Gia sư Thành Được
www.daythem.edu.vn
Chương 5: Nhóm Halogen
- Nhóm VIIA gọi là nhóm Halogen (phi kim điển hình) gồm 5 nguyên tố: 9F ; 17Cl ; 35Br ; 53I ; 85At (nguyên tố
phóng xạ).
- Phân tử dạng X2 như:
F2 khí (màu lục nhạt), Cl2 khí (màu vàng nhạt), Br2 lỏng (màu nâu đỏ), I2 tinh thể (màu tím).
- I2: là phân tử dể bị thăng hoa ( chuyển từ rắn sang khí )
- Cấu hình e ngoài cùng:……ns2np5. Dễ nhận thêm 1 electron để đạt cấu hình khí hiếm.
X + 1e → XVd: Viết cấu hình e của
9F
:
17Cl
:
35Br
53I
:
:
- Tính chất hóa học đặc trưng:
tính oxi hóa mạnh (dễ nhận e) : F > Cl > Br > I
tính khử: I > Br > Cl > F
- Ở trạng thái cơ bản, có 1 e độc thân. Ở trạng thái kích thích; Cl, Br, I có thể có 3, 5, 7 e độc thân.
→ Số oxh luôn luôn của F là -1 ; số oxh của Cl, Br, I là -1, 0, +1, +3, +5, +7
- Tính tan của muối bạc
AgF
AgCl↓
AgBr↓
AgI↓
Muối tan
Trắng
Vàng lục
Vàng đậm
Bài 1. CLO
1.
Tính chất vật lý
- Clo là chất khí, màu vàng lục, mùi xốc, nặng hơn không khí 2,5 lần
- Khí clo tan vừa phải trong nước (ở 200C, 1 lit nước hoà tan 2,5 lit clo). Dung dịch clo trong nước có màu
vàng nhạt.
- Clo tan nhiều trong dung môi hữu cơ, nhất là hexan và cacbon tetraclorua.
Gia sư Thành Được
www.daythem.edu.vn
- Khí clo rất độc, nó phá hoại niêm mạc đường hô hấp. Cần phải cẩn thận khi tiếp xúc với khí clo.
2.Tính chất hóa học: Tính oxi hóa và tính khử
a.
Tác dụng với kim loại: (đa số kim loại và có nhiệt độ để khơi mào phản ứng) tạo muối clorua (có hóa trị
cao nhất), phản ứng có ∆H < 0
Na + Cl2 →
Fe + Cl2 →
Cu + Cl2 →
b.
Tác dụng với phi kim (cần có nhiệt độ hoặc có ánh sáng)
H2 + Cl2 →
Cl2 + 2S
S2Cl2
Pthiếu + Cl2 t
o
Pdư + Cl2 t
o
Chú ý: Cl2 không tác dụng trực tiếp với O2.
c.
Tác dụng với dung dịch bazơ
- Ở t0 thường
Cl2 + 2NaOH(loãng)
Cl2 + 2KOH (loãng)
Cl2 + Ca(OH)2
H2O + CaOCl2
Cl2 + Ca(OH)2
- Ở t0 cao
Cl2 + NaOH (đặc) t
0
Cl2 + KOH (đặc)
d.
t
0
Tác dụng với muối
Cl2
+
NaBr
Cl2
+
FeCl2
Cl2
+
FeSO4
Cl2
+
KI
Clorua vôi
Gia sư Thành Được
e.
www.daythem.edu.vn
Tác dụng với nước
- Khi tan vào nước, 1 phần clo tác dụng chậm với nước theo phản ứng thuận nghịch
Cl2 + H2O
HCl
Axit clohidric
+
HClO
Axit hipoclorô
- Axit hipoclorơ ( clo có số oxi hoá +1, kém bền) có tính oxi hoá mạnh, nên nước clo có tính diệt khuẩn và tẩy
màu Ngoài ra, axit hipoclorơ có khả năng phá huỷ các chất màu, vì thế clo ẩm có tính tẩy màu.
- Khi để lâu ngoài không khí thì khả năng tẩy màu bị mất
2Cl2 + H2O 2HCl + O2
f.
Tác dụng với một số hợp chất có tính khử
Cl2 + 2NaBr
Cl2 + NaI
Cl2 + HBr
Cl2 + HI
NH3 + Cl2 t
0
FeCl2 + Cl2
H2S
t
+ Cl2
Cl2
+ H2S + H2O
Cl2
+ SO2 + 2H2O
0
SO2 làm mất màu nước Clo, brom
5Cl2
+ Br2
+ 6H2O 2HBrO3 +10HCl
Vậy: Cl2 còn tham gia phản ứng với vai trò vừa là chất oxi hóa, vừa là chất khử.
3.
Điều chế: Nguyên tắc là khử các hợp chất Cl- tạo Cl0
a.
Trong phòng thí nghiệm: Cho HCl đậm đặc tác dụng với các chất oxi hóa mạnh
2KMnO4 + 16HCl →
MnO2 + 4HCl →
KClO3 + 6HCl →
KClO + 2HCl →
CaOCl2 + 2HCl →
b.
