Tài liệu Lục tổ đại sư nguyễn minh tiến

NGUYEÃN MINH TIEÁN LUÏC TOÅ ÑAÏI SÖ CON NGÖÔØI & HUYEÀN THOAÏI NHAØ XUAÁT BAÛN TOÂN GIAÙO THAY LÔØI TÖÏA Ñ aïi sö Hueä Naêngï ra ñôøi naêm 638, laø vò Toå sö ñôøi thöù saùu (Luïc Toå) cuûa Thieàn toâng Trung Hoa, vaø laø moät trong nhöõng vò Toå sö ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát ñeán nhaát. Vai troø cuûa ngaøi cuõng ñaëc bieät quan troïng ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam, bôûi vì coù nhöõng moái lieân heä vaø aûnh höôûng tröïc tieáp cuõng nhö giaùn tieáp cuûa ngaøi ñoái vôùi Thieàn toâng Vieät Nam maø chuùng toâi seõ coá gaéng trình baøy moät phaàn trong taäp saùch naøy, vaø bôûi vì haàu heát nhöõng ngöôøi hoïc thieàn haàu nhö khoâng ai laø khoâng bieát ñeán quyeån Phaùp Baûo Ñaøn Kinh do ngaøi truyeàn laïi. Töông töï nhö chuyeän keå veà haàu heát caùc vò thaùnh nhaân cuûa thôøi xa xöa, nhöõng gì ngaøy nay chuùng ta ñöôïc bieát veà Luïc Toå Hueä Naêng laø moät söï pha laãn kyø thuù giöõa voâ vaøn nhöõng yeáu toá söû lieäu xen laãn vôùi huyeàn thoaïi, giöõa nhöõng ñieàu raát thaät xen laãn vôùi nhöõng ñieàu hö aûo, kyø bí... Nhöng bao truøm leân taát caû vaãn laø moät nhaân caùch sieâu vieät toaû saùng muoân ñôøi cuûa moät baäc chaân tu 5 Luïc Toå Ñaïi sö – Con ngöôøi vaø huyeàn thoaïi giaùc ngoä. Cho duø söï toaû saùng aáy coù theå ñöôïc haäu theá moâ taû, ca ngôïi theo nhöõng caùch khaùc nhau, nhöng ñieàu taát yeáu laø khoâng neân vì theá maø laøm sai leäch ñi nhöõng gì voán coù veà con ngöôøi thaät cuûa ngaøi. Taäp saùch naøy ñöôïc thöïc hieän vôùi muïc ñích giôùi thieäu cuøng ñoäc giaû ñoâi neùt veà Luïc Toå Ñaïi sö, bao goàm nhöõng gì ñöôïc ghi cheùp trong caùc tö lieäu cuûa ngöôøi ñi tröôùc vaø keå caû moät soá huyeàn thoaïi ñöôïc löu truyeàn roäng raõi veà ngaøi. Nhöng chuùng toâi ñaõ thöïc hieän vieäc naøy vôùi moät söï thaän troïng caàn thieát vaø coù ñònh höôùng. Trong khi thu thaäp tö lieäu ñeå hình thaønh taäp saùch, chuùng toâi coá gaéng phaân taùch roõ nhöõng yeáu toá naøo coù theå taïm goïi laø “söû lieäu” bôûi tính xaùc thöïc töông ñoái cuûa chuùng, vaø nhöõng yeáu toá naøo coù theå xem laø truyeàn thuyeát, huyeàn thoaïi bôûi ñaõ ñöôïc phaùt sinh töø trí töôûng töôïng cuûa ngöôøi ñôøi. Tuy nhieân, ngay caû trong tröôøng hôïp khaûo saùt nhöõng yeáu toá khoâng xaùc thöïc, chuùng toâi vaãn coá gaéng ñeå coù theå moät phaàn naøo ñoù phaân taùch, chaét loïc ñöôïc nhöõng yeáu toá thaät tieàm aån beân trong lôùp voû huyeàn thoaïi, kyø bí, baèng caùch nhìn nhaän moïi vaán ñeà vôùi moät goùc ñoä 6 THAY LÔØI TÖÏA khaùch quan vaø luoân ñöôïc soi saùng moät caùch nhaát quaùn