tailieuonthi
Lêi më ®Çu
Trong hÇu hÕt sù ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi
hiÖn nay vµ trong t¬ng lai ®Òu cã sù tham gia cña c¸c khu vùc kinh tÕ thuéc
Nhµ níc, T nh©n, vµ níc ngoµi. vµ mçi khu vùc nµy nµy ®Òu cã nh÷ng
®ãng gãp nhÊt ®Þnh ®èi víi mçi nÒn kinh tÕ cô thÓ, tuy nhiªn theo kinh
nghiÖm cña c¸c quèc gia ph¸t triÓn trªn thÕ giíi th× khu vùc kinh tÕ t nh©n lµ
khu vùc cã ®ãng gãp quan trong trong thóc ®Èy qua tr×nh ph¸t triÓn cña hä,
mµ khu vùc kinh tÕ t nh©n thêng lµ nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá. Ngay
c¶ Mü mét níc cã nÒn kinh tÕ hµng ®Çu thÕ giíi, cã c¸c c«ng ty xuyªn quèc
gia khæng lå, th× viÖc ®ãng gãp cho nÒn kinh tÕ chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp
võa vµ nhá cña khu vùc t nh©n. §èi víi viÖt nam th× khu vùc kinh tÕ t nh©n
®· cã nh÷ng ®ãng gãp to lín nh÷ng cho kinh tÕ níc nhµ. Nhng khu vùc
kinh tÕ nµy vÉn cã nh÷ng khã kh¨n trong ®ã khã kh¨n vÒ vèn lµ vÊn ®Ò nan
gi¶i hiÖn nay. HiÖn nay t«i ®ang thùc tËp t¹i VIETCOMBANK _Ba §×nh, nªn
t«i chän ®Ò tµi: "Më réng ho¹t ®éng tÝn dông ®èi víi khu vùc kinh tÕ t
nh©n cña ng©n hµng ngo¹i th¬ng néi chi nh¸nh _ Ba §×nh", víi dung
gåm:
Ch¬ng I : Tæng quan vÒ tÝn dông vµ khu vùc kinh tÕ t nh©n.
Ch¬ng II : Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông cña NHNT- CN Ba §×nh ®èi víi
khu vùc kinh tÕ t nh©n.
Ch¬ng III : Mét sè ý kiÕn ®Ó më réng ho¹t ®éng tÝn dông ®èi víi khu vùc
kinh tÕ t nh©n.
SVTH: Lª SÜ TuÊn - Líp: Ng©n hµng 44C
1
tailieuonthi
Ch¬ng I
Tæng quan vÒ tÝn dông
vµ khu vùc kinh tÕ t nh©n
I.1 Ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng th¬ng m¹i
1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ tÝn dông
TÝn dông lµ danh tõ ®Ó chØ mét sè hµnh vi nh b¸n chÞu hµng ho¸, cho
vay, chiÕt khÊu th¬ng phiÕu, kÝ th¸c, ph¸t hµnh giÊy b¹.
Ngµy nay khi nãi tíi tÝn dông ngêi ta nghÜ ngay tíi ng©n hµng, tÝn dông
lµ quan hÖ vay mîn, gåm c¶ ®i vay vµ cho vay.Tuy nhiªn khi nãi tíi ng©n
hµng ngêi ta chØ nghÜ lµ ng©n hµng cho vay.
Theo luËt c¸c tæ choc tÝn dông cña níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa viÖt
nam ®iÒu 49 th× : tÝn dông ®îc thÓ hiÖn díi c¸c h×nh thøc cho vay, b¶o l·nh,
cho thuª tµi chÝnh vµ c¸c h×nh thøc kh¸c theo quy ®Þnh cña ng©n hµng nhµ
níc.
1.1.2.TÝnh chÊt ph¸p lý cña c¸c nghiÖp vô tÝn dông.
xÐt vÒ tÝnh chÊt ph¸t lý th× tÝn dông ®îc chia lµm 3 lo¹i nh: cho vay
tiÒn, cho vay, cho vay dùa trªn viÖc chuyÓn nhîng tr¸i quyÒn vµ tÝn dông
qua ch÷a kÝ.
Lµ nghiÖp vô tÝn dông trong ®ã ngêi cho vay cam kÕt hoµn tr¶ mét kho¶n
tiÒn vµ ngêi ®i vay cam kÕt tr¶ mét kho¶n tiÒn lín h¬n kho¶n ban ®Çu. Kho¶n
chªnh lÖch nµy gäi lµ l·i. l·i phô thuéc vµo thêi gian vµ sè lîng kho¶n vay.
Cho vay dùa trªn ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh cña ngêi ®i vay vµ
kho¶n vay cßn ®îc b¶o d¶m b»ng tµi s¶n cña ngêi ®i vay. §©y lµ lo¹i h×nh
tailieuonthi
tÝn dông gÆp rñi ro cao. Do kh¸ch hµng cã thÓ sö dông tiÒn ®óng môc ®Ých nh
khÕ íc vay. Ng©n hµng cã thÓ chuyÓn mét lÇn hay nhiÒu lÇn.
Lo¹i cho vay nµy dùa trªn ba nguyªn t¾c c¬ b¶n sau:
+ TiÒn vay ph¶i ®îc hoµn tr¶ ®óng h¹n c¶ gèc lÉn l·i: ®©y lµ nguyªn t¾c
quan träng nhÊt v× vèn cña ng©n hµng phÇn lín lµ vèn huy ®éng. Ng©n hµng
ph¶i tri tr¶ khi kh¸ch hµng ®Õn rót tiÒn. NÕu kho¶n tÝn dông kh«ng ®îc hoµn
tr¶ ®óng h¹n ®iÒu nµy cã thÓ lµm cho ng©n hµng r¬i vµo t×nh tr¹ng rñi ro thanh
kho¶n.
®Ó tr¸nh ®iÒu nay ng©n hµng ph¶i quy ®Þnh kú h¹n nî, khi ®Õn h¹n th× kh¸c
hµng ph¶i tr¶ nÕu kh«ng th× ng©n hµng cã thÓ tù ®éng trÝch sè d tµi kho¶n
tiÒn göi cña ngêi ®i vay hay ph¸t m¹i tµi s¶n ®¶m b¶o.
+ Vèn vay ph¶i ®îc sö dông ®óng môc ®Ých: v× khi cho kh¸ch hµng vay
th× ng©n hµng cßn ph¶i thÈm ®Þnh ph¬ng ¸n s¶n xuÊt tõ ®ã míi cã ph¬ng ¸n
gi¶i ng©n. NÕu trong qu¸ tr×nh nÕu ph¸t hiÖn cã vÊn ®Ò trong viÖc sö dông tiÒn
th× ng©n hµng cã quyÒn thu håi nî tríc thêi h¹n trong hîp ®ång tÝn dông,
nÕu thu kh«ng ®ñ kho¶n tiÒn ®· cÊp th× kho¶n tiÒn cßn l¹i cha thu ®îc sÏ
®îc chuyÓn thµnh nî qu¸ h¹n. nguyªn t¾c nµy rÊt quan träng, khi ng©n hµng
cung øng tÝn dông cho nÒn kinh tÕ ph¶i híng ®Õn môc tiªu vµ yªu cÇu cña
nÒn kinh tÕ trong nh÷ng giai ®o¹n cô thÓ. Cßn khi cung øng cho c¸c ®¬n vÞ s¶n
xuÊt kinh doanh th× ph¶i ®¸p øng c¸c môch ®Ých trong s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó
thóc ®Èy c¸c ®¬n vÞ hoµn thµnh c¸c môc tiªu cña m×nh.