Trong công nghiệp: dùng phương pháp điện phân
2NaCl + 2H2O →
H2+2NaOH+Cl2↑
Gia sư Thành Được
www.daythem.edu.vn
2NaCl →
2Na + Cl2↑
Ngoài ra còn có thể từ HCl và O2 có xúc tác là CuCl2 ở 400°C
4HCl + O2→
2Cl2 + 2H2O
2KCl + 2H2O
dpddcmn 2KOH + Cl2 + H2
CaCl2 + 2H2O
dpddcmn 2Ca(OH)2 + Cl2 + H2
2HCl
t
Cl2 + H2
o
2AgCl as 2Ag + Cl2
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bài 2. AXIT CLOHIĐRIC (HCl)
I.
Hóa Tính
Dung dịch axit HCl có đầy đủ tính chất hóa học của một axit mạnh.
1.
Làm quì tím hóa đỏ
HCl H+ + Cl-
2.
Tác dụng với oxit bazo, bazo
+ HCl
NaOH
Cu(OH)2 + 2HCl
CuO
Fe2O3
+ 6HCl
Fe3O4
+ HCl
FeO
3.
+ 2HCl
+ HCl
Tác dụng với muối (sản phẩm phải có hay chất khí )
CaCO3
+
HCl
AgNO3
+
HCl
NaClO
+
HCl
FeS
+
HCl
FeS2
+
HCl
Na2SO3
+
HCl
NaHCO3
+
HCl
NaHSO3
+
HCl
Gia sư Thành Được
4.
www.daythem.edu.vn
Tác dụng với kim loại: đứng trước H
K Na Ca Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H Cu Hg Ag Pt Au
Fe +
2HCl
2 Al + 6HCl
Cu
+
HCl
5. Tác dụng với một số chất oxi hóa mạnh: KMnO4 , MnO2 ……
t
4HCl + MnO2
0
2KMnO4 + 16HCl
II. Điều chế
t cao
2NaCltt + H2SO4 Na2SO4 + 2HCl
0
t thaá p
NaCltt + H2SO4 NaHSO4 + HCl
0
as
H2 + Cl2 2HCl↑ ( hidro clorua )
III.MUỐI CLORUA
Chứa ion âm clorua (Cl-) và các ion dương kim loại,
như: NaCl, ZnCl2, CuCl2, AlCl3, NH4Cl….
NaCl: dùng để ăn, sản xuất Cl2, NaOH, axit HCl
KCl: phân Kali
ZnCl2 tẩy gỉ khi hàn, chống mục gỗ.
BaCl2: chất độc
CaCl2: chất chống ẩm
AlCl3: chất xúc tác
Bài 3: HỢP CHẤT CHỨA OXI CỦA CLO
Trong các hợp chất chứa oxi của Clo, Clo có só oxh dương, được điều chế gián tiếp.
Cl2O
Clo (I) oxit
Cl2O7
Clo (VII) oxit
Gia sư Thành Được
www.daythem.edu.vn
HClO
Axit hipoclorơ
NaClO
Natri hipoclorit
HClO2
Axit clorơ
NaClO2
Natri clorit
HClO3
Axit cloric
KClO3
Kiali clorat
HClO4
Axit pecloric
KClO4
Kali peclorat
Tất cả hợp chất chứa oxi của clo đều là chất oxi hóa mạnh.
Chiều tăng tính bền và tính axit
HClO
HClO2
HClO3
HClO4
Chiều tăng tính oxi hóa
1.
Nước JAVEN
- là hỗn hợp của NaCl, NaClO , H2O
Cl2 + NaOHloãng
hay Cl2 + KOHloãng
- Nước javen còn được điều chế bằng phương pháp điện phân dd không có ngăn xốp
2NaCl + 2H2O dpdd
Cl2 + NaOH
- Nước javen có tính sát trùng, tẩy trắng....
NaClO as NaCl + O
NaClO + CO2 + H2O Na2CO3 + HClO
2.
KALI CLORAT
- là chất rắn màu trắng, dùng để điều chế oxi trong ptn
MnO t
KClO3
2
0
t
KClO3
0
0
100
Cl2 + KOHđặc
- hh KClO3, lưu huỳnh, bột than tạo hh nổ mạnh, làm thuốc cháy trên đầu que diêm
6P + 5KClO3 3P2O5 + 5KCl
3.
CLORUA VÔI
- là chất oxi hóa mạnh
Gia sư Thành Được
www.daythem.edu.vn
Cl2 + Ca(OH)2
Cl2 + Ca(OH)2
4. Axit hipoclorơ: HClO
- Là một axit yếu, yếu hơn cả axit cacnonic. Nhưng nó có tính oxi hóa mạnh.