bôûi nhöõng gì phuø hôïp vôùi tinh thaàn Phaät giaùo noùi chung, Thieàn toâng noùi rieâng. Nhö vaäy, taäp saùch naøy khoâng nhaèm muïc ñích trình baøy veà Luïc Toå Ñaïi Sö töø goùc ñoä cuûa caùc nhaø söû hoïc. Chuùng toâi khoâng coù khaû naêng vaø cuõng khoâng coù döï tính laøm ñieàu ñoù. Sau khi thu thaäp tö lieäu, chuùng toâi ñaõ choïn loïc vaø trình baøy saùch naøy theo caùch maø chuùng toâi tin laø phuø hôïp vôùi nhöõng gì maø chính Luïc Toå Ñaïi sö ñaõ töøng truyeàn daïy. Caùc nhaø söû hoïc coù theå cho raèng nhö vaäy laø thieáu tính khaùch quan, vaø chuùng toâi xin nhaän lôøi pheâ phaùn ñoù. Nhöng veà phaàn mình, chuùng toâi coù nhöõng lyù do nhaát ñònh ñeå laøm nhö vaäy. Chæ rieâng vieäc Luïc Toå Ñaïi sö laø moät vò Toå sö tieâu bieåu trong Phaät giaùo cuõng ñaõ laø moät yeáu toá hoaøn toaøn khaùch quan cho pheùp chuùng toâi ñaùnh giaù vaø loaïi boû nhöõng gì khoâng phuø hôïp vôùi yeáu toá ñoù. Ví nhö moät ngöôøi con xa gia ñình ñaõ laâu, nghe raát nhieàu ngöôøi ñeán noùi khaùc nhau veà cha mình. Vì söï ngaên caùch veà khoâng gian vaø thôøi gian neân taát caû nhöõng 7 Luïc Toå Ñaïi sö – Con ngöôøi vaø huyeàn thoaïi gì ñöôïc nghe ñeàu khoâng ñuû tính xaùc thöïc. Tuy nhieân, ngöôøi con vì ñaõ hieåu ñöôïc taâm yù cuûa cha mình neân sau khi nghe xong coù theå döïa vaøo söï phaùn ñoaùn chuû quan cuûa mình ñeå ñaùnh giaù vaø bieát ñöôïc nhöõng gì laø hôïp lyù hay khoâng hôïp lyù. Taâm traïng cuûa chuùng toâi khi bieân soaïn taäp saùch naøy cuõng töông töï nhö theá. Töø nhoû chuùng toâi ñaõ ñöôïc nghe raát nhieàu chuyeän keå veà Luïc Toå Ñaïi sö. Sau nhieàu naêm may maén ñöôïc hoïc hoûi Phaät phaùp, ñöôïc ñoïc qua kinh Phaùp Baûo Ñaøn do ngaøi truyeàn laïi, chuùng toâi chôït nhaän ra laø nhöõng gì ñaõ ñöôïc nghe qua coù caû nhöõng ñieàu hôïp lyù vaø khoâng hôïp lyù. Vì theá, chuùng toâi thöøa nhaän tính chuû quan khi bieân soaïn taäp saùch naøy. Bôûi vì cho duø chuùng toâi ñaõ coá gaéng trung thöïc khi thu thaäp caùc nguoàn tö lieäu, nhöng nhöõng phaân tích vaø nhaän xeùt trong saùch naøy laïi laø nhöõng yù kieán hoaøn toaøn chuû quan cuûa chuùng toâi, neân ñieàu taát nhieân laø ñoäc giaû coù theå taùn ñoàng hoaëc khoâng taùn ñoàng vôùi nhöõng yù kieán ñoù. 8 THAY LÔØI TÖÏA Qua caùch laøm naøy, chuùng toâi mong muoán phaùc hoaï phaàn naøo chaân dung Luïc Toå Ñaïi sö ñuùng thaät nhö moät vò Toå sö cuûa Thieàn toâng noùi rieâng, vaø nhö moät baäc chaân sö cuûa Phaät giaùo noùi chung. Tuy nhieân, vieäc ñoäc giaû coù nhaän ra ñöôïc ñieàu ñoù hay khoâng, hoaëc nhaän ra ñeán möùc ñoä naøo taát nhieân laø coøn tuyø thuoäc vaøo söï kheùo leùo hay vuïng veà cuûa chuùng