+ Vèn vay ph¶i cã tµi s¶n ®¶m b¶o: trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c ho¹t
®éng nãi chung vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ nãi riªng diÔn ra v« cïng ®a d¹ng vµ
phøc t¹p, kh«ng cã nhµ qu¶n trÞ ng©n hµng nµo cã thÓ ®ù ®o¸n chÝnh x¸c
nh÷ng diÔn biÕn cã thÔ x¶y ra trªn thÞ trêng, do ®ã rñi ro lµ kh«ng thÓ tr¸nh
khái, ®Ó gi¶m thiÓu rñi ro th× c¸c ng©n hµng cµng tao ra ®îc nhiÒu kho¶n thu
cµng tèt cho c¸c kho¶n cho vay cña m×nh vµ ®¶m b¶o ch×nh lµ nguån thu thø
tailieuonthi
hai sau nguån thu thø nhÊt nh: vèn lu ®éng, khÊu hao, lîi nhuËn, thu nhËp
§¶m b¶o tÝn dông nh lµ mét ph¬ng tiÖn cho ngêi chñ ng©n hµng cã
thªm mét nguån thu kh¸c ®Ó thu håi nî nÕu môc ®Ých cho vay bÞ ph¸ s¶n, tµi
s¶n ®¶m b¶o cã thÓ tån t¹i díi h×nh thøc sau:
- Tµi s¶n ®¶m b¶o h×nh thµnh tõ vèn vay cña ng©n hµng
- Tµi s¶n ®¶m b¶o lµ tµi s¶n cña ngêi ®i vay
- Tµi s¶n ®¶m b¶o lµ tÝn chÊp hay b¶o l·nh cña ngêi thø ba
C¸c lo¹i ®¶m b¶o tÝn dông:
*§¶m b¶o ®èi vËt:
- ThÕ chÊp tµi s¶n: lµ viÖc bªn vay vèn dïng tµi s¶n lµ bÊt ®éng s¶n thuéc
së h÷u cña m×nh cña m×nh ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ nî ®èi víi bªn
cho vay, bªn ®i vay vÉn ®îc quyÒn sö dông tµi s¶n thÕ chÊp vµ chØ ph¶i giao
giÊy chñ quyÓn tµi s¶n ®ã cho bªn cho vay.
- CÇm cè tµi s¶n: lµ viÖc bªn ®i vay cã nghÜa vô ph¶i giao tµi s¶n lµ ®éng
s¶n thuéc quyÒn së h÷u cña m×nh cho bªn cho vay ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn nghÜa
vô tr¶ nî cña m×nh.
* §¶m b¶o ®èi nh©n:
-Lµ sù cam kÕt cña mét ngêi hay nhiÒu ngêi vÒ viÖc ph¶i tr¶ nî cho
ng©n hµng nÕu mét kh¸ch hµng vay kh«ng tr¶ ®îc nî cho ng©n hµng, trong
trêng hîp nµy th× nh÷ng ngêi b¶o l¶nh ph¶i cã ®îc uy tÝn hay ph¶i cã kh¶
n¨ng vÒ tµi chÝnh ®ñ m¹nh ®¶m b¶o ®îc sù tin tëng cña ng©n hµng.
1.1.2.2. Cho vay dùa trªn chuyÓn nhîng tr¸i quyÒn.
Cho vay dùa trªn chuyÓn nhîng tr¸i quyÒn lµ h×nh thøc cho vay dùa
trªn c¬ së mua b¸n c¸c céng cô tµi chÝnh nh mua b¸n c¸c hèi phiÕu lÖnh
phiÕu
tõ ®ã t¹o ra nghiÖp vô chiÕt khÊu th¬ng phiÕu cña ng©n hµng, tøc lµ
tailieuonthi
mua nî dùa trªn kho¶ng thêi gian cßn l¹i cña cho ®Õn lóc ®¸o h¹n cña th¬ng
phiÕu.
VÒ mÆt ph¸p lý ng©n hµng kh«ng cho vay mµ lµ mua mét tr¸i quyÒn,
ng©n hµng bá tiÒn ra øng tríc gi¸ trÞ cña mét th¬ng phiÕu cha ®Õn h¹n
thanh to¸n ®æi l¹i ng©n hµng ®îc n¾m quyÒn së h÷u vµ cã quyÒn truy ®ßi khi
®Õn h¹n thanh to¸n, thñ tôc chiÕt khÊu còng kh¸c thñ tôc vay va kh«ng cã hîp
®ång tÝn dông.
+ ChiÕt khÊu th¬ng phiÕu: Lµ mét nghiÖp vô tÝn dông, v× nã, v× nã
®em l¹i ngay cho kh¸ch hµng mét sè tiÒn b×nh thêng mµ chØ ®îc chi tr¶ khi
nã ®Õn h¹n thanh to¸n trong th¬ng phiÕu.
Nhng vÒ mÆt ph¸p lú th× kh«ng ph¶i lµ mét kho¶n cho vay, v× ng©n hµng
kh«ng cho kh¸ch hµng vay sè tiÒn mµ kh¸ch hµng sÏ ph¶i tr¶ cho ng©n hµng,
mµ ë ®©y ng©n hµng øng tríc gi¸ trÞ cña mét th¬ng phiÕu cha ®Õn h¹n ®æi
l¹i ng©n hµng n¾m quyÒn së h÷u th¬ng phiÕu ®ã, v× vËy ng©n hµng sÏ ®îc
®ßi l¹i kho¶n øng tríc ®©y b»ng c¸ch truy ®ßi tr¸i phiÕu khi ®Õn h¹n.
Nh vËy chiÕt khÊu lµ viÖc ng©n hµng øng tríc cho gi¸ trÞ mét th¬ng
phiÕu ®æi lÊy viÖc chuyÓn giao quyÒn së h÷u th¬ng phiÕu.
+ Mua uû nhiÖm thu hay bao thanh to¸n hay cßn gäi lµ cho vay uû
nhiªm thu: §©y lµ trêng hîp ng©n hµng mua ®øt c¸c chøng quyÒn ®Ó ®i ®ßi
nî, bao thanh to¸n cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh lµ mét hîp ®ång, mµ trong ®ã c¸c
ng©n hµng mua ®øt c¸c tr¸i quyÒn cña ngêi b¸n ®èi víi ngêi mua lµ kh¸ch
hµng cña ng©n hµng.
1.1.2.3. TÝn dông qua ch÷ ký.
TÝn dông qua ch÷ ký cã thÓ lµ kÕt qu¶ cña ch÷ ký cña ng©n hµng, trong
h×nh thøc nµy ng©n hµng kh«ng ph¶i bá tiÒn ra ngay mµ ng©n hµng cam kÕt sÏ
tr¶ mét kho¶n nî cña kh¸ch hµng cña m×nh khi mµ kh¸ch hµng cña m×nh
kh«ng thùc hiÖn ®óng cam kÕt tr¶ nî nh ®· tho¶ thuËn tríc, do b¶o l·nh
tailieuonthi
b»ng uy tÝn cña m×nh nªn b¶o l·nh cña ng©n hµng cßn gäi lµ b¶o l·nh qua
ch÷a ký.
VÒ tÝnh ph¸p lý th× lo¹i tÝn dông nµy dùa vµo luËt b¶o l·nh còng nh c¸c
cam kÕt b¶o l·nh vµ t¸i b¶o l·nh,
B¶o l·nh lµ ®a ra nh÷ng cam kÕt díi h×nh thøc cÊp chøng th vµ h¹ch to¸n
theo tµi kho¶n ngo¹i b¶ng, c¸c ng©n hµng chØ ®a vµo tµi kho¶n néi b¼ng khi
mµ ng©n hµng thùc hiÖn chi tr¶ cho kh¸ch hµng cña m×nh ,b¶o l·nh gåm:
+ B¶o l·nh ng©n hµng : ®©y lµ h×nh thøc rÊt quan träng trong thùc tÕ, nã
gióp cho ngêi mua hµng kh«ng ph¶i kÝ quü vµ ®îc tr¶ chËm tiÒn hµng, vµ
ngêi b¸n tin tëng giao hµng cho ngêi mua.
