buổi sinh hoạt chuyên môn đã thực sự là cơ hội để mọi người được trao đổi, chia sẻ, tháo gỡ được những khó khăn cho cán bộ, giáo viên trong quá trình dạy học; góp phần nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, giáo viên trong nhà trường. Kết quả về chuyên môn, nghiệp vụ tay nghề của cán bộ, giáo viên từ những năm học trước tính đến tháng 5/2017: Xếp loại chuyên môn - nghiệp vụ Giáo viên TT Năm học Tổng số Tốt Khá Đạt yêu cầu Chưa đạt yêu cầu 1 2014 -2015 18 10 8 0 0 2 2015 - 2016 17 11 6 0 0 3 2016 - 2017 17 13 4 0 0 Số giáo viên đạt giáo viên dạy giỏi cấp trường năm học 2016 - 2017 tăng hơn so với những năm học trước. Nhà trường có 11 lượt đồng chí đạt giáo viên giỏi cấp huyện từ những năm học trước. Có 5 lượt đồng chí đạt giáo viên giỏi cấp tỉnh. Và cụ thể năm học 2016 - 2017 có 1 đồng chí giáo viên khối 5 là thành viên tổ chuyên môn 2 đạt giáo viên giỏi cấp tỉnh. Chất lượng chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ giáo viên nâng lên đồng nghĩa với việc nâng cao chất lượng học của học sinh. Cụ thể chất lượng học sinh cuối năm học 2016 - 2017như sau: + Các môn học và hoạt động giáo dục: 58,8% Hoàn thành tốt; 40,6% Hoàn thành; 0,6% Chưa hoàn thành. + Năng lực: 55,2% Tốt; 44,2% Đạt; 0,6% chưa đạt. + Phẩm chất: 54.0% Tốt; 46.0% Đạt. + Toàn trường có 198/337 học sinh có thành tích nổi bật trong học tập và rèn luyện được nhà trường khen thưởng. Kết quả trên cho thấy chất lượng đội ngũ giáo viên và chất lượng học của học sinh trong nhà trường được nâng lên và phát triển một cách bền vững. Điều đó chứng tỏ việc chỉ đạo hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn nhằm nâng cao năng lực cho giáo viên của Ban giám hiệu đã đi đúng hướng và có hiệu quả. PHẦN BA: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 17 1. Kết luận: Với những biện pháp tôi đã chia sẻ trên đây, trong những năm qua, hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn ở trường Tiểu học Xuân Lai - nơi tôi đang công tác - đã có những chuyển biến đáng kể và đạt được hiệu quả cao trong công tác chuyên môn của nhà trường. Các buổi sinh hoạt chuyên môn đã đa dạng về nội dung, hình thức, thực sự là cơ hội để mọi người được trao đổi, chia sẻ, tháo gỡ được những khó khăn cho cán bộ, giáo viên trong quá trình dạy học; góp phần nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, giáo viên trong nhà trường. Đó là sự khích lệ, thôi thúc cán bộ phụ trách chuyên môn, đội ngũ tổ khối trưởng của nhà trường có được niềm tin vào việc xây dựng kế hoạch sinh hoạt chuyên môn, là bài học kinh nghiệm, là nền tảng để nhà trường thực hiện tốt hơn nữa công tác này trong những năm học sau, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và chất lượng học tập của học sinh. Trong quá trình thực hiện sáng kiến kinh nghiệm, để đạt được hiệu quả trong việc chỉ đạo nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn một cách tốt nhất, bản thân tôi rút ra được những bài học sau: - Hiệu trưởng phải xây dựng được văn hoá nhà trường (mỗi quan hệ giữa các thành viên) đồng thời phải xây dựng được môi trường học tập cho giáo viên. Cần cải tiến cách quản lí từ khâu chỉ đạo đến khâu thực hiện, xây dựng kế hoạch sinh hoạt chuyên môn cho cả năm học. Thường xuyên kiểm tra đôn đốc để đảm bảo chất lượng và hiệu quả. - Bồi dưỡng năng lực tổ chức điều hành cho đội ngũ tổ trưởng, những người chủ trì các buổi sinh hoạt chuyên môn vì thực tế cho thấy một buổi sinh hoạt chuyên môn thành công phụ thuộc khá nhiều vào khả năng và chuyên môn của người điều hành. - Cần sắp xếp và bố trí thời gian sinh hoạt chuyên môn hợp lí, không nhất thiết là cả một buổi. Nội dung sinh hoạt cần thật cụ thể, sát thực, liên quan trực tiếp đến mỗi bài học, tiết học mà GV giảng dạy hàng ngày, tránh chung chung. - Ban giám hiệu quản lí chặt chẽ nội dung các buổi sinh hoạt chuyên môn, có sự hướng dẫn và định hướng nội dung sinh hoạt chuyên môn theo tình hình thực tế của nhà trường hay từng khối lớp theo đổi mới chuyên môn. - Ban giám hiệu cần chỉ đạo tổ trưởng chuyên môn thực hiện có hiệu quả các nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng đổi mới như: sinh hoạt chuyên môn theo chuyên đề, sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học. - Thực hiện tốt công tác dự giờ thăm lớp và tổ chức các hoạt động nhằm đánh giá năng lực chuyên môn của giáo viên và chất lượng học tập của học sinh. 2. Kiến nghị: - Về phía nhà trường: Tăng cường đổi mới phương pháp dạy học nâng cao chất lượng đại trà, chất lượng mũi nhọn của đơn vị. Tiếp tục đổi mới toàn diện nội dung, phương pháp, hình thức sinh hoạt chuyên môn theo hướng đã làm một cách tích cực và bền vững. - Về phía Phòng Giáo dục và Đào tạo: Phòng Giáo dục & Đào tạo tổ chức cho cán bộ quản lí và giáo viên cốt cán đi tham quan học tập kinh nghiệm ở những đơn vị điển hình trong việc thực hiện tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo mô hình mới. 18 Trên đây tôi đã chia sẻ kinh nghiệm nhỏ của mình về “Một số biện pháp chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn trong trường tiểu học” mà tôi đã nghiên cứu và áp dụng vào trường tôi đang công tác. Mặc dù đã có rất nhiều cố gắng nhưng không tránh khỏi những thiếu xót. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các cấp quản lí, sự trao đổi kinh nghiệm của đồng nghiệp để cùng tìm ra những biện pháp tối ưu nhất nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt chuyên môn tổ khối trong trường tiểu học, nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên, đạt được mục tiêu lớn nhất của ngành giáo dục, đó là nâng cao chất lượng học tập của học sinh - Góp phần giúp các em phát triển một cách toàn diện nhất đáp ứng được yêu cầu của một con người trong xã hội hiện đại. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thọ Xuân, ngày 30 tháng 5 năm 2017 XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ CƠ SỞ: Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Người thực hiện Trịnh Thị Huyên TÀI LIỆU THAM KHẢO 19