toâi trong coâng vieäc. Tuy nhieân, cho duø töï bieát söï vuïng veà cuûa mình, chuùng toâi vaãn maïnh daïn thöïc hieän coâng vieäc vì thieát nghó raèng, chæ caàn neâu roõ taâm nguyeän cuûa mình nôi ñaây thì chaéc chaén seõ coù ñöôïc söï ñoàng caûm töø nhieàu ñoäc giaû gaàn xa, vaø do ñoù cuõng chaéc chaén seõ nhaän ñöôïc nhöõng söï goùp yù cuûa baïn ñoïc cuõng nhö söï chæ giaùo cuûa caùc baäc toân tuùc, tröôûng thöôïng. Ñöôïc nhö theá thì ñaây chaúng qua cuõng chæ laø vieân gaïch loùt ñöôøng ñaàu tieân, lo gì khoâng coù nhöõng ngöôøi khaùc trong töông lai seõ tieáp tuïc laøm toát hôn coâng vieäc naøy! Traân troïng NHÖÕNG NGÖÔØI THÖÏC HIEÄN 9 10 THAÂN THEÁ TAÀM THÖÔØNG CUÛA MOÄT VÓ NHAÂN Ngöôøi ñeán töø phöông Nam T heo phaåm Haønh do trong Phaùp Baûo Ñaøn Kinh (thöôøng goïi taét laø Ñaøn Kinh) thì Luïc Toå Ñaïi sö sinh trong moät gia ñình ngheøo khoù, sa suùt. Cha ngaøi queâ ôû Phaïm Döông, tröôùc coù laøm quan, sau bò giaùng chöùc ñaøy ñeán xöù Lónh Nam laøm daân thöôøng ôû Taân Chaâu. Khoâng may cha ngaøi laïi maát sôùm, hai meï con phaûi troâi daït kieám soáng, ñeán ôû quaän Nam Haûi. Nhaø ngheøo khoå chæ bieát möu sinh baèng vieäc kieám cuûi mang ra chôï baùn. Ngaøy kia, coù ngöôøi khaùch mua cuûi nhôø mang ñeán nhaø. Sau khi giao boù cuûi cho ngöôøi aáy xong, ngaøi nhaän tieàn vöøa ra ñeán cöûa thì chôït nghe coù tieáng ngöôøi tuïng kinh. Vöøa thoaùng nghe roõ lôøi kinh, trong taâm ngaøi lieàn coù choã böøng saùng, thaáu ñaït, lieàn tìm ñeán ñeå hoûi xem ngöôøi kia tuïng kinh gì. Ngöôøi kia ñaùp: “AÁy laø kinh Kim Cang.” Ngaøi laïi hoûi: “OÂng töø ñaâu ñeán maø bieát ñöôïc kinh naøy?” Ngöôøi kia ñaùp: “Toâi töø chuøa Ñoâng Thieàn, huyeän Hoaøng Mai, Kyø Chaâu ñeán ñaây. Chuøa aáy laø nôi 11 Luïc Toå Ñaïi sö – Con ngöôøi vaø huyeàn thoaïi Nguõ Toå Ñaïi sö ñang giaùo hoùa, ñoà chuùng coù hôn ngaøn ngöôøi. Toâi ôû ñoù leã baùi, nghe giaûng vaø thoï trì kinh naøy. Ñaïi sö vaãn thöôøng khuyeân ngöôøi xuaát gia, taïi gia neân thoï trì kinh naøy seõ töï thaáy taùnh thaønh Phaät.” Ngaøi nghe ñöôïc lôøi aáy roài, muoán tìm ngay ñeán Nguõ Toå ñeå hoïc ñaïo. Nhöng nghó laïi coøn meï giaø khoâng ai chaêm soùc, neân trong loøng phaân vaân chöa bieát tính sao, môùi ñem vieäc aáy noùi cuøng ngöôøi kia. Thaät laø duyeân may saün coù töø ñôøi tröôùc, ngöôøi kia lieàn vui veû giuùp cho 10 löôïng baïc, khuyeân ngaøi neân duøng soá baïc aáy caáp döôõng cho meï giaø roài tìm ñeán huyeän Hoaøng Mai tham leã Nguõ Toå. Ngaøi lieàn nhanh choùng mang tieàn veà saép xeáp moïi vieäc ôû nhaø cho meï, roài töø giaõ ra ñi. Chæ khoâng quaù 30 ngaøy ñaõ tôùi ñöôïc huyeän Hoaøng Mai, tìm ñeán leã baùi Nguõ Toå. Nguõ Toå hoûi: “OÂng töø ñaâu ñeán? Muoán caàu vieäc chi?” Ngaøi ñaùp: “Ñeä töû laø daân xöù Taân Chaâu, Lónh Nam. Ñöôøng xa ñeán ñaây leã thaày, chæ caàu laøm Phaät chöù khoâng caàu gì khaùc.” 