+ TÝn dông chÊp nhËn : trong lo¹i h×nh nµy ng©n hµng chÊp nhËn mét hèi
phiÕu ®ßi tiÒn chÝnh m×nh, vµ kh¸ch hµng cña ng©n hµng ph¶i nép sè tiÒn cÇn
thiÕt ngay tríc khi hèi phiÕu ®Õn h¹n, lóc nµy chñ nî cã ®îc sù ®¶m b¶o thu
®îc kho¶n nî cña m×nh do ng©n hµng ®øng ra chÊp nhËn chi tr¶.
1.1.3. Ph©n lo¹i tÝn dông trong c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i.
1.1.3.1. Ph©n lo¹i tÝn dông chung.
+ TÝn dông ng¾n h¹n, trung vµ dµi h¹n: sù kh¸c nhau gi÷a tÝn dông ng¾n
h¹n vµ tÝn dông trung vµ dµi h¹n chÝnh lµ thêi gian giao vèn cho kh¸ch hµng
sö dông, tuú theo luËt cña tõng quèc gia vµ trong tõng thêi kú mµ thêi gian
ng¾n h¹n, trung vµ dµi h¹n ®îc quy ®Þnh kh¸c nhau, ë ViÖt Nam hiÖn nay
ng¾n h¹n lµ nhá h¬n hoÆc b»ng 12 th¸ng, cßn trung vµ dµi h¹n lµ lín h¬n 12
th¸ng.
+ TÝn dông cÊp ra kÌm theo hoÆc kh«ng kÌm theo cam kÕt cña ng©n
hµng.
tailieuonthi
- TÝn dông kh«ng kÌm theo cam kÕt cña ng©n hµng: trong h×nh thøc cÊp
nµy thêng ¸p dông cho ng¾n h¹n vµ ng¨n hµng cã thÓ chÊm døt hîp ®ång cho
vay bÊt cø lóc nµo.
- TÝn dông ph¸t sinh tõ cam kÕt cña ng©n hµng: lµ h×nh thøc mµ ng©n
hµng cam kÕt mét kho¶n tÝn dông cô thÓ hay mét h¹n møc tÝn dông mµ ng©n
hµng kh«ng thÓ tù do chÊm døt cam kÕt cña m×nh khi phÝa kh¸ch hµng kh«ng
cã nh÷ng nh÷ng vi ph¹m nh ®· tho¶ thuËn.
+ TÝn dông cã thÓ huy ®éng vµ kh«ng thÓ huy ®éng.
- TÝn dông cã thÓ huy ®éng lµ nh÷ng kho¶n tÝn dông mµ ng©n hµng cã thÓ
chuyÓn nhîng ®Ó thu håi tiÒn tríc k× h¹n ®· ®Þnh.
- TÝn dông kh«ng thÓ huy ®éng: lµ tÝn dông mµ khi ng©n hµng cÊp ra lµ
kh«ng thÓ chuyÓn nhîng ®Ó thu håi vèn tríc thêi h¹n ®Þnh.
1.1.3.2.TÝn dông ng©n quü.
TÝn dông ng©n quü lµ ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu vèn lu ®éng cña c¸c doanh
nghiÖp.
+ TÝn dông huy ®éng tr¸i quyÒn: ®©y lµ viÖc huy ®éng c¸c tr¸i quyÒn ®èi
víi kh¸ch hµng trong níc vµ níc ngoµi, khi ®ã kho¶n tÝn dông nµy nh»m sö
dông ngay gi¸ trÞ cña c¸c tr¸i quyÒn sau khi trõ ®i kho¶n tiÒn chiÕt khÊu mµ lÏ
ra ®Õn h¹n míi ®îc nhËn.
+ TÝn dông ng©n quü: nh»m ®¶m b¶o sù c©n ®èi ng©n quü cña doanh
nghiÖp ng©n quü cña doanh nghiÖp, doanh nghiÖp thêng xuyªn cã nhu cÇu
nµy v× cã sù chªnh lÖch vÒ thêi gian c¸c kho¶n chi phÝ vµ thu nhËp cña doanh
nghiÖp.
- T¹m øng hay vît chi tµi kho¶n: h×nh thøc nµy gióp cho doanh nghiÖp
®èi phã víi thiÕu vèn lu ®éng rÊt ng¾n, trong h¹n møc vµ thêi gian quy ®Þnh
th× nã ®¶m b¶o cho tµi kho¶n cña doanh nghiÖp d nî hay vît chi, h×nh thøc
tailieuonthi
nµy kh«ng cã sù ®¶m b¶o néi t¹i nµo mµ chØ c¨n cø vµo t×nh h×nh tµi chÝnh,
møc ®é vµ ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña tµi s¶n.
- TÝn dông ng©n quü thuÇn tuý : khi kho¶n tÝn dông cã tÝnh chÊt dµi h¬n
th× ng©n hµng cã thÓ cho vay theo h×nh thøc cã thÓ lµ vît chi tµi kho¶n víi
thêi gian dµi h¬n vµ kÌm theo nh÷ng ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho kho¶n vay ®ã
hoÆc cã thÓ chiÕt khÊu chøng tõ cã kú h¹n cè ®Þnh, c¸c chøng tõ nµy cã thÓ
gäi lµ c¸c chøng tõ tµi chÝnh. VÒ thêi h¹n th× cã thÓ lµ tÝn dông tuÇn hoµn ®Ó
®¸p øng nhu cÇu thêng xuyªn, hay thêi vô ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cã tÝnh chÊt
thêi vô cña doanh nghiÖp.
1.1.1.3. TÝn dông thuª mua.
Ho¹t ®éng thuª mua b¾t nguån tõ viÖc c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hoÆc
cung cÊp c¸c thiÕt bÞ, nhµ cöa lín, thêi gian sö dông l©u dµi, mÆt kh¸c do
ngêi mua kh«ng ®ñ tiÒn hay hä chØ cÇn sö dông trong thêi gian cha hÕt thêi
gian khÊu hao cña thiÕt bÞ, do ®ã d· n¶y sinh nhu cÇu thu, ®Ó më réng tÝn dông
cña m×nh c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®· mua hoÆc thuª c¸c tµi s¶n theo yªu
cÇu cña kh¸ch hµng råi cho hä thuª l¹i.
Qu¸ tr×nh cña nghiÖp vô cho thuª.
Ng©n hµng (ngêi cho thuª)
(2)
(4)
(1)
Nhµ cung cÊp
(3)
Kh¸ch hµng
(1) kh¸ch hµng lµm ®¬n göi ng©n hµng nªu yªu cÇu vÒ tµi s¶n cÇn thuª sau
khi ph©n tÝch dù ¸n vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, ng©n hµng kÝ hîp
®ång víi kh¸ch hµng.
tailieuonthi
(2) Ng©n hµng t×m kiÕm nhµ cung cÊp ®Ó ký hîp ®ång hay ngêi thuª chØ ®Þnh
nhµ cung cÊp.
(3) Kh¸c hµng cã thÓ gÆp nhµ cung cÊp ®Ó nªu yªu cÇu vÒ quy c¸c, chÊt lîng
tµi s¶n thuª, nhËn tµi s¶n, nhµ cung cÊp cã thÓ ph¶i cam kÕt b¶o hµnh cho
ngêi thuª.
(4) Ng©n hµng kiÓm so¸t t×nh h×nh sö dông tµi s¶n thuª, thu tiÒn thuª hoÆc thu
håi tµi s¶n nÕu thÊy ngêi thuª vi ph¹m.