CO2 + H2O + NaClO NaHCO3 + HClO
HClO HCl + O
4HClO + PbS 4HCl + PbSO4
5.Axit clorơ: HClO2
- Là một axit yếu nhưng mạnh hơn hipoclorơ và có tính oxi hóa mạnh được điều chế theo phương trình:
Ba(ClO2)2 + H2SO4 BaSO4 + 2HClO2
6.Axit Cloric: HClO3
- Là một axit mạnh tương tự như axit HCl, HNO3 và có tính oxi hóa
- Muối clorat có tính oxy hóa, không bị thủy phân.
7.Axit pecloric: HClO4
- Axit pecloric là axit mạnh nhất trong tất cả các axit. Nó có tính oxi hóa, dễ bị nhiệt phân
2HClO4 → H2O + Cl2O7
Bài 4: FLO, BROM, IOT
Tính axit: HF < HCl < HBr < HI
I. FLO (F)
- là chất khí màu vàng lục nhạt, là chất oxi hóa mạnh, tham gia phản ứng với hầu hết các đơn chất và hợp chất
florua với số oxi hóa -1. (kể cả vàng)
1. Tính chất hóa học:
a. Tác dụng với kim loại: tất cả
2Au
+ 3F2 2AuF3
Ca + F2
2Ag + F2
b.
Tác dụng với H2 :
- Xảy ra trong bóng tối:
H2 + F2 2HF
- Khí HF tan vào trong nước tạo dd axit HF. dd HF là axit yếu, được nhận biết bằng SiO2 (ăn mòn thủy tinh)
t
4HF + SiO2 2H2O + SiF4
0
Gia sư Thành Được
c.
www.daythem.edu.vn
Tác dụng với nước
- khí flo qua nước sẽ bốc cháy, giải phóng O2
2F2 + 2H2O 4HF + O2
Phản ứng này chứng minh tính oxh mạnh của flo, mạnh hon clo, brom, iot
d.
Tác dụng với phi kim
- Flo tác dụng hầu hết các phi kim trừ O, N
3F2 + S SF6
5F2 + I2 2IF5
2F2 + SiO2 SiF4 + O2
Chú ý
2F2 + 2NaOH 2NaF + H2O + OF2
OF2 + H2O 2HF + O2
OF2 là chất khí không màu, mùi đặc biệt, rất độc, có tính oxh mạnh
2.
Điều chế HF
t
CaF2(tt) + H2SO4(ññ) CaSO4 + 2HF
0
II. BROM
- Là chất lỏng màu nâu, tan trong nước
1. Hóa tính
Na + Br2
Fe + 3Br2
t
0
t
0
FeBr3
t
Al + Br2
0
t
H2 + Br2 2HBr
0
H2O + Br2 HBr + HBrO
Br2 + NaOH NaBr + NaBrO + H2O
Br2
+ SO2 + H2O H2SO4 + HBr
H2S + Br2 HBr
Br2 + KI
Br2 + 2HI
2.
Điều chế
Cl2 + HBr
Cl2 + NaBr
+ S
Gia sư Thành Được
www.daythem.edu.vn
HBr + H2SO4
SO2
+ Br2 +
2H2O
KBr + H2SO4
KMnO4 + HBr
KClO3
+ HBr
MnO2
+ 4HBr
4HBr
+ O2
2H2O
+ 2Br2
2AgBr as 2Ag + Br2
III. IOT
- Là chất rắn màu tím, ít tan trong nước, tan nhiều trong dung môi hữu cơ
a. Hóa tính
Na +
Al
t
0
I2
t
+ 3I2
0
Fe +
t
0
I2
4AlI3 + O2
H2
I2
I2
+
2Al2O3 + 6I2
cao
I2 t 2HI
0
NaI
+ 2NaOH
+
NaIO + H2O
+ SO2 + 2H2O H2SO4 + 2HI
H2S
+ I2
2HI
+ S
2Na2S2O3 + I2
2NaI +
AgNO3
AgI + INO3
+ I2
Na2S4O6
I2 + dd hồ tinh bột dd xanh lam
b. Điều chế
2HI + H2SO4
SO2
+ I2
KBrO3
+ 6HI 3I2
2FeCl3
+ 2HI 2FeCl2 + 2HCl
2CuSO4 + 4HI 2CuI
+ KI
+
2H2O
+ 3H2O
+ I2
+ 2H2SO4 + I2
Cl2 + 2NaI 2NaCl + I2
Cl2 + 2HI 2HCl
2NaI + 2H2SO4
+ I2
Na2SO4 + SO2 + I2 +
2H2O
Gia sư Thành Được
www.daythem.edu.vn
IV. NHẬN BIẾT GỐC HALOGENUA:
Dùng Ag+(AgNO3) để nhận biết các gốc halogenua
AgNO3+ HCl AgCl + HNO3
AgNO3+ NaCl AgCl + NaNO3
(trằng)
AgNO3+ HBr AgBr + HNO3
AgNO3+ NaBr AgBr + NaNO3
Vàng nhạt
AgNO3+ HI AgI + HNO3
AgNO3+ NaI AgI + NaNO3
(vàng đậm)
I2 + dd hồ tinh bột dd xanh lam
- Xem thêm -