12 Ngöôøi ñeán töø phöông Nam Nguõ Toå noùi: “OÂng laø daân xöù Lónh Nam, aáy laø daân möôøng maùn, moïi rôï, laøm sao coù theå laøm Phaät?’ Ngaøi lieàn ñaùp ngay: “Baïch thaày, ngöôøi coù phaân ra nam baéc, nhöng taùnh Phaät voán khoâng coù nam baéc. Taám thaân möôøng maùn naøy vôùi thaân Hoøa thöôïng tuy coù khaùc, nhöng taùnh Phaät ñaâu coù chi khaùc bieät?” Nguõ Toå nghe qua lôøi ñaùp, coù yù muoán noùi ñieàu gì ñoù, nhöng chôït thaáy ñoà chuùng vaây quanh ñoâng ñaûo lieàn baûo ngaøi haõy lui ra, theo ñoà chuùng maø laøm coâng vieäc trong chuøa. Ngaøi laïi thöa raèng: “Ñeä töû töï taâm thöôøng sanh trí tueä, chaúng rôøi töï taùnh, töùc laø ruoäng phöôùc thöôøng sinh phöôùc ñöùc, chaúng hay Hoøa thöôïng coøn daïy phaûi laøm vieäc chi?” Nguõ Toå gaï t ra, noùi: “Teân moïi rôï naøy caên taùnh lanh lôïi quaù! Thoâi ñöøng noùi nöõa, haõy ñi laøm vieäc ñi.” Ngaøi nghe lôøi Nguõ Toå daïy, lieàn lui ra nhaø sau. Nhöõng ngöôøi ôû ñaây sai baûo ngaøi böûa cuûi, giaõ gaïo, traûi qua ñeán hôn taùm thaùng. 13 Ñi tìm daáu veát xa xöa... T haät ra, veà thaân theá cuûa Luïc Toå Ñaïi sö thì hieän nay chuùng ta khoâng coù baát cöù nguoàn söû lieäu naøo coù tính caùch chính söû, nghóa laø coù theå tin caäy vaøo moät caùch chaéc chaén. Nhö ñaõ noùi, nhöõng gì ñöôïc keå laïi nhö treân laø hoaøn toaøn döïa vaøo phaåm Haønh do trong Phaùp Baûo Ñaøn Kinh. Trong ñoù, Luïc Toå Ñaïi sö töï thuaät laïi thaân theá vaø quaù trình hoïc ñaïo cuûa mình. Ngoaøi nhöõng chi tieát ñöôïc neâu ra ôû ñaây, chuùng ta khoâng coøn tìm thaáy nguoàn tö lieäu ñaùng keå naøo khaùc coù ñeà caä p ñeán thaân theá cuûa ngaøi. Chæ coù moät vaøi chöùng tích raát môø nhaït maø chuùng toâi seõ noùi ñeán trong moät phaàn sau. Phaùp Baûo Ñaøn Kinh ( 法 寶 壇 經 ) laø moät taùc phaåm baèng Haùn vaên do caùc ñeä töû cuûa Luïc Toå Ñaïi sö ghi cheùp laïi. Nhöng veà maët vaên baûn hoïc thì baûn vaên naøy ñaõ hoaøn toaøn thaát laïc, chöa ñöôïc tìm thaáy. Taát caû nhöõng baûn hieän coù ñeàu ñöôïc sao cheùp laïi vaøo moät thôøi ñieåm khaù laâu sau khi Ñaïi sö vieân tòch, vaø khoâng ai coù theå noùi chaéc ñöôïc laø chuùng ñaûm baûo tính chính xaùc ñeán möùc naøo! 14 Ñi tìm daáu veát xa xöa... Baûn Phaùp Baûo Ñaøn Kinh hieän ñang löu haønh roäng raõi nhaát ñöôïc cheùp laïi vaøo naêm 1291, goïi laø baûn Toâng Baûo, vaø ñöôïc ñöa vaøo Ñaïi Taïng Kinh thôøi Minh. Ñeán nay, baûn naøy vaãn coøn ñöôïc löu giöõ trong Ñaïi Chaùnh