+ Ng©n hµng cã thÓ mua tµi s¶n ®Ó cho thuª hay mua tµi s¶n cña ngêi ®i
thuª sau ®ã cho chÝnh hä thuª l¹i hoÆc thuª tµi s¶n ®Ó cho thuª, trêng hîp
nµy ®îc ¸p dông khi mµ thêi gian trong hîp ®ång thuª nhá h¬n thêi gian
khÊu hao cña tµi s¶n, hay Ng©n hµng cã thÓ mua tr¶ gãp ®Ó cho thuª trong
trêng hîp Ng©n hµng thiÕu vèn.
+ §Æc ®iÓm cña nghiÖp vô nµy lµ: Ng©n hµng cho thuª thêng lµ tµi s¶n
cè ®Þnh do ®ã nã lµ tÝn dông trung vµ dµi h¹n, thêi h¹n thuª cã 2 phÇn ®ã lµ
thêi h¹n c¬ b¶n lµ thêi h¹n mµ ngêi ®i thuª kh«ng ®îc huû ngan hîp ®ång
do ®ã tiÒn mµ ng©n hµng thu ®îc ph¶i ®ñ c¶ gèc vµ l·i vµ thêi h¹n gia h¹n
thªm lµ ngêi ®i thuª cã thÓ tr¶ l¹i, mua l¹i, thuª tiÕp , trong nghiÖp vô thuª
mua th× Ng©n hang kh«ng cam kÕt b¶o dìng tµi s¶n, kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm
®èi víi nh÷ng thiÖt h¹i víi tµi s¶n.
1.1.3.4.TÝn dông tµi trî cho ngo¹i th¬ng.
Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi nh hiÖn nay, ho¹t ®éng tµi trî
ngo¹i th¬ng cã vai trß rÊt quan träng, nã thóc ®Èy th¬ng m¹i quèc tÕ, lµm
gi¶m rñi ro cho nh÷ng nhµ xuÊt – nhËp khÈu v× nh÷ng khã kh¨n nh:®Þa lý,
t«n gi¸o, chÝnh trÞ c¸c ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng gåm:
+ Tµi trî xuÊt khÈu gåm cã c¸c h×nh thøc:
- Tµi trî trong trêng nhê thu kÌm chøng tõ: lµ nhµ xuÊt khÈu chuyÓn
c¸c chøng tõ cho Ng©n hµng nhê thu, ng©n hµng sÏ chuyÓn c¸c chøng tõ nµy
tailieuonthi
tíi Ng©n hµng cÇn giao dÞch, khi ®îc chÊp nhËn thanh to¸n th× nhµ xuÊt khÈu
míi giao hµng.
- NghiÖp vô chiÕt khÊu hèi phiÕu: lµ chiÕt khÊu c¸c hèi phiÕu kú h¹n
kh«ng thÓ huû ngang khi nã cha ®Õn h¹n vµ hèi phiÕu nµy ®îc bªn xuÊt
nhËp khÈu kh«ng huû ngang.
-Tµi trî trong khu«n khæ chøng tõ: lµ h×nh thøc tÝn dông Ng©n hµng dùa
trªn khu«n khæ chiÕt khÊu bé chøng tõ khi cha ®Õn h¹n thanh to¸n, tû lÖ
thanh to¸n dùa ph¬ng thøc chiÕt khÊu. Thø nhÊt lµ chiÕt khÊu truy ®ßi nghÜa
lµ Ng©n hµng cã quyÒn ®ßi l¹i nhµ xuÊt khÈu nÕu ®Õn h¹n mµ nhµ xuÊt khÈu
kh«ng thanh to¸n do ®ã l·i suÊt thÊp. Thø hai lµ chiÕt khÊu miÔn truy ®ßi
nghÜa lµ Ng©n hµng chÞu hoµn toµn rñi ro nÕu phÝa ®èi t¸c kh«ng thanh to¸n
khi ®ao h¹n do ®ã l·i suÊt cao.
- Tam øng cho nhµ xuÊt khÈu: Ng©n hµng cã thÓ tµi trî b»ng c¸ch t¹m
øng mét kho¶n tÝn dông cho nhµ xuÊt khÈu trong khu«n khæ. Chñ yÕu lµ trong
ng¾n h¹n, nã phô thuéc chñ yÕu vµo kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nhµ xuÊt khÈu vµ
sù nh¹y c¶m vµ ®¶m b¶o vÒ gi¸ c¶ cña hµng ho¸.
- Bao thanh to¸n: vÒ b¶n chÊt ®©y lµ chiÕt khÊu c¸c kho¶n ph¶i thu cña
nhµ xuÊt khÈu. ®èi víi nghiÖp vô nµy Ng©n hµng mua l¹i c¸c kho¶n nî, thanh
to¸n ngay cho nhµ xuÊt khÈu, cung cÊp c¸c dÞch vô nh h¹ch to¸n sæ s¸ch, uû
nhiÖm thu, c¸c kho¶n sao kª ®Þnh kú. §©y lµ h×nh thøc tµi trî trong ng¾n h¹n.
- ChiÕt khÊu nî dµi h¹n: ®©y lµ h×nh thøc chiÕt khÊu c¸c kho¶n nî dµi
h¹n do xuÊt khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ cã gi¸ trÞ lín mµ nhµ xuÊt khÈu b¸n díi
h×nh thøc tr¶ gãp vµ Ng©n hµng sÏ mua l¹i kho¶n nî nµy.
+ Tµi trî nhËp khÈu:
- TÝn dông dµnh cho ngêi ®¹t hµng vµ hiÖp ®Þnh khung tµi trî nhËp
khÈu, ®©y lµ h×nh thøc mµ Ng©n hµng níc xuÊt khÈu ký hiÖp ®Þnh víi Ng©n
hµng vµ ChÝnh phñ níc kh¸c vÒ viÖc tµi trî cho Ng©n hµng vµ ChÝnh phñ
tailieuonthi
nh÷ng kho¶n tÝn dông tµi trî cho viÖc nhËp khÈu hµng ho¸, thiÕt bÞ c«ng nghÖ
tõ níc tµi trî.
- TÝn dông thuª mua vît qua biªn giíi: víi h×nh thøc nµy Ng©n hµng
cÊp cho doanh nghiÖp mét kho¶n tÝn dông b»ng c¸ch mua hay thuª tµi s¶n ë
níc ngoµi vÒ cho thuª l¹i tµi s¶n tµi t¹i níc m×nh, do ®ã ngêi thuª kh«ng
cÇn nhiÒu vèn ngay mµ vÉn ®îc sö dông nh÷ng tµi s¶n m×nh cÇn cho qua
tr×nh s¶n xuÊt.
- Cho vay më L/C: ®©y lµ nghiÖp vô mµ c¸c nhµ nhËp khÈu yªu cÇu
Ng©n hµng më th tÝn dông sÏ tr¶ tiÒn cho nhµ xuÊt khÈu theo yªu cÇu
Cña nhµ nhËp khÈu khi hä ®· tr×nh ®ñ c¸c chøng tõ quy ®Þnh, nh vËy kho¶n
tÝn dông nµy ®îc b¶o ®¶m b»ng bé chøng tõ hµng ho¸, tuy nhiªn ng©n hµng
cã thÓ yªu cÇu nhµ nhËp khÈu ph¶i ký quü hay kh«ng.
- T¹m øng cho nhµ nhËp khÈu: Ng©n hµng cã thÓ t¹m øng cho nhµ nhËp
khÈu khi hä thiÕu vèn ®Ó thanh to¸n. Tuy nhiªn chØ trong thêi gian ng¾n vµ
®îc b¶o ®¶m b»ng bé chøng tõ hµng ho¸.