Taân Tu Ñaïi Taïng Kinh, ñöôïc xeáp vaøo quyeån 48, soá hieäu 2008, trang 345. Tröôùc ñoù moät naêm, vaøo naêm 1290 coù moät baûn khaùc ñöôïc khaéc in ôû Nam Haûi, goïi laø baûn Ñöùc Dò. 1 Hai baûn naøy khi so saùnh thaáy khoâng khaùc bieät nhau laém, nhöng chính baûn Ñöùc Dò ñaõ ñöôïc ñöa sang Trieàu Tieân vaøo naêm 1316 vaø töø ñoù veà sau ñöôïc chuyeån dòch, löu haønh taïi quoác gia naøy. Tröôùc ñoù cuõng coù moät soá baûn Phaùp Baûo Ñaøn Kinh khaùc nhöng khoâng ñöôïc phoå bieán roäng raõi baèng hai baûn vöøa keå. Sôùm nhaát laø baûn cheùp naêm 967, goïi laø baûn Hueä Haân. Sau ñoù laø caùc baûn naêm 1013 (baûn Thieàu Hoài), naêm 1116 (baûn Toàn Trung) vaø naêm 1153 (baûn Baéc Toáng). Maõi ñeán gaàn ñaây, vieäc khai quaät caùc thuû baûn ôû Ñoân Hoaøng môùi heù 1 Vì baûn naøy coù lôøi ñeà töïa cuûa tyø-kheo Ñöùc Dò trong laàn khaéc baûn in laïi vaøo nieân hieäu Chí Nguyeân thöù 27, töùc laø naêm Canh Daàn (1290). 15 Luïc Toå Ñaïi sö – Con ngöôøi vaø huyeàn thoaïi ra moät tia saùng môùi: baûn Phaùp Baûo Ñaøn Kinh ñöôïc tìm thaáy ôû ñaây coù nieân ñaïi ñöôïc xaùc ñònh vaøo khoaûng naêm 830 – 860, nghóa laø coå nhaát so vôùi caùc baûn tröôùc ñoù ñaõ töøng ñöôïc bieát. Hôn theá nöõa, söï khaûo saùt vaên baûn coøn cho thaáy laø taát caû caùc baûn keå treân thaät ra ñeàu coù xuaát xöù töø baûn Ñoân Hoaøng, vôùi nhöõng theâm thaét khaùc nhau trong quaù trình sao cheùp. Vì theá, baûn Ñoân Hoaøng laø baûn ngaén nhaát, chæ coù khoaûng 12.000 chöõ, so vôùi nhöõng baûn khaùc ñeàu coù khoaûng treân döôùi 20.000 chöõ! Tuy ñöôïc xaùc ñònh laø baûn ra ñôøi sôùm nhaát, nhöng neáu so vôùi naêm vieân tòch cuûa Luïc Toå Ñaïi sö ñöôïc ghi laïi chính trong saùch naøy laø naêm Tieân Thieân thöù 2 (713) thì cuõng ñaõ coù khoaûng caùch ñeán hôn moät theá kyû! Nhö vaäy, tính chính xaùc cuûa vaên baûn naøy cuõng chæ laø töông ñoái maø thoâi. Quay sang tìm kieám ôû caùc nguoàn söû lieäu khaùc, chuùng ta haàu nhö khoâng tìm thaáy gì khaùc ngoaøi hai daáu veát môø nhaït sau ñaây: 1. Trong Laêng-giaø sö töû kyù, cuõng khai quaät ñöôïc ôû Ñoân Hoaøng, thaáy coù nhaéc ñeán teân Hueä Naêng laø moät trong 10 vò ñeä töû cuûa 16 Ñi tìm daáu veát xa xöa... Nguõ Toå Hoaèng Nhaãn. Ngoaøi ra khoâng ñeà caäp theâm chi tieát naøo khaùc veà ngaøi. 2. Trong bia kyù cuûa Vöông Duy, moät nhaø thô lôùn, ñöôïc cheùp vaøo naêm 740, thaáy coù ñoaïn ghi cheùp veà thieàn sö Hueä Naêng, ñaïi yù noùi raèng “...khoâng ai bieát queâ quaùn cuûa ngaøi ôû ñaâu, chæ bieát ngaøi sinh soáng ôû moät vuøng man di moïi rôï, khi coøn treû ñeán hoïc ñaïo vôùi Nguõ Toå Hoaèng Nhaãn, ñöôïc Nguõ Toå nhaän ra laø baäc phaùp khí vaø truyeàn trao y baùt, baûo ngaøi phaûi laùnh ñi nôi khaùc. Ngaøi ñaõ aån cö trong 16 naêm, soáng chung vôùi nhöõng ngöôøi daân taàm thöôøng ngu doát...”1 Noäi dung trong bia kyù cuûa Vöông Duy tuy khoâng phong phuù laém nhöng raát quan troïng, vì qua so saùnh chuùng ta thaáy coù nhieàu ñieåm phuø 1 Hai taøi lieäu naøy ñöôïc chuùng toâi daãn theo giaùo sö Philip B.Yampolsky trong baûn dòch vaø khaûo cöùu veà Kinh Phaùp Baûo Ñaøn coù nhan ñeà “The Platform Sutra of the Six Patriarch” (Kinh Phaùp Baûo Ñaøn cuûa Luïc Toå), Columbia University Press, New York, 1967. 17 Luïc Toå Ñaïi sö – Con ngöôøi vaø huyeàn thoaïi hôïp vôùi nhöõng gì ñöôïc ghi trong Phaùp Baûo Ñaøn Kinh. Vaø ñieàu naøy coù theå giuùp taêng theâm tính xaùc thöïc cho vaên baûn, bôûi vì bia kyù ñöôïc cheùp vaøo thôøi ñieåm khaù sôùm, chæ môùi coù 27 naê m sau khi Luïc Toå Ñaïi sö vieân tòch! Moät chi tieát nöõa cuõng caàn ñöôïc löu yù laø trong lôøi theâm vaøo ôû cuoái baûn Ñaøn Kinh do ñeä töû cuûa Luïc Toå Ñaïi sö laø Lònh Thao ghi, coù moät ñoaïn nhaéc ñeán vaên bia naøy cuûa Vöông Duy vaø moät soá vaên bia khaùc nöõa: “Coøn nhöõng söï tích khaùc, hieän cheùp taïi caùc baøi vaên bia cuûa quan Thöôïng thö Vöông Duy, quan Thöù söû Lieãu Toâng Nguyeân, quan Thöù söû Löu Vuõ Tích ñôøi nhaø Ñöôøng.”1 Nay vaên bia cuûa Vöông Duy quaû thaät ñaõ ñöôïc tìm thaáy, coøn 2 taám vaên bia cuûa Lieãu Toâng Nguyeân vaø Löu Vuõ Tích thì chöa. Nhöng caên cöù vaøo vieäc tìm thaáy vaên bia cuûa Vöông Duy thì coù theå tin ñöôïc baøi vieát cuûa Lònh Thao laø coù thaät chöù khoâng phaûi do ngöôøi ñôøi sau theâm vaøo. 1 Nguyeân vaên chöõ Haùn nhö sau: 其餘事蹟，係載唐尚書 王維，刺史柳宗元，刺史劉禹錫等碑。(Kyø dö söï tích, heä taùi Ñöôøng Thöôïng thö Vöông Duy, Thöù söû Lieãu Toâng Nguyeân, Thöù söû Löu Vuõ Tích ñaúng bi.) 18 Caâu hoûi chöa coù lôøi ñaùp K hoâng moät taøi lieäu mang tính chính söû naøo ghi cheùp veà Luïc Toå Ñaïi sö, duø laø raát ít. Ñieàu naøy cho thaáy laø ñöông thôøi ngaøi khoâng phaûi moät baäc thaày noåi tieáng khaép nôi. Nhöõng keû bieát ñeán ngaøi chæ laø giôùi haïn trong soá nhöõng ngöôøi quanh vuøng ñöôïc nghe ngaøi thuyeát phaùp hoaëc töø xa tìm ñeán hoïc ñaïo vôùi ngaøi. Thieàn sö Huyeàn Giaùc laø moät ngöôøi tinh thoâng kinh luaän, hoïc roäng bieát nhieàu, nhöng khoâng heà bieát ñeán Luïc Toå, phaûi ñôïi khi tình côø ñöôïc Huyeàn Saùch giôùi thieäu môùi bieát ñeå tìm ñeán học ñaïo. Söï kieän naøy cho thaáy laø Luïc Toå Ñaïi sö vaøo thôøi ñoù quaû thaät khoâng ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát ñeán, khaùc vôùi Ñaïi sö Thaàn Tuù chính thöùc ñöôïc thöøa nhaän laø baäc Quoác sö, thaày daïy cuûa vua, vôùi