- ChÊp nhËn cña Ng©n hµng: víi c¸c hèi phiÕu cã k× h¹n sÏ ®îc Ng©n
hµng phÝa ngêi nhËp khÈu ®ãng dÊu vµ chÊp nhËn thanh to¸n, khi ngêi xuÊt
khÈu cã nhu cÇu vÒ tiÒn, Ng©n hµng nhËp khÈu sÏ thanh to¸n ngay cã triÕt
khÊu cho bªn b¸n vµ gi÷a l¹i hèi phiÕu, hèi phiÕu cã thÓ ®îc b¸n hay chiÕt
khÊu t¹i Ng©n hµng nhËp khÈu khi ®Õn h¹n.
- TÝn dông chÊp nhËn hèi phiÕu dµnh cho nhµ nhËp khÈu: theo h×nh thøc
nµy nhµ nhËp khÈu ký hîp ®ång víi ng©n hµng phôc vô m×nh trªn c¬ së hèi
phiÕu tù nhËn nî, hèi phiÕu nµy do Ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt khÈu ph¸t
hµnh vµ chuyÓn ®Õn cho nhµ nhËp khÈu, vµ nhµ nhËp khÈu dïng hèi phiÕu nµy
®Ó chiÕt khÊu nhËn tiÒn t¹i Ng©n hµng phôc vô m×nh.
tailieuonthi
1.2. Khu vùc kinh tÕ t nh©n:
Theo kinh nghiÖm cña c¸c níc ph¸t triÓn nh Mü, NhËt th× khu vùc
kinh tÕ t nh©n cã ®ãng gãp v« cïng quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
cho nh÷ng quèc gia nµy, ch¼ng h¹n nh Mü lµ mét níc mµ nçi tiÕng cã
nhiÒu c«ng ty ®a quèc gia næi tiÕng toµn cÇu, nhng ®ã chØ lµ bÒ nçi cña nÒn
kinh tÕ mü, cßn khu vùc kinh tÕ t nh©n míi lµ ®ãng gãp lín cho nÒn kinh tÕ
Mü, quay trë vÒ ViÖt Nam th× khu vùc kinh tÕ t nh©n ®· h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn kh¸ sím nhng do nhiÒu hoµn c¶nh cña ®Êt níc mµ khu vùc kinh tÕ nµy
cã nh÷ng lóc ®· bÞ l·ng quªn trong mét thêi gian dµi, nhng do còng nh
nh÷ng nø¬c kh¸c trªn thÕ giíi, khu vùc nµy ngµy cµng kh¼ng ®Þnh ®îc vai trß
cña m×nh trong nªn kinh tÕ níc nhµ, vµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®îc
§¶ng vµ Nhµ níc quan t©m t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn cho khu vùc kinh tÕ nµy ph¸t
triÓn.
1.2.1. Chñ tr¬ng cña §¶ng vÒ kinh tÕ t nh©n.
Khu vùc kinh tÕ t nh©n ®· xuÊt hiÖn tõ tríc c¸ch m¹ng th¸ng 8,
nhng khu vùc kinh tÕ nµy chØ ph¸t triÓn m¹nh mÏ tõ sau c¸ch m¹ng th¸ng 8
vµ ®· cã nh÷ng ®ãng gãp rÊt lín cho miÒn b¾c tõ n¨m1955 – 1957 víi chñ
tr¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong ®ã co kinh tÕ c¸ thÓ vµ t b¶n
t nh©n vµ thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®· cã nh÷ng ®ãng gãp rÊt lín cô thÓ nh:
n¨m 1955 cã 51688 c¬ së c«ng nghiÖp t nh©n vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp, víi sè
lîng c«ng nh©n lµm viÖc trong c¸c c¬ së ®ã lµ 128622 c«ng nh©n, vµ ®· t¨ng
54985 c¬ së vµ 161241 c«ng nh©n trong n¨m 1957, khu vùc kinh tÕ t nh©n
®ãng gãp 81,9% gi¸ trÞ cña toµn x· héi.
Tõ n¨m 1958 chuyÓn sang thêi kú x©y dung chñ nghÜa x· héi, khu vùc kinh tÕ
t nh©n bÞ xo¸ bá hoµn toµn, tuy nhiªn khu vùc kinh tÕ nµy vÉn tån t¹i díi
h×nh thøc ngÇm, khi x©y dùng x· héi chñ nghÜa th× t b¶n t nh©n bÞ quan
niÖm lµ thµnh phÇn bãc lét do ®ã bÞ liÖt vµo d¹ng bÞ c¶i t¹o tuy nhiªn vÒ thùc
tailieuonthi
tÕ th× th× thµnh phÇn nµy vÉn tån t¹i ngÇm dï hä vÉn tham gia vµo hîp t¸c x·,
nhng khi vÒ nhµ th× hä vÉn lµm riªng tÝnh vÒ thu nhËp cña hä th× khi hä tham
gia vµo hîp t¸c chØ thu ®îc 30 %– 40% thu nhËp cña hä. Víi sù ph¸t triÓn
ngµy cµng m¹nh mÏ vµ m« h×nh kinh tÕ hîp t¸c kh«ng hiÖu qu¶ th× ®Õn ®¹i héi
VI cña ®¶ng th× khu vùc nµy chÝnh thøc ®îc c«ng nhËn trë l¹i vµ nã ®· cã
nh÷ng ®ãng gãp v« cïng to lín cho ®Êt níc vµ hiÖn nay khu vùc nay ®ang
®îc sù quan t©m ®Æc biÖt cña ®¶ng vµ nhµ níc. Vµ ®iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn
qua ®¹i héi ®¶ng IX cña §¶ng, ®¹i héi kh¼ng ®Þnh:’’ Kinh tÕ c¸ thÓ , tiÓu chñ
c¶ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ cã vÞ tri quan träng l©u dµi. Nhµ níc t¹o ®iÒu
kiÖn vµ gióp ®ì ®Ó ph¸t triÓn
KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n
réng r·i trong nh÷ng ngµnh nghÒ mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm, t¹o m«i tr¬ng
kinh doanh thuËn lîi vÒ chÝnh s¸ch, ph¸p lý ®Ó kinh tÕ t nh©n ph¸t triÓn trªn
nh÷ng ®Þnh híng u tiªn cña nhµ níc
x©y dùng tèt quan hÖ gi÷a chñ
doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng” .
1.2.2. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n ë ViÖt Nam.
Tr¶i qua nhiÒu th¨ng trÇm cïng víi nh÷ng khã kh¨n cña ®Êt níc, khu
vùc kinh tÕ t nh©n cã nh÷ng lóc ®îc thõa nhËn råi kh«ng råi l¹i ®îc tha
nhËn, nhng víi ®Þnh híng cña ®¶ng ®îc kh¼ng ®inh trong ®¹i héi IX cña
§¶ng th× trong nh÷ng n¨m ngÇn ®©y khu vùc kinh tÕ nµy ®· cã nh÷ng bíc
ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt, khu vùc kinh tÕ nµy ®·, ®ang vµ sÏ cã nh÷ng ®ãng gãp
kh«ng nhá vµo c¸c mÆt kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam. Vµ ngµy cµng kh¼ng
®Þnh ®îc chç ®øng v÷ng ch¾c trong nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam, vµ ®iÒu nµy
®îc thÓ hiÖn qua nh÷ng mÆt sau:
1.2.2.1. Ph¸t triÓn vÒ sè lîng.
Víi sù khuyÕn khÝch m¹nh mÏ vµ t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn thu©n lîi cña Nhµ
níc th× khu vùc kinh tÕ t nh©n ®· cã nhng ®¸ng kÓ vÒ sè lîng.
tailieuonthi
VÒ hé kinh doanh c¸ thÓ: sè ho¹t ®éng tõ 1498611 hé n¨m 1992 vµ t¨ng
lªn 2016259 hé vµo n¨m 1996, tèc ®é t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 7, 68%/
n¨m, mçi n¨m t¨ng 129412 hé, tõ n¨m 1996 ®Õn 2000 sè lîng hé kinh doanh
c¸c thÓ ho¹t ®éng t¨ng ch©m, tõ 1996 lµ 2016259 lªn 213731 hé n¨m 2000,
t¨ng b×nh qu©n 1,47% /n¨m, mçi n¨m t¨ng30364 hé vµ ®Õn cuèi n¨m 2003 c¶
níc cã kho¶ng 2,7 triÖu hé kinh doanh, 130000 trang tr¹i vµ 10 triÖu hé n«ng
d©n s¶n xuÊt hµng ho¸, së dÜ cã sù gi¶m vÒ sè lîng hé c¸ thÓ lµ v× nhiÒu hé
®· chuyÓn lªn thµnh lËp c«ng ty sau khi ®· tÝch luü ®îc trong mét thêi gian
dµi vµ nh÷ng n¨m gÇn ®©y l¹i gÆp nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong thµnh lËp
doanh nghiÖp.