soá moân ñoà theo hoïc luùc naøo cuõng ñoâng ñaûo. Vaø vì theá, chuù ng ta khoâng laáy laøm laï khi thaáy khoâng coù tö lieäu ñöông thôøi naøo ghi cheùp veà ngaøi. Maëc duø khaùch quan ñaùnh giaù veà tình hình vaên baûn, söû lieäu laø nhö theá, nhöng vaán ñeà thaät ra cuõng khoâng phaûi hoaøn toaøn bi quan, môø mòt. Trong soá nhöõng döõ kieän ít oûi maø chuùng ta hieän 19 Luïc Toå Ñaïi sö – Con ngöôøi vaø huyeàn thoaïi coù ñöôïc, vaãn coù raát nhieàu ñaàu moái khaù quan troïng giuùp ta coù theå thoâng qua ñoù maø tìm bieát ñöôïc phaàn naøo veà nhöõng gì lieân quan ñeán Luïc Toå Ñaïi sö. Tröôùc heát, veà queâ quaùn cuûa Luïc Toå Ñaïi sö, taát caû caùc baûn Ñaøn Kinh ñeàu cheùp gioáng nhau, raèng cha ngaøi queâ ôû Phaïm Döông, tröôùc laøm quan, sau bò giaùng chöùc ñaøy ra Taân Chaâu, Lónh Nam. Vaø vì cha maát sôùm, ngaøi cuøng vôùi meï giaø phaûi löu laïc ñeán Nam Haûi ñeå soáng baèng ngheà baùn cuûi. Như vaäy, Phaïm Döông (coù ngöôøi noùi thuoäc tænh Haø Baéc) laø queâ noäi cuûa ngaøi, nhöng ngaøi ñaõ khoâng ñöôïc sinh ra vaø lôùn leân ôû ñoù. Nôi sinh tröôûng cuûa ngaøi laø ôû caùc vuøng Taân Chaâu, Lónh Nam vaø Nam Haûi. Noùi raèng cha ngaøi maát sôùm, neân chuùng ta coù theå taïm hình dung ngaøi ñaõ phaûi phieâu daït töø nhoû ñeán nhöõng nôi naøy chöù khoâng ñôïi ñeán tuoåi tröôûng thaønh. Vaøo theá kyû 7, nöôùc ta vaãn coøn ñang trong thôøi kyø Baéc thuoäc, vaø nhöõng ñòa danh Taân Chaâu, Lónh Nam, Nam Haûi ñeàu raát quen thuoäc vôùi ngöôøi Vieät thôøi ñoù. Saùch Vieät Nam söû löôïc cuûa Traàn Troïng Kim noùi Taân Chaâu thuoäc Lieãu Chaâu, tænh Quaûng Taây 20 Caâu hoûi chöa coù lôøi ñaùp ngaøy nay. Nhöng ngaøy xöa thì Taân Chaâu laø moät phaàn cuûa vuøng Lónh Nam. Theo saùch Vieät Söû Tieâu AÙn cuûa Ngoâ Thôøi Syõ (soaïn vaøo naêm 1775) thì Lónh Nam laø vuøng ñaát keå töø 2 tænh Quaûng Ñoâng, Quaûng Taây chaïy veà phía nam. Ñaây cuõng chính laø cöông giôùi cuûa nöôùc Vieät thôøi xöa. Chính vì theá maø ta coù taäp truyeän “Lónh Nam chích quaùi” ghi cheùp nhöõng chuyeän laï luøng, kyø quaùi treân ñaát Vieät. Ñaïi Vieät Söû kyù toaøn thö (baûn khaéc goã in naêm 1697), phaàn Ngoaïi kyû, quyeån 2, tôø 18a coù ñoaïn cheùp raèng: “... Tröng Nöõ Vöông tuy laáy ñöôïc Lónh Nam... ...maø caùc trieàu Ñinh, Leâ, Lyù, Traàn chæ coù ñaát töø Giao Chaâu trôû veà nam thoâi, khoâng khoâi phuïc ñöôïc ñaát cuõ cuûa Trieäu Vuõ Ñeá...” “Ñaát cuõ cuûa Trieäu Vuõ Ñeá” chính laø caùc vuøng Quaûng Ñoâng, Quaûng Taây, tröôùc ñoù voán thuoäc Lónh Nam nhöng veà sau khoâng coøn nöõa, vì bieân giôùi bò thu heïp veà phía nam. Nhö vaäy, coù theå xaùc ñònh nôi maø gia ñình Luïc Toå vì “coù toäi bò ñaøy ra” chính laø thuoäc ñòa phaän nöôùc Vieät ta xöa kia. Nam Haûi cuõng laø moät ñòa danh thuoäc nöôùc Vieät xöa. Saùch Ñaïi Vieät söû löôïc, moät trong nhöõng boä söû sôùm nhaát cuûa nöôùc ta, coù theå ñaõ ñöôïc bieân 21 Luïc Toå Ñaïi sö – Con ngöôøi vaø huyeàn thoaïi soaïn vaøo khoaûng nhöõng naêm 1377 – 1388, cheùp raèng vaøo ñôøi Taàn Nhò Theá (sau Taàn Thuyû Hoaøng), quan Kyù quaän Nam Haûi laø Trieäu Ñaø mang quaân ñaùnh chieám caùc quaän Queá Laâm vaø Töôïng Quaän roài laäp thaønh nöôùc Nam Vieät, töï xöng laø Nam Vieät Vöông. Saùch naøy cuõng cho bieát laø Nam Vieät Vöông kheùo phuïc loøng daân, ñöôïc daân caùc xöù AÂu Laïc, Maân Vieät ñeàu quy phuïc, ñaát ñai môû roäng ñoâng taây coù hôn muoân daëm... Nhö vaäy, roõ raøng Nam Haûi ngaøy xöa cuõng laø moät ñòa danh thuoäc nöôùc Vieät ta. Hôn theá nöõa, quaän naøy cuõng naèm laân caän vôùi Taân Chaâu chöù khoâng xa laém. Vì theá, khi möu sinh khoù khaên thì Luïc Toå cuøng vôùi meï giaø ñaõ töø Taân Chaâu sang nguï ôû Nam Haûi. Vaäy nôi maø Luïc Toå vaø meï ngaøi sinh soáng cuõng thuoäc ñòa phaän nöôùc ta thôøi aáy. Ñieàu naøy caøng ñöôïc khaúng ñònh hôn nöõa khi taát caû caùc baûn Ñaøn Kinh ñeàu cheùp gioáng nhau ôû chi tieát Nguõ Toå goïi ngaøi Hueä Naêng khi môùi gaëp laø “man di moïi rôï” (caùt lieâu - 獦獠). Ñaây chính laø quan ñieåm cuûa ngöôøi Trung Hoa xöa kia ñoái vôùi ngöôøi Vieät cuõng nhö taát caû caùc daân toäc laùng gieàng cuûa hoï. Veà phía taây laø “moïi Taây” (Taây di), 22 Caâu hoûi chöa coù lôøi ñaùp veà phía nam laø “rôï Nam” (Nam man), vaø noùi chung taát caû ñeàu laø man di moïi rôï, chæ tröø ngöôøi “Trung Quoác” ñöôïc xem laø “ôû giöõa” vaø laø “coù vaên minh”! Nhö ñaõ noùi, nhöõng chi tieát naøy cuõng ñöôïc xaùc ñònh trong noäi dung bia kyù cuûa thi haøo Vöông Duy, döïng naêm 740. Nhö vaäy, chuùng ta coù theå chaéc chaén raèng nôi sinh ra vaø lôùn leân cuûa Luïc Toå chính laø ñaát Vieät ngaøy xöa. Vaäy neáu nhö Luïc Toå laø ngöôøi sinh tröôûng treân ñaát Vieät Nam, lieäu coù theå tìm ñöôïc cöù lieäu naøo lieân quan ñeán ngaøi ôû nöôùc ta hay chaêng? Chuùng toâi ñaõ thöû quay sang tìm kieám theo höôùng naøy vaø phaùt hieän ñöôïc moät vaøi ñieåm ñaùng löu yù. Baûn Ñaøn Kinh tìm ñöôïc ôû Ñoân Hoaøng khoâng noùi roõ veà thaân theá gia ñình Luïc Toå, ngoaøi nhöõng gì chuùng ta ñaõ nhaéc ñeán ôû treân. Nhöng trong baøi töïa ñöôïc ghi laø do ngaøi Phaùp Haûi soaïn (ñöôïc theâm vaøo ôû caùc baûn Ñaøn Kinh khaùc) coù theâm moät soá chi tieát roõ hôn. Chaúng haïn, qua baøi töïa naøy chuùng ta bieát ngaøi sinh naêm Trinh Quaùn thöù 12 (738) vaø cha ngaøi hoï Lö, teân huyù laø Haønh Thao. 23