VÒ doanh nghiÖp: sè lîng c¸c doanh nghiÖp t¨ng ®îc thÓ hiÖn qua c¸c
n¨m nh sau: n¨m 1991 c¶ níc cã kho¶ng 414 doanh nghiÖp, ®Õn n¨m 1992
lµ 5189 doanh nghiÖp vµ ®Õn 1995 lµ 15276 doanh nghiÖp, n¨m 1999 lµ
28700 doanh nghiÖp, tõ khi luËt doanh nghiÖp ®i vµo ho¹t ®éng 1/1/2000 th×
®· tao ra mét bíc ®ét ph¸ trong t¨ng sè lîng c¸c doanh nghiÖp, tÝnh tõ n¨m
2000 ®Õn th¸ng 5- 2004 c¶ níc cã kho¶ng 93208 doang nghiÖp ®ang ký
thµnh lËp míi,gÊp h¬n hai lÇn sè doanh nghiÕp ®îc thµnh lËp trong thêi gian
tríc ®ã tõ 1991- 1999 chØ cã 45000 doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp, tÝnh ®Õn
cuèi 2004 c¶ níc cã kho¶ng 138208 doanh nghiÖp ®ang ký thµnh lËp theo
luËt doanh nghiÖp, trung b×nh hµng n¨m t¨ng 3,75 lÇn so víi trung b×nh cña
nh÷ng n¨m tríc 2000, vÓ c¬ cÊu th× tû träng doanh nghiÖp t nh©n trong tæng
sè doanh nghiÖp ®ang ký gi¶m tõ 64% trong giai ®o¹n 1991 – 1999 xuèng
cßn 34% giai ®o¹n 2000 – 2004. Trong khi ®ã cïng thêi gian trªn th× tû trong
cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ phÇn t¨ng tõ 36% ®Õn 66%,
trong 4 n¨m qua cã kho¶ng 7165 c«ng ty cæ phÇn thµnh lËp gÊp 10 lÇn so víi
giai ®o¹n 1991 -1999. tû trong doanh nghiÖp t nh©n gi¶m v× sè lîng vè cña
®a sè c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vù nµy lµ nhá, do ®ã lo¹i h×nh nµy thêng
kh«ng ®îc tin tëng b»ng c¸c lo¹i h×nh kh¸c h¬n n÷a c¸c lo¹i h×nh doanh
tailieuonthi
nghiÖp kh¸c cã thÓ hîp vèn cña nhiÒu ngêi cã vèn nhá l¹i thµnh vèn lín h¬n
vµ sÏ cã nhiÒu vèn h¬n ®Ó ho¹t ®éng.
1.2.2.2. Ph¸t triÓn vÒ quy m« vèn, lao ®éng, lÜnh vùc vµ ®Þa bµn.
Víi sù ra ®êi cña luËt doanh nghiÖp ®· t¹o ®iÒu kiÖn rÊt nhiÒu trong viÖc
®¨ng ký thµnh lËp míi doanh nghiÖp, do ®· gi¶m rÊt nhiÒu vÒ giÊy tê còng nh
thêi gian. Do ®ã sè lîng doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng ®· t¨ng lªn vÒ sè lîng
mµ sè lîng vèn ®ang ký kinh doanh còng t¨ng lªn. nh thêi kú 1991 – 1999
vèn ®ang ký b×nh qu©n/1 doanh nghiÖp lµ gÇn 0.57 tû ®ång, n¨m 2000 lµ 0.96
tû ®ång, n¨m 2001 lµ 1.3 tû ®ång, n¨m 2002 lµ 1.8 tû ®ång vµ ®Õn th¸ng 7
n¨m 2003 lµ 2.12 tû ®ång, doanh nghiÖp cã vèn thÊp nhÊt còng lµ 5 triÖu ®ång
vµ nhiÒu nhÊt lµ 200 tû ®ång, nh vËy lµ sè lîng vèn ®ang ký kinh doanh
kh«ng ngõng t¨ng lªn qua c¸c n¨m, sè lîng vèn ®ang ký míi vµ më réng quy
m« t¨ng m¹nh mÏ, cô thÓ nh sau: n¨m 2000 sè vèn ®¨ng ký míi vµ bæ sung
lµ 1,3 tû ®ång ,n¨m 2001 lµ 2,3 tû ®ång, n¨m 2003 lµ 3,6 tû ®ång, vµ ®Õn hÕt
th¸ng 5 – 2004 lµ kho¶ng 1.8 tû ®ång.
VÒ lao ®éng th× sè lîng lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t nh©n liªn tôc t¨ng
lªn tõ n¨m 1996 chØ gi¶m vµo n¨m 1997 cßn l¹i ®Òu t¨ng , so s¸nh víi tæng lao
®éng toµn x· héi th× khu vùc nµy chiÕm tû lÖ kho¶ng 11% qua c¸c n¨m. n¨m
2000 sè lîng lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ t nh©n lµ 4.643.844
ngêi t¨ng so víi n¨m 1996 ®îc 778.681 ngêi, tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000
tè ®é t¨ng trung b×nh lµ 24,5%/n¨m trong khi ®ã ë hé kinh doanh c¸ thÓ chØ
t¨ng b×nh qu©n lµ 2,01%/n¨m, sè lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp
t¨ng 487459 t¨ng 137,57%, trong khi ®ã c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ t¨ng thªm
®îc 291.222 ngêi t¨ng 8,29%. Trong khu vùc kinh tÕ t nh©n th× lao ®éng
trong c«ng nghiÖp chiÕm tû träng cao nhÊt 2.121.228 ngêi chiÕm 45,6%, lao
®éng trong ngµnh th¬ng m¹i vµ dÞch vô lµ 1753824 ngêi, chiÕm tû träng
37,37%, lao ®éng trong c¸c ngµnh kh¸c lµ 786.792 ngêi chiÕm 16,94%.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tèc ®é t¨ng vÕ sè lîng doanh nghiÖp t¨ng nhanh
tailieuonthi
do ®ã sè lîng trong c¸c doanh nghiÖp ®· t¨ng, cßn tèc ®é t¨ng lao ®éng trong
c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ thÊp h¬n cña c¸c doanh nghiÖp ®ã lµ do sè lîng c¸c
hé kinh doanh c¸ thÓ t¨ng chËm so víi c¸c doanh nghiÖp.
VÒ lÜnh vùc vµ ®Þa bµn: khu vùc kinh tÕ t nh©n phÇn ®«ng lµ c¸c doanh
nghiÖp, ®· vµ ®ang ho¹t ®éng trong hÇu hÕt c¸c ngµnh nghÒ mµ ph¸p luËt
kh«ng cÊm, kh«ng chØ ho¹t ®éng trong n«ng nghiÖp mµ cßn trong c¶ c¸c
ngµnh c«ng nghiÖp, dÞch vô cao cÊp nh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt,
chÕ biÕn, c«ng nghÖ th«ng tin, ng©n hµng tµi chÝnh, b¶o hiÓm , t vÊn. Së dÜ
khu vùc nµy cã kh¶ n¨ng ho¹t ®éng réng v× mét mÆt lµ cã sè l¬ng ®«ng vµ
tiÒm lùc vÒ tµi chÝnh ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn do ®· tÝch luü quay nhiÒu n¨m,
mét mÆt lµ khu vùc nµy cã mÆt ë hÇu hÕt trªn l·nh thæ c¶ níc do ®ã cã thÓ
ph¸t hiÖn rÊt nhanh c¸c nhu cÇu ë c¸c ®Þa bµn trªn c¶ níc.
1.2.3. §ãng gãp cña khu vùc kinh tÕ t nh©n.
1.2.3.1. t¹o c«ng ¨n viÖc lµm.
Sù ®ãng gãp lín nhÊt cña khu vùc kinh tÕ t nh©n cho x· héi ®ã lµ gi¶i
quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, khu vùc kinh tÕ nµy hµng n¨m thu hót lao
®éng míi vµ tõ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc vµ kinh tÕ tËp thÓ chuyÓn sang,
n¨m 2000 sè lîng lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ t nh©n lµ
9,616733 triÖu lao ®éng, chiÕm 79,89% tæng lao ®éng, trong n¨m 2003 khu
vùc nhµ níc cã 3,858 triÖu lao déng chØ chiÕm gÇn 10% lùc lîng lao ®éng
x· héi vµ víi xu híng ngµy cµng gi¶m sè lao ®éng trong khu cùc kinh tÕ nµy.
Do ®ã cã tíi h¬n 90% lao ®éng ®ang lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ t nh©n,
mÆt kh¸c hµng n¨m níc ta cã kho¶ng 1,4 -1,5 triÖu ngêi gia nhËp thÞ trêng
lao ®éng ®ã lµ mét søc Ðp rÊt lín ®Õn thÞ trêng lao ®éng cña níc ta, h¬n n÷a
®Ó ®Çu t cho mét suÊt lao ®éng ë khu vùc t nh©n tèn 35 triÖu ®ång, cßn ë
doanh nghiÖp nhµ níc lµ 87,5 triÖu ®ång nh vËy khu vùc kinh tÕ t nh©n cã
lîi thÕ t¬ng ®èi so víi khu vùc nhµ níc trong viÖc tao viÖc lµm. Sù ph¸t triÓn
cña kinh tÕ t nh©n lµm t¨ng sù lùa chän cho ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông
tailieuonthi
lao ®éng do ®ã lµm t¨ng sù canh tranh cho thÞ trêng lao ®éng, v× cã sù c¹nh
tranh nªn mçi mét lao ®éng muèn tham gia vµo th× trêng mµ ®îc nhiÒu
ngêi thuª vµ cã thÓ thùc hiÖn ®îc môc ®Ých cña m×nh qua viÖc lµm th× hä
ph¶i n¨ng cao tr×nh ®é, cßn ®èi víi ngêi sö dông lao ®éng muèn chän ®îc
nh÷ng lao ®éng nh mong muèn cña hä th× hä còng ph¶i ®¸p øng ®îc nh÷ng
yªu cÇu cña ng¬× lao ®éng ®Æc biÖt lµ nh÷ng ngêi lao ®éng cã tay nghÒ cao.
Tõ ®©y còng ®Æt ra vÊn ®Ò ®èi víi qu¶n lý Nhµ níc ®èi víi lao ®éng còng nh
®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong viÖc qu¶n lý lao ®éng ë doanh nghiÖp m×nh, ®Ó
n¨ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng vµ tr¸nh hiÖn tîng ch¶y m¸u chÊt x¸m ®ang x¶y
ra c¶ ë ph¬ng diÖn ®Êt níc lÉn c¸c doanh nghiÖp, sù ph¸t triÓn cña khu vùc
kinh tÕ t nh©n t¹o nªn sù thay ®æi c¬ cÊu x· héi ®ã lµ viÖc h×nh thµnh giíi
chñ doanh nghiÖp, nh÷ng ngêi nµy nÕu lµm ¨n cã hiÖu qu¶, thuª nhiÒu lao
®éng va kh«ng vi ph¹m ph¸p luËt th× sÏ ®îc nhµ níc t«n träng. ChÝnh phñ
còng ®· chän ngµy 13 th¸ng 10 hµng n¨m lµ “Ngµy doanh nh©n ViÖt nam”,
mÆt kh¸c khu vùc kinh tÕ t nh©n ph¸t triÓn còng lµm thay ®æi quan hÖ lao
®éng, tríc kia quan hÖ lao ®éng chØ chñ yÕu lµ quan hÖ gi÷a nhµ níc vµ
ngêi lao ®éng mµ ®¹i diÖn cho nhµ níc lµ nh÷ng nhµ l·nh ®¹o do Nhµ níc
bá nhiÖm c¸c vÊn ®Ò vÒ l¬ng bæng do nhµ níc quy ®Þnh, khi kinh tÕ t nh©n
ph¸t triÓn th× quan hÖ lao ®éng ®îc x¸c lËp lµ gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi
sö dông lao ®éng, xÐt vÒ quanh hÖ lao ®éng th× trong khu vùc kinh tÕ t nh©n
mang tÝnh chÊt thùc tÕ h¬n, v× c¸c quan hÖ lao ®éng ®Òu ph¶i tu©n thñ theo
luËt lao ®éng mµ luËt lao ®éng l¹i do Nhµ níc quy ®Þnh.
1.2.3.2. §ãng gãp vµo GDP vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ.
Sù ph¸t triÓn ngµy cµng lín m¹nh cña khu vùc kinh tÕ t nh©n tõ khi
thùc hiÖn luËt doanh nghiÖp, kinh tÕ t nh©n ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ sè
lîng, vèn ®Çu t, quy m« ho¹t ®éng, c¸c ngµnh nghÒ, gãp phÇn vµo viÖc
phôc håi vµ ph¸t triÓn ®Êt níc, tèc ®é t¨ng trëng c«ng nghiÖp qua c¸c n¨m
tõ 2000 – 2004 lµ 20%, nh n¨m 2001 lµ 20,3%, n¨m 2002 lµ 19%, doanh
tailieuonthi
nghiÖp t nh©n ®ang chiÕm mét phÇn lín trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, trong
n«ng nghiÖp ®· cã nh÷ng ®ãng gãp nhÊt ®Þnh trong trång trät vµ ch¨n nu«i,
®Æc biÖt lµ chÕ biÕn thuû s¶n, c¬ cÊu n«ng nghiÖp ®ang chuyÓn dÞch theo
híng s¶n xuÊt hµng ho¸ gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp n«ng th«n, tû träng ®ãng gãp trong GDP n¨m 2001
lµ 47,85%, n¨m 2002 lµ 42% vµ n¨m 2004 lµ 38,5% tû träng cã xu híng
gi¶m do n¨ng suÊt lao ®éng trong khu vùc nµy gi¶m trong khi c¸c khu vùc
kh¸c t¨ng lªn.
1.2.3.3. VÒ xuÊt khÈu.
Khu vùc kinh tÕ t nh©n ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo xuÊt khÈu
cña viÖt nam, sè lîng ®ang ký tham gia xuÊt khÈu t¨ng m¹nh n¨m 1995 cã
156 doanh nghiÖp ®Õn 2002 la 13774 doanh nghiÖp, khu vùc t nh©n tham gia
xuÊt khÈu nhiÒu mÆt hµng nh may mÆc, cµ phª, cao su, h¹t ®iÒu, h¹t tiªu
tuy nhiªn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña khu vùc t nh©n ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu,
chØ tËp trung ë nh÷ng thµnh phè lín, thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng, ®iÒu
nµy ®ù¬c cô thÓ lµ thµnh phè hµ néi xuÊt khÈu chiÕm 25% tæng kim ng¹ch
xuÊt khÈu cña hµ néi vµ chiÕm 7% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ níc, thµnh
phè HåChÝ Minh lµ 12%, mét sè tØnh cã tû träng kh¸ cao nh Hµ Giang lµ
60%, B×nh ThuËn lµ 45%, khu vùc kinh tÕ t nh©n ®· lµm t¨ng thªm s ®a
d¹ng hãa c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu vµ ®· t×m kiÕm ®îc nhiÒu thÞ trêng ®Ó
ph¸t triÓn, n¨m 2002 khu vùc kinh tÕ t nh©n ®ãng gãp 48% tæng kim ng¹ch
xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, hiÖn nay th× khu vùc kinh tÕ t nh©n ®· vît khu vùc
kinh tÕ nhµ níc vÒ xuÊt khÈu.
1.2.3.4. §ãng gãp vµo ng©n s¸ch.
§ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t nh©n vµo
ng©n s¸ch ®ang cã xu híng t¨ng lªn, tõ kho¶ng 6,4% n¨m 2001 lªn 7,4%
n¨m 2002. tû lÖ nµy t¬ng ®¬ng víi ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ 5,2% vµ
6% , kho¶n thu tõ thuÕ c«ng th¬ng nghiÖp vµ dÞch vô d©n doanh lµ n¨m 2002
tailieuonthi
®¹t 103,6% kÕ ho¹ch vµ t¨ng 13% so víi n¨m 2001, doanh sè thu tõ doanh
nghiÖp d©n doanh chiÕm 15% tæng sè thu, t¨ng 29,5% so víi c¸c n¨m tríc.
§ãng gãp vµo ng©n s¸ch cña ®Þa ph¬ng cña c¸c doanh nghiÖp danh
doanh lín h¬n nhiÒu so ví trung ¬ng, nh thµnh phè Hå ChÝ Minh chiÕm
15% tæng ng©n s¸ch, Bnh §Þnh lµ 33%, Th¸i Nguyªn lµ 17%...
Ngoµi ra hiÖp héi c¸c doanh nghiÖp cßn tham gia x©y dùng c¸c c«ng
tr×nh phóc lîi x· héi nh trêng häc, ®êng n«ng th«n ë c¸c ®Þa ph¬ng.
1.2.3.5.Thu hót nguån vèn ®Çu t x· héi.
Víi sù ra ®êi vµ ®i vµo ho¹t ®éng c¶u luËt doanh nghiÖp th× sè lîng
c¸c doang nghiÖp ®¨ng ký míi vµ ®ang ký më réng quy m« s¶n xuÊt, tõ ®ã ®·
huy ®éng ®îc lîng lín tiÒm lùc cña nh©n d©n vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, trong
®ã n¨m 2000 ®¹t 1,3 tû USD, n¨m 2001 lµ 2,3 tû USD, n¨m 2002 lµ 3 tû USD,
n¨m 2003 lµ 3,6 tû USD, riªng giai ®o¹n tõ 2000 – 2004 ®· cao gÊp 4 lÇn so
víi thêi kú 1991- 1999, trong ®ã cã nh÷ng tØnh t¨ng gÊp 10 lÇn, thËm chÝ cã
nh÷ng tØnh t¨ng cao ®Õn 20 lÇn nh tØnh Hng Yªn, Qu¶n Ninh
Tõ tèc ®é t¨ng sè vèn ho¹t ®éng th× tû träng ®Çu t cña khu vùc nµy
còng t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, cô thÓ nh tû träng ®Çu t cña khu vùc t nh©n
trong tæng ®Çu t cña xa héi t¨ng tõ 20% n¨m 2000 lªn 23% n¨m 2001 vµ
25,3% n¨m 2002 vµ tû träng nµy lµ 27% n¨m2003 vµ n¨m 2004 lµ 32%, nh
vËy tû träng ®Çu t cña khu vùc kinh tÕ t nh©n ®· ngµy cµng t¨ng vµ ®· vît
qua tû träng cña nhµ níc.
Theo dù ®o¸n cña bé trëng bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t th× ®Õn giai ®o¹n
2006 – 2010 tæng nhu cÇu ®Çu t lµ 130-140 tû USD, trong ®ã khu vùc kinh
tÕ t nh©n gåm c¶ doanh nghiÖp cã vèn níc ngoµi lµ kho¶ng 53%, h¬n n÷a
hiÖu qu¶ sö dông vèn cña kh vùc kinh tÕ t nh©n cao h¬n cña khu vùc Nhµ
níc, trong khi mét ®ång vèn cña khu vùc t nh©n t¹o ra ®îc 1,66 ®ång
doanh thu, th× mét ®ång vèn cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc chØ tao ra ®îc
tailieuonthi
0,71 ®ång doanh thu. MÆt kh¸c vèn cña khu vùc kinh tÕ t nh©n cßn lµ vèn
®Çu t chñ yÕu cña ®Þa ph¬ng ch¼ng h¹n ë thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m 2002
chiÕm 38% tæng sè vèn toµn x· héi trong khi ®ã vèn ®Çu t cña doanh nghiÖp
nhµ níc chØ chiÕm 36,5%.
1.2.3.6. T¹o m«i trêng kinh doanh.
Sù ph¸t triÓn ngµy cµng lín vµ m¹nh mÏ cña khu vùc kinh tÕ t nh©n,
tham gia vµo hÇu nh tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ vµ moi lùc vùc, th× khu vùc nµy ®·
vµ ®ang ®ãng gãp rÊt lín trong viÖc tao ra m«i trêng kinh kinh doanh, thóc
®Èy ph¸t triÓn c¬ chÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, ®Èy m¹nh qu¸
tr×nh héi nhËp.
Sù tham gia ngµy cµng nhiÒu vµo tÊt c¶ c¸c ngang nghÒ ®· tao ra sù c¹nh
tranh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ph¸ bá dÇn tÝnh ®éc quyÒn cña mét sè
doanh nghiÖp Nhµ níc, lµm cho c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¶i thiÖn m«i trêng
lµm viÖc, c«ng nghÖ
®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, c¶i tiÕn s¶n phÈm
,
sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t nh©n th× c¸c thÞ trêng b¾t ®Çu h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn m¹nh, nh lµ thÞ trêng ho¸ dÞch vô, thÞ trêng vèn, thÞ trêng lao ®éng,
thÞ trêng bÊt ®éng s¶, thÞ trêng hµng khoa häc vµ c«ng nghÖ, thóc ®Èy qu¸
tr×nh héi nhËp kinh tÕ cña níc ta.
1.2.4. H¹n chÕ cña khu vùc kinh tÕ t nh©n.
Tuy ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh vµ ph¸t triÓn ë mäi n¬i vµ mäi ngµnh nghÒ
nhng do xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, tõ c¸c nh÷ng khã kh¨n do lÞch sö ®Ó l¹i, do
®iÒu kiÖn hoµn c¶nh chung cña c¶ nÒn kinh tÕ, khu vùc kinh tÕ t nh©n còng
cßn cã nhiÒu h¹n chÕ.
1.2.4.1. Quy m« vèn.
C¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t nh©n vµ c¸c hé kinh doanh c¸
thÓ cã nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn ho¹t ®éng, c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp c¸ thÓ cã
vèn rÊt nhá, 80,26% c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã møc vèn nhá h¬n 5 tû
- Xem thêm -
.PDF 
64 
341 
88 
